Chương 185


Ngày mười chín tháng năm, Miska Kosevoi được Gumanovsky, trưởng ban tham mưu lữ đoàn tiễu phạt thuộc Tập đoàn quân số 9 phái tìm ban chỉ huy của trung đoàn 32 để trao công văn hoả tốc. Theo những tin tức mà Gumanovsky nắm được trung đoàn nầy đóng ở thôn Gorbanovsky.
Ngay hôm ấy, lúc trời về chiều, Miska phóng ngựa tới thôn Gorbanovsky, nhưng ban chỉ huy trung đoàn 32 có ở đấy.
Trong thôn rộn lên vô số những xe cộ của đoàn vận tải tuyến hai của sư đoàn 23. Các xe nầy từ sông Dones chạy về hướng Ust-Medvedicha, có hai đại đội bộ binh yểm hộ.
Miska lang thang trong thôn vài tiếng đồng hồ, cố hỏi dò xem trung đoàn bộ kia đóng ở đâu. Cuối cùng có chiến sĩ kỵ binh Hồng quân cho biết rằng hôm qua ban chỉ huy trung đoàn 32 ở thôn Elanchevsky, gần thị trấn Bokovskaia.
Miska cho ngựa ăn rồi ngay đêm ấy tới Elanchevsky, nhưng cả ở đấy cũng gặp trung đoàn bộ. Lúc nửa đêm, Miska đường trở về Gorbanovsky gặp đội trinh sát của Hồng quân đồng cỏ.
- Ai? - Từ xa họ hỏi Miska.
- Người mình đây.
- Nhưng là người mình như thế nào mới được chứ? - Người đội trưởng cho ngựa tiến tới gần, khẽ hỏi giọng trầm như phải cảm, ta đội chiếc mũ lông trắng kiểu Kuban và mặc cái áo kiểu trec-ket màu lam - Đơn vị nào?
- Lữ đoàn tiễu phạt thuộc Tập đoàn quân số Chín.
- Có giấy tờ của đơn vị ?
Miska đưa trình giấy tờ chứng minh. Người đội trưởng trinh sát xem giấy tờ dưới ánh trăng rồi hỏi vặn vẻ tin:
- Thế ai là lữ đoàn trưởng của các ?
- Đồng chí Lozovsky.
- Lữ đoàn ấy bây giờ ở đâu?
- Bên kia sông Đông. Nhưng còn đồng chí, đồng chí thuộc đơn vị nào? Có phải trung đoàn Ba mươi hai ?
- . Chúng tôi thuộc sư đoàn Ba mươi ba Kubanskaia.
- Thế ở đâu đến đây?
- Ở Elanchevsky.
- Thế đâu?
- Gorbanovsky.
- Hừ! nay bọn -dắc ở thôn Gorbanovsky rồi.
- thể được! - Miska kinh ngạc.
- Tôi bảo cho biết rằng ở đấy có những thằng -dắc phiến loạn rồi. Chúng tôi vừa trông thấy chúng nó đấy.
- Thế tôi Bobrovsky bằng cách nào bây giờ? - Miska hốt hoảng .
- Ai làm thế nào biết được.
Người đội trưởng trinh sát thúc con ngựa huyền mông xuôi bỏ , nhưng rồi ta quay lại nửa người yên, khuyên Miska:
- với chúng tôi thôi, nếu bị chúng nó "béng cái đầu" đấy!
Miska sẵn lòng theo đội trinh sát. Ngay đêm ấy, cùng các chiến sĩ Hồng quân tới thôn Krugilin, nơi trung đoàn 294 Taranrocsky đóng quân. trao bức công văn cho trung đoàn trưởng, trình bày lý do vì sao mình đem được công văn tới địa điểm rồi xin phép ở lại trung đoàn, gia nhập đội trinh sát kỵ binh.
Sư đoàn 33 Kubanskaia mới được biên chế gần đây gồm số đơn vị thuộc Tập đoàn quân Tamanskaia và những chiến sĩ tình nguyện vùng Kuban. Sư đoàn nầy được điều từ Astrakhan về khu vực Voronez - Lisky. lữ của sư đoàn nầy, gồm ba trung đoàn Taranrocsky, Derbensky và Vaxinkovsky, được điều đánh quân phiến loạn. Chính nó tấn công và đánh bật sư đoàn của Grigori Melekhov sang bên kia sông Đông.
Lữ đoàn vừa chiến đấu vừa hành quân cấp tốc tiến theo bờ bên phải sông Đông từ khu du mục của trấn Kazanskaia đến những thôn đầu tiên về phía tây của trấn Ust-Khopesky. Mãi sau khi cánh bên phải của nó chiếm được những thôn ven sông Tria, lữ đoàn mới lộn trở về, sau khi nán lại chừng hai tuần ở vùng ven sông Đông.
Miska tham gia các trận chiến đấu đánh chiếm thị trấn Karginskaia là loạt thôn sông Tria. Sáng ngày 27, đại đội trưởng trung đoàn 294 Taranrocsky tập hợp các chiến sĩ Hồng quân bên cạnh đường, ngay đồng cỏ, ở gần thôn Hạ Grusinsky, để đọc bản mệnh lệnh vừa nhận được. Và Miska Kosevoi ghi sâu vào trong lòng mấy câu: "… Phải phá tan sào huyệt của bọn phản bội và nghịch thù vô liêm sỉ. Phải diệt cho hết bọn Cain…" và "Đối với những thằng tay chân của Koltrak và Denikin chỉ có chì, thép và lửa!".
Sau khi Stokman bị giết, sau khi Miska được nghe tin về cái chết của Kotliarov cùng các đồng chí đảng viên cộng sản trấn Elanskaia niềm căm hờn đối với bọn -dắc luôn luôn thiêu đốt trái tim Miska. Mỗi khi có tên tù binh là quân phiến loạn -dắc rơi vào tay , Miska còn đắn đo gì nữa, còn lắng nghe tiếng mơ hồ của lòng thương nữa. Từ ngày ấy hề đối xử khoan dung đối với tên nào trong số đó. cứ đưa cặp mắt xanh biếc và lạnh buốt như băng nhìn những tên đồng hương và hỏi: "Mày chống lại Chính quyền Xô viết à?", rồi chờ trả lời, nhìn vào khuôn mặt biến sắc như mặt người chết của tên tù binh, vung gươm chém luôn. Chém thương tiếc? Và những chỉ chém mà còn thả "con gà trống đỏ"(1) cho nó bay lên mái những ngôi nhà trong các thôn mà quân phiến loạn rút bỏ. Rồi khi những con bò đực, bò cái hoảng sợ đến phát điên phá hàng rào các sân nhà cháy, kêu rống lên chạy ra ngõ, Miska dùng súng trường nhằm thẳng vào chúng mà bắn.
Miska tiến hành cuộc chiến tranh thoả hiệp, cuộc chiến tranh tàn khốc chống lại tầng lớp -dắc sung sướng phè phỡn, chống lại bội tín tráo trở của dân -dắc, chống lại các nếp sống thủ cựu, th trệ, chưa gì phá vỡ được, nó mọc rễ sâu sắc bao nhiêu thế kỷ nay dưới các mái ngôi nhà sung túc. Cái chết của Stokman và Kotliarov nuôi dưỡng chí căm thù của Miska, và những lời trong bản mệnh lệnh chỉ diễn đạt rành rọt đến cùng cực các tình cảm mà chưa biết cách ra. Ngay hôm ấy cùng ba đồng chí đốt chừng trăm rưởi ngôi nhà ở trấn Karginskaia. biết ở chỗ nào thấy trong nhà kho tiệm buôn có thùng dầu hoả, bèn đem ra quảng trường. Bàn tay đen sì của đánh hết bao diêm và chân bước đến đâu là khói hắc và lửa hồng trùm lên các ngôi nhà ốp ván, sơn vẽ, trang trí đẹp đẽ của bọn lái buôn, cố đạo, của những tên -dắc giàu có, những kẻ " có những hành vi quỷ quyệt xô đẩy đám quần chúng -dắc tối tăm ngu dốt nổi lên bạo động".
Đội trinh sát kỵ binh thường là những chiến sĩ đầu tiên tiến vào các thôn mà quân địch rút bỏ. Bộ binh kéo tới Miska cho gió lửa hoành hành các ngôi nhà có của nhất. muốn rằng dù sao cũng phải về thôn Tatarsky lần để trả thù những người đồng hương của mình về cái chết của Kotliarov cùng các đảng viên người trấn Elanskaia, để đốt cháy nửa thôn. lập sẵn trong óc danh sách các ngôi nhà cần phải đốt, và quyết định rằng nếu đơn vị tiến quân từ vùng sông Tria qua bên trái trấn Vosenskaia, nhân lúc đêm tối tự ý rời đơn vị để tạt về thôn nhà cho kỳ được.
Nhưng cũng còn nguyên nhân nữa thúc đẩy Miska phải về thôn Tatarsky… Hai năm gần đây, qua những lần cùng Dunhiaska nhà Melekhov thỉnh thoảng gặp nhau, tình cảm chưa ra lời gắn bó hai người. Chính những ngón tay ngăm ngăm của Dunhiaska dùng những sợi len tươi thắm thêu cái túi đựng thuốc tặng Miska. Chính Dunhiaska giấu mọi người trong gia đình đem đến cho Miska đôi găng làm bằng lòng dê màu xám khói vào ngày mùa đông. Và chiếc khăn thêu mà Miska trân trọng giữ trong túi áo ngực quân phục binh sĩ của trước kia vốn là của Dunhiaska. Và Miska cảm thấy có gì quý bằng chiếc khăn thêu xíu ba tháng nay vẫn còn lưu trong các nếp nhăn của nó mùi hương của thân hình người con , thoang thoảng như hương cỏ khô! Mỗi khi ngồi mình, lấy chiếc khăn ra những hồi ức rạo rực tự nhiên ập tới: cây tiêu huyền đầy sương muối bên bờ giếng, cơn bão tuyết đổ xuống như trút từ màn trời tối đen, cặp môi mọng chắc run run của Dunhiaska và những cái ánh tinh thể lóng lánh trong những miếng tuyết tan hai hàng mi cong của .
Miska sửa soạn rất chu đáo cho chuyến về nhà. bức tường trong ngôi nhà của lão lái buôn ở trấn Karginskaia, giật xuống tấm thảm hoa để dùng làm áo ngựa, và có cái áo ngựa đẹp là lùng từ những màu sắc tươi thắm, những đường hoa rất đẹp, nhìn từ xa thấy vui mắt. lục trong chiếc hòm -dắc, lấy được chiếc quần ngựa có nẹp gần như còn mới và nửa tá khăn bịt đầu của đàn bà có thể dùng làm ba đôi vải bọc chân. Còn đôi găng tay đan bằng sợi của đàn bà cất vào trong túi yên, vì đeo ngay bây giờ, trong những ngày chiến tranh rầu rĩ, mà chờ đến lúc lên đến ngọn gò, sắp sửa cho ngựa tiến vào thôn Tatarsky mới dùng đến.
Từ cổ tới nay, có tập quán là lính -dắc trở về thôn nhà bao giờ cũng phải ăn vận diện. Vì thế dù tham gia Hồng quân, chàng chưa được giải phóng khỏi các truyền thống -dắc cũ như Miska vẫn gìn giữ thiêng liêng tập quán cổ truyền đó.
Miska cưỡi con ngựa rất khá lông mầu hạt dẻ sẫm, mũi trắng. Chủ cũ của nó là gã -dắc trấn Ust-Khopeskaia, bị Miska chém chết trong trận xung phong. Ngoài chuyện là chiến lợi phẩm, con ngựa nầy còn có những điểm khác có thể đem ra khoe: cơ thể nó đẹp, nước chạy hăng nhanh, dáng vẻ hiên ngang, nom đúng là con ngựa chiến. Nhưng cái yên Kosevoi cưỡi lại bé, tầm thường. Đệm yên mòn, có những chỗ vá, đai bụng phía sau làm bằng da dầu, bàn đạp cũ kỹ, bị rỉ bám dầy cốc biết từ bao giờ, mài cọ thế nào cũng sạch. Cả hàm thiếc cũng rất tầm thường, có đồ trang sức nào cả. Vì thế cần phải làm việc gì đó, dù chỉ trang hoàng cho bộ hàm thiếc thôi cũng được. Miska đau khổ nặn óc biết bao nhiêu ngày để tìm cách giải quyết vấn đề nầy, và cuối cùng chàng có được giải pháp hết sức tài tình. Cạnh nhà tên lái buôn, ngay trước quảng trưởng, có chiếc giường mạ kền trắng loá mà những người làm công của lão lôi ra khỏi ngôi nhà cháy. Bốn góc giường có bốn quả cầu trắng, nắng chiếu vào nhấp nhoáng đến loá mắt. Chỉ cần tháo hay bẻ mấy quả cầu ấy, đeo vào dây hàm thiếc là bộ hàm giá thiếc nom hoàn toàn khác hẳn trước đây. Miska làm đúng như thế, vặn vít, lấy ra bốn quả cầu rỗng bốn góc giường, rồi dùng dây tơ đeo hai quả vào vòng hàm thiếc, hai quả hai bên dây mõm, thế là đầu con ngựa có bốn quả cầu sáng rực như mặt trời giữa trưa. Những khi phản chiếu ánh nắng lại càng choáng lộn thể nào nhìn được. Ánh kền loá lên đến nỗi hễ con ngựa về hướng mặt trời là mắt nó nhíu lại, chân chốc chốc lại vấp, bước chẳng vững vàng chút nào. Mặc cho con ngựa nhìn vì mấy quả cầu, mặc cho nó chảy nước mắt do ánh sáng phản chiếu, Miska vẫn tháo quả cầu nào khỏi bộ hàm thiếc. Nhưng chẳng bao lâu đến ngày Miska phải rời bỏ cái trấn Karginskaia cháy dở, nồng nặc mùi tro và gạch hun. Trung đoàn có nhiệm vụ tiến về sông Đông, về hướng Vosenskaia. Vì thế Miska khó khăn gì lắm cũng xin được đội trưởng trinh sát cho mình ngày nghỉ phép để về thăm gia đình.
Đồng chí đội trưởng những cho nghỉ phép mà còn giúp đỡ thêm:
- Cậu lấy vợ chưa? - hỏi Miska.
- Chưa.
- Nhưng có lẽ cũng có mẻng rồi chứ gì?
- Cái gì? Mẻng là cái gì? - Miska ngạc nhiên hỏi.
- Chà nhân tình ấy mà!
- À à à. Cái chuyện ấy có. Nhưng có người con nhà tử tế.
- Thế là cậu có đồng hồ và dây đeo chưa?
- Chưa có đồng chí ạ.
- Chà cái cậu nầy! - Đội trưởng trinh sát, người Xinvrovol, trước kia vốn là hạ sĩ tái đăng. Hồi ở quân đội cũ, bản thân ta cũng nhiều lần nghỉ phép, vì thế kinh nghiệm cho ta biết rằng ở đơn vị về mà rách rưới lam lũ cực như thế nào. ta bèn tháo bộ ngực nở nang chiếc đồng hồ có sợi dây đeo to thể tưởng tượng được và - Cậu là chiến sĩ tốt! Nầy, cậu hãy đeo mà về nhà, cho bọn con chúng nó hoa mắt, và cậu hãy nhớ tới mình ở trung đội ba. Chính mình cũng sống qua thời trai trẻ, phá đời của bọn con cũng có, bòn của bọn đàn bà cũng có mình biết lắm… Cái dây nầy làm bằng vàng Mỹ mới đấy. Nếu có thằng nào hỏi cứ trả lời như thế. Nhưng nếu gặp thằng nào hỗn xược muốn hỏi dấu hiệu(2) ở đâu cậu cứ quạng thẳng vào mõm nó! Thường vẫn có những thằng mặt dày vô sỉ như thế, đối với chúng nó cần năng gì cả, cứ nện vào mõm chúng nó là xong.
Trước kia có lần, nhớ là trong tiệm ăn hay ở nơi công cộng nào đó, có thằng văn sĩ nào đó xuất thân biết là quản lý hay thơ lại, tự nhiên vác mẹ nó mặt đến định làm nhục mình ngay trước công chúng: "Ngài phô cái dây đồng hồ bụng, làm cứ như bằng vàng … Nhưng dấu hiệu của nó ở chỗ nào, xin ngài làm ơn cho biết?" Hôm ấy mình để cho nó kịp hoàn hồn: "Dấu hiệu ấy à? Nầy dấu hiệu!" Rồi người đội trưởng tốt bụng của Miska nắm bàn tay nâu xịt, to bằng đầu đứa con nít, đấm ra với sức mạnh khủng khiếp.
Miska đeo chiếc đồng hồ, rồi ngay đêm ấy cạo râu dưới ánh lửa và thắng ngựa ra . Đến khi trời rạng vào thôn Tatarsky.
Thôn xóm vẫn hoàn toàn như xưa. Cái gác chuông cao lắm của toà nhà thờ xây bằng gạch vẫn vươn lên bầu trời xanh ngắt cây thánh giá mạ vàng bạc phếch. Những ngôi nhà kiên cố của bọn cố đạo và lái buôn vẫn nằm sát sin sít quanh bãi thôn. Cây tiêu huyền che bóng cho căn nhà gần đổ dụi của Miska vẫn rì rầm với cái giọng thân thiết như xưa…
Chỉ có điều lạ lùng chưa từng thấy trong thôn, làm Miska kinh ngạc nhất là bầu khí chết lặng bát ngát trùm lên khắp các ngõ như cái mạng nhện. Các phố vắng tanh bóng người. Cửa chớp của tất cả các nhà đều đóng im ỉm. Thỉnh thoảng mới thấy vài nhà có chiếc khoá lủng lẳng trước cửa ra vào, nhưng phần lớn cửa ngõ đều mở toang. Ôn dịch tựa như lê những cái chân đen sịt của nó qua khắp thôn, làm cho các sân gia súc cũng như ngoài phố đều vắng tanh vắng ngắt. Các nhà trước kia có người ở bây giờ đều trống rỗng, quạnh hiu.
nghe thấy tiếng người , tiếng gia súc kêu hay tiếng gà gáy. Chỉ có bầy sẻ vẫn ríu rít kêu chim chíp dưới các mái nhà hiên nhà kho và những đống củi chất cho khô dần, cứ như lúc trời sắp mưa.
