Chương 168



Ngày mười hai tháng Tư trong trận chiến đấu với quân phiến loạn ở gần thôn Antonov trấn Elanskaia, trung đoàn Moskva số 1 bị thiệt hại nặng nề.
Vì thuộc địa thế nên trong quá trình chiến đấu các đội hình tản khai của Hồng quân tiến vào trong thôn. Nhà cửa của dân -dắc nằm rải rác như những hòn đảo, lọt giữa những mảnh đất xíu toàn cát rắn. Các phố và các ngõ đều trải bằng cành cây đất lầy rất khó . Toàn thôn chìm trong những đám xích dương hết sức rậm rạp mọc địa hình toàn là bãi lầy. Con sông Elanska chảy ở đầu thôn chỉ có ít nước nhưng đáy lại rắn, toàn đất sét.
Bộ binh của trung đoàn Moskva số 1 tản khai tiến qua thôn, nhưng vừa vượt quá mấy ngôi nhà đầu tiên, vừa len lỏi vào đám xích dương phát thấy rằng thể nào dàn thành đội hình tản khai mà vượt qua rừng xích dương được. Tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 2 là chàng người Ladvia, tính rất gàn bướng. đại đội trưởng phải vất vả lắm mới cứu được con ngựa bị bùn lún rất sâu đến trình bày những lý lẽ nên tiến thêm nữa, nhưng tiểu đoàn trưởng nhất định nghe, cứ ra lệnh: "Tiến!" rồi là người đầu tiên táo bạo xông lên khoảng đất rập rình, nghiêng ngả. Các chiến sĩ Hồng quân trù trừ nhưng vẫn tiến theo , những khẩu súng máy phải khiêng tay. Vừa được chừng năm chục xa-gien bị vướng dưới bùn tới đầu gối. Giữa lúc ấy chợt có những tiếng kêu truyền từ sườn bên phải qua các tuyến tản khai: "Bị vu hồi rồi?", "Có bọn -dắc đấy?", "Chúng nó bao vây rồi?".
Tiểu đoàn quả bị hai đại đội của quân phiến loạn bao vây và bị chúng đánh từ phía sau lưng. Tiểu đoàn và tiểu đoàn hai mất gần phần ba quân số trong đám xích dương, phải rút lui. Trong trận ấy, Kotliarov bị thương ở chân vì viên đạn đúc theo phương pháp thủ công của quân phiến loạn. Miska Kosevoi phải bế tay và thiếu chút nữa dùng lưỡi lê đâm chiến sĩ Hồng quân đánh xe con dê, bắt ta phải cho người thương binh lên chiếc xe hai bánh chở đạn.
Trung đoàn bị đánh bật về thôn của trấn Elanskaia. Lần thất bại nầy có ảnh hưởng rất tai hại tới kết quả của đợt tấn công của tất cả các đơn vị Hồng quân tiến theo tả ngạn sông Đông. Mankin ở Bukanovskaia bắt buộc phải rút lui về phía bắc hai mươi véc-xta, tới trấn Slasevskaia. Sau đó, dưới áp lực của những lực lượng phiến loạn có số lượng lớn hơn nhiều lần tấn công điên cuồng, đội nghĩa dũng Mankin phải vượt qua sông Khop trước khi băng trôi ngày, chết đuối mất vài con ngựa, và di chuyển đến trấn Kumyngienskaia.
Trung đoàn Moskva số 1 bị mất liên lạc vì băng trôi ở cửa sông Khop, phải vượt sông Đông sang bên hữu ngạn, đóng ở trấn Ust-Khopeskaia, chờ bổ sung. Chẳng bao lâu trung đoàn Xerdovsky cũng tới đấy. Thành phần cốt cán của trung đoàn nầy khác hẳn trung đoàn Moskva số 1. Hạt nhân chiến đấu của trung đoàn Moskva gồm những công nhân Moskva, Tula, Nizegrod. Những người công nhân nầy chiến đấu dũng, kiên cường, nhiều lần giáp lá cà với quân phiến loạn, mỗi ngày bị giết và bị thương hàng chục chiến sĩ. Mãi sau lần mắc bẫy địch ở thôn Antonov, trung đoàn mới tạm thời phải rút khỏi chiến đấu, tuy vậy trong khi rút lui nó để lại cho địch chiếc xe vận tải hay hòm đạn nào. Nhưng ngay trong trận chiến đấu đầu tiên ở gần thôn Yagodinsky, đại đội của trung đoàn Xerdovsky chống lại được đợt xung phong bằng kỵ binh của quân phiến loạn. Vừa trông thấy làn sóng tấn công của kỵ binh -dắc, họ rời bỏ chiến hào. Nếu các đảng viên cộng sản phụ trách súng máy đánh bật được đợt xung phong bằng hoả lực vũ bão của những khẩu súng máy có lẽ toàn đại đội bị chém chết hết.
