Chương 195


Trời vừa rạng Kopylov đánh thức chàng dậy.
- Dậy thôi, đến lúc sửa soạn lên ngựa vừa? Mệnh lệnh là sáu giờ phải có mặt đấy.
Tên tham mưu trưởng vừa cạo râu xong, đánh ủng và mặc chiếc áo quân phục cổ bẻ nhầu nát nhưng sạch . Xem ra cũng có lo đến muộn: cặp má phinh phính của bị sướt hai vết dao cạo. toàn bộ dáng dấp con người của thấy lên vẻ tự nhiên nghiêm chỉnh bảnh bao trước kia đâu có thể nhận thấy ở .
Grigori nhìn Kopylov từ chân lên đầu như có ý chỉ trích. Chàng nghĩ thầm: "Hôm nay chàng lại làm dáng làm đỏm đến thế nầy. Xem ra cũng muốn ra mắt ông tướng cách lùi xùi."
Tựa như theo dõi được các ý nghĩ trong đầu óc Grigori, Kopylov :
- Đến đấy mà ăn vận bừa bãi dơ dáy cũng tiện. Cả , tôi cũng khuyên nên sửa sang con người cho chỉnh tề chút.
- Như thế nầy cũng được rồi! Grigori vươn vai, lẩm bẩm. - Thế cậu bảo rằng có lệnh sáu giờ phải có mặt à? Chúng nó bắt đầu ra lệnh cho mình với cậu rồi phải ?
Kopylov nhún vai khẽ cười;
- Thời thế mới bài hát cũng phải mới. Tính theo cấp bậc chúng mình là những kẻ phải phục tùng. Fitkhelaurov là cấp tướng, ông ta đâu ở vào cái thế phải đến gặp chúng ta.
- Đúng như thế đấy. Muốn có cái gì có được cái ấy rồi đấy.
Grigori rồi ra giếng lau rửa.
Mụ chủ nhà chạy vào trong nhà, lấy ra chiếc khăn bông sạch, cúi chào đưa cho Grigori. Grigori dùng đầu khăn cọt sát cách tức tối bộ mặt đỏ như gạch bị nước lạnh làm cho nóng bỏng.
Chàng thấy Kopylov bước tới, bèn bảo :
- Đúng là thế đấy, nhưng có điều là các ngài tướng lĩnh còn phải nghĩ tới chuyện khác nữa: từ cách mạng tới nay, nhân dân đổi khác rồi! Nhưng các ông ấy vẫn cứ dùng cái thước cũ mà đo. Cái thước ấy gẫy lúc nào biết cho mà xem… Các ông ấy chuyển hướng còn ì ạch lắm. Phải lấy dầu bánh xe bôi vào óc các ông ấy cho khỏi rít mới được!
- Như thế là định về chuyện gì vậy? - Kopylov hỏi cách lơ đãng và thổi cọng rác tay áo.
- Về chuyện tất cả bọn họ đều lạc theo con đường cũ. Như mình đây kiếm được cái quân hàm sĩ quan từ cuộc chiến tranh chống Đức. đổ máu ra để đổi lấy nó đấy! Nhưng mình lọt vào giới sĩ quan cũng chẳng khác gì bước trong nhà ra ngoài trời giữa lúc băng giá mà chỉ mặc độc chiếc quần lót. Cái lạnh buốt toát ra từ người chúng nó thấm vào mình, làm mình rùng cả lưng? - Grigori căm phẫn long lanh hai con mắt và giật giọng to tiếng lúc nào biết.
Kopylov đưa mắt nhìn quanh có vẻ bực mình, khẽ :
- khẽ chút, bọn liên lạc nghe thấy đấy.
- câu hỏi tự nhiên phải được đặt ra: tại sao lại như thế? - Grigori hạ thấp giọng tiếp. - Chính là vì đối với họ mình là con quạ trắng. Họ có hai bàn tay, còn mình chỉ có hai cái vó ngựa do những vết chai sần cộm lại từ trước! Chân họ đứng cứ như , còn mình hễ quay quay lại là vướng vào đủ mọi thứ. Người họ nặc mùi xà phòng thơm và đủ mọi thứ pom-mát của đàn bà, còn mình chỉ có mùi nước đái ngựa và mồ hôi ngựa. Tất cả bọn họ đều được học hành tử tế, còn mình trầy trật mãi mới tốt nghiệp được trường nhà chung. Mình khác họ từ đầu đến gót. Duyên cớ tất cả là như thế đấy! Vì thế hễ ở chỗ họ ra, là mình cảm thấy hoàn toàn thua kém, cứ như có cái mạng nhện vướng mặt, ngứa ngáy khó chịu cách khủng khiếp, chỉ muốn tắm rửa ngay cho nó hết mùi.
Grigori ném chiếc khăn mặt lên cái khung gỗ quanh giếng rồi chải đầu bằng mảnh lược xương. Vừng trán bị rám nắng nổi bật khuôn mặt xạm đen của chàng.
- Họ muốn hiểu rằng tất cả những cái gì của cái thời xứa kia đều đổ bà nó cả rồi! - Grigori càng khẽ hơn. - Họ tưởng rằng chúng ta được nặn ra bằng thứ bột khác, và những con người có nhiều chữ nghĩa, những kẻ xuất thân từ đám dân thường đều chỉ như loài trâu loài ngựa. Họ tưởng rằng trong công việc nhà binh mình hoặc chàng nào khác như mình thể hiểu biết được bằng họ. Nhưng ở bên bọn Đỏ những con người như thế nào làm chỉ huy? Budionnyi từng làm sĩ quan chưa? bàn tay quản của quân đội cũ, chẳng phải nện cho bươu đầu sứt trán các ông tướng trong bộ tổng tư lệnh hay sao? Chẳng phải vì mà các trung đoàn sĩ quan cứ giậm chân tại chỗ hay sao? Guxensikov là ông tướng thiện chiến nhất, nổi tiếng nhất trong đám tướng lĩnh -dắc thế mà mùa đông vừa qua chẳng phải ông ta phải cưỡi ngựa chạy bán sống bán chết khỏi Ust-Medvediskaia với độc bộ đồ lót đấy hay sao? Thế cậu có biết người nào đuổi cho ông tướng ấy chạy tóe khói như thế hay ? chàng thợ nguội nào đó ở Moskva, trung đoàn trưởng trung đoàn Hồng quân. Sau đó bọn tù binh có cho mình biết về ta. Những điều đó cần phải hiểu mới được! Còn những thằng sĩ quan ít chữ nghĩa như chúng ta, chẳng nhẽ trong cuộc bạo động chúng ta chỉ huy bọn -dắc tồi lắm hay sao? Thử hỏi các ông tướng ấy có giúp đỡ chúng ta được nhiều lắm ?
- Họ giúp đỡ ít đâu. - Kopylov trả lời giọng ra vẻ thâm thuý.
- Ừ có thể là họ có giúp Kudinov, nhưng mình tiến quân, nện bọn Đỏ mà chẳng được ai giúp đỡ, chẳng nghe theo lời khuyên của người nào khác.
- Như vậy là thế nào: phủ nhận tác dụng của khoa học trong các vấn đề quân à?
- , mình phủ nhận khoa học. Song người em ạ, đó phải là điều chủ chốt trong chiến tranh đâu.
- Thế là cái gì, Pantelevich?
- Là lý tưởng làm mục đích cho chiến tranh.
- Chà đây lại là chuyện khác… - Kopylov mỉm cười có ý đề phòng và - Đương nhiên như thế rồi… Trong vấn đề nầy, tất nhiên lý tưởng là điều chủ chốt. Chỉ kẻ nào biết chắc chắn rằng mình chiến đấu vì mục đích gì và tin tưởng vào nghiệp của mình mới có thể chiến thắng. Cái chân lý ấy nó cổ kính chẳng kém gì trái đất nầy; và nếu tưởng rằng phát ra nó hoàn toàn đúng đâu. Tôi bảo vệ cái cũ, cái thời tươi đẹp xưa kia. Nếu tôi chẳng buồn động ngón tay để đến biết nơi nào và đánh đấm chẳng biết để làm gì nữa. Tất cả những ai cùng đường với chúng ta đều là những con người dùng sức mạnh của vũ khí để bảo vệ các đặc quyền đặc lợi trước kia của mình, để trấn áp đám dân chúng nổi loạn. Và trong số những kẻ trấn áp ấy có cả tôi và . Nhưng Grigori Pantelevich ạ, từ lâu tôi để ý nhìn các việc làm của , nhưng chẳng làm thế nào hiểu được…
- Rồi sau nầy cậu hiểu. Ta thôi. - Grigori rồi bước về phía nhà kho.
Người chủ nhà muốn lấy lòng Grigori, cứ theo dõi từng cửa chỉ của chàng. Mụ hỏi:
- Có lẽ ngài dùng ít sữa chăng?
- Cám ơn bà mẹ, chẳng làm gì có giờ ăn sữa đâu. Để lần khác vậy!
Prokho Zukov đứng bên cạnh nhà kho cầm bát sữa chua ăn lấy ăn để. Thấy Grigori tháo ngựa, cũng chẳng buồn chớp mắt, chỉ đưa tay áo lên chùi mép và hỏi:
- có xa ? Có cần tôi với ?
Grigori tức sôi lên. Chàng với vẻ giận dữ lạnh như tiền:
- Đồ ôn dịch nầy, trong đầu óc có được những gì, hiểu công tác phải làm gì à? Tại sao lại buộc mõm ngựa lên thế nầy? Đứa nào có nhiệm vụ mang ngựa cho tao hử? Chỉ được cái ăn như thần trùng. Hốc mãi mà chưa phễnh bụng à? Thôi quẳng cái muỗng ! còn biết kỷ luật nữa à? Đồ quỷ, đồ khốn kiếp!
- Nhưng tại sao lại tự nhiên hoá điên hoá ngộ lên như thế? - Sau khi ngồi vững vàng yên, Prokho làu bàu, giọng bực bội. Chẳng có chuyện gì mà cũng gào lên. Làm như ông lớn ấy bằng! Thế trước khi lên đường tôi ăn qua miếng cũng được hay sao? Sao thế, có gì mà ầm ĩ lên như thế hử?
- Vì cậu có thể làm mình mất đầu được đấy, đồ ruột lợn? Cậu năng với mình như thế đấy hử? Bây giờ chúng mình gặp ông tướng đây, vì thế cậu hãy liệu cái thần hồn! Nếu cứ quen cái thói suồng sã bừa bãi? Mình là thế nào đối với cậu hử? lui về phía sau năm bước! Grigori vừa ra lệnh vừa cho ngựa ra khỏi cổng.
Prokho và ba gã liên lạc kia ghìm ngựa chút. Grigori cưỡi ngựa bên cạnh Kopylov, tiếp tục câu chuyện dở. Chàng hỏi bằng giọng châm biếm:
- Thế nào, như vậy có điều gì mà cậu còn chưa hiểu? Có lẽ mình phải cho cậu biết mới được.
Kopylov chú ý tới tính chất châm biếm trong giọng và hình thức của câu hỏi. trả lời:
- Tôi nắm được lập trường của trong công việc mà chúng ta làm, vấn đề là như thế đấy! mặt chiến đấu để bảo vệ cái cũ, như mặt khác lại có phần, tôi xin lỗi vì năng gay gắt, lại có phần hao hao như tên Bolsevich ấy.
- Mình Bolsevich ở chỗ nào? - Grigori cau mày, dướn mạnh cái để ngồi lại yên.
- Tôi là Bolsevich, mà có phần hao hao như tên Bolsevich.
- Cũng thế cả thôi. Nhưng ở chỗ aao? Mình hỏi cậu ở chỗ nào?
- Cứ xem ngay những lời về giới sĩ quan và thái độ của họ đối với cũng . Vậy muốn gì về phía những con người ấy? Đích xác muốn như thế nào? - Kopylov mỉm nụ cười đôn hậu, vừa nghịch nghịch cái roi ngựa vừa hỏi vặn. ngoái nhìn mấy gã liên lạc thấy bọn kia tranh cãi sôi nổi biết về chuyện gì bèn to hơn - cảm thấy bị xúc phạm vì họ tiếp nhận vào trong bọn họ như kẻ bình đẳng, vì họ có thái độ kẻ cả đối với . Nhưng đứng quan điểm của họ họ đúng, đó là điều cần phải hiểu. ra tuy cũng là sĩ quan, nhưng sĩ quan rơi vào giới sĩ quan cách hoàn toàn ngẫu nhiên. Dù có đeo những cái lon sĩ quan, nhưng xin thứ lỗi cho, vẫn cứ là gã -dắc thô lỗ. biết cách đứng năng lịch , lời vừa sai vừa thô bạo. thiếu tất cả các đức tính mà con người có học vấn cần phải có. Chẳng hạn như đáng lẽ dùng khăn tay như tất cả những người có văn hoá thường làm, lại sỉ mũi bằng hai ngón tay. Trong khi ăn chùi tay vào ống ủng cũng chùi lên tóc. Sau khi tắm xong ngại lau mặt bằng tấm áo ngựa, móng tay lấy răng cắn hoặc cắt bằng mũi gươm. Lại còn chuyện nầy hay hơn nữa: còn nhớ , mùa đông năm ngoái, lần ở Karghinskaia, hôm ấy có mặt tôi, chuyện với người phụ nữ trí thức, có chồng bị bọn -dắc bắt, và cài khuy quần ngay trước mặt người ta…
- Như thế tức là mình cứ để quần như vậy cài đúng hơn hay sao? - Grigori hỏi với nụ cười thầm.
Hai người cho ngựa sát bên nhau. Grigori liếc nhìn Kopylov, chàng nhìn khuôn mặt hồn hậu của và trong khi nghe , trong lòng khỏi cảm thấy chua chát.
- Vấn đề phải là ở chỗ đó! - Kopylov cau mày kêu lên, giọng bực bội. - Nhưng sao lại có thể tiếp người phụ nữ với hai chân giầy ủng, mình chỉ có độc cái quần? Ngay đến cái áo quân phục cổ đứng, cũng chẳng buồn khoác thêm lên vai nữa. Chuyện ấy tôi còn nhớ rành rành? Tất cả những điều đó tất nhiên chỉ là chuyện lặt vặt, song cũng đủ chứng minh rằng là con người… Nhưng với thế nào bây giờ…
- Cậu cứ , toạc móng heo càng tốt!
- Được là con người hết sức bất nhã. Còn cách năng của như thế nào? là khủng khiếp! Đáng "trú xá", lại "trúc xá"; đáng "triệt binh", lại "trật binh"; đáng "tựa hồ", "tựa hào"; đáng "pháo binh", lại "phá binh". Và cũng như mọi con người thiếu chữ nghĩa khác, thích dùng từ ngữ nước ngoài kêu với ham mê thể nào giải thích được, dùng các từ ngữ ấy cả lúc đáng dùng lẫn lúc đáng dùng, mà sai chệch cách khó tưởng tượng. Trong các cuộc hội nghị tham mưu, khi trước mặt có những chàng lên những thuật ngữ chuyên môn quân , chẳng hạn như "phối trí binh lực", "cường tập độ hà", "bộ thự tác chiến", "mật binh" vân vân, nhìn những người như thế với con mắt thán phục, tôi còn có thể là ghen tị nữa là khác.
- Chà chuyện nầy đúng là cậu láo rồi! - Grigori kêu lên, vẻ mặt chàng bỗng trở nên linh lợi vui vẻ. Chàng vuốt ve đám lông giữa hai cái taỉ con ngựa, gãi gãi làn da ấm và mịn như lụa dưới cái bờm của nó và bảo - Được, cậu cứ tiếp tục chỉ trích sư đoàn trưởng của cậu !
- hãy nghe tôi, có gì mà chỉ với trích? Và cũng cần phải thấy ràng về mặt ấy là kẻ may. Thế mà còn bực mình cho rằng giới sĩ quan đối xử với như với kẻ bình đẳng? Trong các vấn đề lịch sử và văn hoá quả chỉ là cái nút bấc!
Kopylov buột miệng ra lời xúc phạm như thế, bất giác hoảng lên. biết rằng Grigori thường tự chủ được như thế nào những khi chàng phát khùng, vì thế sợ chàng sắp nổi nóng, nhưng sau khi liếc nhanh mắt nhìn Grigori, lập tức yên tâm: Grigori ngửa hẳn người yên, cười ra tiếng, hai hàm răng trắng xoá loá nhe ra dưới hàng ria. Kết quả của những lời Kopylov vừa quá bất ngờ đối với chính , và cái cười của Grigori quá dễ lây, vì thế cũng phá lên cười và :
- xem đấy, con người có lý trí, kẻ bình thường nào khác nghe thấy lời nhận xét như thế khóc lên được, thế mà lại hí lên như con ngựa… Chà, chẳng phải là con người kỳ quặc là gì?
- Thế cậu bảo mình là cái nút bấc à? Quỷ tha ma bắt cậu - Grigori cười hết cơn rồi . - Mình cũng chẳng muốn học các cách cư xử với cái lịch của các cậu làm gì. Mình trở về với mấy con bò những của đó chẳng dùng được vào việc gì. Nếu Chúa che chở, nếu mình còn sống trong khi giao thiệp với mấy con bò, mình rạp đầu chào rồi mới với chúng nó: "Chao ôi, xin ngài thứ lỗi cho, ngài bò hói? Xin ngài thứ lỗi cho, ngài bò lang! Các ngài cho phép tôi sửa lại cái ách cày vai các ngài nhé! Kính thưa ngài, ngài bò giống, tôi cung kính xin ngài làm ơn đừng ra khỏi luống cày! "Đối với chúng nó phải hết sức ngắn gọn: vắt-nrư. Toàn bộ cách phái trí đối với loài bò chỉ có thế thôi.
- phải là "phái trí" mà là "phối trí" - Kopylov sửa lại.
- Cũng được thôi, ừ phối trí. Nhưng có điều mình đồng ý với cậu.
- Điều gì thế?
- Điều cậu bảo rằng mình là cái nút bấc. Ở với các cậu mình là cái nút bấc, nhưng cứ chờ đấy, sau thời gian, mình sang với bọn Đỏ ở bên chúng nó mình biến thành hòn chì nặng cho mà xem. Đến lúc đó những thằng ăn bám có lễ độ, có học thức như các cậu chớ có chạm trán với mình? Mình móc linh hồn cùng với tim gan mề phổi của các cậu ra cho mà xem! - Grigori bằng giọng nửa đùa nửa rồi thúc con ngựa, lập tức cho nó chuyển sang nước kiệu nhanh.
***
Buổi sáng vùng ven sông Đông ra trong bầu khí tịch mịch dệt tinh vi như tấm lụa, đến nỗi mỗi tiếng động dù trầm đến đâu cũng làm nó rách và gây những hồi . Chỉ có những con chim sơn ca và cun cút ngự trị đồng cỏ, nhưng trong các thôn lân cận ngừng vẳng ra những tiếng ầm ì trầm trầm thường kèm theo chuyển quân của những đơn vị quân đội lớn.