Miska bước vào sân gia súc nhà . ai trong số những người thân thuộc ra đón. Cửa vào phòng ngoài mở thông thống. Bên ngưỡng cửa còn thấy vứt bừa bãi cái xà cạp rách nát của Hồng quân, đoạn băng nhăn nhúm, đen sì những máu và vài cái đầu gà thối rữa, ruồi bám đầy chung quanh, và những đám lông gà. Đúng là vài ngày trước đây số chiến sĩ Hồng quân đến ăn trong căn nhà nầy: sàn vẫn còn vung vãi những mảnh bát đĩa vỡ, những miếng xương gà gặm, những mẩu thuốc lá, những mảnh báo bị dẫm nát… Miska cố nén tiếng thở dài, bước vào phòng trong. Trong đó tất cả vẫn như xưa, chỉ trong hai tấm ván nắp cái hầm thường cất dưa hấu về mùa thu hình như có bị nậy lên.
Bà mẹ của Miska có thói quen đem táo khô giấu xuống dưới đó, để trẻ con khỏi lấy ăn. Miska nhớ lại chuyện ấy bèn bước tới chỗ tấm ván, bụng bảo dạ: "Chẳng nhẽ mẹ chờ mình? Có lẽ mẹ có giấu cái gì xuống ấy cũng chưa biết chừng?" Rồi rút gươm, lấy mũi gươm nạy tấm ván. Tấm ván rít lên, bật ra. Mùi ẩm mốc dưới hầm xông lên.
Miska quỳ xuống nhìn. Mắt còn chưa quen với bóng tối nên lúc lâu chẳng nhận được ra vật gì. Cuối cùng nhìn thấy tấm khăn bàn cũ bên đặt nửa chai rượu, cái xoong trong có miếng trứng tráng mốc meo, mẩu bánh mì bị chuột gặm mất nửa, cái hũ bịt kín bằng cái chén gỗ… Bà mẹ già chờ con trai về. Bà chờ con như chờ người khách quý nhất!
Trong lúc Miska lần xuống hầm, lòng run lên vì thương và sung sướng. Mới vài ngày trước đây, hai bàn tay ân cần chăm chút của bà mẹ chạm vào tất cả các vật xếp chiếc khăn bàn cũ sạch nầy? Ngay cạnh đấy có cái túi bằng vải đay trắng treo cái khấc. Miska vội lấy ngay cái túi xuống, thấy trong đó có đôi quần áo lót của mình, cũ, nhưng được vá víu cẩn thận, giặt sạch và là phẳng phiu bằng chầy. Thức ăn bị chuột vấy hỏng cả. Chỉ có rượu và sữa còn chưa bị đụng đến. Miska uống hết chỗ rượu và sữa mát lạnh rất ngon vì đế lâu dưới hầm, lấy đôi quần áo lót rồi leo lên .
Có lẽ bà mẹ sang bên kia sông Đông. "Mẹ sợ dám ở lại, mà như thế còn hơn, nếu bị bọn -dắc giết chết cũng chưa biết chừng. Chỉ sợ mẹ vì mình mà bị chúng nó rung như cây lê mất thôi…" - vừa nghĩ thầm vừa từ từ bước ra ngoài. tháo ngựa nhưng quyết định sang nhà Melekhov ngay: nhà họ ở ngay bên bờ sông Đông, và từ bên kia sông, tên thiện xạ nào đó có thể dễ dàng bắn Miska bằng viên đạn chì có vỏ của quân phiến loạn. Vì thế Miska quyết định tạt sang nhà Korsunov, chờ đến lúc trời nhá nhem quay ra bãi và dựa vào bóng tối để đốt nhà Mokhov cùng những ngôi nhà khác của những tên lái buôn và cố đạo.
cho ngựa qua các sân sau, tới đám nhà phụ rộng thênh thang của nhà Korsunov, rồi qua cái cổng mở toang, đến buộc ngựa ở bên thềm. vừa định bước vào trong nhà thấy cụ Grisaka ra thềm. Cái đầu cụ lắc lư với bộ tóc trắng như tuyết, hai con mắt loà già quá đến hết cả màu sắc nheo nheo. Chiếc áo quân phục -dắc màu xám mặc còn chưa rách cài tất cả các khuy, cổ áo bẩn thỉu đính hai cái lon đỏ loé, nhưng cái quần ngựa rộng thùng thình chạy xệ chỉ muốn tụt xuống làm ông cụ cứ phải giữ bằng cả hai tay.
- Chào cụ? Miska đứng bên thềm, vung roi chào.
Cụ Grisaka nín thinh. Trong cặp mắt nghiêm khắc của cụ cả vẻ vừa thù ghét vừa kinh tởm.
- Chào cụ, tôi chào cụ đấy! - Miska giật giọng.
- Lạy Chúa tôi! - Ông già miễn cưỡng trả lời.
Nhưng cụ vẫn nhìn Miska với vẻ chú ý đầy phẫn nộ. Còn Miska cứ đưa chân sang bên, đứng rất thung dung. ngoáy ngoáy cái roi ngựa, cau mày, mím chặt cặp môi mọng như môi con .
- Cụ Grisaka, sao cụ rút sang bên kia sông Đông?
- làm thế nào mà biết tên tôi hử?
- Tôi chôn rau cắt rốn ở đây, làm gì mà chẳng biết?
- Thế là con cái nhà ai?
- Kosevoi.
- Con thằng Akim à? Cái thằng trước kia làm công cho nhà tôi ấy à?
- Đúng đấy.
Như thế đúng là đấy à, Akim con? Hôm làm lễ rửa tội sơ sinh, người ta đặt tên cho là Miska chứ gì? Hay lắm? cha nào con nấy? Cái thằng ấy cũng ăn cháo đái bát, qua sông đấm buồi vào sóng, còn có lẽ cũng thế chứ gì?
Miska tháo chiếc găng khỏi bên tay, hai hàng lông mày càng cau lại.
- Người ta gọi tôi là gì và tôi như thế nào can gì đến cụ. Tôi chỉ muốn hỏi tại sao cụ sang bên kia sông Đông?
- muốn . Còn làm gì hử? làm chó săn cho quân phản Chúa phải ? đính ngôi sao đỏ lên mũ rồi phải ? Đồ chó đẻ, đồ khốn nạn, thế là mày chống lại người -dắc chúng tao à? Chống lại đồng bào cùng thôn với mầy à?
Cụ Grisaka chập chững bước thềm xuống. Sau khi cả nhà Korsunov đều bỏ sang bên kia sông Đông, xem ra cụ ăn uống chẳng ra thế nào. Bị con cháu bỏ lại, cụ gầy yếu xiêu vẹo, càng thêm già xọm, quần áo lôi thôi lếch thếch. Cụ đứng lại trước mặt Miska, nhìn với vẻ vừa ngạc nhiên vừa căm phẫn.
- Tôi chống lại đấy, - Miska trả lời. - Và sắp tiêu diệt chúng nó rồi đấy?
- Nhưng trong Kinh Thánh như thế nào mày có biết ? Các người muốn người ta làm cho mình thế nào, hãy làm cho người ta thế ấy (3)! Có phải thế ?
- Thôi cụ cụ đừng đem những điều viết trong Kinh Thánh ra làm mê muội đầu óc tôi. Tôi đến đây phải để nghe những chuyện ấy đâu Bây giờ cụ hãy lập tức ra khỏi nhà ngay… - Giọng Miska nghiêm lại.
- Sao lại như thế được?
- Thế mà vẫn phải thế đấy.
- Nhưng mày muốn giở trò gì hử?
- Chẳng có chuyện gì quan trọng đâu! Cụ chỗ khác ngay, tôi bảo kìa?
- Tao khỏi nhà tao. Tao biết có chuyện gì và để làm gì rồi… Mầy làm đầy tớ cho quân phản Chúa, cái dấu của chúng nó đóng lên cái mũ của mầy kia kìa? Đấng tiên tri Gieremi về chúng mày như thế nầy nầy: "Ta cho dân nầy ăn ngải cứu và uống mật đắng, và làm cho chúng nó bị ô nhục khắp mặt đất(4)". Bây giờ đến lúc con phản lại cha, em phải lại rồi…
- Nầy cụ đừng có làm rối óc tôi! Đây phải là chuyện em gì cả. Cái việc tính toán nầy cũng rất giản đơn: cha tôi làm việc cho nhà cụ đến chết, và cả tôi nữa, hồi trước chiến tranh tôi cũng phải đập thóc cho nhà cụ, cái sườn của tôi còn non yếu như thế mà bị những túi thóc nhà cụ làm vẹo rồi. Bây giờ đến lúc phải tính sổ rồi dây. Ra khỏi nhà , tôi lập tức đốt nhà nầy ngay! Chúng mầy sống mãi trong nhà cao cửa rộng, bây giờ mà sống như chúng tao sống: ra lều đất mà ở. hiểu chưa, lão già nầy?
- Đấy - đấy! đến lúc đúng như thế rồi! Trong sách của đấng tiên tri éxai viết: "Khi dân ra ngoài, trông thấy xác của những kẻ nghịch cùng ta. Ròi bọ xác chúng nó bao giờ hết, lửa thiêu chúng nó bao giờ tắt, và chúng nó làm gớm ghiếc cho mọi xác thịt"…(5)
- Thôi tao có giờ mà đấu khẩu với mày nữa rồi? - Miska bằng giọng phẫn nộ lạnh như tiền. - Có ra khỏi nhà ?
- ! Mày cút , đồ quân thù quân hằn?
- Chính vì những thằng ngoan cố như mày nên mới có chiến tranh đấy? Chính chúng mày khuấy động dân chúng, xui dân chúng phản lại cách mạng… - Miska hấp tấp hạ khẩu súng trường kỵ binh vai xuống.
Phát súng nổ, cụ Grisaka ngã ngửa ra. Cụ rất rành rọt:
- Tựa như… phải là lòng ta muốn… mà là ý của Đức Chúa lời ta muốn thế… Lạy Chúa tôi, xin Người hãy thu nạp kẻ nô lệ của Người… trong bình yên… - Rồi cụ rên rỉ, máu rỉ ra dưới chòm râu trắng loá.
- Rồi Chúa thu nạp! Cái con quỷ già nầy, mày đáng bị tống cổ về đấy từ lâu rồi!
Kosevoi vòng tránh chỗ ông cụ nằm sóng sượt với vẻ mặt kinh tởm rồi chạy lên thềm.
Vỏ bào khô bị gió thổi bay vào phòng ngoài cháy bùng lên với những ngọn lửa hồng hồng. Cái vách bằng ván ghép ngăn căn để đồ với phòng ngoài bén lửa rất nhanh. Khói bốc lên đến trần, bị làn gió thổi thông thống lùa vào phòng.
Miska bước ra ngoài và trong khi đốt nhà kho, nhà thóc, những ngọn lửa ở nhà cháy ra đến ngoài, rào rào thè lưỡi liếm cách thèm khát các khung cửa sổ bằng gỗ thông và vươn những cánh tay dài nghêu leo lên mái nhà…
Miska vào cánh rừng bên cạnh thôn đánh giấc cho đến khi trời hoàng hôn, dưới những cây mận dại có những dây hốt bố leo quấn quít. Ngay cạnh đấy, con ngựa của lười nhác bứt những sợi cỏ thê mục mọng nước. Nó được tháo yên, hai chân sau bị chằng vào nhau. Đến tối, con ngựa khát chịu được nữa hí lên đánh thức chủ.
Miska đứng lên buộc cái áo ca-pốt vào dây yên, cho con ngựa uống nước ở cái giếng ngay trong rừng, rồi đóng yên, cưỡi ngựa vào trong ngõ.
Những cái cọc cháy thành than đen xì vẫn còn bốc khói quanh sân trước nhà Korsunov, những làn khói khét lẹt lan ra mù mịt. Cả ngôi nhà chính rộng thênh thang chỉ còn lại cái nền đá rất cao và cái bếp lò gần đổ dụi với cột ống khói đen ngòm vươn lên trời.
Miska thẳng tới sân gia súc của nhà Melekhov.
Bà Ilinhitna ở dưới nhà kho đùm ít gỗ vụn vào tạp dề để nhóm bếp trong lúc Miska vẫn chễm chệ yên, mở cửa xép cho ngựa thẳng vào trong sân.
- Chào bác ạ! - chào bà già, giọng âu yếm.
Nhưng bà Ilinhitna sợ hết hồn hết vía, bà buông thõng hai tay, được câu nào để trả lời, những mảnh củi vụn rơi lả tả từ chiếc tạp dề…
- Bác có khoẻ bác?
- Ơn… ơn Chúa, - bà Ilinhitna ngập ngừng trả lời.
- Bác vẫn còn sống, vẫn khoẻ chứ?
- Sống còn sống, nhưng chuyện sức khoẻ chớ có hỏi.
- Các ông -dắc nhà bác đâu cả rồi? - Miska xuống ngựa, bước tới nhà kho.
- Ở bên kia sông Đông…
- Bác ở lại chờ bọn "Kadet" à?
- Tôi chỉ lo công việc của đàn bà… Các chuyện kia tôi biết…
- Thế Evdokaia Pantelevna (6) có nhà ?
- Cả nó cũng sang bên kia sông Đông rồi.
- Ma quái đưa họ sang bên ấy? - Cơn tức tối làm giọng Miska run lên, trở nên cứng rắn hơn. - Bác ạ, tôi với bác thế nầy nhé: thằng Grigori, thằng con trai bác ấy, nó là kẻ thù hung ác nhất của Chính quyền Xô viết đấy. Chúng tôi mà sang tới bờ bên kia lồng cái dây thòng lọng đầu tiên vào cổ nó. Còn bác Panteley Prokofievich mà bỏ chạy là cần thiết. Con người vừa già vừa thọt như bác ấy cứ ngồi ở nhà là tốt nhất…
- Để chờ chết à? - Bà Ilinhitna hỏi bằng giọng nghiêm khắc rồi lại bắt đầu nhặt những mảnh gỗ vụn bỏ vào trong tạp dề.
- Chà chết đến nỗi phải chết đâu. Có thể cũng phải ăn roi chút ít, nhưng giết người người ta giết bác ấy đâu. Nhưng tất nhiên tôi đến thăm bác phải là vì chuyện ấy. - Miska sửa lại cái dây đồng hồ ngực, đưa mắt nhìn xuống. - Tôi đến là để thăm Evdokaia Pantelevna. Tôi hết sức lấy làm tiếc vì ấy cũng theo đám rút lui, nhưng bác là mẹ đẻ ấy nên tôi xin thưa với bác. Tôi xin thưa với bác như thế nầy: tôi đau khổ vì ấy từ lâu rồi, nhưng bây giờ chúng tôi chẳng làm gì có giờ để đau khổ vì các . Chúng tôi chiến đấu chống bọn "phản" và tiêu diệt chúng nó cách thương tiếc. Nhưng hễ hoàn toàn tiêu diệt được chúng nó, thành lập được Chính quyền Xô viết hoà bình toàn thế giới là bác ạ, tôi nhờ ông mối đến xin bác Evdokaia đấy.
- Bây giờ phải là lúc chuyện ấy!
- , đúng lúc lắm! - Miska cau mày giữa hai hàng lộng mày của hằn lên vết nhăn rất bướng bỉnh. - Mối manh chưa phải lúc, nhưng về chuyện ấy có thể được. Mà tôi cũng chọn lúc nào khác để đâu. Hôm nay tôi còn ở đây, nhưng đến mai chưa biết chừng bị điều sang bên kia sông Dones rồi. Vì thế tôi muốn báo để cho bác biết: Evdokaia, bác chớ có gả bừa gả bậy cho ai, nếu nhà bác gặp chuyện chẳng hay gì đâu. Chỉ sau khi đơn vị tôi gửi tới bức thư báo tin tôi bị giết, bác hãy để cho người khác đến mối manh, còn bây giờ được. Vì tôi và ấy thương nhau rồi. Quà tặng ấy tôi chẳng đem gì về cả, vì quà biếu chẳng kiếm đâu ra. Nhưng nếu bác cần đến thứ gì trong số tài sản của những thằng tư sản, lái buôn, bác cứ bảo, tôi lôi về ngay.
- Cầu Chúa cứu vớt? Tôi vốn dĩ lấy cái gì của người khác bao giờ.
- Thôi được nếu thế tuỳ ý bác. Nếu bác được gặp Evdokaia trước tôi nhờ bác chuyển giúp cho lời tôi tha thiết hỏi thăm. Thôi chào bác và xin bác chớ quên những lời tôi .
Bà Ilinhitna trả lời, bỏ vào trong nhà, còn Miska lên ngựa, ra bãi thôn.
Đến đêm, các chiến sĩ Hồng quân từ núi kéo xuống thôn.
Tiếng họ chuyện trò nhộn vang lên trong các ngõ. Ba người mang khẩu trung liên ra đặt vọng tiêu ở bờ sông Đông. Họ hỏi Miska, đòi kiểm tra giấy tờ. đến trước căn nhà của gã Semion "Đầu gang" gặp thêm bốn người nữa, hai người chở lúa yến mạch chiếc xe có mui, còn hai người kia cùng mụ vợ bé ho hen của gã "Đầu gang" khiêng chiếc máy khâu đạp chân và túi bột.
Mụ vợ gã "Đầu ngang" nhận ra Miska, chào hỏi :
- Thím kéo cái gì đấy thím? - Miska tò mò hỏi.
- Chúng tôi giúp chị thuộc giai cấp bần nông xây dựng cơ nghiệp đây. Chúng tôi đem đến cho chị ấy chiếc máy khâu của bọn tư sản và bột mì. - chiến sĩ Hồng quân trả lời liến thoắng, giọng rất hoạt bát.
