Chương 190


Ngày mồng mười tháng Sáu, dưới quyền chỉ huy của tên tướng Sekrechev, binh đoàn kỵ binh của Quân đội sông Đông gồm ba ngàn quân ngựa, phối thuộc có sáu khẩu đội pháo ngựa kéo và mười tám khẩu súng máy ngựa thồ, giáng đòn ác liệt, chọc thủng mặt trận ở gần thị trấn Ust-Belokalitvenskaia, rồi tiến dọc theo đường sắt về hướng trấn Kazanskaia.
Sau đó hai ngày, vào lúc sáng sớm, đội trinh sát gồm toàn sĩ quan của trung đoàn sông Đông số 9 tiếp xúc với vọng tiêu dã chiến của quân phiến loạn ở gần sông Đông. Bọn -dắc trông thấy kỵ binh bèn bỏ chạy xuống khe núi, song tên đại uý -dắc chỉ huy đội trinh sát nhìn cách ăn mặc nhận ra quân phiến loạn. bèn lấy chiếc khăn tay buộc vào mũi gươm vung lên và gào lên oạng oang:
- Người mình đấy! Đừng chạy nữa, bà con đồng hương ơi!
Đội trinh sát mạnh dạn cho ngựa phi thẳng tới cái vách đứng. Tên đội trưởng vọng tiêu của quân phiến loạn, lão quản già râu tóc bạc phơ bước ra, vừa vừa cài khuy chiếc áo ca-pốt đẫm sương mai.
Tám tên sĩ quan xuống ngựa. Tên đại uý bước tới trước mặt lão quản, ngả chiếc mũ cát-két màu cứt ngựa, vành mũ đính cái quân hiệu của sĩ quan bạc trắng. mỉm cười :
- Chà, chào bà con đồng hương! Nào, chúng ta hãy theo tập quán -dắc cổ truyền hôn nhau cái . - hôn chéo miệng lão quản, lấy khăn tay chùi môi chùi ria, rồi cảm thấy những tên cùng nhìn mìn có vẻ chờ đợi, bèn mỉm nụ cười đầy ý nghĩa, hỏi tách bạch từng tiếng:
- Thế nào, các tỉnh ngộ rồi à? Người mình với nhau vẫn tốt hơn bọn Bolsevich chứ?
- Bẩm quan lớn, đúng thế đấy ạ! Chúng tôi lấy công chuộc tội. Chiến đấu ba tháng ròng, ngờ vẫn còn được trông thấy các ngài!
- Tốt lắm, có chậm chút, nhưng dù sao các cũng thông minh ra rồi. Thôi chuyện qua nữa. Kẻ nào nhớ hờn cũ đui hai con mắt. Các là dân trấn nào thế?
- Bẩm quan lớn, trấn Kazanskaia!
- Đơn vị của các ở bên kia sông Đông à?
- Đúng thế đấy ạ!
- Bọn Đỏ bỏ sông Đông rút về đâu rồi?
- Chúng nó chạy ngược dòng sông, có lẽ tới làng Doneskaia.
- Kỵ binh của các vượt sông chưa?
- Bẩm chưa ạ!
- Tại sao thế?
- Bẩm quan lớn, tôi thể biết được. Chúng tôi là những người đầu tiên sang bờ bên nầy.
- Ở đây trước kia chúng nó có pháo binh ?
- Trước kia có hai đại đội pháo.
- Chúng nó rút từ bao giờ?
- Đêm qua.
- Đáng lẽ phải truy kích ngay mới đúng. Chà, em là những thằng chảy thây! - Tên đại uý giọng trách móc rồi quay về với con ngựa của , lấy trong túi dết dã chiến ra quyển sổ tay và tấm bản đồ.
Lão quản vẫn đứng cứng người, hai tay áp đường chỉ quần. Bọn -dắc đứng túm tụm sau lưng lão, cách lão hai bước. Chúng nhìn những tên sĩ quan, những cái yên, những con ngựa thuộc giống rất tốt nhưng chạy mệt nhoài sau chặng đường, trong lòng rạo rực vì cảm giác hỗn hợp, kể ra cũng có phần sung sướng, nhưng hiểu sao vẫn canh cánh yên.
Mấy tên sĩ quan mặc áo quân phục cổ bẻ kiểu may rất vừa người, có đeo lon và quần ngựa rộng thùng thình. Chúng làm những động tác cho đỡ tê chân, lại lại bên những con ngựa, thỉnh thoảng lại liếc nhìn bọn -dắc. còn tên nào đeo những cái lon làm lấy, vẽ bằng bút chì hoá học như mùa thu năm 1918 nữa. Giầy ủng, yên ngựa, bao đạn, ống nhòm, những khẩu súng kỵ binh mắc vào yên, tất cả đều mới toanh và phải là đồ làm ở nước Nga. Chỉ tên sĩ quan coi vẻ nhiều tuổi nhất mặc chiếc áo Trec-ket may bằng thứ dạ rất mịn màu lam, đầu đội mũ Kuban bằng lông cừu non Bukhara màu vàng óng, chân ủng cao ống có đế, kiểu miền núi. là tên đầu tiên lại gần bọn -dắc. nhàng bước tới, lấy trong túi đựng bản đồ ra bao thuốc lá rất đẹp in chân dung của tên Anbe, vua nước Bỉ, mời bọn -dắc.
- Hút , em!
Bọn -dắc nhao nhao đến lấy thuốc cách thèm khát. Mấy tên sĩ quan kia cũng bước tới:
- Thế nào, dưới chế dộ của bọn Bolsevich các sống ra sao? - tên thiếu uý đầu to vai rộng hỏi.
- Cũng chẳng dễ chịu lắm đâu… - gã -dắc mặc chiếc áo choàng cũ bằng dạ thô trả lời dè dặt. Gã đưa điếu thuốc lên miệng hút lấy hút để, hai con mắt cứ dán vào đôi ghệt cao chằng dây đến đầu gối, bó chặt hai bắp chân to đần đẫn của tên thiếu uý. Gã -dắc nầy đôi ủng ngắn vừa mòn vừa rách vất vả lắm mới giữ cho khỏi bung ra. Đôi bít tất len trắng mạng rất nhiều chỗ lồng ra ngoài hai ống quần cũng rách bươm. Vì thế cặp mắt như mất hồn của gã lúc nào rời đôi giày da kiểu , đế rất dày, loại mòn được, ô-dê bằng đồng sáng nhoáng. Gã nhịn được nữa, bèn thà lên lòng khâm phục của mình.
- Giầy ủng của các ngài tốt !
Nhưng tên thiếu uý kia đâu muốn chuyện trò hoà nhã. giọng khiêu khích cay độc:
- Các đem những đồ trang bị của nước ngoài đổi lấy thứ dép làm bằng vỏ cây của Moskva, vì thế bây giờ đừng thèm khát những thứ của người khác nữa!
- Chúng tôi phạm lầm lỗi. Chúng tôi có tội… - Gã -dắc luống cuống trả lời, đưa mắt nhìn những tên cùng bọn, mong có ủng hộ của bọn kia.
Tên thiếu uý vẫn tiếp tục trách mắng, giọng móc mói:
- Đầu óc các là đầu óc con bò. Cái loài bò, bao giờ nó cũng như thế cả: đầu tiên bước, rồi đứng lại ngẫm nghĩ. Thế là nhầm mất rồi! Nhưng dạo mùa thu, hồi các mở toang mặt trận cho chúng nó vào các nghĩ ngợi những gì hử? Muốn làm chính uỷ à? Chà, những thằng bảo vệ Tổ quốc như các !
Thấy tên thiếu uý năng quá mức, tên trung uý còn trẻ khẽ rỉ tai . "Thôi , cậu thế đủ rồi đấy!" Tên kia đưa chân di điếu thuốc, nhố toẹt bãi rồi ngật ngưỡng tới chỗ những con ngựa. Tên đại uý trao cho mẩu giấy và khẽ biết những gì. Tên thiếu uý nhảy phắt lên ngựa, cái thân hình khá nặng nề của bỗng trở nên nhàng rất là bất ngời, rồi quay ngoắt con ngựa, cho nó phi về phía tây.
Mấy tên -dắc lúng túng đứng đực như phỗng. Tên đại uý bước tới, trầm cái giọng nam trung sang sảng của , vui vẻ hỏi:
Từ đây đến thôn Varvarinsky còn bảo nhiêu vec-xta em nhỉ?
- Ba mươi nhăm, - Vài gã -dắc đồng thanh trả lời.
- Tốt lắm. Bây giờ thế nầy nhé, em đồng hương ạ. em hãy về truyền đạt ngay với các thủ trưởng của em, bảo phải lập tức cho các đơn vị kỵ binh vượt sông sang ngay bên nầy, được chậm trễ phút nào. sĩ quan của chúng tôi cùng em ra tới chỗ vượt sông và dẫn đường cho kỵ binh. Còn bộ binh tiến về hướng Kazanskaia theo đội hình hành quân. chưa? Nào thôi, cứ như người ta thường là vòng bên trái và cầu Chúa che chở, đều… bước!
Bọn -dắc túm tụm thành đám xuống núi. Chúng ngậm tăm chừng trăm xa-gien như theo lời ước định từ trước rồi bỗng nhiên gã -dắc bé xấu xí mặc chiếc áo choàng nông dân, chính cái gã vừa bị tên thiếu uý nóng tính móc; lắc đầu thở dài cách đau khổ.
- Thế là hai bên hợp nhất với nhau rồi, em nhỉ…
tên khác thêm ngay, giọng sôi nổi:
- Nhưng củ cải đen cũng chẳng ngọt gì hơn củ cải trắng đâu?
xong gã văng tục tiếng đầy ý nghĩa.

Chương 191


Ngay sau khi những tên ở Vosenskaia được tin về cuộc rút lui hấp tấp của các đơn vị Hồng quân, Grigori Melekhov đem hai trung đoàn kỵ binh bơi qua sông Đông. Rồi chàng phái những đội trinh sát mạnh sục sạo phía trước và tiến về phía nam.
Chiến đấu diễn ra sau ngọn gò ven sông. Tiếng hoả lực pháo binh rền như sấm hoà lẫn vào nhau, nghe cứ như từ dưới đất lên.
- Xem ra bọn Kadet nầy cần phải dè sẻn đạn pháo! Chúng nó tổ chức cả màn hoả lực di động! - tên chỉ huy cho ngựa tới gần Grigori, đầy vẻ thán phục.
Grigori chỉ nín thinh. Chàng cưỡi ngựa tiến đầu đội hình hành quân hàng dọc, và luôn luôn chú ý quan sát chung quanh. Từ bờ sông Đông tới thôn Batsky, suốt chặng đường dài ba vec-xta, dân phiến loạn để lại hàng ngàn chiếc xe vận tải lớn . Khắp khu rừng, chỗ nào cũng có những đồ đạc vứt bỏ ngổn ngang: hòm xiểng, ghế dựa gãy nát, quần áo, đồ thắng ngựa, máy khâu, những túi thóc, tất cả những gì lòng tham lam tiếc của của các chủ hộ bắt họ phải vơ vét và mang theo trong khi rút lui ra sông Đông. Có những chỗ đường cái, thóc vàng bị đổ tung tóe ngập đến đầu gối. Ngay đấy còn còng queo những xác bò ngựa thối hoăng, trương phềnh, rữa ra còn hình thù gì nữa.
- Làm ăn thế nầy khá đấy! - Grigori sửng sốt kêu lên.
Chàng bỏ mũ, cố nín thở, cho con ngựa rất cẩn thận vòng qua đống thóc kết thành bánh như nấm kurgan , bên có lão già nằm dang chân dang tay với cái mũ cát két -dắc và chiếc áo choàng bằng dạ thô đẫm máu.
Lão già giữ của đến cùng! Ma nào dẫn lối, quỷ nào đưa đường lão đến bỏ xác nơi đây? - tên trong đám -dắc giọng thương hại.
- Có lẽ tiếc quá muốn bỏ lúa mạch lại…
- Nào thôi, cho chuyển sang nước kiệu ! Lão khắm lên chịu được nữa rồi. Nào! kìa! Những hàng phía sau có giọng phẫn nộ kêu lên.
Thế là đại đội chuyển sang nước kiệu. ai chuyện trò gì nữa. Trong rừng chỉ còn nghe thấy tiếng rầm rập của hàng ngàn vó ngựa vang lên rất hoà hợp với tiếng đồ trang bị gọn ghẽ của lính -dắc đập vào nhau lách cách.
Trận đánh diễn ra rất gần trang trại nhà Litnhitki. Những người lính Hồng quân chen nhau chạy theo cái khe khô cạnh Yagonyoe. Đạn ghém nổ tung tóe đầu họ, súng máy nhả đạn sau lưng họ. Trong khi đó làn sóng xung phong của trung đoàn kỵ binh Kalmys toả ra ngọn gò, chặn đường rút lui của họ.
Grigori cùng hai trung đoàn của chàng tới nơi trận chiến đấu kết thúc. Hai đại đội Hồng quân yểm hộ cho những đơn vị rời rạc và đoàn xe vận tải của sư đoàn 14 rút lui theo đèo Vosenskaia bị trung đoàn Kalmys số 3 đánh tan và tiêu diệt toàn bộ. Từ gò Grigori trao quyền chỉ huy cho Ermakov. Chàng bảo :
- Ở đây có chúng ta họ cũng làm xong việc rồi. Cậu cứ đến chỗ tập kết. Để mình tạt vào trang trại lát.
- có việc gì mà cần thế? - Ermakov ngạc nhiên.
- Chà, thế nào với cậu bây giờ. Hồi còn trẻ mình có sống ở đây làm công cho nhà chúng nó, vì thế cũng muốn nhìn qua nơi cũ cái.
Grigori gọi Prokho rồi rẽ ngựa về hướng Yagonyoe. Sau khi được nửa vec-xta, chàng nhìn thấy bên đại đội đầu có lá cờ trắng giơ rất cao đập phần phật trước gió. biết có gã -dắc nào lo xa kéo nó lên.
"Cứ như đầu hàng để làm tù binh?" - Grigori nhìn đội hình kỵ binh hàng dọc trườn xuống cái khe khô chậm chạp như miễn cưỡng, bất giác nghĩ thầm với cả tâm trạng lo lắng, và hiểu sao cảm thấy khổ não. Trong khi đó binh đoàn kỵ binh của tên tướng Sekrechev cho ngựa chạy nước kiệu qua đồng cỏ tiến thẳng từ phía trước lại.
cảm giác âu sầu và trống rỗng tràn ngậm tâm hồn Grigori khi chàng cho ngựa qua cái cổng đổ nát tiến vào sân trang trại cỏ dại um tùm. Yagonyoe khác hẳn xưa, thể nhận ra được nữa. Bất cứ chỗ nào cũng in dấu vết khủng khiếp của tình trạng thiếu người trông nom và tàn phá. Ngôi nhà xưa kia đẹp đẽ nhường nào bây giờ nom ảm đạm hẳn và như thấp xuống. Cái mái nhà lâu lắm sơn lại lên vàng vàng với những đám hoen rỉ, vài đoạn máng nước gãy rơi xuống nằm lăn lóc bên thềm nhà, những cánh cửa chớp tuột bản lề thõng xuống xiêu vẹo, gió rú vù vù lùa vào những khung kính vỡ các cửa sổ và từ bên trong xông ra cái mùi mốc meo hăng hắc của nơi có người ở.
Góc nhà phía đông và thềm nhà bị quả đạn pháo ba điu-im phá nát. Ngọn cây phong bị pháo bắn đổ chui qua khung cửa sổ kiểu Vơnidơ dãy hành lang. Người ta vẫn để cái cây nằm như thế, gốc cây bị vùi dưới đống gạch lở từ nền nhà xuống. cây hốt bố dại mọc nhanh như thổi bò lan quanh những cành khô của cây phong, bám lên những miếng kính cửa sổ còn nguyên thành những hình kỳ lạ và men tới đường gờ trang trí dưới mái nhà.
Thời gian và mưa nắng cho thấy kết quả công việc của nó. Các căn nhà quanh sân xiêu vẹo hẳn , nom cứ như nhiều năm rồi có bàn tay con người chăm sóc. Bức tường đá trong tàu ngựa bị nước mưa xuân xối vào đổ, cơn bão tốc mái nhà để xe, chỉ vài chỗ còn vương những đám rơm lợp nhà mục nát những vi kèo và những cái dầm trắng bệch như mặt người chết.
Ba con chó săn mất thói quen sống với người, nằm ngoài nhà đầy tới Vừa thấy có người, cả ba nhẩy chồm dậy, khẽ gầm gừ lẩn vào phòng ngoài. Grigori cho ngựa tới khung cửa sổ mở toang ở đầu chái nhà. Chàng khom người yên, hỏi to:
- Trong nhà có ai còn sống ?
Trong chái nhà lặng thinh giờ lâu, rồi giọng đàn bà khê đặc:
- Chờ chút nhé, lạy Chúa tôi! Tôi ra ngay đây.
Mụ Lukeria già sọm lệt sệt kéo lê hai bàn chân đất, bước ra hàng hiên. Bị chói nắng, mụ nheo nheo hai con mắt, nhìn Grigori rất lâu.
- Thím nhận ra tôi nữa à, thím Lukeria? - Grigori xuống ngựa hỏi.
Mãi lúc ấy khuôn mặt rỗ nhằng rỗ nhịt của mụ Lukeria mới có cái gì run run động đậy, và vẻ hết sức xúc động thay thế cái thẫn thờ đần độn vừa nãy. Mụ khóc oà lên, mãi chẳng được nên Grigori buộc ngựa, kiên nhẫn đứng chờ.
- Tôi chẳng còn hồn vía gì nữa. Cầu Chúa đừng cho chúng nó dẫn xác tới đây… - Mụ Lukeria đưa chiếc tạp dề bẩn thỉu bằng vải thô lên lau nước mắt má, kể lể - Tôi cứ ngỡ chúng nó lại kéo đến… Chao ôi, Griska quý, những chuyện xảy ra ở đây… kể thế nào cho hết được! Chỉ còn mình tôi ở lại…
- Thế cụ Xaska đâu? Rút lui theo nhà chủ rồi à?
- Nếu rút lui may ra còn sống…
- Chẳng nhẽ cụ chết rồi sao?
- Chúng nó giết ông cụ… Nằm dưới hầm nhà đến nay được ba ngày… Đáng là phải đem ông cụ chôn, nhưng tôi lại ốm… Phải cố lắm mới đứng dậy được… Mà xuống dưới ấy, xuống chỗ người chết tôi sợ chết được…
- Vì sao mà chúng nó giết? - Grigori hỏi giọng thầm, mắt cứ dán xuống đất.
- Chúng nó giết ông cụ vì con ngựa cái… Cụ chủ và ông bà chủ của chúng ta cuống cuồng rút chạy. Chỉ mang theo tiền nong, còn bao nhiêu của cải đều để lại gần hết cho tôi giữ - Giọng mụ Lukeria chuyển sang thầm - Tôi giữ cẩn thận từng cái kim sợi chỉ? Các thứ chôn dưới đất đến bây giờ vẫn còn nguyên đấy… Ngựa chỉ mang theo con ngựa giống giống Orlovsky, các con khác đều trao cho cụ Xaska. Cuộc phiến loạn vừa nổ ra cả bọn -dắc lẫn bọn Đỏ đều đến lấy ngựa. Con Vikho, con ngựa giống lông màu huyền ấy, có lẽ còn nhớ chứ gì? Nó bị bọn Đỏ lấy mất hồi đầu mùa xuân. Chúng nó hì hục mãi mới đóng được yên. Vì từ lúc lọt lòng nó có bị đóng yên bao giờ đâu. Nhưng bọn kia cũng chẳng được cưỡi nó, chẳng được nhởn nhơ nghênh ngáo lưng nó bao lâu tuần sau em -dắc trấn Karginskaia có qua đây kể chuyện lại. Họ chạm trán với bọn Đỏ ngọn gò, hai bên bắt đầu bắn nhau. Bên -dắc có con ngựa cái , cũng thường thôi, giữa lúc đó con ngựa cái tự nhiên hí lên. Thế là có biết con Vikho đưa luôn thằng Hồng quân sang chỗ đám -dắc! Nó cứ chạy lao tới với con ngựa cái, còn cái thằng cưỡi lưng nó chẳng làm thế nào ghìm lại được. Đến khi thằng ấy thấy rằng nó làm thế nào trị nổi con ngựa giống, nó bèn nhảy xuống giữa lúc con Vikho phi như bay. Nhảy cũng có nhảy, nhưng chân lại rút được khỏi bàn đạp. Thế là con Vikho lôi nó tới nộp cho em -dắc.
- Cừ ! - Prokho thích thú kêu lên.
- Bây giờ ông "chủng (chuẩn) uý" ở Karginskaia cưỡi con ngựa giống ấy đấy. - Mụ Lukeria chậm rãi kể tiếp. - Ông ấy hứa rằng hễ cụ chủ trở về là đem con Vikho trả về tàu ngựa. Thế là có bao nhiêu ngựa đều bị lấy sạch, chỉ còn độc con ngựa cái chạy nước kiệu Strelka, con của con Xugienaia lấy giống con Prime ấy mà. Nó có mang, vì thế chưa bị đứa nào động tới. Nó vừa đẻ con chưa được bao lâu. Cụ Xaska thương con ngựa con lắm, thương ơi là thương, thể nào được cụ thương nó như thế nào đâu! Ông cụ nâng niu nó tay, dùng bình sữa cho nó bú sữa và thứ thuốc sắc bằng thứ cỏ gì ấy, cho bốn chân nó thêm cứng cỏi. Nhưng rồi tai hoạ ập tới… Con ngựa vừa sinh được ba ngày có ba thằng cưỡi ngựa tới lúc trời vừa sẩm tối. Ông cụ cắt cỏ trong vườn. Chúng nó quát rầm lên gọi cụ: "Nầy cái lão kia, lại đây?". Ông cụ quẳng cái hái đấy, bước tới chào chúng nó. Nhưng chúng nó chẳng thèm ngó qua cụ cái, vẫn cứ uống sữa và hỏi: "Có ngựa ?". Ông cụ trả lời: "Cũng có con nhưng đối với công việc chiến trận của các bác nó chẳng được tích gì đâu. Nó là ngựa cái, vừa sinh nở còn cho con bú. Thằng hung hãn nhất trong bọn quát rầm lên: "Việc nầy cần đến đầu óc của lão! Dắt con ngựa cái ra đây, thằng quỷ già nầy! Con ngựa của tôi bị loét cả lưng rồi, phải thay con khác ngay đây? Đáng lẽ ông cụ phải nghe theo chúng nó và đừng cố giữ lấy con ngựa cái, nhưng chính cũng biết tính khí ông cụ như thế nào rồi chứ gì… Ngay đối với cụ chủ, ông cụ cũng thường chẳng chịu lép nữa là. Chắc hẳn còn nhớ đấy chứ?
