Chương 174



Hai mươi nhăm đảng viên cộng sản mà trung đoàn Xerdovsky trao cho quân phiến loạn bị đội áp giải mạnh đưa khỏi Ust-Khopeskaia. Chuyện chạy trốn thể nào nghĩ tới được. Kotliarov khập khiễng giữa đám tù binh. đưa cặp mắt tràn ngập âu sầu và căm uất nhìn những bộ mặt rắn như đá vì thù hận của những tên -dắc áp giải, bụng bảo dạ: "Chúng nó lôi em mình giết đấy! Nếu qua toà án mất mạng cả thôi!"
Số lớn trong bọn áp giải là những thằng râu xồm. Chỉ huy bọn nầy là lão già Cựu giáo, trước kia đóng quân ở trung đoàn Atamansky. Ngay từ đầu, lúc mới ra khỏi trấn Ust-Khopeskaia, lão ra lệnh cấm em tù binh được chuyện trò với nhau, được hút thuốc và được hỏi han gì bọn áp giải.
- Chúng mầy hãy cầu nguyện , cái bọn tay sai phản Chúa nầy? Chúng mầy về phủ đấy, còn sống được mấy tiếng đồng hồ nữa đừng phạm thêm tội ác gì nữa! Hừ-ừ-ừ? Chúng mầy quên cả Thượng đế rồi? Chúng mầy bán thân cho quỷ dữ! Chúng mầy lấy cái dấu đồng của quân thù đóng lên trán chúng mầy! - rồi lão hết vung khẩu Nagan tự động lại sửa cái dây đeo súng ngắn tốt loăn xoăn đeo cổ.
Trong số tù binh có hai đảng viên cộng sản là cán bộ chỉ huy của trung đoàn Xerdovsky. Tất cả số còn lại, trừ Kotliarov, đều là dân ngụ cư ở trấn Elanskaia, những chàng cao lớn, khỏe mạnh, vào đảng hồi quân đội Xô viết mới tiến vào trong trấn. Họ làm dân cảnh, làm chủ tịch các Uỷ ban cách mạng thôn, rồi sau cuộc phiến loạn họ chạy đến Ust-Khopeskaia sát nhập vào trung đoàn Xerdovsky.
Xưa kia, hầu hết các em đó đều làm nghề thủ công: thợ mộc làm nhà, thợ đóng bàn ghế, thợ đóng thùng, thợ đá, thợ đắp lò, thợ giầy, thợ may. Người nhiều tuổi nhất trong số đó nhìn mặt quá ba mươi lăm, người trẻ nhất chỉ chừng hai mươi. Những chàng thanh niên lực lưỡng, đẹp trai đó có những bàn tay rất to bị công việc lao động chân tay nặng nề làm cho méo mó, những cặp vai rộng, những bộ ngực nở nang, nom họ khác hẳn những lão già lưng còng áp giải.
- Chúng nó có đem em mình xét xử , thấy thế nào? - đảng viên cộng sản trấn Elanskaia bên cạnh Kotliarov rỉ tai .
- Chưa chắc…
- Chúng nó giết à?
- Có lẽ thế đấy.
- Nhưng bên chúng nó có xử bắn cơ mà? Bọn -dắc như thế đấy, còn nhớ ?
Kotliarov trả lời gì cả, nhưng tia hy vọng bỗng lóe lên trong lòng , mong manh như đốm lửa trước gió: "Mà đúng như thế đấy? Chúng nó thể bắn em mình được. Bọn khốn nạn ấy, chúng nó nêu khẩu hiệu: "Đả đảo cộng sản, cướp bóc và bắn người? " cơ mà? Nghe chúng nó chỉ kết án tù khổ sai… Chúng nó chỉ tuyên án phạt roi và tù khổ sai. Được, như thế cũng chẳng có gì đáng sợ? Bọn chúng mình ngồi tù đến mùa đông, mà đến mùa đông, sông Đông vừa kết băng là quân ta lại tấn công chúng nó?
Tia hy vọng ấy lóe lên nhưng lại tắt ngấm ngay như tàn lửa trước gió: " đâu, chúng nó giết đấy! Chúng nó hung hãn lắm, cứ như bầy quỷ dữ! Thôi vĩnh biệt cuộc đời! Than ôi, đáng là nên như thế mới phải! đánh nhau với chúng nó mà trong lòng còn thương hại chúng nó… thể nào thương hại chúng nó được, phải giết, phải chém chết tất cả chúng nó cho kỳ tuyệt nọc!"
nắm chặt hai bàn tay, cặp vai rung lên trong cơn phẫn uất bất lực. Nhưng ngay lúc đó vấp chân, thiếu chút nữa ngã vì ngọn roi quất từ phía sau vào đầu.
- Mầy làm gì mà nắm tay lại hử, đồ lang đẻ sói đẻ? Tao hỏi mầy, mầy làm gì mà nắm tay lại hử? - Lão quản chỉ huy đội áp giải gầm lên, thúc con ngựa xô thẳng vào .
Lão bồi thêm cho Kotliarov roi nữa, hằn chéo con lươn mặt , từ bên xương lông mày xuống tới cái cằm cương nghị có vết lõm ở giữa.
- Sao ông lại đánh bác ấy thế? Hãy đánh tôi đây nầy, ông bố già! Hãy đánh tôi đây nầy? Bác ấy bị thương mà ông còn đánh à? - đồng chí người trấn Elanskaia mỉm nụ cười van lơn, kêu lên giọng run run, rồi bước ra khỏi đám người, ưỡn bộ ngực chắc nịch, che cho Kotliarov.
- Cả mầy nữa cũng có phần! Nện chúng nó , em đồng hương? Đánh bọn Cộng !
Ngọn roi quất mạnh quá, xé toạc cả chiếc áo sơ-mi mùa hè màu cứt ngựa vai người chiến sĩ trấn Elanskaia, mảnh vải rách lật ra như tàu lá bị lửa nướng cong. Vệt roi hằn lập tức phồng ngay, máu đen phụt tóe ra như ở cổ con vật bị chọc tiết, đẫm cả những mảnh vải…
Lão quản thở hổn hển trong cơn tức giận điên cuồng, cho con ngựa dẫm những người tù binh, xông thẳng vào giữa đám đông, vung roi quật tới tấp…
Lại thêm roi nữa quật trung Kotliarov. đổ cả đồng quang con mắt, mặt đất lảo đảo, ngả nghiêng và dải rừng xanh rờn viền theo khoảng bờ cát trước mặt, bên tả ngạn, như đổ sập xuống.
Kotliarov đưa bàn tay chai sần nắm lấy bàn đạp, định lôi lão quản hoá điên hoá ngộ như thú rừng yên xuống, nhưng nhát sống gươm đánh ngã lộn xuống đất. đám bụi nhạt thếch, ráp như lông cứng, ập vào miệng làm tức thở, máu nóng hổi ứa ra từ trong mũi, trong tai …
Bọn áp giải dồn em tù binh lại thành đám như đàn cừu rồi đánh họ chập rất lâu, rất tàn nhẫn. Như trong cơn ác mộng, Kotliarov vẫn nằm úp mặt xuống đường nghe thấy những tiếng kêu khàn khàn, tiếng chân giậm rầm rập chung quanh mình, tiếng ngựa hí điên cuồng. đám bọt mồ hôi ngựa ấm ấm rơi xuống cái đầu trần của , và gần như ngay lúc đó, biết từ chỗ nào rất gần, ngay bên đầu , có tiếng đàn ông nức nở kêu lên, tiếng khóc rất ngắn nhưng nghe rất khủng khiếp:
- Quân khốn kiếp! Chúng mày đánh những người có vũ khí! Hư-hư-hư!
con ngựa dẫm lên bên chân bị thương của Kotliarov, những cái đinh móng ngựa mòn ấn sâu xuống bắp chân . Bên vẫn vang lên ngớt tiếng những đòn đánh dội xuống như mưa… phút sau lại thêm thân hình ướt đẫm, nồng nặc mùi mồ hôi hắc hắc và mùi máu mằn mặn, nặng nề đổ xuống bên cạnh Kotliarov. Kotliarov chưa bất tỉnh hẳn, vì thế còn nghe thấy trong họng người vừa ngã xuống có tiếng máu ộc ra lọc ọc như từ trong cái chai dốc ngược…
Sau đó, em tù binh bị bọn kia dồn lốc nhốc ra sông Đông, bắt phải rửa hết máu me. Đứng dưới nước đến đầu gối, Kotliarov giấp nước vào những vết thương và những con lươn nóng rát như lửa đốt.
đưa tay khoả khoảng nước còn loang máu mình, uống lấy uống để, chỉ sợ kịp giải cái khát cháy họng bỗng nhiên ập tới.
Mọi người đường có gã -dắc cưỡi ngựa đuổi kịp họ. Con ngựa màu hạt dẻ sẫm gã cưỡi béo núc, mồ hôi đổ ra đầm dìa làm lông nó bóng nhoáng như thường thấy trong mùa xuân. Con ngựa chạy nước kiệu rất nhanh, vừa chạy vừa nhảy cỡn. Tên cưỡi ngựa phóng như bay và khuất trong thôn. Đoàn tù binh còn chưa kịp tới mấy cái sân gỉa súc đầu tiên thấy đám dân chúng chạy ùa ra đón đường họ.
Kotliarov nhìn thấy đám đàn ông và đàn bà -dắc chạy từ phía trước lại biết rằng giờ chết của mình điểm. Tất cả các em khác cũng đều hiểu như thế.
- Các đồng chí! Chúng ta vĩnh biệt nhau thôi! - đảng viên cộng sản thuộc trung đoàn Xerdovsky kêu lên.
Đám người kia kéo đến mỗi lúc gần. Trong tay họ có những chiếc chàng nạng, cuốc chim, gậy tầm vông, những cái chốt sắt rút ra từ những chiếc xe bò…
Rồi sau đó tất cả diễn ra y như trong cơn ác mộng rùng rợn nhất. Đoàn người ba mươi véc-xta qua những cái thôn nằm san sát, đến thôn nào cũng gặp những đám người ra hành hạ họ.
Những lão già, những mụ đàn bà, những đứa còn thiếu niên đánh đập nhổ vào những bộ mặt sưng húp, máu chảy đầm đìa và đầy vết thâm tím của những người cộng sản bị bắt làm tù binh. Chúng ném đá, ném những tảng đất khô, tung bụi tung tro vào những cặp mắt bị đánh đến sưng vù. Bọn đàn bà đặc biệt hung ác, chúng nghĩ ra những cách đánh đập tàn nhẫn nhất. Hai mươi nhăm con người sắp làm mồi cho thần chết diễu qua những đám người đó. Cuối cùng họ biến đổi hẳn, còn có thể nhận ra ai là ai nữa, còn chút gì là những con người nữa vì thân hình họ, mặt mũi họ đều biến dạng, méo mó, chỗ xanh, chỗ đỏ, chỗ đen, tất cả đều phù ra, đều trở thành tàn tật, bê bết máu và bùn.
Đầu tiên bất cứ ai trong số hai mươi nhăm người đó cũng tìm cách xa những thằng áp giải để đỡ bị ăn đòn: bất cứ ai cũng hết sức len vào giữa những hàng hỗn loạn, vì thế đám người cứ chen chúc nhau, lốc nhốc thành khối. Nhưng họ luôn luôn bị xua đuổi, lôi kéo cho xa nhau ra. Vì thế, họ dần dần mất hết hy vọng là có thể giữ cho mình đỡ bị đánh đập, và cuối cùng cứ lẻ tẻ rời rạc, người nào cũng chỉ ôm nguyện vọng đau khổ là cố thắng được chính bản thân mình, đừng ngã xuống còn có thế trở dậy được nữa. Họ bị xâm chiếm bởi tâm trạng thờ ơ, mặc cho mọi chuyện xảy ra. Đầu tiên người nào cũng đưa tay lên che mặt che đầu, bịt mắt mình cách bất lực mỗi khi trông thấy những cái răng bằng thép xanh lè của chiếc đinh ba hay cái đầu gậy tầm vông trắng bệch loáng đến trước mặt mình. Lúc đầu từ trong đám tù binh bị đánh đập tàn nhẫn còn vang ra những tiếng van xin, chửi rủa và gào rú như tiếng kêu của thú vật vì những đau đớn thể nào chịu được. Nhưng đến giữa trưa mọi người đều nín lặng. Chỉ có người trong số các em trấn Elanskaia, người trẻ nhất, trước kia là cậu hay chuyện tếu được toàn đại đội , là còn kêu lên khi bị đập vào đầu. ta cứ co rúm cả người, nhảy nhảy như phải bước vật gì nóng lắm, bên chân bị chiếc sào đánh gãy cứ phải kéo lê…
Sau khi xuống sông Đông lau rửa, Kotliarov cảm thấy tinh thần của mình vững vàng hơn. Vừa trông thấy bọn đàn ông và đàn bà -dắc chạy từ phía trước mặt lại, vội vã từ biệt mấy đồng chí ở gần mình nhất. khẽ :
- sao cả, em ạ, chúng ta biết chiến đấu cũng phải biết chết cho kiêu hãnh… Nhưng có điều chúng ta cần phải ghi nhớ cho tới hơi thở cuối cùng, chúng ta vẫn còn có niềm an ủi trong lòng là tuy chúng nó dùng gậy nhọn đâm chúng ta, song chính quyền Xô viết thể nào bị gậy nhọn đâm chết được! Các đồng chí đảng viên cộng sản! em ạ! Chúng ta hãy chết cách cứng cỏi, để cho chúng nó cười chúng ta được?