Miska đốt liền lúc bảy ngôi nhà của mấy tên rút sang vùng sông Dones: hai tên lái buôn Mokhov và Atepin "Cha - cha" tên cố đạo Visarion, lão cha tư tế Pankrati và ba tên -dắc giàu có khác. Xong đâu đó mới ra khỏi thôn.
lên đến gò quay ngựa nhìn lại. Bên dưới, trong thôn Tatarsky, những đám lửa đỏ rực cháy bùng bùng với những ngọn lửa vươn dài như đuôi cáo nền trời đen như đá lợp nhà. Lửa lúc vụt cao, ánh cả xuống mặt sông Đông chảy cuồn cuộn lăn tăn như những mắt lưới, lúc hạ thấp xuống, ngả về phía tây, đốt ngấu nghiến nhưng ngôi nhà.
Từ phía đông, luồng gió hiu hiu thổi từ đồng cỏ tới, càng làm lửa cháy to thêm và đưa những đám khói đen lấp loáng như than của đám cháy rất xa…
Chú thích:
(1) Ý "châm lửa đốt" (ND)
(2) Hình khắc tên hiệu kim hoàn đồ vàng để chứng thực là phải của giả. (ND)
(3) Tân ước. Tin lành theo Luca, chương VI, tiết 31. (ND)
(4) Cựu ước, sách của Gieremi, chương IX, tiết 15, 16. Đúng trong Kinh Thánh viết là: "Nầy, ta cho dân nầy ăn ngải cứu và cho uống mật đắng. Ta làm cho chúng tan lạc trong các dân tộc mà chúng nó và tổ phụ chúng chưa từng biết… (ND)
(5) Cựu ước. Sách của Exai. Chương LXVI, tiết 24. (ND)
(6) Cách xưng hô long trọng để gọi Dunhiaska. (ND)

Chương 186


Cuộc phiến loạn ở vùng Đông Thượng thu hút từ mặt trận miền nam lực lượng khá lớn của Hồng quân, vì thế nó cho phép Bộ tư lệnh Quân đội sông Đông những có thể tự do điều động lại lực lượng của chúng mặt trận yểm hộ Novocherkask, mà còn tập trung được trong khu vực hai trấn Kamenskaia và Ust-Belokalitvenskaia binh đoàn đột kích rất mạnh gồm những trung đoàn qua thử thách, kiên cường nhất, phần lớn là dân miền dưới và dân Kalmys. Nhiệm vụ của binh đoàn nầy là chờ thời cơ thích đáng, phối hợp với các đơn vị của tướng Fitkhelaurov, đánh bật sư đoàn 12 thuộc Tập đoàn quân Hồng quân số 8, rồi hoạt dộng bên sườn và trong hậu phương hai sư đoàn 13 và Ukrainskaia, đột phá về phía Bắc để hợp nhất với quân phiến loạn vùng Đông Thượng. Tướng Denisov tư lệnh Quân đội sông Đông cùng với trưởng ban tham mưu là tướng Poliakov kịp thời vạch ra kế hoạch tập trung binh đoàn đột kích, và đến cuối tháng Năm, toàn bộ kế hoạch nầy hầu như được thực . Gần 16.000 tay súng và tay gươm được điều về hướng Kamenskaia tập cùng với 36 khẩu pháo và 140 cỗ súng máy. Chúng còn tập trung cả những đơn vị kỵ binh cuối cùng và những trung đoàn tinh nhuệ của cái gọi là "quân đội trẻ" biên chế trong mùa hè năm 1918, gồm những gã -dắc vừa đủ tuổi lính.
Trong khi đó, quân phiến loạn bị bao vây bốn phía, vẫn tiếp tục đánh bật những cuộc tấn công của các đơn vị tiễu phạt Hồng quân. Về phía Nam, dọc theo bên trái sông Đông, hai sư đoàn quân phiến loạn ngoan cố nằm lỳ trong các chiến hào, cho quân địch vượt sông, tuy vô số những đại đội pháo của Hồng quân bố trí suốt chiều dài mặt trận hầu như lúc nào ngớt dội lên đầu chúng hoả lực ác liệt. Còn ba sư đoàn nữa yểm hộ khu vực phiến loạn về phía tây, phía bắc và phía đông. Ba sư đoàn nầy phải chịu những thiệt hại hết sức nặng nề, nhất là trong khu vực đông bắc, nhưng vẫn rút lui, vẫn cứ trụ lại các địa giới của khu Khopesky.
Đại đội của bọn -dắc thôn Tatarsky bố trí ngay trước mặt thôn nhà. Cuộc sống vô công rồi nghề bất đắc dĩ làm chúng chán ngấy vì thế lần chúng làm Hồng quân phải nổi lệnh báo động.
Ngay trong đêm tối mù, vài gã -dắc cảm tử lặng lẽ chèo thuyền sang bờ bên phải, bất thần tập kích vọng tiêu của Hồng quân, giết bốn chiến sĩ Hồng quân và cướp được khẩu súng máy. Ngay hôm sau Hồng quân điều đại đội pháo ở khu vực Vosenskaia đến nơi và đại đội nầy dội lên các chiến hào của quân -dắc màn hoả lực di động. phát đạn ghém vừa nổ khu rừng, đại đội -dắc vội rời bỏ chiến hào, lùi xa bờ sông, rút sâu vào trong rừng. Sau ngày đêm, đại đội pháo bị điều chỗ khác, bọn -dắc thôn Tatarsky lại trở về chiếm lĩnh khoảng trận địa vừa rút bỏ. Đợt bắn phá của pháo binh gây tổn thất cho đại đội: những mảnh đại bác giết hai tên còn trẻ trong số mới bổ sung và làm bị thương gã liên lạc của tên đại đội trưởng, vừa mới ở Vosenskaia về.
Sau đó tình hình lại tương đối yên tĩnh và cuộc sống trong chiến hào lại trôi theo nhịp cũ. Bọn đàn bà thường đến thăm. Cứ đến đêm họ lại mang tới bánh mì và rượu nhà nấu lấy. Song bọn -dắc cũng chẳng thiếu gì thức ăn: chúng chọc tiết hai con bò non bị lạc và ngày nào cũng ra các hồ nước đánh bắt cá. Khristonhia được coi như chủ nhiệm ngành cá. Thuộc phạm vi phụ trách của có cái lưới đánh cá dài mười xa-gien biết ai bỏ lại bờ sông trong khi rút lui. Đại đội -dắc bắt được cái lưới ấy và khi đánh cá Khristonhia bao giờ cũng ra những chỗ sâu, vì thế thường khoe rằng bãi cỏ ven sông có cái hồ nào mà lội qua được. Sau tuần đánh cá liên miên, cái áo sơ-mi và chiếc quần ngựa của nồng nặc mùi cá ướt tanh lợm sao bay qua hết, đến nỗi cuối cùng gã Anikey, dứt khoát chịu nằm cùng hầm với nữa. Gã bảo:
- Người cậu khắm, hệt như con cá nheo thối ấy? Nếu ở lại đây với cậu thêm ngày nữa suốt đời tởm lợm bao giờ dám ăn cá nữa…
Từ hôm ấy, dù nhiều muỗi, Anikey cứ ngủ bên ngoài hầm. Trước khi ngủ, gã nhăn mặt đầy vẻ kinh tởm, cầm chổi quét những đám vẩy cá và ruột cá hôi thối bỏ bừa bãi mặt cát. Nhưng sáng hôm sau Khristonhia đánh cá về lại đàng hoàng ngồi chễm chệ ngay trước cửa hầm, đánh vẩy và bỏ ruột những con cá giếc vừa đánh được. Chung quanh , hàng đàn nhặng xanh bay rùng rùng, những con kiến vàng bò tới lúc nhúc như đám mây. Rồi gã Anikey lại hổn hển chạy tới, từ xa réo lên:
- Cậu kiếm được chỗ nào khác hay sao? Đồ quỷ dữ, sao cậu hóc xương cá mà chết cho rảnh? Thôi xéo , cậu hãy vì Chúa cứu thế mà cút ra chỗ khác! Mình ngủ ở ngay đây mà cậu cứ ném đầy ruột cá ra, làm cho kiến trong toàn khu đều mò tới? tanh thối cứ như Astrakhan ấy?
Khristonhia chùi con dao đánh vẩy vào quần, trầm ngâm nhìn rất lâu khuôn mặt phẫn nộ, nhẵn thín chẳng có sợi râu nào của Anikey rồi bình thản :
- Anikey ạ, đúng là trong bụng cậụ có giun nên cậu mới chịu được mùi cá đấy. Cậu thử chờ lúc đói ăn ít tỏi xem thế nào?
Anikey nhổ toẹt bãi nước bọt, văng tục thôi hồi rồi bỏ
Những cuộc cãi cọ giữa hai gã kéo dài từ ngày nầy qua ngày khác. Nhưng chung, toàn đại đội sống với nhau rất êm thấm. Được ăn uống no nê, tất cả bọn -dắc đều vui vẻ, chỉ trừ Stepan Astakhov. biết vì Stepan được biết qua bọn -dắc trong thôn hay linh tính báo cho ta biết rằng Acxinhia vẫn lại với Grigori ở Vosenskaia mà tự nhiên ta buồn rũ ra. hôm ta vô duyên vô cớ chửi nhau với gã trung đội trưởng rồi dứt khoát từ chối làm công việc canh gác nữa. ta cứ nằm lì trong hầm tấm thảm đen có đóng dấu, chỉ thở dài và hút liên miên thứ thuốc lá nhà trồng lấy. Nhưng đến khi ta được biết rằng viên đại đội trưởng phái Anikey Vosenskaia lĩnh đạn, ta mới ra khỏi hầm lần đầu sau hai ngày đêm nằm lì trong đó, Stepan nheo hai con mắt sưng háp, luôn luôn chảy nước mắt vì mất ngủ, nhìn với vẻ đầy nghi ngờ những đám lá lồm xồm, sáng loá những cái cây ngật ngưỡng trước gió, những đám mây bị gió thổi dựng đứng lên như đàn ngựa bờm trắng, lắng nghe tiếng rừng rì rầm rồi bước qua những cái hầm tìm Anikey.
ta muốn trước mặt bọn -dắc, bèn kéo Anikey ra chỗ khác, khẩn khoản nhờ gã.
- Nhờ cậu tới Vosenskaia tìm hộ Acxinhia, lại lời mình bảo Acxinhia cố đến thăm mình. Cậu hộ rằng giờ mình chấy rận như sung, quần áo lót chưa giặt, ngoài ra cậu giúp thêm rằng… - Stepan nín lặng giây, giấu nụ cười ngượng nghịu dưới hàng ria rồi nốt - Cậu bảo giúp là mình nhớ lắm, mong Acxinhia đến ngay.
Đêm hôm ấy Anikey đến Vosenskaia, tìm được nhà Acxinhia ở.
Sau lần giận nhau với Grigori, nàng vẫn ở nhà bà như cũ. Những lời Stepan với gã, Anikey đều lận tình lại hết, nhưng để cho lời của mình có thêm hiệu lực, gã tự ý bịa thêm rằng Stepan doạ đến Vosenskaia nếu Acxinhia tới đại đội.
Nàng nghe xong lời Stepan nhắn bèn sửa soạn ngay. Bà vội vã nhào bột, nướng ít bánh sữa và hai giờ sau, Acxinhia đóng vai người vợ ngoan ngoãn, cùng Anikey đến chỗ đại đội của thôn Tatarsky bố trí.
Stepan đón vợ với cả nỗi lòng bồi hồi nhưng ta cố giấu để lộ. ta ngắm khuôn mặt gầy rộc của nàng có ý thăm dò, hỏi han nàng chuyện nọ chuyện kia cách dè dặt, nhưng hé răng hỏi nửa lời về chuyện nàng có gặp Grigori hay .
Suốt buổi chuyện, chỉ có lần ta quay chỗ khác, đưa mắt nhìn xuống và hỏi Acxinhia:
- Thế sao Acxinhia lại tới Vosenskaia theo bờ bên kia? Tại sao qua sông ngay phía trước thôn?
Acxinhia trả lời cách khô khan rằng nàng thể qua sông cùng với những người quen biết, mà nhờ nhà Melekhov giúp nàng muốn. Sau khi trả lời xong, nàng cảm thấy như nếu thế nhà Melekhov đối với mình phải là những người xa lạ, mà là họ hàng thôn thuộc. Và nàng luống cuống sợ Stepan cũng có thể hiểu như mình. Mà chắc hẳn ta cũng hiểu như thế. Có cái gì run run dưới hai hàng lông mày Stepan và tựa như có bóng đen lướt qua mặt ta.
ta ngước mắt lên nhìn Acxinhia có ý dò hỏi. Nàng cũng hiểu câu hỏi ra lời ấy, nên rất bất thần ngượng quá, đỏ bừng mặt, tự mình lại bực bội với mình.
Stepan thương hại Acxinhia nên làm vẻ như nhận thấy gì cả, và chuyển câu chuyện sang các việc trong nhà. ta bắt đầu hỏi xem trước khi ở nhà ra nàng cất giấu được những gì và cất giấu có cẩn thận .
Trong thâm tâm Acxinhia cũng nhận thấy đại lượng của chồng, vì thế trong khi trả lời nàng cứ luôn luôn cảm thấy trong lòng ngượng ngùng bứt rứt và để làm Stepan tin rằng tất cả những điều xảy ra giữa hai người đều có gì đáng kể, để giấu xao xuyến trong lòng mình, nàng cố ý kéo dài câu chuyện và giọng dè dặt, khô khan, hoàn toàn chuyên chú vào công việc làm ăn.
Hai vợ chồng ngồi trong hầm chuyện với nhau. Nhưng họ luôn luôn bị bọn -dắc đến quấy rầy. Chốc chốc lại có tên bước vào. Khristonhia vào hầm rồi sửa soạn ngủ ngay ở đấy. Stepan thấy mình có cách nào chuyện trò riêng với vợ bèn miễn cưỡng ngừng câu chuyện.
Acxinhia sung sướng đứng dậy, vội vã cởi khăn gói, lấy cho chồng ăn những cái bánh sữa mang từ thị trấn về rồi lục trong chiếc túi dết dã chiến của Stepan và đem những đồ lót bẩn giặt ở cái đầm gần đấy.
Khu rừng chìm trong bầu khí lặng lờ trước lúc bình minh và làn sương mù xanh xanh. Cỏ trĩu sương đêm gục đầu xuống đất. Ếch nhái đua nhau kêu ồm ộp trong các mảnh đầm và ở chỗ ngay bên cạnh cái hầm, có con chim cuốc kêu rin rít trong bụi phong rất rậm. Acxinhia qua trước bụi cây. Mạng nhện phủ đầy bụi cây từ ngọn xuống tới những cái gốc mọc ngập trong lớp cỏ hết sức rậm rạp. Những giọt sương li ti bám những sợi tơ nhện sáng loá lên như ngọc trai. Con cuốc cuốc lặng phút, song những đám cỏ bị cặp chân đất của Acxinhia dẫm bẹp xuống còn chưa kịp ngỏng lên nó lại cất tiếng kêu. con dẽ mào bay vụt dưới đầm lên trả lời nó bằng giọng thảm thương.
Acxinhia cởi cái áo ngắn mặc ngoài và cái nịt vú làm nàng vướng víu cử động được dễ dàng, lội đến đầu gối trong nước đầm bốc hơi ấm ấm rồi bắt đầu giặt. đầu nàng, những con mòng bay nhung nhúc, tiếng muỗi rùng rùng. Nàng cong cánh tay đầy đặn, ngăm ngăm, xua những con muỗi trước mặt, đầu óc luôn luôn bị ám ảnh bởi những ý nghĩ về Grigori, về chuyện hai người giận nhau lần vừa qua, trước khi chàng xuống đại đội.
"Chưa biết chừng trong lúc nầy chàng tìm mình đây? Ngay đêm nay mình quay về thị trấn?" Acxinhia quyết định như đinh đóng cột rồi mỉm cười nghĩ rằng mình sắp được gặp Grigori như thế nào và hai người làm lành với nhau lẹ như thế nào.
Mà kể cũng lạ : thời gian gần đây, mỗi khi nghĩ tới Grigori, hiểu sao nàng hình dung chàng với cái hình dáng dung mạo đúng như của chàng nay. Trước mắt nàng bao giờ cũng ra Grigori phải như bây giờ, phải là chàng -dắc cao lớn, hùng dũng, giàu kinh nghiệm trường đời, với hai con mắt nheo nheo mệt mỏi, bộ ria đen mà hai đầu đỏ hoe, những sợi tóc bạc quá sớm hai bên thái dương và những vết nhăn thô bạo trán, tất cả những dấu vết thể phai nhoà của mọi thiếu thốn mà chàng phải chịu đựng qua bao năm chiến tranh. Trái lại đó là chàng Griska Melekhov ngày xưa, thô bạo và vụng về trong đương như mọi gã thanh niên khác, với cái cổ tròn tròn thon thon rất trẻ và cặp môi luôn nở nụ cười vô tư lự. Chính vì thế Acxinhia càng cảm thấy chàng gấp bội tình kèm theo trìu mến gần như của người mẹ.
Ngay trong lúc nầy cũng thế: nàng hồi tưởng trong trí nhớ cách hết sức rành rọt những nél khuôn mặt vô vàn thân thương.
Nàng thở hổn hển, mỉm cười đứng thẳng dậy, ném chiếc sơ-mi chưa giặt sạch của chồng xuống chân và bỗng nhiên cảm thấy trong họng có tiếng nức nở ngọt ngào dồn lên như hòn gì vừa tròn vừa nóng. Nàng khẽ lẩm bẩm:
đáng nguyền rủa, chiếm hẳn cõi lòng em đến hết đời rồi!
Nước mắt làm nàng cảm thấy trong lòng nhõm, nhưng sau đó toàn bộ cái thế giới xanh ngát của buổi sớm mai chung quanh tựa như mất hết màu sắc. Nàng đưa mu bàn tay lên chùi má, hất tóc khỏi vừng trán ẩm ướt rồi nhìn theo rất lâu con bói cá bằng cặp mắt mờ đục, vô tư lực. Con chim lông xám xíu lướt mặt nước lát rồi biến mất trong lớp sương mù sủi bọt dưới làn gió, nom như đám đăng-ten hồng hồng.