- Thế ông cụ nhất quyết cho à? - Prokho hỏi xen vào câu chuyện.
- Chà, trong chuyện nầy cho thế nào được? Ông cụ chỉ với chúng nó: "Trước các bác, có nhiều tay kỵ binh tới đây, dắt hết cả ngựa, nhưng họ đều biết thương con ngựa nầy, còn như các bác…". Bọn kia đều đứng cả dậy và làm ầm lên: "À mày làm tay sai cho thằng địa chủ, mầy cố giữ nó cho thằng địa chủ phải ? Thế rồi chúng nó lôi ông cụ ra chỗ khác… thằng dắt con ngựa cái ra, bắt đầu đóng yên, nhưng con ngựa con cứ sán tới vú mẹ. Ông cụ bèn van chúng nó: "Các bác làm ơn làm phúc, đừng có lấy ! Còn con ngựa con làm thế nào bây giờ?" "Làm thế nầy nầy?" - thằng khác xong đuổi luôn con ngựa con ra khỏi con ngựa mẹ, rồi hạ khẩu súng trường vai xuống, bắn nó phát. Ngay đến tôi cũng chảy cả nước mắt… Tôi bèn chạy đến van xin chúng nó và nắm lấy ông cụ, định kéo cụ ra chỗ khác để khỏi xảy ra việc gì chẳng lành. Nhưng cụ cứ nhìn con ngựa con, nom đáng sợ: râu cụ rung lên, mặt trắng bệch như bức tường. Cụ bảo: "Nếu thế mầy bắn cả tao nữa , đồ chó đẻ!"; Rồi cụ xông đến chỗ thằng kia, bám chặt lấy nó, để cho nó đóng yên. Thế là chúng phát khùng, gìết mất ông cụ trong cơn tức giận. Thấy chúng bắn chết ông cụ, tôi hoá điên hoá ngộ… Đến lúc nầy tôi vẫn còn chưa biết nên làm thế nào với ông cụ bây giờ. Đáng là phải đóng cho cụ cái quan tài hẳn hoi, nhưng việc ấy đâu phải là đàn bà làm được?
- Lấy cho tôi hai cái xẻng và tấm vải thô. - Grigori :
- định đem ông cụ chôn à? Prokho hỏi.
- Phải.
- Đúng là cứ tự mình làm nhọc thân mình, Grigori Panteleevich! - Cứ để tôi kiếm ngay mấy thằng -dắc. Chúng nó vừa đóng quan tài vừa đào hố chôn ông cụ cho chu đáo…
Xem ra Prokho muốn bận tay chôn cất ông già mà cũng chẳng biết là ai, nhưng Grigori kiên quyết gạt phắt ý kiến của .
- Chúng mình tự tay đào huyệt chôn ông cụ. Cụ già nầy là người rất tốt. Cậu cứ ra vườn, chờ mình bên bờ ao, để mình vào thăm ông cụ vừa mất…
Cụ Xaska kiếm được nơi yên nghỉ cuối cùng ngay dưới cây tiêu huyền cành đâm ngang dọc, bên cái ao mọc đầy súng, nơi trước kia cụ chôn đứa con của Grigori và Acxinhia. Hai người liệm cái thân hình khô quắt của cụ trong tấm vải thô sạch nặc mùi hốt bố, đặt cụ xuống huyệt rồi lấp đất lên. Bên cạnh nấm mồ xíu thấy mọc thêm nấm mồ nữa, chất đất sét ẩm mới đào lên được nện chắc bằng đế ủng sáng nhấp nhoáng nom rất vui mắt.
Trong lòng bị đè nặng bởi những hồi ức, Grigori nằm lên lớp cỏ, ngay gần cái nghĩa địa xiết bao thân thương và ngắm giờ lâu bầu trời xanh ngắt trải rộng cách hùng vĩ bên . Gió lang thang ở chỗ nào đó khoảng mênh mông, cao ngất, những đám mây lạnh giá thấp thoáng dưới ánh mặt trời chập trờn trôi Nhưng sống vẫn diễn ra sôi sục mảnh đất và tiếp nhận con người đời, ngựa và rượu là cụ Xaska: cánh đồng cỏ lan tới sát khu vườn như làn nước lũ xanh mướt, trong những bụi gai mọc um tùm bên dãy cọc hàng rào đóng quanh cái sân đập lúa cũ, luôn luôn vang lên tiếng những con cun cút đánh nhau loạt xoạt, tiếng chuột đồng kêu chi chí, tiếng ong đực bay rùng rùng, tiếng cỏ xào xạc dưới làn gió ve vuốt, tiếng sơn ca hót ngân trong lớp sương mù tuôn cuồn cuộn, và ở nơi rất xa có khẩu súng máy nổ trầm trầm, dai dẳng và hung hãn để khẳng định cái vĩ đại của con người trong thiên nhiên.

Chương 192


Tên tướng Sekrechev đến Vosenskaia cùng bọn sĩ quan tham mưu và đại đội vệ binh -dắc hộ tống của riêng . được đón tiếp bằng bánh mì và muối trong tiếng chuông nhà thờ gióng dả. Cả hai toà nhà thờ đều kéo chuông suốt ngày như trong lễ Phục sinh. Những tên -dắc vùng hạ du qua lại trong các phố những con ngựa sông Đông thon đẹp nhưng gầy nhom sau chặng đường dài. vai chúng đều đính những chiếc lon xanh lè đầy vẻ khiêu khích. Bọn liên lạc đứng túm tụm cái bãi cạnh ngôi nhà của lão lái buôn, nơi tên tướng Sekrechev ở. Chúng cắn hạt dưa tán tỉnh những thị trấn lượn qua với quần lành áo tốt.
Đến giữa trưa có ba tên lính Kalmys cưỡi ngựa giải chừng mười lăm tù binh Hồng quân đến nhà tên tướng ở. Phía sau có chiếc xe vận tải chở đầy kèn. Cách ăn vận của các chiến sĩ Hồng quân nầy rất khác thường: quần vải bông xám, áo vét cũng vải bông xám, cổ tay áo "lơvê" viền đỏ. tên Kalmys có tuổi cho ngựa tới trước mặt mấy gã liên lạc đứng vô công rồi nghề trước cổng nhà.
xuống ngựa, đút cái tẩu bằng đất nung vào túi.
- Đám tao giải tới lũ thổi kèn đồng của bọn Đỏ. Mày hiểu chứ?
- Chuyện ấy có gì mà hiểu với hiểu? - gã liên lạc mặt hổ phù vừa trả lời bằng giọng lười nhác vùa nhổ những vỏ hướng dương vào ủng của tên Kalmys.
- Có gì hay có gì cũng mặc, mày nhận tù binh . Hốc lắm vào, mặt phị ra đến thế kia, chớ có thừa lời?
- Thôi thôi! mày quá lắm mồm rồi đấy, cứ như cái đuôi con cừu đực! - Gã liên lạc nổi giận nhưng vẫn vào báo cáo về chuyện tù binh.
Từ trong cổng bước rà tên đại uý béo phục phịch mặc áo bông màu nâu kiểu Tarta bó chặt lấy người. dạng hai chân to đần đẫn, chống nạnh như người trong tranh, đưa mắt nhìn tốp chiến sĩ Hồng quân đứng túm tụm với nhau, rồi trầm giọng hỏi:
- Chúng mày thổi kèn đánh trống mua vui cho bọn chính uỷ có phải , bọn lưu manh ở Tambob nầy? Mò đâu ra những bộ quân phục màu xám nầy hử? Lột được của quân Đức phải ?
- đâu ạ, - Chiến sĩ Hồng quân đứng trước cả đám vừa trả lời vừa nháy mắt lia lịa. Rồi ta liến thoắng thêm - Ngay từ thời Kerensky đội quân nhạc của chúng tôi mặc bộ đồng phục nầy rồi, từ trước cuộc tấn công tháng Sáu… Và chúng tôi cứ thế mặc cho đến bây giờ…
- Mày còn mặc cho tao xem! Mày cứ mặc ! Chúng mày cứ mặc cho tao xem? - Tên đại uý hất chiếc mũ lông kiểu Kuban may rất thấp ra sau gáy, để lộ vết sẹo đỏ tía chưa lành hẳn cái đầu trọc lốc, rồi xoay người đôi ủng cao gót mòn vẹt, quay mặt về phía tên Kalmys - Quân dị giáo khốn nạn, mày giải chúng nó đến đây làm gì hử? đường mày cho chúng nó về chầu tổ được hay sao?
Mặt tên lính Kalmys tự nhiên trở nên căng thẳng, kéo rất nhanh hai cái chân vòng kiềng vào với nhau rồi trả lời, tay vẫn rời lưỡi trai của chiếc mũ cát-két màu cứt ngựa:
- Đại đội trưởng ra lệnh cần phải giải tới đây.
- "Cần phải giải tới đây!" - Tên đại uý ăn vận diêm dúa nhại lại rồi bĩu cặp môi mỏng dính đầy vẻ khinh bỉ, nặng nề dận hai cái chân phù, núng nính cặp mông to tầy dành, qua các chiến sĩ Hồng quân. nhìn họ rất lâu, rất cẩn thận, chẳng khác gì tên lái ngựa xem ngựa.
Bọn liên lạc khẽ cười khúc khích. Nhưng mặt của những tên lính Kalmys áp giải vẫn giữ nguyên cái vẻ phớt lạnh thường ngày.
- Mở cổng ra! Đuổi chúng nó vào trong sân! - Tên đại uý ra lệnh.
Đám chiến sĩ Hồng quân và chiếc xe bò chất bừa bộn các thứ kèn trống đứng lại bên thềm nhà.
- Thằng nào là nhạc trưởng? - Tên đại uý châm thuốc hút rồi hỏi.
- còn có nhạc trưởng nữa rồi. - Vài người đồng thanh trả lời.
- Thế nó đâu? Chạy mất rồi à?
- , bị chết rồi.
- Như vậy cũng chẳng sao. có nó chúng mày vẫn chơi được! Nào, lấy kèn trống xuống !
Các chiến sĩ Hồng quân tới bên chiếc xe bò. Xen lẫn những tiếng chuông kéo liên hồi luôn luôn ám ảnh bên tai, trong sân bắt đầu rụt rè vang lên vài tiếng kèn đồng tí toe, chẳng tiếng nào ăn với tiếng nào.
- Chúng mày chuẩn bị ! Nào làm bài "Cầu Chúa che chở vua Nga"(1)
Toán chiến sĩ quân nhạc nín thinh đưa mắt nhìn nhau. ai bắt đầu thổi. Bầu khí chết lặng nặng nề kéo dài đến phút, rồi trong bọn có người hai chân giầy ủng nhưng xà cạp cuốn rất cẩn thận, nhìn xuống đất :
- Trong đám chúng tôi có ai biết chơi quốc ca cũ…
- đứa nào à? Hay … Nào, bay đâu? Nửa trung đội liên lạc mang súng trường ra đây!
Tên đại uý đập mũi ủng đánh nhịp nhưng thành tiếng. Từ trong hành lang vang ra tiếng lách cách của những khẩu súng trường kỵ binh. Bọn liên lạc tập hợp, bầy se sẻ ríu rít trong đám dương hòe mọc um tùm sau mảnh vườn . Trong sân nồng nặc cái mùi nóng hổi của những cái mái tôn các nhà kho và mùi mồ hôi người chua loét. Tên đại uý rời khỏi chỗ dãi nắng bước vào bóng rợp. Giữa lúc ấy người lính kèn chân đất âu sầu đưa mắt nhìn các bạn của và khẽ :
- Bẩm quan lớn! Tất cả em chúng tôi đều là lính kèn mới.
- Chúng tôi chưa có dịp được chơi những bài cũ… Phần nhiều chỉ dạo những bản hành khúc cách mạng… Thưa quan lớn!
Tên đại uý lơ đãng quay quay đều cái dây da rua hoa, gì.
Bọn liên lạc tập hợp bên thềm, sẵn sàng chờ lệnh. Bỗng từ những hàng sau có người lính kèn có tuổi, mắt bị mộng trắng, vội vã len qua đám chiến sĩ Hồng quân bước ra. ta húng hắng ho rồi hỏi:
- Ngài cho phép chứ? Tôi có thể dạo được bài đó. - Rồi chờ tên kia cho phép, ta ghé luôn cặp môi run run vào miệng chiếc bát xông bị nắng chiếu nóng bỏng.
Những thanh sầu thảm ồm ồm giọng mũi chập chờn vang lên đơn điệu trong cái sân rộng thênh thang của nhà lão lái buôn làm tên đại uý phải giận dữ cau mày. khoát tay quát lên:
- Thôi ngay! Quả là kéo cái… của thằng ăn mày? Như thế mà gọi là nhạc à?
Trong các khung cửa sổ thấy ló ra những khuôn mặt cười nhăn nhở của những tên sĩ quan tham mưu và phó quan.
- Ngài ra lệnh cho chúng nó chơi bài hành khúc tang lễ ! - thằng trung uý còn rất trẻ nhô hẳn nửa người ra ngoài cửa sổ, kêu to bằng giọng nam cao như của đứa con trai.
Những tiếng chuông dồn dập và điên dại lắng phút. Tên đại uý rung rung hai hàng lông mày, hỏi giọng ngọt xớt:
- Bài "Quốc tế ca" tôi mong rằng các có thể dạo được. Nào! Đừng sợ gì cả? Tôi ra lệnh cứ chơi !
Thế là trong bầu khí bất thần chết lặng, trong cái oi ả ngột ngạt của lúc giữa trưa, hệt như lời kêu gọi chiến đấu, những chiếc kèn đồng bỗng phát ra vang lừng những thanh đầy phẫn nộ của bài "Quốc tế ca", nhịp nhàng và uy nghiêm.
Như con bò mộng trước vật cản, tên đại uý cúi đầu đứng dạng chân. đứng yên lắng nghe. Cái cổ gân guốc của ửng đỏ lên, hai cái lòng trắng xanh xanh của cặp mắt nheo nheo cũng ngầu máu.
- Thôi ngay! - chịu được nữa, phải gào lên, giọng phẫn nộ.
Đội nhạc lập tức nín bặt. Riêng tiếng kèn co kịp im tiếng ngay và lời kêu gọi mê say chưa phát ra hết còn chập chờn rất lâu trong bầu khí thiêu đốt.
Những người chiến sĩ quân nhạc liếm những cặp môi khô nẻ, đưa tay áo và những bàn tay nhớp nhúa lên chùi miệng. Vẻ mặt mọi người đều mệt mỏi thẫn thờ. Chỉ có người bất giác để lộ tình cảm của mình với giọt nước mắt chảy xuống cái má đầy bụi, để lại vệt ươn ướt…
Trong khi đó tướng Sekrechev vừa ăn xong bữa trưa tại nhà thằng đồng ngũ của từ hồi chiến tranh Nga - Nhật. tên phó quan cũng say bí tỉ đỡ ra quảng trường. Khí trời nồng nực và rượu nặng làm đờ đẫn mê mẩn. Tới chỗ góc phố trước mặt ngôi nhà gạch của trường trung học, quá yếu sức, vấp chân cái ngã úp mặt xuống lớp cát nóng hổi. Tên phó quan hoảng hồn cố vực chủ tướng dậy, nhưng hoài công vô ích. Vài người trong đám đông đứng gần đấy vội chạy tới giúp. Hai lão -dắc già lụ khụ hết sức cung kính đỡ tên tướng cho nôn thốc nôn tháo ngay trước công chúng. Tuy vậy trong những phút ngừng nôn ọe, vẫn còn hùng hổ vung hai nắm tay cố gào lên biết những gì. Nhưng cuối cùng bọn kia vẫn khuyên dỗ được , đưa về nhà.
Những tên -dắc đứng xa chút đưa mắt nhìn theo rất lâu và khẽ thào bảo nhau:
- Chà, bà con xem đấy, con người thân mến của chúng ta có chuyện bừa bãi như thế đấy? Làm đến cấp tướng rồi mà chả biết giữ mình cho nghiêm chỉnh?
- Men rượu nó có nhìn vào lon vai và huy chương mà tha cho ai đâu - Đáng là đừng nên tọng hết những thứ người ta đưa đến miệng mình.
- Chà bác thông gia thân mến, phải người nào cũng giữ được mình trước miếng ăn đâu! Có những chàng rượu vào làm đủ mọi trò nhục nhã rồi thề đến chết uống nữa… Song như người ta thường : con lợn thề ăn thứ đó nữa nhưng chỉ chạy lát, nó lại hốc vào gấp đôi.
- Đúng thế đấy! Nhưng các bác hãy quát bọn ranh con kia bảo chúng nó ra chỗ khác . Cứ chạy theo sát bên cạnh mà giương mắt nhìn ông ấy, lũ khốn kiếp, làm như suốt đời chưa được trông thấy thằng say rượu bao giờ.
Khắp thị trấn dóng chuông và rượu chè cho tới khi trời hoàng hôn. Nhưng đến tối, trong ngôi nhà dùng làm nơi hội họp của sĩ quan, bộ chỉ huy quân phiến loạn lại tổ chức bữa tiệc mừng những tên mới đến.
Thân hình cao lớn, cân đối ra đời tại thôn của trấn Krasnokurskaia, Sekrechev là thằng -dắc chính cống. hết sức say mê ngựa cưỡi, cưỡi ngựa giỏi tuyệt vời và là tên tướng kỵ binh rất ngang tàng. Nhưng là nhà hùng biện. Lời phát biểu của trong bữa tiệc đầy những câu huênh hoang của thằng say rượu và đến đoạn kết có những câu chê trách và hăm doạ úp mở đối với dân Đông Thượng.
Grigori cũng có mặt trong bữa tiệc. Chàng chăm chú lắng nghe những lời Sekrechev , tinh thần cẳng thẳng, trong lòng sôi sục phẫn nộ. Còn chưa kịp tỉnh rượu, tên tướng chóng mạnh mười ngón tay lên bàn làm cốc rượu thơm phức sánh ra, rồi dằn từng câu, giọng cứng rắn chẳng cần thiết chút nào.
- , phải là chúng tôi cần phải cám ơn các ngài giúp đỡ chúng tôi, mà chính các ngài phải cám ơn chúng tôi. Chính các ngài mới phải cám ơn, cần phải dứt khoát như thế. có chúng tôi bọn Đỏ tiêu diệt các ngài rồi. Bản thân các ngài biết rất là như thế. Còn chúng tôi có các ngài, chúng tôi cũng vẫn dẫm chết được lũ súc sinh ấy như thường. Chúng tôi dẫm chết và tiếp tục dẫm chết chúng nó cho đến khi toàn nước Nga nầy còn sót tên nào nữa mới thôi. Các ngài cần phải thấy như thế. Dạo mùa thu, các ngài bỏ mặt trận, để cho quân Bolsevich tiến vào đất đai -dắc… Các ngài muốn chung sống hoà bình với chúng nó, nhưng nào có được? Và đến khi đó, các ngài mới bạo động để giữ lấy tài sản, tính mạng mình… đơn giản là để cứu lấy cái thần xác của mình, gia súc của mình. Tôi nhắc lại chuyện trước kia phải là để chê trách các ngài về tội cũ… Tôi như thế phải là để xúc phạm các ngài đâu. Nhưng xác định cho bao giờ có hại. Chúng tôi tha thứ cho các ngài về cái tội thay lòng đổi dạ. Như những người em, chúng tôi đến với các ngài, đến giúp đỡ các ngài trong giờ phút các ngài gặp khó khăn nhất. Nhưng trong tương lai cái quá khứ nhục nhã của các ngài phải được rửa sạch mới được. Các ngài sĩ quan, các ngài chưa? Các ngài phải chuộc cái tội ấy bằng những chiến công của mình, bằng cách tuyệt đối tận tụy phục vụ sông Đông êm đềm. Các ngài chưa?
- Nào uống mừng ngày chuộc tội! - Tên trung tá có tuổi ngồi trước mặt Grigori với nụ cười chỉ hơi có thể nhận thấy, nhưng riêng với ai, rồi chờ những tên khác uống cạn luôn cốc.
có khuôn mặt hơi rỗ hoa rất dũng cảm và hai con mắt màu nâu đầy vẻ châm biếm. Trong khi Sekrechev phát biểu ý kiến, môi nhiều lần phảng phất nét cười nhạt và những khi đó, mắt tối sầm lại, nom gần như đen. Trong khi theo dõi tên trung tá Grigori chú ý điều là " tôi tôi" với Sekrechev và giữ thái độ hết sức chững chạc đàng hoàng, song đối với những tên sĩ quan khác lại rất dè dặt và lãnh đạm. Trong số tất cả những tên có mặt trong bữa tiệc, chỉ mình đeo lon vai màu ka-li đính áo quân phục cổ đứng cùng màu và những cái lon tay của quân đội Kornilov. " thằng cha có lý tưởng đây. Có lẽ nó là thằng thuộc Quân đội Tình nguyện". Grigori nghĩ thầm. Tên trung tá nốc rượu như ngựa uống nước. nhắm mà cũng say, chỉ chốc chốc lại nới cái dây lưng to bản kiểu .