Nhưng chàng người Elanskaia đủ sức chịu nổi. Đến thôn Bobrovsky, khi bị bọn bô lão bắt đầu đánh đập ta cách tàn nhẫn và khéo léo, ta gào lên bằng giọng rất khó nghe, như con nít. ta giật đứt các khuy cổ chiếc áo quân phục cổ chui, giơ cho bọn đàn bà -dắc xem cây thập ác đeo tuỳ thân cổ với sợi dây đeo bị cáu ghét và mồ hôi bám vào đen sì.
- Các đồng chí! Tôi mới vào đảng được ít lâu thôi mà! Các đồng chí hãy thương lấy tôi! Tôi vẫn tin ở Chúa! Tôi còn có hai con thơ! Các đồng chí hãy tha cho tôi! Các đồng chí cũng có con cơ mà!
- Chúng tao "đồng chí" gì với mày! Câm ngay cái mồm!
- Mầy mà còn nhớ tới con cái cơ à, đồ ngoại đạo khốn kiếp! Mày lại còn giơ thánh giá ra à? Mầy nghĩ lại rồi à? Nhưng lúc mà bắn giết, hành quyết em chúng tao mầy có nhớ đến Chúa ? - lão già mũi hếch, có chiếc vòng lủng lẳng ở bên tai, đánh ta hai cái rồi hổn hển hỏi lại và lại vung roi nhằm vào đầu ta lần nữa.
Những điều phiến loạn mà mắt, tai, ý thức của Kotliarov thu nhận được tất cả đều lướt qua rất nhanh. chú ý của dừng lại lâu ở điều gì cả. Trái tim như rắn lại thành đá và chỉ run lên có lần. Đến giữa trưa đoàn người tiến vào thôn Chiukovnovsky, dọc theo đường phố, giữa những đám người đứng hai bên chửi rủa và đánh họ tới tấp. Giữa lúc ấy Kotliarov chợt liếc mắt sang bên, nhìn thấy thằng bé chừng bảy tuổi níu lấy vạt áo mẹ, những giọt nước mắt đổ xuống như mưa đá hai cái má méo xệch của nó. Nó kêu lên the thé:
- Mẹ ơi! Đừng đánh người ta! Chao ôi, đừng đánh nữa! Con thương! Con sợ! Người ta những máu là máu!
Người đàn bà vung cái gậy lên định đánh đồng chí Elanskaia, nghe thấy thế bất thần thét lên, ném cái gậy , rồi bế thốc đứa con lên tay, chạy vùng vào trong ngõ. Cả Kotliarov cũng phải xúc động trước tiếng khóc và lòng thương người của thằng bé. xao xuyến, vài giọt nước mắt mà thể tha thứ cho mình bất giác trào ra, chảy mằn mặn xuống cặp môi giập nát, khô nẻ. nấc lên tiếng ngắn ngủi, nhớ tới đứa con của mình, vợ mình và cái hồi ức vừa bừng lên như ánh chớp ấy làm nảy ra trong đầu óc mơ ước thôi thúc: "Chỉ cốt sao vợ con mình khỏi nhìn thấy mình bị giết ngay trước mắt họ? Và… Sao cho chúng nó giết mình ngay …"
Đoàn người lê bước hết sức khó khăn, người lảo đảo vì mệt mỏi rã rời, các khớp xương xưng lên đau ê ẩm. Khi đến cái bãi thả gia súc bên ngoài cái thôn, họ thấy có cái giếng đồng cỏ bèn xin lão đội trưởng đội áp giải cho họ uống nước:
- uống làm gì cả! Như thế nầy cũng muộn mất rồi! ! - Lão quản quát lên.
Nhưng lão già áp giải hộ em tù binh:
- Ông hãy rộng lòng thương họ chút, ông Akim Xadonyt! Dù sao họ cũng là những con người.
- Những đứa nầy mà là người à? Bọn Cộng phải là người! Mà chớ lên mặt dạy khôn tôi! Tôi là đội trưởng hay là đội trưởng hử?
- Cái loại đội trưởng như có quá nhiều rồi đấy? Thôi em ra mà uống !
Rồi lão già bé kia xuống ngựa, múc dưới giếng lên thùng nước. em tù binh vây chặt lấy lão, hai mươi nhăm đôi bàn tay đồng thời vươn về phía cái thùng, những cặp mắt sưng vù và bầm máu sáng bừng lên, nhao nhao những giọng khàn khàn, ngắt quãng:
- Đưa cho tôi, cụ ơi!
- ít thôi cũng được?
- Chỉ ngụm thôi mà - Các đồng chí, tất cả thể cùng uống lúc được đâu?
Lão già ngập ngừng lát, biết nên cho ai uống trước. Lão trù trừ vài giây, vài giây chờ đợi cực kỳ căng thẳng, rồi đổ nước vào cái máng khoét trong khúc gỗ dài chôn dưới đất cho gia súc uống nước. Đổ xong lão vừa bỏ chỗ khác vừa kêu to:
- Làm gì mà chen nhau như những con bò thế hử! Xếp hàng lần lượt mà uống!
Nước chảy theo cái lòng máng đầy rêu, mượt như da hoẵng xanh, ùa tới chỗ gốc máng nặc mùi gỗ ẩm dãi nắng đến nóng rực. em tù binh dốc cạn hết sức lực còn lại, đổ xô tới cái máng nước. Lão già lần lượt kéo mười gàu nước, vừa đổ đầy cái máng vừa cau mày nhìn đám tù binh, ánh mắt đầy vẻ thương hại.
Kotliarov quỳ xuống uống cho khát. Cảm thấy đầu óc nhõm hơn, ngẩng lên nhìn thấy cách ràng, gần như sờ thấy được lớp bụi đá vôi trắng phủ như dải thảm con đường ven sông Đông, những nhánh núi đá phấn dựng đứng xa xa nom như cái ảo ảnh xanh lơ, và bên các nhánh núi ấy, bên dòng sông Đông cuồn cuộn trôi xuôi, có đám mây ngự cao ngất bầu trời xanh ngắt, bao la, lồng lộng. Đám mây vươn cánh dưới làn gió, bay vun vút về phía bắc, đỉnh mây tóe ra những tia trắng loá như cánh buồm, và cái bóng màu đá mắt mèo của nó in xuống chỗ khuỷu sông Đông ở tít đằng xa.

Chương 175


Trong cuộc hội nghị bí mật, bộ chỉ huy tối cao các lực lượng phiến loạn quyết định xin Chính phủ sông Đông, xin tên ataman Bogatyrev giúp đỡ.
Kudinov được uỷ nhiệm viết bức thư trong đó chứng tỏ lòng hối hận và lấy làm tiếc rằng cuối năm 1918 dân Đông Thượng đàm phán với Hồng quân và bỏ mặt trận. Bức thư ấy Kudinov viết xong. Nhân danh toàn dân -dắc nổi dậy của vùng Đông Thượng hứa rằng sau nầy chiến đấu chống người Bolsevich cách kiên cường, cho tới giọt máu cuối cùng, và xin bọn kia giúp đỡ quân phiến loạn bằng cách dùng máy bay chở qua mặt trận đạn súng trường cùng những tên sĩ quan chính ngạch để lãnh đạo các đơn vị.
Tên Pitot Bogatyrev ở lại Xinghin ít lâu rồi Vosenskaia. Còn gã lái máy bay quay về Novocherkask, mang theo bức thư của Kudinov.
Từ ngày ấy chính quyền sông Đông có liên hệ chặt chẽ với bộ chỉ huy quân phiến loạn. Thế là hầu như ngày nào cũng có những chiếc máy bay mới đóng ở những nhà máy bên Pháp bay từ bên kia sông Dones tới, đem đến những tên sĩ quan, đạn súng trường và số đáng kể đạn pháo cho những khẩu pháo ba điu-im.
Bọn lái máy bay cũng mang tới thư từ của những tên -dắc vùng Đông Thượng rút lui theo quân đội sông Đông, rồi lại mang từ Vosenskaia đến vùng sông Dones thư trả lời của họ hàng thân thuộc của những tên -dắc kia.
Căn cứ vào tình hình mặt trận và các kế hoạch chiến lược của , tên tư lệnh mới của quân đội sông Đông là tướng Sidorin bắt đầu gửi cho Kudinov những kế hoạch tác chiến, những mệnh lệnh do bộ tư lệnh thảo ra, cùng những tin chiến và tin tình báo về các đơn vị Hồng quân được tung vào mặt trận chống quân phiến loạn. Kudinov chỉ chọn vài tên đặc biệt để cho biết về chuyện thư từ lại với Sidorin, còn đối với tất cả những tên khác hết sức giữ bí mật.


Chương 176


em tù binh bị giải đến thôn Tatarsky lúc khoảng năm giờ chiều. Trời sắp hoàng hôn, trong những buổi hoàng hôn mùa xuân loáng cái là tắt ngay. Mặt trời sắp lặn, cái đĩa cháy rực của nó chạm tới viền đám mây xanh xanh xám xám lờm xờm trải dài đằng tây.
Ngoài phố, đại đội bộ binh của thôn Tatarsky kẻ đứng người ngồi tránh nắng dưới bóng ngôi nhà chứa thóc công cộng rất to. Đại đội nầy bị điều sang bờ bên phải sông Đông để chi viện cho các đại đội của trấn Elanskaia dạo nầy chống lại rất khó khăn sức tấn công của kỵ binh Hồng quân. đường ra mặt trận, bọn lính thôn Tatarsky kéo cả đại đội tạt vào thôn để thăm gia đình và kiếm thêm ít đồ ăn thức dùng. Hôm ấy đáng là chúng phải lên đường rồi, nhưng lại nghe tin có đoàn tù binh Hồng quân bị giải đỉ Vosenskaia, trong số đó có cả Miska Kosevoi và Kotliarov, mà tù binh cũng sắp qua thôn Tatarsky, vì thế chúng quyết định nán lại xem sao. Những tên đặc biệt đòi gặp mặt Miska và Kotliarov là những tên -dắc có họ hàng với những gã bị giết cùng với Petro Melekhov trong trận đấu.
Bọn lính thôn Tatarsky dựa những khẩu súng trường vào tường kho thóc, đứa đứng đứa ngồi, thẫn thờ chuyện với nhau, hút thuốc, cắn hạt hướng dương. Bọn bô lão, đàn bà, trẻ con đứng vây chung quanh. Toàn thôn đều kéo nhau ra phố. Vài đứa trẻ bò lên những mái nhà luôn luôn theo dõi xem giải tù đến chưa.
Cuối cùng có giọng con nít léo nhéo:
- Nhìn thấy rồi! Chúng nó bị giải tới rồi!
Bọn lính vội vàng đứng dậy, dân chúng trong thôn nhốn nháo, những lời trao đổi sôi nổi dội lên trầm trầm, mỗi lúc to, tiếng chân những đứa trẻ chạy ra đón đoàn tù binh nghe rầm rập. Mụ vợ goá của gã Aleksey Samin vẫn còn chưa nguôi sau nỗi đau khổ mà mụ vừa phải chịu, và dưới ấn tượng mới mẻ của chuyện đó, mụ cứ gào lên như hoá ngộ.
- Cái lũ quân thù quân hằn bị giải tới rồi! - lão già bằng giọng rất trầm.
- Nện nhừ tử cái bọn quỷ dữ nầy ! Còn nhìn gì nữa, bà con -dắc!
- Lôi chúng nó ra toà mà xử!
- Chúng nó hành tội bà con ta!
- Treo cổ thằng Kosevoi và thằng bạn của nó lên!
Ả Daria nhà Melekhov đứng bên cạnh mụ vợ của gã Anikey. Ả là người đầu tiên nhận ra Kotliarov trong đám tù binh bị đánh đập tàn tệ tới.
- Cái thằng trong thôn bà con bị giải tới đây nầy? Bà con hãy cho cái thằng chó đẻ nầy xem bà con là như thế nào? Bà con hãy ra mà hôn đón nó ! - Lão quản đội trưởng áp giải gào lên khàn khàn, át cả những tiếng nhao nhao mỗi lúc hung dữ và những tiếng kêu khóc của đám đàn bà. Rồi vẫn ngồi ngựa, lão giơ tay chỉ Kotliarov.
- Thế thằng kia đâu? Thằng Kosevoi Miska đâu?
Thằng Anchip con trai lão "Vua phét" len qua đám người, vừa vừa gỡ dây đeo súng trường vai xuống, làm khẩu súng lúc lắc đập cả báng và lưỡi lê vào người khác.
- Cùng thôn với bà con ta đây chỉ có thằng thôi, ngoài ra còn đứa nào nữa đâu. Nhưng nếu cần cho mỗi người miếng thằng nầy cũng đủ chán… - Lão quản áp giải nặng nề đưa bên chân qua mũi yên cầm chiếc khăn tay đỏ lau những giọt mồ hôi chảy đầm đìa trán.