Giặt xong quần áo, Acxinhia phơi lên mấy bụi cây rồi vào trong hầm.
Khristonhia ngủ dậy. ngồi bên cạnh cửa hầm, ngọ nguật những ngón chân méo mó sần sùi, lải nhải với Stepan, nhưng ta cứ nằm lì cái đệm, nín thinh hút thuốc, nhất định trả lời những câu Khristonhia hỏi.
- Có lẽ cậu cho rằng bọn Đỏ vượt sông sang bờ bên nầy có phải ? Cậu giả câm giả điếc à? Được, giả câm cứ giả câm. Nhưng mình nghĩ rằng nhất định chúng nó vượt sông cho kỳ được ở những chỗ có thể lội qua cho mà xem… Dứt khoát là ở những chỗ lội! Ngoài ra ở chỗ nào khác đâu. Hay cậu lại cho rằng chúng nó có thể cho kỵ binh bơi qua? Nhưng sao cậu cứ câm như hến thế, Stepan? Xem ra tình hình tới chỗ kết thúc rồi, thế mà cậu cứ nằm thưỡn ra như khúc gỗ ấy?
Stepan thậm chí nhảy chồm dậy, trả lời bằng giọng tức tối:
- Nhưng tại sao cậu cứ bám dai như đỉa thế hử? Người với ngợm gì mà kỳ quặc? Người ta có vợ đến thăm mà chúng nó cũng chẳng tha cho… Cứ kéo đến ám với những chuyện ngớ ngẩn đâu đâu, để cho được với vợ lời nào nữa?
Vớ được thằng như thế nầy để mà trao đổi… - Khristonhia bực mình đứng dậy, lồng hai bàn chân đất vào đôi ủng ngắn mòn vẹt. Lúc bước ra ngoài va đầu cái rất đau vào xà ngang cửa.
- Ở đây chúng nó đề yên cho chúng mình chuyện với nhau đâu, ta ra ngoài rừng , - Stepan bảo vợ.
Rồi chờ nàng trả lời có thuận như thế hay , ta bước ngay ra cửa, Acxinhia ngoan ngoãn ra theo.
Hai vợ chồng quay về căn hầm trời giữa trưa. Bọn -dắc trung đội hai nằm nghỉ trong bóng mát dưới bụi xích dương. Nhìn thấy hai người, chúng buông những quân bài xuống, ngừng câu chuyện, gã nháy mắt với nhau tỏ ý "thông cảm", gã cười nhạo, gã vờ thở dài.
Trong khi bước qua trước mặt bọn chúng, Acxinhia bĩu môi cách khinh bỉ, vừa vừa sửa lại chiếc khăn trắng viền đăng-ten nhàu nát chít đầu. Bọn -dắc nín thinh để cho nàng bước qua, nhưng khi Stepan sau vừa tới ngang chỗ bọn chúng Anikey đứng dậy, rời khỏi những gã nằm, rồi vờ ra vẻ cung kính, cúi rạp người xuống chào Stepan và to:
- Xin chúc mừng hai vị… thế là hết tuần chay rồi!
Stepan mỉm cười thích thú. ta lấy làm sung sướng vì bọn -dắc trông thấy mình ở ngoài rừng về cùng với vợ. Đến chừng mực nào đó, chuyện nầy giúp ta ngăn chặn mọi điều ra tiếng vào quanh chuyện vợ chồng ăn ở với nhau chẳng ra gì… ta thậm chí còn nhún nhún vai cách ngang tàng, phơi ra trước mắt bọn kia cái lưng áo sơ-mi còn chưa ráo mồ hôi, coi bộ dương dương tự đắc. Mãi khi được khuyến khích như thế, bọn -dắc kia mới cười nhao nhao:
- Các cậu ạ đàn bà có mấy tay? Cái áo sơ-mi của thằng Stepan vắt được ra nước… Dính chặt lấy hai cái xương bả vai?
- Nó cưỡi thằng cha đến sủi cả mồ hôi…
gã còn trẻ măng nhìn theo Acxinhia đến tận cửa hầm, hai con mắt đờ đẫn đầy vẻ thán phục, rồi gã như mất hồn:
- Khắp gầm trời nầy thể kiếm đâu ra chị chàng đẹp như thế nầy đâu, sai có Chúa phạt!
Anikey nghe thấy thế bèn lý lại:
- Thế chú nó thử tìm chưa?
Nghe thấy những lời sỗ sàng thô bỉ như thế, Acxinhia hơi tái mặt. Nàng bước vào trong hầm, mặt cau lại cách kinh tởm, vì nhớ lại lại vừa nãy với chồng và cũng vì những lời nhận xét tục tĩu của các bạn chồng. Stepan nhìn qua thấy tâm trạng của vợ, chàng bèn dàn hoà:
- Acxinhia ạ, em đừng bực mình với bọn ngựa giống ấy làm gì. Chúng nó buồn nên mới thế đấy.
- Cũng chẳng bực mình với ai cả, - Acxinhia vừa trả lời bằng giọng thầm, vừa lục lọi trong cái túi bằng vải lanh thô mang theo, vội vã lấy ra tất cả những thứ đem đến cho chồng. Rồi nàng khẽ hơn - Chỉ đáng bực với chính mình thôi, nhưng còn lòng dạ nào mà bực nữa…
hiểu sao câu chuyện giữa hai người rất là chuệch choạc.
Chừng mươi phút sau, Acxinhia đứng dậy. "Bây giờ mình bảo ngay rằng mình Vosenskaia", - Nàng nghĩ thế nhưng lại nhớ ngay rằng mình còn chưa cất các đồ lót phơi cho Stepan.
Nàng ngồi ở cửa hầm, vá víu rất lâu những chiếc sơ-mi và đồ lót của chồng mục vì mồ hôi, chốc chốc lại nhìn vầng mặt trời ngả dần về tây.
Tuy vậy hôm ấy nàng vẫn chưa bỏ ngay. Vì có đủ quyết tâm. Nhưng sáng hôm sau, mặt trời vừa ló, nàng bắt đầu sửa soạn. Stepan cố giữ nàng lại, van nàng ở thêm dù chỉ ngày, nhưng nàng khăng khăng nghe, vì thế ta cố nài nữa. Mãi đến lúc sắp chia tay, Stepan mới hỏi:
- Acxinhia định ở Vosenskaia à?
- Tạm thời hãy ở Vosenskaia .
- Có lẽ ở lại đây với hơn?
- Em ở đây cũng tiện… còn có bọn -dắc.
- Ừ mà phải… - Stepan đồng ý như thế, và chỉ chia tay cách lạnh nhạt.
Gió đông-nam thổi rất mạnh. Làn gió bay tới từ nơi rất xa, ban đêm có yếu chút, nhưng đến sáng lại mang đến hơi nóng hừng hực của vùng đồng hoang bên kia biển Caxpiên, đổ ào ào tới những bãi bồi mọc đầy cỏ bờ bên trái sông Đông, hút cạn sương mai, xua tan mây mù, phủ kín các nhánh núi đá phấn vùng ven sông làn hơi ngột ngạt màu hồng nhạt.
Acxinhia tháo đôi ủng ngắn, rồi đưa tay trái nhấc gấu váy (trong rừng, sương vẫn còn đọng cỏ), nhàng bước con đường rừng hoang vắng. Hai bàn chân của nàng cảm thấy mát mát rất dễ chịu chất đất ẩm, trong khi những cặp môi nóng hổi của làn gió hanh cứ sục sạo hôn hai bắp chân để trần đầy đặn, hôn cổ nàng.
Tới khoảng rừng thưa rất thoáng, nàng ngồi xuống nghỉ bên cạnh bụi tầm xuân nở hoa. biết chỗ nào gần đấy có vài con vịt trời cái sục sạo trong đám lau sậy bên cái hồ chưa cạn hết nước, con vịt đực gọi mái bằng giọng khàn khàn.
Những khẩu súng máy bên kia sông Đông nổ nhịp nhanh lắm, nhưng hầu như nghỉ lúc nào, lâu lâu lại bùng lên vài phát đạn pháo. Bên nầy sông, những phát đạn pháo nổ rất rền, nghe như những hồi .
Rồi những tiếng súng lắng lát và muôn vật lại mở ra cho Acxinhia thấy cái thế giới thanh thầm kín của nó: Những đám lá bạch lạp, mặt phải xanh mướt, mặt trái trắng bệch, những tán lá sồi chạm hoa tinh vi như đúc bằng kim khí xào xạc rung lên dưới gió.
Những tiếng rì rầm đều đặn chập chờn vẳng tới từ khoảng liễu hoàn diệp còn non. Ở chỗ rất xa, có con chim cu bập bẹ đếm hộ cho người nào đó biết những năm ta còn được sống thêm bằng giọng rầu rĩ. con chim dẽ cáo cái mào dài bay mặt hồ và hỏi luôn miệng: " là con nhà ai, là con nhà ai?". Cách Acxinhia chỉ hai bước, có con chim xíu uống nước trong vết bánh đường, nó uống xong ngửa cổ ra sau, dim mắt khoái trá. Vài con ong đất lông mượt như nhung, mình đầy phấn hoa, kêu vo vo. Những con ong rừng nâu đen đung đưa cánh những bông hoa của cỏ nội rồi mang những "chiến lợi phẩm" thơm phức lẩn vào những hốc cây râm mát. Nhựa xuống từng giọt từ các cành tiêu huyền. Trong khi đó, từ dưới gốc bụi sơn trà luôn luôn đưa lên cái mùi ngây ngất hắc hắc của lớp lá năm ngoái thối mục.
Acxinhia ngồi yên động đậy để thở hít biết chán muôn vàn thứ mùi khác nhau trong rừng. Khu rừng tràn ngập những thanh tuyệt diệu, muôn hình muôn vẻ hưởng cuộc sống nguyên thuỷ mãnh liệt của nó. Chất đất bồi của bãi cỏ thấm đẫm nước lũ mùa xuân làm sinh sôi nảy nở cơ man nào loại cỏ, đến nỗi con mắt của Acxinhia như bị lạc tấm gấm tuyệt diệu dệt bằng mọi thứ hoa cỏ.
Nàng mỉm cười, môi hơi động đậy nhưng thành tiếng và nhàng lựa lựa lại vài nhánh của thứ hoa xanh xanh tên tuổi nom rất bình thường và bắt đầu cúi cái lưng ong bắt đầu đẫy ra để ngửi hoa, nhưng bỗng nhiên nàng cảm thấy thoang thoảng mùi hương ngọt lịm và lả lướt của hoa linh lan. Nàng đưa lay sờ sờ chung quanh và tìm thấy bông hoa. Nó mọc ngay đấy, dưới bụi cây rất đậm. Những cái lá rộng trước kia có thời xanh mướt cố hết sức che cho cái cuống hoa ngắn ngắn cong cong khỏi bị nắng chiếu vào. đầu cuống hoa thấy rũ xuống vài đài hoa trắng như sữa. Những cái lá đầy sương mai và rỉ vàng sống gần hết cuộc đời của nó, và cái mục nát của chết chóc lan tới những bông hoa. Hai đài hoa bên dưới nhăn nhúm, đen lại, chỉ đài hoa cùng đầy những giọt nước mắt lấp loáng của sương mai bỗng nhiên sáng bừng lên dưới ánh mặt trời với màu trắng loá mê người.
Và hiểu sao trong khoảng khắc ngắn ngủi ấy, trong lúc ngắm đoá hoa nhoi và ngửi mùi hương rầu rĩ của nó, Acxinhia chợt nhớ lại tuổi thanh xuân và toàn bộ cuộc đời khá dài của mình, trong đó ngọt bùi ít mà đắng cay nhiều. Còn gì nữa, đúng là Acxinhia bắt đầu già rồi… người đàn bà còn trẻ đâu có khóc khi hồi ức ngẫu nhiên ập tới trong lòng?
Nàng úp khuôn mặt đẫm lệ vào lòng bàn tay, vùi bên má sưng mọng, ướt đẫm vào chiếc khăn vò nát và cứ nằm sấp như thế mà ngủ thiếp với hai hàng nước mắt ròng ròng.
Gió bỗng thổi mạnh hơn, uốn rạp những ngọn tiêu huyền và dương liễu về phía tây. cây bạch lạp nghiêng ngả với thân cây trắng nhợt và tán lá đập lồng lộn như cơn lốc trắng vẩn. Gió xuống thấp dần rồi thổi tới bụi tầm xuân nở hết hoa, chỗ Acxinhia ngủ. Như bầy chim xanh trong thần thoại bị cái gì làm hoảng sợ lá tầm xuân bay thốc lên với những tiếng rào rào đầy lo lắng. Như những lông chim, cánh hoa rơi xuống lả tả, hồng hồng.
Acxinhia vẫn ngủ với lớp cánh hoa tầm xuân héo rắc đầy người. Nàng nghe thấy tiếng rì rầm bực bội của khu rừng, nghe thấy tiếng hoả lực lại bắt đầu dội lên bên kia sông, cũng cảm thấy rằng vừng mặt trời lên tới đỉnh thiêu đốt cái đầu trần của mình. Đến khi nghe thấy ngay phía có tiếng người và tiếng ngựa hí, nàng mới tỉnh dậy và vội vã nhồm lên.
gã -dắc còn trẻ dắt dây cương con ngựa có đóng yên, đứng ngay cạnh nàng. Với bộ ria trắng bệch và hai hàm răng sáng loá, gã toét miệng cười, nhún nhún vai, vừa vài bước khiêu vũ vừa ca những lời của bài hát vui bằng giọng nam cao khàn khàn nhưng rất dễ nghe:
Em ngã sóng soài,
Quay bốn phía, em tìm mòn con mắt,
Tìm đây, tìm kia,
Phải, trái, trước sau, chung quanh tìm khắp,
Nhưng chẳng ai đỡ hộ em lên!
Ngoái nhìn lại,
Thấy sau lưng có chàng -dắc…
- Tôi tôi tự đứng dậy đấy! - Acxinhia mỉm cười, đứng phắt lên rất lẹ rồi vuốt lại cái váy nhàu nát.
- Chào , nàng quý của tôi! Hai chân chịu nữa hay là lười muốn thế? - Gã -dắc vui tính chào nàng.
- Buồn ngủ quá thiếp lát, - Acxinhia ngượng ngùng trả lời.
- Vosenskaia à?
- Vosenskaia.
- có muốn tôi chở hộ ?
- Chở bằng gì bây giờ?
- ngồi yên, còn tôi bộ. Vấn đề là có có lại. - Gã -dắc nháy mắt pha trò, cái nháy mắt đầy ý nghĩa.
- cần, đường cứ , còn tôi tự tôi khắc khắc đến.
Nhưng gã -dắc kia tỏ ra lão luyện về các trò trăng hoa, đồng thời bám dai như đỉa. Nhân lúc Acxinhia bận chít cái khăn lên đầu, gã vươn cánh tay ngắn nhưng rất khỏe ra ôm chầm lấy nàng, kéo giật nàng vào sát mình, và định hôn nàng.
- Đừng giở trò! - Acxinhia kêu lên rồi đưa luôn khuỷu tay đánh rất mạnh vào chỗ tinh mũi gã.
- Cái tay cái cẳng dấu của , đừng có đánh! Hãy xem kìa. Chung quanh toàn là những cảnh đương hạnh phúc… Muôn loài đều có đôi có lứa… Hai chúng mình cũng nên gánh lấy phần tội lỗi chứ? Gã -dắc nheo cặp mắt tươi cười, ghé hàng ria cù vào cổ Acxinhia và rỉ tai nàng.
Acxinhia duỗi thẳng tay, tì hai bàn tay vào khuôn mặt nâu nâu đẫm mồ hôi của gã, đẩy ra rất mạnh, nhưng trong lòng thấy tức giận chút nào. Nàng định trườn ra, nhưng gã kia ôm nàng rất chặt.
- Đồ ngu xuẩn, tôi mắc cái bệnh thổ tả ấy đấy… Buông tôi ra! - Nàng chợt nghĩ ra cái mẹo ngây thơ đó để tìm cách thoát khỏi gạ gẫm của gã, bèn vừa thở hổn hển vừa van gã.
- Chà… chúng mình hãy thử xem ai mắc bệnh trước ai? - Gã -dắc rít qua kẽ răng rồi bất thình lình bế bổng Acxinhia lên cách dễ dàng.
Chỉ trong nháy mắt, Acxinhia hiểu rằng bây giờ còn là trò đùa nữa và việc chuyển sang hướng tai hại, vì thế nàng đem hết sức đấm vào cái mũi dãi nắng đến rám nâu của gã và vùng ra khỏi hai cánh tay ôm chặt lấy nàng.
- Tôi là vợ của Grigori Melekhov đấy! Cứ thử lại gần lần nữa xem, đồ đó đẻ! Tôi kể lại, rồi ấy cho …
Còn chưa tin vào hiệu quả lời mình , Acxinhia còn nắm chắc trong lay cành cây khô rất to. Nhưng ngọn lửa trong lòng gã -dắc lập tức tắt ngấm. Gã đưa bên tay áo sơ-mi màu cứt ngựa lên chùi đám máu chảy ròng ròng từ hai lỗ mũi xuống ria rồi kêu lên, giọng đau khổ:
- là dại dột? Chà, đàn bà đâu mà dại dột như thế! Sao sớm chút! Xem máu tuôn ra như suối thế nầy… Chúng tôi đánh nhau với địch còn đổ ít máu hay sao mà còn phải có các bà phụ nữ trôn trấn nhà làm đổ máu thêm…
Mặt gã bất thần trở nên buồn rầu và lãnh đạm. Trong lúc gã vốc nước dưới cái vũng ven đường lên lau rửa; Acxinhia vội vã rời khỏi con đường, bước nhanh qua khỏi khoảng rừng trống. Chừng năm phút sau gã -dắc kia đuổi kịp nàng. Gã liếc nhìn nàng, lặng lẽ mỉm cười và đưa tay sửa lại đoạn dây đeo súng ngực cách thành thạo rồi thúc con ngựa chạy nước kiệu rất nhanh.