- Thằng cha rỗ hoa ngồi trước mặt mình là đứa nào thế? - Grigori khẽ hỏi tên Bogaturev ngồi bên cạnh.
- Ma quỷ nào biết được nó. - Bogaturev xua tay. chuếnh choáng.
Kudinov đãi khách tiếc rượu. biết từ đâu vodka được mang ra đặt lên bàn. Sekrechev kết thúc lời phát biểu của cách vất vả rồi mở phanh cái áo lễ phục màu cứt ngựa, nặng nề ngồi phịch xuống ghế dựa. tên trung uý còn trẻ, mặt ràng mang những nét của dòng Mông cổ, ngả người về phía , rỉ tai biết những gì.
- Mặc mẹ nó! - Sekrechev đỏ mặt trả lời rồi uống hơi hết cốc rượu mà Kudinov vừa săn đón rót cho .
- Thế thằng mắt xích kia là đứa nào? Phó quan à? - Grigori hỏi Bogaturev.
Gã kia đưa tay lên che miệng trả lời:
- , thằng con nuôi của đấy. Hồi chiến tranh với Nhật, mang thằng nầy từ Mãn Châu về, lúc ấy thằng nầy còn . nuôi nấng dạy dỗ nó và cho vào học trường Yunke. Thằng Chiệc oắt con trở thành tên hết sức láu cá. thằng quỷ ngang tàng táo tợn! Hôm qua ở gần Makeevka nó cướp được của bọn Đỏ hòm tiền. Quơ được hai triệu bạc. Cậu nhìn mà xem, bao nhiêu túi của nó đều cộm lên những tập giấy bạc? Cái thằng đáng nguyền rủa nầy gặp vận! Cả kho của! Nhưng uống chứ, làm gì mà cậu cứ nhìn chúng nó chằm chằm thế?
Kudinov phát biểu bài đáp từ, nhưng hầu như chẳng còn tên nào nghe nữa. Mức độ nhậu nhẹt mỗi lúc trở nên đáng sợ.
Sekrechev cởi bỏ áo lễ phục, chỉ còn chiếc sơ-mi lót. Cái đầu cạo nhẵn thín của bóng nhoáng mồ hôi. Cái áo vải sạch bong càng làm nổi bật khuôn mặt đỏ tía và cái cổ rám nắng màu ô-liu. Kudinov khẽ với Sekrechev biết những gì, nhưng tên nầy buồn đưa mắt nhìn , cứ lải nhải nhắc nhắc lại:
- Khô-ô-ông, tôi xin lỗi. Chuyện nầy thứ lỗi cho tôi! Chúng tôi tin các , nhưng chỉ đến mức độ nào thôi… phản bội của các , chúng tôi chóng quên đâu. Tất cả những kẻ chạy sang phía bọn Đỏ trong mùa thu qua đều phải nhớ như in trong bụng điều đó…
"Được thôi, cả chúng tao cũng phục vụ chúng mày đến mức độ nào đó?" - Grigori ngà ngà say, chàng nghĩ thầm với cả niềm phẫn nộ sáng suốt rồi đứng dậy.
đội mũ, chàng bước ra thềm hít làn khí mát rượi của trời đêm vào đầy lồng ngực, trong lòng nhõm hẳn .
Bên bờ sông Đông, hệt như lúc trời sắp mưa, ếch nhái kêu ộp oạp, những con bọ hung nước bay vù vù nghe đến là thầm. Vài con dẽ giun gọi nhau rầu rĩ con bơn cát. Ở chỗ nào đó bãi cỏ hoang ven sông, con ngựa non lạc mẹ hí dài tràng, giọng rất thanh. "Chúng tao phải kết thông gia với chúng mày cũng chỉ do bần cùng đầy cay đắng, nếu cũng chẳng cần đến chúng mày làm gì, dù chỉ để xin dúm thuốc lá. Quân khốn kiếp đáng nguyền rủa! mong manh dễ vỡ như miếng bánh quế xu mà còn lên mặt mắng người. Nhưng chỉ tuần nữa là chúng nó thẳng tay bóp họng mình cho mà xem… Thôi liều ba bảy cũng liều? Quay sang phía nào cũng đầy chông gai. Nhưng trước kia mình đoán được là như thế nầy rồi cơ mà… Kết quả tất nhiện là phải như thế nầy. Bây giờ bọn -dắc tha hồ mà lê gối lấy lòng chúng . Nhưng mất cái thói quen đứng cứng người đưa tay lên chào các quan lớn rồi còn đâu". - Grigori vừa nghĩ thầm vừa bước thềm xuống rồi mò mẫm lần ra cửa xép.
Cả đến chàng cũng chịu tác động của rượu mạnh. Đầu choáng váng, mọi cử động đều nặng nề, chập chững. Ra đến bên ngoài cửa xép chàng lảo đảo, chụp mạnh chiếc mũ cát két lên đầu rồi lê chân đường phố.
Tới gần căn nhà của bà Acxinhia, chàng dừng lại đắn đo phút rồi kiên quyết bước lên thềm. Cửa vào phòng ngoài đóng. Grigori gõ cửa, bước thẳng vào phòng trong và nhìn thấy ngay trước mặt mình Stepan Astakhov ngồi ở bàn ăn.
Bà của Acxinhia chạy chạy lại lăng xăng bên bếp lò. bàn chải tấm khăn sạch có chai rượu chưa uống hết, con cá khô xắt thành nhiều khúc nằm hồng hồng cái đĩa.
Stepan vừa uống cạn cốc và có vẻ sắp sửa nhằm miếng, nhưng sau khi nhìn thấy Grigori, ta đẩy cái đĩa ra, ngồi dựa lưng vào tường.
Say có say, song Grigori vẫn nhận thấy rằng mặt Stepan nhợt ra như mặt người chết và hai con mắt ta sáng rực lên như mắt chó sói. Tuy sửng sốt trước cuộc gặp gỡ, nhưng Grigori vẫn tự chủ được để chào bằng giọng khàn khàn.
- Chào cả nhà!
- Ơn Chúa. - Bà chủ nhà kinh hãi trả lời. Tất nhiên bà cũng được biết về chuyện Grigori lại với cháu mình nên bà chẳng chờ đợi điều gì tốt lành ở cuộc chạm trán bất ngờ giữa chồng và người tình của cháu.
Stepan lừ lừ đưa tay trái lên vuốt ria, hai con mắt nảy lửa vẫn dán vào Grigori.
Còn Grigori dạng rộng hai chân ở ngưỡng cửa, gượng cười và :
- Tôi chỉ tạt vào thăm… Xin lỗi!
Stepan vẫn nín thinh. Bầu khí chết lặng hết sức khó chịu kéo dài đến lúc bà chủ nhà đánh liều mời Grigori:
- Mời bác vào, mời bác ngồi xuống đây.
Bây giờ Grigori chẳng còn gì phải giấu giếm nữa rồi. Việc chàng xuất ở chỗ Acxinhia ở làm Stepan hiểu tất cả.
Grigori bèn hỏi độp luôn:
- Thế vợ đâu?
- Thế ra … đến thăm vợ tôi à? - Stepan hỏi rất khẽ nhưng giọng rất rành rọt rồi rung rung hai hàng mi, nhắm mắt lại.
- Phải. - Grigori thở dài thú .
Trong giây phút nầy, chàng sẵn sàng chờ đợi ở Stepan tất cả mọi điều và đầu óc tỉnh táo, chàng chuẩn bị tự vệ. Nhưng Stepan hơi mở mắt (trong đó còn cái ánh rực lửa vừa nãy nữa) và :
- Tôi vừa bảo mua rượu, về ngay đấy. ngồi xuống , chờ lát.
Thậm chí ta còn đứng dậy, cao lớn và cân đối, rồi đẩy cho Grigori chiếc ghế dựa. ta hỏi nhưng nhìn bà chủ nhà:
- ơi, xin cái cốc sạch. - Rồi hỏi Grigori - uống chứ?
- Có thể uống ít.
- Nào, ngồi xuống .
Grigori ngồi vào bàn. Stepan rót chỗ rượu còn lại trong chai vào hai cái cốc thành hai phần đều nhau rồi ngước hai con mắt như phủ làn khói nhìn Grigori.
- Uống cho mọi điều đều tốt đẹp!
- Uống vì sức khỏe của chúng ta!
Hai bên chạm cốc. Cùng uống cạn. Rồi nín lặng lát. Nhanh thoăn thoắt như con chuột, bà chủ nhà đem lại cho khách cái điã và cái dĩa sứt cán.
- Bác xơi cá ? mặn đâu.
- Xin cảm ơn.
- Bác lấy cá vào đĩa , mời bác xơi chứ? - Bà chủ nhà vui lên, khẩn khoản cố nài.
Bà sung sướng sao cho xiết vì mọi việc được dàn xếp êm thấm, đánh nhau, đập bát điã, quát tháo om sòm. Những lời hứa hẹn điều gì tốt lành chấm dứt. Người chồng hiền hòa ngồi cùng bàn ăn với nhân tình của vợ. Bấy giờ cả hai lặng lẽ ngồi ăn, chẳng ai nhìn ai. Bà chủ nhà chu đáo lấy trong chiếc rương ra chiếc khăn tay sạch, và tựa như để bắc cái cầu giữa Grigori và Stepan, bà đặt hai đầu khăn lên đầu gối hai người.
- Tại sao ở đại đội? - Grigori vừa gặm miếng cá diếc vừa hỏi.
- Tôi cũng đến đây để thăm thôi. - Stepan nín lặng lát rồi trả lời. Nghe giọng thể nào đoán được là ta hay có ý châm chọc.
- Chắc đại đội về nhà rồi chứ gì?
- Mọi người đều về ở chơi trong thôn cả. Nào, ta cạn chén chứ?
- Nào.
- Vì sức khỏe của chúng ta!
- Vì mọi tốt lành.
Phòng ngoài có tiếng then cửa lách cách. Grigori tỉnh hẳn. Chàng hơi ngước mắt nhìn Stepan, nhận thấy rằng cái nhợt nhạt lúc nãy lại tràn ngập khuôn mặt ta như làn sóng.
Acxinhia quấn chiếc khăn len dày, nhận được ra Grigori ngay nên cứ bước tới trước bàn. Nhưng đến khi nàng liếc nhìn sang bên cặp mắt đen láy của nàng bất thần đầy vẻ kinh hoàng. Nàng thở hổn hển, cố gắng mãi mới thốt ra được câu:
- Chào , Grigori Panteleyevich!
Hai bàn tay sần sùi rất to của Stepan đặt bàn bỗng nhiên khẽ run run. Grigori nhìn thấy thế, chỉ lặng lẽ gật đầu chào Acxinhia, lời nào.
Nàng đặt hai chai rượu lên bàn, đưa nhanh mắt nhìn Grigori lần nữa, ánh mắt đầy lo lắng nhưng vẫn thoáng có nét sung sướng kín đáo. Rồi nàng quay , bước tới góc tối của căn phòng, ngồi lên nắp chiếc rương, hai bàn tay run run sửa lại bộ tóc. Cố nén cơn xúc động, Stepan cởi khuy cổ chiếc áo sơ-mi làm ta tức thở, rót đầy rượu vào những cái cốc, rồi quay sang bảo vợ:
- Lấy thêm cái cốc và ngồi vào bàn .
- Tôi muốn.
- Ngồi vào đây!
- Tôi uống đâu, Stepan?
- Còn phải bảo đến mấy lần nữa hử? - Giọng Stepan run lên.
- Ngồi vào , chị láng giềng? - Grigori mỉm cười khuyến khích.
Nàng nhìn chàng bằng cặp mắt van lơn rồi bước nhanh tới cái tủ . cái đĩa rơi từ cái giá xuống, vỡ loảng xoảng.
- Chao ôi, là tai hoạ? - Bà chủ nhà vỗ hai tay vào nhau cách đau khổ.
Acxinhia lặng lẽ nhặt các mảnh vỡ.
Stepan rót cho nàng cốc rượu đầy đến miệng và hai con mắt ta lại sáng bừng lên ánh phiền muộn và căm hờn.
- Nào, chúng ta cạn chén… - ta vừa bắt đầu lại nín bặt.
Trong bầu khí chết lặng có thể nghe mồn tiếng thở dồn dập của Acxinhia sau khi nàng ngồi vào bàn.
- Nào, bà vợ của tôi, chúng ta hãy cạn chén vì cuộc ly biệt lâu dài. Sao thế, muốn à? uống à?
- Chính cũng biết…
- Bây giờ tôi biết hết rồi… Thôi được, uống vì ly biệt nữa! Vì sức khỏe của ông khách quý Grigori Panteleevich vậy.
- Vì sức khỏe của ông ấy tôi uống? - Acxinhia cất tiếng lanh lảnh rồi uống hơi cạn cốc rượu.
- Con bé nầy gan cóc tía! - Bà chủ nhà chạy vào trong bếp khẽ lẩm bẩm.
Bà đứng nép vào góc nhà, áp hai tay lên ngực, chờ nghe tiếng bàn ghế bị đạp đổ ầm ầm, tiếng súng nổ inh tai nhủc óc… Nhưng nhà trong vẫn chết lặng. Chỉ nghe thấy tiếng vài con ruồi bị ánh sáng làm cho mất ngủ vo vo trần và tiếng những con gà trống gáy vọng bên ngoài cửa sổ để chào đón lúc nửa đêm.
Chú thích:
(1) Quốc ca Nga thời Sa Hoàng (ND).

Chương 193

đêm tháng sáu vùng sông Đông, trời tối mịt. bầu trời xám xịt như đá đen, vài ánh chớp vàng óng, bừng lên trong khí trầm lặng nặng nề. Vài ngôi sao sa, in hình dòng sông Đông cuồn cuộn trôi xuôi. Từ ngoài đồng cỏ, ngọn gió hanh ấm ấm đem đến khu dân cư mùi bách lý hương nở hoa ngọt ngọt như mật ong.
Trong khi đó bãi cỏ hoang ven sông vẫn nồng nặc cái mùi nhạt thếch của cỏ ẩm, bùn và ntrớc. Gà nước kêu lúc nào ngớt. Như trong thần thoại, khắp cánh rừng ven sông đều phủ kín dưới tấm gấm ngân tuyến của sương mù.
Đến nửa đêm Prokho tỉnh dậy. hỏi người chủ nhà:
- Ông ấy còn chưa về à?
- Chưa đâu. Còn nhậu nhẹt với các ông tướng.
- Phải, đúng là ở đằng ấy người ta tu vodka đấy! - Prokho thở dài có vẻ ghen tỵ rồi vừa ngáp dài vừa mặc quần áo.
- Bác đâu thế?
- Tôi ra cho ngựa uống nước và lấy ít thóc. Ông Panteleevich có bảo là trời hửng cùng về thôn Tatarsky. Chúng tôi nghỉ lại ở đấy ngày, rồi phải đuổi theo đơn vị.
- Trời còn chán mới hửng. Cứ ngủ thêm lát .
Prokho trả lời có vẻ bực mình:
- Bố già ạ, có thể lập tức thấy ngay là từ bố chưa từng lính bao giờ! Trong cái công việc lính tráng của chúng tôi, nếu cho ngựa nghẽo ăn uống chu đáo, chăm nom nó cẩn thận cái mạng của mình có khi cũng giữ được đâu. Cưỡi con nghẽo hom hem làm thế nào có thể phi nhanh được? Con vật mình cưỡi càng tốt càng có thể nhanh chóng thoát khỏi tay địch. Tôi vốn là thằng như thế nầy nầy: chẳng có gì bắt buộc mình đuổi theo chúng nó, và nếu gặp bước nguy khốn, nếu bị dồn vào thế bí tôi là thằng đầu tiên quàng chân lên cổ chuồn thẳng? Tôi phải giơ đầu ra chịu đạn bao nhiêu năm rồi, vì thế bây giờ chán ngấy được! Nhưng bố già à, nhờ bố nhóm hộ cái lửa, nếu tôi chẳng tìm thấy xà cạp đâu cả. Cám ơn bố nhé! Pha-a-ải, cái ông Grigori Panteleevich của chúng tôi còn cố kiếm lấy những huân chương và cấp bậc, còn xông cáo vào nơi nước sôi lửa bỏng, chứ tôi phải là thằng ngu xuẩn như thế đâu, tôi chẳng cần đến các thứ ấy làm gì. Hừ, đúng là ma quỷ đưa chàng về rồi, và có lẽ say bí tỉ rồi còn gì.
Ngoài cửa có tiếng gõ khe khẽ.
- Xin mời vào? - Prokho to.
gã -dắc lạ mặt bước vào với những cái lon hạ sĩ quan bộ quân phục màu cứt ngựa và cái mũ cát-két có đính quân hiệu.
- Tôi là liên lạc của bộ tư lệnh binh đoàn tướng quân Sekrechev. Tôi có thể gặp quan lớn Melekhov được ? - gã đưa tay lên vành mũ, đứng cứng người ở ngưỡng cửa hỏi.
- Ông ấy có nhà. - Prokho trả lời. rất đỗi sửng sốt trước tư thế và lối xưng hô của gã -dắc được huấn luyện khuôn phép. - Nhưng, cậu chớ có đứng cứng người ra như thế. Hồi còn trẻ tôi cũng là thằng ngu xuẩn như cậu đấy. Tôi là liên lạc của ông ấy đây. Cậu có việc gì thế?
- Theo lệnh của tướng quân Sekrechev tôi đến tìm ngài Melekhov. Ngài Melekhov được mời đến nhà hội nghị sĩ quan ngay lập tức.
- Ngay từ lúc chiều ông ấy láng cháng tới đấy rồi mà?
- Cũng có ở đấy, nhưng sau lại bỏ về.
Prokho huýt tiếng sáo và nháy mắt với người chủ nhà ngồi giường.
- Bố hiểu chưa, bố già? Như thế tức là chuồn đến với bạn dấu rồi… Thôi được, thầy quyền cứ về , tôi kiếm ông ấy và đưa thẳng tới đấy ngay?
Sau khi nhờ ông cụ cho ngựa uống nước và ăn thóc, Prokho tới nhà bà của Acxinhia.
Thị trấn ngủ thiếp dưới tấm màn đen mù mịt, những con hoạ mi thi nhau hót trong khu rừng bên kia sông Đông. Prokho lững thững tới căn nhà mà biết, bước vào phòng ngoài, nhưng vừa đặt tay lên nắm đấm cửa thị nghe thấy cái giọng trầm trầm của Stepan. "Thế là mình chạm trán ngay với nó? - Prokho nghĩ thầm - Nhỡ nó hỏi mình đến đây làm gì sao? Nếu thế mình chẳng còn đường nào mà trả lời nữa. Thôi được, dù sao cũng đành liều? Mình là tạt vào đây để mua rượu, bảo là các nhà láng giềng chỉ cho mình tới đây".
Nhưng sau khi đánh liều bước vào nhà trong, lại lập tức kinh ngạc há hốc miệng đứng đực ra như phỗng: Grigori ngồi cùng bàn với cả hai vợ chồng nhà Astakhov, và tựa như chẳng có chuyện gì xảy ra, chàng đưa cốc lên miệng uống thứ rượu màu xanh đục.
Stepan đưa mắt nhìn Prokho, gắng gượng mỉm cười và :
- Làm gì mà cậu cứ há hốc miệng, chẳng chào hỏi gì thế? Hay cậu thấy có điều gì kỳ quặc lắm à?
- Đại khái như thế đấy… - Prokho vẫn chưa hết sửng sốt, vừa giậm giậm hai chân vừa trả lời.
- Thôi, đừng sợ, cứ vào đây, ngồi xuống , - Stepan mời.
- giờ nó bảo tôi ngồi lại đâu… Tôi đến tìm đây, Grigori Panteleevich. Có lệnh lập tức đến gặp ngay tướng Sekrechev.
Ngay trước khi Prokho tới đây. Grigori nhiều lần muốn bỏ về.
Chàng gạt cái cốc ra, đứng dậy, nhưng lại ngồi ngay xuống vì sợ Stepan coi việc mình ra về là biểu của nhát gan. Lòng tự hào cho phép chàng bỏ Acxinhia ở lại, nhường chỗ cho Stepan. Chàng vẫn uống, nhưng rượu còn có tác dụng gì đối với chàng nữa. Grigori vừa đánh giá cách tỉnh táo cái tình thế nửa dơi nửa chuột của mình, vừa chờ xem kết cục như thế nào. Trong khoảng khắc, lúc Acxinhia uống mừng sức khỏe của chàng, của Grigori, chàng tưởng như Stepan sắp đánh vợ đến nơi. Nhưng chàng lầm: "Stepan chỉ đưa tay sần sùi lên lau vừng trán rám nắng rồi sau phút im lặng ngắn ngủi, ta nhìn Acxinhia cách thán phục và : "Vợ tôi cừ lắm! Chỉ cái to gan!".
Rồi Prokho bước vào.
Grigori suy nghĩ lát rồi quyết định chưa vội đề Stepan có thể ra những điều trong lòng ta.
- Cậu cứ lại đằng ấy và bảo rằng tìm thấy mình. Hiểu chưa? - Chàng bảo Prokho.
- Hiểu có hiểu đấy, nhưng Panteleevich ạ, tốt nhất là hãy tới đằng ấy .
- can gì đến cậu! .
Prokho bước ra cửa. Nhưng giữa lúc ấy Acxinhia bất thần xen vào câu chuyện. Nàng nhìn Grigori, giọng khô khan:
- , nên như thế, cùng về , Grigori Panteleevich! Xin cám ơn tới thăm chúng tôi, ngồi chơi với chúng tôi… Nhưng còn sớm sủa gì nữa, gà gáy đợt hai rồi. Trời sắp sáng, mà trời hửng là tôi và Stepan còn phải lên đường về nhà… Hơn nữa hai uống nhiều. Thế là đủ rồi?