Những tiếng rít, những tiếng la thét của bọn đàn bà mỗi lúc to và lên tới mức căng thẳng cực độ. Daria len tới chỗ bọn lính áp giải và nhìn thấy khuôn mặt bị đánh đập đến xám lại như gang của Kotliarov chỉ cách mình có vài bước, ngay sau cái mông ướt đẫm của con ngựa của tên áp giải. Đầu sưng to cách kỳ dị, những món tóc bết máu khô dính vào nhau dựng lên cao bằng cái thùng úp ngược. Da trán phồng mọng, nứt ra, hai bên má đỏ rực bóng nhoáng, và đỉnh đầu lại có hai chiếc găng len đặt đám lầy nhầy như thịt đông. Có lẽ đặt hai chiếc găng tay ấy lên đầu để che những vết thương nhằng nhịt khỏi những tia nắng cắn da cắn thịt, khỏi ruồi nhặng và những đàn muỗi nhắt lúc nhúc trong khí. Hai chiếc găng dính vào các vết thương, khô lại và cứ thế nằm đầu…
hoảng hốt đưa mắt nhìn quanh như con thú bị vây bắt, cố tìm vợ con nhưng lại sợ dám bắt gặp cặp mắt của vợ hay của thằng con . chỉ muốn có thể van xin người nào đó đưa vợ con mình chỗ khác nếu có mặt ở đây. biết rằng mình thể quá thôn Tatarsky nầy được, rằng đây chính là nơi mình chết, vì thế muốn hai con người thân chứng kiến cái chết của mình, nhưng đồng thời cũng mỗi lúc thêm nóng lòng đợi chờ cái chết ấy. gù lưng xuống, từ từ quay đầu rất khó khăn, đưa mắt nhìn lượt những khuôn mặt quen thuộc của bà con cùng thôn, nhưng hề bắt gặp vẻ thương hại hay đồng tình nào trong cặp mắt nào. Tất cả những đứa đàn ông và đàn bà -dắc đều nhìn bằng những cặp mắt gườm gườm và hung hãn.
Chiếc sơ-mi màu cứt ngựa bạc phếch của phồng cứng lên, hơi cử động chút là kêu loạt soạt. Bất kỳ chỗ nào cái áo cũng in những vết máu chảy nâu xịt. Máu cũng đầm đìa chiếc quần bông đột chỉ của Hồng quân, hai bàn chân rất to giầy ủng, với lòng bàn chân phẳng bẹt và những ngón chân méo mó.
Daria đứng lại trước mặt Kotliarov. Ả nghẹt thở vì lòng căm hờn dồn lên cổ, vì thương hại và vì nóng lòng chờ đợi cái gì khủng khiếp sắp xảy ra đến nơi, ngay bây giờ. Ả nhìn vào mặt chằm chằm mà chẳng làm thế nào biết được rằng có nhìn thấy mình và nhận ra mình hay ?
Nhưng Kotliarov vẫn bồn chồn, rạo rực nhìn sục sạo trong đám người bằng con mắt long lanh man rợ (con mắt bên kia sưng vù nhìn thấy gì nữa), và bỗng nhiên con mắt dừng lại mặt Daria lúc nầy chỉ đứng cách có vài bước. chập chững bước tới như người say mềm. mất quá nhiều máu nên đầu óc cứ đảo đồng, còn tri giác nữa. rất khổ não vì cái trạng thái nửa hư nửa thực, khi mà mọi vật chung quanh đều trở nên huyền ảo, khi mà đầu óc quay lộn, hai con mắt tối sầm lại trong cảm giác tê dại đau khổ. Song với cố gắng cực lớn, vẫn còn đứng được hai chân.
Sau khi nhìn thấy và nhận ra Daria, Kotliarov lảo đảo bước tới. cái gì chỉ có chút ít hao hao như nét cười thoáng cặp môi trước kia cứng rắn, nhưng bây giờ méo mó còn ra hình thù gì nữa. Nhưng chính cái nhăn mặt phảng phất như nụ cười ấy làm tim Daria đập thình thịch, dồn dập. Ả có cảm tưởng như trái tim của ả đập ở chỗ nào ngay sát cổ họng.
Ả bước tới sát Kotliarov, thở hổn hển như kéo bễ, mặt mỗi lúc thêm nhợt nhạt:
- Thế nào, chào bác, chào ông bạn đỡ đầu thân mến!
Giọng lanh lảnh và sôi nổi của ả, những thanh sắc khác thường trong câu làm đám người lặng . Và trong bầu khí chết lặng vang lên giọng trả lời trầm trầm nhưng cứng rắn:
- Chào bác, bác bạn đỡ đầu Daria!
- Bác hãy kể lại , bác bạn đỡ đầu thân mến, làm sao mà chồng tôi, người bạn đỡ đầu của bác… - Daria chợt cảm thấy nghẹt thở, phải áp hai tay lên ngực. Ả còn đủ hơi thêm nữa.
Trong bầu khí hoàn toàn chết lặng, căng thẳng đến cực độ, trong những phút nín tiếng chẳng có gì tốt lành ấy, ngay những hàng đằng sau cũng nghe thấy Daria hỏi nốt bằng giọng chỉ hơi nghe ro:
- Bác hành quyết chồng tôi, giết Petro Panteleevich như thế nào?
- , bác bạn đỡ đầu ạ, tôi có xử tử bác ấy đâu?
- Sao lại xử tử? - Giọng nghẹn ngào của Daria cất cao hơn. - Chính bác và Miska Kosevoi giết người -dắc cơ mà? Có phải thế ?
- , bác bạn đỡ đầu ạ… Chúng tôi… chúng tôi giết bác ấy đâu…
- Thế đứa nào làm cho chồng tôi phải từ giã cõi đời nầy? Thế nào, đứa nào hử? !
- Hồi ấy là trung đoàn Damursky…
- Mày! Chính mầy giết! em -dắc rằng trông thấy mày ngọn gò! Hôm ấy mày cưỡi con ngựa trắng mà! Cái thằng đáng nguyền rủa, mày còn chối hay sao?
- Tôi cũng có mặt trong trận chiến đấu… - Bàn tay trái của Kotliarov đưa lên rất khó khăn tới ngang đầu, sửa lại hai chiếc găng tay dính khô vào vết thương. Giọng lộ vẻ nghi ngại khi tiếp - Cả tôi cũng có mặt trong trận chiến đấu hôm ấy, nhưng người giết chồng bác phải là tôi mà là Miska Kosevoi. Kosevoi bắn bác ấy. Tôi phải chịu trách nhiệm về bác bạn đỡ đầu Petro đâu.
- Thế mầy, đồ quân thù quân hằn, mày giết những người nào trong thôn chúng tao hử? Thế con cái những ai vì mày mà trở nên côi cút hử? - Mụ vợ goá của gã Yakov "Móng lừa" đứng trong đám dân chúng gào lên the thé.
Rồi những tiếng đàn bà nức nở, kêu gào, kể lể khóc lóc những người chết lại vang lên, làm cho bầu khí vốn dĩ sôi sục lại càng bị đun bỏng.
Sau nầy Daria kể lại rằng ả cũng nhớ là làm thế nào mà trong tay ả lại có khẩu súng trường của kỵ binh, và ai nhét khẩu súng ấy vào tay ả. Đến khi đám đàn bà cất tiếng gào khóc, ả bỗng cảm thấy trong tay mình có vật gì là lạ. Ả nhìn xuống, nhưng chỉ sờ qua cũng biết ngay rằng đó là khẩu súng trường. Đầu tiên ả cầm lấy nòng súng để đánh Kotliarov bằng báng súng, nhưng đầu ruồi đâm vào lòng bàn tay làm ả đau, vì thế ả đưa tay xuống báng súng, quay khẩu súng lại rồi giương súng lên, thậm chí nhằm đầu ruồi vào bên trái ngực Kotliarov.
Ả nhìn thấy những gã -dắc ở sau lưng Kotliarov đổ xô sang hai bên, để lộ bức tường bằng gỗ xám của kho thóc. Ả nghe thấy những tiếng kêu hốt hoảng: "Nầy? Làm bậy bây giờ? Giết nhầm người mình mất đấy? Hượm nào, đừng bắn vội!" Rồi chờ đợi và đề phòng rất là thú tính của quần chúng, những cặp mắt đổ xô nhìn vào ả nguyện vọng trả thù cho người chồng bị giết, và phần cũng có cái sĩ diện hám danh bất thần nảy ra trong đầu óc ả, làm cho cảm thấy rằng mình sắp sửa có thể trở nên khác hẳn những mụ đàn bà khác rằng bọn đàn ông -dắc nhìn mình bằng những cặp mắt ngạc nhiên, thậm chí sợ hãi, và chờ xem câu chuyện kết thúc ra sao, vì thế mình phải làm việc gì khác thường, độc đáo, khiến mọi người đều phải kinh ngạc, tất cả các cảm xúc khác nhau ấy cùng lúc thúc đẩy ả, xô ả, cách nhanh chóng khủng khiếp tới chỗ làm điều được quyết định sẵn ở nơi rất sâu trong tiềm thức của ả, điều mà ả muốn, nhưng trong lúc nầy ả cũng đắn đo được nữa. Ả ngập ngừng lát, sờ sờ vào cò súng cách rất thận trọng rồi bất thình lình, chính ả cũng cảm thấy bất ngờ, ả bóp mạnh cái.
Súng giật làm ả lảo đảo rất mạnh, phát đạn nổ làm ả ù cả tai, nhưng qua kẽ hai con mắt nheo nheo, ả nhìn thấy rằng chỉ trong khoảnh khắc khủng khiếp, khoảnh khắc khủng khiếp và sao cứu vãn được, khuôn mặt Kotliarov run run bỗng biến đổi hẳn. Ả thấy dang hai tay ra rồi chắp lại như sắp sửa lao đầu xuống nước từ chỗ rất cao, nhưng sau lại ngã vật ngửa ra, đầu giật bần bật rất nhanh như trong cơn sốt rét, mười ngón tay của hai tay vươn rộng lẩy bẩy ra sức cào xuống mặt đất.
Daria ném khẩu súng và vẫn chưa nhận thức ràng là mình vừa làm việc gì, ả quay lưng về phía người ngã vật xuống, sửa lại chiếc khăn bịt đầu, nhét lại những món tóc xoã ra ngoài, cử chỉ rất tự nhiên trong cái giản dị bình thường của nó.
- Nhưng nó vẫn còn thở kìa… - gã -dắc vừa vừa lánh cho Daria qua, dáng điệu quá ư săn đón.
Ả quay đầu nhìn lại, nhưng vẫn hiểu người ta về ai và về chuyện gì. Rồi chợt ả nghe thấy tiếng rên rất dài, rất đơn điệu, phát ra phải từ trong họng mà như từ chỗ nào rất sâu trong ruột gan, tiếng rên chốc chốc lại ngắt quãng vì những tiếng nấc lúc hấp hối. Mãi lúc ấy Daria mới hiểu ra rằng đó là Kotliarov rên rỉ và chết do bàn tay của mình. Ả bước rất nhanh, rất nhàng qua kho thóc, về phía bãi họp, chỉ có vài người nhìn theo.
chú ý của mọi người chuyển sang gã Anchip, con lão "Vua phét". Như trong cuộc diễn tập, gã rón chân chạy rất nhanh đến chỗ Kotliarov nằm với chiếc lưỡi lê tuốt trần của khẩu súng trường Nhật, hiểu sao phải cầm giấu sau lưng. Mọi cử chỉ của gã đều được tính toán kỹ càng và rất chuẩn xác. Gã ngồi xổm xuống, hướng mũi lê vào ngực Kotliarov và khẽ :
- Thôi chết cho rảnh, Kotliarov! - Gã xong đem hết sức ấn xuống cán lưỡi lê.
Kotliarov hấp hối rất lâu, chết rất chật vật. Cái thân hình tráng kiện, xương xẩu của muốn chia tay với cõi đời chút nào. Ngay sau nhát lưỡi lê thứ ba, vẫn còn há to miệng ngáp ngáp, tiếng kêu khàn khàn nặng nề phát ra từ sau những cái răng nhe ra, đỏ lòm những máu:
- A-a-a-! Chà cái thằng đổ tể nầy, cút mẹ mày đl! - Lão quản chỉ huy đội áp giải xô thằng con tên "Vua phét" ra rồi nâng khẩu Nagan nheo mắt trái nhằm bắn, động tác rất thành thạo.
Phát súng nổ ra tựa như được dùng làm hiệu lệnh. Bọn -dắc vặn hỏi xong những người tù binh, bắt đầu đánh giết họ. Hoà lẫn với tiếng người kêu thét, những phát súng trường nổ ra khô khan, ngăn gọn…
giờ sau Grigori Melekhov phi ngựa về tới thôn Tatarsky.
Chàng đánh con ngựa đến chết. con đường ra khỏi Ust-Khopeskaia, con ngựa quị xuống chặng giữa hai thôn.
Grigori vác yên ngựa tới cái thôn gần nhất, kiếm được ở đấy con ngựa cái vào hạng tồi. Thế là chàng về muộn… Đại đội bộ binh của thôn Tatarsky kéo nhau lên ngọn gò, tiến về những thôn của trấn Ust-Khopeskaia, tới địa giới khu du mục của trấn Ust-Khopeskaia, nơi diễn ra những trận chiến đấu chống các đơn vị của sư đoàn kỵ binh Hồng quân. Toàn thôn chết lặng, bóng người. Màn đêm phủ lên các ngọn gò chung quanh thôn như lớp sương màu đen. Từ bên kia sông Đông vẳng sang tiếng rì rầm của những đám tiêu huyền và bạch lạp…
Grigori cho ngựa tiến vào sân gia súc rồi vào trong nhà. Chẳng thấy đèn lửa gì cả. Trong bóng tối dày đặc chỉ nghe thấy tiếng muỗi vo ve và thấy nhấp nhoáng những chỗ mạ vàng mấy bức hình thánh treo ở góc chính. Grigori hít hít cái mùi xoa xuyến của ngôi nhà cha sinh mẹ đẻ, cái mùi mà chàng quen từ thời thơ ấu rồi hỏi:
- Có ai ở nhà ? Mẹ ơi! Dunhiaska đâu thế?