Bánh xe của những cỗ pháo và những hòm đạn kêu lạch xạch ở những chỗ ổ gà. Ngựa hí bên những giếng nước, những đại đội bộ binh hành quân qua, tiếng chân bước ràn rạt, nhàng, ăn nhịp. Xe ngựa và xe bò của các đại đội vận tải chạy long xồng xộc chở vũ khí và đạn dược ra mặt trận. Mùi cháo lúa mì nấu nhừ, mùi thịt ninh với lá nguyệt quếvà mùi những chiếc bánh mới lấy trong lò ra xông lên ngọt ngọt chung quanh những chiếc xe nhà bếp dã chiến.
Ngày sát thị trấn Ust-Medvediskaia có những tiếng súng trường hai bên bắn nhau rất dữ, vài phát đạn pháo thưa thớt nổ bung ra cách lười nhác, rất bang. Trận chiến đấu vừa mở màn.
Tướng Fitkhelaurov ăn sáng tên phó quan đứng tuổi mặt bự rượu, vào báo cáo:
- Sư đoàn trưởng sư đoàn của quân bạo động Melekhov và trưởng ban tham mưu sư đoàn Kopylov.
- Mời vào phòng tôi - Fitkhelaurov đưa bàn tay rất to đầy gân xanh đẩy cái đĩa đựng vỏ trứng, từ tốn uống cốc sữa còn bốc hơi, gấp cẩn thận chiếc khăn ăn rồi bước ra khỏi bàn.
Thân hình hết sức to lớn, nhưng nặng nề và nhẽo nhợt do tuổi tác, nom có vẻ cao tới mức khó tưởng tượng trong căn phòng -dắc xíu với cái cửa ra vào long cả đà ngang và những cửa sổ đóng kín mít. Viên tướng vừa vừa sửa lại cái cổ đứng của chiếc áo quân phục may rất vừa người, ho những tiếng rất vang, bước vào phòng bên. thấy Kopylov và Grigori đứng dậy bèn khẽ gật đầu chào nhưng chìa tay ra, rồi ra hiệu mời hai người ngồi vào bàn.
Grigori đỡ gượm, nhàng ngồi xuống mép chiếc ghế đẩu và liếc nhìn Kopylov.
Fitkhelaurov nặng nề ngồi phịch xuống, làm chiếc ghế dựa kiểu Viên kêu răng rắc. co cặp chân đài nghêu, đặt hai bàn tay to lù lù lên đầu gối, rồi bắt đầu bằng giọng trầm khàn đặc:
- Thưa hai ngài sĩ quan, tôi mời hai ngài đến để chúng ta nhất trí với nhau về số vấn đề… Cái lề thói du kích của thời kỳ bạo động chấm dứt rồi! Các đơn vị của các ngài còn tồn tại như những thể hoàn chỉnh độc lập nữa rồi, mà ra, các đơn vị đó cũng chưa bao giờ là những thể hoàn chỉnh. Chỉ là những bày đặt tưởng tượng thôi. Các đơn vị đó sát nhập vào Quân đội sông Đông. Chúng ta chuyển sang tấn công cách có kế hoạch. đến lúc cần phải nhận thức thấy tất cả những điều đó và phục tùng vô điều kiện mệnh lệnh của hộ chỉ huy tối cao. Xin các ngài hãy trả lời vì sao hôm qua trung đoàn bộ binh của các ngài chi viện cho tiểu đoàn đột kích. Tại sao trung đoàn ấy từ chối tấn công tuy có mệnh lệnh của tôi? Ai là người chỉ huy cái gọi là sư đoàn của các ngài?
- Tôi. - Grigori khẽ trả lời.
- Xin ngài làm ơn trả lời câu hỏi.
- Mãi hôm qua tôi mới trở về sư đoàn.
- Thế ngài đâu?
- Tôi tạt về thăm nhà.
- Giữa lúc chiến đấu mà sư đoàn trưởng lại tự cho phép mình về chơi nhà! Sư đoàn của ngài là cái nhà thổ. Bừa bãi vô kỷ luật! Tồi tệ quá chừng! - Cái giọng trầm của viên tướng mỗi lúc vang ồm ồm trong căn phòng chật hẹp. Ngoài cửa thấy mấy tên phó quan rón rén qua lại, chúng thào đưa mắt cười với nhau. Hai cái má của Kopylov mỗi lúc trắng nhợt ra. Còn Grigori cứ nhìn bộ mặt đỏ tía và hai nắm tay phù thũng nắm chặt của viên tướng mà cảm thấy trong lòng mình sôi sục cơn phẫn nộ thể nào ghìm nén được.
Fitkhelaurov bất thần nhảy lên cách nhàng rất là bất ngờ rồi nắm lấy lưng ghế quát lên:
- Các ngài phải là đơn vị quân đội mà là bây Xích vệ - lưu manh! đám rác rưởi bại loại chứ phải là những người -dắc! Ngài Melekhov, ngài đáng chỉ huy sư đoàn mà chỉ đáng làm cần vụ!… mà đánh giầy đánh ủng! Ngài nghe thấy chưa? Tại sao mệnh lệnh được chấp hành? Chưa họp mít-tinh có phải ? Chưa thảo luận có phải ? Các ngài hãy ghi nhớ cho kỹ: ở đây có đồng chí với các ngài đâu, và chúng tôi cho phép đem cái trật tự Bolsevich áp dụng ở đây đâu! Chúng tôi cho phép đâu?
- Tôi xin ngài đừng quàng quạc lên với tôi? - Grigori đứng dậy, đưa chân gạt chiếc ghế đẩu ra rồi giọng thầm.
- Ngài cái gì hử? - Fitkhelaurov nhô hẳn người ra qua mặt bàn, hỏi khàn khàn. tức quá giọng như bị nghẹn thở.
- Xin ngài đừng quàng quạc lên với tôi! - Grigori nhắc lại to hơn… Ngài triệu tập chúng tôi đến để giải quyết công việc… - Chàng nín lặng trong giây, đưa mắt nhìn xuống rồi thêm bằng giọng gần như thầm , nhưng mắt vẫn nhìn chằm chằm vào hai bàn tay Fitkhelaurov - Thưa quan lớn, nếu ngài tìm cách động đến tôi, dù chỉ bằng ngón tay, tôi cho ngài nhát gươm ngay tại chỗ?
Trong phòng chết lặng, nghe thấy cả tiếng thở hổn hển của Fitkhelaurov. ai gì chừng phút. Rồi có tiếng cánh cửa hơi cọt kẹt. tên phó quan hoảng hốt nhòm vào qua kẽ cửa.
Rồi cánh cửa khép vào vẫn nhàng như lúc mở ra. Grigori vẫn đứng đấy tay rời đốc gươm. Hai đầu gối Kopylov hơi run run, mắt nhìn vơ vẩn khoảng nào đó tường. Fitkhelaurov nặng nề ngồi xuống ghế, húng hắng vài tiếng ho của người già rồi làu bàu:
- Chuyện hay ! - Và tiếp, giọng hoàn toàn bình tĩnh, nhưng mắt nhìn Grigori - Mời ngài ngồi xuống. Chúng ta có cơn nóng nảy và như thế cũng đủ rồi. Bây giờ xin ngài nghe đây: tôi ra lệnh cho ngài lập tức ném tất cả các đơn vị kỵ binh… nhưng ngài ngồi xuống nào!
Grigori ngồi xuống và đưa tay áo lên lau những giọt mồ hôi bất thần đổ ra đầm đìa mặt.
- Thế nầy nầy, ngài lập tức tung ngay tất cả các đơn vị kỵ binh vào khu vực đông-nam và tấn công ngay tức khắc. Cánh bên phải của ngài tiếp xúc với tiểu đoàn hai của trung tá Trumakov…
- Tôi mang sư đoàn đến đấy. - Grigori bằng giọng mệt mỏi rồi thọc tay vào túi quần lấy chiếc khăn tay. Chàng lau mồ hôi trán lần nữa bằng chiếc khăn tay thêu ren của Natalia, rồi nhắc lại - Tôi đưa sư đoàn đến đấy đâu.
- Sao vậy?
- Việc điều động đòi hỏi nhiều giờ…
- Điều đó liên can gì đến ngài. Tôi là người chịu trách nhiệm về kết quả của chiến dịch.
- , có liên can đấy, và chịu trách nhiệm phải chỉ có mình ngài…
- Ngài từ chối chấp hành mệnh lệnh của tôi à? - Fitkhelaurov hỏi, giọng khàn hẳn . ràng cố giữ bình tĩnh.
- Vâng.
- Trong hoàn cảnh như vậy, xin ngài lập tức trao lại ngay quyền chỉ huy sư đoàn? Bây giờ tôi hiểu vì sao mệnh lệnh của tôi được chấp hành.
- Chuyện ấy tuỳ ngài hiểu thế nào cũng được, nhưng sư đoàn tôi trao.
- Ngài muốn tôi hiểu ý ngài như thế nào?
- Hiểu như tôi với ngài! - Grigori hơi thoáng có nét cười.
- Tôi tước quyền chỉ huy của ngài! - Fitkhelaurov giật giọng, và ngay lúc đó Grigori đứng phắt dậy.
- Thưa quan lớn, tôi chịu quyền chỉ huy của ngài!
- Nhưng cuối cùng ngài vẫn phải chịu quyền chỉ huy của người nào chứ?
- Vâng, tôi phục tùng quyền chỉ huy của tư lệnh các lực lượng bạo động Kudinov. Còn đối với ngài, tôi thậm chí lấy làm ngạc nhiên khi nghe thấy ngài ra tất cả những điều vừa nãy… Trong lúc nầy tôi và ngài vẫn ngang quyền với nhau. Ngài chỉ huy sư đoàn và tôi cũng vậy. Vì thế trong lúc nầy ngài đừng có quát tháo với tôi… Bao giờ tôi bị kéo xuống làm đại đội trưởng lúc đó tuỳ ý ngài. Nhưng để cho người ta đánh mình … - Grigori giơ ngón tay trỏ bẩn thỉu lên, rồi vừa mỉm cười vừa long lanh cặp mắt đầy tức tối, nốt -… ngay đến lúc đó tôi cũng để cho người ta đánh đâu?
Fitkhelaurov đứng dậy, sửa lại cái cổ áo làm tức thở, hơi nghiêng mình chào và :
- Chúng ta còn có gì để với nhau nữa rồi. Ngài hành động như thế nào tuỳ ý ngài. Tôi lập tức báo cáo ngay lên bộ tư lệnh tập đoàn quân về tư cách của ngài và tôi dám bảo đảm với ngài rằng cần chờ đợi lâu la mới thấy kết quả đâu. Toà án binh dã chiến của chúng ta nay vẫn hoạt động đều.
Chẳng chú ý gì đến đôi mắt đầy tuyệt vọng của Kopylov, Grigori chụp chiếc mũ cát-két lên đầu, bước ra cửa. Ra tới ngưỡng cửa, chàng đứng lại :
- Ngài thấy cần phải báo cáo lên đâu cứ báo cáo, nhưng đừng có doạ dẫm tôi, tôi phải là thằng có thể doạ được đâu… Và trong lúc nầy ngài chớ có động đến tôi. - Chàng ngẫm nghĩ lát rồi lại thêm - Nếu tôi chỉ sợ em -dắc của tôi cho ngài trận… - Rồi chàng đóng cửa đánh sầm, lê gươm lách cách, bước những bước dài ra phòng ngoài.
Kopylov hốt hoảng ra theo. đuổi kịp chàng ở phòng ngoài.
- điên mất rồi, Panteleevich? - nắm chặt hai tay cách tuyệt vọng, khẽ .
- Ngựa đâu? - Grigori vo tròn cái roi ngựa trong tay, quát oang oang.
Như con quỷ dữ, Prokho ba chân bốn cẳng chạy ù tới trước thềm.
Sau khi ra khỏi cổng, Grigori ngoái nhìn lại. Chàng thấy ba gã liên lạc hối hả đỡ tên tướng Fitkhelaurov ngồi lên con ngựa cao lớn, thắng cái yên trang hoàng rất đẹp…
Đoàn người ngựa của Grigori lầm lì chừng nửa vec-xta. Kopylov gì vì biết rằng bây giờ phải là lúc Grigori sẵn sàng chuyện trò và trong lúc nầy mà tranh cãi với chàng phải nguy hiểm. Cuối cùng lại chính Grigori nhịn được nữa:
- Sao cậu cứ câm như hến thế? - Chàng hỏi giọng gay gắt. - Cậu đến đây để làm gì hả? Đến làm người chứng kiến à? Cậu chơi cái trò giả câm giả điếc à?
- Chà, người em ạ, mà vừa diễn tiết mục cũng đặc biệt đấy!
- Thế có tiết mục của sao?
- Kể ra chính ông ấy cũng đúng. Cái giọng ông ấy với chúng mình đáng phẫn nộ!
- Như thế mà bảo là với chúng mình à? Ngay từ đầu la lối, chẳng khác gì bị người ta chọc dùi vào đít ấy.
Nhưng cả cũng khiếp! phục tùng sĩ quan có cấp bậc cao hơn… Trong hoàn cảnh chiến đấu, việc đó, người em ạ…
- Chẳng sao cả, nhưng phải là vấn đề ấy! Chỉ tiếc rằng giơ tay đánh mình! Nếu mình cho nhát gươm vào giữa trán, cho cái sọ của toác ra làm đôi.
- Dù thế cũng thể chờ đợi điều gì tốt lành đâu.
Kopylov giọng bực bội rồi cho con ngựa chuyển sang bước .
- Nhìn chung có thể thấy rằng giờ họ bắt đầu tăng cường kỷ luật, phải cẩn thận mới được!
Hai con ngựa song song. Chúng vừa thở phì phì vừa ve vẩy đuôi đuổi mòng. Grigori nhìn Kopylov có vẻ chế nhạo và hỏi:
- Cậu diện quần lành áo tốt như thế nầy được cái gì hử? Có lẽ cậu tưởng chúng nó pha trà mời cậu xơi đấy phải ? Chúng nó trịnh trọng mời cậu ngồi vào bàn tiệc đấy phải ? Cạo râu cạo ria, áo quân phục chải sạch, ủng đánh bóng lộn… Mình còn thấy cậu thấm nước bọt vào khăn tay cọ mấy vết bẩn xíu đầu gối nữa đấy?
- Thôi bỏ chuyện ấy , tôi xin ? - Kopylov đỏ mặt, cố chống chế.
- Thế là bao nhiêu công sức của cậu đều thành công cốc! - Grigori vẫn giễu . - những thế nó còn thèm chìa tay cho cậu bắt nữa.
- Cùng với phải chỉ có thể chờ đón những điều như thế. - Kopylov lẩm bẩm rất nhanh, rồi bỗng nhiên nheo mắt kêu lên, giọng vừa kinh ngạc vừa sung sướng - Xem kìa! Đằng kia phải là em mình đâu. Quân Đồng minh đấy!
cỗ sáu con la kéo khẩu pháo chạy từ phía trước lại trong ngõ hẹp. tên sĩ quan cưỡi con ngựa hồng cộc đuôi bên cạnh. Tên coi ngựa cưỡi con la đầu tiên cũng mặc quân phục , song vành mũ cát két của lại đính quân hiệu sĩ quan Nga và lon vai là cấp trung uý.
Khi chỉ còn vài xa-gien là tới ngang Grigori, tên sĩ quan đưa hai ngón tay lên vành chiếc mũ cát bằng li-e, hất đầu ra hiệu bảo chàng né sang bên. Cái ngõ quá hẹp, muốn khỏi chạm vào nhau chỉ có cách là cho hai con ngựa cưỡi sát hẳn vào hai dãy tượng vi bằng đá.
Hai bên má Grigori có những cục tròn tròn động đậy. Chàng nghiến răng cho con ngựa tiến thẳng tới trước mặt tên sĩ quan .
Tên kia ngạc nhiên giương cao hai hàng lông mày và hơi lánh sang bên cạnh. Hai bên chỉ qua được cách khó khăn sau khi tên sĩ quan co chân bên phải chiếc ghệt bó rất chặt lên cái mông chải bóng nhoáng của con ngựa cái thuần giống của .
tên pháo thủ, coi vẻ là sĩ quan Nga, nhìn Grigori cách tức tối:
- Có lẽ ngài cũng lánh được sang bên chứ? Chẳng nhẽ ở chỗ nầy cũng có thể phơi bày cái vô giáo dục của mình ra hay sao?
- Mầy cứ đường mầy và câm cái mồm , đồ chó đẻ, nếu tao lánh ra cho mầy xem… - Grigori khẽ khuyên .
Tên sĩ quan ngồi phần trước của khẩu pháo bèn nhỏm lên, quay mặt về phía sau kêu to:
- Các ngài ơi! Hãy giữ cái thằng vô liêm sỉ nầy lại!
Grigori vung ngọn roi cách đầy ý nghĩa, và vẫn cho ngựa bước dọc theo cái ngõ. Bọn pháo thủ nhìn chàng bằng những cặp mắt thù địch nhưng có tên nào tìm cách giữ chàng lại.
Chúng đều mệt mỏi, bám bụi đầy người và đều là những tên sĩ quan còn trẻ, chưa có ria. Sáu khẩu đội của đại đội pháo khuất sau chỗ ngoặt. Lúc đó Kopylov mới cắn môi, cho ngựa chạy lên sát Grigori:
- là làm bậy, Grigori Panteleevich! Cư xử cứ như thằng bé con ấy!
- Cậu muốn gì hử, được trao nhiệm vụ theo sát để lên lớp cho tôi có phải . - Giọng Grigori gừ gừ.
- phát khùng lên với Fitkhelaurov tôi còn hiểu được, - Kopylov nhún vai , - song cái gã người ấy nó làm gì ? Hay là thích cái mũ cát két của nó?
- Tôi có phần thích vì nó đội cái mũ ấy ở đây, ở ngay gần Ust-Medvediskaia… Cậu bảo nó đem chỗ khác mà đội hơn… Trong khi hai con chó cắn nhau con thứ ba chớ có dính vào. Cậu hiểu ?
- À ra thế? Té ra phản đối can thiệp của nước ngoài! Nhưng theo tôi, khi sắp bị bóp cổ nhận được bất kỳ giúp đỡ nào cũng sướng.
- Được cậu sướng cứ sướng, còn mình mình cho phép chúng nó đặt chân lên mảnh đất của chúng ta đâu!
- trông thấy những thằng Chiệc ở bên bọn Đỏ chưa?
- Sao cơ chứ?
- Chẳng phải cả hai đằng đều cũng thế cả hay sao? Cũng đều là giúp đỡ của người nước ngoài thôi.
- Cậu đúng rồi? Những thằng Chiệc ấy tự nguyện đến với bọn Đỏ.
- Còn những thằng nầy theo , chúng nó bị lôi tới đây bằng vũ lực hay sao?
Grigori tìm được cách trả lời, cứ nín thinh ngồi yên hồi lâu. Chàng moi óc cách đau khổ rồi cuối cùng thêm và trong giọng của chàng vang lên niềm tức tối giấu giếm.