Stepan cũng giữ. Grigori bèn đứng dậy. Lúc chia tay, Stepan còn nắm lát bàn tay Grigori trong bàn tay vừa lạnh vừa cứng của ta, tựa như muốn điều gì lần cuối cùng. Nhưng ta mà chỉ lặng lẽ đưa mắt nhìn theo Grigori ra cửa, rồi từ từ quay vào với chai rượu chưa uống hết…
Grigori vừa ra tới ngoài phố cảm thấy mình bải hoải khủng khiếp. Chàng lê bước hết sức khó khăn tới được ngã tư gần nhất rồi bảo chàng Prokho luôn bám sát mình rời nửa bước.
- Cậu về thắng hai con ngựa rồi đem ra đây nhé. Mình lê được tới nơi đâu…
- Thế báo cáo về chuyện à?
- .
- Thôi được cứ chờ đây, tôi chạy nhanh!
Thế là cái chàng bao giờ cũng lề mà lề mề là Prokho lần nầy quàng chân lên cổ chạy tế về chỗ ở trọ.
Grigori tới ngồi bên dãy hàng rào, hút thuốc. Chàng hồi tưởng lại cuộc chạm trán với Stepan, lãnh đạm nghĩ thầm: "Chà, cũng chẳng sao, bây giờ nó biết rồi. Miễn là nó đừng có đánh Acxinhia". Rồi cái mệt mỏi và xúc động vừa trải qua bắt chàng phải ngả lưng xuống. Chàng thiu thiu ngủ.
Chẳng mấy chốc Prokho cưỡi ngựa tới.
Hai người sang bên kia sông Đông bằng phà rồi cho ngựa chạy nước kiệu nhanh.
Trời bình minh tiến vào thôn Tatarsky. Grigori xuống ngựa bên cạnh cổng nhà mình, ném dây cương cho Prokho và bồi hồi bước vội vào trong nhà.
Natalia còn ăn mặc phong phanh ra phòng ngoài biết để làm gì. Vừa trông thấy Grigori, cặp mắt còn ngái ngủ của nàng sáng rực lên những tia hân hoan đến nỗi trái tim Grigori bỗng run lên và hai con mắt chàng bất thần ướt đẫm. Còn Natalia ôm lấy người duy nhất của nàng, siết chặt toàn thân mình vào người Grigori. Grigori cảm thấy hai vai Natalia rung rung, biết rằng nàng khóc.
Chàng bước vào nhà, lần lượt hôn hai ông bà già và hai đứa ngủ ở nhà trong, rồi ra đứng giữa bếp.
- Thế nào, nhà ta sống qua cái cơn vừa qua như thế nào? Mọi người bình vô cả chứ? - Grigori vừa hỏi vừa thở hổn hển vì cảm động.
- Cũng nhờ ơn Chúa, con ạ. Ở nhà cũng sợ lắm, song cũng bị chúng nó hà hiếp nhiều quá đâu. - Bà Ilinhitna vội trả lời, rồi liếc nhìn Natalia thấy nàng khóc thút thít bèn quát nàng giọng nghiêm khắc - lúc phải vui mày lại khóc, con bé ngốc nghếch nầy! Thôi đừng đứng ườn ra đấy nữa? Ra lấy củi vào mà nhóm lò…
Trong lúc bà và Natalia vội vã sửa soạn bữa sáng, ông Panteley Prokofievich đem vào cho con trai chiếc khăn mặt sạch và bảo:
- Mày lau rửa , để tao đổ nước vào tay cho. Như vậy đầu óc tỉnh táo hơn… Người mày nồng nặc mùi vodka. Có lẽ hôm qua vui quá uống rượu phải ?
Cũng có uống đấy. Nhưng tạm thời vẫn còn chưa uống vì vui hay vì đau khổ…
- Sao lại thế? - Ông già rất ngạc nhiên.
- Sekrechev còn căm chúng ta lắm.
- Chà, như thế cũng chẳng có gì tai vạ. Nhưng chẳng nhẽ ông ấy mà uống rượu với mầy à?
- Có mà.
- ngờ! Mầy danh giá quá đấy. Griska ạ! Được ngồi cùng bàn với ông tướng chính cống cơ à! thể nào ngờ được! - Rồi ông Panteley Prokofievich âu yếm nhìn con và cứ chặc chặc lưỡi đầy vẻ thán phục.
Grigori mỉm cười. Dù sao chàng cũng thể nào chia sẻ niềm hân hoan ngây thơ của ông già.
Trong khi từ tốn hỏi han về những chuyện bò ngựa còn giữ được bao nhiêu con, đồ đạc còn lại những gì và bao nhiêu thóc lúc bị hư hỏng, Grigori nhận thấy rằng câu chuyện về công việc làm ăn còn gây hứng thú cho bố như xưa nữa. Trong đầu óc ông lão hình như có điều gì quan trọng hơn, điều gì làm ông phiền muộn.
Và ông chờ lâu mới ra:
- Bây giờ như thế nào đây, Griska? Chẳng nhẽ vẫn còn phải lính hay sao?
- Cha về ai kia chứ?
- về các cụ già ấy… Như tao chẳng hạn.
- Bây giờ con chưa biết được.
- Như vậy là lại phải ra à?
- Cha có thể ở nhà cũng được.
- Mày cái gì thế? - Ông Panteley Prokofievich sung sướng kêu lên, rồi ông cảm động quá cứ khập khiễng chạy lăng xăng trong bếp.
- Có ngồi yên chỗ , cái con quỷ thọt kia! Đừng có lấy chân hất tung rác rưởi ra khắp nhà nữa! Có gì phởn mà chạy nhông như con chó đường thế? - bà Ilinhitna kêu lên, giọng nghiêm khắc Nhưng ông già cũng chẳng buồn để ý đến lời vợ gắt. Ông cứ tủm tỉm xoa xoa hai tay, khập khiễng lại lại vài lần từ cái bàn đến bếp lò. Nhưng bỗng nhiên ông có ý nghi ngờ:
- Nhưng mày có thể cho tao về được chứ?
- Tất nhiên là có thề rồi.
- Mày viết cho tao tờ giấy chứ?
- Hẳn chứ lị!
Ông già ngập ngừng lát nhưng vẫn cứ hỏi:
- Giấy như thế nào bây giờ? Giấy có dấu ấy à? Hay là mày mang cả dấu theo?
- có dấu cũng được! - Grigori mỉm cười.
- Chà, nếu vậy chẳng cần phải gì thêm nữa? - Ông già lại vui lên. - Cầu chúa cho mầy được khỏe mạnh! Thế mày định bao giờ !
- Ngày mai.
- Các đơn vị của mày tiến trước rồi à? Ust-Medvedicha à?
- Vâng. Còn về cha, cha đừng có lo. Đằng nào các cụ già như cha chẳng bao lâu nữa cũng được cho về nhà thôi. Các cụ hết hạn lính rồi còn gì?
- Cầu Chúa cứ thế cho! - Ông Panteley Prokofievich làm dấu phép và xem ra hoàn toàn yên lòng.
Hai đứa ngủ dậy. Grigori bế hai con, đặt ngồi lên đầu gối mình, rồi mỉm cười lần lượt hôn từng đứa và ngồi sát lâu để nghe hai đứa líu lo líu lô. Làn tóc của hai đứa thơm lên biết bao thứ mùi: mùi nắng ấm, mùi cỏ, mùi gối ấm áp và còn thứ mùi gì nữa vô vàn thân thiết. Và cả hai đứa đều là thịt da của thịt da chàng, nom cứ như hai con chim tí hon đồng cỏ. Hai cánh tay vừa to vừa đen của người cha ôm hai con trong lòng nom đến là lóng ngóng. Mà bản thân chàng, kỵ sĩ tạm xa rời con ngựa chiến trong ngày, mình còn nặc mùi lính tráng chua loét, mùi mồ hôi ngựa, mùi trường chinh và mùi đắng hắc của các đồ thắng ngựa bằng da, chàng cũng có vẻ xa lạc biết bao giữa cái cảnh điền viên êm ấm nầy…
Vài giọt lệ phủ lên hai con mắt Grigori như màn sương mù, môi chàng run run dưới hàng ria… Bố chàng hỏi hai ba lần chàng cũng trả lời, và mãi khi Natalia đến kéo tay áo quân phục, chàng mới tới ngồi vào bàn ăn.
, , Grigori hoàn toàn còn như xưa nữa rồi! Trước kia chàng có bao giờ dễ xúc động như bây giờ đâu, và ngay từ thời thơ ấu chàng cũng rất ít khi khóc. Nhưng bây giờ ở chàng lại thấy có những giọt nước mắt, tiếng tim đập dồn dập trầm trầm, và cái cảm giác như trong họng có cái chuông rung thành tiếng… Tuy vậy, nguyên nhân của tất cả những điều đó có thể là vì chàng uống quá nhiều rượu và đêm qua chẳng được chợp mắt lúc nào…
Daria đánh bò ra bãi chăn nuôi chung của thôn trở về. Đến khi ả chìa cặp môi tươi cười cho Grigori hôn, khi chàng đùa cợt đưa tay lên vuốt ria, ghé môi vào sát mặt ả ả lim dim mắt. Grigori thấy hai hàng mi ả rung rung, như dưới làn gió và trong khoảnh khắc ngửi thấy mùi pom-mát ngây ngất toả ra từ hai làn má chưa mất xuân sắc.
Mà quả Daria vẫn hoàn toàn như xưa. Có cảm tưởng như điều buồn khổ nào có thể bẻ gãy được ả, thậm chí có gì giúi được đầu ả ngả xuống, ả sống đời nầy như nhành liễu đỏ: mềm mại, óng ả và tay ai cũng với tới được.
- Vẫn nở hoa như thường chứ? Grigori hỏi.
- Cũng như cây kỳ nham bên lề đường ấy thôi! - Daria nheo cặp mắt long lanh, cười nhe cả hai hàm răng trắng loá. Rồi ả lập tức bước tới trước cái gương sửa lại món tóc tuột khỏi chiếc khăn bịt đầu, làm dáng làm đỏm.
Daria vỗn dĩ là như thế. Cái thói của ả có lẽ sao thay đổi được. Cái chết của Petro tựa hồ cũng có giáng cho ả đòn, nhưng khổ não vừa nguôi nguôi, ả thèm khát tận hưởng cuộc sống, càng chăm chút cho cái mã ngoài của mình hơn…
Dunhiaska ngủ dưới nhà thóc được đánh thức dậy. Cả nhà cầu kinh xong đều quây quần chung quanh bàn ăn.
- Chao ôi, của em, già mất rồi! - Dunhiaska giọng thương hại. - Tóc xám cả như lông con sói độc ấy.
Grigori ngồi bên kia bàn nín thinh nhìn em , môi thoáng nét cười. lát sau chàng mới :
- Tao bây giờ như thế nầy cũng đúng thôi. Tao phải già , còn mày đến lúc kiếm lấy thằng chồng rồi đấy… Nhưng tao chỉ bảo cho điều thế nầy nầy: từ hôm nay trở phải quên được mơ tưởng gì tới thằng Miska Kosevoi nữa. Nếu sau nầy tao còn nghe là mày khô héo vì nó tao dận lên chân mày và nắm lấy chân kia xé ra như xé con ếch ấy? Mày hiểu chưa?
Mặt Dunhiaska đỏ rực lên như đoá hoa mào gà. nhìn Grigori qua hai hàng nước mắt.
Cặp mắt hung hãn của chàng vẫn nhìn chằm chằm em , và trong toàn bộ khuôn mặt trở nên tàn nhẫn của chàng, trong những cái răng nhe ra dưới hàng ria; trong cặp mắt nheo lại càng thấy lên hơn những nét man rợ như thú rừng của dòng họ Melekhov.
Nhưng Dunhiaska cũng nòi: khi trấn tĩnh được sau cơn bối rối và căm uất, khe khẽ, nhưng giọng rất kiên quyết.
- ạ, có lẽ cũng biết đấy chứ? ra lệnh cho trái tim được đâu!
- Trái tim mà nô nghe mày mày phải dứt nó ra mà quẳng . - Grigori khuyên em giọng lạnh như tiền.
"Mày phải là đứa được câu ấy đâu, con ạ…" - Bà Ilinhitna nghĩ thầm.
Nhưng đến lúc nầy ông Panteley Prokofievich chen vào câu chuyện. Ông đấm mạnh tay xuống bàn, quát lên:
- Mầy, đồ chó đẻ, câm ngay cái mồm! Nếu tao cho mầy xem quả tim của mầy nó như thế nào; cho mầy còn sợi tóc đầu mà búi nữa! Chà, đồ đĩ thoã! Để tao xuống ngay tàu ngựa lấy dây cương…
- Nhưng cha ạ! Dây cương nhà ta chẳng còn sợi nào nữa đâu. Chúng nó lấy mất hết rồi còn gì? - Daria làm vẻ mặt ngoan ngoãn ngắt lời ông già.
Ông Panteley Prokofievich tức điên lên trợn mắt nhìn ả, và vẫn hạ thấp giọng, ông tiếp để trút hết những điều nhức nhối trong lòng:
- Tao lấy cái đai bụng ngựa, cho mày được nhìn thấy quỷ dữ…
- Cả đai bụng ngựa bọn Đỏ cũng lấy mất rồi còn đâu! - Daria lại xen vào, giọng to hơn, và vẫn nhìn bố chồng bằng cặp mắt ngây thơ.
Đến lúc nầy ông Panteley Prokofievich còn chịu được nữa. Ông trợn trừng trợn trạo nhìn con dâu trong giây, mặt bừng bừng vì niềm căm tức ra được, miệng cứ mở hoác ra, ngáp ngáp thành tiếng (trong lúc nầy nom ông giống hệt như con cá vược vừa bị lôi lên khỏi mặt nước). Rồi ông quát lên, giọng khản hẳn :
- Câm ngay, con khốn kiếp nầy, trăm con quỷ dữ lấy mất hồn mày ! để cho người ta lời nào nữa! Như thế nầy còn ra thể thống gì nữa! Còn mày, Dunhiaska, mày phải nhớ như in là như thế nầy: dứt khoát thể có chuyện ấy được! Lời bố mày bảo mày như thế đấy? Thằng Grigori nó là đúng: nếu mày còn tưởng màng tới cái thằng khốn nạn ấy nữa giết mày vẫn còn là ! Kiếm được thằng như thế mà với đương! thằng đáng bị treo cổ làm mê mẩn đầu óc nó rồi! đứa như cái thằng ấy mà là con người à? thằng bán Chúa như nó mà làm con rể của tao hay sao? Nếu bây giờ mà nó lọt vào tay tao tao tự tay cho nó về với ông bà ông vải! Nhưng mày cứ chờ đấy: tao lấy cái gậy, cho mày,…
- Gậy với gộc cái gì, ban ngày ban mặt đốt đèn tìm khắp sân cũng chẳng có được cái nào đâu. - Bà Ilinhitna thở dài . - từ đầu sân đến cuối sân cũng chẳng kiếm được thanh củi để nhóm lò. phải sống đến lúc như thế nầy rồi đấy!
Mấy câu nhận xét chẳng có gì quanh co ấy, bị ông Panteley Prokofievich coi là những lời nhằm chọc tức ông. Ông nhìn chằm chằm bà lão lát rồi nhảy chồm lên như người hoá ngộ và chạy thẳng ra sân.
Grigori buông cùi dìa, đưa khăn tay lên che mặt, toàn thân rung lên trong trận cười thành tiếng. Cơn tức giận của chàng qua và chàng được mẻ cười như lâu lắm chàng chưa được hưởng. Cả nhà đều cười, trừ Dunhiaska. khí quanh bàn ăn bỗng vui như tết. Nhưng vừa có tiếng bước chân ông Panteley Prokofievich dẫm bồm bộp thềm, mặt mọi người lập tức nghiêm hẳn lại. Ông già chạy ập vào trong phòng như cơn lốc, lôi theo sau lưng cái sào dài bằng gỗ liễu đỏ.
- Đây rồi! Đây rồi! Đủ cho tất cả chúng mầy, cái lũ khốn kiếp, cái quân lắm mồm nầy đây rồi? Những con mụ phù thuỷ dài đuôi nầy? có gậy à? Thế cái gì đây hử? Tao cho tất cả chúng mầy được nếm mùi!
Cái sào dài quá mang được vào trong bếp. Ông già đánh đổ cái nồi gang, đành ném cái sào rơi ầm ầm ra phòng ngoài rồi ngồi vào bàn và thở như kéo bễ.
ràng tinh thần phấn khởi của ông bị hoàn toàn xua tan. Ông gì nữa, cứ cắm cúi ăn và thở phì phì. Tất cả những người khác cũng nín lặng. Daria sợ mình phá lên cười, cứ dán mắt xuống mặt bàn. Bà Ilinhitna thở dài thườn thượt, và lẩm bẩm chỉ hơi có thể nghe thấy: "Chao ôi, lạy Chúa tôi, lạy Chúa tôi? Tội lỗi của chúng con lớn quá lắm?" Chỉ mình Dunhiaska là chẳng còn lòng dạ nào mà cười. Cả Natalia cũng thế. Lúc ông già có mặt trong phòng, nàng cũng có nụ cười miễn cưỡng, nhưng nét mặt lại lập tức trở lại đăm chiêu và âu sầu.
- Đem muối ra đây! Bánh mì đâu? - Chốc chốc ông Panteley Prokofievich lại đưa cặp mắt long lanh nhìn mọi người trong nhà và gầm lên như hăm doạ.
Cuộc đấu khẩu trong gia đình kết thúc cách bất ngờ. Trong lúc tất cả mọi người nín lặng, thằng Misatka lại làm ông nó khùng lên trận nữa. Những khi có chuyện điều qua tiếng lại nó nhiều lần nghe bà nó gọi ông nó bằng mọi cách chửi mắng và cái tâm hồn trẻ thơ của nó hết sức bị kích động khi nó thấy ông nó sắp sửa đánh cả nhà và quát tháo ầm ĩ trong bếp. Bất thình lình nó lanh lảnh, hai cánh mũi run run:
- Làm gì mà quát lác như thế, con quỷ thọt nầy! Phải nện cho ông mấy gậy vào đầu mới hết doạ cả nhà và hết doạ bà?
- Mầy với tao… với ông mầy… như thế à?
- Với ông đấy! - Thằng Misatka can đảm nhận ngay.
- Sao mầy lại với ông nội của mày… những lời như thế hử?
- Nhưng tại sao ông lại quát tháo rầm lên như thế?
- Cái thằng oắt con nầy hung hãn khiếp? - Ông Panteley Prokofievich vuốt râu, ngạc nhiên đưa mắt nhìn cả nhà. - Tất cả cũng chỉ tại mụ, mụ phù thuỷ già nầy thôi. Những lời như thế nó nghe ở mụ cả đấy? Mụ dạy dỗ nó như thế đấy?
- Nhưng ai dạy nó như thế? Nó cũng chỉ liều lĩnh bậy bạ như ông nó và bố nó thôi? - Bà Ilinhitna tự bào chữa, giọng giận dữ.
Natalia đứng dậy, bớp cho thằng Misatka vài cái và bảo:
- được tập cái thói với ông như thế nhé! được tập tọng như thế nhé!
Thằng Misatka rúc mặt vào đầu gối Grigori, gào lên. Vốn rất cháu, ông Panteley Prokofievich chảy cả nước mắt, nhảy ra khỏi bàn ăn, và cũng chẳng buồn lau những giọt nước mắt chảy ròng ròng xuống chòm râu, ông sung sướng kêu toáng lên:
- Griska! Con của cha mẹ! Mẹ mầy chứ! Mụ già thế mà đúng đấy! Nó đúng là nòi nhà ta? Đúng là dòng máu Melekhov đấy? Cái huyết thống nó cho thấy rồi đấy? Cái thằng bé nầy chịu câm miệng trước mặt ai đâu? Cháu của ông? Thằng cháu của ông? Chà, mầy hãy đánh thằng già ngu ngốc nầy , muốn đánh bao nhiêu cái cũng đánh ! Mày rứt râu lão ấy ! - Rồi ông già giằng lấy thằng Misatka trong tay Grigori, nâng cao nó lên đầu.
Bữa sáng ăn xong, mọi người rời khỏi bàn ăn. Cánh đàn bà con bắt đầu rửa bát đĩa. Ông Panteley Prokofievich vừa châm thuốc hút vừa bảo Grigori:
- Kể ra việc nầy mà nhờ mày làm cũng tiện, vì mày là khách của nhà ta, nhưng chẳng còn làm thế nào khác được nữa… Mày hãy giúp tao dựng lại dãy hàng rào, quây lại cái sân phơi thóc, nếu chỗ nào cũng đổ dụi, mà bây giờ nhờ người ngoài cũng được. Nhà nào cũng đổ nát tan hoang như nhà nào.
Grigori vui vẻ nhận lời ngay, và hai bố con cùng làm việc với nhau ngoài sân gia súc cho tới bữa trưa để chữa lại dãy hàng rào.
Ông già vừa đóng cái cọc hàng rào vừa hỏi:
- Sắp phải cắt cỏ đến nơi rồi, nhưng tao cũng chưa biết có nên mua thêm ít cỏ hay . Về công việc làm ăn mày bảo nên như thế nào bây giờ? Có đáng đổ công sức ra mà làm ăn hay ? Hay chưa biết chừng chỉ tháng nữa bọn Đỏ lại kéo đến và mọi việc lại toi công phí sức mẹ nó cả?
- Con cũng chẳng biết đâu cha ạ, - Grigori thành thú nhận. Con cũng chưa biết tình thế chuyển biến như thế nào và mèo nào cắn mỉu nào. Chúng ta cứ sống thế nào cho trong vựa thóc cũng như ngoài sân có cái gì dư thừa là tốt nhất. Thời buổi nầy tất cả các thứ đó đều chẳng được tích gì đâu. Cha cứ xem ông bố vợ của con đấy: nai lưng ra kiếm tiền suốt đời, chắt chiu dành dụm, làm kiệt cả máu mình lẫn máu người khác, nhưng rồi còn lại được gì? Cuối cùng chỉ còn lại vài cái cột nhà cháy!