- Griska! Có phải đấy ? - Có tiếng Dunhiaska hỏi ra từ nhà trong.
Vẳng ra vài tiếng chân đất bước lệt sệt rồi qua kẽ cửa thấy loáng thoáng cái bóng trắng trắng của Dunhiaska vội vã thắt dây lưng cái váy lót.
- Làm gì mà ở nhà ngủ sớm thế? Mẹ đâu rồi?
- Ở ta…
Dunhiaska đến đấy lại nín lặng. Grigori nghe thấy thở hổn hển đầy xúc động.
- Ở ta làm sao? Bọn tù binh bị giải qua đây lâu chưa?
- Họ bị giết rồi!
- Sa-a-ao?
- Bọn -dắc giết họ… Chao ôi, Griska i Chị Daria nhà ta, cái của thối thây khô-ô-ốn kiếp ấy… - Trong giọng của Dunhiaska có thể cảm thấy những giọt nước mắt phẫn nộ, -… chính chị ấy tự tay giết Kotliarov, bắn bác ấy…
- Mày láo cái gì đấy hử? - Grigori vừa kêu lên vừa hốt hoảng túm lấy cái cổ áo lót thêu của em .
Hai lòng trắng con mắt của Dunhiaska long lanh mấy giọt nước mắt. Grigori nhìn thấy vẻ kinh hoàng lắng đọng trong tròng con mắt của em , biết rằng mình nghe nhầm.
- Còn Miska Kosevoi? Còn Stokman?
- thấy có hai người trong đám tù binh.
Bằng những lời lộn xộn, Dunhiaska kể vắn tắt về chuyện tù binh bị giết hại, về Daria.
- Mẹ sợ dám ngủ ở nhà với chị ấy nên bỏ sang bên láng giềng, còn chị Daria biết đâu uống rượu rồi mới về say bí tỉ. Bây giờ ngủ…
- Ở chỗ nào?
- Dưới nhà thóc ấy.
Grigori xuống nhà thóc, mở toang cánh cửa. Daria nằm ngủ ngay dưới đất, váy tốc lên cách rất là vô liêm sỉ, hai cánh tay thon thon dang rộng, má bên phải bóng nhoáng, đầy rớt rãi, mùi rượu nặng bốc ra nồng nặc từ cái miệng há hốc. Ả nằm vẹo đầu cách rất tự nhiên, má bên trái áp xuống đất, hơi thở nặng nề như kéo bễ.
Chưa bao giờ Grigori cảm thấy mình điên cuồng chỉ muốn chém giết như trong lúc nầy. Chàng mím chặt môi đứng vài giây phía Daria, miệng rên rỉ, người lảo đảo. Chàng nhìn cái thân hình nằm thườn thưỡn với cả cảm giác căm ghét và kinh tởm sao ghìm nén được. Rồi chàng tiến bước, dẫm cái gót ủng đóng cá sắt lên khuôn mặt có cặp lông mày đen vòng cao như hai cánh cung của Daria và bằng giọng khán khàn:
- Đ… ồ... rắn độc?
Daria rên lên tiếng, lẩm bẩm biết những gì trong cơn say. Còn Grigori đưa hai tay lên ôm đầu, bỏ chạy ra sân, vỏ gươm đập lách cách ngưỡng cửa.
Ngay đêm ấy, chàng tới thăm mẹ, ra ngay mặt trận.

Chương 177


Hai tập đoàn Hồng quân số 8 và số 9 đánh tan nổi sức chống cự của các đơn vị Quân đội sông Đông trước vụ lũ mùa xuân để tiến sang bên kia sông Dones, nhưng họ vẫn cố tìm cách chuyển sang thế tấn công những khu vực riêng lẻ. Phần lớn các cố gắng ấy chỉ đến thất bại. Thế chủ động chuyển sang bộ chỉ huy sông Đông.
Cho tới trung tuần tháng Năm, Mặt trận Miền Nam vẫn chưa có thay đổi nào đáng kể. Nhưng chẳng bao lâu những thay đổi ấy cũng xảy ra. Theo kế hoạch mà tên tướng Denisov cựu tổng tư lệnh Quân đội sông Đông cùng tham mưu trưởng của là tên tướng Poliakov thảo ra, trong khu vực hai trấn Kamenskaia và Ust-Kalitvenskaia thực xong việc tập trung các đơn vị mệnh dânh là binh đoàn xung kích. Chúng điều về khu vực nầy của mặt trận những lực lượng ưu tú nhất gồm những phần tử cốt cán qua huấn luyện của cái quân đội trẻ tuổi nầy, những trung đoàn vùng hạ du được thử thách: Gundorovsky, Georgievsky, vân vân. Tính sơ lược lực lượng của binh đoàn xung kích nầy gồm vạn sáu ngàn tay gươm, tay súng, cộng thêm có hai mươi tư khẩu pháo và trăm năm mươi khẩu súng máy.
Theo ý tên tướng Poliakov, đáng là binh đoàn nầy phải hiệp đồng tác chiến với các đơn vị của tên tướng Fitkelaurov hướng làng Makeevca, đánh tan sư đoàn Hồng quân số 12, rồi hoạt động bên sườn và trong hậu phương của hai sư đoàn 13 và Uralskaia, đột nhập vào địa hạt của khu Đông Thượng để hợp nhất với quân đội của bọn phiến loạn, và từ đó tiến quân tới khu Khopesky để "lấy lại sức khỏe" cho bọn -dắc mắc cái bệnh Bolsevich.
Ở vùng gần sông Dones, chúng tích cực làm công việc chuẩn bị tấn công, chuẩn bị đột phá. Quyền chỉ huy binh đoàn xung kích được trao cho viên tướng Sekrechev. Phần thắng ràng ngả về phía Quân đội sông Đông. Tướng Sidorin mới lên chỉ huy quân đội nầy thay tướng Denisov, tay chân của tên Krasnov, vừa về hưu, cũng có xu hướng dựa vào Đồng minh cũng như viên tướng Frikan Bogaevsky lại được bầu làm ataman nhiệm mệnh của quân khu. Cùng với những tên đại diện của các phái đoàn quân và Pháp, chúng thảo ra những kế hoạch đại qui mô để tấn công về Moskva và quét sạch chủ nghĩa Bolsevich toàn lãnh thổ nước Nga.
Những tàu vận tải chở vũ khí cập bến những hải cảng bờ Hắc hải. Những chiếc tàu viễn dương chỉ chở đến máy bay, xe tăng, trọng pháo, súng máy, súng trường của và Pháp, mà cả những con la kéo xe cùng số lương thực, binh phục mất giá trị sau khi họ ký hoà ước với Đức. Các kho hàng ở Novorossisk đầy ắp những bó quần áo và quân phục cổ đứng màu xanh lá cây sẫm của quân đội với hình con sư tử đứng chồm hai chân trước in những chiếc khuy đồng. Bột mì, đường, chocolatte và rượu vang Mỹ được chất cao đến ngọn các nhà kho. Hoảng sợ trước sức sống bền bỉ của những người Bolsevich, châu Âu tư bản chủ nghĩa gửi tiếc tay tới miền Nam nước Nga đạn pháo và đạn súng trường, chính số đạn mà các quân đội Đồng minh còn chưa kịp bắn vào quân Đức. Bè lũ phản động quốc tế đổ xô tới hòng bóp chết hẳn nước Nga Xô viết băng huyết… Bọn sĩ quan huấn luyện viên và Pháp đến vùng sông Đông và sông Kuban dạy cho bọn sĩ quan -dắc và sĩ quan của Tập đoàn quân tình nguyện các kỹ thuật lái xe tăng, bắn các kiểu pháo của , chúng tưởng tượng mùi vị của ngày khải hoàn tiến quân vào Moskva…
Nhưng trong khi đó ở vùng Dones diễn ra những việc quyết định thắng lợi của cuộc tấn công năm 1919 của Hồng quân. còn nghi ngờ gì nữa, nguyên nhân căn bản làm cho cuộc tấn công vừa qua của Hồng quân bị thất bại đó là cuộc nổi loạn của dân Đông Thượng. Trong hai tháng ròng cuộc bạo động đục khoét của hậu phương mặt trận của Hồng quân như cái ung, đòi hỏi phải luôn luôn có điều động các đơn vị, gây trở ngại cho việc liên tục tiếp tế đạn được và lương thực cho tiền tuyến, làm cho việc đưa thương bệnh binh về phía sau trở nên khó khăn. Riêng hai tập đoàn Hồng quân số 8 và số 9 phải điều gần hai vạn tay súng về trấn áp cuộc phiến loạn.
Vì được biết về mức độ đích xác của cuộc nổi loạn nên Uỷ ban quân cách mạng của nước cộng hoà kịp thời áp dụng những biện pháp đủ kiên quyết để trấn áp. Đầu tiên người ta chỉ điều về vùng phiến loạn số chi đội hay phân đội lẻ tẻ (chẳng hạn trường sĩ quan của Ban chấp hành trung ương toàn Nga phái chi đội hai trăm người), những đơn vị có đủ quân số, những đội đánh chặn . Cả đám cháy lớn nổ ra mà lại muốn dập tắt bằng cách múc từng cốc nước. Các đơn vị Hồng quân rời rạc bao vây cả khu vực phiến loạn với đường kính lên tới trăm chín mươi ki-lô-mét, hoạt động cách độc lập, có kế hoạch tác chiến thống nhất. Và tuy quân số chiến đấu chống quân phiến loạn có tới hai vạn năm ngàn tay súng, song vẫn thu được những kết quả thực tế.
Mười bốn đại đội bổ sung, vài chục chi đội đánh chặn lần lượt được điều tới phong toả cho cuộc phiến loạn lan rộng. số chi đội học sinh sĩ quan cũng được đưa tới từ Tambob, Voronez, Ryazan. Và mãi đến khi cuộc nổi loạn phát triển mạnh, khi quân phiến loạn được vũ trang bằng những khẩu súng máy và những khẩu pháo cướp được của Hồng quân, hai tập đoàn quân số 8 và số 9 mới rút trong biến chế của mình ra, mỗi tập đoàn quân sư đoàn tiễu phạt có những đội pháo binh và súng máy phối thuộc.
Quân phiến loạn phải chịu những tổn thất nặng nề, nhưng chúng vẫn bị đánh tan. Những tàn lửa của đám cháy vùng Đông Thượng bay cả sang cả khu Khopesky ở ngay bên cạnh. Bên đó nổ ra những cuộc bạo động của vài nhóm -dắc đáng kể do những tên sĩ quan lãnh đạo. Ở trấn Urinpinskaia, tên trung tá Alimov tập hợp được chung quanh bắn số khá đông những tên -dắc và sĩ quan lẩn trốn. Vốn là cuộc nổi loạn phải nổ ra đêm mồng tháng Năm, nhưng mưu bị phát kịp thời. Alimov cùng số đồng đảng bị bắt tại thôn của trấn Preobrazenskaia và bị xử bắn theo lời tuyên án của Toà án cách mạng. Cuộc bạo động như rắn đầu, thể bùng lên được nữa, vì thế các phần tử phản cách mạng của khu Khopesky đạt được mục đích liên hợp với quân phiến loạn ở khu Đông Thượng.
Trong mấy ngày đầu tháng Năm, chi đội của trường sĩ quan thuộc Ban cháp hành trung ương toàn Nga xuống xe lửa ở nhà ga Chervoko, tại đấy có sẵn vài trung đoàn hỗn hợp của Hồng quân.
Chervoko vốn là trong những ga cuối cùng tuyến đường sắt Đông - Nam, các ga nầy nằm sát khu vực phía tây của mặt trận phiến loạn. Trong khi đó bọn -dắc ở các trấn Migulinskaia, Mekovskaia và Kazanskaia tập kết những lực lượng kỵ binh rất lớn tại địa giới trấn Kazanskaia, liều mạng đánh những trận hết sức táo bạo chống lại các đơn vị Hồng quân chuyển sang thế tấn công.
Trong trấn truyền những tin đồn rằng quân -dắc bao vây Chervoko và sắp bắt đầu tấn công đến nơi. Tuy từ đấy đến mặt trận ít nhất còn có năm mươi vec-xta và phía trước còn có những đơn vị Hồng quân khác báo tin ngay khi quân -dắc mở được đột phá khẩu, nhưng trong trấn bắt đầu có tâm trạng hoang mang hốt hoảng. Các hàng ngũ Hồng quân dàn thành đội hình cũng rung động. Ở chỗ nào đó sau nhà thờ chợt có tiếng ra lệnh oang oang: "Cầm su-u-úng!" Thế là dân chúng chạy rối cả lên trong các phố.
Té ra chỉ là cuộc báo động nhầm. Có đại đội kỵ binh Hồng quân tiến từ phía làng Malkovo về trấn mà lại tưởng là quân -dắc. Các học sinh sĩ quan và hai trung đoàn hỗn hợp xuất phát về hướng trấn Kazanskaia.
Hai ngày sau hầu như toàn bộ, trung đoàn Kronstat vừa kéo đến chưa được bao lâu bị quân -dắc tiêu diệt.