- Cái bọn các cậu, những thằng lắm chữ nghĩa ấy, bao giờ cũng thế… Thoắt cái nhảy sang bên nầy, thoắt cái nhảy sang bên kia, hệt như những con thỏ chạy mặt tuyết ấy! Song người em ạ, mình vẫn cảm thấy rằng về chuyện nầy cậu đúng, thế mà mình chẳng có cách nào bẻ cho cậu cứng lưỡi được… Thôi chúng ta vứt mẹ nó . Đừng làm mình rối óc nữa. có cậu, đầu óc mình cũng rối bời lên rồi.
Kopylov giận quá, từ lúc đó cứ nín thinh, và cho đến khi về tới nhà, hai người thêm gì với nhau nữa. Chỉ có gã Prokho cứ lẵng nhẵng đuổi theo hai người để hỏi vì trong lòng hẳn nhức nhối vì tò mò, nhịn được nữa!
- Thưa ngài Grigori Panteleevich, bẩm quan lớn, ngài làm ơn bảo hộ cho, cái bọn Kadet chúng nó có cái gì kéo những khẩu pháo thế? Tai như tai lừa, nhưng tất cả những chỗ khác lại đúng là ngựa. Nhìn thấy cái con gia súc nầy mà cứ khó chịu thế nào ấy… Của quỷ quái gì vậy, nó là cái giống gì thế, ngài làm ơn giải thích hộ cho nếu chúng tôi đánh cuộc với nhau bằng tiền…
lẽo đẽo cho ngựa sau chừng năm phút, nhưng chờ mãi chẳng thấy trả lời, bèn ghìm ngựa. Đến khi ba gã liên lạc kia đến nơi, mới thầm bảo chúng:
- em ạ, họ cứ ngậm tăm mà . Xem ra chính họ cũng cảm thấy lạ, cũng chẳng hiểu quái gì về chuyện cái của thổ tả ấy do đâu mà xuất đời nầy…

Chương 196


bốn lần các đại đội -dắc xông lên từ dãy chiến hào nông hoen hoẻn, nhưng đều lại phải nằm xuống dưới hoả lực chết người của khẩu súng máy Hồng quân. Từ lúc trời mới rạng, các đại đội pháo của Hồng quân ngụy trang trong khu rừng bờ bên trái nhả đạn lúc nào ngớt vào trận địa của quân -dắc và các đội dự bị trong các khe núi.
Những đám mây trắng như sữa của những phát đạn ghém tan dần các cao địa ven sông Đông. Đạn súng trường và súng máy làm tung lên những làn bụi nâu nâu phía trước và phía sau những dãy chiến hào chữ chi của quân -dắc.
Đến giữa trưa cuộc chiến đấu càng thêm kịch liệt. Gió tây truyền di rất xa sông Đông tiếng hoả lực pháo binh dội lên ầm ầm.
Đứng điểm quan trắc đại đội pháo của quân phiến loạn, Grigori theo dõi diễn biến của trận đánh. Chàng nhìn thấy các đại đội sĩ quan bất chấp tổn thất nặng nề, cứ ngoan cố tiến vọt từng chặng xông lên tấn công. Mỗi khi hoả lực địch dội lên quá mạnh, chúng nằm xuống lát, đào chiến hào rồi lại tiến vọt từng chặng tới chiến tuyến mới. Nhưng ở bên trái, về hướng nhà tu, bộ binh của quân phiến loạn vẫn làm thế nào ngóc đầu lên được. Grigori viết nguệch ngoạc cho Ermakov vài chữ rồi sai liên lạc mang .
Nửa giờ sau Ermakov phi ngựa tới nơi, mặt giận bừng bừng. xuống ngựa bên cạnh chỗ buộc ngựa của đại đội pháo rồi thở hổn hển leo lên tới chiến hào của điểm quan trắc.
- Tôi thể nào thúc bọn -dắc xông lên được đâu! Chúng nó xông lên đâu? Từ xa vung tay gào lên. - Chúng tôi bị thương vong hai mươi ba thằng rồi? có trông thấy súng máy của bọn Đỏ quét như thế nào ?
- Bọn sĩ quan tiến lên được mà cậu lại thể thúc quân của cậu lên được à? Grigori rít qua kẽ răng.
- Nhưng thử nhìn mà xem, bên chúng nó mỗi trung đội có khẩu trung liên mà đạn vô thiên lủng. Thử hỏi chúng ta có gì?
- Thôi, thôi, cậu phải giải thích với mình nữa! Lập tức dẫn ngay chúng nó xung phong lên, nếu mình lấy đầu cậu?
Ermakov chửi tiếng rất tục rồi chạy từ nấm kurgan xuống. Grigori chạy xuống theo. Chàng quyết định tự mình dẫn trung đoàn bộ binh số Hai lên xung phong.
Nhưng chàng vừa chạy đến khẩu đội pháo cuối cùng ngụy trang rất khéo bằng những cành sơn trà tên đại đội trưởng đại đội pháo giữ chàng lại.
- Grigori Panteleevich, thử nhìn cách làm ăn của bọn mà xem. Ngay bây giờ chúng nó bắn vào cái cầu đấy. Chúng ta leo lên nấm kurgan nhé!
Nhìn trong ống nhòm thấy lờ mờ ra cái dải rất mỏng manh của chiếc cầu phao mà công binh Hồng quân bắc qua sông Đông. đó những chiếc xe vận tải nối đuôi nhau thành dòng liên tục.
Chừng mười phút sau, đại đội pháo bố trí sau dãy mô đá khoảng đất trũng bắt đầu nổ pháo. Chúng bắn đến phát thứ tư chiếc cầu bị phá ở ngay gần giữa dòng. Đoàn xe tuôn cuồn cuộn dừng ngay lại. Rồi thấy các chiến sĩ Hồng quân rối rít đẩy những chiếc chiếc xe bị phá gãy và những xác ngựa xuống sông Đông.
Ngay lúc đó có bốn chiếc thuyền chở công binh rời khỏi bờ bên phải. Nhưng họ chưa kịp lát xong đoạn mặt cầu vừa bị phá hỏng đại đội pháo lại nhả thêm loạt đạn nữa. phát phá tung cái mô cầu bờ bên trái, phát khác xối lên cột nước màu xanh lá cây ngay sát chiếc cầu. Việc lại cầu vừa được khôi phục bị đình lại.
- Chúng nó bắn chính xác , bọn chó đẻ? - Tên đại đội trưởng đại đội pháo đầy vẻ thán phục.- Từ bây giờ đến đêm chúng nó để cho bọn kia qua sông cho mà xem. Cái cầu thế là đứt.
Grigori hỏi nhưng vẫn rời mắt khỏi ống nhòm.
- Nhưng tại sao cậu cứ câm như hến thế? Yểm hộ cho bộ binh của mình có hơn ? Mấy ổ súng máy của chúng nó ở đằng kia kìa.
- Được bắn cũng sướng đấy, nhưng chẳng còn viên đạn nào cả? Phát cuối cùng bắn trước đây nửa giờ, đành nhịn đói đến bây giờ?
- Thế cậu ở lại đây làm gì? Lôi càng pháo mà chuồn mẹ nó cho xong!
- Tôi phái những cậu sang chỗ bọn Kadet để xin đạn rồi.
- Chúng nó cho đâu. - Grigori như đinh đóng cột.
Chúng nó từ chối lần, tôi lại cho lần nữa. May ra chúng nó cũng rủ lòng thương. Chỉ cần chúng nó thí cho bọn mình chừng hai chục quả để diệt mấy khẩu súng máy kia . Đâu phải là chuyện đùa, em ta có hai mươi ba cậu bị giết rồi. Liệu còn phải chết thêm bao nhiêu nữa? xem chúng nó bắn kìa?
Grigori chuyển sang nhìn những dãy chiến hào -dắc. Đạn súng trường và súng máy vẫn tiếp tục xới tung chất đất khô nẻ mặt dốc bên cạnh các chiến hào. Hễ loạt đạn súng máy bắn trúng chỗ nào từ chỗ ấy lại bốc lên dải bụi, tựa như có người vô hình vạch nhanh lạ lùng cái vạch xám tan dần dọc theo chiến hào. Suốt chiều dài của các chiến hào -dắc đều như bốc khói với những vạch bụi như thế.
Lúc nầy Grigori còn theo dõi kết quả xạ kích của đại đội pháo nữa. Chàng lắng nghe trong phút tiếng hoả lực pháo binh và súng máy nổ ngớt, rồi chạy từ nấm kurgan xuống, đuổi kịp Ermakov.
- Chưa nhận được mệnh lệnh của mình cậu đừng xung phong lên vội. có pháo binh chi viện chúng ta đánh nổi chúng nó đâu.
- Lúc nầy chẳng phải tôi với như thế rồi hay sao?
Ermakov có ý trách móc và cưỡi lên con ngựa hăng máu vì vừa phải chạy và cũng vì tiếng súng.
Ermakov cho ngựa phi hết sức liều lĩnh dưới làn đạn. Grigori nhìn theo , lo lắng nghĩ thầm: "Quỷ dữ nào bắt nó phải phóng thẳng mạch như thế? Bị súng máy của chúng nó quét gục bây giờ? Sao nó lần xuống chỗ lòng chảo, tiến theo đường đáy khe, leo lên rồi vòng ra sau ngọn gò, yên ổn về tới đơn vị nó có hơn ?" Ermakov phi ngựa như điên tới chỗ lòng chảo, lao xuống dưới đó và thấy nhô đầu lên phía bên kia nữa. "Như thế là nó hiểu ra rồi! Bây giờ đến nơi rồi đấy". - Nghĩ như vậy, Grigori cảm thấy trong lòng nhõm hẳn . Rồi chàng nằm xuống bên cạnh nấm kurgan, từ từ cuốn điếu thuốc.
tâm trạng thờ ơ lãnh đạm rất lạ lùng tràn ngập trong lòng chàng? , chàng dẫn em -dắc tiến lên dưới làn đạn súng máy sữa. Chẳng tội gì mà làm như thế. Cứ mặc cho các đại đội xung kích của bọn sĩ quan tấn công. Mặc chúng nó tự đánh lấy Ust-Medvediskaia. Và bây giờ, nằm dưới chân nấm kurgan nầy, lần đầu tiên Grigori tránh trực tiếp tham gia trận đánh. Nhưng trong lúc nầy, điều chi phối cách suy nghĩ của chàng phải là lòng nhút nhát sợ chết, cũng phải là nhận thức về tổn thất vô ích. Mới vừa nãy chàng hề tiếc chút nào tính mạng của mình cũng như tính mạng của những gã -dắc được trao cho chàng chỉ huy. Nhưng bây giờ lại như có cái gì vừa tan vỡ… Từ trước đến nay, chưa bao giờ chàng cảm thấy cực kỳ ràng như thế nầy toàn bộ tính chất vô nghĩa lý của những việc xảy ra. Phải chăng là câu chuyện với Kopylov, là cuộc cãi lộn với Fitkhelaurov, hay là cả hai chuyện đó gộp lại là nguyên nhân gây ra cái tâm trạng nó bất thần xuất ở chàng? Nhưng mãi đến khi nằm dưới làn đạn chàng mới quyết định xông xáo nữa. Chàng có những ý nghĩa mơ hồ rằng mình thể nào làm cho bọn -dắc hoà giải với người Bolsevich được, và trong thâm tâm bản thân chàng cũng thể nhẫn nhục chịu đựng, đồng thời chàng cũng muốn và thể bảo vệ những con người thù địch với mình, có tâm hồn hoàn toàn khác với mình, thể bảo vệ tất cả những tên như Fitkhelaurov, những kẻ khinh ghét chàng thậm tệ, và bản thân chàng cũng kém phần khinh ghét chúng. Rồi các mâu thuẫn xưa lại ra trước mắt chàng cách hết sức tàn nhẫn. "Thôi mặc chúng nó đánh nhau. Mình đứng ngoài xem. Hễ chúng nó lấy lại sư đoàn của mình là mình xin rời khỏi mặt trận để về hậu phương ngay. Đối với mình như thế là đủ rồi!"- Chàng nghĩ bụng như thế rồi thầm quay trở lại cuộc tranh cãi với Kopylov, và nhận thấy rằng mình cố tìm những lý lẽ bào chữa cho Hồng quân: "Người Tàu họ theo bọn Đỏ với hai bàn tay trắng, ngày nào cũng đem tính mạng ra mạo hiểm mà chỉ lĩnh mấy đồng tiền lương của thằng lính trơn. Mà trong vấn đề nầy tiền lương có ý nghĩa gì? Lĩnh rồi mua được cái quái gì? Bất quá đủ chơi vài ván bài… Đúng là ở đây có chuyện vì lợi lộc, mà vì cái gì khác… Còn bọn đồng minh chúng nó đưa tới đây sĩ quan, xe tăng, những khẩu pháo và cả những con la nữa! Rồi sau đó chúng nó dựa vào tất cả những cái ấy để đòi những món tiền kếch xù! Điều khác nhau chính là ở chỗ đấy? Chà, về vấn đề nầy đến tối chúng mình còn tranh cãi với nhau! Về đến ban chỉ huy, mình gọi ngay nó ra chỗ và bảo: Có điểm khác nhau chứ, Kopylov ạ, cậu đừng hòng làm rối đầu óc mình.
Nhưng hai người được tranh luận với nhau đến cùng.
Chiều hôm ấy, Kopylov ngựa tới khu vực bố trí của trung đoàn bốn làm nhiệm vụ dự bị. Trong khi đường chết vì viên đạn lạc. Hai giờ sau Grigori mới nhận được tin đó.
Sáng hôm sau các đơn vị thuộc sư đoàn Năm của tướng Fitkhelaurov chiến đấu chiếm được Ust-Medvediskaia.

Chương 197


Ba ngày sau khi Grigori ở nhà ra , Mitka Korsunov vác mặt về thôn Tatarsky. Nó về mình, cùng với nó còn có hai thằng cùng làm việc trong đội thanh tiễu. thằng là dân Kalmys, có tuổi, sinh ở nơi nào đó sông Manyt, còn thằng kia là gã -dắc bé xấu xí người trấn Raxpovinskaia. Tên Kalmys bị Mitka gọi cách khinh bỉ là "Thằng Chiệc", nhưng con sâu rượu vô loài của trấn Raxpovinskaia lại được nó xưng hô long trọng là " Xilanchi Petrovich".
Xem ra trong thời gian tham gia đội thanh tiễu, Mitka lập được khá nhiều công lao với Quân khu sông Đông. Trong mùa đông, nó được đề bạt làm chánh quản và sau đó lại được phong chuẩn uý.
Nó về thôn trong bộ quân phục mới rất diện. Có thể nghĩ rằng nó sống rất khá khẩm trong thời gian rút lui ở bên kia sông Dones. Hai cái vai rất rộng của nó độn căng chiếc áo quân phục mùa hè màu cứt ngựa, cái cổ đứng hằn sâu vào những ngấn da béo hồng. Cái quần ngựa vải chéo xanh có nẹp may sát quá chỉ chực bục ra đằng sau mông… Với cái mã ngoài uy phong lẫm lẫm như thế, có lẽ nếu nổ ra cái cuộc cách mạng chết tiệt nầy, chắc chắn Mitka là tên lính ngự lâm của trung đoàn Atamansky, sống ở chốn cung đình, bảo vệ ngọc thể của đức hoàng đế bệ hạ. Song tuy được như thế, Mitka cũng chẳng có gì đáng than phiền về cuộc sống của nó. Cả nó cũng kiếm được cái hàm sĩ quan mà cần phải đem tính mạng của mình ra mạo hiểm, cần phải thi thố cái hùng của mình cách bạt mạng như Grigori Melekhov. Trong đội thanh tiễu mà muốn lập công trạng việc đó lại đòi hỏi con người phải có những đức tính khác hẳn…
Mà các đức tính ấy Mitka Korsunov có thừa, nó tin tưởng bọn -dắc dưới quyền lắm nên thường tự tay đem những người bị tình nghi là Bolsevich ra hành tội; để trừng trị những tên đào ngũ nó cũng ngại dùng roi ngựa hay que thông nòng đánh chúng thừa sống thiếu chết; còn trong việc hỏi cung những người bị bắt toàn đội thể có tên nào bì được với nó. Chính tên trung tá Prianhisnhikov cũng phải nhún vai : " đâu, các ngài ạ, muốn gì muốn, chứ ai hơn được cái thằng Korsukov nầy đâu! con cọp (1) chứ còn là con người nữa!" Mitka còn có đặc điểm nữa làm cho nó hơn hẳn những tên khác là khi đội thanh tiễu bắt người nào mà chúng thể đem xử bắn nhưng cũng muốn để sống sót thoát khỏi tay chúng chúng tuyên án phạt roi rồi trao cho Mitka nhiệm vụ chấp hành bản án. Thế là nó chấp hành, và với cái kiểu của nó, sau năm mươi roi, người bị hành tội bắt đầu nôn ra máu sao kìm được nữa, rồi sau trăm roi có thể tin tưởng bó chiếu đem , cần phải khám nghiệm làm gì. Qua tay Mitka chưa từng có người nào bị kết án còn sống sót. Chính nó nhiều lần cười và pha trò: "Nếu lột tất cả những chiếc quần và váy của những tên Đỏ bị tao giết có lẽ cũng đủ cho toàn thôn Tatarsky mặc đấy.
Vì còn có gì ghìm hãm nữa cho nên sau khi được đem đến đội thanh tiễu, cái bản chất tàn ác mà Mitka sẵn có từ thời thơ ấu những được áp dụng cách xứng đáng mà còn phát triển đến mức quái đản. Do tính chất của công việc, nó tiếp xúc với tất cả những thứ rác rưởi trong giới sĩ quan trôi dạt tới đội thanh tiễu những tên nghiện thuốc phiện trắng, những thằng hiếp dâm, cướp bóc cùng những đứa đốn mạt có trí thức khác. Bọn kia đem hết tinh thần căm thù người cộng sản ra dạy nó những gì, nó đều sẵn lòng tiếp thu hết thảy với cái tính chuyên cần vốn có ở thằng nông dân, và trò chẳng khó khăn gì vượt được thầy. Mỗi khi có tên sĩ quan nào thiếu tinh thần, chịu đựng được nữa trước máu và đau khổ của người khác, Mitka chỉ nheo hai con mắt vàng hoe, đầy những tia li ti, làm nốt công việc đến cùng.
Sau khi rời bỏ đơn vị -dắc để lọt vào đội thanh tiễu của tên trung tá Prianisnhikov và sống cuộc đời lưu manh đểu cáng, cuối cùng Mitka biến thành con người như thế.