- Chính tao cũng nghĩ như thế đấy con ạ. - Ông già nén tiếng thở dài, đồng ý với Grigori.
Rồi ông gì thêm về chuyện làm ăn nữa. Mãi đến chiều, khi thấy Grigori lắp quá cẩn thận cái cửa của sân đập lúa, ông mới bực mình , giấu vẻ chua chát:
- Qua loa thế nào cũng được thôi? Mày cố làm kỹ như thế làm gì? Cái cửa nầy có đứng vững được suốt đời đâu!
Xem ra đến bây giờ ông già mới cảm thấy rằng mọi cố gắng của mình nhằm sắp xếp cuộc sống theo lối cũ đều hoàn toàn hoài công vô ích…
Mặt trời sắp lặn Grigori bỏ công việc đấy quay vào trong nhà. Chỉ có mình Natalia ở phòng trong. Áo xống của nàng chải chuốt như trong ngày hội. chiếc váy len xanh lam và cái áo ngắn mặc ngoài bằng vải pô-pơ-lin màu xanh da trời mặc rất vừa vặn người nàng. Nàng vừa lau rửa bằng xà phòng nên mặt còn đỏ hồng và hơi bóng nhãy. Nàng lục lọi trong cái rương để tìm biết cái gì, nhưng vừa thấy Grigori bước vào, nàng đậy ngay nắp rương rồi mỉm cười đứng thẳng dậy.
Grigori ngồi xuống nắp rương và hỏi:
- Em ngồi xuống đây lát, kẻo mai rồi, kịp chuyện gì với nhau nữa.
Natalia ngoan ngoãn ngồi xuống bên cạnh chàng và liếc nhìn chàng, ánh mắt có phần sờ sợ. Nhưng Grigori bất thần nắm tay nàng, âu yếm :
- Nom em tươi tắn, cứ như phải vừa ốm dậy ấy.
- Em khỏi hẳn rồi… Bọn đàn bà chúng em cũng dễ sống như loài mèo ấy. - Nàng với nụ cười ngượng nghịu, đầu hơi cúi xuống.
Grigori nhìn thấy bên dái tai mịn hồng phớt phớt lông tơ và chỗ da vàng vàng sau gáy, giữa hai món tóc, bèn hỏi:
- Em bị rụng tóc đấy à?
- Tóc rụng gần hết. Em sắp hói đến nơi rồi đấy.
- Để cạo đầu cho em ngay bây giờ nhé! - Grigori bỗng nhiên bảo vợ.
- làm sao thế? - Natalia sợ hãi kêu lên. - Như thế nom em còn ra sao nữa?
- Phải cạo , nếu tóc mọc lại được đâu.
Nàng ngồi bên cạnh chàng, nàng là vợ chàng, cũng là mẹ của thằng Misatka và con Poliuska. Vì chàng, nàng mặc quần áo đẹp và rửa mặt sạch . Nàng vội vã chít chiếc khăn lên đầu để chàng khỏi nhìn thấy bộ tóc xác xơ của mình sau trận ốm và hơi nghiêng đầu sang bên, ngồi với vẻ đến là đáng thương. Nom nàng có phần xấu nhưng vẫn đẹp với cái đẹp bên trong, thuần khiết và rạng rỡ. Bao giờ nàng cũng mặc những chiếc áo cao cổ để chàng khỏi nhìn thấy vết sẹo xưa kia làm xấu hẳn cái cổ của nàng. Tất cả đều vì chàng… niềm trìu mến bỗng tràn ngập trong lòng Grigori như làn sóng dạt dào. Chàng muốn với nàng lời gì đó đầm ấm, âu yếm, nhưng chẳng biết như thế nào nên chỉ lặng lẽ kéo nàng vào với mình và hôn vừng trán trắng bệch xuôi xuôi cùng hai con mắt đau thương của nàng.
, trước kia chàng có vuốt ve nựng nịu nàng bao giờ đâu. Acxinhia lấn át nàng suốt cuộc đời. Nàng xúc động run cả người trước biểu lộ tình cảm của chồng và mặt vẫn còn bừng bừng vì cảm động, nàng nắm lấy bàn tay chồng, đưa lên môi mình.
Hai người nín lặng ngồi chừng phút. Vừng mặt trời xuống núi rọi vào phòng trong những tia đỏ rực. Hai đứa trẻ nô đùa ầm ĩ ngoài thềm. Có tiếng Daria kéo những lon sữa hâm lại trong lò ra và bực bội với mẹ chồng: "Có lẽ mấy con bò được mẹ vắt sữa đều hàng ngày. Xem con bò già càng ngày càng ít sữa rồi đấy, Đàn bò ăn rong từ ngoài bãi trở về thôn. Có tiếng những con bò rống ầm ĩ, tiếng quất đen đét của những ngọn roi tết bằng lông đuôi ngựa. Con bò giống của thôn rống lên từng đợt giọng khàn khàn. Mòng cắn đến chảy máu cái yếm trước ngực mượt như xa tanh và cái lưng xuôi chắc nịch của nó. Con bò mộng hung hãn lắc mạnh đầu: trong khi , hai cái sừng ngắn nhưng choãi rất rộng của nó bị mắc vào hàng rào nhà Astakhov. Con bò làm đổ đoạn hàng rào rồi lại , Natalia nhìn qua cửa sổ :
- Cả đến con bò mộng cũng rút lui sang bên kia sông đấy. Mẹ kể rằng trong thôn vừa bắt đầu có tiếng súng nổ là nó bơi thẳng từ chuồng bò qua sông và suốt thời gian qua nó trốn ở chỗ khuỷu sông.
Grigori nín lặng suy nghĩ. Tại sao hai con mắt Natalia cứ rầu rĩ như thế? Và trong cặp mắt ấy lại có cái gì thầm kín, khi khi , rất khó nhận thấy. Ngay trong những phút sung sướng nàng vẫn có vẻ buồn buồn và có cái gì rất khó hiểu… Chưa biết chừng nàng được nghe về chuyện chàng có gặp Acxinhia ở Vosenskaia? Cuối cùng chàng hỏi:
- Tại sao hôm nay em cứ buồn buồn thế nào ấy? Trong lòng em có chuyện gì thế, Natalia? Em thử xem nào?
Và chàng chờ nhìn thấy những giọt nước mắt, nghe thấy những lời trách móc… Song Natalia kinh hãi trả lời:
- , , tưởng tượng ra như thế thôi, em chẳng sao cả. ra em vẫn chưa khỏi hẳn. Đầu em vẫn choáng váng, hễ cúi xuống hay nhấc cái gì lên là mắt tối sầm lại.
Grigori nhìn nàng, có ý thăm dò rồi lại hỏi:
- có ở nhà, có chuyện gì xảy ra với em chứ? Chúng nó đụng đến em chứ?
- đâu, gì vậy? Suốt thời gian qua em ốm liệt giường. - Nàng nhìn thẳng vào mắt Grigori, thậm chí còn khẽ mỉm cười. - Ngày mai từ sáng sớm?
- Trời hửng rồi.
- Thế nghỉ thêm ngày hay sao? - Trong giọng của Natalia có thể cảm thấy ý hy vọng rụt rè mong manh.
Nhưng Grigori lắc đầu ra ý được. Natalia bèn thở dài :
- Bây giờ sao,… phải đeo lon chứ?
- Cũng phải đeo thôi.
- Nào, thế cởi áo ra, để em khâu vào cho trong lúc trời còn sáng.
Grigori è è trong họng, rút đầu ra khỏi cái áo quân phục cổ chui. Cái áo còn chưa ráo mồ hôi. Vài đám vải ướt đen lại lưng và vai, đó là những dải bị những dây da đeo vai sát vào bóng nhoáng. Natalia lấy trong chiếc rương ra những cái lon vai dãi nắng bạc cả màu rồi hỏi:
- Những cái nầy phải ?
- Đúng những cái ấy đấy. Em còn giữ được cơ à?
- Ở nhà đem cái rương chôn xuống đất. - Natalia vừa xâu chỉ vào lỗ kim vừa lí nhí, rồi len lén đưa chiếc áo đầy bụi lên mặt, hít lấy hít để cái mùi mồ hôi mặn mặn thân thuộc.
- Em làm gì thế? - Grigori ngạc nhiên hỏi.
- Nó có cái mùi của … - Natalia , hai con mắt long lanh rồi nàng cúi đầu để giấu cặp má bất thần đỏ ửng và bắt đầu khâu thoăn thoắt.
Grigori mặc chiếc áo quân phục rồi cau mày, ngọ nguậy hai vai.
- đeo lon vào nom đẹp hơn! - Natalia vừa vừa ngắm chồng với vẻ trầm trồ giấu diếm.
Nhưng chàng liếc nhìn bên vai trái của mình rồi thở dài.
- Chỉ mong sao suốt đời đừng phải trông thấy nó. Em chẳng hiểu gì cả!
Hai người còn ngồi rất lâu chiếc rương ở nhà trong tay nắm lấy tay và đều nín thinh theo đuổi những ý nghĩ riêng của mình.
Rồi đến khi trời hoàng hôn, khi những ngôi nhà trải dài những cái bóng tím sẫm xuống mảnh đất nguội dần, hai vợ chồng vào bếp ăn bữa tối.
Rồi đêm qua. Những ánh chớp cứ lóe lên nhoáng nhoàng trời cho đến lúc bình minh. Tới khi trời sáng bạch những con hoạ mi vẫn còn hót râm ràn trong vườn đào. Grigori tỉnh dậy, song chàng vẫn nhắm mắt nằm lại rất lâu, lắng nghe những tiếng hót ngọt ngào của những con hoạ mi, rồi cố làm Natalia thức giấc, chàng nhàng đứng lên, mặc quần áo, ra sân gia súc.
Ông Panteley Prokofievich cho con ngựa chiến ăn thóc.
Ông săn đón bảo Grigori:
- Mầy hượm chút, tao dắt nó tắm trước khi nó phải chạy chặng đường xa nhé!
- Chẳng cần tắm cũng được. - Grigori rùng mình vì hơi ẩm ban mai.
- Mày được ngủ ngon chứ? - Ông già hỏi.
- Con ngủ kỹ lắm! Nhưng lại bị những con hoạ mi đánh thức dậy. là tai hại, chúng nó léo nhéo suốt đêm…
Ông Panteley Prokofievich tháo cái túi thóc đầu ngựa, mỉm cười - Chúng nó chỉ có cái việc ấy mà làm thôi con ạ. Có lúc mình cũng phát ghen với những con chim ấy của Thượng đế… Chẳng phải chịu đựng chiến tranh mà cũng chẳng bị phá sản.
Prokho cưỡi ngựa đến trước cổng. Hôm nay râu ria nhẵn nhụi, vẫn vui tính và hay chuyện như bao giờ cũng vậy. buộc dây cương vào cái cọc rồi bước tới trước mặt Grigori. Chiếc áo bằng vải buồn của được là phẳng phiu, hai cái lon còn mới đính vai.
- Cả cũng đeo lon rồi à, Grigori Panteleevich? - vừa bước tới vừa kêu lên. - Những cái của khốn khiếp nầy nằm đợi mãi rồi đây! Bây giờ chúng mình đeo nó đến trọn đời mãn kiếp! Cũng đủ để dùng đến chết đấy! Tôi bảo nhà tôi: "Ngốc vừa chứ, đừng có khâu chặt nó vào. Cứ đính qua loa chút thôi, gió thổi khỏi bay là được? " làm như thế số phận của chúng ta rồi ra sao? Nếu mình bị bắt làm tù binh, chúng nó nhìn vào cái lon là nhận ra ngay. Tuy tôi có hàm sĩ quan nhưng dù sao cũng là ông thượng sĩ. Rồi chúng nó lại bảo: "À, đồ khốn nạn, mầy biết lính lập công cũng phải biết giơ đầu ra chịu đựng chứ!" thử nghĩ xem, hai cái lon của tôi chỉ lắt lẻo vai như thế nầy thôi nầy? chết cười.
Quả hai cái lon của Prokho chỉ được đính qua quít vài mũi và chỉ hơi bám vào áo chút.
Ông Panteley Prokofievich cười khà khà. Hai hàm răng rất trắng của ông chưa hề chịu ảnh hưởng của tuổi tác cứ nhấp nhoáng sau chòm râu hoa râm.
- Đây mới là thầy quyền ra thầy quyền! Như thế tức là chỉ hơi có chuyện gì là đả đảo lon vai ngay có phải ?
- Thế ông nghĩ như thế nào hả? - Prokho nhếch mép cười.
Grigori mỉm cười với bố:
- Cha thấy chưa, con kiếm được tay liên lạc như thế nầy đấy? Với chàng như thế nầy mà gặp chuyện chẳng may chẳng bao giờ mất mạng đâu!
- Nhưng Grigori Panteleevich ạ, cũng biết rằng tục ngữ có câu: hãy chết hôm nay , mai mới đến lượt tôi. - Prokho chữa lại rồi nhàng rứt hai cái lon ra và nhét rất cẩn thận vào trong túi. - Chúng ta ra đến mặt trận rồi lại đính vào cũng được.
Grigori vội vã ăn bữa sáng rồi từ biệt gia đình.
- Cầu Nữ hoàng trời che chở cho con! - Bà Ilinhitna hôn con trai và lẩm bẩm với giọng cuồng nhiệt. - Cả nhà ta chỉ còn lại mình con thôi đấy.
- Thôi, tiễn đưa đường dài, chỉ hoài nước mắt. Tạm biệt cả nhà! - Grigori giọng run run rồi bước tới bên con ngựa.
Natalia chít vội chiếc khăn đen hình tam giác của mẹ chồng lên đầu, chạy ra cổng. Hai đứa trẻ cứ bám lấy vạt váy mẹ. Con Poliuska khóc nức nở, làm thế nào dỗ được. Nó van xin mẹ, giọng nghẹn ngào vì nước mắt.
- Đừng để cho cha ! Mẹ của con, mẹ đừng để cho cha ! Ra trận chúng nó giết mất cha thôi? Cha ơi cha, cha đừng ra ngoài ấy làm gì!
Môi của thằng Misatka run run, nhưng nó khóc. Nó can đảm cố trấn tĩnh rồi với em nó giọng giận dữ.
- Đừng có bậy, đồ ngốc! Ở ngoài ấy đâu phải mọi người đều bị giết?
Nó còn nhớ như in những lời ông nó ; người -dắc bao giờ khóc, và đối với người -dắc, khóc là điều rất nhục nhã. Nhưng đến lúc cha nó ngồi mình ngựa bế nó lên cho nó ngồi yên và hôn nó nó hết sức ngạc nhiên thấy hai hàng lông mi của cha nó ướt đẫm. Đến lúc nầy thằng Misatka chịu nổi thử thách nữa: nước mắt nó chảy xuống ròng ròng như những hạt mưa đá. Nó rúc mặt vào bộ ngực đeo lằng nhằng những đoạn dây da của cha nó và kêu lên:
- Tốt nhất cứ để cho ông mà đánh nhau? cần ông ở nhà làm gì cả! Con muốn để cha đâu?
Grigori đặt cẩn thận thằng con trai của chàng xuống đất, đưa mu bàn tay lên chùi nước mắt rồi lặng lẽ thúc con ngựa cất bước.
bao lần con ngựa chiến quay quắt mình, đạp móng xuống đất xới tung đất bên cạnh cái thềm nhà thân , đưa chàng những con đường cái và những vùng đồng cỏ đường lối tiến ra mặt trận, nơi cái chết đen tối luôn luôn chờ đón những chàng -dắc, nơi "từng ngày từng giờ chỉ có "kinh hoàng và đau khổ" như lời của bài dân ca -dắc , nhưng chưa bao giờ Grigori rời khỏi thôn xóm với nỗi lòng nặng nề như trong buổi sáng êm dịu nầy.
Nhức nhối day dứt vì những dự ảm mơ hồ, vừa lo lắng vừa phiền muộn, chàng ném dây cương lên mũi yên, mặc cho con ngựa tự leo lên đỉnh gò, còn mình ngoái đầu lại lần nào. Tới chỗ ngã tư nơi con đường lầm bụi rẽ về bên trái cái cối xay gió, chàng mới quay đầu nhìn lại. Bên cổng nhà chỉ còn mình Natalia. ngọn gió mát rượi lúc trời sắp sáng giật chiếc khăn màu tang(1) khỏi tay nàng.
Vài đám mây bị gió thổi sủi ngầu chập chờn, chập chờn trôi cái đáy xanh ngắt sâu thẳm của bầu trời. làn sương mù trườn theo đường viên gợn sóng của chân trời. Hai con ngựa lững thững bước . Prokho mơ màng, ngật ngưỡng yên. Grigori nghiến chặt hai hàm răng, chốc chốc lại quay nhìn phía sau. Đầu tiên chàng nhìn thấy những đám liễu xanh rờn, dòng sông Đông đỏng đảnh trườn ngoằn ngoèo như dải bạc, cái cối xay gió từ từ quay những cái cánh dài rộng. Rồi con đường chạy về phía nam. Dòng sông Đông và cái cối xay gió khuất dần sau những đám lúa bị dẫm nát ven sông… Grigori huýt sáo bài gì đó, mắt cứ nhìn vào cái cổ hồng hồng óng óng của con ngựa đầy những giọt mồ hôi lóng lánh như hạt cườm, và còn xoay người nhìn lại nữa… Thôi mặc mẹ nó, mặc mẹ cái cuộc chiến tranh nầy! Các trận chiến đấu nổ ra sông Tria, tràn sang sông Đông, rồi sau đó làm mưa làm gió sông Khop, sông Medvedicha, sông Buduluc. Mà suy đến cùng viên đạn địch quật chàng xuống đất ở nơi nào mà chẳng thế? Chàng nghĩ thầm như vậy.
Chú thích:
(1) Đối với người phương tây màu tang phải là màu trắng mà là màu đen (ND)

Chương 194


Cuộc chiến đấu diễn ra ở cửa ngõ thị trấn Ust-Medvediskaia. Grigori vừa cho con ngựa rẽ từ con đường dùng về mùa hè sang con đường của các vị Ghet-man nghe thấy tiếng hoả lực pháo binh nổ ầm ì.
đường, chỗ nào cũng còn lưu dấu vết cuộc rút lui hấp tấp của các đơn vị Hồng quân. Hai người gặp vô số những chiếc xe hai bánh và bốn bánh bị bỏ lại. Bên ngoài thôn Madveevsky, trong cái mương xói còn nằm chỏng gọng khẩu pháo mà trục bị đạn pháo bắn gãy, chỗ ngồi cũng bị hỏng. Các đoạn dây thắng hai càng của phần trước đều bị chém đứt chéo. Cách con mương nửa vec-xta khoảng đất mặn, thấy xác của những người lính nằm sát nhau lớp cỏ ngắn cháy thui dưới nắng. Họ mặc những chiếc sơ-mi và quần màu cứt ngựa, chân quấn xà cạp và những đôi giày da đóng cá sắt rất nặng. Đó là những chiến sĩ Hồng quân bị kỵ binh -dắc truy kích đuổi kịp và chém chết.
Trong khi cưỡi ngựa qua chỗ đó, nhìn thấy những đám màu rất lớn đọng những chiếc áo sơ-mi cứng cộm lên như bánh đa và dáng nằm của những cái xác chết, dễ dàng nhận định ngay như thế. Họ nằm lại đấy như những đám cỏ bị chém ngả dưới lưỡi hái. Bọn -dắc kịp lột quần áo của họ có lẽ chỉ vì trận truy kích còn tiếp diễn.
gã -dắc bị giết nằm vật bên bụi sơn trà. Hai chân dang rộng cho thấy những nẹp quần đỏ lóe. Gần đấy còn lăn kềnh con ngựa chết lông màu hạt dẻ nhạt, với cái yên cũ, giá yên sơn màu vàng nghệ.
Hai con ngựa của Grigori chạy mệt, cần được cho ăn nhưng Grigori muốn dừng lại ở nơi mới đây vừa diễn ra trận chiến đấu. Chàng bèn cho ngựa chạy thêm vec-xta nữa, xuống cái khe, rồi ghìm ngựa. Gần đấy có cái ao và con đê, nước xói vào làm vỡ hỏng đến chân đê, đất chỗ bờ ao rắn lại, nứt nẻ nham nhở.
Prokho vừa tới bờ ao lập tức quay trở lại ngay.
- Cậu làm sao thế? - Grigori hỏi.
- thử tới mà xem.
Grigori thôi thúc con ngựa ra tới bờ đê. người đàn bà bị giết nằm thõng thượt trong chỗ đất hõm, mặt bị phủ kín dưới cái vạt váy màu lam. Hai cái chân trắng trẻo, đầy đặn dang rộng cách trơ trẽn nom rất đáng sợ, với những bắp chân rám nắng, đầu gối hằn vài vết lúm đồng tiền. Tay trái bị bẻ ngoặt xuống dưới lưng.
Grigori vội xuống ngựa, bỏ mũ, cúi xuống sửa lại cái váy xác người bị chết. Ngay sau khi chết, khuôn mặt còn trẻ, ngăm ngăm đen, nom vẫn còn đẹp. ánh đùng đục lên loáng thoáng trong cặp mắt mở he hé dưới hai hàng lông mày cau lại trong đau khổ Hai hàm răng sát sin sít, sáng bóng như xà cừ, nhe ra sau cặp môi có những đường nét rất mềm mại. món tóc mịn màng phủ kín bên má áp xuống đất. Vài con kiến bò lăng xăng má bên nầy bị thần chết in lên những mảng bềnh bệch vàng như nghệ.
- Cái lũ chó đẻ ấy làm chết mất người đẹp như thế nầy? - Prokho khẽ .
lặng lát rồi phẫn nộ nhổ toẹt bãi nước bọt.
- Những thằng… những thằng thông minh như thế nầy tôi đem xử bắn hết! Chúng ta rời khỏi chỗ nầy thôi, hãy vì Chúa ráng ! Tôi thể nào đứng nhìn được. Lòng dạ lộn cả lên rồi đây nầy!