Ngay sau trận chiến đấu đầu tiên với các chiến sĩ trung đoàn Kronstat, quân -dắc tổ chức trận tập kích đêm. Vì dám mạo hiểm đến chiếm cái thôn mà quân phiến loạn vừa rút bỏ, trung đoàn phải nghỉ đêm đồng cỏ sau khi đặt những vọng gác và bộ tiêu bí mật. Đến nửa đêm, vài đại đội kỵ binh -dắc bao vây trung đoàn, làm như phát huy hoả lực điên cuồng, nhưng ra là khua những cái mõ rất to bằng gỗ! Ban đêm, quân phiến loạn thường khua những chiếc mõ ấy để giả làm tiếng súng máy: chung hầu như thể phân biệt được tiếng mõ với tiếng hoả lực súng máy .
Đến khi các chiến sĩ trung đoàn Kronstatsky bị bao vây nghe thấy trong bóng đêm mịt mùng tiếng nổ liên hồi của vô số những khẩu "súng máy", tiếng các bộ tiêu của họ nổ súng như điên, tiếng quân -dắc la thét, tiếng huyên náo và tiếng vó ngựa rầm rập của những đợt sóng tấn công kỵ binh mỗi lúc gần, họ chạy tán loạn ra sông Đông, cố chọc thủng vòng vây nhưng lại bị quân -dắc xung phong đánh bật trở lại. Trong toàn quân số trung đoàn chỉ sống sót vài người bơi được qua sông Đông mênh mông vì cơn lũ mùa xuân.
Sang tháng Năm, tất cả các lực lượng tăng viện mới của Hồng quân bắt đầu kéo từ sông Dones tới mặt trận của quân phiến loạn: sư đoàn Kubanskaia số 33 kéo tới nơi và lần đầu tiên Grigori Melekhov cảm thấy toàn bộ sức mạnh của đòn tấn công .
Các chiến sĩ Kuban liên tiếp đánh đuổi sư đoàn của chàng, cho lấy lại hơi phút nào. Grigori rút bỏ hết thôn nọ đến thôn kia, chạy về phía bắc, về sông Đông. Chàng nán lại ngày ở gần trấn Karginskaia, địa giới vùng sông Tria, nhưng sau đó, dưới áp lực của lực lượng địch quá lớn, chàng bị bắt buộc những phải rút bỏ Karginskaia, mà còn phải tức tốc xin viện binh.
Koldrat Medvedev điều tới cho chàng tám đại đội kỵ binh thuộc sư đoàn của . Những tên -dắc bên đều được trang bị đầy đủ lạ lùng. Tất cả đều dồi dào đạn được, quần áo chỉnh tề, giầy ủng rất tốt. Mọi thứ đều được lột người các chiến sĩ Hồng quân bị bắt làm tù binh. Tuy trời nóng nhưng nhiều gã -dắc trấn Kazanskaia vẫn diện áo da ngắn. Hầu như tên nào cũng có súng ngắn hay ống nhòm… Quân -dắc trấn Kazanskaia chặn được ít lâu sức tấn công bất chấp mọi trở ngại của sư đoàn Kubanskaia số 33. Nhân tình hình đó, Grigori quyết định Vosenskaia ngày vì Kudinov cứ khẩn khoản mời chàng về họp cho kỳ được.

Chương 178


Chàng đến Vosenskaia từ lúc sáng sớm.
Nước lũ của sông Đông bắt đầu rút. khí nồng nặc cái mùi ngọt ngọt của những cây tiêu huyền. Ở gần sông Đông, những cái lá mọng nước mầu xanh sẫm của dãy sồi rì rầm như mơ ngủ. Hơi nước bốc lên ngùn ngụt những dải đất bị bóc trần. lớp cỏ nhọn hoắt nhú lên những chỗ đó, nhưng dưới những khoảng đất thấp vẫn còn nhấp nhoáng những đám nước tù, những con bò nước kêu me me bằng giọng rất trầm và trong bầu khí ẩm ướt sặc mùi đất sét và mùi bùn, những đàn muỗi vẫn bay nhung nhúc tuy mặt trời mọc.
Trong bộ tư lệnh có tiếng chiếc máy chữ cổ lỗ đập lách cách, người đông nghìn nghịt, khói thuốc lá bốc mù mịt.
Grigori bắt gặp Kudinov làm việc kỳ quặc: lúc chàng lặng lẽ bước vào, cũng chẳng buồn ngước mắt lên nhìn chàng mà cứ nghiêm trang và tư lự rứt từng cái chân của con nhặng to màu xanh như ngọc bích vừa bị bắt. Sau khi rứt hết những cái chân, nắm con nhặng trong lòng bàn tay khô héo rồi đưa lên tai, tập trung tinh thần nghiêng đầu lắng nghe con nhặng kêu vo vo khi trầm khi thanh.
Nhìn thấy Grigori, ném con nhặng xuống gầm bàn, vẻ mặt kinh tởm và bực bội, rồi chùi tay vào quần và ngả người cách mệt mỏi ra cái lưng ghế bành mòn bóng.
- Thôi ngồi xuống , ngài Grigori Panteleevich.
- Có khỏe thủ trưởng?
- Chà, cũng như tục ngữ thường thôi, khỏe kể ra cũng khỏe, nhưng lại làm giống được. Nhưng thôi, ở chỗ cậu nay ra sao? Chúng nó tấn công phải ?
- Tấn công ra tấn công!
- bám lên sông Tria phải ?
- Nhưng được bao nhiêu lâu? Các cậu bên Kazanskaia có sang giúp.
- Tình hình nay như thế nầy, nầy cậu Melekhov ạ. - Kudinov quấn chiếc dây lưng da đầu kiểu Kavkaz của quanh ngón tay, rồi chăm chú nhìn chất bạc xỉn đen dây lưng, thở dài. - Xem ra tình hình chúng ta còn gay go hơn nữa đấy. - Hình như ở gần sông Dones xảy ra chuyện gì phải. Hoặc là ở đấy ành em mình nện bọn Đỏ ra trò và chọc thủng được mặt trận của chúng nó, hoặc là chúng nó hiểu rằng bọn mình chính là gốc gác mọi điều tai hoạ của chúng nó nên tìm cách tiêu diệt cho kỳ được bọn mình.
- Thế có nghe được tin tức gì về bọn "Kadet" ? Chuyến máy bay cuối cùng vừa qua cho biết được những gì?
- Chẳng có gì đặc biệt. Người em ạ, chúng nó đâu có đem các kế hoạch chiến lược của chúng nó cho cậu với mình biết. Sidorin, hẳn là tay ranh ma lắm đấy, người em ạ! Ở thể mò ngay ra điều gì đâu. Chúng nó có kế hoạch chọc thủng mặt trận của bọn Đỏ và kéo đến giúp đỡ bọn mình. Chúng nó có hứa giúp đỡ. Nhưng cậu cũng biết rằng lời hứa phải bao giờ cũng được thực . Còn chọc thủng mặt trận đâu phải chuyện dễ dàng, mình cũng biết lắm vì chính mình từng làm việc đó với tướng Bruxilov. Mình với cậu làm thế nào biết được bọn Đỏ có bao nhiêu binh lực ở vùng sông Dones? Có thế là chúng nó điều từ phía Koltrak về đây vài quân đoàn, có phải thế ? Chúng mình là sống trong cảnh tối tăm mù mịt? thể nhìn thấy cái gì xa quá đầu mũi của mình.
- Nếu thế định gì bây giờ? Họp với hành cái gì? - Grigori vừa hỏi vừa ngáp dài cách chán ngán.
Kết cục của cuộc bạo động cũng chẳng làm cho chàng cảm thấy trong lòng đau khổ chút nào. hiểu sao chuyện ấy cũng làm chàng xao xuyến gì cả. Từ ngày nầy qua ngày khác, như con ngựa kéo lê cái trục cán bằng đá sập đập lúa, chàng cứ quanh quẩn với những ý nghĩ về chỉ vấn đề đó và cuối cùng chàng thầm khoát tay: "Bây giờ bọn mình thể nào giảng hoà với Chính quyền Xô viết được nữa rồi. Nó làm chúng ta đổ quá nhiều máu. Mà chính chúng mình lại để cho nó tiến vào. Còn chính quyền của bọn "Kadet" nay chúng nó ve vuốt, nhưng sau nầy giật ngược tóc lên cho mà xem. Thôi mặc mẹ nó? Kết cục sau nầy ra sao cũng được!".
Kudinov mở bản đồ. nhưng vẫn nhìn vào mắt Grigori:
- Ở đây bọn mình họp cuộc hội nghị và quyết định…
- họp hội nghị ấy với ai, với cái thằng công tước ấy có phải ? - Grigori ngắt lời , chàng nhớ lại cuộc họp diễn ra gay trong căn phòng nầy dạo mùa đông và tên trung tá người Kavkaz.
Kudinov cau mày, mặt sầm lại.
- ta còn sống nữa rồi.
Sao lại thế? - Grigori hoạt bát hẳn lên.
- Thế chẳng nhẽ mình còn chưa cho cậu biết hay sao? Chúng nó giết đồng chí Georgitze rồi.
- Hừ, nó đồng chí đồng chóe gì với và tôi… Chừng nào nó còn mặc cái áo khoác ngắn bằng da thuộc nó còn là đồng chí. Nhưng hễ Chúa run rủi cho bọn mình hợp nhất với bọn Kadet mà nó vẫn sống ngày hôm sau nó bôi pom-mát lên ria, chải chuốt vào rồi thèm chìa tay cho chúng ta bắt ngay. Hoạ chăng chỉ đưa ra ngón tay út như thế nầy nầy. - Grigori chỉa ngón tay nâu xịt bẩn thỉu, cười khà khà, hai hàm răng nhe ra trắng loá.
Mặt Kudinov nom càng cau có hơn. Trong ánh mắt và giọng của lộ vẻ khó chịu, bực bội và tức tối, nhưng vẫn còn cố nén.
- Chuyện nầy chẳng có gì đáng cười đâu. Đừng có cười cái chết của người khác. Cậu trở thành đại loại như thằng ngốc Vanhiuska (1) rồi. Chúng nó giết con người mà cậu lại nghĩ: "Sao chúng mầy chẳng chết hết cho xong!"
Grigori có chút bực mình, nhưng chàng vẫn để lộ ra nét mặt là so sánh của Kudinov chạm tới lòng tự ái của chàng.
Chàng bật cười trả lời:
- Đúng là như thế đấy: "Sao chúng mầy chẳng chết hết cho xong". Tôi thừa hơi mà thương cái bọn bạch diện thư sinh ấy.
- Như thế đấy, chúng nó giết mất Georgitze…
- Trong chiến đấu à?
- thế nào bây giờ? Cả câu chuyện đen tối, mà thực như thế nào phải có thể mau chóng làm sáng tỏ được đâu. Vốn là theo mệnh lệnh của mình tới ở tại đội vận tải. Nhưng hình như ăn ý được với bọn -dắc phải. Hôm ấy có chiến đấu ở gần Zuzarevka, chiếc xe chỉ cách tuyến lửa hai vec-xta. Cái cậu Georgitze ấy, ngồi càng xe (bọn -dắc kể lại với mình như thế). Chúng nó bảo là có viên đạn lạc trúng ngay vào thái dương . Nhưng hình như phải như thế… Có lẽ bọn -dắc, mấy thằng chết tiệt ấy, chúng nó giết …
- Nhưng chúng nó giết như thế là đúng đấy!
- Thôi cậu im ! Đừng có lung tung.
- đừng bực mình làm gì. Tôi đùa đấy thôi.
- Đôi khi cậu có những câu đùa là ngu xuẩn… Cậu như con bò mộng: ăn đâu phá đấy. Sao thế, theo ý cậu cần phải giết các sĩ quan à? Lại cái chuyện "đả đảo lon vai" phải ? Còn chưa đến lúc cậu phải thông minh thêm chút hay sao, Grigori? Khập khiễng cũng phải dứt khoát khập khiễng bên chân nào chứ?
- Thôi đừng làm rầm lên nữa, kể nốt !
- Còn có gì mà kể? Mình hiểu ngay là bọn -dắc giết , bèn tới đấy, toạc móng heo cho chúng nó nghe. Mình bảo chúng nó thế nầy: "Cái bọn chó đẻ, các lại định giở cái trò cũ phải ? Các lại bắt đầu bắn các sĩ quan, như vậy sợ quá sớm à? Dạo mùa thu, các cũng bắn họ, nhưng sau đó, đến lúc bị chúng nó vặn cổ, các lại phải cần đến sĩ quan. - Mình lại bảo, - chính các kéo nhau đến quỳ gối van xin "Xin ngài hãy nắm lấy quyền chỉ huy, xin ngài hãy lãnh đạo chúng tôi?" Thế mà bây giờ lại vẫn cái nốt cũ à? Phải, mình cho chúng nó nhục, chửi mắng chúng nó trận. Nhưng chúng nó vẫn chối bai bải, chúng nó bảo: "Cầu Chúa cứu vớt, quả em chúng tôi giết đâu?" Song mình nhìn vào mắt chúng nó, thấy đúng là chúng nó thịt . Cậu bảo còn làm thế nào với được nữa? Đái vào mắt chúng nó mà chúng nó cứ bảo là mưa móc Chúa ban cho. - Kudinov tức tối vo tròn sợi dây lưng, mặt đỏ bừng bừng. - Chúng nó giết mất con người hiểu biết, còn mình mất bây giờ cứ như mất cánh tay. Lấy ai thảo các kế hoạch bây giờ? Lấy ai góp ý kiến bây giờ? Như cậu và mình bàn bạc với nhau đấy, hễ vấn đề có dính líu đến chiến lược, chiến thuật, là chúng mình lập tức trở thành những thằng chẳng được tích gì cả. Cũng may mà có Petro Bogatyrev máy bay tới đây, nếu chẳng còn có ai để trao đổi ý kiến nữa… Chao ôi, nhưng thôi, mặc mẹ nó, đến chuyện ấy nữa? Bây giờ công việc trước mắt là thế nầy: nếu em mình ở vùng Dones chọc thủng được mặt trận chúng mình bám được ở đây đâu. quyết định như trước kia là đem cả quân đội ba vạn người xông ra mở đột phá khẩu. Nếu chúng nó kéo đến đánh cậu cậu cứ rút về tới sát sông Đông. Chúng ta bỏ bờ bên phải từ Ust-Khop tới Kazanskaia, đào chiến hào bờ sông Đông để phòng thủ.