Chương 187


Đêm ấy, trung đoàn Hồng quân dùng những chiếc bè đóng bằng gỗ ván và gỗ tròn vượt sông Đông ở gần thôn Tiểu Gromtronok.
Đại đội của tiểu thôn Gromtronok bị đánh úp bất ngờ vì đêm ấy phần lớn bọn -dắc chè chén vui chơi. Từ buổi chiều, những ả vợ lính kéo đến thăm khu vực bố trí của đại đội. Họ mang theo những thức ăn và rượu nhà nấu lấy đựng trong hũ hay trong thùng.
Đến nửa đêm tên nào tên nấy say bí tỉ. Các căn hầm đều ầm ầm tiếng ca hát, tiếng đàn bà say rượu kêu the thé, tiếng đàn ông cười khồ khồ, tiếng huýt sáo… Hai mươi gã -dắc phụ trách vọng tiêu cũng về dự cuộc nhậu nhẹt, chỉ để lại bên cạnh khẩu súng máy hai gã xạ thủ và hũ rượu.
Những chiếc bè chở Hồng quân hết sức lặng lẽ rời khỏi bờ bên phải. Sau khi qua sông các chiến sĩ Hồng quân tản khai thành đội hình chiến đấu, ngậm tăm tiến tới dẫy hầm đào cách bờ sông Đông chừng năm mươi xa-gien.
Các chiến sĩ công binh đóng bè chéo rất nhanh trở về đón bộ phận chờ được chở qua tiếp.
Trong chừng năm phút, bờ bên trái nghe thấy gì khác ngoài những tiếng hát đầu đũa của bọn -dắc, rồi lựu đạn ném tay bắt đầu nổ đùng đùng, súng máy lên tiếng ầm ầm, súng trường cũng đồng thời nhả đạn loạn lên hồi và những tiếng hô ngắt quãng vang rất xa: "Hu-ra-a-a! Hu-ra-a-a! Hu-ra-a-a!".
Đại đội của thôn Tiểu Gromtronok bị đánh bật và bị hoàn toàn tiêu diệt cũng chỉ vì đêm tối mù mịt nên quân địch thể nào truy kích. Chúng bị thiệt hại đáng kể nhưng hốt hoảng đưa vợ chạy vừa qua bãi cỏ ven sông về hướng thị trấn Vosenskaia. Trong khi đó những chiếc bè chở loạt chiến sĩ Hồng quân nữa từ bờ bên phải sang, thế là nửa đại đội của tiểu đoàn 111 cùng với hai khẩu trung liên hoạt động bên sườn đại đội phiến loạn của thôn Batsky.
Lực lượng tăng viện vừa sang tới nơi xông ngay vào đột phá khẩu mới mở. Nhưng tiến triển của họ gặp những khó khăn hết sức lớn vì trong đám chiến sĩ Hồng quân ai thuộc địa hình, mà các đơn vị lại có người dẫn đường, cứ phải tiến mò mẫm trong bóng tối như bưng, chốc chốc họ lại đâm vào cái hồ hoặc cái khe sâu đầy nước lũ thể nào lội qua.
Lữ đoàn trưởng chỉ huy trận tấn công bèn quyết định ngừng truy kích chờ trời rạng để sáng hôm sau điều lực lượng dự bị lên cùng tập trung cửa ngõ Vosenskaia và sau đợt chuẩn bị của hoả lực pháo binh (1) tiếp tục tấn công.
Nhưng ở Vosenskaia quân địch thi hành những biện pháp khẩn cấp đề bịt đột phá khẩu. Gã liên lạc vừa phi ngựa tới báo tin Hồng quân vượt sông, tên trực ban ở bộ tư lệnh cho tìm Kudinov và Grigori. Các đại đội kỵ binh thuộc trung đoàn Karghinsky được điều về từ các thôn Cher, Gorokhovka và Dubrovka. Grigori Melekhov nắm quyền chỉ huy toàn bộ chiến dịch. Chàng tung về thôn Erinsky ba trăm tay gươm, trù tính rằng số quân nầy củng cố sườn bên trái và giúp hai đại đội của thôn Tatarsky và thôn Lebirginsky ghìm bớt sức tấn công của địch trong trường hợp họ xông lên bao vây Vosenskaia từ phía đông. Từ phía tây, chàng điều đội nghĩa dũng của dân ngụ cư trấn Vosenskaia và trong các đại đội bộ binh vùng sông Tria tới giúp đại đội Batsky.
Chàng bố trí tám khẩu súng máy trong các khu vực bị uy hiếp, và tự mình đem hai đại đội kỵ binh tới bố trí ven rừng Gorelyi lúc khoảng hai giờ đêm chờ trời rạng, dự định tấn công Hồng quân theo đội hình kỵ binh.
Trong lúc các chòm sao Đại Tiểu hùng tinh còn chưa mờ, đội nghĩa dũng của dân ngụ cư trấn Vosenskaia len lỏi qua rừng định tiến tới khuỷu sông ở thôn Batsky chạm trán với đại đội -dắc thôn Batsky rút lui. Chúng tưởng lầm là gặp địch nên bỏ chạy sau khi hai bên bắn nhau vài phát súng. Bọn lính nghĩa dũng bơi qua cái hồ lớn nằm giữa thị trấn Vosenskaia và khuỷu sông. Trong khi hốt hoảng, chúng bỏ lại bờ cả giày ủng lẫn quần áo. Chẳng mấy chốc hiểu lầm được phát , song cái tin Hồng quân tiến gần tới Vosenskaia lan ra nhanh khủng khiếp. Những người dân chạy loạn sống chen chúc trong các hầm nhà từ Vosenskaia đổ xô về phía bắc, đến đâu cũng loan tin Hồng quân vượt sông Đông, chọc thủng mặt trận và tấn công vào Vosenskaia…
Trời vừa hửng, Grigori nhận được báo cáo về việc đội nghĩa dũng của dân ngụ cư bỏ chạy. Chàng bèn phi ngựa ra bờ sông. Bọn lính nghĩa dũng biết mình nhầm quay trở về chiến hào, vừa vừa chuyện trò ầm ĩ. Grigori cho ngựa chạy tới gần đám và hỏi, giọng châm biếm:
- Trong lúc bơi qua hồ bị chết đuối có nhiều ?
gã khinh binh ướt như chuột vừa vừa vắt cái áo sơ-mi. Gã trả lời ngượng nghịu:
- Bơi như những con cá măng ấy? Làm gì có chuyện chết đuối…
- Ai mà chẳng có lần gặp chuyện mắc cỡ như thế nầy - gã thứ hai còn lý thêm, mình gã chỉ còn có quần áo lót. - Nhưng ông trung đội trưởng của chúng tôi quả chỉ thiếu chút nữa là chết đuối. Ông ấy cởi giầy, vì sợ tháo xà cạp mất nhiều giờ. Rồi cứ thế mà bơi nhưng xà cạp tuột ra dưới nước, quấn vào hai chân… Đúng là gào như thế mới là gào? Có lẽ ở vùng Elanskaia cũng nghe thấy?
Sau khi tìm thấy tên Kramxkov đội trưởng đội nghĩa dũng, Grigori ra lệnh cho đưa bọn khinh binh đến ven rừng, bố trí chúng thế nào khi cần thiết có thể bắn vào sườn các đội hình chiến đấu của Hồng quân. Sau đó chàng trở về các đại đội của mình.
Về đến giữa đường, chàng gặp tên sĩ quan liên lạc của bộ tư lệnh. Tên kia ghìm con ngựa thở hồng hộc, hai bên sườn đưa lên đưa xuống nặng nề. thở dài nhõm:
- Mất bao nhiêu hơi sức mới tìm thấy ngài!
- Có gì thế?
- Bộ tư lệnh truyền đạt với ngài rằng đại đội thôn Tatarsky rời bỏ chiến hào. Chúng nó sợ bị bao vây nên rút về bãi cát… Kudinov dùng mệnh lệnh bằng lời ra lệnh cho ngài lập tức tới ngay đằng ấy.
Grigori bèn đem theo nửa trung đội gồm những tên -dắc có những con ngựa chạy nhanh nhất phóng xuyên qua rừng ra đường cái. Hai mươi phút sau cả toán tới gần hồ Golyi Yamen. Bên trái chúng, bọn -dắc thôn Tatarsky hốt hoảng chạy bán sống bán chết bãi cỏ. Những tên cựu chiến binh và những tên chiến đấu dày dạn đều len lỏi vội vã sát ven hồ, cố lẩn vào các bụi rậm ở bờ hồ. Nhưng phần lớn chẳng chú ý gì đến tiếng súng máy nổ thưa thớt, cứ cắm đầu cắm cổ chạy thẳng mạch, xem ra chúng chỉ bị thúc đẩy bở mong muốn là mau chóng chạy tới khu rừng.
- Đuổi theo chúng nó! Lấy roi mà quất? - Grigori quát to. Chàng tức điên lên, mắt lác hẳn , và là người đầu tiên phóng ngựa đuổi theo bà con cùng thôn.
Khristonhia khập khiễng chạy tế lên sau cùng, hai chân cứ như khiêu vũ, nom rất lạ. Hôm qua đánh cá, bị lau sậy cứa rách gót chân rất đau, vì thế thể chạy được với tất cả cái tốc độ đặc biệt của cặp chân dài nghêu. Grigori đuổi kịp với ngọn roi ngựa giơ cao đầu. Nghe tiếng vó ngựa rầm rập sau lưng, Khristonhia ngoái nhìn lại và càng chạy nhanh hơn.
- Chạy đâu?! Đứng lại! Đứng lại… Có nghe thấy - Grigori quát lên nhưng chẳng có kết quả gì.
Khristonhia đâu có nghĩ tới chuyện đứng lại. vẫn tăng thêm tốc độ và chuyển sang thứ nước đại của con lạc đà chạy thục mạng.
Lúc nầy Grigori như điên như ngộ, chàng rít lên tiếng chửi tục tĩu ghê ghớm, quát to, thúc ngựa. Khi lên đến ngang Khristonhia, chàng khoái trá quất luôn cho roi vào cái lưng đẫm mồ hôi.
Bị đánh, Khristonhia dướn thẳng người lên, nhảy bước rất kỳ quặc sang bên cạnh, nom đại khái như bước nhảy ngang của con thỏ, rồi ngồi xuống đất, từ từ sờ nắn lưng rất cẩn thận.
Những tên -dắc cùng với Grigori cho ngựa phi vượt lên trước bọn chạy trốn, ngăn chúng lại, nhưng dùng đến roi.
- Quật chúng nó ! Quật ! - Grigori vung cái roi ngựa rất đẹp của chàng, quát lên, giọng khàn hẳn .
Con ngựa chàng cưỡi quay tròn tại chỗ, đứng chồm lên, nhất định chạy thêm nữa. Grigori phải mất biết bao nhiêu hơi sức mới điều khiển được nó, rồi lại đuổi theo những tên chạy cùng. Chàng vừa cho ngựa phi, vừa liếc nhanh mắt nhìn thấy Stepan Astakhov đứng bên bụi cây, lặng lẽ mỉm cười.
Chàng cũng trông thấy Anikey cười đến khuỵu cả đầu gối xuống. Gã khum hai bàn tay đưa lên miệng làm loa, rít lên the thé như giọng đàn bà:
- em ơi! Ai còn chạy được trốn cho mau? Bọn Đỏ kia kìa! Bắt lấy chúng nó? Tóm cổ chúng nó ...!
Grigori lại đuổi theo tên đồng hương khác. mặc chiếc áo bông ngắn và chạy biết mệt, chạy rất nhanh. Cái thân hình gù gù của nom quen thuộc lạ lùng, nhưng chàng làm gì có giờ mà nhìn kỹ xem là ai. Từ xa Grigori gầm lên:
- Đứng lại, đồ chó đẻ! Đứng lại ngay, tao chém bây giờ!
Tên mặc áo bông ngắn bất thần chạy chậm dần rồi dừng lại. Đến khi người ấy quay lại với cử chỉ đặc biệt, cái cử chỉ cho thấy cả phẫn nỗ đến cực độ mà chàng nhìn quen từ thời thơ ấu Grigori hoảng lên. Chàng chưa nhìn thấy mặt nhận ra bố.
Hai bên má ông Panteley Prokofievich giật giật như bị chuột rút.
- Bố đẻ ra mày mà là đồ chó đẻ à? Bố mày mà mày doạ chém à? - Ông quát lên, giọng lạc , phá ra. Cặp mắt ông long lên với cái vẻ hung dữ quen thuộc, nom ghê ghớm đến nỗi tức tối của Grigori lập tức nguội hẳn. Chàng hết sức ghìm con ngựa, kêu lên:
- Con nhìn sau lưng nhận ra? Cha làm gì mà kêu toáng lên thế?
- Sao lại nhận được ra? Bố mày mà mày nhận ra à?
Cái tính dễ phát bẳn của ông lão biểu cách vô nghĩa lý và đúng lúc đến nỗi Grigori cũng phải bật cười. Chàng cho con ngựa lên tới chỗ bố, làm lành:
- Thôi cha đừng bực mình nữa? Cái áo đại lễ mà cha mặc con trông thấy bao giờ đâu. Hơn nữa cha lại phi lên như con ngựa thi được thưởng ấy, cả đến hai chân cũng còn khập khiễng nữa! Như thế làm sao mà nhận ra được?
Rồi cũng như trước kia, như bao giờ cũng vậy trong đời sống gia đình, lần nầy ông Panteley Prokofievich lại nhịn. Tuy vẫn còn thở hổn hển, nhưng ông đấu dịu, đồng ý:
- Mầy đúng đấy, cái áo đại lễ phục nầy tao mới mặc đấy, tao đổi cái áo choàng bằng dạ , vì mặc nó nặng quá. Còn chuyện khập khiễng bây giờ làm gì có giờ mà khập khiễng nữa?
Người em ạ, ở đây còn nghĩ được tới chuyện khập khiễng nữa đâu! Cái chết nó lù lù trước mắt mà mày còn chuyện chân cẳng.
- đâu, cái chết nó còn xa lắm. Quay lại cha? Chưa vứt hết đạn chứ?
- Quay lại đâu bây giờ hử? - Ông già nổi nóng.
Nhưng bây giờ lại đến lượt Grigori giật giọng. Chàng dằn từng tiếng, ra lệnh.
- Tôi ra lệnh quay trở lại! Trong hoàn cảnh chiến đấu mà tuân lệnh chỉ huy, cha có biết điều lệnh quy định như thế nào ?
Lời của chàng có tác dụng ngay. Ông Panteley Prokofievich sửa lại cây súng trường lưng, miễn cưỡng lê chân quay trở lại. Khi lên đến ngang lão già còn chậm hơn cả ông, ông thở dài :
- Con cái chúng nó như thế đấy! Chẳng biết kính trọng bố chút nào, cũng chẳng giúp cho bố, chẳng hạn khỏi xông pha chiến trận. Trái lại nó còn tìm cách… tống ngay bố nó tới đấy… Pha-a-ải… , mồ ma thằng Petro, cầu cho nó hưởng phúc nơi thiên đường thằng ấy khá hơn nhiều! Tính tình nó còn ôn hoà dễ dãi, chứ cái thằng điên thằng ngộ, cái thằng Griska nầy, tuy nó là sư đoàn trưởng, có nhiều công trạng và gì gì nữa, nhưng nó cũng chẳng được như thằng kia đâu. Tính nết cứ nóng như lửa ấy, chớ có động vào nó. Thằng nầy đến lúc tôi già nua nó chỉ cầm cái dùi thúc vào lưng để giúp lôi leo lên ngủ bếp lò thôi?
cần phải đặc biệt vất vả lắm Grigori cũng làm bọn lính thôn Tatarsky phải làm theo ý mình…
Chỉ lát sau chàng tập hợp toàn đại đội, đưa tới nơi có địa hình che khuất. Chàng xuống ngựa, giải thích ngắn gọn:
- Bọn Đỏ vượt sông và cố hết sức chiếm Vosenskaia. giờ chiến đấu bắt đầu diễn ra ở gần sông Đông. phải chuyện đùa đâu, và nếu tôi khuyên em đừng bỏ chạy đó phải là điều vô ích. Nếu em còn bỏ chạy lần nữa, tôi ra lệnh cho bọn kỵ binh đóng ở Erinsk chém chết em như chém những kẻ phản bội? - Grigori đưa mắt nhìn lượt đám bà con cùng thôn đứng trong đủ mọi kiểu áo quần, rồi nốt với vẻ khinh bỉ chút giấu giếm - Trong đại đội của em có quá nhiều những thằng khốn nạn, chính chúng nó gây hoang mang dao động. em quàng chân lên cổ chạy, bĩnh cả ra quần, lính với tráng gì như thế? chiến đấu bây giờ chớ có rúc đầu vào giữa hai đầu gối mà lẩn trốn! Ngay lập tức từng trung đội chạy từ đây tới đường gờ đằng kia, rồi từ các bụi cây ra sông Đông. Sau đó dọc theo bờ sông tới chỗ đại đội thôn Xemenovsky: em cùng với họ đánh vào sứờn bọn Đỏ. Tiến! Nhanh lên!
Bọn lính thôn Tatarsky nín thinh đứng nghe chàng rồi lại lặng lẽ như thế tiến ra chỗ những bụi cây. Bọn bô lão buồn bực nhìn theo Grigori cùng đám lính -dắc theo chàng phóng ngựa bỏ như bay. Lão già Obnizov bên cạnh ông Panteley Prokofievich trầm trồ:
- Chúa ban cho ông cậu con trai quả là hùng! Đúng là con đại bàng? Xem quật cho thằng Khristonhia roi dài suốt lưng có khiếp ! Chỉ loáng cái lấy lại được trật tự cho tất cả.