- Có lẽ chúng ta chôn cất cho chị nầy nhé! - Grigori hỏi:
- Sao lại thế, chẳng nhẽ gặp người chết nào chúng ta cũng lần lượt đem chôn cả hay sao? - Prokho phát khùng. - Ở Yagonyoe chúng ta đem chôn ông lão cha căng chú kiết nào đó, đến đây lại thêm người đàn bà nầy… Nếu đem chôn tất cả hai bàn tay chẳng còn chỗ nào mà lên chai nữa đâu! Lại còn cái huyệt lấy gì mà đào bây giờ? Trời nắng thế nầy, đất bị hun rắn cứng lại sâu đến ác-sin ấy, dùng gươm cũng thể đào được đâu, người em ạ.
Prokho sợ cuống cuồng, chỉ muốn lên đường ngay, thành thử mãi mới lồng được mũi ủng vào bàn đạp.
Hai người lại cho ngựa chạy lên gò. Lên đến ngọn gò, Prokho từ nãy cứ băn khoăn suy nghĩ về chuyện gì biết, bỗng hỏi:
- Thế nào, Panteleevich, máu đổ xuống đất đến thế đủ chưa?
- Gần đủ rồi đấy.
- Thế theo ý cái trò nầy sắp chấm dứt hay chưa?
- Chúng ta bị chúng nó đánh bại rồi chấm dứt.
- Đến lúc ấy lại bắt đầu được hưởng cuộc sống sung sướng, sướng chết mẹ nó được! Cầu sao chúng nó đánh thắng chúng ta quàng quàng lên. Trong cuộc chiến tranh với bọn Đức, thường chỉ tự bắn cho mình viên dạn vào ngón tay là được cho về ở hẳn nhà. Bây giờ dù chặt phăng cánh tay chúng nó cũng vẫn bắt ở lại hàng ngũ như thường. Khoèo tay chúng nó bắt , thọt cẳng chúng nó bắt , lác mắt chúng nó bắt , sa ruột chúng nó cũng bắt , mọi của thổ tả bất thành nhân dạng đều bị chúng bắt tuốt miễn là còn đứng được hai chân. Cứ như thế cái cuộc chiến tranh nầy chấm dứt làm sao cho được? Quỷ dữ bắt mẹ tất cả chúng nó ! - Prokho giọng tuyệt vọng rồi rẽ khỏi đường cái, xuống ngựa, vừa rồi nới đai bụng cho con ngựa vừa lẩm bẩm thêm biết những gì.
Đến đêm Grigori cưỡi ngựa tới thôn Kovansky ở gần thị trấn Ust-Medvediskaia. vọng tiêu của trung đoàn ba bố trí ở đầu thôn giữ chàng lại, nhưng bọn -dắc nhận ra tiếng sư đoàn trưởng của chúng. Để trả lời câu hỏi của Grigori, chúng cho chàng biết rằng ban chỉ huy sư đoàn đóng ở ngay thôn nầy và gã trung uý trưởng ban tham mưu Kopylov mong chờ chàng từng giờ từng phút. Đội trưởng vọng gác là gã rất lắm mồm. Sau khi cắt gã -dắc đưa chàng về chỗ ban chỉ huy, cuối cùng gã thêm:
- Chúng nó củng cố trận địa vững vàng lắm, thưa Grigori Panteleevich, có lẽ chúng ta đánh chiếm Ust-Medvediskaia phải là chuyện chóng vánh đâu. Nhưng sau nầy như thế nào tất nhiên ai mà biết được… Lực lượng của chúng ta cũng khá đầy đủ. Nghe quân đội tiến từ Morozovskaia tới. có được biết về chuyện ấy ?
- ? - Grigori vừa thúc ngựa vừa trả lời.
Trong ngôi nhà dùng làm trụ sở của ban chỉ huy sư đoàn bao nhiêu cửa chớp đều đóng kín mít Grigori cứ tưởng trong các phòng đều đóng kín mít có ai, nhưng chàng vừa bước vào hành lang nghe thấy những tiếng trầm trầm sôi nồi. Vì vừa trong bóng đêm đen tối nên chàng bị loá mắt vì ánh sáng của ngọn đèn lớn treo trần phòng trong. Mùi khói thuốc lá hạng tồi nồng nặc hắc hắc đập vào mũi chànbớ
- Cuối cùng cũng về đây rồi? - Kopylov ló mặt ra từ trong đám khói thuốc lá bốc cuồn cuộn cái bàn, giọng sung sướng. - Chúng tôi đợi người em mòn con mắt rồi đấy!
Grigori chào hỏi những tên có mặt trong phòng, cởi áo ca-pốt, bỏ mũ rồi bước tới gần cái bàn.
- Chà, các cậu hun khói đến ghê? Chẳng làm thế nào thở được nữa. Ít nhất cũng mở cái cửa sổ ra chứ? Sao lại nhốt kín nhau trong phòng thế nầy? - Chàng cau mày .
Gã Kharlampi Ermakov ngồi bên cạnh Kopylov mỉm cười:
- Chúng tôi ngửi quen nên chẳng cảm thấy gì nữa. -Rồi huých khuỷu tay đập vỡ mảnh kính cửa sổ, đẩy mạnh cánh cửa chớp ra.
khí mát rượi của trời đêm ập vào trong phòng. Ngọn đèn sáng bừng lên rồi tắt ngấm.
- là ra dáng ông chủ! Việc gì mà cậu phải đập vỡ miếng kính như thế? - Kopylov đưa hai bàn tay sờ soạng mặt bàn, giọng bực bội. - Ai có diêm nào? Cẩn thận kẻo bên cạnh bản đồ có lọ mực đấy.
Mấy gã châm ngọn đèn, đóng lại cánh cửa sổ, rồi Kopylov vội ngay:
- Đồng chí Melekhov ạ, tình hình mặt trận hôm nay như thế nầy nầy: bọn Đỏ cố giữ Ust-Medvediskaia, chúng phòng thủ thị trấn về ba mặt với lực lượng pháo binh và súng máy khá đầy đủ. Chúng đào chiến hào ở gần nhà tu và ở nhiều địa điểm khác nữa. Các cao điểm ven sông Đông bị chúng nó chiếm giữ. xem đấy, trận địa của chúng nó tuy thể là vững như bàn thạch, nhưng dù sao đánh chiếm được cũng là việc khá gay go đấy. Về phía ta, ngoài sư đoàn của tướng Fitkeliurov và hai chi đội xung kích gồm toàn sĩ quan, tham gia tấn công còn có toàn bộ lữ đoàn Sáu của Bogaturev và sư đoàn của chúng ta. Song sư đoàn ta có đủ quân số, có trung đoàn bộ binh vì nay nó vẫn còn ở chỗ nào đó gần Ust-Khopeskaia. Còn các trung đoàn kỵ binh đều có mặt, song quân số các đại đội hoàn toàn thể là đầy đủ
- Cứ lấy trung đoàn của tôi làm thí dụ , đại đội ba vẻn vẹn còn ba mươi tám thằng. - Tên chuẩn uý Dudarev, trung đoàn trưởng trung đoàn Hai .
- Thế trước kia bao nhiêu? - Ermakov hỏi.
- Trước kia chín mươi mốt.
- Sao cậu lại dám cho phép cả đại đội về nhà? Cậu làm trung đoàn trưởng cái kiểu gì thế hử? - Grigori cau mày, vừa hỏi vừa gõ gõ những ngón tay xuống bàn.
- Nhưng quỷ quái nào giữ nổi chúng nó bây giờ? Chúng nó bỏ nhau về các thôn, thăm gia đình làng xóm. Song bây giờ lục tục kéo về đấy. Hôm nay lại về thêm ba thằng.
Kopylov đẩy tấm bản đồ về phía Grigori, đưa ngón tay út chỉ địa điểm bố trí của các đơn vị rồi :
- Chúng ta còn chưa tham gia tấn công. Hôm qua sư đoàn ta chỉ có trung đoàn Hai tấn công theo đội hình bộ binh trong khu vực nầy, nhưng thu được kết quả.
- Thương vong có nhiều ?
- Theo báo cáo của trung đoàn trưởng hôm qua chết và bị thương mất hai mươi sáu. Cán cân lực lượng như thế nầy, chúng ta chiếm ưu thế về quân số, nhưng thiếu súng máy để yểm hộ cho bộ binh tấn công, tình hình đạn pháo gay go. Trưởng ban quân khí của bên chúng nó có hứa rằng ngay sau khi có đạn chở đến cho chúng ta bốn trăm quả đạn pháo và mười lăm vạn viên đạn súng trường. Nhưng có trời biết đến bao giờ mới có! Mà ngày mai phải tấn công rồi, mệnh lệnh của tướng Fitkhelaurov là như thế. Ông ta đề nghị chúng ta điều trung đoàn tới chi viện các đơn vị xung kích. Hôm qua chúng nó xung phong đến bốn lần, tổn thất rất nhiều. Chúng nó chiến đấu gan góc lì lợm như quỷ dữ ấy. Bây giờ thế nầy, Fitkhelaurov đề nghị tăng cường cánh bên phải và chuyển trung tâm đột kích đến chỗ nầy, thấy ? Địa hình khu vực nầy cho phép tiến sát chiến hào của địch tới trăm, trăm năm mươi xa-gien. Nhân tiện tôi cũng thêm rằng thằng phó quan của ông ta vừa ở đây về. chuyển đến cho chúng ta mệnh lệnh bằng lời, bảo chúng ta sáu giờ sáng mai đến họp bàn về cách hợp đồng tác chiến. giờ tướng Fitkhelaurov và ban chỉ huy sư đoàn của ông ta ở thôn Đại Xênhin. chung, nhiệm vụ của chúng ta quy lại là phải lập tức đánh bật quân địch trước khi chúng nó điều được viện binh từ nhà ga Xerebriakovo tới. Bên kia sông Đông, quân chúng ta hoạt động cũng tích cực lắm đâu… Sư đoàn Bốn vượt sông Khop, nhưng bọn Đỏ đặt sẵn những lực lượng đánh chặn rất mạnh, và chúng nó cố sống chết cắt con đường tiến về phía đường sắt. Ngoài ra nay chúng nó bắc xong chiếc cầu phao qua sông Đông và ra sức chuyển trang bị đạn dược ra khỏi Ust-Medvediskaia.
- Bọn -dắc đồn rằng hình như quân đồng minh kéo đến, chuyện ấy có đúng ?
- Có phong phanh là từ Chernusevskaia tiến về đây vài đại đội pháo và số xe tăng của quân . Nhưng vấn đề là chúng nó làm thế nào đưa nổi những chiếc xe tăng ấy qua sông Đông. Theo tôi cái chuyện xe tăng chỉ là chuyện bịa? Chúng nó bàn tán về xe tăng lâu lắm rồi…
Trong phòng lặng lúc lâu.
Kopylov cởi khuy chiếc áo quân phục cổ bẻ màu nâu của sĩ quan, chống hai bàn tay lên cặp má phinh phính mọc lồm xồm những đám râu màu hạt dẻ cứng như rễ tre. Vẻ mặt đăm chiêu, nhai nhat rất lâu mẩu thuốc lá tắt ngấm. Hai con mắt đen, tròn xoe, rất xa tinh mũi của nheo nheo cách mệt mỏi, khuôn mặt đẹp trai tiều tụy hẳn vì những đêm ngủ.
Trước kia Kopylov vốn là giáo viên trong trường nhà chung của giáo khu, cứ chủ nhật lại đến chơi nhà bọn lái buôn trong thị trấn, đánh xtu-con-ca với vợ và đánh prê-phê-ran-xơ với chồng, mỗi ván chỉ đặt rất ít tiền. chơi ghi-ta rất giỏi và là thanh niên vui nhộn, hồ hởi. Rồi lấy giáo trẻ và chưa biết chừng cứ sống mãi như thế trong thị trấn cho đến khi về hưu. Nhưng khi chiến tranh bùng nổ bị gọi ra lính. Sau khi tốt nghiệp trường Yunke, bị đưa sang Mặt trận MiềnTây tới trung đoàn -dắc. Chiến tranh chẳng thay đổi gì tính tình cũng như cái dáng dấp con người của Kopylov. Trong cái thân hình béo lùn, trong cách đeo gươm của , trong cả lối năng với cấp dưới đều toát ra cái gì hoàn toàn vô thưởng vô phạt, chẳng quân chút nào.
Giọng của thiếu hẳn cái sắc kim khí lanh lảnh cần có khi ra lệnh, Trong khi chuyện có cái lối diễn đạt vắn tắt khô khan của tầng lớp quân nhân. Bộ quân phục sĩ quan người bao giờ cũng rộng thùng thình. Ba năm sống mặt trận vẫn chưa làm cho có được tư thế quân nhân chỉnh tề đĩnh đạc.
Ở bất kỳ cái gì cũng đều chứng tỏ con người ngẫu nhiên rơi vào chiến tranh. Nom giống chàng "xi vin" phát phì cải trang làm sĩ quan hơn là tên sĩ quan chính cống. Tuy vậy bọn -dắc vẫn kính trọng , lời được lắng nghe trong các cuộc hội nghị tham mưu và những tên chỉ huy của quân phiến loạn rất quý vì đầu óc tỉnh táo sáng suốt, tính dễ dãi nhường nhịn, thích ra dáng vẻ, và lòng can đảm của được tỏ nhiều lần trong chiến đấu.
Trước Kopylov, trưởng ban tham mưu ở chỗ Grigori tà Krugiulin, gã thiếu uý vô học và thiếu thông minh. Tên nầy bị giết trong trận chiến đấu bên kia sông Tria. Sau khi lên nắm ban tham mưu, Kopylov điều hành công việc cách khéo léo, thận trọng và thông minh. ngồi lì trong ban tham mưu nghiên cứu các kế hoạch chiến đấu cách có lương tâm cũng như xưa kia chữa bài cho học sinh, nhưng khi cần thiết, vừa có lệnh của Grigori là quẳng ban tham mưu đấy, để lên ngựa, nắm quyền chỉ huy trung đoàn, lôi trung đoàn dó xông lên chiến đấu.
Hồi đầu, đối với tên trưởng ban tham mưu mới, Grigori phải có định kiến, nhưng hai tháng sau chàng hiểu sâu hơn về và hôm chàng thẳng với sau trận chiến đấu: "Kopylov ạ mình có những ý nghĩ rất tồi về cậu, nhưng bây giờ mình thấy rằng mình nhầm. Chỉ có thế thôi, cậu hãy thứ lỗi cho mình". Kopylov chỉ mỉm cười, gì cả, nhưng ra mấy lời nhận lỗi có phần thô bạo của Grigori làm hả lòng hả dạ.
hiếu danh, cũng có những quan điểm chính trị dứt khoát Kopylov coi chiến tranh chỉ như điều bất hạnh thế nào tránh được, song cũng mong chờ chiến tranh chấm dứt. Ngay lúc nầy cũng hoàn toàn nghĩ gì tới diễn biến của trận chiến đấu đánh chiếm Ust-Medvediskaia, mà chỉ nhớ tới những người trong gia đình và cái thị trấn chôn nhau cắt rốn của . cứ nghĩ thầm, bây giờ mà được chuồn về nhà, nghỉ phép chừng tháng rười thú biết bao…
Grigori nhìn Kopylov giờ lâu rồi đứng dậy:
- Thôi các thầy quyền ngự lâm, chúng ta giải tán về ngủ thôi.
Bọn mình chẳng cần phải đau đầu suy nghĩ về chuyện đánh chiếm Ust-Medvediskaia làm gì. Bây giờ có các ông tướng tính toán và quyết định thay cho chúng ta rồi. Ngày mai chúng ta đến chỗ Fitkhelaurov để mở mắt cho những thằng khốn khổ như chúng ta… Còn về chuyện trung đoàn Hai mình nghĩ như thế nầy: trong lúc quyền hành vẫn còn trong tay chúng ta, ngay hôm nay phải cách chức trung đoàn trưởng Dudarev, tước hết quân hàm, huân chương…
- Và cả suất cháo. - Ermakov xen vào.
- , đừng có đùa, - Grigori tiếp, - ngay hôm nay phải cho xuống làm đại đội trưởng và cử Kharlampi chỉ huy thay. Ermakov ạ, cậu vù ngay đến đấy , cậu nhận lấy trung đoàn và sáng mai chờ lệnh của chúng mình. Mệnh lệnh cách chức Dudarev, Kopylov viết ngay bây giờ, cậu hãy mang theo. Như mình thấy, Dudaev thể làm nổi công việc nầy đâu. chẳng hiểu quỷ quái gì cả, khéo lại làm cho em -dắc giơ đầu chịu báng lần nữa. Cái lối đánh đấm của bộ binh nó đòi hỏi… Nếu thằng chỉ huy có đầu óc ngu xuẩn rất dễ đưa con nhà người ta tới chỗ chết.
- Đúng đấy. Tôi tán thành việc thay Dudarev. - Kopylov .
- Còn cậu thế nào. Ermakov cậu phản đối à? - Grigori nhìn mặt Ermakov thấy có vẻ vừa ý bèn hỏi.
- mà, tôi có gì đâu. Tôi động đậy lông mày chút cũng được hay sao?
- Thế càng tốt. Ermakov phản đối rồi. Riaptrikov tạm thời nắm trung đoàn kỵ binh của cậu ấy. Thôi viết ngay , ngài Mikhailo Grigorieevich, viết xong mệnh lệnh rồi vào mà đánh giấc đến sáng. Chúng ta tới gặp cái ông tướng ấy. Chúng mình mang theo bốn liên lạc.
Kopylov ngạc nhiên giương cao hai hàng lông mày.
- Đem chúng nó nhiều thế làm gì?
- Cho ra vẻ chút! Chúng mình đâu phải là những thằng ngốc nghếch ngu xuẩn, chẳng gì cũng chỉ huy sư đoàn. - Grigori mỉm cười châm biếm, ngọ nguậy hai vai, khoác đại khái chiếc áo ca-pốt rồi bước ra ngoài cửa.
Chàng trải tấm áo ngựa, tháo ủng mà cũng chẳng bỏ áo ca-pốt, nằm ngủ ngay dưới hiên nhà kho. Ngoài sân, bọn liên lạc vẫn còn làm ồn ào rất lâu. Ở chỗ nào đó gần đấy, vài con ngựa thở phì phì và nhai thóc đều đều. Nồng nặc mùi phân khô và mùi đất bị nắng ban ngày hun nóng còn chưa nguội. Những tiếng tiếng cười của bọn liên lạc vẳng đến tai Grigori trong lúc chàng thiu thiu. Chàng nghe thấy gã, giọng có vẻ còn trẻ, vừa thắng yên con ngựa, vừa thở dài :
- Chà em ạ, sống như thế nầy mà cũng gọi là sống à? Đêm hôm khuya khoắt thế nầy cũng vẫn phải mang công văn , chẳng được ngủ ngáy, cũng chẳng có phút nào yên ổn… Nhưng có đứng yên , đồ quỷ sứ? Cái chân! Cái chân, bảo mày kìa?
tên khác khẽ hát bằng giọng trầm trầm, khàn khàn như bị cảm lạnh:
Chán ngấy đời lính
Toàn thân buồn phiền
vì mày cưỡi chết bao ngựa chiến…
Rồi chuyển ngay sang giọng van lơn liến thoắng rất ăn người:
- Prokho nầy, cho mình dúm thuốc cuốn điếu nào? Cậu là thằng vắt cổ chầy ra nước? Cậu quên rằng hồi ở gần Belavin mình cho cậu đôi giầy da của bọn Hồng quân rồi à? Cậu lồi đấy? thằng khác mà được đôi giầy có lẽ suốt đời quên đâu, còn cậu điếu thuốc cũng chẳng chịu nhả ra?
Có tiếng hàm thiếc lách cách răng ngựa. Con ngựa thở dài, tiếng thở như rút từ trong ruột ra. Rồi cất bước, bốn vó đập khô khan chất đất khô, rắn như đá. "Đứa nào cũng đến chuyện đó… Chán ngấy đời lính, toàn thấy buồn phiền", - Grigori mỉm cười thầm nhẩm lại câu hát rồi lại thiếp ngay. Chàng vừa chợp mắt nằm mơ ngay giấc mà trước kia chàng có lần mới thấy rồi: những tuyến tản khai của Hồng quân tiến trong những đám rạ cao cánh đồng nâu nâu. Tuyến tản khai đầu tiên kéo dài vô tận, nhìn đến đâu cũng vẫn còn. Phía sau vẫn còn sáu bảy tuyến nữa. Bên tấn công tiến tới mỗi lúc gần trong bầu khí chết lặng nặng nề. Những hình người đen đen mỗi lúc to dần và cuối cùng thấy những người lính đội mũ có tai, miệng mở hoác nhưng kêu lên tiếng gì cả, cầm ngang cây súng trường, vừa chạy vừa vấp chân. Họ chạy mãi, chạy mãi và tới tầm bắn. Nằm trong dãy chiến hào nông hoen hoẻn, Grigori liên tiếp kéo quy-lát nổ súng rất nhanh. Những phát đạn của chàng làm những chiến sĩ Hồng quân ngãn vật ra. Chàng nhét kẹp đạn mới vào súng và đưa mắt nhìn quanh trong giây và thấy bọn -dắc nhảy ra từ những dãy chiến hào bên cạnh. Chúng quay đầu chạy bán sống bán chết, mặt méo xệch vì kinh hoàng. Grigori nghe thấy tiếng tim mình đập cách khủng khiếp. Chàng kêu lên: "Bắn chứ! Lũ khốn kiếp! Chạy đâu? Đứng lại, chạy nữa? Chàng cố hết sức gào to, nhưng giọng chàng lại yếu lạ lùng, chỉ hơi nghe thấy. Bản thân chàng cũng bị cái sợ xâm chiếm? Chàng cũng nhảy chồm dậy, và khi đứng lên rồi, chàng nổ súng lần cuối cùng vào chiến sĩ Hồng quân có tuổi, da mặt ngăm ngăm, lầm lì chạy thẳng tới trước mặt mình, và thấy rằng mình bắn trượt. Người chiến sĩ Hồng quân có bộ mặt gan lì sôi nổi và nghiêm nghị. ta chạy nhàng, hai chân gần như chạm đất, lông mày giương lên, mũ hất ra sau gáy, tà áo ca-pốt vén sang hai bên. Trong khoảnh khắc nào đó, Grigori liếc nhìn kẻ địch chạy tới, thấy cặp mắt long lanh, hai gò má nhợt nhạt, bộ râu mới mọc loăn xoăn, chàng thấy hai cái ống ủng vừa rộng vừa ngắn, con mắt đen ngòm của nòng súng hơi chúc xuống và đầu súng còn có cái mũi lưỡi lê sẫm sẫm đưa đưa lại đều đặn theo nhịp bước chân. Grigori xâm chiếm bởi nỗi kinh hoàng thể giải thích nổi. Chàng kéo khoá hậu của khẩu súng trường nhưng kéo được: nó bị hóc. Trong cơn tuyệt vọng, Grigori đập bừa cái khoá hậu vào đầu gối, nhưng chẳng có kết quả gì! Lúc nầy người chiến sĩ Hồng quân chỉ còn cách chừng năm bước. Grigori quay đầu chạy. Trước mặt chàng khắp cánh đồng nâu nâu trơ trụi đều đầy những tên -dắc bỏ chạy.