Sau khi vào đến trong thôn, nó ra oai ra thế và hầu như thèm chào lại những người đàn bà mà nó gặp. Nó cho ngựa bước về nhà, xuống ngựa cạnh cái cổng cháy dở, ám khói đen thui, trao dây cương cho tên Kalmys rồi khệnh khạng bước vào trong sân. Với tên Xilanchi kèm, nó lầm lì vòng quanh nền nhà, đưa đầu roi ngựa chạm vào hòn thuỷ tinh bị chảy trong khi cháy nhà, lóng lánh như viên ngọc lam, rồi bằng giọng khàn đặc vì cảm động:
- Bị chúng nó đốt mất… Ngôi nhà trước kia đường hoàng biết bao! Đẹp nhất thôn đấy. Miska Kosevoi, thằng cùng thôn với tôi châm lửa. Chính nó giết ông tôi. thấy đấy, Xilanchi Petrovich, tôi về thăm ngôi nhà thân để được thấy đám tro tàn như thế nầy đây…
- Thế nhà Kosevoi ấy có đứa nào ở nhà ? - Gã kia hỏi ngay.
- Có lẽ cũng có. Chúng ta qua thăm chúng nó sau… Nhưng bây giờ chúng ta hãy tới nhà ông bà thông gia nhà tôi cái .
đường đến nhà Melekhov, Mitka gặp ả con dâu nhà Bogaturev bèn hỏi:
- Mẹ tôi ở bên kia sông Đông về chưa?
- Hình như còn chưa về phải, bác Mitli Mironovich ạ.
- Thế ông thông gia Melekhov nhà tôi có nhà ?
- Ông già ấy à?
- Phải.
- Ông già có nhà đấy. chung là họ đều ở nhà, chỉ trừ Grigori. Petro bị giết dạo mùa đông rồi, bác nghe tin chưa?
Mitka khẽ gật đầu rồi thúc ngựa chạy nước kiệu.
Nó cưỡi ngựa dãy phố vắng tanh và trong hai con mắt ngao ngán, lạnh băng, vàng như mắt mèo của nó, còn lưu chút dấu vết gì của cái vẻ cảm động sôi nổi vừa nãy. Trong khi gần tới sân nhà Melekhov, nó khẽ nhưng riêng với đứa nào trong hai thằng cùng :
- Mình về nơi thôn xóm chôn nhau cắt rốn được đón tiếp như thế nầy đây! Muốn được ăn bữa phải tìm đến nhà họ hàng… Nhưng được thôi, cứ chờ đấy mà xem!
Ông Panteley Prokofievich chữa cái máy gặt dưới hiên nhà kho. Ông nhìn thấy mấy người cưỡi ngựa, nhận ra Mitka Korsunov trong đám, bèn bước ra cổng:
- Xin mời các ngài vào chơi. - Ông vừa mở cái cửa xép vừa niềm nở . - Chúng tôi rất sung sướng được đón khách tới nhà! Mừng về chơi!
- Chào ông thông gia! Ông vẫn khỏe chứ?
- Ơn chúa, tình hình cũng khá. Nhưng sao, được phong hàm sĩ quan rồi cơ à?
- Thế ông nghĩ rằng chỉ có các con ông mới được đeo lon trắng hay sao? - Mitka giọng tự mãn rồi chìa cho ông già bàn tay dài ngoằng, đầy gân xanh.
- Hai thằng nhà tôi cũng thích đeo lon lắm đâu. - Ông Panteley Prokofievich mỉm cười trả lời rồi chạy trước để chỉ chỗ buộc ngựa.
Vốn mến khách, bà Ilinhitna dọn bữa trưa cho khách ăn rồi sau đó mới bắt đầu chuyện. Mitka hỏi han cặn kẽ về tất cả những điều dính dáng đến gia đình nó, nhưng cứ lầm lì, để lộ chút thái độ căm uất hay buồn phiền gì cả. Rồi như tiện câu chuyện, nó hỏi xem gia đình Miska Kosevoi có ai còn ở lại trong thôn .
Khi được biết rằng bà mẹ cùng mấy đứa em của Miska có nhà, nó khẽ nháy mắt với tên Xilanchi, nhưng để cho ai trông thấy.
Chẳng mấy chốc ba người khách sửa soạn cáo từ ra . Trong khi ra tiễn khách, ông Panteley Prokofievich hỏi:
- định ở lại chơi trong thôn có lâu ?
- Khoảng hai ba ngày gì đó.
- thăm bà nhà chứ?
- Cái đó còn tuỳ.
- Nhưng bây giờ có xa ?
- À. Cũng chỉ qua thăm vài bà con trong thôn thôi. Chúng tôi quay về ngay.
Mitka và hai thằng cùng còn chưa kịp quay về nhà Melekhov khắp thôn truyền cái tin: "Thằng Korsunov cùng bọn Kalmys đến đây chém chết cả nhà Kosevoi rồi!".
Còn chưa hay biết gì cả, ông Panteley Prokofievich vừa ra lò rèn lấy cái hái về và sửa soạn chữa cái máy gặt bà Ilinhitna gọi ông:
- Ông lại đây , ông Prokofit! Nhưng quàng quàng lên nào!
Giọng của bà lão ràng lộ vẻ lo lắng. Ông Panteley Prokofievich vội vào ngay trong nhà.
Natalia khóc sướt mướt đứng bên cạnh bếp lò, mặt mày nhợt nhạt, Bà Ilinhitna đưa mắt về phía mụ vợ của gã Anikey, hỏi giọng thầm:
- Ông nghe thấy tin gì chưa, ông già?
"Chao ôi, lại có chuyện gì xảy ra với thằng Grigori rồi.. Cầu Chúa che chở, cầu Chúa rủ lòng thương!" - ý nghĩ ấy làm ông Panteley Prokofievich cảm thấy trong lòng như nung như nấu. Ông tái mặt, rồi vừa hoảng sợ vừa điên tiết vì chẳng thấy ai gì cả, bèn quát lên:
- Có gì ngay chứ, cái bọn đáng nguyền rủa nầy? Thế nào, có gì xảy ra thế? Có chuyện với thằng Grigori à? - Rồi như bị tiếng kêu làm cho kiệt sức, ông ngồi phịch xuống chiếc ghế dài và đưa tay xoa xoa cặp chân run bần bật.
Dunhiaska là người đầu tiên hiểu rằng bố lo có những tin may về Grigori, bèn vội :
- đâu, cha ạ, phải là tin về Griska đâu, Mitka giết những người trong nhà Kosevoi.
- Giết là thế nào? - Ông Panteley Prokofievich cảm thấy trong lòng nhõm hẳn , song ông vẫn còn chưa hiểu ý nghĩa của những lời Dunhiaska vừa bèn hỏi lại - Nhà Kosevoi ấy à? Mitka ấy à?
Mụ vợ gã Anikey vừa chạy sang cho biết tin bèn bắt đầu kể lắp bắp:
- Bác ạ, lúc ấy cháu tìm con bé, nên phải chạy sang sân nhà Kosevoi. Bỗng cháu thấy thằng Mitka và cùng với nó còn có hai tên lính nữa cưỡi ngựa tới sân và vào trong nhà. Cháu nghĩ bụng: con bê quá cái cối xay gió đâu. Hôm nay là phiên cháu chăn bê mà…
- Nhưng tôi cần quái gì đến con bê nhà chị! - Ông Panteley Prokofievich tức giận ngắt lời mụ.
- Thế là chúng nó vào trong nhà. - Mụ kia lắp bắp kể tiếp, - còn cháu đứng lại đấy, bụng bảo dạ: "Chúng nó mì tới đây chẳng phải vì chuyện tốt lành gì đâu". Rồi trong ấy bắt đầu có tiếng kêu la và nghe thấy cả tiếng đánh đập. Cháu sợ chết được, muốn bỏ chạy, nhưng vừa rời khỏi chỗ hàng rào nghe thấy sau lưng có tiếng chân rầm rập. Vừa ngoảnh lại thấy thằng Mitka nhà bác lồng cái gấu váy vào cổ bà lão mà lôi xềnh xệch mặt đất, cứ như lôi con chó ấy, lạy chúa tha tội cho! Nó lôi và ấy tới nhà kho, nhưng bà lão khốn nạn chẳng kêu được tiếng nào có lẽ vì bất tỉnh nhân . Thằng Kalmys cùng với thằng Mitka bèn nhảy lên cái xà ngang… Cháu thấy thằng Mitka ném đầu cái gấu váy cho thằng kia và quát lên: "Kéo lên và buộc cái nút!"
Chao ôi, cháu sợ đến chẳng còn hồn vía gì nữa! Chúng nó treo cổ bà lão đáng thương ấy ngay trước mắt cháu, rồi sau đó chúng nó nhảy lên ngựa, phi dọc theo cái ngõ, có lẽ ra nhà hội đồng. Vào trong nhà cháu sợ dám vào… Nhưng cháu nhìn thấy từ trong phòng ngoài, ngay bên dưới cánh cửa, có máu chảy ra những bậc thềm. Cầu Chúa tha cho cháu khỏi phải trông thấy chuyện khủng khiếp như thế nữa!
- Chúa đưa đến nhà ta những ông khách tốt như thế đấy? - Bà Ilinhitna vừa vừa nhìn ông già, có vẻ chờ đợi.
Với vẻ mặt hết sức xúc động, ông Panteley Prokofievich nghe hết câu chuyện, rồi chẳng chẳng rằng, ông bước ngay ra phòng ngoài.
Chẳng mấy chốc thấy Mitka cùng hai thằng tay chân của nó tới gần cổng nhà. Ông Panteley Prokofievich khập khiễng bước thoăn thoắt tới trước mặt chúng.
- Đứng lại! - Từ xa ông quát lên, - được cho ngựa vào trong sân.
- Có gì thế, ông thông gia thân mến? - Mitka ngạc nhiên hỏi.
- Quay ngựa trở lại! - Ông Panteley Prokofievich bước tới sát Mitka rồi nhìn thẳng vào hai con mắt vàng hoe và long lanh của nó, rất rắn rỏi - thông gia, đừng có giận, nhưng tôi muốn đặt chân vào nhà tôi. Tốt nhất là đâu .
A-a-a-… - Mitka kéo dài giọng ra vẻ vỡ lẽ, mặt nó tái . - Thế là ông đuổi tôi phải ?
- Tôi muốn làm bẩn nhà tôi? - Ông già kiên quyết nhắc lại - Và từ nay chớ có đặt chân vào nhà tôi nữa. Nhà chúng tôi, nhà Melekhov nầy, có họ hàng gì với những tên đao phủ, dứt khoát là như thế?
- rồi, nhưng ông thông gia thân mến ạ, ông thương người quá đấy.
- Còn đúng là hiểu lòng thương người là gì cả, vì bắt đầu giết đàn bà con nít? Chao ôi, Mitka, làm cái nghề là bất lương… Ông cụ nhà nay mồ yên mả đẹp nhìn thấy cũng lấy làm sung sướng lắm đâu.
- Còn lão, lão già ngu xuẩn, có lẽ lão muốn tôi nựng nịu nuông chiều chúng nó phải ? Chúng nó giết bố tôi, chúng nó giết ông tôi, thế mà tôi lại ôm hôn chúng nó như trong ngày lễ phục sinh hay sao? Thôi cút mẹ lão ! - Mitka hung hãn kéo cương, con ngựa ra khỏi cửa xép.
- đừng có chửi bới. chỉ đáng tuổi con tôi thôi. Và chúng tôi có gì chia sẻ với đâu, hãy và cầu Chúa che chở cho .
- Lão đừng có đẩy tôi đến chỗ làm điều ác, đừng có đẩy tôi đến chỗ đó? Tôi còn thương con Natalia, nếu đối với thằng tốt bụng tốt dạ như lão, tôi … Tôi biết nhà lão lắm? Tôi nhìn thấy tim gan nhà lão như thế nào rồi? Nhà lão rút lui sang bên kia sông Dones phải ? Nhà lão theo bọn Đỏ phải ? Đấy, đấy? Tất cả già trẻ trai nhà lão cái lũ chó đẻ nầy, phải treo cổ hết chúng mày lên như nhà thằng Kosevoi mới phải! Thôi em! Nầy liệu hồn đấy, cái con chó dái thọt cẳng, lão đừng có chạm trán với thằng nầy lần nữa? Lão thoát khỏi tay thằng nầy đâu? Thằng nầy quên đón tiếp của lão đâu! Cái kiểu họ hàng như thế nầy thằng nầy cũng chẳng thiết!
Hai tay run bần bật, ông Panteley Prokofievich đóng cửa xép, cài then rồi khập khiễng trở vào trong nhà.
- Tao tống cổ thằng mày rồi. - Ông nhưng nhìn Natalia.
Natalia chẳng chẳng rằng tuy trong thâm tâm nàng rất đồng tình với cách đối xử của bố chồng. Bà Ilinhitna làm dấu phép rất nhanh và sung sướng :
- là ơn Chúa: cái quân quỷ dữ ấy chúng nó xéo rồi? Natalia ạ mày cũng đừng giận mẹ quá nặng lời, nhưng cái thằng Mitka nhà mày đúng là quân thù quân hằn đối với chúng ta! Nó kiếm được công việc như thế mà làm, nó làm như những thằng -dắc khác, lính trong những đơn vị đàng hoàng mà, mày có thấy ? Nó theo đội đao phủ! làm thằng đao phủ, treo cổ những bà già, cầm gươm chém những đứa trẻ vô tội, chẳng nhẽ người -dắc lại làm những điều như thế hay sao? Chẳng nhẽ mẹ con nhà ấy phải chịu trách nhiệm về thằng Mitka hay sao? Nếu thế bọn Đỏ có thể vì thằng Griska mà chém cả tao, cả mày lẫn thằng Misatka và con Poliakov. Nhưng họ có chém đâu, họ cũng biết thương đấy chứ? , cầu Chúa che chở cho, tao đồng tình với bọn nầy được.
- Mẹ ạ, con bênh con đâu… - Natalia đưa khăn tay lên chùi nước mắt và chỉ như thế.
Ngay hôm ấy Mitka rời khỏi thôn. Nghe hình như nó lại về với đội thanh tiễu của nó ở nơi nào đó gần thị trấn Karginskaia và cùng toàn đội lập lại trật tự trong những làng Ukraina của khu Donesky, vì các làng nầy phạm cái tội tham gia trấn áp cuộc phiến loạn ở vùng Đông thượng.
Sau khi Mitka rồi, trong thôn còn bàn ra tán vào hàng tuần về chuyện đó, phần lớn dân chúng đều lên án cái hành động tự quyền xét xử và tàn sát gia đình Kosevoi. Người ta lấy tiền công quỹ chôn cất ba mẹ con người bị giết và muốn bán căn nhà của Kosevoi nhưng chẳng có ai mua. Theo lệnh tên ataman thôn, các cửa chớp của căn nhà đều có ván đóng chéo chữ thập. Trong thời gian rất dài, con trẻ dám đến chơi đùa ở nơi khủng khiếp ấy nữa, và mỗi khi qua căn nhà bị giết hết người ở, các ông già bà lão đều làm dấu phép cầu cho linh hồn những người bị giết được yên nghỉ.
Sau đó là thời vụ cắt cỏ ngoài đồng và những chuyện vừa xảy ra cũng bị quên .
***
Vẫn như xưa, thôn xóm kéo dài cuộc sống trong lao động và với những tin mặt trận. Các hộ nào còn giữ được bò ngựa kéo xe đều rên rỉ, chửi rủa mỗi khi phải sửa soạn xe để phu vận tải. Gần như ngày nào người ta cũng phải bỏ công việc làm ăn để đánh bò ngựa lên trấn. Trong khi tháo ngựa ra khỏi máy cắt cỏ, bọn già lão luôn miệng dùng những lời chẳng hay ho gì để về cuộc chiến tranh kéo dài nầy. Nhưng đạn pháo, đạn súng trường, súng máy, dây thép gai, lương thực thể chở ra mặt trận. Và người ta chở . Như cố ý trêu người, những ngày đó đều rất đẹp trời, làm người ta chỉ muốn cắt cỏ, đánh đống những lớp cỏ vừa đúng độ nên cắt nhiều chất bổ mộc cách lạ lùng.
Ông Panteley Prokofievich sửa soạn cắt cỏ và rất bực mình với Daria. Ả đánh đôi bò mộng chở đạn, đáng là phải từ chỗ chuyển xe trở về rồi, nhưng được tuần mà chẳng thấy tăm hơi ả đâu cả. có đôi bò mộng già đáng tin cậy ấy ra đồng cỏ cũng chẳng làm được trò trống gì.
ra, đáng lẽ cắt Daria mới phải… Khi trao cặp bò cho ả, ông Panteley Prokofievich phải cố nén lòng vì ông biết ả thích láng cháng tằng tịu và lười chăm nom gia súc như thế nào. Đunhiasa thể nào cho được vì đường xa cùng với những gã -dắc lạ mặt đâu phải là việc con con đứa làm.
Natalia có con : chẳng nhẽ đích thân ông già phải chở những viên đạn khốn kiếp ấy hay sao? Mà Daria lại sẵn sàng tự nguyện xin . Ngay xưa kia ả cũng vẫn vui lòng tất cả các nơi, dù là đến nhà máy xay để xay bột xay kê hay làm việc gì khác cần thiết cho công việc trong nhà, nhưng tất cả chỉ vì ả cảm thấy rằng ra khỏi nhà mình được tự do hơn rất nhiều. Mỗi chuyến đều giúp ả giải khuây đều làm cho ả vui. Thoát khỏi cặp mắt theo dõi của mẹ chồng, ả có thể tán hươu tán vượn thoả thích với bọn đàn bà, và như ả thường , có thể "tình tang qua quýt" khi có gã -dắc nhanh nhẩu hoạt bát lọt vào mắt ả. Còn ở nhà ngay sau khi Petro qua đời, bà Ilinhitna vốn tính nghiêm khắc cũng để cho ả được tự do. Cứ như là sau khi lừa dối chồng trong khi chồng còn sống, Daria bắt buộc phải giữ trọn niềm chung thuỷ với người khuất.
Tuy biết rằng hai con bò mộng được chăm nom với cặp mắt của người làm chủ, nhưng ông Panteley Prokofievich chẳng còn cách nào khác, đành phải sửa soạn cho con dâu cả lên đường. Cho vẫn cho , nhưng suốt tuần ông cứ lo canh cánh, trong lòng lúc nào được yên. " đứt mất cặp bò của mình rồi!" - Nhiều lần ông tỉnh giấc giữa đêm, thở dài thườn thượt, bụng bảo dạ.
Đến sáng hôm thứ mười , Daria mới trở về nhà. Ông Panteley Prokofievich vừa ở ngoài đồng về. Ông thắng chung bò để cắt cỏ cùng với mụ vợ của gã Anikey. Ông để mụ và Dunhiaska ở lại đồng cỏ để về thôn lấy nước và thức ăn. Hai ông bà già và Natalia ăn sáng bên ngoài cửa sổ có tiếng xe lóc cóc nghe rất quen. Natalia chạy thoắt ra cửa sổ nhìn thấy Daria quấn khăn che mặt đến tận mắt đánh hai con bò mệt mỏi và gầy rộc.
- Nó đấy phải ? - Ông già bị nghẹn vì miếng chưa nhai kỹ nhưng vẫn hỏi.
- Daria đấy?