Ngoài cửa có tiếng gõ mạnh.
- Cứ vào! Ai đấy? - Kudinov hỏi to.
Grigori Bogatyrev lữ đoàn trưởng lữ đoàn Sáu bước vào. Bộ mặt đỏ rực, rắn rỏi của bóng nhẫy mồ hôi, hai hàng lông mày hung hung bạc màu giương cao, đầy vẻ tức tối. bỏ chiếc mũ cát két có cái đỉnh đẫm mồ hôi, ngồi luôn vào bàn.
- Cậu đến có việc gì thế? - Kudinov mỉm cười cách dè dặt, nhìn Bogatyrev và hỏi.
- Cho đạn .
- phát rồi còn gì. Cậu còn cần bao nhiêu nữa? Mình ở đây là xưởng đúc đạn có phải ?
- Thử hỏi phát phát được bao nhiêu? Mỗi em được viên chứ gì? Chúng nó nã súng máy như mưa vào tôi, còn tôi chỉ được khom lưng xuống mà nấp cho kín. Như thế mà là chiến tranh à? Thế nầy , … khóc được! Đúng là như thế đấy!
- Nhưng cậu hãy hượm , ở đây hai chúng mình bàn vấn đề quan trọng. - Kudinov thấy Bogatyrev đứng dậy định bỏ , bèn vội thêm - Cậu hượm , đừng vội, đối với cậu có gì bí mật đâu. Như thế đấy, cậu Melekhov ạ, nếu chúng mình còn bám lại ở bên nầy sông được nữa phải đột phá mà ra. Chúng mình bỏ tất cả những người ở trong quân đội, bỏ tất cả các xe vận tải, cho bộ binh lên xe, mang theo ba đại đội pháo rồi chọc vòng vây về tới sông Dones. Chúng mình muốn cậu làm tiên phong. Cậu phản đối chứ?
- Mình thế nào cũng mặc. Còn gia đình của chúng ta sao? Bao nhiêu đàn bà, con , người già khốn mất.
- Tình hình đúng như thế đấy. Chỉ riêng họ chịu nguy khốn vẫn hơn là tất cả chúng ta đều mất mạng.
Kudinov trễ hai bên mép xuống, ngồi lặng giờ lâu, rồi lấy ở trong bàn ra tờ báo.
- Mà còn tin nầy nữa: tổng tư lệnh của chúng nó tới chỉ huy quân đội rồi đấy. Có tin đồn rằng nay ở Minlerovo, hoặc ở Kanchemirovka phải. Thế là chúng nó đến tính chuyện với chúng mình rồi!
- ư? - Grigori Melekhov có vẻ nghi ngờ.
- Đúng thế đấy, đúng thế đấy! Đây nầy, cậu thử đọc mà xem. Sáng hôm qua trinh sát của ta choảng hai thằng cưỡi ngựa ở quá Sumilinskaia. Cả hai thằng đều là học sinh sĩ quan của bọn Đỏ. Bọn -dắc chém chết cả hai thằng, thằng nom mặt còn trẻ, chúng nó bảo rằng có thể là thằng chính uỷ gì đó. người chúng nó tìm thấy tờ báo mang cái tên " đường" trong cái xà cột số ngày mười hai tháng nầy. Chúng nó viết về em mình hết sức kỳ quặc! - Kudinov chìa cho Grigori tờ báo, góc bị xé để cuốn thuốc lá.
Grigori nhìn lướt qua đầu đề bài báo đánh dấu bằng bút chì hoá học rồi bắt đầu đọc:
CUỘC PHIẾN LOẠN TRONG HẬU PHƯƠNG
Cuộc nổi loạn của phần dân -dắc sông Đông kéo dài nhiều tuần. Cuộc nổi loạn nầy do những tên sĩ quan phản cách mạng, đặc vụ của Denikin, kích động. Nó có được ủng hộ của tầng lớp kulak -dắc. Bọn kulak lôi kéo được phần đáng kể trong tầng lớp trung nông -dắc theo chúng. Điều hoàn toàn có thể xảy ra là trong trường hợp nầy hay trường hợp khác, người dân -dắc phải chịu những bất công do những người đại biểu cá biệt của Chính quyền Xô viết gây ra. Những tên đặc vụ của Denikin khéọ léo lợi dụng tình hình đó để thổi to ngọn lửa phiến loạn. Trong khu vực phiến loạn, những tên Bạch vệ đê tiện đeo cái mặt nạ ủng hộ Chính quyền Xô viết để có thể tranh thủ dễ dàng hơn tin tưởng của người trung nông -dắc. Như vậy, những hành vi xảo quyệt của bọn phản cách mạng, các lợi ích của tầng lớp kulak và tăm tối của quần chúng -dắc nhất thời hoà với nhau làm thành cuộc phiến loạn vô nghĩa lý và tội lỗi trong hậu phương quân đội của chúng ta ở Mặt trận miền Nam. Đối với người chiến sĩ, cuộc phiến loạn trong hậu phương cũng giống hệt như cái ung vai người công nhân. Muốn có thể chiến đấu để bảo vệ và phòng thủ đất nước Xô viết, muốn đánh bại các bầy cường đạo của giai cấp địa chủ và của bè lũ Denikin, cần phải có hậu phương bền vững, an toàn, đoàn kết hoà hợp của công nông. Vì thế nhiệm vụ hết sức quan trọng trong lúc nầy là quét sạch cuộc phiến loạn và những tên phiến loạn ra khỏi vùng sông Đông.
Chính quyền Xô viết trung ương ra lệnh phải giải quyết nhiệm vụ đó trong thời hạn ngắn nhất. Để chi viện cho quân đội tiễu phạt chiến đấu chống lại cuộc phiến loạn phản cách mạng đê tiện, những lực lượng tăng cường ưu tú và được điều động tới. Những cán bộ tổ chức ưu tú nhất được phái tới đây để giải quyết nhiệm vụ cấp thiết ấy.
Phải chấm dứt ngay cuộc phiến loạn. Các chiến sĩ Hồng quân chúng ta cần phải nhận thức ràng rằng những tên phiến loạn ở các trấn Vosenskaia, Elanskaia hay Bukanovskaia đều là những tên tay sai trực tiếp của hai tên tướng Bạch vệ Denikin và Koltrak.
Cuộc nổi loạn càng kéo dài cả hai bên càng phải chịu thêm nhiều hy sinh. Muốn bớt đổ máu chỉ có thể có con đường là giáng đòn vũ bão, khốc liệt, đánh là phải tiêu diệt ngay.
Phải chấm dứt ngay cuộc phiến loạn. Phải mổ ngay cái ung vai và lấy sắt nung đỏ dí vào. Lúc đó Mặt trận miền Nam được rảnh tay để giáng cho địch đòn chí mạng".
Grigori đọc xong, mỉm nụ cười thê thảm. Bài báo làm cho trong lòng chàng tràn ngập phiền não và phẫn nộ. "Chúng nó hạ bút là ghép ngay cho bọn mình với Denikin, coi ngay bọn mình là tay sai của …".
- Thế nào, chúng nó viết có hay ? Chúng nó sắp sửa lấy sắt nung đỏ dí vào chúng ta đấy. Được, rồi để xem mèo nào cắn mỉu nào! Có đúng , Melekhov? - Kudinov chờ lát câu trả lời rồi với Bogatyrev - Cậu cần đạn à? Bọn mình cho! Cứ mỗi thằng kỵ binh ba mươi viên, cho toàn lữ đoàn. đủ chưa? Cậu ra ngay nhà kho mà lĩnh. Nhưng Bogatyrev ạ, ở chỗ cậu phải dựa nhiều hơn vào thanh gươm và mưu trí mới được, như thế hơn?
- mình con cừu ghẻ mà rứt được túm lông cũng thú? - Bogatyrev sung sướng mỉm cười, rồi từ biệt bỏ ra ngoài.
Sau khi thoả thuận xong với Kudinov về những chuyện liên quan tới cuộc rút lui về vùng sông Đông trù tính phải tiến hành, cả Grigori Melekhov cũng ra về. Trước lúc chia tay, chàng hỏi:
- Trong trường hợp tôi đem toàn sư đoàn tới Batski, việc vượt sông phải thực bằng cách nào?
- Sao lại vẽ chuyện thế! Tất cả kỵ binh đều có thể bơi qua sông Đông được. Ở đâu lại có chuyện phải dùng cái gì để chở kỵ binh qua sông.
phải biết rằng ở chỗ tôi chỉ có ít em là dân ven sông Đông. Bọn -dắc vùng sông Tria đâu phải là những thằng quen bơi lội. Quanh năm suốt đời sống giữa đồng cỏ, làm gì có chỗ nào mà bơi. Phần lớn xuống nước là chìm nghỉm.
Cứ bám lấy ngựa mà qua sông. Trước kia thường làm như thế trong các cuộc diễn tập đấy, cả trong trận chiến tranh chống Đức cũng phải làm như thế.
- Tôi là về bộ binh.
- có phà đấy. Chúng ta sửa soạn thuyền bè, cậu phải lo - Nhân dân cũng phải qua bằng thuyền.
- Mình cũng biết.
- phải đảm bảo cho tất cả mọi người vượt sông, nếu lúc đó tôi cho hồn lìa khỏi xác! Nếu dân chúng vùng ta mà phải ở lại thấy tôi đùa chút nào đâu.
- Mình bảo làm được là làm được?
- Còn pháo sao?
- Súng cối phá nổ, còn mấy khẩu ba điu-im lôi về đây. Chúng mình kiếm những cái thuyền to để chở các đại đội pháo sang bờ bên kia.
Grigori bước ra khỏi bộ tư lệnh, trong óc vẫn còn mang ấn tượng bài báo vừa đọc.
"Chúng nó gọi bọn mình là những thằng tay sai của Denikin… Nhưng ra bọn mình là thế nào cơ chứ? Suy đến cùng rành rành là tay sai rồi, còn bực bội nỗi gì? nó đập ngay vào mắt…" Chàng nhớ lại những lời mà gã Yakov "móng lừa" vừa qua đời . Hồi còn ở Karginskaia, có lần khuya lắm Grigori mới về đến chỗ đóng quân. Grigori tạt vào chỗ bọn lính pháo binh ở trong những ngôi nhà quảng trường. Trong lúc chùi chân vào cái chổi ở phòng ngoài, chàng nghe thấy gã Yakov "móng lừa" tranh cãi với tên nào đó. Gã : "Cậu bảo rằng chúng mình tách rời ra rồi à? hành động chịu uy quyền của kẻ nào nữa rồi à? Khồ - khồ! vai cậu có cái đầu mà chỉ có quả dưa dại loại ăn được thôi! Nếu cậu muốn tìm hiểu cho ra nay chúng mình cũng chẳng khác gì những con chó có nhà. Có những con chó bị chủ ghét bỏ, hoặc vì giở trò bậy bạ, bỏ nhà ra , nhưng đâu bây giờ? thể nào theo đàn sói được vì chuyện ấy cũng đáng sợ, hơn nữa còn cảm thấy rằng chó sói thuộc về loài thú dữ. Song nhà chủ thể quay về được nữa, vì làm bậy phải đòn. Bọn chúng mình cũng thế thôi. Và cậu hãy nhớ lời mình : chúng mình hãy quặp đuôi xuống bụng, bò lết tới gặp bọn "Kadét" và với chúng nó: "Các em thân mến ơi, em hãy làm ơn làm phúc thu nạp lấy chúng tôi". Tình hình rồi như thế đấy!"
Sau trận chiến đấu ở gần Klimovka, hôm chàng chém chết những chiến sĩ thuỷ binh, Grigori luôn luôn sống trong tâm trạng lãnh đạm tê dại nó hoàn toàn xâm chiếm đầu óc chàng. Chàng cứ sống với cái đầu cúi gục, nét cười, niềm vui. Trong ngày nào đó, chàng cũng có cảm thấy mình chao đảo vì nỗi đau buồn và thương xót trước cái chết của Kotliarov, nhưng sau đó cả đến tâm trạng ấy cũng qua . Điều duy nhất còn lại cho chàng trong cuộc đời (ít nhất cũng là chàng có cảm tưởng như thế) là tình cảm say đắm đối với Acxinhia nó vừa cháy bùng lên với sức mạnh mới gì có thể ghìm hãm được. Chỉ có mình Acxinhia còn thu hút chàng như cái ánh lập lòe xa lắc của đống củi đồng cỏ thu hút người lữ hành trong đêm thu tối đen lạnh lẽo.