Grigori nghe thấy sau lưng tiếng thở nặng nề của kẻ địch đuổi theo mình, nghe thấy tiếng chân chạy rầm rập vang rất to, nhưng chẳng làm thế nào chạy nhanh hơn. Chàng phải cố gắng cách khủng khiếp mới có thể bắt hai cái chân bất lực chỉ muốn khuỵu xuống phải chạy nhanh hơn. Cuối cùng chàng chạy tới nơi nghĩa địa u, gần hoàn toàn đổ nát, nhảy qua dãy hàng rào xiêu vẹo, chạy len lỏi giữa những nấm mồ lún dụi, những cây thánh giá và những cái miếu nghiêng ngả. Chỉ cần cố gắng thêm chút là có thể chạy thoát. Nhưng tiếng chân thình thịch phía sau nghe mỗi lúc to hơn, vang hơn. Hơi thở nóng rực của kẻ đuổi theo Grigori như làm cổ chàng cháy bỏng và trong khoảnh khắc ấy, chàng cảm thấy như mình bị kẻ kia túm chặt lấy đai áo và vạt áo ca-pốt. Grigori kêu lên tiếng khản đặc rồi tỉnh dậy. Chàng nằm ngửa, hai chân bị đôi ủng quá chật bó chặt, tê dại. Mồ hôi lạnh ngắt toát ra trán, toàn thân đau dần như vừa bị trận đòn hội chợ. "Chà cái nầy, mẹ khỉ…" - Chàng giọng khàn khàn và sung sướng lắng nghe giọng của chính mình song vẫn còn chưa tin rằng tất cả những điều mình vừa thấy chỉ là giấc mộng. Sau đó chàng xoay mình nằm nghiêng, kéo tà áo ca-pốt lên trùm đầu và nghĩ thầm: "Đáng là cứ để nó xông tới, tránh miếng đòn của nó, đánh báng súng cho nó ngã xuống, rồi hãy chạy…". Chàng suy nghĩ lát về giấc mơ mà mình vừa thấy lần thứ hai, trong lòng bồi hồi sung sướng vì tất cả những điều đó chỉ là cơn ác mộng và thực tế tạm thời còn chưa có điều gì đe doạ mình. "Kỳ quặc , tại sao trong giấc mộng mọi chuyện diễn ra khủng khiếp gấp mười lần trong đời sống như thế nhỉ? Suốt đời mình chưa từng có mẻ sợ như thế bao giờ, dù cho mình gặp phải bao nhiêu khó khăn gian nan rồi!" - Chàng duỗi hai cái chân tê dại cách khoái trá, nghĩ thầm và ngủ thiếp .

Chương 195


Trời vừa rạng Kopylov đánh thức chàng dậy.
- Dậy thôi, đến lúc sửa soạn lên ngựa vừa? Mệnh lệnh là sáu giờ phải có mặt đấy.
Tên tham mưu trưởng vừa cạo râu xong, đánh ủng và mặc chiếc áo quân phục cổ bẻ nhầu nát nhưng sạch . Xem ra cũng có lo đến muộn: cặp má phinh phính của bị sướt hai vết dao cạo. toàn bộ dáng dấp con người của thấy lên vẻ tự nhiên nghiêm chỉnh bảnh bao trước kia đâu có thể nhận thấy ở .
Grigori nhìn Kopylov từ chân lên đầu như có ý chỉ trích. Chàng nghĩ thầm: "Hôm nay chàng lại làm dáng làm đỏm đến thế nầy. Xem ra cũng muốn ra mắt ông tướng cách lùi xùi."
Tựa như theo dõi được các ý nghĩ trong đầu óc Grigori, Kopylov :
- Đến đấy mà ăn vận bừa bãi dơ dáy cũng tiện. Cả , tôi cũng khuyên nên sửa sang con người cho chỉnh tề chút.
- Như thế nầy cũng được rồi! Grigori vươn vai, lẩm bẩm. - Thế cậu bảo rằng có lệnh sáu giờ phải có mặt à? Chúng nó bắt đầu ra lệnh cho mình với cậu rồi phải ?
Kopylov nhún vai khẽ cười;
- Thời thế mới bài hát cũng phải mới. Tính theo cấp bậc chúng mình là những kẻ phải phục tùng. Fitkhelaurov là cấp tướng, ông ta đâu ở vào cái thế phải đến gặp chúng ta.
- Đúng như thế đấy. Muốn có cái gì có được cái ấy rồi đấy.
Grigori rồi ra giếng lau rửa.
Mụ chủ nhà chạy vào trong nhà, lấy ra chiếc khăn bông sạch, cúi chào đưa cho Grigori. Grigori dùng đầu khăn cọt sát cách tức tối bộ mặt đỏ như gạch bị nước lạnh làm cho nóng bỏng.
Chàng thấy Kopylov bước tới, bèn bảo :
- Đúng là thế đấy, nhưng có điều là các ngài tướng lĩnh còn phải nghĩ tới chuyện khác nữa: từ cách mạng tới nay, nhân dân đổi khác rồi! Nhưng các ông ấy vẫn cứ dùng cái thước cũ mà đo. Cái thước ấy gẫy lúc nào biết cho mà xem… Các ông ấy chuyển hướng còn ì ạch lắm. Phải lấy dầu bánh xe bôi vào óc các ông ấy cho khỏi rít mới được!
- Như thế là định về chuyện gì vậy? - Kopylov hỏi cách lơ đãng và thổi cọng rác tay áo.
- Về chuyện tất cả bọn họ đều lạc theo con đường cũ. Như mình đây kiếm được cái quân hàm sĩ quan từ cuộc chiến tranh chống Đức. đổ máu ra để đổi lấy nó đấy! Nhưng mình lọt vào giới sĩ quan cũng chẳng khác gì bước trong nhà ra ngoài trời giữa lúc băng giá mà chỉ mặc độc chiếc quần lót. Cái lạnh buốt toát ra từ người chúng nó thấm vào mình, làm mình rùng cả lưng? - Grigori căm phẫn long lanh hai con mắt và giật giọng to tiếng lúc nào biết.
Kopylov đưa mắt nhìn quanh có vẻ bực mình, khẽ :
- khẽ chút, bọn liên lạc nghe thấy đấy.
- câu hỏi tự nhiên phải được đặt ra: tại sao lại như thế? - Grigori hạ thấp giọng tiếp. - Chính là vì đối với họ mình là con quạ trắng. Họ có hai bàn tay, còn mình chỉ có hai cái vó ngựa do những vết chai sần cộm lại từ trước! Chân họ đứng cứ như , còn mình hễ quay quay lại là vướng vào đủ mọi thứ. Người họ nặc mùi xà phòng thơm và đủ mọi thứ pom-mát của đàn bà, còn mình chỉ có mùi nước đái ngựa và mồ hôi ngựa. Tất cả bọn họ đều được học hành tử tế, còn mình trầy trật mãi mới tốt nghiệp được trường nhà chung. Mình khác họ từ đầu đến gót. Duyên cớ tất cả là như thế đấy! Vì thế hễ ở chỗ họ ra, là mình cảm thấy hoàn toàn thua kém, cứ như có cái mạng nhện vướng mặt, ngứa ngáy khó chịu cách khủng khiếp, chỉ muốn tắm rửa ngay cho nó hết mùi.
Grigori ném chiếc khăn mặt lên cái khung gỗ quanh giếng rồi chải đầu bằng mảnh lược xương. Vừng trán bị rám nắng nổi bật khuôn mặt xạm đen của chàng.
- Họ muốn hiểu rằng tất cả những cái gì của cái thời xứa kia đều đổ bà nó cả rồi! - Grigori càng khẽ hơn. - Họ tưởng rằng chúng ta được nặn ra bằng thứ bột khác, và những con người có nhiều chữ nghĩa, những kẻ xuất thân từ đám dân thường đều chỉ như loài trâu loài ngựa. Họ tưởng rằng trong công việc nhà binh mình hoặc chàng nào khác như mình thể hiểu biết được bằng họ. Nhưng ở bên bọn Đỏ những con người như thế nào làm chỉ huy? Budionnyi từng làm sĩ quan chưa? bàn tay quản của quân đội cũ, chẳng phải nện cho bươu đầu sứt trán các ông tướng trong bộ tổng tư lệnh hay sao? Chẳng phải vì mà các trung đoàn sĩ quan cứ giậm chân tại chỗ hay sao? Guxensikov là ông tướng thiện chiến nhất, nổi tiếng nhất trong đám tướng lĩnh -dắc thế mà mùa đông vừa qua chẳng phải ông ta phải cưỡi ngựa chạy bán sống bán chết khỏi Ust-Medvediskaia với độc bộ đồ lót đấy hay sao? Thế cậu có biết người nào đuổi cho ông tướng ấy chạy tóe khói như thế hay ? chàng thợ nguội nào đó ở Moskva, trung đoàn trưởng trung đoàn Hồng quân. Sau đó bọn tù binh có cho mình biết về ta. Những điều đó cần phải hiểu mới được! Còn những thằng sĩ quan ít chữ nghĩa như chúng ta, chẳng nhẽ trong cuộc bạo động chúng ta chỉ huy bọn -dắc tồi lắm hay sao? Thử hỏi các ông tướng ấy có giúp đỡ chúng ta được nhiều lắm ?
- Họ giúp đỡ ít đâu. - Kopylov trả lời giọng ra vẻ thâm thuý.
- Ừ có thể là họ có giúp Kudinov, nhưng mình tiến quân, nện bọn Đỏ mà chẳng được ai giúp đỡ, chẳng nghe theo lời khuyên của người nào khác.
- Như vậy là thế nào: phủ nhận tác dụng của khoa học trong các vấn đề quân à?
- , mình phủ nhận khoa học. Song người em ạ, đó phải là điều chủ chốt trong chiến tranh đâu.
- Thế là cái gì, Pantelevich?
- Là lý tưởng làm mục đích cho chiến tranh.
- Chà đây lại là chuyện khác… - Kopylov mỉm cười có ý đề phòng và - Đương nhiên như thế rồi… Trong vấn đề nầy, tất nhiên lý tưởng là điều chủ chốt. Chỉ kẻ nào biết chắc chắn rằng mình chiến đấu vì mục đích gì và tin tưởng vào nghiệp của mình mới có thể chiến thắng. Cái chân lý ấy nó cổ kính chẳng kém gì trái đất nầy; và nếu tưởng rằng phát ra nó hoàn toàn đúng đâu. Tôi bảo vệ cái cũ, cái thời tươi đẹp xưa kia. Nếu tôi chẳng buồn động ngón tay để đến biết nơi nào và đánh đấm chẳng biết để làm gì nữa. Tất cả những ai cùng đường với chúng ta đều là những con người dùng sức mạnh của vũ khí để bảo vệ các đặc quyền đặc lợi trước kia của mình, để trấn áp đám dân chúng nổi loạn. Và trong số những kẻ trấn áp ấy có cả tôi và . Nhưng Grigori Pantelevich ạ, từ lâu tôi để ý nhìn các việc làm của , nhưng chẳng làm thế nào hiểu được…
- Rồi sau nầy cậu hiểu. Ta thôi. - Grigori rồi bước về phía nhà kho.
Người chủ nhà muốn lấy lòng Grigori, cứ theo dõi từng cửa chỉ của chàng. Mụ hỏi:
- Có lẽ ngài dùng ít sữa chăng?
- Cám ơn bà mẹ, chẳng làm gì có giờ ăn sữa đâu. Để lần khác vậy!
Prokho Zukov đứng bên cạnh nhà kho cầm bát sữa chua ăn lấy ăn để. Thấy Grigori tháo ngựa, cũng chẳng buồn chớp mắt, chỉ đưa tay áo lên chùi mép và hỏi:
- có xa ? Có cần tôi với ?
Grigori tức sôi lên. Chàng với vẻ giận dữ lạnh như tiền:
- Đồ ôn dịch nầy, trong đầu óc có được những gì, hiểu công tác phải làm gì à? Tại sao lại buộc mõm ngựa lên thế nầy? Đứa nào có nhiệm vụ mang ngựa cho tao hử? Chỉ được cái ăn như thần trùng. Hốc mãi mà chưa phễnh bụng à? Thôi quẳng cái muỗng ! còn biết kỷ luật nữa à? Đồ quỷ, đồ khốn kiếp!
- Nhưng tại sao lại tự nhiên hoá điên hoá ngộ lên như thế? - Sau khi ngồi vững vàng yên, Prokho làu bàu, giọng bực bội. Chẳng có chuyện gì mà cũng gào lên. Làm như ông lớn ấy bằng! Thế trước khi lên đường tôi ăn qua miếng cũng được hay sao? Sao thế, có gì mà ầm ĩ lên như thế hử?
- Vì cậu có thể làm mình mất đầu được đấy, đồ ruột lợn? Cậu năng với mình như thế đấy hử? Bây giờ chúng mình gặp ông tướng đây, vì thế cậu hãy liệu cái thần hồn! Nếu cứ quen cái thói suồng sã bừa bãi? Mình là thế nào đối với cậu hử? lui về phía sau năm bước! Grigori vừa ra lệnh vừa cho ngựa ra khỏi cổng.
Prokho và ba gã liên lạc kia ghìm ngựa chút. Grigori cưỡi ngựa bên cạnh Kopylov, tiếp tục câu chuyện dở. Chàng hỏi bằng giọng châm biếm:
- Thế nào, như vậy có điều gì mà cậu còn chưa hiểu? Có lẽ mình phải cho cậu biết mới được.
Kopylov chú ý tới tính chất châm biếm trong giọng và hình thức của câu hỏi. trả lời:
- Tôi nắm được lập trường của trong công việc mà chúng ta làm, vấn đề là như thế đấy! mặt chiến đấu để bảo vệ cái cũ, như mặt khác lại có phần, tôi xin lỗi vì năng gay gắt, lại có phần hao hao như tên Bolsevich ấy.
- Mình Bolsevich ở chỗ nào? - Grigori cau mày, dướn mạnh cái để ngồi lại yên.
- Tôi là Bolsevich, mà có phần hao hao như tên Bolsevich.
- Cũng thế cả thôi. Nhưng ở chỗ aao? Mình hỏi cậu ở chỗ nào?
- Cứ xem ngay những lời về giới sĩ quan và thái độ của họ đối với cũng . Vậy muốn gì về phía những con người ấy? Đích xác muốn như thế nào? - Kopylov mỉm nụ cười đôn hậu, vừa nghịch nghịch cái roi ngựa vừa hỏi vặn. ngoái nhìn mấy gã liên lạc thấy bọn kia tranh cãi sôi nổi biết về chuyện gì bèn to hơn - cảm thấy bị xúc phạm vì họ tiếp nhận vào trong bọn họ như kẻ bình đẳng, vì họ có thái độ kẻ cả đối với . Nhưng đứng quan điểm của họ họ đúng, đó là điều cần phải hiểu. ra tuy cũng là sĩ quan, nhưng sĩ quan rơi vào giới sĩ quan cách hoàn toàn ngẫu nhiên. Dù có đeo những cái lon sĩ quan, nhưng xin thứ lỗi cho, vẫn cứ là gã -dắc thô lỗ. biết cách đứng năng lịch , lời vừa sai vừa thô bạo. thiếu tất cả các đức tính mà con người có học vấn cần phải có. Chẳng hạn như đáng lẽ dùng khăn tay như tất cả những người có văn hoá thường làm, lại sỉ mũi bằng hai ngón tay. Trong khi ăn chùi tay vào ống ủng cũng chùi lên tóc. Sau khi tắm xong ngại lau mặt bằng tấm áo ngựa, móng tay lấy răng cắn hoặc cắt bằng mũi gươm. Lại còn chuyện nầy hay hơn nữa: còn nhớ , mùa đông năm ngoái, lần ở Karghinskaia, hôm ấy có mặt tôi, chuyện với người phụ nữ trí thức, có chồng bị bọn -dắc bắt, và cài khuy quần ngay trước mặt người ta…
- Như thế tức là mình cứ để quần như vậy cài đúng hơn hay sao? - Grigori hỏi với nụ cười thầm.
Hai người cho ngựa sát bên nhau. Grigori liếc nhìn Kopylov, chàng nhìn khuôn mặt hồn hậu của và trong khi nghe , trong lòng khỏi cảm thấy chua chát.
- Vấn đề phải là ở chỗ đó! - Kopylov cau mày kêu lên, giọng bực bội. - Nhưng sao lại có thể tiếp người phụ nữ với hai chân giầy ủng, mình chỉ có độc cái quần? Ngay đến cái áo quân phục cổ đứng, cũng chẳng buồn khoác thêm lên vai nữa. Chuyện ấy tôi còn nhớ rành rành? Tất cả những điều đó tất nhiên chỉ là chuyện lặt vặt, song cũng đủ chứng minh rằng là con người… Nhưng với thế nào bây giờ…
- Cậu cứ , toạc móng heo càng tốt!
- Được là con người hết sức bất nhã. Còn cách năng của như thế nào? là khủng khiếp! Đáng "trú xá", lại "trúc xá"; đáng "triệt binh", lại "trật binh"; đáng "tựa hồ", "tựa hào"; đáng "pháo binh", lại "phá binh". Và cũng như mọi con người thiếu chữ nghĩa khác, thích dùng từ ngữ nước ngoài kêu với ham mê thể nào giải thích được, dùng các từ ngữ ấy cả lúc đáng dùng lẫn lúc đáng dùng, mà sai chệch cách khó tưởng tượng. Trong các cuộc hội nghị tham mưu, khi trước mặt có những chàng lên những thuật ngữ chuyên môn quân , chẳng hạn như "phối trí binh lực", "cường tập độ hà", "bộ thự tác chiến", "mật binh" vân vân, nhìn những người như thế với con mắt thán phục, tôi còn có thể là ghen tị nữa là khác.
- Chà chuyện nầy đúng là cậu láo rồi! - Grigori kêu lên, vẻ mặt chàng bỗng trở nên linh lợi vui vẻ. Chàng vuốt ve đám lông giữa hai cái taỉ con ngựa, gãi gãi làn da ấm và mịn như lụa dưới cái bờm của nó và bảo - Được, cậu cứ tiếp tục chỉ trích sư đoàn trưởng của cậu !
- hãy nghe tôi, có gì mà chỉ với trích? Và cũng cần phải thấy ràng về mặt ấy là kẻ may. Thế mà còn bực mình cho rằng giới sĩ quan đối xử với như với kẻ bình đẳng? Trong các vấn đề lịch sử và văn hoá quả chỉ là cái nút bấc!
Kopylov buột miệng ra lời xúc phạm như thế, bất giác hoảng lên. biết rằng Grigori thường tự chủ được như thế nào những khi chàng phát khùng, vì thế sợ chàng sắp nổi nóng, nhưng sau khi liếc nhanh mắt nhìn Grigori, lập tức yên tâm: Grigori ngửa hẳn người yên, cười ra tiếng, hai hàm răng trắng xoá loá nhe ra dưới hàng ria. Kết quả của những lời Kopylov vừa quá bất ngờ đối với chính , và cái cười của Grigori quá dễ lây, vì thế cũng phá lên cười và :
- xem đấy, con người có lý trí, kẻ bình thường nào khác nghe thấy lời nhận xét như thế khóc lên được, thế mà lại hí lên như con ngựa… Chà, chẳng phải là con người kỳ quặc là gì?
- Thế cậu bảo mình là cái nút bấc à? Quỷ tha ma bắt cậu - Grigori cười hết cơn rồi . - Mình cũng chẳng muốn học các cách cư xử với cái lịch của các cậu làm gì. Mình trở về với mấy con bò những của đó chẳng dùng được vào việc gì. Nếu Chúa che chở, nếu mình còn sống trong khi giao thiệp với mấy con bò, mình rạp đầu chào rồi mới với chúng nó: "Chao ôi, xin ngài thứ lỗi cho, ngài bò hói? Xin ngài thứ lỗi cho, ngài bò lang! Các ngài cho phép tôi sửa lại cái ách cày vai các ngài nhé! Kính thưa ngài, ngài bò giống, tôi cung kính xin ngài làm ơn đừng ra khỏi luống cày! "Đối với chúng nó phải hết sức ngắn gọn: vắt-nrư. Toàn bộ cách phái trí đối với loài bò chỉ có thế thôi.
- phải là "phái trí" mà là "phối trí" - Kopylov sửa lại.
- Cũng được thôi, ừ phối trí. Nhưng có điều mình đồng ý với cậu.
- Điều gì thế?