- ngờ còn được trông thấy hai con bò! Chà, là ơn Chúa? Cái con đĩ thoã đáng nguyền rủa? Mãi bây giờ mới lê xác về đến nhà… - Ông già ợ lên vì no, vừa làm dấu ghép vừa làu bàu.
Tháo bò xong, Daria bước vào bếp, đặt ở ngưỡng cửa mảnh vải thô gấp tư rồi chào hỏi mọi người trong nhà.
- Mày làm sao thế, con của cha! Sao mày chẳng thêm tuần nữa! - Ông Panteley Prokofievich trả lời câu Daria chào hỏi, gườm gườm nhìn ả và giọng bực bội.
- Cha cứ thử lấy mà xem? - Ả vừa tháo chiếc khăn đầy bụi khỏi đầu vừa lại.
- Sao mày lâu thế con? - Bà Ilinhitna hỏi xen vào cho khí của buổi gặp gỡ đỡ căng thẳng.
- Họ cho về, vì thế mới lâu.
Ông Panteley lắc đầu tỏ vẻ tin rồi hỏi:
- Con vợ thằng Khristonhia đến chỗ chuyển xe được về, còn mầy à?
- Nhưng tôi họ cho về! - Daria hung hãn long hai con mắt thêm - Nếu cha tin cứ ra mà hỏi lão đội trưởng theo đoàn xe vận tải ấy.
- Tao chẳng cần gì phải dò hỏi về mày, nhưng lần sau mày ở nhà. Mày chỉ được cho thăm Diêm vương thôi.
- Cha lại doạ tôi à! Ái chà chà, cha lại doạ tôi! Nhưng tôi, tôi cũng đâu? Bảo tôi , tôi cũng cho mà xem!
- Hai con bò có khỏe ? - Giọng ông già hỏi ôn tồn hơn.
- Khỏe. Bò của cha chẳng gặp phải chuyện gì đâu… - Daria trả lời giọng miễn cưỡng, mặt u ám hơn cả trời đêm.
" đường phải chia tay với chàng dấu nào chứ gì, chính vì thế chị chàng mới bẳn tính như thế đây", Natalia nghĩ thêm. Bao giờ nàng cũng cảm thấy thương hại và kinh tởm đối với Daria và cái thói trăng hoa bẩn thỉu của Daria.
Ăn sáng xong, ông Panteley Prokofievich sắp sửa ra đồng cỏ, nhưng giữa lúc ấy lão ataman thôn mò tới.
- Đáng là tôi phải chúc ông cho mạnh giỏi mới phải, nhưng ông hãy hượm , ông Panteley Prokofievich, ông đừng vội.
- Ông lại đến lấy xe vận tải chứ gì? - Ông giả vờ hỏi bằng giọng hiền lành ôn tồn, nhưng ra cơn giận sôi sục làm ông cảm thấy nghẹt thở.
- , hôm nay lại là điệu nhạc khác. Hôm nay chính tướng quân Sidorin, tổng tư lệnh của toàn thể quân đội sông Đông, đến thôn ta. Ông có hiểu ? Tôi vừa nhận được tờ giấy do liên lạc của ông ataman trấn mang tới, ra lệnh cho toàn thể bô lão và đàn bà phải tới họp đại hội thôn, được thiếu ai.
- Họ có còn trí khôn nữa hay ? Việc ông Panteley Prokofievich kêu lên. - Giữa thời buổi công việc làm ăn tất bật như thế nầy, ai lại tổ chức đại hội toàn thôn? Thế còn rơm cỏ ông tướng Sidorin của ông lấy về cho tôi dự trữ dùng trong mùa đông chứl
- Ông ấy là của ông cũng chẳng kém gì của tôi. Lão ataman bình tĩnh trả lời. Tôi nhận được lệnh như thế nào lại làm như thế nấy thôi. Ông hãy tháo bò ra! Phải đem bánh mì và muối ra đón rước cho trọng thể. Ngoài ra nghe còn có cả những vị tướng Đồng minh cũng đến nữa đấy.
Ông Panteley Prokofievich đứng lặng lát bên cạnh chiếc xe bò, suy tính lại rồi bắt đầu tháo hai con bò. Lão ataman thấy lời lão đem lại kết quả, bèn vui vẻ hỏi thêm:
- Ông có thể cho mượn con ngựa cái của ông ?
- Ông cần đến nó để làm gì?
Quỷ tha ma bắt chúng nó ! Trong mệnh lệnh bảo rằng phải đem hai chiếc xe ba ngựa đón ở khe Thằng Ngốc. Nhưng kiếm đâu ra xe và ngựa bây giờ, phát điên lên được! Trời chưa hửng tôi dậy, chạy long tóc gáy, chiếc sơ-mi ướt rồi lại ráo tới năm lần mà mới kiếm được bốn con ngựa. Bà con làm việc tất tần tật, khóc lên được!
Đến lúc nầy ông Panteley Prokofievich lấy lại được bình tĩnh, ông đồng ý cho mượn con ngựa cái, thậm chí còn đề nghị đem dùng chiếc xe ngựa có lắp díp của mình. Dù sao đây cũng là để cho tổng tư lệnh quân đội , lại có cả những ông tướng nước ngoài cùng nữa, mà đối với các ông tướng ông Panteley Prokofievich vốn dĩ bao giờ cũng hết sức kính sợ…
Do mẫn cán của lão ataman, người ta đại khái cũng kiếm được hai chiếc xe ba ngựa rồi đánh đến khe Thằng Ngốc để đón các vị khách quý. Dân chúng kéo đến tề tựu bãi họp của thôn. Nhiều người bỏ cả công việc cắt cỏ, vội vã chạy từ ngoài đồng cỏ về thôn.
Ông Panteley Prokofievich cũng thiết gì đến công việc nữa. Để làm dáng làm đỏm chút, ông mặc chiếc sơ-mi sạch , chiếc quần ngựa bằng nỉ có nẹp, đội chiếc mũ cát-két mà trước kia Grigori mang về làm quà biếu ông, rồi đàng hoàng khập khiễng ra bãi họp việc làng sau khi dặn bà già bảo Daria mang nước và thức ăn ra đồng cỏ cho Dunhiaska.
Chẳng mấy chốc làn bụi mù mịt cuộn lên con đường và ào ào đổ về thôn như dòng nước. Qua làn bụi thấy nhấp nhoáng cái gì bằng kim khí và từ xa vẳng tới tiếng còi xe hơi bí bo. Các vị khách hai chiếc xe hơi mới toanh, lấp lánh màu sơn xanh sẫm. Xa xa phía sau, hai chiếc xe ba ngựa bỏ vượt qua những người cắt cỏ từ ngoài đồng cỏ trở về thôn. Dưới cái vòng cung ở đầu càng xe leng keng mấy chiếc chuông xe bưu điện mà lão ataman cố kiếm cho buổi lễ long trọng nầy, tiếng chuông nghe đến là rầu rĩ. Đám người đứng bãi nhộn nhịp hẳn lên, nhao nhao tiếng người , tiếng trẻ con la hét vui vẻ. Lão ataman cuống quít chạy lăng xăng trong đám người để kiếm những tên bô lão danh dự ra hiến bánh mì và muối. Vừa nhìn thấy ông Panteley Prokofievich, lão mừng rơn nắm luôn lấy tay ông:
- Ông hãy vì Chúa mà giúp tôi với! Ông là người từng trải, biết cách năng đối xử… Chắc hẳn ông cũng biết bắt tay họ và làm được cả mọi thứ… Hơn nữa ông từng là uỷ viên Cơ-rúc và lại có được con trai như thế… ông làm ơn mang hộ bánh mì và muối, kẻo tôi cứ thấy sờ sợ, run cả đầu gối.
Tuy phổng cả mũi trước vinh dự đó, nhưng đầu tiên ông Panteley Prokofievich vẫn từ chối cho ra vẻ lịch , rồi lát sau mới so vai rút cổ, làm dấu phép rất nhanh trước khi nhận lấy cái đĩa đựng bánh mì và muối, phủ chiếc khăn thêu. Ông đưa khuỷu tay hích những người đứng bên để lên phía trước.
Chỉ loáng cái hai chiếc xe hơi chạy tới gần cái bãi, hộ tống có cả bầy chó đủ các màu lông sủa đến khản cả tiếng.
- Ông… ông thấy thế nào? Ông có sợ ? - Lão ataman mặt mày nhợt nhạt khẽ rỉ tai ông Panteley Prokofievich. Đây là lần đầu tiên trong đời lão được trông thấy những vị quan to như thế nầy. Ông Panteley Prokofievich long cặp mắt có hai cái lòng trắng xanh xanh, liếc nhìn lão cái và bằng giọng khê đặc vì cảm động:
- Nầy, ông cầm hộ lát, để tôi chải qua bộ râu cái . Cầm lấy kìa?
Lão ataman sẵn lòng đỡ hộ cái đĩa. Ông Panteley Prokofievich vuốt râu vuốt ria, ưỡn ngực cách ngang tàng, kiễng bên chân tàn tật để người ta thấy rằng mình thọt, rồi lại nhận lấy cái đĩa. Nhưng cái đĩa cứ run bần bật trong tay ông đến nỗi lão ataman phải hốt hoảng hỏi ông:
- Ông để rơi chứ? Chao ôi, ông cẩn thận đấy?
Ông Panteley Prokofievich nhún vai ra vẻ khinh bỉ. Ông mà đánh rơi hay sao? Sao lại có kẻ được câu ngu xuẩn đến như thế! nhân vật từng làm uỷ viên Cơ-rúc như ông, người từng lên tận tướng phủ của quan ataman nhiệm mệnh bắt tay tất cả các nhân vật mà lại bất thần hoảng sợ trước mặt viên tướng nào đó hay sao? Cái thằng ataman vô danh tiểu tốt, cái thằng khốn nạn nầy đúng là mất hết trí khôn rồi!
- Nầy, người em ạ, hồi lên họp Cơ-rúc Quân khu, tôi uống nước chè đường với chính ngài ataman nhiệm mệnh đấy… - Ông Panteley Prokofievich vừa bắt đầu lại nín thinh.
Chiếc xe hơi đầu tiên dừng bánh trước mặt ông, chỉ cách chừng mươi bước. Gã tài xế mặt mày nhẵn thín đội chiếc mũ cát-két vành rất to, áo quân phục cổ bẻ đính những chiếc lon phải của quân đội Nga, nhàng nhảy xuống mở cửa xe. Từ xe hai quân nhân mặc quần áo màu cứt ngựa từ tốn bước xuống, về phía đám người. Cả hai tiến thẳng tới trước mặt ông Panteley Prokofievich, nhưng ông vẫn đứng nghiêm cứng người. Ông đoán rằng chính hai con người ăn vận giản dị nầy mới là hai ông tướng, còn những kẻ sau, quần áo bảnh bao hơn, chỉ là những cấp dưới trong đoàn tuỳ tùng. Ông gì đăm đăm nhìn những vị quan khách bước tới mỗi lúc gần, và trong cặp mắt mở trừng trừng chớp của ông mỗi lúc vẻ ngạc nhiên chút giấu giếm. Còn đâu những cái lon cấp tướng nặng nề? Còn đâu những dây ngù vai và huân chương? Hai nhân vật nầy tướng với tá gì với cái trang phục và dung mạo nom chẳng khác gì những tên thủ lại tầm thường chỉ là lính trơn? Trong khoảnh khắc ông Panteley Prokofievich chợt cảm thấy mình thất vọng cách chua chát. Thậm chí ông còn có phần bực mình, cả vì mình hoài công chuẩn bị đón tiếp long trọng, cả vì thấy hai tên kia bôi nhọ cái danh hiệu tướng lĩnh.
Mẹ nó chứ, nếu ông biết trước rằng có những thằng tướng như thế nầy vác mặt tới đây ông chẳng ăn vận chải chuốt, chẳng chờ đón chúng với cả tâm trạng rạo rực bồi hồi như thế, và dù sao cũng chẳng đứng đực ra như thằng ngốc với cái đĩa trong tay đựng chiếc bánh mì mà mụ già hạng bét nào đó nướng chẳng ra đâu vào đâu. , lão Panteley Melekhov nầy chưa từng làm trò cười cho thiên hạ bao giờ, thế mà bây giờ cái chuyện ấy xảy ra. Mới phút trước đây thôi, chính tai ông nghe thấy bọn nhãi ranh cười khì khì sau lưng ông và thằng tiểu réo ầm làng nước: "Các cậu ơi! Xem lão thọt Melekhov đứng cứng người ra có ghê kìa! Cứ như lão vừa nuốt chửng con cá diếc ấy!". Nếu quả có gì đáng để ông phải nghe thiên hạ đàm tiếu và làm khổ cái chân đau phải căng thẳng ra như sợi dây đàn chẳng làm gì… ông Panteley Prokofievich giận quá, lục phủ ngũ tạng sổi cả lên. Trăm tội chỉ tại cái lão ataman khốn kiếp nhát như cáy. Lão dẫn xác đến nhà, nhăng cuội, lấy cả ngựa lẫn xe rồi chạy long tóc gáy khắp thôn, rớt dãi, kiếm nhạc kiếm chuông cho hai chiếc xe ba ngựa. Tục ngữ quả ngoa: Kẻ nào chưa từng gặp con người cho ra con người trông thấy cái cành cây cũng mừng rơn. Suốt cuộc đời ông, ông Panteley Prokofievich từng trông thấy những tên tướng tá như thế nầy bao giờ đâu? Cứ tạm kể buổi duyệt binh của hoàng đế thôi, có những ông tướng ngực đầy huân chương, huy chương, những vàng là vàng, cứ nhìn mà sướng cả mắt, đúng là bức hình thánh chứ còn là ông tướng nữa! Còn hai tay nầy toàn màu xanh lá cây, nom chẳng khác gì hai con quạ. tay thậm chí còn có được cái mũ cát-két hình thù cho tử tế chút, mà lại đội kiểu như cái nồi bọc vải, mặt mày lại cạo nhẵn thín, lấy đèn mà soi cũng chẳng tìm thấy được sợi râu nào… ông Panteley Prokofievich cau có, thiếu chút nữa nhổ toẹt bãi nước bọt vì tởm lợm, nhưng có tên là tên nào đẩy mạnh vào lưng ông và rỉ tai ông rất to:
- Ông bước lên chứ, mang lên !
Ông Panteley Prokofievich bước về phía trước. Tên tướng Sidorin đưa mắt qua đầu ông, lướt nhìn đám người rồi cất cái giọng oang oang lên :
- Xin chào các ngài bô lão!
- Xin chào quan lớn, chúc ngài khỏe mạnh! - Dân chúng trong thôn nhao nhao kêu lên.
Viên tướng nhận bánh mì và muối trong tay ông Panteley Prokofievich với vẻ rất độ lượng, : "Cám ơn!" rồi chuyển cái đĩa cho tên phó quan.
Đứng bên cạnh Sidorin là đại tá người cao, gầy nhưng khỏe mạnh. Dưới vành mũ sụp xuống tới mắt, nhìn đám dân chúng -dắc với vẻ hiếu kỳ phớt lạnh. Theo lệnh tên tướng Brichxơ, trưởng phái đoàn quân ở vùng Kavkaz, theo Sidorin trong chuyến tuần tra của tên nầy lại các vùng Quân khu sông Đông vừa đuổi được hết người Bolsevich và qua thông ngôn, nghiên cứu rất cẩn thận tinh thần của dân -dắc, đồng thời tìm hiểu tình hình các mặt trận.
Tên đại tá mệt nhoài vì những thiếu thốn mà phải chịu đựng trong khi đường, vì phong cảnh đơn điệu của vùng đồng cỏ cùng những cuộc chuyện trò chán ngấy và tất cả các nhiệm vụ phức tạp đổ lên đầu nhân vật đại diện cho cường quốc lớn, song vấn đề cần được đặt cao hơn hết vẫn là phải phục vụ cho các quyền lợi của vương quốc! Vì thế vẫn chăm chú lắng nghe lời phát biểu của tên hùng biện trong trấn mà gần hiểu được hết vì có biết tiếng Nga, nhưng vẫn giấu những tên khác. Với vẻ kiêu ngạo chính cống -cát-lợi, nhìn những bộ mặt ngăm ngăm đen mang những tính chất hết sức khác nhau của những người con thượng võ nầy đồng cỏ và cảm thấy rất đỗi ngạc nhiên trước cái tính chất hỗn hợp chủng tộc nó bao giờ cũng đập ngay vào mắt những người nhìn vào đám dân -dắc: chàng mang những nét điển hình của dân Mông-cồ đứng ngay bên cạnh gã -dắc tóc trắng phếch nòi Slavơ, và cũng gần đấy lại có thanh niên với bộ tóc đen nhánh như cánh quạ, tay quấn những đám băng bẩn thỉu, chuyện với lão già râu tóc bạc phơ nom như vị tộc trưởng trong Kinh thánh, và hoàn toàn có thể đánh cuộc rằng trong người lão tộc trưởng chống gậy, mặc chiếc trermen -dắc kiểu cổ nầy, chảy dòng máu hết sức thuần tuý của dân miền núi Kavkaz…
Tên đại tá cũng có thuộc đôi chút lịch sử: trong khi nhìn đám dân -dắc nghĩ rằng riêng những con người man rợ nầy mà cả bọn con cháu họ cũng thể nào đánh Ấn Độ dưới quyền chỉ huy của ông Platov (2) nào mới. Sau khi đánh bại người bolsevich, nước Nga bị chảy hết máu trong nội chiến ra khỏi hàng ngũ các cường quốc lớn thời gian dài, vì thế trong khoảng vài chục năm tới, các thuộc địa của ở phương Đông còn bị ai uy hiếp nữa. Còn cái việc người Bolsevich bị đánh bại tên đại tá tin tưởng như đinh đóng cột. vốn là con người có đầu óc tỉnh táo, trước chiến tranh từng sống ở nước Nga nhiều năm, vì thế tất nhiên thể nào tin rằng các tư tưởng viển vông của chủ nghĩa cộng sản lại có thể dành được thắng lợi ở nước gần như còn man rợ…
Rồi đám phụ nữ chuyện trò nhao nhao bắt đầu thu hút chú ý của tên đại tá. Đầu quay quay lại, nhìn những khuôn mặt dãi dầu náng gió, gò má rất cao của họ, và cặp môi mím chặt của hơi thoáng nụ cười dè bỉu.
Ông Panteley Prokofievich hiến bánh mì và muối xong lẩn ngay vào giữa đám đông. Ông muốn nghe gã bẻm mép nào đó từ thị trấn Vosenskaia về đây để nhân danh dân chúng toàn trấn chào mừng bọn quan khách vừa tới nơi, mà lại vòng ra sau đám đông, tới chỗ hai chiếc xe ba ngựa đỗ cách xa đấy chút.
Những con ngựa đều sủi mồ hôi, hai bên sườn đưa lên đưa xuống nặng nề theo nhịp thở hổn hển. Ông già tới trước mặt con ngựa cái cửa ông thắng ở giữa cỗ ngựa, lấy tay áo lau mũi cho nó, thở dài. Trong tâm trạng quá thất vọng, ông chỉ muốn văng tục câu, nhưng ông chỉ tháo ngay con ngựa và dắt về nhà.