Câu phỉnh đúng vào cái tình cảm của người cha. Ông Panteley Prokofievich vui vẻ đồng ý ngay:
- Còn phải ! Khắp gầm trời nầy kiếm đâu ra thằng con như thế? Đầy ngực huân chương, đó là chuyện đùa đấy phỏng? Cứ xem thằng Petro nhà tôi vừa mồ yên mả đẹp đấy, cầu cho nó hưởng phúc nơi thiên đường. Tuy nó cũng là con đẻ của tôi, mà lại là thằng cả, nhưng hoàn toàn được như thằng nầy đâu? Tính nó quá hiền lành, ôn dịch nào biết được vì sao nó lại được hẳn hoi ra con người như thế? Nhưng thằng nầy lại giống hệt như tôi! Mà còn dũng cảm ngang tàng hơn cả tôi nữa ấy!
Grigori cùng với nửa trung đội của chàng kín đáo tiến tới chỗ lội Kanmytki. Sau khi tới khu rừng, cả bọn cứ tưởng được an toàn, song điểm quan sát ở bờ bên kia sông Đông phát ra chúng.
trung đội pháo bắt đầu nổ súng. Quả đạn pháo đầu tiên bay qua những ngọn liễu, rơi đánh thút xuống khoảng rừng rậm lầy lội nhưng nổ. Quả thứ hai rơi trúng vào cái gốc trơ cả rễ của cây hắc dương già ở ngay gần con đường, phụt lửa lên rồi dội xuống đầu bọn -dắc tiếng nổ long trời cùng với những nắm đất màu mỡ và những mảnh cây mục.
Hai tai ù , Grigori theo linh tính đưa tay lên mắt cúi rạp xuống mũi yên sau khi cảm thấy tiếng đập trầm trầm ướt ướt, nghe như ở ngay mông ngựa.
Tiếng nổ rung chuyển mặt đất làm những con ngựa của bọn -dắc đều khuỵu chân sau như theo hiệu lệnh rồi phi vụt lên. Con ngựa Grigori cưỡi nặng nề đứng chồm lên, lùi vài bước rồi từ từ ngã lăn ra. Grigori vội nhảy ra khỏi yên và nắm lấy dây mõm ngựa. Lại thêm hai quả đạn pháo nữa bay quay và sau đó chỗ cửa rừng bắt đầu lặng cách rất thú vị. Làn khói của thuốc nổ từ từ sà xuống cỏ. Nồng nặc mùi đất mới bị xới tung, mùi những mảnh cây và gỗ mục. Xa xa có tiếng vài con ác là kêu lo lắng trong khoảng rừng rậm.
Con ngựa của Grigori thở phì phì, hai chân sau của nó run lên, co lại hai hàm răng vàng vàng nhe ra đau khổ, cổ nó vươn ra. đám bọt hồng hồng sùi ra xung quanh hai lỗ mũi xám mượt như nhung. Toàn thân nó run lên rất mạnh, những đợt giật giật lan ra dưới lớp lông màu hạt dẻ như làn sóng.
- Con ngựa có nghĩa nầy sắp chết rồi à?(2) - gã -dắc phi ngựa qua hỏi to.
Grigori cứ nhìn hai con mắt mỗi lúc đục của con ngựa, trả lời. Thậm chí chàng cũng nhìn kỹ vết thương và chỉ hơi lánh ra khi con ngựa gắng gượng chập chững đứng lên rồi bất thần khuỵu đầu gối, gục hẳn đầu xuống như xin chủ tha lỗi cho điều gì Nó nằm nghiêng, rên những tiếng trầm trầm, cố ngẩng đầu lên, nhưng xem ra nó mất nốt chút sức lực còn lại: những cơn run của nó mỗi lúc thưa thớt hơn mắt nó đờ đẫn, mồ hôi đổ ra đầm đìa cổ.
Chỉ ở những đám lông non như những cái bàn chải ở ngay sát móng là còn thấy mạch máu giật giật mấy cái cuối cùng. Chỗ vành má yên mòn cũ chỉ hơi run run.
Grigori liếc nhìn chỗ bẹn bên trái của con ngựa, thấy vết thương mở hoác rất sâu, máu đen ấm chảy ra phùn phụt như nước nguồn. Chàng chùi nước mắt, nghẹn ngào bảo gã -dắc vừa xuống ngựa.
- Bắn cho nó viên đạn! - Rồi chàng trao cho gã kia khẩu Mauser của mình.
Chàng cưỡi lên con ngựa của gã -dắc, phi tới chỗ lúc nãy chàng để các đại đội của chàng ở lại. Ở đấy cuộc chiến đấu nổ ra.
Từ lúc trời rạng, các chiến sĩ Hồng quân bắt đầu tấn công. Các đội hình chiến đấu của họ xuất phát trong làn sương mù phủ lớp nọ lên lớp kia, lặng lẽ tiến về hướng Vosenskaia. Ở cánh bên phải, họ dừng lại lát ở gần khoảng đất trũng đầy nước, rồi lội xuống nước đến ngực, túi đạn và súng giơ cao đầu. lát sau, bốn đại đội pháo bắt đầu gầm lên rất ăn nhịp, rất hùng tráng từ bên ngọn núi ven sông Đông. Những quả đạn pháo vừa bắt đầu rơi thành hình giẻ quạt xuống khu rừng quân phiến loạn bắt đầu nổ súng. Các chiến sĩ Hồng quân bình thường nữa, họ cầm ngang súng trường chạy xông lên. Phía trước họ nửa vec-xta, đạn ghém nổ khô khan khu rừng, những cái cây bị đạn trái phá chẻ ra đổ vật xuống, khói bốc lên từng đám trăng trắng. Hai khẩu súng máy của quân -dắc bắn từng loạt ngắn. Bắt đầu có những chiến sĩ Hồng quân gục xuống trong tuyến tản khai đầu tiên. Khi chỗ nầy, khi chỗ khác, mỗi lúc thấy nhiều những con người đeo ca-pốt cuộn tròn lưng trong đội hình chiến đấu bị đạn bắn ngã. Có người ngã ngửa, có người ngã sấp, song những người khác nằm xuống, khoảng cách giữa họ và khu rừng mỗi lúc ngắn.
Tiến phía trước đội hình tản khai thứ hai là người chỉ huy cao lớn, mặc áo ca-pốt vén tà, đầu trần. ta hơi khom mình, nhàng chạy những bước rất dài. Tuyến tản khai chạy chậm lại trong giây, song người chỉ huy vừa chạy vừa quay lại hô lên biết những gì. Thế là các chiến sĩ lại chuyển sang bước chạy và những tiếng "Hu-ra-a!" khàn khàn, khủng khiếp lại vang to thêm mỗi lúc hung dữ.
Đến lúc đó tất cả các khẩu súng máy của quân -dắc đều lên tiếng. Ở cửa rừng, những phát súng trường nổ ran, dội lên lúc nào ngớt… ở chỗ nào đó sau lưng Grigori lúc nầy đứng cùng các đại đội của chàng ở cửa rừng, khẩu trọng liên của đại đội thôn Batsky bắt đầu bắn từng tràng dài. Các tuyến tản khai của Hồng quân xáo động, nằm xuống, bắt đầu bắn trả. Trận chiến đấu kéo dài tiếng rưỡi đồng hồ, nhưng sau khi bắn điều chỉnh, hoả lực của quân phiến loạn quét rất sát mặt đất làm cho tuyến tản khai thứ hai chịu được nữa, phải chồm dậy, chạy lẫn vào tuyến tản khai thứ ba tiến vọt từng chặng… Chẳng mấy chốc bãi cỏ đầy những chiến sĩ Hồng quân rút lui hỗn loạn. Khi đó Grigori mới dẫn các đại đội của chàng cho ngựa chạy nước kiệu ra khỏi khu rừng, dàn thành đội hình rồi tung ra truy kích. Còn đường trở về các bè gỗ của các chiến sĩ Hồng quân rút lui bị chặn bởi đại đội vùng sông Tria vừa mới hết sức thúc ngựa chạy tới. cuộc chiến đấu giáp lá cà diễn ra cạnh khu rừng ven sông, ở ngay sát bờ sông.
Chỉ số chiến sĩ Hồng quân chọc thủng được vòng vây để tới chỗ để bè. Những người còn lại bị dồn tới sát bờ sông, tiếp tục chiến đấu.
Grigori cho các đại đội của chàng xuống ngựa, dặn bọn giữ ngựa được ra khỏi rừng, rồi đưa bọn -dắc ra bờ sông. Bọn -dắc tiến vọt từ cây nọ đến cây kia, mỗi lúc ra tới gần bờ sông.
Chừng trăm rưởi chiến sĩ Hồng quân dùng lựu đạn và hoả lực súng máy đánh bật đám bộ binh phiến loạn xông tới. Những cái bè lại được đưa sang bờ bên trái, song những tên -dắc thôn Batsky dùng súng trường hạ gần hết các chiến sĩ chở bè. Thế là số phận của những người ở lại bờ bên nầy được định đoạt. Những người yếu tinh thần vút súng , tìm cách bơi qua sông. Những tên phiến loạn nằm bố trí ở gần đột phá khâu nhằm bắn vào họ. Nhiều chiến sĩ Hồng quân bị chết đuối vì đủ sức vượt sông Đông ở chỗ dòng nước chảy siết. Chỉ có hai người qua sông được yên ổn.
người mặc chiếc áo lót lằn vằn của thuỷ binh, có lẽ là tay bơi giỏi. ta đứng chỗ bờ dốc đứng nhảy nhào đầu xuống nước, bơi ngầm quãng dưới nước rồi mãi khi ra gần tới giữa sông Đông mới ngoi lên.
Nấp sau cây liễu có những cái cành vươn ra rất xa, Grigori thấy chàng thuỷ binh vội vã bơi những sải rất dài sang bờ bên kia.
Còn người nữa cũng qua sông được thuận lợi. ta đứng dưới sông, nước ngập đến ngực, bắn kỳ hết đạn, mới giơ nắm tay doạ bọn -dắc, kêu lên biết những gì rồi bơi chéo ngược dòng nước.
Đạn bắn tới thun thút chung quanh ta nhưng viên đạn nào trúng vào con người may mắn ấy. Bơi tới chỗ trước kia là chuồng nuôi gia súc, ta ngoi lên, giũ nước mình, rồi từ từ leo lên khoảng dốc đứng, vễ chỗ có nhà ở.
Những người còn lại bờ bên trái nằm ngọn gò cát. Khẩu súng máy của họ nhả đạn lúc nào ngừng cho đến khi nước trong bình tán nhiệt sôi lên.
- Theo tôi! - Khẩu súng máy vừa im tiếng, Grigori rút gươm khỏi vỏ, khẽ ra lệnh, rồi tiến lên gò.
Bọn -dắc thở nặng nề, rầm rập chạy theo sau.
Chỉ còn tới năm chục xa-gien là đến chỗ các chiến sĩ Hồng quân. Sau ba loạt súng trường, từ sau ngọn gò cát, người chỉ huy ria đen, da ngăm ngăm đứng thẳng lên. người đàn bà mặc áo da ngắn đỡ tay ta. Người chỉ huy bị thương. ta kéo lê cái chân bị bắn trúng từ gò xuống, sửa lại khẩu súng trường có mắc lưỡi lê cầm trong tay, rồi ra lệnh bằng giọng khê đặc:
- Các đồng chí! Tiến lên! Giết bọn Trắng !
Với bài "Quốc tế ca" môi, nhóm người dũng cảm xông lên phản công. Xông tới cái chết.
trăm mười sáu người cuối cùng gục xuống bên bờ sông Đông đều là những đảng viên cộng sản trong Đại hội quốc tế.
Chú thích:
(1) Tức là dùng hoả lực pháo binh để phá các chương ngại vật, kiềm chế và tiêu dtệt các hoả điểm của địch, chuẩn bị cho bộ binh và kỹ thuật binh đột phá (N. D).
(2) Nguyên văn: "Kẻ nuôi sống sẵn sàng rồi à?". Đối với dân -dắc con ngựa là sức kéo và vật cưỡi nuôi sống con người (ND)

Chương 188


Đêm khuya Grigori từ bộ tư lệnh trở về chỗ chàng ở. Prokho Zykov chờ chàng cạnh cửa xép.
- Có tin gì về Acxinhia ? - Giọng Grigori cố làm vẻ thản nhiên.
- . biết biến đâu rồi, - Prokho ngáp dài trả lời, nhưng lập tức hoảng lên, bụng bảo dạ: "Cầu Chúa đừng cho bắt mình tìm nó lần nữa… Hai đứa quỷ dữ nầy, chúng nó lại đổ tai vạ lên đầu mình thôi!".
- Lấy nước cho mình lau rửa cái. Mồ hôi như lắm ấy. Nào, mau lên! - Giọng Grigori trở nên bực bội.
Prokho vào trong nhà lấy nước rồi cầm cái ca đổ nước rất nhiều lần vào hai lòng bàn tay khùm khum của Grigori. Grigori lau rửa với vẻ khoái trá ra nét mặt. Chàng cởi chiếc áo quân phục cổ chui chua loét vì mồ hôi rồi bảo:
- Đổ lên lưng .
Nước lạnh đổ xuống như làm cháy bỏng cái lưng đẫm mồ hôi.
Grigori "a hà" tiếng, thở phì phì, rồi cọ sát rất lâu, rất mạnh vào hai bên vai bị dây da cọ đau ê ẩm và bộ ngực lông lá lồm xồm.
Chàng lau người bằng tấm áo ngựa sạch rồi ra lệnh cho Prokho, giọng vui hơn:
- Sáng mai chúng nó mang đến cho mình con ngựa. Cậu nhận lấy, tắm chải sạch và kiếm lấy ít thóc. Nếu mình chưa tự mình thức dậy chớ có gọi. Trừ phi bộ tư lệnh phái đứa nào đến hãy đánh thức. Hiểu chưa?
Chàng xuống dưới hiên nhà kho, leo lên nằm chiếc xe tải và lập tức đánh luôn giấc mê mệt. Đến lúc trời hửng, chàng bỗng thấy lạnh, bèn co chân, kéo chiếc áo ca-pốt đẫm sương đêm đắp lên mình. Sau khi mặt trời ló ra, chàng lại thiếp và mãi tới gần bảy giờ mới có phát đạn nổ rất to làm chàng tỉnh dậy. chiếc máy bay nhấp nhoáng những ánh bềnh bệch lượn tròn thị trấn, bầu trời xanh ngắt, sạch bong. Những khẩu pháo và súng máy ở bên kia sông nhằm bắn vào nó.
- Nhưng chúng nó cũng có thể bắn trúng được đấy! - Prokho cầm chiếc bàn chải ra sức chải lông con ngựa giống cao lớn lông màu hồng ở chỗ buộc ngựa - Panteleevich xem nầy, chúng nó mang tới cho con quỷ dữ như thế nầy đây!
Grigori nhìn qua con ngựa rồi hỏi có vẻ vừa ý:
- Mình còn chưa xem nó mấy tuổi. Có thể đến sáu tuổi rồi đấy nhỉ?
- Sáu tuổi đấy - Chà đẹp lắm! Bốn chân rất thon, và đều có khúc trắng như bít tất ấy. Quả là con ngựa đẹp… Nào, cậu thử đóng yên, cho mình cưỡi ra xem thằng nào vừa máy bay đến đấy.
- Về chuyện đẹp chẳng cần phải . Nhưng còn chưa biết nước chạy như thế nào? Song nhìn tất cả các mặt có lẽ nó chạy hăng lắm đấy. - Prokho kéo chặt cái đai bụng của con ngựa lẩm bẩm.
Lại phát đạn ghém nổ bên cạnh chiếc máy bay, làm bốc lên đám mây màu trắng khói.
Sau khi chọn được chỗ hạ cánh, tên lái cho chiếc máy bay xuống thấp hẳn. Grigori cho con ngựa ra khỏi cửa xép, phi tới chỗ chuồng ngựa của trấn. Chiếc máy bay đỗ sau lưng chuồng ngựa.
Chuồng nuôi ngựa giống của trấn là ngôi nhà dài xây bằng đá ở ngoài lề trấn. Hơn tám trăm tù binh Hồng quân bị nhốt chen chúc trong đó. Bọn coi tù cho họ ra ngoài giải đồng, trong nhà lại có thùng phân. Vì thế chung quanh chuồng ngựa luôn nồng nặc mùi phân và nước dãi của người. Những dòng nước dãi khai thối tuôn ra bên dưới các kẽ cửa. Đàn nhặng xanh như ngọc bích bay mù mịt các dòng nước giải ấy như những đám mây.
Tiếng rên la thầm vang lên suốt đêm ngày trong cái nhà tù nhốt những con người chỉ còn con đường chết. Hàng trăm tù binh chết dần vì kiệt sức, vì thương hàn và kiết lỵ, hai thứ bệnh hoành hành trong nhà lù. Người chết có khi nằm lại đêm ngày được đem .
Grigori cưỡi ngựa quá chuồng ngựa. Chàng vừa định xuống ngựa từ bên kia sông lại vẳng sang tiếng nổ trầm trầm của khẩu pháo. Quả đạn bay tới mỗi lúc gần, tiếng rít của nó cứ to mãi lên, cuối cùng biến thành tiếng nổ rất lớn.
Gã lái máy bay và tên sĩ quan cùng bay đến với gã ra khỏi buồng lái. Bọn -dắc xúm đông xúm đỏ chung quanh chúng. Tất cả các khẩu đội của đại đội pháo núi lập tức lên tiếng. Những quả đạn pháo bắt đầu rơi đều đặn quanh chuồng ngựa.
Gã lái máy bay leo rất nhanh lên buồng lái, nhưng động cơ nổ.
- Bắt tay vào mà đẩy? - Tên sĩ quan vừa từ bên kia sông Dones tới ra lệnh, giọng oang oang và là tên đầu tiên đặt tay vào cánh máy bay.
Chiếc máy bay ngật ngưỡng nhàng chạy về phía những cây thông. Đại đội pháo bèn bắn liên tục đuổi theo. quả pháo rơi trúng cái chuồng ngựa đầy ních tù binh. góc nhà đổ sập trong những làn khói dày đặc và những đám bụi vôi bốc mù mịt. Tiếng các chiến sĩ Hồng quân kinh hoảng gào rú như thú vật làm chuồng ngựa rung chuyển. Ba người tù binh nhảy ra khỏi lỗ hổng vừa hình thành.