- Điều cậu bảo rằng mình là cái nút bấc. Ở với các cậu mình là cái nút bấc, nhưng cứ chờ đấy, sau thời gian, mình sang với bọn Đỏ ở bên chúng nó mình biến thành hòn chì nặng cho mà xem. Đến lúc đó những thằng ăn bám có lễ độ, có học thức như các cậu chớ có chạm trán với mình? Mình móc linh hồn cùng với tim gan mề phổi của các cậu ra cho mà xem! - Grigori bằng giọng nửa đùa nửa rồi thúc con ngựa, lập tức cho nó chuyển sang nước kiệu nhanh.
***
Buổi sáng vùng ven sông Đông ra trong bầu khí tịch mịch dệt tinh vi như tấm lụa, đến nỗi mỗi tiếng động dù trầm đến đâu cũng làm nó rách và gây những hồi . Chỉ có những con chim sơn ca và cun cút ngự trị đồng cỏ, nhưng trong các thôn lân cận ngừng vẳng ra những tiếng ầm ì trầm trầm thường kèm theo chuyển quân của những đơn vị quân đội lớn.
Bánh xe của những cỗ pháo và những hòm đạn kêu lạch xạch ở những chỗ ổ gà. Ngựa hí bên những giếng nước, những đại đội bộ binh hành quân qua, tiếng chân bước ràn rạt, nhàng, ăn nhịp. Xe ngựa và xe bò của các đại đội vận tải chạy long xồng xộc chở vũ khí và đạn dược ra mặt trận. Mùi cháo lúa mì nấu nhừ, mùi thịt ninh với lá nguyệt quếvà mùi những chiếc bánh mới lấy trong lò ra xông lên ngọt ngọt chung quanh những chiếc xe nhà bếp dã chiến.
Ngày sát thị trấn Ust-Medvediskaia có những tiếng súng trường hai bên bắn nhau rất dữ, vài phát đạn pháo thưa thớt nổ bung ra cách lười nhác, rất bang. Trận chiến đấu vừa mở màn.
Tướng Fitkhelaurov ăn sáng tên phó quan đứng tuổi mặt bự rượu, vào báo cáo:
- Sư đoàn trưởng sư đoàn của quân bạo động Melekhov và trưởng ban tham mưu sư đoàn Kopylov.
- Mời vào phòng tôi - Fitkhelaurov đưa bàn tay rất to đầy gân xanh đẩy cái đĩa đựng vỏ trứng, từ tốn uống cốc sữa còn bốc hơi, gấp cẩn thận chiếc khăn ăn rồi bước ra khỏi bàn.
Thân hình hết sức to lớn, nhưng nặng nề và nhẽo nhợt do tuổi tác, nom có vẻ cao tới mức khó tưởng tượng trong căn phòng -dắc xíu với cái cửa ra vào long cả đà ngang và những cửa sổ đóng kín mít. Viên tướng vừa vừa sửa lại cái cổ đứng của chiếc áo quân phục may rất vừa người, ho những tiếng rất vang, bước vào phòng bên. thấy Kopylov và Grigori đứng dậy bèn khẽ gật đầu chào nhưng chìa tay ra, rồi ra hiệu mời hai người ngồi vào bàn.
Grigori đỡ gượm, nhàng ngồi xuống mép chiếc ghế đẩu và liếc nhìn Kopylov.
Fitkhelaurov nặng nề ngồi phịch xuống, làm chiếc ghế dựa kiểu Viên kêu răng rắc. co cặp chân đài nghêu, đặt hai bàn tay to lù lù lên đầu gối, rồi bắt đầu bằng giọng trầm khàn đặc:
- Thưa hai ngài sĩ quan, tôi mời hai ngài đến để chúng ta nhất trí với nhau về số vấn đề… Cái lề thói du kích của thời kỳ bạo động chấm dứt rồi! Các đơn vị của các ngài còn tồn tại như những thể hoàn chỉnh độc lập nữa rồi, mà ra, các đơn vị đó cũng chưa bao giờ là những thể hoàn chỉnh. Chỉ là những bày đặt tưởng tượng thôi. Các đơn vị đó sát nhập vào Quân đội sông Đông. Chúng ta chuyển sang tấn công cách có kế hoạch. đến lúc cần phải nhận thức thấy tất cả những điều đó và phục tùng vô điều kiện mệnh lệnh của hộ chỉ huy tối cao. Xin các ngài hãy trả lời vì sao hôm qua trung đoàn bộ binh của các ngài chi viện cho tiểu đoàn đột kích. Tại sao trung đoàn ấy từ chối tấn công tuy có mệnh lệnh của tôi? Ai là người chỉ huy cái gọi là sư đoàn của các ngài?
- Tôi. - Grigori khẽ trả lời.
- Xin ngài làm ơn trả lời câu hỏi.
- Mãi hôm qua tôi mới trở về sư đoàn.
- Thế ngài đâu?
- Tôi tạt về thăm nhà.
- Giữa lúc chiến đấu mà sư đoàn trưởng lại tự cho phép mình về chơi nhà! Sư đoàn của ngài là cái nhà thổ. Bừa bãi vô kỷ luật! Tồi tệ quá chừng! - Cái giọng trầm của viên tướng mỗi lúc vang ồm ồm trong căn phòng chật hẹp. Ngoài cửa thấy mấy tên phó quan rón rén qua lại, chúng thào đưa mắt cười với nhau. Hai cái má của Kopylov mỗi lúc trắng nhợt ra. Còn Grigori cứ nhìn bộ mặt đỏ tía và hai nắm tay phù thũng nắm chặt của viên tướng mà cảm thấy trong lòng mình sôi sục cơn phẫn nộ thể nào ghìm nén được.
Fitkhelaurov bất thần nhảy lên cách nhàng rất là bất ngờ rồi nắm lấy lưng ghế quát lên:
- Các ngài phải là đơn vị quân đội mà là bây Xích vệ - lưu manh! đám rác rưởi bại loại chứ phải là những người -dắc! Ngài Melekhov, ngài đáng chỉ huy sư đoàn mà chỉ đáng làm cần vụ!… mà đánh giầy đánh ủng! Ngài nghe thấy chưa? Tại sao mệnh lệnh được chấp hành? Chưa họp mít-tinh có phải ? Chưa thảo luận có phải ? Các ngài hãy ghi nhớ cho kỹ: ở đây có đồng chí với các ngài đâu, và chúng tôi cho phép đem cái trật tự Bolsevich áp dụng ở đây đâu! Chúng tôi cho phép đâu?
- Tôi xin ngài đừng quàng quạc lên với tôi? - Grigori đứng dậy, đưa chân gạt chiếc ghế đẩu ra rồi giọng thầm.
- Ngài cái gì hử? - Fitkhelaurov nhô hẳn người ra qua mặt bàn, hỏi khàn khàn. tức quá giọng như bị nghẹn thở.
- Xin ngài đừng quàng quạc lên với tôi! - Grigori nhắc lại to hơn… Ngài triệu tập chúng tôi đến để giải quyết công việc… - Chàng nín lặng trong giây, đưa mắt nhìn xuống rồi thêm bằng giọng gần như thầm , nhưng mắt vẫn nhìn chằm chằm vào hai bàn tay Fitkhelaurov - Thưa quan lớn, nếu ngài tìm cách động đến tôi, dù chỉ bằng ngón tay, tôi cho ngài nhát gươm ngay tại chỗ?
Trong phòng chết lặng, nghe thấy cả tiếng thở hổn hển của Fitkhelaurov. ai gì chừng phút. Rồi có tiếng cánh cửa hơi cọt kẹt. tên phó quan hoảng hốt nhòm vào qua kẽ cửa.
Rồi cánh cửa khép vào vẫn nhàng như lúc mở ra. Grigori vẫn đứng đấy tay rời đốc gươm. Hai đầu gối Kopylov hơi run run, mắt nhìn vơ vẩn khoảng nào đó tường. Fitkhelaurov nặng nề ngồi xuống ghế, húng hắng vài tiếng ho của người già rồi làu bàu:
- Chuyện hay ! - Và tiếp, giọng hoàn toàn bình tĩnh, nhưng mắt nhìn Grigori - Mời ngài ngồi xuống. Chúng ta có cơn nóng nảy và như thế cũng đủ rồi. Bây giờ xin ngài nghe đây: tôi ra lệnh cho ngài lập tức ném tất cả các đơn vị kỵ binh… nhưng ngài ngồi xuống nào!
Grigori ngồi xuống và đưa tay áo lên lau những giọt mồ hôi bất thần đổ ra đầm đìa mặt.
- Thế nầy nầy, ngài lập tức tung ngay tất cả các đơn vị kỵ binh vào khu vực đông-nam và tấn công ngay tức khắc. Cánh bên phải của ngài tiếp xúc với tiểu đoàn hai của trung tá Trumakov…
- Tôi mang sư đoàn đến đấy. - Grigori bằng giọng mệt mỏi rồi thọc tay vào túi quần lấy chiếc khăn tay. Chàng lau mồ hôi trán lần nữa bằng chiếc khăn tay thêu ren của Natalia, rồi nhắc lại - Tôi đưa sư đoàn đến đấy đâu.
- Sao vậy?
- Việc điều động đòi hỏi nhiều giờ…
- Điều đó liên can gì đến ngài. Tôi là người chịu trách nhiệm về kết quả của chiến dịch.
- , có liên can đấy, và chịu trách nhiệm phải chỉ có mình ngài…
- Ngài từ chối chấp hành mệnh lệnh của tôi à? - Fitkhelaurov hỏi, giọng khàn hẳn . ràng cố giữ bình tĩnh.
- Vâng.
- Trong hoàn cảnh như vậy, xin ngài lập tức trao lại ngay quyền chỉ huy sư đoàn? Bây giờ tôi hiểu vì sao mệnh lệnh của tôi được chấp hành.
- Chuyện ấy tuỳ ngài hiểu thế nào cũng được, nhưng sư đoàn tôi trao.
- Ngài muốn tôi hiểu ý ngài như thế nào?
- Hiểu như tôi với ngài! - Grigori hơi thoáng có nét cười.
- Tôi tước quyền chỉ huy của ngài! - Fitkhelaurov giật giọng, và ngay lúc đó Grigori đứng phắt dậy.
- Thưa quan lớn, tôi chịu quyền chỉ huy của ngài!
- Nhưng cuối cùng ngài vẫn phải chịu quyền chỉ huy của người nào chứ?
- Vâng, tôi phục tùng quyền chỉ huy của tư lệnh các lực lượng bạo động Kudinov. Còn đối với ngài, tôi thậm chí lấy làm ngạc nhiên khi nghe thấy ngài ra tất cả những điều vừa nãy… Trong lúc nầy tôi và ngài vẫn ngang quyền với nhau. Ngài chỉ huy sư đoàn và tôi cũng vậy. Vì thế trong lúc nầy ngài đừng có quát tháo với tôi… Bao giờ tôi bị kéo xuống làm đại đội trưởng lúc đó tuỳ ý ngài. Nhưng để cho người ta đánh mình … - Grigori giơ ngón tay trỏ bẩn thỉu lên, rồi vừa mỉm cười vừa long lanh cặp mắt đầy tức tối, nốt -… ngay đến lúc đó tôi cũng để cho người ta đánh đâu?
Fitkhelaurov đứng dậy, sửa lại cái cổ áo làm tức thở, hơi nghiêng mình chào và :
- Chúng ta còn có gì để với nhau nữa rồi. Ngài hành động như thế nào tuỳ ý ngài. Tôi lập tức báo cáo ngay lên bộ tư lệnh tập đoàn quân về tư cách của ngài và tôi dám bảo đảm với ngài rằng cần chờ đợi lâu la mới thấy kết quả đâu. Toà án binh dã chiến của chúng ta nay vẫn hoạt động đều.
Chẳng chú ý gì đến đôi mắt đầy tuyệt vọng của Kopylov, Grigori chụp chiếc mũ cát-két lên đầu, bước ra cửa. Ra tới ngưỡng cửa, chàng đứng lại :
- Ngài thấy cần phải báo cáo lên đâu cứ báo cáo, nhưng đừng có doạ dẫm tôi, tôi phải là thằng có thể doạ được đâu… Và trong lúc nầy ngài chớ có động đến tôi. - Chàng ngẫm nghĩ lát rồi lại thêm - Nếu tôi chỉ sợ em -dắc của tôi cho ngài trận… - Rồi chàng đóng cửa đánh sầm, lê gươm lách cách, bước những bước dài ra phòng ngoài.
Kopylov hốt hoảng ra theo. đuổi kịp chàng ở phòng ngoài.
- điên mất rồi, Panteleevich? - nắm chặt hai tay cách tuyệt vọng, khẽ .
- Ngựa đâu? - Grigori vo tròn cái roi ngựa trong tay, quát oang oang.
Như con quỷ dữ, Prokho ba chân bốn cẳng chạy ù tới trước thềm.
Sau khi ra khỏi cổng, Grigori ngoái nhìn lại. Chàng thấy ba gã liên lạc hối hả đỡ tên tướng Fitkhelaurov ngồi lên con ngựa cao lớn, thắng cái yên trang hoàng rất đẹp…
Đoàn người ngựa của Grigori lầm lì chừng nửa vec-xta. Kopylov gì vì biết rằng bây giờ phải là lúc Grigori sẵn sàng chuyện trò và trong lúc nầy mà tranh cãi với chàng phải nguy hiểm. Cuối cùng lại chính Grigori nhịn được nữa:
- Sao cậu cứ câm như hến thế? - Chàng hỏi giọng gay gắt. - Cậu đến đây để làm gì hả? Đến làm người chứng kiến à? Cậu chơi cái trò giả câm giả điếc à?
- Chà, người em ạ, mà vừa diễn tiết mục cũng đặc biệt đấy!
- Thế có tiết mục của sao?
- Kể ra chính ông ấy cũng đúng. Cái giọng ông ấy với chúng mình đáng phẫn nộ!
- Như thế mà bảo là với chúng mình à? Ngay từ đầu la lối, chẳng khác gì bị người ta chọc dùi vào đít ấy.
Nhưng cả cũng khiếp! phục tùng sĩ quan có cấp bậc cao hơn… Trong hoàn cảnh chiến đấu, việc đó, người em ạ…
- Chẳng sao cả, nhưng phải là vấn đề ấy! Chỉ tiếc rằng giơ tay đánh mình! Nếu mình cho nhát gươm vào giữa trán, cho cái sọ của toác ra làm đôi.
- Dù thế cũng thể chờ đợi điều gì tốt lành đâu.
Kopylov giọng bực bội rồi cho con ngựa chuyển sang bước .
- Nhìn chung có thể thấy rằng giờ họ bắt đầu tăng cường kỷ luật, phải cẩn thận mới được!
Hai con ngựa song song. Chúng vừa thở phì phì vừa ve vẩy đuôi đuổi mòng. Grigori nhìn Kopylov có vẻ chế nhạo và hỏi:
- Cậu diện quần lành áo tốt như thế nầy được cái gì hử? Có lẽ cậu tưởng chúng nó pha trà mời cậu xơi đấy phải ? Chúng nó trịnh trọng mời cậu ngồi vào bàn tiệc đấy phải ? Cạo râu cạo ria, áo quân phục chải sạch, ủng đánh bóng lộn… Mình còn thấy cậu thấm nước bọt vào khăn tay cọ mấy vết bẩn xíu đầu gối nữa đấy?
- Thôi bỏ chuyện ấy , tôi xin ? - Kopylov đỏ mặt, cố chống chế.
- Thế là bao nhiêu công sức của cậu đều thành công cốc! - Grigori vẫn giễu . - những thế nó còn thèm chìa tay cho cậu bắt nữa.
- Cùng với phải chỉ có thể chờ đón những điều như thế. - Kopylov lẩm bẩm rất nhanh, rồi bỗng nhiên nheo mắt kêu lên, giọng vừa kinh ngạc vừa sung sướng - Xem kìa! Đằng kia phải là em mình đâu. Quân Đồng minh đấy!
cỗ sáu con la kéo khẩu pháo chạy từ phía trước lại trong ngõ hẹp. tên sĩ quan cưỡi con ngựa hồng cộc đuôi bên cạnh. Tên coi ngựa cưỡi con la đầu tiên cũng mặc quân phục , song vành mũ cát két của lại đính quân hiệu sĩ quan Nga và lon vai là cấp trung uý.
Khi chỉ còn vài xa-gien là tới ngang Grigori, tên sĩ quan đưa hai ngón tay lên vành chiếc mũ cát bằng li-e, hất đầu ra hiệu bảo chàng né sang bên. Cái ngõ quá hẹp, muốn khỏi chạm vào nhau chỉ có cách là cho hai con ngựa cưỡi sát hẳn vào hai dãy tượng vi bằng đá.
Hai bên má Grigori có những cục tròn tròn động đậy. Chàng nghiến răng cho con ngựa tiến thẳng tới trước mặt tên sĩ quan .
Tên kia ngạc nhiên giương cao hai hàng lông mày và hơi lánh sang bên cạnh. Hai bên chỉ qua được cách khó khăn sau khi tên sĩ quan co chân bên phải chiếc ghệt bó rất chặt lên cái mông chải bóng nhoáng của con ngựa cái thuần giống của .
tên pháo thủ, coi vẻ là sĩ quan Nga, nhìn Grigori cách tức tối:
- Có lẽ ngài cũng lánh được sang bên chứ? Chẳng nhẽ ở chỗ nầy cũng có thể phơi bày cái vô giáo dục của mình ra hay sao?
- Mầy cứ đường mầy và câm cái mồm , đồ chó đẻ, nếu tao lánh ra cho mầy xem… - Grigori khẽ khuyên .
Tên sĩ quan ngồi phần trước của khẩu pháo bèn nhỏm lên, quay mặt về phía sau kêu to:
- Các ngài ơi! Hãy giữ cái thằng vô liêm sỉ nầy lại!
Grigori vung ngọn roi cách đầy ý nghĩa, và vẫn cho ngựa bước dọc theo cái ngõ. Bọn pháo thủ nhìn chàng bằng những cặp mắt thù địch nhưng có tên nào tìm cách giữ chàng lại.
Chúng đều mệt mỏi, bám bụi đầy người và đều là những tên sĩ quan còn trẻ, chưa có ria. Sáu khẩu đội của đại đội pháo khuất sau chỗ ngoặt. Lúc đó Kopylov mới cắn môi, cho ngựa chạy lên sát Grigori:
- là làm bậy, Grigori Panteleevich! Cư xử cứ như thằng bé con ấy!
- Cậu muốn gì hử, được trao nhiệm vụ theo sát để lên lớp cho tôi có phải . - Giọng Grigori gừ gừ.
- phát khùng lên với Fitkhelaurov tôi còn hiểu được, - Kopylov nhún vai , - song cái gã người ấy nó làm gì ? Hay là thích cái mũ cát két của nó?
- Tôi có phần thích vì nó đội cái mũ ấy ở đây, ở ngay gần Ust-Medvediskaia… Cậu bảo nó đem chỗ khác mà đội hơn… Trong khi hai con chó cắn nhau con thứ ba chớ có dính vào. Cậu hiểu ?
- À ra thế? Té ra phản đối can thiệp của nước ngoài! Nhưng theo tôi, khi sắp bị bóp cổ nhận được bất kỳ giúp đỡ nào cũng sướng.
- Được cậu sướng cứ sướng, còn mình mình cho phép chúng nó đặt chân lên mảnh đất của chúng ta đâu!
- trông thấy những thằng Chiệc ở bên bọn Đỏ chưa?
- Sao cơ chứ?
- Chẳng phải cả hai đằng đều cũng thế cả hay sao? Cũng đều là giúp đỡ của người nước ngoài thôi.
- Cậu đúng rồi? Những thằng Chiệc ấy tự nguyện đến với bọn Đỏ.
- Còn những thằng nầy theo , chúng nó bị lôi tới đây bằng vũ lực hay sao?
Grigori tìm được cách trả lời, cứ nín thinh ngồi yên hồi lâu. Chàng moi óc cách đau khổ rồi cuối cùng thêm và trong giọng của chàng vang lên niềm tức tối giấu giếm.
- Cái bọn các cậu, những thằng lắm chữ nghĩa ấy, bao giờ cũng thế… Thoắt cái nhảy sang bên nầy, thoắt cái nhảy sang bên kia, hệt như những con thỏ chạy mặt tuyết ấy! Song người em ạ, mình vẫn cảm thấy rằng về chuyện nầy cậu đúng, thế mà mình chẳng có cách nào bẻ cho cậu cứng lưỡi được… Thôi chúng ta vứt mẹ nó . Đừng làm mình rối óc nữa. có cậu, đầu óc mình cũng rối bời lên rồi.
Kopylov giận quá, từ lúc đó cứ nín thinh, và cho đến khi về tới nhà, hai người thêm gì với nhau nữa. Chỉ có gã Prokho cứ lẵng nhẵng đuổi theo hai người để hỏi vì trong lòng hẳn nhức nhối vì tò mò, nhịn được nữa!
- Thưa ngài Grigori Panteleevich, bẩm quan lớn, ngài làm ơn bảo hộ cho, cái bọn Kadet chúng nó có cái gì kéo những khẩu pháo thế? Tai như tai lừa, nhưng tất cả những chỗ khác lại đúng là ngựa. Nhìn thấy cái con gia súc nầy mà cứ khó chịu thế nào ấy… Của quỷ quái gì vậy, nó là cái giống gì thế, ngài làm ơn giải thích hộ cho nếu chúng tôi đánh cuộc với nhau bằng tiền…
lẽo đẽo cho ngựa sau chừng năm phút, nhưng chờ mãi chẳng thấy trả lời, bèn ghìm ngựa. Đến khi ba gã liên lạc kia đến nơi, mới thầm bảo chúng:
- em ạ, họ cứ ngậm tăm mà . Xem ra chính họ cũng cảm thấy lạ, cũng chẳng hiểu quái gì về chuyện cái của thổ tả ấy do đâu mà xuất đời nầy…