Trong khi đó tên tướng Sidorin bắt đầu chuyện với dân chúng thôn Tatarsky. ca ngợi các hoạt động quân của họ trong hậu phương của Hồng quân và :
- Bà con dũng chiến đấu chống lại kẻ thù chung cửa chúng ta. Tổ quốc dần dần được giải phóng khỏi tay quân Bolsevich, khỏi cái ách áp bức khủng khiếp của chúng và quên công lao của bà còn đâu. Tôi muốn tặng thưởng các bà phụ nữ thôn ta, những người như chúng tôi được biết, tỏ ra đặc biệt xuất sắc trong cuộo đấu tranh vũ trang chống lại bọn Đỏ. Tôi đề nghị các vị nữ hùng -dắc sắp được gọi tên ngay đây tiến lên phía trước!
tên sĩ quan đọc bản danh sách ngắn. Người đầu tiên gọi tên là ả Daria nhà Melekhov, còn những người kia đều là vợ goá của những tên -dắc bị giết hồi cuộc phiến loạn mới bùng nổ. Cũng như Daria, họ nhúng tay vào vụ giết hại các đảng viên cộng sản bị bắt làm lù binh và bị áp giải đến thôn Tatarsky sau khi trung đoàn Xerdovsky đầu hàng.
Daria ra đồng cỏ như ông Panteley Prokofievich ra lệnh. Ả cũng có mặt giữa đám đàn bà trong thôn và ăn mặc diêm dúa như chơi hội.
Vừa nghe thấy đọc lên tên họ của mình, ả xô ngay mấy mụ đàn bà khác, mạnh dạn bước lên phía trước, vừa vùa sửa lại chiếc khăn bịt đầu trắng viền đăng ten, hai con mắt nheo nheo, nụ cười môi chỉ hơi có vẻ ngượng nghịu. Dù vẫn còn mệt mỏi sau chặng đường và những trò đương, ả vẫn còn đẹp cách lạ thường? Cặp má trắng nhợt hề bị rám nắng càng làm nổi bật cái ánh bừng bừng của hai con mắt lim dim, nhìn sục sạo, và hai đường con phóng đãng của hai hàng lông mày tô đen cùng cặp môi cười toe toét thấy cái gì vừa khiêu khích vùa dâm đãng.
Bị tên sĩ quan đứng quay lưng về đám người ngáng đường, ả khẽ đẩy ra và :
- Lánh ra cho người của chú rể nào? - Rồi ả tới trước mặt Sidorin.
Sidorin nhận ở tay gã phó quan chiếc mề-đay đính dải huy chương thánh Gioóc, gắn lên bên trái ngực cái áo ngắn mặc ngoài của Daria bằng những ngón tay lóng ngóng rồi tươi cười nhìn vào mắt ả.
- Bà là bà quả phụ vợ thiếu uý Melekhov bị giết hồi tháng Ba à?
- Vâng.
- Ngay bây giờ bà được nhận món tiền năm trăm rúp. Ông sĩ quan kia trao cho bà. Ngài ataman Quân khu African Petrovich Bogaevsky và Chính phủ sông Đông cảm ơn bà về tinh thần dũng cảm cao cả mà bà biểu , đồng thời xin bà nhận cho lời chia buồn… Các vị đó xin chia buồn với bà về nỗi đau khổ của bà.
Daria hiểu được hết những lời viên tướng vừa với ả. Ả gật đầu cám ơn , nhận tiền trong tay tên phó quan và chẳng chẳng rằng mỉm cười nhìn thẳng vào mắt tên tướng chưa lấy gì làm già lắm. Hai bên gần cao bằng nhau. Chẳng cần giữ ý gì cả. Daria cứ nhìn trân trân bộ mặt xương xương của viên tướng. "Chúng nó đánh giá chàng Petro của mình quá rẻ đấy, chẳng hơn gì đôi bò mộng… Còn cái thằng tướng loắt choắt nầy kể cũng khá đấy, tạm dùng cũng được". - Trong lúc nầy ả nghĩ như thế với cái bản chất vô liêm sỉ sẵn có. Sidorin cứ tưởng Daria tức khắc bỏ ngay, nhưng hiểu sao ả cứ trùng trình nán lại rất lâu. Tên phó quan và những tên sĩ quan khác đứng sau lưng Sidorin động đậy lông mày đưa mắt chỉ cho nhau ả goá đĩ tính. Trong mắt chúng long lanh những tia thích thú. Cả tên đại tá người cũng hoạt bát hẳn lên. sửa lại dây lưng, giậm giậm chân, và bộ mặt phớt lạnh của bỗng thấy lên cái gì phảng phất như nét cười.
- Tôi được rồi chứ? - Daria hỏi.
- Được được tất nhiên rồi? - Sidorin vội đồng ý ngay.
Daria nhét tiền vào kẽ ngực áo, động tác có phần ngượng nghịu, rồi bước về với đám dân chúng. Tất cả những tên sĩ quan mệt nhoài sau những lời phát biểu và những nghi thức đều chăm chú nhìn theo những bước chân nhàng, như lướt mặt đất của ả.
Mụ vợ của gã Marchin Samin qua đời ngập ngừng bước tới trước mặt Sidorin. Tấm mề-đay vừa cài lên chiếc áo cũ nát của mụ mụ bất thần khóc oà lên, khóc cách cay đắng, bất lực và đàn bà đến nỗi nét mặt của bọn sĩ quan lập tức mất ngay cái vẻ thích thú vui nhộn vừa nãy để trở nên nghiêm trang, rầu rĩ và đồng tình.
- Chồng bà cũng bị giết à? - Sidorin cau mày hỏi.
Người đàn bà khóc nức nở, đưa hai tay lên che mặt, lặng lẽ gật đầu.
- Con cái của mụ ấy chiếc xe bò chở hết đâu? - Trong đám -dắc có người trầm trầm.
Sidorin quay nhìn tên người , to:
- Chúng tôi tặng thưởng những người phụ nữ tỏ ra đặc biệt dũng cảm trong các trận chiến đấu chống lại bọn Bolsevich. Phần lớn có chồng bị giết hồi cuộc bạo động chống quân Bolsevich mới bùng nổ và để trả thù cho chồng, những người đàn bà goá nầy tiêu diệt cả chi đội lớn những đảng viên cộng sản địa phương. Người đầu tiên được tôi tặng thưởng là vợ của sĩ quan, bà ta tự tay giết thằng chính uỷ cộng sản lừng danh là tàn ác.
sĩ quan phiên dịch liến thoắng bằng tiếng . Tên đại tá lắng nghe rồi gật đầu và :
- Tôi rất khâm phục lòng can đảm của những người đàn bà nầy. Xin tướng quân cho biết, họ tham gia chiến đấu cũng như đàn ông có phải ?
- Vâng, - Sidorin trả lời gọn lỏn rồi nóng nảy đưa tay ra hiệu cho mụ đàn bà goá thứ ba lại gần hơn.
Sau khi trao tặng thưởng xong, chẳng mấy chốc bọn quan khách lên đường trở về thị trấn. Dân chúng vội vã rời khỏi bãi họp để lại cắt cỏ ngay, và vài phút sau khi hai chiếc xe hơi chạy khuất giữa những tiếng chó sủa oăng oẳng tống tiễn, bên cạnh dãy tường bao của toà nhà thờ chỉ còn lại ba lão già.
- Thời thế đến lúc quả là kỳ quặc? - lão khoát rộng hai tay . - Trước kia trong chiến tranh người ta chỉ tặng huân chương và huy chương thánh Gioóc khi có những thành tích là vi-ĩ-ĩ đại, hùng, mà tặng là tặng cho những ai cơ chứ? Phải là những tay to gan lớn mật nhất, cừ khôi nhất! Mà cũng chẳng có bao nhiêu tay dám liều mạng cố kiếm lấy tấm huân chương. Tục ngữ ngoa: "Hoặc về với tấm huân chương, hoặc nằm bãi chiến trường phơi thây". Thế mà bây giờ họ lại đem mề-đay đến đeo lên ngực mấy mụ đàn bà. Nếu quả họ có được công trạng xứng đáng chẳng làm gì, đằng nầy… Họ chỉ dùng gậy nhọn đâm chết những thằng tù binh, những đứa có vũ khí bị bọn -dắc giải đến thôn. Như thế kiếm đâu ra tinh thần dũng? Tôi chẳng còn hiểu ra sao nữa, có sai xin Chúa cứ phạt!
lão già khác, mắt thong manh, người ốm o gầy còm, đứng doạng chân, từ từ rút trong túi ra cái túi đựng thuốc lá bằng vải cuộn tròn và :
- Các ông quan lớn ấy từ Chercaxkov nhìn xuống tất nhiên phải minh mẫn hơn chứ. Có lẽ các ông ấy nghĩ như thế nầy nầy cần phải đưa ra cái mồi nhử bọn đàn bà mới có thể động viên được tinh thần tất cả mọi người, làm cho mọi người đánh đấm cho hăng. Nào là mề-đay, nào là năm trăm rúp, thử hỏi có mụ nào lại chê cái danh giá như thế? Nếu trong đám -dắc có thằng nào muốn ra mặt trận, có thằng nào nghĩ tới chuyện trốn tránh chiến tranh thử hỏi nó có thể ngồi yên được hay ? Rồi nhất định nó bị mẹ đĩ vo vo bên tai cho mà xem! Con chim cu mà rủ rỉ hết đêm nầy sang đêm khác làm gì mà chẳng bắt được đức ông chồng phải nghe theo! Rồi chị chàng nào chẳng đinh ninh: "Có lẽ mình cũng được gắn mề đai chưa biết chừng?".
- Ông như thế đúng đâu, ông bạn đỡ đầu Fedor ạ! - Lão già thứ ba lại. - Họ cũng đáng được tặng vì thế người ta mới tặng thưởng cho họ. Mấy chị chàng đó bị chúng nó làm cho goá bụa, món tiền ấy giúp đỡ nhiều cho họ sinh sống làm ăn, còn tấm mề-đay là đề thưởng cho lòng dũng cảm của họ. Ả Đaska nhà Melekhov đứng ra trước tiên để trừng trị thằng Kotliarov, và ả làm như vậy là đúng? Tất cả chúng nó có Chúa xét xử, song cũng thể nào kết tội bọn đàn bà ấy được: máu của chồng con trong lòng họ kêu gọi trả thù…
Ba tên bô lão còn tranh cãi cho đến khi nhà thờ bắt đầu dóng chuông nguyện kinh chiều. Lão bõ trong nhà thờ vừa đánh tiếng chuông đầu tiên cả ba đều đứng dậy, bỏ mũ, làm dấu phép và bệ vệ bước vào trong dãy tường bao.
Chú thích:
(1) Nguyên văn "con rồng". Người phương Tây coi rồng là con vật hung ác nhất (ND)
(2) (1751-181 tướng Nga trứ danh, Ghet-man của dân -dắc, nổi tiếng về những trận tấn công táo bạo vào hậu vệ của Napoleon khi quân Pháp rút lui khỏi nước Nga (1812) đánh bại quân Pháp ở Laông, chiếm Nemur và cùng với các quân đội Đồng minh tiến vào Paris (1814). (ND).

Chương 198


Cuộc sống trong gia đình nhà Melekhov thay đổi cách kỳ dị. Mới đây ông Panteley Prokofievich còn cảm thấy mình là ông chủ nắm quyền sinh sát đối với cả nhà, tất cả mọi người trong gia đình đều phải tuân theo lời ông, ai dám ho he nửa lời, mọi việc đều làm theo răm rắp, cả nhà cùng nhau chia ngọt sẻ bùi và toàn bộ sinh hoạt đều cho thấy nếp sống nhịp nhàng hình thành qua rất nhiều năm. Gia đình nầy trước kia vốn đoàn kết rất chặt chẽ, nhưng từ mùa xuân qua, tất cả đều đảo lộn hết. Người đầu tiên tách rời ra là Dunhiaska. Tuy công nhiên cưỡng lại lời bố, nhưng mọi việc đến phần mình làm, đều làm cách ràng là miễn cưỡng và cứ như làm thuê chứ còn là làm cho mình nữa. Nhìn bên ngoài Dunhiaska trở nên thầm kín đáo, xa xa lánh lánh và rất ít khi còn có thể nghe thấy tiếng cười vô tư lự của .
Sau khi Grigori ra mặt trận, cả Natalia cũng dần dần lẩn tránh hai ông bà già. Hầu như có được bao nhiêu thời giờ nàng đều dành cả cho hai con. Nàng sẵn sàng chuyện trò với chúng nó và lúi húi chăm nom cho chúng nó. Có cảm tưởng như có chuyện gì đó làm Natalia hết sức thầm đau khổ, nhưng nàng lời nào với người thân thích về nỗi đau khổ của mình, nàng than vãn với ai và tìm mọi cách che giấu điều đè nặng trong lòng mình.
Về phần Daria chẳng có gì cần phải : sau chuyến đánh xe dân công vận tải, ả hoàn toàn còn như trước nữa. Ả càng ngày càng hay xích mích với bố chồng, ngay đến bà Ilinhitna ả cũng còn nể nang gì cả. Ả thường vô duyên vô cớ nổi nóng với tất cả mọi người, ả lấy cớ trong người khó ở trốn tránh công việc cắt cỏ, thái độ cứ như chỉ còn sống thêm trong nhà Melekhov những ngày cuối cùng.
Ông Panteley Prokofievich nhìn thấy gia đình ông tan rã trước mắt ông. Chỉ còn lại mình ông và bà lão gần gụi với nhau.
Các mối liên hệ huyết thống bị phá vỡ cách đột ngột và nhanh chóng, trong quan hệ giữa mọi người còn cái khí ấm cúng đằm thắm nữa và trong những lời mọi người với nhau ngày càng thấy lộ ra cái giọng bực bội và xa cách nhau… Ngay những khi cùng ngồi với nhau ở bàn ăn cũng còn thấy đây là gia đình thống nhất và hoà hợp trước kia nữa, mà cứ như những con người ngẫu nhiên gặp nhau.
Căn nguyên của tất cả các chuyện đó chỉ là chiến tranh.
Ông Panteley Prokofievich hiểu như thế lắm. Dunhiaska oán giận bố mẹ làm mất hy vọng có ngày được về làm vợ Miska Kosevoi, người duy nhất của , người mà với tất cả nhiệt tình say đắm và chung thuỷ của mới lớn lên. Còn Natalia với cái bản chất kín đáo của nàng, nàng cắn răng đau khổ sâu sắc trước việc Grigori lại mới tằng tịu với Acxinhia. Ông Panteley Prokofievich cũng có nhìn thấy tất cả những điều đó, nhưng ông thể làm được chút gì để lập lại cái trật tự trước kia trong gia đình. ra sau tất cả những chuyện xảy ra, ông thể nào đồng ý cho con mình lấy chồng là kẻ lòng dạ theo bọn Bolsevich, vả lại lời đồng ý của ông có giá trị gì đâu vì cái thằng chồng chưa cưới quỷ quái ấy lại ruổi rong biết nơi nào mặt trận, hơn nữa nó lại ở trong đơn vị Hồng quân. Tình hình cũng như thế đối với Grigori: nếu chàng có cái hàm sĩ quan có lẽ ông Panteley Prokofievich trị cho chàng trận nên thân. Nhất định ông cho Grigori mẻ để sau đó chàng còn dám liếc mắc sang nhà Astakhov nữa. Song chiến tranh làm mọi việc đều rối như tơ vò, làm cho ông già mất khả năng sinh sống và điều khiển gia đình như ý ông muốn. Chiến tranh làm ông phá sản, làm ông mất cái hăng say làm lụng trước kia, nó cướp mất của ông thằng con cả, đem lại tan vỡ và rối loạn cho gia đình ông. Chiến tranh đổ ập vào cuộc đời của ông như trận bão cánh đồng lúa mạch. Nhưng ngay sau trận bão, lúa mạch lại vươn thẳng dậy, lại phô màu khoe sắc dưới ánh mặt trời, còn ông già còn có thể gượng dậy được nữa. Ông thầm khoát tay còn thiết gì nữa; mặc cho cuộc đời ra sao ra!
Sau khi nhận được tặng thưởng từ tay tên tướng Sidorin, Daria vui vẻ hẳn lên. Hôm ấy, lúc ả ở ngoài bãi họp về nhà, nom ả rất sôi nổi và sung sướng. Hai con mắt long lanh, ả chỉ cho Natalia xem chiếc mề-đay.
- Vì chuyện gì mà họ cho chị cái nầy thế? - Natalia ngạc nhiên hỏi.
- Cái nầy là vì thằng bạn đỡ đầu Kotliarov đây, cầu cho nó hưởng phúc nơi thiên đường, cái thằng chó đẻ? Con cái nầy là vì Petro… - Ả vừa khoe vừa loạt soạt dở tập giấy bạc sông Đông.
Daria vẫn chịu ra đồng. Ông Panteley Prokofievich muốn sai ả đem bữa ăn ra cho Dunhiaska nhưng Daria dứt khoát từ chối:
- Thôi miễn cho con cha ạ, con đường xa về còn mệt lử đây nầy!
Ông già sầm mặt, Daria muốn xoa dịu lời từ chối có phần sỗ sàng, bèn nửa đùa nửa :
- Ngày hôm nay mà cha còn bắt con ra đồng là có tội đấy. Hôm nay là ngày vui của con cơ mà!
- Tao tự tay đem ra cho nó vậy. - Ông già đồng ý. - Nhưng còn món tiền thế nào?
- Cái gì, tiền ấy à? - Daria ngạc nhiên giương cao hai hàng lông mày.
- Món tiền ấy, tao hỏi mày làm gì bây giờ?
- Đó là việc rìêng của con. Con muốn dùng vào việc gì dùng vào việc nấy.
- Nhưng sao lại như thế được? Tiền nầy là họ cho mày vì thằng Petro cơ mà?
- Tiền nầy là họ cho con và phải để cha dùng đâu.
- Nhưng mày có phải là đứa trong gia đình , hay là ai?
- Thế cha muốn gì ở cái đứa trong gia đình ấy hả cha? Muốn cuỗm hết tiền của nó à?
- phải là lấy hết tất cả, nhưng mày thử bảo thằng Petro là con của chứng tao hay là ai? Tao và bà lão cũng phải có phần chứ?
ràng là điều đòi hỏi của ông bố chồng có cơ sở chắc chắn, vì thế Daria kiên quyết giữ ý kiến của mình. Ả bèn bằng giọng bình thản đầy vẻ chế nhạo.
- Con cho cho gì cả, dù là rúp cũng ! Cha có phần trong nầy đâu, nếu họ trao tận tay cho cha rồi. Nhưng tại sao cha lại nghĩ rằng có cả phần của cha ở đây? Hoàn toàn có chuyện như thế đâu, và cha đừng có tưởng màng gì đến món tiền của con, cha chẳng được gì đâu!