Những tên -dắc chạy tới nhắm thẳng vào họ nhả đạn, làm người họ thủng lỗ chỗ như những cái rây.
Grigori cho con ngựa chạy ra chỗ khác.
- Chúng nó bắn chết bây giờ? Hãy ra chỗ đám thông kia - gã -dắc chạy qua kêu lên. Mặt gã đầy vẻ hốt hoảng, mắt gã trợn lên trắng dã.
- Chúng nó có thể bắn trúng đấy. Có trò gì mà quỷ dữ giở ra được, - Grigori nghĩ thầm như thế rồi lừng khừng quay về nhà.
Hôm ấy Kudinov triệu tập ở bộ tư lệnh cuộc hội nghị tuyệt đối bí mật nhưng rời Grigori Melekhov. Tên sĩ quan của Quân đội sông Đông vừa lái máy bay tới thông báo vắn tắt rằng chỉ ngày ngày mai những đơn vị thuộc binh đoàn xung kích tập trung ở gần thị trấn Kamenskaia chọc thủng mặt trận của Hồng quân và sư đoàn kỵ binh của Quân đội sông Đông dưới quyền chỉ huy của tên tướng Sekrechev tiến quân tới hợp nhất với quân phiến loạn. Tên sĩ quan đề nghị lập tức chuẩn bị ngay những phương tiện vượt sông để ngay sau khi hợp nhất với sư đoàn Sekrechev có thể lập tức tung những trung đoàn kỵ binh của quân phiến loạn sang bờ bên phải sông Đông. lại khuyên nên điều các lực lượng dự bị về gần sông Đông và đến lúc hội nghị sắp kết thúc, sau khi vạch xong kế hoạch vượt sông và điều động các đơn vị truy kích, mới hỏi:
- Nhưng tại sao, các ngài lại để tù binh ở Vosenskaia?
- Chẳng còn chỗ nào khác để giữ chúng nó, trong các thôn có chỗ. - tên trong đám sĩ quan tham mưu trả lời.
Tên sĩ quan kia lấy khăn tay ra lau rất cẩn thận cái đầu cạo nhẵn thín đẫm mồ hôi, mở phanh cổ áo quân phục màu cút ngựa rồi thở dài và :
- Các ngài hãy giải chúng nó Kazanskaia.
Kudinov ngạc nhiên giương cao hai hàng lông mày.
- Rồi sau đó làm gì?
- Rồi từ đó lại giả về Vosenskaia… - Tên sĩ quan nheo hai con mắt xanh lam lạnh như tiền, giải thích giọng kẻ cả. Rồi mím chặt môi, thêm cách tàn nhẫn - Thưa các ngài, tôi hiểu vì sao các ngài lại khách khí với chúng nó như thế? Hình như thời thế lúc nầy phải là lúc làm như vậy đâu. Quân khốn nạn ấy là nhân tố gieo rắc mọi thứ bệnh của thể xác con người, cũng như của xã hội. Cần phải tiêu diệt chúng nó . cần chăm sóc nuôi nấng chúng nó làm gì. Nếu ở cương vị các ngài tôi làm như thế đấy.
Ngay hôm sau, toán tù binh thứ nhất gồm hai trăm người bị đưa ra vùng cảc bãi cát những chiến sĩ Hồng quân sức lực kiệt quệ, xanh trong xanh bóng lê bước hết sức khó khăn, cứ như những cái bóng. Đội áp giải cưỡi ngựa vây chặt lấy đám người chẳng có hàng ngũ gì cả… Sau khi bị xua chặng đường mười véc-xta từ Vosenskaia đến Dubrov, hai trăm con người ấy bị chém chết hết, ai sống sót. Toán thứ hai bị giải trước khi trời hoàng hôn. Đội áp giải nhận được nghiêm lệnh: chém chết những người chậm, chỉ nổ súng trong trường hợp hết sức cần thiết. Trong số trăm năm mươi người, chỉ có mười tám người tới được Kazanskaia… đường , chiến sĩ Hồng quân còn trẻ, mặt hao hao như dân Di-gan, phát điên. ta rứt nắm hương bồ thơm phức áp lên chỗ tim đập, và suốt chặng đường cứ hết ca hát, nhảy múa lại khóc lóc. Chốc chốc ta lại ngã úp mặt xuống lớp cát nóng bỏng. Gió thổi phần phật những mảnh giẻ rách bẩn thỉu chiếc sơ-mi bằng vải thô. Những lúc ấy bọn lính áp giải lại nhìn thấy cái lưng gầy guộc chỉ còn da bọc xương và hai gan bàn chân đen xì nứt nẻ của cặp chân dạng rộng. Những em khác xốc ta dậy, lấy nước trong bình toong rải vào mặt ta. Thế là ta mở to cặp mắt đen long lanh ánh điên dại, cười khe khẽ và lại lảo đảo cất bước, Khi qua thôn, những người đàn bà ở đấy thấy thương hại bèn đến vây quanh những tên áp giải. bà già to béo, vẻ người oai vệ, với tên đội trưởng giọng nghiêm khắc:
- hãy thả thằng tóc đen nầy . Nó mất trí khôn, sắp về chầu Chúa rồi còn gì. Nếu làm chết con người như thế tội của các to lắm đấy.
Đội trưởng áp giải là thằng chuẩn uý ria đỏ dáng điệu ngang tàng. nhếch mép cười:
- Bà cụ ạ, chúng tôi sợ mang thêm cho linh hồn tội nữa đâu. Dù sao chúng tôi cũng còn có thể trở thành những con người chính trực được nữa rồi.
- Nhưng cứ thả nó ra , đừng từ chối chúng tôi, - Bà già cố van. - Thần chết vẫy cánh đầu từng người trong đám các rồi đấy…
Những người đàn bà khác đồng thanh ủng hộ bà cụ và cuối cùng thằng chuẩn uý đồng ý.
- Tôi cũng chẳng tiếc làm gì, các bà nhận lấy nó cũng được. Bây giờ nó còn có thể gây chuyện tai hại gì nữa rồi. Nhưng chúng tôi có lòng tốt như thế các bà cũng cho mỗi em được lon sữa chưa hớt kem chứ?
Bà già đưa chàng hoá điên về nhà, cho ăn uống và trải giường cho nằm ở phòng trong. ta đánh giấc li bì ngày đêm liền, rồi khi tỉnh dậy, cứ đứng tựa lưng vào khung cửa sổ , rì rầm khẽ hát. Bà già vào trong phòng, ngồi lên nắp cái rương, đưa bàn tay lên đỡ má, nhìn chằm chằm rất lâu vào bộ mặt gầy dộc của chàng thanh niên, rồi cụ giọng trầm trầm:
- Nghe bạn các ở cách đây xa đâu…
chàng hoá điên nín lặng chừng giây rồi lại hát tiếp ngay, nhưng khẽ hơn.
Bà già bèn , giọng nghiêm khắc:
- Nầy chàng thân mến kia ơi, thôi đừng hát hỏng gì nữa, bỏ cái trò giả vờ giả tảng ấy và đừng hòng làm mê mẩn đầu óc tôi. Tôi sống nhiều, lừa nổi tôi đâu và tôi đâu phải là mụ già ngu xuẩn? Đầu óc vẫn còn sáng suốt, tôi biết lắm… Tôi nghe thấy trong khi ngủ mê rất là mạch lạc!
Chàng chiến sĩ Hồng quân vẫn còn hát, nhưng mỗi lúc khẽ.
Bà già tiếp:
- đừng sợ tôi. Tôi muốn làm điều gì ác với đâu. Hai thằng con tôi bị giết trong cuộc chiến tranh chống quân Đức, còn thằng út cũng chết trong trận chiến tranh nầy, ở Chersk. Cả ba đứa tôi đều mang nặng đẻ đau. Cho chúng nó bú, cho chúng nó ăn, từ trẻ đến già có đêm nào tôi được ngủ yên đâu. Vì thế tôi thương tất cả những thằng trẻ trai phải lính, phải đánh nhau ngoài mặt trận…
đến đây bà già nín lặng lát.
Nngười chiến sĩ Hồng quân cũng hát nữa. ta nhắm mắt lại và hai gò má sạm đen bỗng hơi ửng lên ánh hồng hồng, mạch máu xanh giật giật rất mạnh cái cổ gầy ngoẵng. ta đứng yên phút, vẫn nín thinh đầy vẻ chờ đợi. Rồi hé cặp mắt đen, hai con mắt rất thông minh lộ tâm trạng sốt ruột, làm bà già hơi mỉm cười.
- có biết đường Sumilinskaia ?
- Cháu biết đâu, cụ ạ, - chiến sĩ Hồng quân hơi động môi trả lời.
- Nếu vậy như thế nào bây giờ
- Cháu cũng chẳng biết nữa.
- Chà ra vậy! Tôi làm gì cho bây giờ?
Bà già chờ câu trả lời giờ lâu rồi lại hỏi:
- Thế có thể được chứ?
- Đại khái cháu cũng có thể được - Ngay bây giờ thể nào được đâu. Phải vào ban đêm và cho nhanh, chà, phải hết sức nhanh mới được! hãy nghỉ ngơi thêm ngày nữa, rồi tôi cho các thứ ăn đường và thằng cháu đưa , nó chỉ đường cho , và Chúa che chở cho được bình an! Bọn các , bọn Đỏ ấy, đóng ở quá Sumilinskaia, tôi biết đúng là như thế. tìm đến chúng nó mà kể khổ. Nhưng thể đường cái, phải qua đồng cỏ, qua các khe núi, qua rừng, phải chọn những chỗ có đường sá mà , nếu bị bọn -dắc tóm cổ tai vạ đấy Có thế thôi, bạn thân mến ạ!
Ngày hôm sau, lúc trời vừa sẩm tối, thằng bé cháu mười hai tuổi của bà cụ và chiến sĩ Hồng quân sắp sửa lên đường. chiến sĩ khoác thêm chiếc áo choàng bằng nỉ thô của dân -dắc.
Bà cụ làm dấu phép chúc phước cho cả hai và bằng giọng nghiêm nghị.
- Thôi Chúa che chở cho! Nhưng cẩn thận đấy, đừng có chạm trán với bọn lính tráng bên chúng tôi! Chẳng có gì đâu, chàng quý ạ, chẳng có gì đâu? Đừng cúi chào tôi, hãy cúi chào Đức Chúa Trời ấy! phải chỉ mình tôi như thế nầy đâu tất cả chúng tôi, tất cả những người làm mẹ, đều tốt bụng cả… Chúng tôi hết sức thương những thằng tội lỗi như các ? Thôi, thôi, , cầu Chúa che chở cho cả hai chú cháu! - Rồi cụ đóng đánh sầm cái cửa trát đất sét vàng nghiêng vẹo của căn nhà .

Chương 189

Ngày nào bà Ilinhitna cũng dậy từ lúc trời mới hửng để vắt sữa bò và bắt tay vào công việc bếp núc. Bà nhóm lò trong nhà mà lại đốt lửa trong căn bếp dùng về mùa hè, sửa soạn xong bữa ăn rồi lại lên nhà với hai đứa trẻ.
Sau khi mắc bệnh thương hàn, Natalia dần dần lấy lại sức khỏe. Lễ Thánh thần giáng lâm đến lần thứ hai lần đầu tiên nàng phải nằm lì giường bệnh nữa. Nàng lê rất vất vả hai cái chân gầy khô lượt qua các phòng, hí húi bới tóc bắt chấy rất lâu cho hai con, thậm chí còn thử ngồi chiếc ghế đẩu, giặt mấy chiếc quần áo xíu của trẻ con.
Nhưng nụ cười lúc nào tắt khuôn mặt gầy tọp của nàng, hai cái má hóp thoáng ánh hồng hồng, và cặp mắt nàng trở nên mênh mông sau những ngày bị bệnh, cứ phát ra những tia sáng ngời rung rinh ấm áp, hệt như sau thời kỳ sinh nở.
- Poliuska, con đẹp con xinh của mẹ! Những hôm mẹ ốm, Misatka có bắt nạt con ? - Nàng đưa tay vuốt bộ tóc đen nhanh đầu con , hỏi giọng yếu ớt, thều thào kéo dài từng tiếng.
- đâu, mẹ ạ! Misatka chỉ đánh con có lần thôi, còn hai chúng con chơi với nhau vui lắm. - Đứa con rủ rỉ trả lời và cứ áp mặt chặt vào đầu gối mẹ.
- Thế bà có thương các con ? - Natalia mỉm cười hỏi thêm.
- Bà thương lắm?
- Thế những người lạ, bọn lính Đỏ ấy, họ có làm gì các con ?
- Chúng nó làm thịt mất con bò non của nhà ta đấy, cái bọn đáng nguyền rủa ấy!- Thằng Misatka trả lời bằng giọng trầm trầm. Nó giống bố cách lạ lùng.
- được chửi bậy, Misatka? Xem kìa, con ra dáng ông chủ nhà lắm rồi đấy! được dùng những tiếng thô lỗ để về người lớn nhé! - Natalia cố ghìm nụ cười để dạy con.
- Bà vẫn hỏi họ như thế đấy, mẹ cứ hỏi Poliuska mà xem. - Thằng bé Melekhov cố chống chế với vẻ mặt thầm.
- Đúng thế đấy mẹ ạ, gà nhà ta họ giết thịt sạch, chẳng còn con nào nữa.
Con Poliuska sôi nổi hẳn lên, nó long lanh hai con mắt đen láy, bắt đầu kể chuyện các chiến sĩ Hồng quân mò vào sân gia súc như thế nào, và bà Ilinhitna van nài họ như thế nào để họ dành lại cho con gà trống lông màu vàng có cái mào bị hỏng vì rét cóng để làm giống, và người chiến sĩ Hồng quân vui tính vung con gà lên như thế nào để trả lời bà già. ta : "Bà cụ ạ, con gà trống nầy gáy chống lại Chính quyền Xô viết, vì thế chúng tôi tuyên án xử tử nó rồi! Cụ van xin thế nào van xin, nhưng chúng tôi vẫn phải giết thịt nó để nấu mì sợi, rồi chúng tôi để lại đền cụ đôi ủng dạ cũ.
Rồi con Poliuska dang hai tay ra hiệu:
- Người ta để lại đôi ủng dạ như thế nầy nầy! To ơi là to, và thủng rách bươm!
Natalia hết cười lại khóc, nàng âu yếm vuốt ve hai con, cặp mắt hân hoan cứ dính chặt vào đứa con . Nàng sung sướng khẽ :
Chà bé Grigorievna(1) của mẹ! Con đúng là con của bố Grigori! Chân lông kẽ tóc, chỗ nào cũng hệt như bố của con.
- Thế con có giống ? - Thằng Misatka hơi có ý ghen tị và rụt rè nép vào người mẹ.
- Cả con cũng giống. Nhưng con phải nhớ nhé: bao giờ lớn lên, con chớ có bừa bãi như cha con đấy…
- Thế cha bừa bãi à? Cha bừa bãi như thế nào hả mẹ? - Con Poliuska tò mò hỏi.
vẻ âu sầu phủ lên mặt Natalia như cái bóng đen. Nàng nín lặng lát rồi nặng nề đứng lên khỏi chiếc ghế dài.
Bà Ilinhitna có mặt ở đấy bực mình quay . Còn Natalia nghe hai con ríu rít nữa. Nàng ra đứng bên cửa sổ nhìn rất lâu những cái cửa chớp đóng kín mít của nhà Astakhov, chốc chốc lại thở dài, tay mân mê chỗ viền đăng-ten chiếc áo ngắn cũ bạc màu, vẻ mặt xao xuyến.
Hôm sau, trời vừa tảng sáng nàng thức giấc, rón rén ra khỏi giường để hai đứa con khỏi tỉnh dậy. Rồi nàng lau rửa và lấy trong chiếc rương ra cái váy sạch, chiếc áo ngắn mặc ngoài và cái khăn che nắng màu trắng. Nàng có vẻ rất xúc động, và cứ nhìn cách ăn vận cùng vẻ trầm lặng âu sầu và trang nghiêm của con dâu, bà Ilinhitna cũng đoán được rằng Natalia sắp thăm mộ cụ Grisaka.
- Mày định đâu đấy hả con? - Bà Ilinhitna hỏi thử xem mình đoán có đúng .
- Con ra thăm ông con cái. - Natalia trả lời, nhưng chỉ sợ mình oà lên khóc nên dám ngửng đầu lên.
Nàng được biết về cái chết của cụ Grisaka và chuyện Miska Kosevoi đốt hết nhà sân dưới của gia đình mình.
- Mày còn yếu lắm, được đến nơi đâu.
- Con vừa vừa nghỉ rồi cũng tới. Mẹ ạ, mẹ cho hai cháu ăn nhé, kẻo chưa biết chừng con nán lại ở đấy lâu đấy.
- Nhưng ai mà biết được có chuyện gì xảy ra , mà mầy ở lại ngoài ấy lâu làm gì? Cầu Chúa che chở cho mầy khỏi gặp phải bọn quỷ sứ ấy vào giờ dữ. Thôi đừng nữa hơn, con Natalia quý của mẹ?
- , con phải mới được. - Nalalia cau mày, nắm lấy quả đấm cửa.
- Nhưng hượm nào, sao mày chưa ăn gì mà thế? Mẹ lấy ít sữa chua cho mầy ăn nhé!
- Thôi mẹ ạ, lạy Chúa tôi, con muốn ăn đâu… Con về rồi ăn.
Thấy con dâu nhất quyết cho kỳ được, bà Ilinhitna đành khuyên:
- Tốt nhất là mầy cứ ven sông mà , len qua các vườn rau ấy. như thế đỡ bị chúng nó trông thấy.
Mây phủ kín mặt sông Đông như cái áo gối. Mặt trời còn chưa ló nhưng về phía đông khoảng trời bị che phần bởi dây tiêu huyền rực lên màu đỏ tía và làn gió lành lạnh trước lúc mặt trời mọc hiu hiu thổi tới từ dưới những đám mây.