Ngay lúc nầy, trong khi ở bộ tư lệnh ra về, chàng cũng nhớ tới nàng, bụng bảo dạ: "Bọn mình sắp chọc thủng vòng vây đến nơi rồi, nhưng còn Acxinhia sao? - Rồi chàng trù trừ, cần suy nghĩ lâu la gì, quyết định ngay - Natalia ở lại với hai con và với mẹ, còn Acxinhia mình đưa theo. Mình cho Acxinhia con ngựa và cho cùng với sư đoàn bộ của mình".
Chàng vượt qua sông Đông, sang tới Batki, vào chỗ ở của mình, rồi xé tờ giấy trong cuốn sổ tay, viết vài chữ:
"Acxiutka! Có lẽ chúng ta phải rút lui sang vùng tả ngạn sông Đông, vì thế em hãy bỏ hết của cải mà Vosenskaia. Em tới đó tìm đến chỗ , ở cùng với ".
Chàng lấy keo đào loãng dán bức thư, trao cho Prokho Zykov rồi đỏ mặt, cau mày, vờ làm vẻ nghiêm khắc để giấu cho Prokho nhận thấy tâm trạng bối rối của mình và :
- Cậu hãy về Tatarsky, trao bức thư nầy cho Acxinhia nhà Astakhov. Nhưng cậu phải đưa thế nào cho… cho, chẳng hạn như trong gia đình tôi, có ai nhìn thấy. Hiểu chưa? Tốt nhất cậu chờ đến đêm hãy mang sang và đưa cho Acxinhia. cần có thư trả lời. Và sau đó, còn chuyện nầy nữa: cho cậu nghỉ phép hai ngày. Thôi !
Prokho bước ra chuồng ngựa, nhưng Grigori chợt nhớ ra, bèn gọi lại:
- Cậu nhớ tạt sang nhà tôi, bảo hộ mẹ tôi hoặc Natalia đưa sẵn quần áo và các đồ vật đáng giá khác sang bên kia sông. Thóc lúa đem chôn , còn gia súc đuổi cho bơi qua sông.
Chú thích:
(1) nhân vật trong chuyện cổ tích Nga (ND)

Chương 179


Ngày hai mươi tháng Năm, các đơn vị quân phiến loạn bắt đầu rút lui khắp vùng hữu ngạn. Các đơn vị đó vừa đánh vừa rút, cố nán lại từng tuyến. Dân chúng các thôn dải đồng cỏ đổ xô ra sông Đông với cả tâm trạng hoang mang hốt hoảng. Những người già và phụ nữ thắng tất cả các gia súc kéo xe có trong nhà rồi chất hòm xiểng, đồ ăn thức dùng, thóc lúa và cho con nít lên xe. Họ phân chia những con bò và cừu trong các đàn nuôi chung và xua dọc theo đường cái. Những đoàn xe vận tải rất lớn vượt lên trước quân đội, kéo cuồn cuộn về các thôn ven sông Đông.
Theo lệnh của bộ tư lệnh, bộ binh bắt đầu rút lui trước ngày. Ngày 21 tháng Năm, đại đội bộ binh của thôn Tatarsky cùng đội nghĩa dũng của dân ngụ cư trấn Vosenskaia tiến ra khỏi thôn Trebotarev của trấn Ust-Khopeskaia, hành quân chặng bốn mươi vec-xta, rồi đến nghỉ đêm ở thôn Ryvnyi thuộc trấn Vosenskaia.
Ngày 22, từ tảng sáng bầu trời phủ màn sương mù nhợt nhạt. cả khoảng bao la mênh mông sương khói chẳng thấy gợn bóng mây nào. Chỉ về phía nam, đường gờ của cái đèo ven sông Đông là có đám mây màu hồng chói lọi lên xíu lúc mặt trời sắp mọc. Đường viền phía đông của đám mây tựa như băng tuyết, tóe ra thứ ánh sáng đỏ tía. Đến khi mặt trời ló ra sau những ngọn gò cát mát rượi sương đêm của bờ bên trái, đám mây ấy biến mất hẳn, còn chút dấu vết gì nữa. Tiếng những con cuốc cuốc kêu bãi cỏ hoang nghe chói tai hơn, những con bói cá cánh nhọn hoắt lao thẳng xuống nước ở chỗ lòng sông cạn và đầy cát nom như những đám lông màu xanh biếc rồi lại bay vọt lên với những con cá nhấp nhoáng như bạc trong những cái mỏ hung ác.
Đến giữa trưa, trời nóng như thiêu, cái nóng chưa từng thấy trong ngày tháng Năm. Hơi nước bốc ngùn ngụt như trước cơn mưa.
Ngay từ lúc trời còn chưa rạng, những chiếc xe tải của dân chạy loạn từ đằng đông kéo theo bờ bên phải sông Đông tới những khoảng rừng chặt cây ở Vosenskaia. lúc nào ngớt tiếng bánh xe lọc cọc con đường của các vị Ghet-man. Tiếng ngựa hí, tiếng bò rống và tiếng người lao xao vang từ núi xuống bãi cỏ hoang ven sông.
Đội nghĩa dũng của dân ngụ cư trấn Vosenskaia gồm khoảng hai trăm chiến binh, vẫn còn ở lại thôn Ryvnyi. Đến chừng mười giờ sáng họ nhận được mệnh lệnh truyền xuống từ Vosenskaia: đội nghĩa dũng chuyển tới thôn Bolsoi Gromoc, đặt những vọng tiêu con đường của các vị Ghet-man cũng như trong các phố để bắt giữ tất cả những gã -dắc nào còn trong tuổi lính mà chạy về Vosenskaia.
Xe cộ của dân chạy loạn về hướng Vosenskaia cứ trườn tới Gromoc như làn sóng. Những người đàn bà đầy bụi bậm, đen sạm vì dãi nắng xua những đàn gia súc, những gã cưỡi ngựa tiến theo hai bên đường. Tiếng bánh xe rít, tiếng ngựa hí, tiếng cừu be be, tiếng bò rống, tiếng trẻ khóc, tiếng rên la của những người mắc bệnh thương hàn cũng được đưa theo trong khi rút lui, ngần ấy thứ tiếng làm náo động cả bầu khí trầm lặng trước kia có gì phá nổi của những cái thôn nấp kín trong những khu vườn đào. Các thứ tiếng ồn ào đủ loại ấy hoà lẫn với nhau, nghe khác thường đến nỗi những con chó trong các thôn sủa đến hoàn toàn khản cả tiếng và còn xồ ra cắn từng người khách đường, chạy theo những chiếc xe tái dọc vào các ngõ hàng vec-xta cho đỡ buồn như lúc đầu nữa.
Prokho Zykov ở chơi nhà hai ngày, trao bức thư của Grigori cho Acxinhia, chuyển lời chàng dặn miệng cho bà Ilinhitna và Natalia, rồi đến ngày hai mươi hai lại Vosenskaia.
dự tính bắt gặp đại đội của ở Batki. Nhưng tiếng hoả lực pháo binh ầm ì vọng tới vùng sông Đông nghe như vẫn còn từ nơi nào đó sông Tria. Prokho cũng ngại muốn mò tới cuộc chiến đấu diễn ra sôi nổi, vì thế quyết định cứ đến Batki rồi chờ ở đấy cho đến khi Grigori tới nơi cùng với sư đoàn của chàng.
Suốt con đường tới thôn Gromoc, Prokho luôn luôn bị những chiếc xe tải của dân chạy nạn vượt lên trước. chẳng có vẻ gì vội vã gần như lúc nào cũng cho ngựa lững thững bước . Mà cũng chẳng có gì làm phải vội. Từ Rubegin trở , nhập vào đoàn rút lui của trung đoàn bộ trung đoàn Ust-Khopeskaia mới được tổ chức trong thời gian gần đây.
Trung đoàn bộ nầy hành quân với chiếc xe ngựa kiểu đua có càng giữa, bánh có nhíp, và hai chiếc xe ngựa bốn bánh . Bọn trung đoàn bộ có sáu con ngựa yên cương sẵn sàng buộc đằng sau ba chiếc xe đó. chiếc xe bốn bánh chở những giấy tờ gì đó và những máy điện thoại, còn chiếc xe kiểu đua có tên -dắc có tuổi bị thương và tên nữa mũi diều hâu, gầy cách khủng khiếp hề thấy ngẩng cái đầu đội chiếc mũ lông cừu non màu xám của sĩ quan lên khỏi cái đệm yên gối đầu. Đúng là vừa mắc bệnh thương hàn. đắp chiếc áo ca-pốt kéo lên sát cằm. Bụi bám đầy cái trán dô xanh nhợt và cái mũi thanh thanh bóng nhoáng mồ hôi, nhưng vẫn luôn miệng đòi lấy thêm cái gì ấm đắp lên chân mình, và cứ đưa bàn tay to xương, gân nổi nhằng nhịt lên chùi mồ hôi trán. vừa văng tục vừa lèm bèm:
- Lũ khốn nạn! Lũ thối thây? Gió lùa vào chân tao đây nầy, có nghe thấy ? Mày có nghe thấy , Polikap? Khép tà áo lại cho tao! Con lành con ở cùng bà, bây giờ… - Rồi đảo hai con mắt đúng là phải dân vùng nầy nhìn quanh, hai con mắt nghiêm khác của tất cả những người mắc bệnh nặng.
Cái gã mà gọi là Polikap là thằng Cựu giáo cao lớn, vẻ rất hiên ngang. Gã nhảy xuống đất giữa lúc con ngựa còn chạy, tới bên chiếc xe đua.
- Ngài dễ bị lạnh quá, ngài Xamoilo Ivanovich.
- Đắp ngay vào, bảo kìa?
Polikap ngoan ngoãn chấp hành mệnh lệnh rồi bỏ .
- là ai thế? - Prokho Zykov đưa mắt chỉ tên bị thương hỏi gã.
- sĩ quan ở Ust-Medvediskaia. Ở trung đoàn bộ của bọn mình nay có những thằng như thế nầy đây.
cùng với trung đoàn bộ có cả những người chạy loạn từ các thôn Chiukov, Bobrovsky, Krutovsky, Dimovnyi và nhiều thôn khác của trấn Ust-Khopeskaia.
- Nầy, quỷ dữ lôi bà con ta đâu thế? - Prokho hỏi lão già chạy loạn. Lão ngồi chiếc xe chở hàng kiểu Krym chất đầy đến ngọn đủ mọi thứ đồ lủng củng.
- Chúng tôi muốn đến Vosenskaia.
- Có lệnh bảo bà con Vosenskaia à?
- bạn thân mến ạ, lệnh có đâu, nhưng ai lại muốn chết? Có lẽ khi nào cái sợ ập tới trước mắt chính bác cũng quàng chân lên cổ mà chạy thôi.
- Tôi muốn hỏi rằng cụ mò Vosenskaia làm gì? Vượt sang bờ bên kia ở ngay Elanskaia có hơn ? Đỡ bao nhiêu giờ.
- Nếu vậy qua bằng gì? Người ta bảo đằng ấy có phà.
- Nhưng đến Vosenskaia rồi qua bằng gì? Người ta cho cụ phà để chở những của tội của nợ nầy đấy chắc? Quẳng các đơn vị ở lại bờ để chở người và xe cộ của các người đấy chắc? Chà, ông cụ nầy, các người là hồ đồ! Cứ là mà cũng chẳng cần biết đến đâu và làm gì nữa. Nhưng nầy, sao cụ lại chất tất cả những của nầy lên xe thế? - Prokho cho ngựa lên tới ngang chiếc xe, giơ roi chỉ những chiếc tay nải, hỏi giọng bực bội.
- ấy chẳng thiếu thứ gì đâu? Nào quần áo, cổ ngựa, bột mì lẫn mọi thứ khác cần dùng trong công việc làm ăn… thể nào vứt lại được. Nếu khi trở về chỉ còn có cái xác nhà cũng chửa biết chừng. Vì thế tôi thắng cặp ngựa và ba cặp bò, xếp lên được những gì là mang hết, cho bọn đàn bà con ngồi lên là ngay. bạn thân mến ạ, phải biết rằng tất cả đều do mình làm ăn quần quật, đổ bao nhiêu mồ hôi nước mắt mới kiếm được, chẳng nhẽ có thể vứt bỏ hết mà tiếc hay sao? Nếu có thể cả đến cái nhà tôi cũng bê nốt, cho bọn Đỏ chúng nó khỏi chiếm được. Ôn dịch bắt chúng nó .
- Nhưng chẳng hạn như cái rây lớn kia, cụ lôi theo làm gì? Hay những cái ghế dựa nầy nữa, đem theo dùng được việc gì? Bọn Đỏ chúng nó cần đến làm cái quái gì?
- Nhưng thể nào để lại được? Chà, cái chàng là kỳ quặc… Nếu để lại, chúng nó đập nát cũng đốt ra tro thôi. , chúng nó thể cướp được của chúng tôi mà phát tài đâu. Cho chúng nó tức điên lên mẻ? Mang tuốt tuồn tuột!
Lão già vung ngọn roi quất hai con ngựa béo tốt thẫn thờ lê bước. Rồi lão quay người lại, giơ roi chỉ chiếc xe bò thứ ba ở phía sau và :
- Bác xem con bé chít khăn đánh bò kia là con tôi đấy. cái xe nó đánh có con lợn cái và lứa lợn con. Hôm ra con lợn mẹ có chửa. Có lẽ chúng tôi làm nó đau trong khi trói nó và bỏ nó lên xe. Thế là đêm hôm ấy nó đẻ, ngay xe. Bác có nghe thấy bầy lợn con ủn ỉn ? , cái bọn Đỏ chết tiệt ấy thể cướp được của tôi mà phát tài đâu. Quỷ dữ bắt chúng nó !