Ông Panteley Prokofievich thấy thế bèn dùng đến chước cuối cùng:
- Mầy sống trong gia đình, mày ăn bánh mì của chúng tao, như thế có nghĩa là mọi cái gì của chúng ta đều phải là của chung. Nếu người nào cũng đều làm ăn riêng lẻ ra cái thể thống gì nữa? Tao cho phép như thế đâu. - Ông .
Nhưng cả lần nầy Daria cũng bẻ gãy cái lý lẽ mới đưa ra hòng chiếm món tiền thuộc về ả, của riêng ả. Ả mỉm cười cách trâng tráo và tuyên bố:
- Cha ạ, con có phải là làm lễ cưới với cha đâu. Hôm nay còn sống ở nhà cha, nhưng mai lấy chồng rồi, và cha còn trông thấy mặt con nữa đâu! Còn tiền ăn lại sao con lại có trách nhiệm phải trả cho cha? Con phải làm lụng quần quật mười năm trời cho gia đình cha mà được dướn thẳng lưng lên rồi còn gì?
- Mầy làm cho mầy chứ cho ai, con chó cái hoang nầy? - Ông Panteley Prokofievich tức điên lên, ông quát to và còn định gầm lên những gì biết, song Daria muốn nghe ông nữa.
Ả lăng tròn gấu váy, quay ngoắt ngay trước mũi ông, bỏ vào chỗ của ả ở nhà trong. "Đừng hòng doạ nổi nầy!" - Ả mỉm nụ cười nhạo báng, khẽ .
Câu chuyện chỉ đến đấy là chấm dứt. ra Daria đâu phải là ả sợ cơn thịnh nộ của ông già đến nỗi chịu nhả của mình ra.
Ông Panteley Prokofievich sửa soạn ra đồng và trước khi ông có qua vài câu với bà Ilinhitna:
- Bà phải để ý tới con Daria chút… - Ông dặn bà.
- Sao lại phải để ý tới nó? - Bà Ilinhitna ngạc nhiên hỏi.
- Vì nó cuốn xéo , cút khỏi nhà nầy và mang theo cả những thứ của nhà ta cho mà xem. Tôi thấy nó xù lông cánh lên như thế phải là vô duyên vô cớ… Xem ra nó kiếm được thằng nào rồi và chỉ ngày ngày hai là bỏ lấy chồng thôi.
- Có lẽ như thế đấy, - bà Ilinhitna thở dài đồng ý. - Nó sống cứ như thằng khô-khon làm bù nợ ấy, chẳng có gì được nó nó quý, mọi thứ đều vừa ý nó… Bây giờ nó cũng như miếng bánh cắt rời, mà miếng bánh cắt rời cố công đến mấy cũng dính liền lại được nữa đâu.
- Cái ngữ ấy chúng ta chẳng cần dính nối lại làm gì! Hãy liệu đấy mụ già ngu ngốc nầy, nếu nó mở miệng ra như thế chớ có nghĩ tới chuyện khuyên can giữ nó lại. Mặc cho nó cút khỏi nhà nầy . Tôi chán muốn bực mình vì nó nữa rồi. - Ông leo lên xe, rồi vừa đánh hai con bò vừa thêm - Nó lẩn trốn công việc cứ như con chó tránh ruồi, chỉ cố kiếm miếng ngon bỏ vào miệng và tìm chốn rong chơi. Thằng Petro về chầu Chúa rồi, cầu cho nó được hưởng phúc nơi thiên đường, chúng ta chẳng cần giữ của nầy trong gia đình làm gì nữa. Nó đâu phải là con đàn bà, đúng là của ôn dịch.
Những điều dự đoán của hai ông bà đúng . Daria đâu có ý định lấy chồng. Ả nghĩ đến chuyện lấy chồng vì trong lòng ả có điều lo lắng khác…
Suốt ngày hôm ấy Daria hồ hởi với tất cả mọi người và tỏ ra rất vui vẻ. Ngay những lời qua tiếng lại chung quanh chuyện tiền nong cũng ảnh hưởng đến tinh thần của ả. Ả lượn lượn lại rất lâu trước cái gương, ngắm nghía chiếc mề-đay từ đủ mọi phía, thay áo sống năm lần bảy lượt, thử xem cái dải lằn vằn của tấm mề-đay thánh Gioóc hợp với cái áo mặc ngoài nào nhất, rồi đùa: "Bây giờ tôi còn kiếm thêm được những tấm huân chương cho mà xem?"
Rồi ả gọi bà Ilinhitna vào phòng trong, nhét vào trong tay áo bà hai tờ giấy bạc hai mươi rúp, đưa hai bàn tay nóng rực nắm lấy bàn tay sần sùi của bà, áp lên ngực mình và khẽ : "Đây là làm lễ cầu hồn cho Petro con… Mẹ ạ, mẹ hãy đặt cho buổi cầu hồn lớn, mẹ cũng nấu ít cháo lúa mạch (1)… - rồi ả oà lên khóc… Nhưng chỉ phút sau, vài giọt lệ vẫn còn long lanh trong khóe mắt, ả ra đùa với thằng Misatka. Ả lấy chiếc khăn san bằng lụa mà ả thường quấn trong những ngày lễ trùm lên đầu nó và cười như chưa từng khóc, chưa từng biết cái vị mằn mặn của nước mắt bao giờ.
Sau khi Dunhiaska ở ngoài đồng về cơn vui nhộn của ả lến đến mức cao nhất. Ả kể cho Dunhiaska nghe cái cảnh mình nhận mề-đay như thế nào rồi diễn lại cách hài hước dáng điệu tên tướng năng long trọng như thế nào, cái vẻ tên người đứng cứng đơ đơ nhìn mình, y hệt thằng bù nhìn giữ dưa như thế nào. Rồi ả ranh mãnh nháy mắt với Natalia như để ước định với nhau mưu gì và làm bộ mặt trang nghiêm quả quyết với Dunhiaska rằng bao lâu nữa, mình đây, Daria nầy, là vợ goá của sĩ quan, lại được hưởng mề-đay thánh Gioóc, cũng được phong cấp sĩ quan và được chỉ định chỉ huy đại đội bô lão -dắc.
Natalia cố ghìm nụ cười, tuy có nghe Daria nhưng vẫn cắm cúi vá những chiếc sơ-mi xíu của con. Còn Dunhiaska hoàn toàn chẳng hiểu đầu đuôi ra sao, cứ chắp hai tay van Daria.
- Chị Daria quý! Chị của em? Chị hãy vì Chúa mà thôi đừng bịa nữa ! Nếu em chẳng còn làm thế nào mà hiểu rằng chị dối hay nữa. Chị hãy kể lại đứng đắn nào?
- tin à? Thế đúng là con bé ngu xuẩn? Chuyện tôi với là hoàn toàn đúng . Có bao nhiêu sĩ quan đều ra trận cả rồi, vậy lấy ai huấn luyện các động tác đứng cùng tất cả các điều cần thiết khác về quân cho các cụ bô lão bây giờ? Vì thế các ông bố già ấy bị đặt dưới quyền chỉ huy của tôi và tôi trị được họ, cái bọn quỷ già ấy cho mà xem! Tôi chỉ huy họ như thế nầy nầy? - Daria khép cái cửa thông xuống bếp để mẹ chồng khỏi trông thấy rồi loáng cái nhét cái vạt váy vào giữa hai chân, và đưa tay ra phía sau nắm lấy đầu vạt váy, để lộ hai bắp chân để trần bóng nhoáng. Ả đều bước trong phòng, đến đứng bên cạnh Dunhiaska và trầm giọng xuống ra lệnh: "Các bô lão, nghiêm! Vênh râu cao nữa lên? Vòng bên trái đều… bước!"
Dunhiaska nhịn được nữa, phải đưa hai bàn tay lên che mặt mà cười phì phì. Natalia vừa cười vừa :
- Chao ôi, thôi chị! Chị đùa rồ dại cứ như khi sắp có chuyện may xảy ra ấy?
- Sao lại sắp có chuyện may xảy ra? Thế thím và được thấy chuyện may mắn bao giờ chưa? Nếu cù cho thím và cười chút ở đây hai người cũng rầu rĩ đến lên mốc lên meo thôi!
Nhưng cơn vui của Daria tắt ngấm cách hết sức bất ngờ cũng như nó nổ ra. Chỉ nửa giờ sau ả bỏ về chỗ mình ở trong phòng bên, bực tức rứt chiếc mề-đay rủi ro ngực, ném nó vào trong cái rương, rồi tì hai tay lên má, ngồi rất lâu bên cạnh khung cửa sổ . Nhưng đến đêm ả biến đâu biết, mãi khi gà gáy đợt đầu mới trở về. Rồi sau đó ả ra đồng làm việc rất chăm chỉ chừng bốn ngày liền.
Công việc cắt cỏ làm chẳng có gì là vui vẻ. có đủ người làm việc. Mỗi ngày chỉ cắt được hai đê-xi-a-chin là cùng. Cỏ chất đống rồi lại bị nước mưa thấm vào, thế là có ngay việc để làm thêm: phải cào những đống cỏ ra phơi nắng. Nhưng còn chưa kịp đánh đống mưa thêm như trút từ chiều hôm trước đến sáng sớm. Hôm sau, mưa liên miên lúc nào ngớt cứ như là mùa thu. Sau đó trời lại nắng ráo, gió đông bắt đầu thổi, tiếng máy cắt cỏ lại lạch xạch đồng cỏ, từ những đống cỏ đen lại xông lên mùi mốc meo lợ lợ hắc hắc, đồng cỏ bị phủ màn hơi nước và qua làn khói xanh lơ thấy đường nét lờ mờ của những nấm cuộc-gan xưa kia dùng làm vị trí cảnh giới, những đường lòng khe xanh xanh, những vòm liễu xanh rờn những cái dầm đằng xa.
Làm việc sang đến ngày thứ tư Daria sửa soạn thẳng từ ngoài đồng lên trấn. Ả cho mọi người biết ý định trong khi cả nhà ngồi ăn bữa trưa ở chỗ để xe.
Ông Panteley Prokofievich hỏi giọng vừa bực bội vừa châm biếm:
- Mày có chuyện gì mà cuống cuồng lên thế? thể chờ đến chủ nhật được hay sao?
- Tất nhiên là có việc và thể nào chờ thêm được nữa.
- Như thế là ngày cũng nán thêm được à?
Daria trả lời qua kẽ răng:
- !
- Thôi được, nếu mày vội đến thể nán chịu thêm được chút nào nữa cứ . Nhưng dù sao mày cũng thử bảo những việc đó làm mày cuống cuồng lên là việc gì thế? Có thể biết được ?
- Nếu cái gì cũng biết chết sớm đấy.
Cũng như mọi khi, Daria cần sục tay vào túi mới tìm được câu trả lời. Ông Panteley tức mình nhổ toẹt bãi nước bọt, thôi truy hỏi thêm nữa.
Hôm sau, đường từ thị trấn về, Daria tạt vào trong thôn, ở nhà chỉ có bà Ilinhitna với hai đứa bé. Thằng Misatka chạy tới với bác nó, nhưng ả lạnh lùng đưa tay gạt nó ra và hỏi mẹ chồng:
- Thế thím Natalia ở đâu hở mẹ?
- Nó ở ngoài vườn rau, tưới nước cho khoai tây. Nhưng mày cần tìm nó làm gì hử? Hay là ông già bảo mày về gọi nó? Ông ấy hoá điên hoá ngộ rồi hay sao thế? Mày cứ bảo ông ấy như thế!
- Chẳng ai bảo con về tìm thím ấy đâu, tự con có chuyện muốn với thím ấy thôi.
- Mày bộ về à?
- Vâng, bộ.
- Nhà ta cắt sắp xong chưa?
- Có lẽ mai xong - Nhưng hượm nào, mày chạy đâu thế hử? Cỏ có bị mưa hỏng nhiều lắm ? - Daria bước từ thềm xuống, nhưng bà già vẫn lẽo đẽo bước theo, cố hỏi cho kỳ được.
- , nhiều lắm đâu. Thôi, con phải đây, con có giờ.
- Mày ra vườn rau rồi tạt về nhà mang ra cho ông già cái áo sơ-mi nhé. Có nghe thấy hử?
Daria vờ như nghe thấy gì, cứ hấp tấp ra sân gia súc. Ra tới bến đò ả đứng lát, nheo mắt nhìn mặt sông Đông xanh mướt thở ra là hơi ẩm nhạt thếch, rồi lững thững về phía những mảnh vườn rau.
Gió giỡn mặt sông Đông, những con bạch âu vỗ cánh nhấp nhoáng. Những đợt sóng lười nhác trườn lên đoạn bờ sông thoai thoải. Mấy quả núi đá phấn lên sáng bệch dưới nắng, sau tấm màn sương trong suốt màu tím nhạt. Cánh rừng ven bờ bên kia sông được nước mưa xối rửa sạch xanh mướt ra, nom trẻ và tươi tắn cứ như lúc đầu xuân.
Daria tháo đôi ủng ngắn khỏi cặp chân mệt mỏi, rửa chân rồi ngồi lại giờ lâu ven bờ, những hòn đá củ đậu nóng bỏng. Ả đưa tay lên che mắt cho khỏi chói nắng, lắng nghe tiếng những con bạch âu kêu rền rĩ và tiếng sóng ràn rạt đều đặn, Daria bỗng cảm thấy buồn đến khóc lên được vì bầu khí lặng lẽ nầy, vì tiếng bạch âu đâm nhoi nhói vào tim mình và điều bất hạnh bất thần đổ ập lên đầu ả càng ra nặng nề hơn, cay đắng hơn…
Natalia vừa rướn lưng cách rất vất vả để dựa cái cán cuốc vào hàng rào nhìn thấy Daria bước ra đón.
- Chị ra tìm tôi đấy à, chị Daria?
- Tìm thím với nỗi đau lòng ghê ghớm của tôi đây…
Hai người ngồi xuống bên cạnh nhau. Natalia cởi chiếc khăn bịt đầu sửa lại món tóc và nhìn Daria có vẻ chờ đợi. Nàng rất đỗi kinh ngạc vì mới có vài ngày mà mặt mày Daria nom khác hẳn : hai bên má hõm xuống, đen sạm, vết nhăn rất sâu hằn chéo trán, ánh đầy lo âu bừng bừng trong hai con mắt.
- Có chuyện gì xảy ra với chị thế? Mặt chị như đen lai ấy. - Natalia hỏi có vẻ thương hại.
- thế nầy mặt đen sao được? - Daria mỉm cười gượng gạo rồi lại lặng lát. - Thím còn phải xới cỏ nhiều ?
- Đến gần tối xong. Nhưng có chuyện gì xảy ra với chị thế?
Daria nuốt nước bọt đánh ực rồi nhanh, giọng thầm:
- Chuyện thế nầy nầy: tôi bị bệnh… Tôi mắc cái bệnh bẩn thỉu ấy vận tải lần vừa rồi mang nó vào thân… thằng sĩ quan đáng nguyền rủa đổ nó cho tôi?
- Chơi bời liều lĩnh đến cùng cực rồi? - Natalia hoảng lên vỗ hai tay vào nhau đầy vẻ đau khổ.
- Phải, chơi bời liều lĩnh đến cùng cực rồi. Song cũng chẳng có gì đáng thêm, cũng chẳng có ai mà oán thán… Cái thằng khốn kiếp ấy, nớ cứ bám lấy tôi, tán tỉnh mơn trớn mãi. Hai hàm răng trắng nhởn, nhưng ruột gan thành giòi thành bọ… Đời tôi như thế nầy là hết rồi.
- Khổ thân cho chị? Chao ôi, sao lại như thế nầy? Rồi chị như thế nào bây giờ? - Natalia giương to mắt nhìn Daria. Daria cố tự chủ, nhìn chằm chằm xuống chân và tiếp bằng giọng bình tĩnh hơn.
- Thím có biết , ngay đường về tôi bắt đầu nhận thấy trong mình như có chuyện gì… Đầu tiên tôi còn nghĩ bụng: có lẽ chẳng sao đâu… Chính thím cũng biết đấy, cái bọn đàn bà chúng mình thiếu gì chuyện nọ chuyện kia. Mùa xuân vừa qua tôi chỉ nhấc dưới đất lên túi lúa mì, thế là rong huyết ba tuần liền. Nhưng lần nầy tôi lại thấy có cái gì giống như thế… có những triệu chứng cho thấy… Hôm qua tôi lên trấn tới chỗ thằng y sĩ. Ngượng chết được… Bây giờ tất cả như thế là hết rồi. Đối với ả đàn bà như tôi, cuộc đời đem nướng sạch trong canh bạc!
- Phải chữa mới được, nhưng ngượng lắm đấy? Nhưng bệnh như thế, nghe có thể chữa được phải.
- , em ơi, cái bệnh của tôi thể nào chữa được đâu - Daria mỉm nụ cười đau khổ và lần đâu tiên từ lúc bắt đầu chuyện, ả ngước cặp mắt sáng bừng nhìn lên. - Bệnh của tôi là bệnh giang mai. Cái bệnh nầy thể chữa được đâu. Mắc vào rụng cả mũi… Đấy, thím thấy mụ Andronhikha chưa?
- Vậy chị làm thế nàơ bây giờ? - Natalia hỏi giọng mếu máo, hai con mắt đẫm lệ.
Daria nín lặng giờ lâu. Ả ngắt bông hoa dây thỏ ti bám vào thân cây ngô, rồi đưa vào sát tận mắt. Những cái cánh viền màu hồng hết sức mịn màng của bông hoa xíu, lâng, trong suốt gần như có trọng lượng, toả ra mùi hương nặng nề rất là dâm dục của chất đất bị mặt trời hun nóng. Daria nhìn nó cách khao khát và ngạc nhiên, cứ như lần đầu tiên được thấy loài hoa nhoi, tầm thường và xấu xí nầy. Ả phập phồng hai cánh mũi nở to hít hít mùi hương của nó, và đặt nó rất nhàng lên mặt đất xốp tơi bị gió thổi khô, rồi ả :
- Thím hỏi tôi như thế nào bây giờ ấy à? Lúc ở trấn về tôi suy nghĩ, tính toán cẩn thận… Tôi tự tử, đó là việc tôi làm! Kể cũng tiếc, nhưng chẳng còn có thể chọn con đường nào khác nữa. Đằng nào cũng vậy thôi. Nếu tôi chạy chữa, mọi người trong thôn đều biết, người ta chỉ chỉ trỏ trỏ, lẩn tránh tôi, chê cười tôi… con đàn bà như tôi còn ai với đến nữa? Sắc đẹp tàn , tôi khô héo, thối rữa ngay khi còn sống.: , tôi muốn như thế! - Ả như bàn bạc cân nhắc với bản thân mình và chẳng để ý gì đến những cử chỉ tỏ vẻ phản đối của Natalia. - Trước khi lên trấn tôi còn nghĩ rằng nếu mắc cái bệnh bẩn thỉu ấy tôi chạy chữa. Vì thế tôi đưa món tiền cho cha, vì tôi nghĩ rằng còn phải trả tiền bọn y sĩ… Nhưng bây giờ tôi quyết định khác rồi. Tôi chán ngấy tất cả. Tôi muốn chữa chạy gì nữa!