Natalia bước qua đoạn hàng rào đổ dụi phủ đầy thổ ti, vào trong vườn nhà mình. Nàng áp tay lên chỗ tim đập, đứng lại trước nấm đất mới. Những dải gai và cỏ dại mọc um tùm trong vườn. Nồng nặc mùi hoa ngưu bàng đẫm sương đêm, mùi đất ẩm và mùi sương mù. con sáo xù lông đậu cây táo già chết khô sau đám cháy, đất đắp nấm mồ lún. Chỗ chỗ thấy những lá cỏ nhú lên giữa những miếng đất sét khô, nom như những lưỡi dao xanh mướt. Những hồi ức bất thần ập tới làm đầu óc Natalia choáng váng. Nàng lặng lẽ quỳ xuống, áp mặt lên chất đất khắc nghiệt, mãi mãi còn bốc lên mùi thối rữa của chết chóc.
giờ sau, nàng rón rén bước ra khỏi khu vườn lòng đau thắt lại, nàng ngoái nhìn lần cuối nơi tuổi thanh xuân của mình nở hoa: cái sân trống hoác với những dãy cột nhà kho biến thành than, những đống hoang tàn của bếp lò và nền nhà cháy rụi, tất cả thầm lên thành đám đen ngòm. Rồi nàng lặng lẽ bước ra ngõ.
***
Mỗi ngày Natalia lại sức. Chân nàng đứng vững vàng, cặp vai lại trở nên tròn trặn, toàn thân nây ra, nom có vẻ khỏe khoắn. Chẳng bao lâu nàng lại bắt đầu giúp đỡ mẹ chồng trong công việc bếp núc. Hai mẹ con vừa hí húi trong bếp, vừa rủ rỉ với nhau rất lâu.
buổi sáng Natalia đầy vẻ bực tức:
- Mà biết bao giờ mới chấm dứt những chuyện nầy đây? Lòng dạ con ê ẩm cả rồi!
- Rồi mầy xem, chẳng bao lâu nữa quân ta lại từ bên kia sông trở về thôi, - bà Ilinhitna đầy tin tưởng.
- Nhưng mẹ làm thế nào mà biết được hả mẹ?
- Trái tim của tao nó cảm thấy như thế rồi.
- Chỉ mong sao cho hai ông -dắc nhà ta được bình an vô . Cầu chúa cho đừng có ai bị giết hay bị thương. Griska con, ấy liều mạng lắm. - Natalia thở dài.
- Có lẽ cả hai chẳng gặp phải chuyện gì đâu, Chúa phải có lòng thương. Ông già nhà ta hứa lại qua sông về thăm chúng ta, nhưng có lẽ ông ấy cũng sợ. Nếu ông về tốt nhất là mày cùng qua sông với ông ấy, về với bên phía chúng ta, đỡ gặp phải chuyện gì. Đám -dắc của chúng ta, bọn trong thôn nhà ấy, họ bố trí ngay trước mặt thôn, chống lại bọn địch đấy. Hôm nọ, trong lúc mày còn nằm mê man, mẹ ra sông lấy nước lúc tảng sáng có nghe thấy thằng Anikey ở bên kia sông kêu rầm lên: "Chào bà lão? Ông lão gửi lời hỏi thăm đấy!".
- Thế Griska con ở đâu? - Natalia hỏi giọng dè dặt.
- Nó ở chỗ xa, chỉ huy tất cả bọn họ mà lại, - bà Ilinhitna trả lời chất phác.
- Thế ấy chỉ huy từ chỗ nào?
- Có lẽ từ Vosenskaia. Cũng chẳng còn nơi nào khác đâu.
Natalia nín lặng giờ lâu. Bà Ilinhitna đưa mắt nhìn nàng rồi hốt hoảng hỏi:
- Nhưng mầy làm sao thế? Sao mày lại khóc.
Natalia trả lời, chỉ úp mặt xuống chiếc tạp dề nhem nhuốc, khẽ nức nở.
- Thôi đừng khóc nữa Natalia, con của mẹ. Trong việc nầy nước mắt chẳng giúp được gì đâu. Được Chúa chở che mẹ con ta lại thấy hai bố con nó còn sống, còn khỏe. Còn mày phải tự lo lấy thân, có việc gì cần đừng lần mò ra sân, nếu cái bọn phản Chúa ấy chúng nó trông thấy, lại nhòm ngó…
Trong bếp bỗng tối . Có hình người, biết là ai, che cửa sổ từ bên ngoài. Bà Ilinhitna nhìn ra ngoài cửa sổ, ái chà tiếng:
- Chúng nó đấy! Bọn Đỏ đấy! Natalia! Mầy vào ngay trong giường, nằm xuống giả vờ ốm … lạy Chúa đừng để xảy ra chuyện gì chẳng lành… Lấy tấm vải đay nầy đắp lên người !
Natalia sợ run bần bật. Nàng vừa nằm xuống giường nghe thấy tiếng then cửa lách cách, rồi chiến sĩ Hồng quân cao lớn khom người bước vào căn bếp. Bà Ilinhitna tái mặt . Hai đứa trẻ bám chặt gấu váy bà. Bà đứng bên cạnh bếp lò, cứ thế ngồi phịch xuống chiếc ghế dài, đánh đổ cả lon sữa vừa hâm lại.
Người chiến sĩ Hồng quân đưa nhanh mắt nhìn khắp căn bếp rồi oang oang:
- Đừng có sợ. Chúng tôi ăn thịt đâu mà sợ. Chào cả nhà!
Natalia kéo tấm vải đay lên trùm đầu, giả vờ rên, còn thằng Misatka gườm gườm nhìn người khách. Bỗng nó giọng sung sướng:
- Bà ơi bà! Chính người nầy giết con gà trống nhà ta đấy! Bà còn nhớ ?
Chiến sĩ Hồng quân bỏ chiếc mũ cát-két màu cứt ngựa xuống, tặc lưỡi, mỉm cười.
- Nó còn nhận được ra đấy, cái thằng bé cứng đầu cứng cổ nầy! Nhưng nó còn để bụng cái chuyện con gà trống ấy làm gì nữa? Song cụ chủ nhà thân mến ạ, có việc như thế nầy nầy: cụ có thề giúp chúng tôi nướng ít bánh mì được ? Chúng tôi có bột.
- Được thôi… Có sao đâu… Tôi nướng… - Bà Ilinhitna nhìn người khách, vừa lau chỗ sữa đổ chiếc ghế dài, vừa vội vã trả lời.
Người chiến sĩ Hồng quân ngồi xuống bên cạnh cửa, lấy gói thuốc trong túi ra, rồi cuốn điếu thuốc bắt đầu câu chuyện:
- Đến tối cụ nướng xong được chứ?
- Nếu các bác cần có ngay đến tối cũng xong.
- Bà cụ ạ, trong chiến tranh bao giờ cũng vội. Còn chuyện con gà trống cụ đừng giận nhé.
- Nhưng chúng tôi có nghĩ gì đâu? - Bà Ilinhitna hoảng lên - Chỉ có thằng bé ngu ngốc nầy… Nó cứ nhớ những chuyện đáng nhớ!
- Mà chú cũng vắt cổ chày ra nước đấy, chú ạ… - Người khách vui chuyện nở nụ cười hồn hậu, với thằng Misatka. - Nhưng làm gì mà chú cứ nhìn như con sói con thế? Lại đây nào, chúng ta chuyện với nhau cho thoả về con gà của chú.
- Lại , cháu của bà? bà Ilinhitna lấy đầu gối đẩy thằng cháu, khẽ bảo.
Nhưng thằng bé rời khỏi vạt váy bà nó, né né người len qua cửa, định chuồn ra khỏi căn bếp. Người chiến sĩ Hồng quân đưa cánh tay dài ngoẵng kéo nó về với mình và hỏi:
- Chú bé giận tôi có phải ?
- , - thằng Misatka khẽ trả lời.
- Được, thế tốt lắm. Hạnh phúc phải là ở con gà đâu.
- Thế bố chú ở đâu. Ở bên kia sông Đông à?
- Bên kia sông.
- Như thế có nghĩa là đánh nhau với chúng tôi à?
Thái độ ân cần dịu dàng của người chiến sĩ mua chuộc được thằng Misatka. Nó sẵn lòng cho biết.
- Bố chỉ huy tất cả mọi người -dắc đấy!
- Ồ, chỉ khoác, chú nầy!
- Bác cứ hỏi bà mà xem.
Nhưng bà cụ chỉ rên rỉ vỗ hai tay đen đét, trong lòng hết sức đau khổ vì những lời bép xép của thằng cháu.
- Chỉ huy tất cả à? - Người chiến sĩ Hồng quân hỏi có vẻ phân vân.
- Nhưng cũng có thể là phải tất cả đâu… - Thằng Misatka bối rối trước cặp mắt tuyệt vọng của bà nó, trả lời bằng giọng bớt tin tưởng.
Chiến sĩ Hồng quân nín lặng lát rồi đưa mắt chỉ Natalia và hỏi:
- Nhà chị nầy ốm đấy à?
Bị thương hàn đấy, - bà Ilinhitna miễn cưỡng trả lời.
Hai chiến sĩ Hồng quân khác khiêng vào trong bếp túi bột, đặt ngay bên ngưỡng cửa.
- Nhóm lò cụ chủ nhà; - người . - Sẩm tối chúng tôi trở lại lấy bánh. Nhưng cụ liệu liệu đấy, phải nướng cho cẩn thẩn, nếu hay gì cho cụ đâu!
- Tôi biết nướng đến đâu nướng đến đấy. - Bà Ilinhitna trả lời, trong lòng mừng khôn xiết vì hai người vừa bước vào cắt đứt câu chuyện nguy hiểm và thằng Misatka chạy ra khỏi căn bếp.
người hất đầu về phía Natalia hỏi:
- Bị thương hàn à?
- Phải.
Ba chiến sĩ Hồng quân thầm với nhau biết những gì rồi ra khỏi bếp. Người cuối cùng chưa rẽ qua chỗ góc nhà từ bên kia sông Đông vang vang tiếng súng trường đì đẹt.
Mấy chiến sĩ Hồng quân lom khom chạy tới bức tường bao bằng đá gần đổ dụi, rồi cùng lách cách kéo khoá hậu, bắt đầu bắn lại.
Bà Ilinhitna hốt hoảng chạy bổ ra sân tìm thằng Misatka. Từ sau bức tường có tiếng gọi cụ:
- Nầy, bà cụ! Vào trong nhà ! Chúng nó bắn chết bây giờ!
- Thằng bé nhà tôi ở ngoài sân? Misatka! Cháu của bà!
Bà già gọi cháu, giọng đầy nước mắt.
Bà chạy ra tới giữa sân, và những tiếng súng bên kia sông lập tức lắng bặt. Đúng là bọn -dắc ở bên kia sông nhìn thấy bà. Bà vừa ôm được thằng Misatka vừa chạy tới với bà và cùng nó chạy vào trong nhà bếp tiếng súng lại vang lên và còn nổ tiếp cho đến khi các chiến sĩ Hồng quân rời khỏi sân nhà Melekhov.
Bà Ilinhitna thào trao đổi với Natalia vài câu rồi bắt đầu nhào bột, nhưng bà kịp nướng những chiếc bánh.
Đến giữa trưa các chiến sĩ Hồng quân của mấy vọng tiêu súng máy bố trí trong thôn bỗng hấp tấp rời bỏ các nhà, rút theo những khe lên núi, kéo theo những khẩu súng máy.
Đại đội bố trí trong các chiến hào núi cũng tập họp rồi hành quân cấp tốc ra con đường của các vị Ghet-man…
hiểu sao bầu khí trầm lặng uy nghiêm bỗng nhiên trải rộng khắp vùng ven sông Đông. Pháo binh cũng như các khẩu súng máy đều câm tiếng. Những chiếc xe vận tải, những đại đội pháo nối đuôi vô tận những đường cái và những con đường đất dùng về mùa hè cỏ mọc um tùm, kéo từ các thôn ra con đường của các vị Ghet-man. Bộ binh và kỵ binh hành quân với đội hình hàng dọc.
Bà Ilinhitna đứng trong cửa sổ nhìn ra, thấy những chiến sĩ Hồng quân tụt lại phía sau leo theo những mũi đá phấn để lên núi.
Bà chùi tay vào tạp dề, làm dấu phép với vẻ rất là cảm động.
- Natalia, con của mẹ, là Chúa run rủi! Bọn Đỏ xéo rồi đấy.
- Ồ, mẹ ạ, đấy là họ rút từ trong thôn lên núi, về các chiến hào, rồi đến chiều lại quay về thôi.
- Nếu thế tại sao chúng nó lại cuống quít kéo nhau chạy thế kia! Quân ta nện chúng nó nhừ tử rồi đấy! Cái bọn khốn kiếp rút rồi! Chúng nó xéo rồi, cái quân phản Chúa! - Bà Ilinhitna mừng rơn, nhưng vẫn lại bắt tay vào nhào bột.
Natalia bước ra khỏi phòng ngoài, tới đứng ở ngưỡng cửa, đưa tay lên che mắt nhìn rất lâu trái núi đá phấn tràn trề ánh nắng và những nhánh núi cháy nâu.
Trong bầu khí trầm mặc hùng vĩ của thiên nhiên trước giông bão, đỉnh của những đám mây trắng cuồn cuộn ló ra sau ngọn núi. Vừng mặt trời giữa trưa hun nóng bỏng mặt đất. Chuột đồng kêu chi chí bãi chăn nuôi, song những tiếng kêu khẹ khẽ và rầu rĩ ấy lại hoà hợp cách lạ lùng với tiếng hót đời của mấy con sơn ca. Sau những phát đạn pháo nổ ầm ầm, Natalia cảm thấy mê thích cái cảnh tĩnh mịch nầy đến nỗi nàng cứ đứng yên động đậy lắng nghe biết chán tiếng hót ngây thơ của những con sơn ca, tiếng cọt kẹt của cái cần kéo nước giếng, cùng tiếng rì rào của làn gió đầy mùi ngải cứu đắng đắng, vừa hắc lại vừa thơm, làn gió đông đồng cỏ thổi rất tự do phóng khoáng. Trong gió có thể ngửi thấy mùi đất đen bị thiêu đốt dưới nắng, mùi hương ngây ngất của tất cả các thứ cỏ héo rũ dưới, nhưng thoang thoảng cái mùi của trận mưa sắp ập tới, từ ngoài sông đưa vào làn hơi ẩm nhạt thếch, vài con én gần là sát đôi cánh nhọn xuống mặt đất, rạch ngang rạch dọc khí, và lưng chừng trời xanh ngắt, ở nơi xa lắc có con chim ưng , giống chuyên sống đồng cỏ, bay liệng, lảng tránh cơn giông tố ập tới gần.
Natalia khắp cái sân lượt. Những đống vỏ đạn súng trường vàng óng còn rải rác lớp cỏ rối nál sau dãy tường bao bằng đá. Những vết đạn còn in lỗ chỗ những khung kính và những bức tường quét vôi trắng của ngôi nhà. Nhìn thấy Natalia, vài con gà mái còn sống sót kêu quang quác bay lên mái nhà thóc.
Nhưng thôn xóm được hưởng bầu khí tịch mịch ve vuốt nầy chẳng mấy chốc. Gió bỗng ập tới, những cánh cửa chớp và cửa ra vào đập rầm rầm tường những căn nhà bỏ hoang. đám mây mang mưa đá trắng như tuyết ngang ngạnh che hẳn mặt trời rồi từ từ trôi về phía tây.
Natalia giữ món tóc bị gió thổi bay tán loạn, bước tới căn bếp dùng về mùa hè và lại nhìn lên núi. Những chiếc xe hai bánh và những người cưỡi ngựa lẻ tẻ phóng nhanh đường chân trời bị che phủ bởi làn bụi tim tím mung lung như khói. Thế là họ rút lui rồi? - Natalia nghĩ thầm, trong lòng nhõm hẳn .
Nàng còn chưa kịp bước vào phòng ngoài từ nơi nào đó rất xa, sau ngọn núi bỗng vang lên những tiếng hoả lực pháo binh rền trầm trầm như sấm, và tựa như làm hồi cho những phát đạn phá, ba hồi chuông hân hoan của hai toà nhà thờ ở Vosenskaia lập lờ truyền tới theo mặt sông Đông.
Bên kia sông, những tên -dắc ùn ùn kéo nhau trong rừng ra. Chúng đem thuyền ra sông, đám kéo, đám khiêng rồi thả xuống nước. Những tay chèo đứng ở đuôi thuyền bơi rất nhanh. Chừng ba chục chiếc thuyền con đưa nhau đổ về thôn.
- Natalia quý? Con của mẹ? Bên ta về kia kìa? - Bà Ilinhitna chạy bổ trong bếp ra, khóc nức nở, líu nhíu.
Natalia ôm chầm lấy thằng Misatka, bế bổng nó lên. Mắt long lanh cháy rực, giọng hổn hển ra hơi, nàng với nó:
- Con nhìn , con của mẹ, con nhìn kỹ mà xem, mắt con tinh hơn mắt mẹ… Chưa biết chừng có cả cha con trong đám -dắc đấy Con nhận ra à? phải là cha con đứng chiếc thuyền đầu tiên à? Ô con nhìn đúng chỗ rồi…?
bến đò mấy mẹ con bà cháu chỉ đón được mình ông Panteley Prokofievich gầy gò hốc hác. Trước tiên ông già hỏi xem mấy con bò, thóc lúa và các thứ tài sản khác có còn nguyên vẹn hay , rồi ông khóc thút thít ôm hôn hai đứa cháu. Nhưng đến khi ông hấp tấp khập khiễng bước vào trong sân ngôi nhà thân ông tái mặt quỳ sụp xuống, đưa rộng tay làm dấu phép, rồi rạp đầu về phía đông làm lễ, cái đầu bạc phơ mãi ngửng lên khỏi mặt đất bị hun bỏng.
Chú thích:
(1) Grigorievna có nghĩa là "con của Grigori" (ND)