- Nầy, bố già ạ, lúc nào đến chỗ qua phà bố chớ có chạm trán với tôi đấy! Prokho tức tối nhìn thẳng vào khuôn mặt rộng bè bè đẫm mồ hôi của lão già và - Bố chớ có dẫn xác đến trước mặt tôi nếu tôi tống tất cả lợn mẹ, lợn con lẫn mọi thứ của cải của bố xuống sông Đông cho mà xem!
- Nhưng sao lại thế? - Lão già hết sức kinh ngạc.
- Đó là vì người ta chết mất xác, phải chịu mọi mặt thiếu thốn mà lão, cái con quỷ già nầy, lại quơ tất cả mang theo như con nhện ấy! - Prokho quát lên tuy ngày thường vốn là thằng ôn hoà bình tĩnh. - Những đứa ăn bẩn như lão thằng nầy căm thù đến chết? Đối với thằng nầy cái bọn như lão là những con dao găm!
- Thôi xéo đường nào xéo ! Xéo cho khuất mắt! - Lão già phát khùng thở phì phì, quay chỗ khác. - Kiếm đâu được cái kiểu thủ trưởng như thế nầy, tài sản của người ta lại đem quẳng xuống sông… Mình đối xử với như với người hiền lành lương thiện… Chính tôi cũng có thằng con trai đóng quân lúc nầy cùng với đại đội của nó đánh chặn bọn Đỏ đấy… Thôi bác làm ơn cho! Nhìn thấy của cải của người khác chớ đem lòng ghen ghét! Bác hãy cố kiếm thêm cho mình nhiều hơn rồi đỡ tráo mắt lên nhìn của người khác?
Prokho thúc con ngựa chạy nước kiệu. Sau lưng , con lợn con rít the thé, con lợn mẹ cũng kêu lên, vẻ lo lắng. Tiếng rít của con lợn con xuyên vào tai như cái dùi.
- Cái của quỷ quái gì thế hử? Đâu ra con lợn con như thế nầy? Polikap? - Tên sĩ quan nằm chiếc xe kiểu xe đua nhăn mặt đau khổ quát lên, và chỉ thiếu chút nữa khóc.
- Có con lợn con rơi xuống từ chiếc xe bò, bị bánh xe chẹt gẫy chân, - Polikap cho ngựa chạy tới, trả lời.
- Bảo chúng nó… Chạy ngay ra bảo thằng chủ con lợn giết nó . Bảo nó là ở đây có người ốm… khổ đến thế nầy rồi mà nó còn để cho rít lên như thế. Mau lên! Đến bảo nó !
Prokho lên tới ngang chiếc xe ngựa, nhìn thấy tên sĩ quan bé mũi diều hâu nhăn mặt, giương mắt trừng trừng nghe tiếng lợn rít, rồi lấy chiếc mũ lông cừu non màu xám bịt tai, nhưng chỉ hoài công… Polikap cho ngựa chạy tới.
- Người ta muốn giết, thưa ngài Xamoilo Ivanovich. Họ bảo rằng con lợn con ấy nó khỏi thôi, và lại bảo rằng nếu khỏi đến tối chúng tôi giết.
Tên sĩ quan kia tái mặt, cố hết sức ngồi dậy, hai chân lõng thõng.
- Khẩu Browning của tao đâu? Giữ ngựa lại! Thằng chủ của con lợn đâu? Tao lập tức cho nó thấy… Chiếc xe nào hử?
Cuối cùng lão già có lợn cũng bắt buộc phải giết con lợn con.
Prokho vừa thúc ngựa chạy nước kiệu đuổi kịp đoàn xe của trấn Ust-Khopeskaia. Phía trước chừng vec-xta lại thấy có những chiếc xe khác và những người cưỡi ngựa khác. Xe ít nhất cũng hai trăm chiếc, còn bọn cưỡi ngựa lẻ tẻ cũng khoảng bốn chục.
"Ra đến chỗ qua phà đại loạn?" - Prokho nghĩ thầm.
đuổi kịp đoàn xe. Từ chiếc xe chạy đầu có người đàn bà cưỡi con ngựa rất đẹp lông màu hạt dẻ sẫm phi nước đại tới trước mặt . Tới ngang Prokho, người ấy ghìm cương. Con ngựa đóng bộ yên rất sang, đai ngực và dây mõm đều lấp loáng ánh bạc, ngay đến má yên cũng chưa mòn chút nào, còn đai bụng và đệm yên bóng lộn màu da rất tốt. Người đàn bà cưỡi ngựa rất thạo, rất khéo, bàn tay rám nắng và khỏe mạnh nắm chắc hai sợi dây cương gióng rất đúng kiểu. Nhưng xem ra con ngựa chiến to lớn coi thường bà chủ của nó. Nó long hai con mắt lồi lồi ngầu máu, ngoái cong cái cổ, nhe những cái răng vàng phẳng bẹt, cố tìm cách cắn vào bên đầu gối tròn tròn hở ra dưới gấu váy người đàn bà.
chiếc khăn bịt đầu mới giặt, trước kia màu lam nay bạc thành màu xanh da trời, quấn che kín đến mắt người đàn bà. Người ấy kéo chiếc khăn khỏi miệng rồi hỏi:
- Nầy bác, bác có vượt những chiếc xe chở thương binh ?
- Vượt có vượt nhiều xe lắm. Nhưng có việc gì thế?
- là tai vạ, - Người đàn bà kéo dài giọng trả lời, - tôi tìm chồng mà chẳng thấy đâu cả. Chồng tôi cùng với trạm quân y từ Ust-Khop. ấy bị thương ở chân. Bây giờ hình như vết thương mưng mủ, vì thế có nhờ bà con cùng thôn nhắn tôi đem con ngựa đến cho ấy. Con ngựa nầy là của nhà tôi đấy, - Người đàn bà đập ngọn roi vào cổ con ngựa, mồ hôi lấm tấm cái cổ ngựa như những giọt sương. - Tôi thắng ngựa tới ngay Ust-Khop, nhưng trạm quân y còn ở đấy nữa, mất rồi, tìm quanh tìm quẩn biết bao nhiêu chỗ mà chẳng thấy đâu cả.
Prokho ngắm khuôn mặt tròn rất đẹp của người đàn bà -dắc, cảm thấy rất thích thú khi nghe cái giọng nữ trầm dịu dàng, rất thấp của người ấy. è è trong họng trả lời:
- Chà, cái nhà thím nầy! Việc quái gì mà thím phải lùng kiếm đức ông chồng làm gì! Cứ mặc cho chàng theo trạm quân y, còn thím mặt hoa da phấn thế kia, lại thêm con ngựa như thế nầy làm hồi môn chàng nào chẳng muốn nhận về làm vợ! Ngay tôi có lẽ cũng đánh liều cái xem sao.
Người đàn bà miễn cưỡng mỉm cười rồi cúi cái thân hình đầy đặn xuống kéo gấu váy che chỗ đầu gối hở:
- Bác đừng có pha trò như thế nữa, bác hãy bảo giúp tôi là bác có vượt những xe quân y ?
- Đến đám xe kia có cả người ốm lẫn người bị thương đấy, - Prokho thở dài trả lời.
Người đàn bà vung roi, con ngựa chỉ dùng hai chân sau quay ngoắt lại, đám mồ hôi bám đầy bẹn nó ánh lên trắng loá. Nó quá mệt nên phải bắt đầu chạy nước kiệu rồi mới chuyển sang nước đại.
Những chiếc xe tải lăn bánh chậm chạp. Những con bò vẫy đuôi cách lười nhác, xua những đàn mòng kêu vo vo. Trời nóng quá, khí trước lúc giông bão ngột ngạt khó thở quá, làm những cái lá non những cây hướng dương mọc thấp lè tè hai bên đường cong lại, bệch màu.
Prokho lại bên cạnh đoàn xe vận tải. rất lấy làm lạ hiểu vì sao có nhiều tên -dắc trẻ đến thế. Bọn nầy gồm những tên lạc đại đội hoặc chỉ là những thằng đào ngũ. Chúng nhập vào các gia đình và cùng các gia đình ấy tới chỗ vượt sông. số tên buộc những con ngựa chiến của chúng vào những chiếc xe tải, rồi lên nằm dài tán chuyện với bọn phụ nữ, đùa nựng trẻ con. Cũng có những tên cưỡi ngựa, gươm và súng cũng chẳng buồn giấu . Prokho nhìn những tên -dắc ấy, nghĩ thầm: "Chúng nó bỏ đơn vị chạy trốn đấy".
Nồng nặc mùi mồ hôi ngựa, mồ hôi bò, mùi gỗ xe nóng rực, mùi các đồ dùng trong nhà và mùi mỡ bôi bánh xe. Những con bò lê bước, đầu cúi gục, hai bên sườn đưa đưa lại cách nặng nề. Từ những cái lưỡi thè lè, nước rớt nước rãi chảy lòng thòng xuống tới bụi đường thành những dòng lỗ chỗ như thùa hoa. Đoàn xe tiến với tốc độ chừng bốn năm vec-xta giờ. Những chiếc xe có ngựa kéo cũng khộng vượt lên trước các xe bò. Những hễ từ chỗ nào đó rất xa về phía nam khẽ vẳng tới những tiếng hoả lực pháo binh là tất cả lại nhộn nhịp hẳn lên, những chiếc xe thắng hay hai con ngựa lại phá rối trật tự, rời khỏi cái đội hình rồng rắn kéo dài của đoàn xe, rẽ sang bên đường. Những con ngựa chuyển sang nước kiệu, những ngọn roi vung lên loang loáng, những tiếng quát đủ các giọng lại vang lên: "Nào, !", "Na-a-ào, quỷ dữ đẻ ra mày!", "Quàng lên nào! " Những cành cây và roi da quật đen đét lên lưng những con bò, tiếng bánh xe nghe rộn ràng hơn. kinh hoàng làm tất cả đều tăng thêm tốc độ di động. Những đám bụi xám nóng hổi bốc lên mặt đường, nặng nề, chập chờn bay về phía sau, quay tròn rồi rơi xuống hoa màu và các thứ cỏ.
Prokho cưỡi con ngựa nhưng rất khỏe. Nó cứ vừa chạy vừa vươn cổ xuống cỏ, lấy răng rứt khi nhánh cỏ sông Đông, khi túm hoa cải đầu vàng khè, khi bụi giới thái. Nó rứt cỏ xong lại ve vẩy hai tai lắng nghe và vừa ăn vừa cố đá lưỡi đẩy cái hàm thiếc luôn lách cách chạm vào răng. Nhưng sau loạt đạn pháo đầu tiên, khi Prokho lấy gót ủng thúc nó, con ngựa bé tựa như cũng hiểu bây giờ phải là lúc ăn, vì thế lại chuyển sang nước kiệu rất xóc.
Cuộc bắn phá của pháo binh mỗi lúc mạnh. Những tiếng nổ phá ra của các phát đạn hoà lẫn vào nhau, và trong bầu khí ngột ngạt những tiếng rền như sấm còn kéo dài rất lâu, khi trầm khi bổng.
- Giê-su-ma lạy Chúa tôi! - người đàn bà còn trẻ ngồi chiếc xe bò làm dấu phép, lôi khỏi miệng đứa con đầu vú nâu hồng, bóng nhoáng vì dính sữa, rồi nhét cái vú căng mọng vàng vàng vào trong áo lót.
- Quân ta bắn hay ai bắn thế? Thế nào, thầy quyền? - lão già bên cạnh những con bò hỏi Prokho.
- Bọn Đỏ đấy, bố già ạ! Bên quân ta có đạn đâu.
- Chao ôi, lạy Nữ hoàng trời, xin Người hãy cứu vớt họ!
Lão già buông cái roi trong tay, bỏ chiếc mũ cát-két tàng xuống, rồi quay mặt về phía đông, vừa vừa làm dấu phép.
Về phía nam, từ sau đường sống đồi mọc đầy những cây ngô cuối mùa lởm chởm như rừng tên, bỗng lên đám mây đen mong mỏng. Đám mây chiếm dần nửa đường chân trời, che hẳn mảng trời như tấm thảm sương.
- Cháy to quá bà con ta xem kìa! - Trong chiếc xe có người kêu lên.
- Có thể là chuyện gì đấy nhỉ.
- Cháy ở đâu thế? - Qua những tiếng bánh xe lóc cóc có tiếng người hỏi.
- Ở ven sông Tria đấy.
- Bọn Đỏ đốt các làng sông Tria!
- Lại hạn hán thế nầy, lạy Chúa đừng để…
- Xem kìa, khói đen có ghê kìa!
- phải chỉ cháy thôn thôi đâu!
- Xuôi theo sông Tria, cháy bùng bùng từ Karginskaia trở , nay ở vùng ấy có chiến đấu mà…
- Nhưng có thể là cả vùng sông Chernaia ? Đánh cho chạy nhanh lên thôi, Ivan?
- Chao ôi, cháy đến thế kia!
Làn sương đen ngòm lan rộng mãi ra, mỗi lúc lại chiếm khoảng trời lớn hơn. Tiếng pháo binh gầm mỗi lúc mạnh. Và nửa giờ sau, làn gió nồm hiu hiu đưa tới con đường của các vị Ghet-man cái mùi khói lửa hắc hắc đầy kinh hoàng của đám cháy hoành hành trong các thôn sông Tria, cách con đường có ba mươi nhăm vec-xta.