Daria văng tục câu ghê gớm như đàn ông, nhổ toẹt bãi nước bọt rồi đưa mu bàn tay lên chùi những giọt nước mắt bám hàng mi dài.
- Chị vừa những lời như thế nào vậy… Chị cũng phải biết sợ Chúa chứ?(2) - Natalia khẽ .
- Đối với tôi bây giờ Chúa cũng chẳng được tích gì cả. Chúa gây vướng mắc cho tôi suốt đời. - Daria mỉm cười, và trong nét cười nghịch ngợm và ranh ma ấy, Natalia lại nhìn thấy trong giây lát ả Daria của những ngày trước kia - Việc nầy được làm, việc kia được làm lúc nào cũng đem chuyện phạm tội và Ngày phán xét cuối cùng ra doạ người ta… Người ta thể nào nghĩ ra được điều gì khủng khiếp hơn lời phán xét của chính tôi đối với tôi đâu. Tôi chán ngấy rồi, Natalia ạ, tất cả đối với tôi thế là hết! Mọi người đều bắt đầu ghét bỏ tôi… Tôi có thể dễ dàng tính sổ với bản thân mình. Trước mặt tôi, sau lưng tôi đều chẳng còn có ai nữa. Cũng chẳng có ai phải dứt khỏi trái tim mình… Tình hình là như thế đấy.
Natalia bắt đầu khuyên giải Daria bằng giọng đầy nhiệt tình, nàng van ả suy nghĩ lại và đừng tính tới chuyện tự tử nữa. Đầu tiên Daria còn nghe nàng , cách lơ đãng, nhưng sau ả như tỉnh lại và ngắt lời nàng cách tức tối:
- Thôi Natalia! Tôi đến đây phải để nghe thím can ngăn, khuyên giải đâu! Tôi đến đây là để cho thím biết nỗi khổ của tôi và báo cho thím biết rằng từ hôm nay trở được cho hai đứa con của thím lại gần tôi nữa. Cái bệnh của tôi là bệnh hay lây, thằng y sĩ bảo thế và chính tôi cũng được nghe . Vì thế chớ để chúng nó lây bệnh ở tôi chưa, đồ ngốc? Và thím cũng cho bà lão biết vì tôi ngượng tự được. Còn tôi… Tôi chui ngay đầu vào cái vòng thòng lọng đâu, thím đừng nghĩ như thế, việc ấy tôi còn có chán giờ để làm… Tôi còn sống thêm ít bữa, còn ngắm cái thế giới nầy cho sướng mắt, còn phải từ biệt cuộc đời. Nhưng ra thím có biết chúng ta thường sống như thế nào ? Nếu chưa có cái gì chọc vào tim mình cứ lại nhởn nhơ và chẳng nhìn thấy chung quanh mình có gì cả… Tôi sống cả cuộc đời như đui như mù, nhưng trong khi từ thị trấn về, vừa dọc theo sông Đông vừa nghĩ rằng bao lâu nữa mình phải chia tay với tất cả những thứ nầy, lúc ấy tôi nghĩ rằng mình như được mở mắt ra? Tôi nhìn lên mặt sông Đông, thấy đó đầy những vệt sóng lăn tăn, nắng chiếu vào nom cứ như bạc ấy lóng lánh chói cả mắt. Tôi đưa mắt ra chung quanh nhìn thấy, lạy Chúa tôi, sao mà đẹp thế! Thế mà trước kia tôi chẳng nhận thấy gì cả - Daria mỉm nụ cười, ngượng ngịu, nín lặng lát, hai bàn tay nắm chặt, rồi sau khi nén được tiếng nức nở bỗng nhiên dồn lên tới họng, ả tiếp bằng giọng cao hơn, căng thẳng hơn: - đường về tôi khóc đến mấy lần… Về gần tới sông Đông thấy mấy đứa tắm dưới sông… Cứ nhìn chúng nó mà trong lòng đau thắt lại, tôi khóc oà lên như con ngớ ngẩn. Tôi nằm cát hai tiếng đồng hồ. Chính tôi cũng chẳng được nhàng chút nào khi nghĩ tới chuyện ấy… - Ả đứng dậy, rũ váy, sửa lại chiếc khăn đầu bằng cử chỉ quen thuộc. - Tuy nhiên tôi vẫn còn có được điều vui vui khi nghĩ tới cái chết: Sang đến thế giới bên kia tôi lại gặp Petro… Tôi bảo: "Nào, bạn quý của tôi, Petro Panteleevich, hãy nhận lấy người vợ đĩ thoã của " - Rồi ả lại thêm với cái lối pha trò vô liêm sỉ thường thấy ở ả - Mà ở thế giới bên kia Petro còn có thể đánh tôi được nữa, người ta cho những kẻ hay đánh nhau lên thiên đường đâu, có phải thế ? Thôi tạm biệt thím Nalalia thân mến? Đừng quên cho bà mẹ chồng biết nỗi đau khổ của tôi nhé.
Natalia vẫn đưa hai bàn tay nhắn bẩn thỉu lên che mặt ngồi đấy Trong những kẽ ngón tay của nàng long lanh vài giọt nước mắt như những giọt nhựa những chỗ vỏ thông nứt. Daria tới cái cửa đan bằng cành dãy hàng rào quay lại, bằng giọng thiết thực:
- Từ hôm nay tôi ăn bát đĩa riêng. Thím hộ với mẹ như thế. Mà còn chuyện nầy nữa: thím bảo mẹ đừng với cha về chuyện đó, kẻo ông già lại điên lên đuổi tôi ra khỏi nhà mất. Đối với tôi chỉ còn thiếu chuyện ấy nữa thôi. Tôi từ đây ra thẳng chỗ cắt cỏ. Tạm biệt nhé!
Chú thích:
(1) Cháo đặc nấu bằng lúa mạch với mật ong và nho khô, dùng để đãi khách trong những đám tang hay để ăn trong đêm trước lễ Nô-en (ND)
(2) Giáo lý của đạo Thiên chúa cấm con chiên được tự tử (N. D)

Chương 199


Ngày hôm sau những người cắt cỏ từ ngoài đồng trở về. Ông Panteley Prokofievich quyết định ăn xong bữa trưa bắt đầu chở cỏ khô về nhà, Dunhiaska xua những con bò ra sông Đông, còn bà Ilinhitna và Natalia nhanh nhẹn bày bàn ăn.
Daria là người cuối cùng bước vào bàn và ngồi ở góc. Bà Ilinhitna đặt trước mặt ả cái bát đựng súp bắp cải, chiếc muỗng và cái bánh mì, rồi lại đổ súp vào cái bát lớn chung cho tất cả mọi người như thường lệ.
Ông Panteley Prokofievich ngạc nhiên nhìn vợ rồi đưa mắt chỉ cái bát của Daria và hỏi:
- Như thế nầy là nghĩa thế nào? Sao lại múc riêng cho nó như thế? Chẳng nhẽ nó còn tin Chúa như chúng ta nữa hay sao?
- Chuyện ấy can gì đến ông? Thôi ông cứ ăn !
Ông già nhìn Daria bằng cặp mắt đầy vẻ chế nhạo rồi mỉm cười:
- À, tôi hiểu rồi! Từ ngày được người ta gắn mề-đay, chị chàng thèm ăn chung bát chung đĩa với mọi người nữa rồi. Nhưng mày làm sao thế Daria, hay là mày thấy chúng tao đáng ăn chung cái bát với mày nữa?
- phải đáng ăn mà ăn được.- Daria trả lời giọng khàn khàn.
- Vì sao cơ chứ?
- Đau cuống họng.
- Ừ nhưng thế sao?
- Con lên khám trấn, y sĩ dặn phải ăn bát đĩa riêng.
- Tao cũng bị đau cuống họng, nhưng văn ăn riêng và ơn Chúa, cái bệnh của tao có truyền sang người nào khác đâu. Vậy mày chắc cái bệnh cảm mạo gì thế hử?
Daria tái mặt, đưa tay lên chùi môi rồi đặt chiếc muỗng xuống.
Điên tiết trước những câu hỏi vặn của chồng, bà Ilinhitna bèn quát ông:
- Làm gì mà ông cứ gây với nó như thế hử? Ngay lúc ngồi vào bàn ăn rồi ông cũng chẳng để cho người ta được yên! Bám dai cứ như quả ké ấy, thể nào gỡ ra được nữa.
- Nhưng tôi thiết gì đến chuyện ấy? Ông Panteley Prokofievich tức tối làu bàu. - Đối với tôi cứ cầm cả bát lên húp tôi cũng mặc.
Ông cáu quá đổ cả vào miệng cái muỗng đầy súp bắp cải vừa sôi ông bị bỏng bèn nhổ phì phì ra râu và gào lên bằng giọng hung dữ:
- Mang thức ăn ra mà cũng nên thân, cái lũ đáng nguyền rủa nầy! Ai lại súp vừa lấy lửa xuống múc đem ra ngay thế nầy.
- Nếu ngồi vào bàn ăn mà ít chút chẳng đến nỗi phải bỏng. - Bà Ilinhitna an ủi chồng.
Dunhiaska nhìn cha đỏ mặt tía tai gỡ những miếng bắp cải và khoai tây râu, thiếu chút nữa phì cười. Nhưng nét mặt mọi người khác đều rất nghiêm trang, vì thế cũng phải cố nhịn và dám nhìn cha nữa, chỉ sợ mình cười đúng lúc.
Ăn xong bữa trưa, ông bà già và hai con dâu đánh hai chiếc xe bò chở cỏ. Ông Panteley Prokofievich cầm, chiếc chàng nạng dài xốc cỏ hất lên xe, còn Natalia tiếp lấy những ôm cỏ nặc mùi mục ải rồi dận chặt xuống. Nàng ở ngoài đồng về cùng với Daria. Ông Panteley Prokofievich xa phía trước cùng với hai còn bò mộng già chân bước rất dài.
Mặt trời lặn sau nấm kurgan. cánh đồng cắt cỏ, mùi ngải cứu đắng hắc lúc chiều xuống càng xông lên hơn, nhưng mất tính chất nồng nặc như chọc vào mũi lúc giữa trưa và trở nên nhàng, dễ chịu hơn. Trời còn oi bức lắm nữa. Mấy con bò vui vẻ cất bước. con đường dùng về mùa hạ, làn bụi nhạt thếch bốc lên từ những vó bò rồi rơi xuống những bụi phi liêm mọc hai bên đường. Ngọn của các bụi phi liêm như cháy rực với những đám hoa nở rộ màu đỏ tía. Những con ong đất lượn tròn lớp hoa. Vài con dẽ mào gọi nhau ơi ới, bay tới cái đầm phía xa đồng cỏ.
Daria chống khuỷu lay nằm sấm chiếc xe lắc lư, thỉnh thoảng đưa mắt nhìn Natalia. Natalia ngắm cảnh mặt trời lặn và trầm ngâm suy nghĩ biết về chuyện gì. Những cái ánh đỏ như màu đồng thấp thoáng khuôn mặt bình thản và trong trắng của nàng. "Con Natalia nầy đúng là đứa sung sướng. Nó có chồng có con, chẳng thiếu thốn gì cả, lại được cả nhà , còn mình là con người đến bước đường cùng. Mình mà chết chẳng được ai ồ lấy tiếng đâu", - Daria bụng bảo dạ như thế và bỗng nhiên cảm thấy ngứa ngáy chỉ muốn kiếm cách dằn vặt Natalia làm cho Natalia đau khổ. Tại sao lại chỉ có mình ả, Daria nầy, phải quằn quại trong những cơn tuyệt vọng, phải luôn luôn nghĩ tới cuộc đời tan vỡ của mình và đau khổ cách khốc liệt như vậy? Ả liếc nhanh mắt nhìn Natalia lần nữa, rồi cố lấy giọng thân thiết, :
- Natalia ạ, tôi muốn nhận lỗi với thím về chuyện…
Natalia trả lời ngay. Trong khi ngắm cảnh mặt trời lặn, nàng nhớ lại rằng lâu lắm rồi, hồi nàng mới là vợ chưa cưới của Grigori, có lần chàng tới thăm nàng, nàng đưa tiễn chàng ra ngoài cổng. Hôm ấy, bầu trời hoàng hôn cũng cháy rực, vầng sáng đỏ tía toả ra từ đằng tây, trong những đám liễu có những tiếng quạ kêu quàng quạc… Grigori vừa cho con ngựa cất bước vừa hơi quay người yên và nàng nhìn theo chàng với những giọt nước mắt bồi hồi sung sướng, bàn tay áp bộ ngực đồng trinh nhọn hoắt của mình cảm thấy tiếng tim đập rộn rập… Khó chịu vì bị Daria phá mất lặng lẽ của mình, Natalia miễn cưỡng hỏi:
- Lỗi gì thế?
- Lỗi của tôi là như thế nầy… Thím còn nhớ dạo mùa xuân chú Grigori ở mặt trận về nghỉ phép chứ? Chiều hôm ấy, tôi còn nhớ có vắt sữa bò. Vừa vào trong nhà có tiếng Acxinhia gọi tôi. Phải, nó gọi tôi sang nhà nó và cho tôi, đúng hơn là ép tôi nhận kỳ được cái nhẫn nầy nầy… Daria xoay xoay chiếc nhẫn vàng ngón tay vô danh. - Rồi nó nài tôi gọi hộ chú Grigori sang cho nó… Việc ấy tôi làm có khó gì đâu… Tôi bèn bảo chú ấy. Hôm ấy suốt đêm chú ấy … Thím còn nhớ , chú ấy có rằng Kudinov tới và chú ấy phải ngồi với ấy mà? bậy đấy thôi? Chú ấy đến với con Acxinhia đấy!
Natalia kinh ngạc tái mặt , nàng lặng lẽ bẻ gãy nhánh cỏ đôn-nhích khô.
- Thím Natalia ạ, thím đừng giận tôi. Tôi thú nhận với thím việc nầy, chính tôi cũng chẳng lấy gì làm sung sướng đâu… - Daria bằng giọng ve vuốt và cố nhìn vào mắt Natalia.
Natalia lặng lẽ nuốt nước mắt. Nỗi khổ vừa ập xuống đầu nàng lớn quá, làm cho nàng kiếm đâu ra sức lực để có câu gì trả lời Daria, mà chỉ quay để giấu khuôn mặt méo xệch vì đau khổ.
Xe sắp tiến vào trong thôn. Daria bỗng cảm thấy bực bội với bản thân mình, ả nghĩ thầm: "Ma quỷ nào xui giục mình làm tình làm tội con Natalia nầy như thế? Bây giờ nó khóc sụt sùi hàng tháng cho mà xem? Cứ mặc cho nó biết gì, cứ thế mà sống có hơn ? Nhưng con bò cái như nó cứ nhắm mắt mà sống lại hơn". Ả muốn làm dịu bớt ấn tượng của những lời mình vừa , bèn bảo Natalia:
- Nhưng thím cũng đừng nên sầu não quá làm gì. Chẳng có gì tai vạ lắm đâu! Nỗi khổ của tôi còn lớn hơn của thím rất nhiều, thế mà tôi vẫn sống cách ngang nhiên như thường. Nhưng chuyện nầy ma quỷ nào biết được, có thể là ra chú ấy gặp nó mà lại tới chỗ thằng Kudinov cũng chưa biết chừng. Riêng tôi theo dõi chú ấy. Mà chưa bị bắt quả tang chưa phải là kẻ trộm.
- Tôi cũng đoán là như thế… - Natalia kéo góc chiếc khăn bịt đầu lau nước mắt, khẽ .
- Nếu đoán là như thế tại sao thím truy chú ấy cho ra? Chà, thím chẳng được tích gì cả! Nếu phải tay tôi chú ấy đừng có mà ho he! Tôi kìm kẹp cho nhìn gì cũng thấy buồn nôn mới thôi?
- Tôi sợ dám tìm hiểu cho ra … Chị tưởng đó là việc dễ dàng hay sao - Natalia lắp bắp vì xúc động, hai con mắt long lanh. - Chị với Petro có thể sống như thế được… Còn tôi cứ mỗi lân nghĩ tới… hễ nghĩ tới tất cả… tất cả những điều mà tôi phải chịu đựng… là lập tức chết khiếp được.
- Chà, nếu thế quên béng nó là xong. - Daria khuyên cách ngây thơ.
- Nhưng chẳng nhẽ chuyện ấy cũng có thể quên được hay sao? - Natalia kêu lên, giọng khàn hẳn , còn nhận được ra nữa.
- Còn tôi tôi quên ngay. Nào có là chuyện to tát gì?
- Chị hãy thử quên cái bệnh của chị xem nào?
Daria phá lên cười:
- Quên được cũng sướng đấy, nhưng cái của đáng nguyền rủa ấy tự nó cứ bắt người ta phải nhớ tới nó! Thôi thế nầy nầy, thím Natalia ạ, nếu thím muốn, tôi hỏi Acxinhia cho cặn kẽ nhé! Nó với tôi cho mà xem! Tôi có sai xin Chúa cứ trừng phạt! Về cái chuyện chàng nào mình và như thế nào chẳng có ả nào nhịn được đâu. Tôi suy bụng ta ra bụng người thôi!
- Tôi muốn nhờ chị giúp đỡ đâu. Chẳng nhờ chị cũng giúp tôi nhiều rồi. - Natalia trả lời, giọng khô khan. - Tôi đâu phải là con mù, tôi cũng thấy chị kể cho tôi nghe chuyện ấy để làm gì. Chị thú nhận làm cái chuyện đưa ong dẫn bướm như thế đâu phải vì chị thương tôi. Đó chỉ là vì chị muốn làm tôi đau khổ thôi.
- Đúng đấy? Daria thở dài thú nhận. - Thím tự ngẫm mà xem, chẳng nhẽ tôi cứ phải chịu đựng mình hay sao?
Daria tụt từ xe xuống, nắm lấy đoạn dây buộc sừng bò, dắt bò xuống dốc. Hai con bò mệt mỏi thẫn thờ lê bước. Đến chỗ rẽ vào trong ngõ ả lại gần chiếc xe:
- Natalia nầy! Tôi muốn hỏi thím câu… Thím chú ấy lắm à?
- Biết đến đâu kỳ hết bấy nhiêu - Natalia lúng búng trả lời.
- Như thế tức là lắm rồi. - Daria thở dài. - Mà tôi chẳng có được người nào để cho ra . Tôi theo kiểu chó má, bừa bãi, bạ ai cũng … Nếu bây giờ mà có thể bắt đầu lại cuộc đời từ đầu có lẽ tôi trở thành con người khác đấy nhỉ?
Màn đêm tối đen thay thế buổi hoàng hôn ngắn ngủi của mùa hè. Mọi người mò mẫm trong bóng tối đánh những đống cỏ ở ngoài sân. Mấy người đàn bà nín thinh làm việc, thậm chí Daria trả lời những tiếng quát tháo của ông Panteley Prokofievich.