Trung đoàn Xerdovsky được thành lập vội vã ở thành phố Xerdovsk. Thành phần của nó gồm toàn những nông dân có tuổi dân của tỉnh Saratovskaia. Tinh thần của các chiến sĩ Hồng quân nầy ràng thể nào giúp cho việc nâng cao khả năng chiến đấu. Trong đại đội có rất nhiều người biết chữ và nhiều phần tử xuất thân từ tầng lớp kulak giầu có ở nông thôn. Thành phần chỉ huy của trung đoàn nửa gồm những sĩ quan cũ. Chính uỷ là con người bạc nhược, có nghị lực, có uy tín đối với các chiến sĩ. Có những tên phản bội mưu đưa trung đoàn ra đầu hàng mà chi bộ đảng chẳng nhìn thấy gì cả. Chúng gồm có trung đoàn trưởng, trưởng ban tham mưu và hai đại đội trưởng.
Thông qua những tên kulak có tư tưởng phản cách mạng lọt vào trung đoàn, chúng tiến hành công việc tội ác là phá hoại tinh thần quần chúng Hồng quân. Chúng tuyên truyền khéo léo, gây tư tưởng phản đối các đảng viên cộng sản, reo rắc lòng nghi ngờ về kết quả của cuộc chiến đấu trấn áp cuộc phiến loạn, chuẩn bị đem trung đoàn ra đầu hàng.
Stokman ở cùng phòng với ba chiến sĩ Hồng quân thuộc trung đoàn Xerdovsky. lo lắng theo dõi các chiến sĩ Hồng quân và sau lần va chạm quyết liệt với mấy gã trong trung đoàn Xerdovsky, tin chắc rằng trung đoàn đứng trước mối đe doạ cực kỳ nghiêm trọng.
Ngày hai mươi bảy, lúc trời hoàng hôn, có hai chiến sĩ thuộc đại đội hai trung đoàn Xerdovsky tới chỗ Stokman ở. gã, họ là Gorigasov chào hỏi gì cả, đưa mắt nhìn Stokman và Kotliarov nằm giường với nù cười đầy ác ý và :
- Đánh đấm đến thế nầy là đủ rồi? Ở nhà, thóc lúa của gia đình bị tịch thu mà ở đây cứ phải đánh nhau biết để làm gì…
- biết chiến đấu để làm gì à? - Stokman hỏi giọng gay gắt.
- Phải, biết! Bọn -dắc cũng là dân cày như chúng ta cả? Chúng ta biết rằng chúng nó nổi lên chống lại cái gì rồi? Chúng ta biết chứ…
- Còn , đồ khốn nạn, có biết rằng với giọng lưỡi của kẻ nào ? Của bọn Bạch vệ? - Ngày thường vốn trầm tĩnh, nhưng hôm nay Stokman cũng nổi sung lên.
- Mày chớ có mở miệng chửi mắng người ta quá xá như thế! Nếu ác giả ác báo đấy! em nghe chưa? Té ra nó là thằng như thế nầy đấy!
- Bớt cái mồm ! Bớt cái mồm , thằng râu dài nầy! Những thằng như mày, chúng tao gặp ít đâu? - gã lùn lùn, người chắc nịch như cái túi bột, chõ mồm vào. - Mầy tưởng mầy là đảng viên có thể chẹn họng chúng tao phải ? Liệu cái thần hồn, nếu chúng tao nện cho xổ ruột!
Gã lấy thân mình che cho tên Gorigasov gầy gò hom hem rồi trợn tròn hai con mắt, đưa ngoặt hai cánh tay ngắn cũn nhưng rất khỏe ra sau lưng, xấn xổ tới trước mặt Stokman.
- Chúng mày làm sao thế hử? Thở ra toàn hơi của bọn Trắng rồi sao?- Stokman đẩy mạnh tên chiến sĩ Hồng quân xông tới trước mặt mình, vừa thở hổn hển vừa hỏi.
Gã kia lảo đảo, dỏ bừng mặt, định nắm lấy tay Stokman, nhưng tên Gorigasov ngăn gã lại:
- Đừng dính vào nó làm gì?
- Đó là những lời phản cách mạng? Chúng ta đem chúng mày ra xử như những thằng phản bội chính quyền Xô viết!
- Mầy làm thế nào đưa tất cả trung đoàn ra toà được đâu! - gã Hồng quân ở cùng nhà với Stokman đáp lại.
Bọn kia hùa vào ủng hộ gã:
- Bọn đảng viên được lĩnh nào đường nào thuốc lá, còn chúng mình mốc xì!
- láo! - Kotliarov nằm giường cũng chống tay nhỏm dậy. - Chúng tôi cũng chỉ được lĩnh như các thôi.
Stokman gì nữa, mặc áo ngoài, bước ra. Bọn kia ngăn giữ , chỉ đưa tiễn bằng những lời chế nhạo.
Stokman gặp chính uỷ ở trung đoàn bộ. gọi người chính uỷ sang căn phòng khác, xúc động kể lại chuyện xung đột vừa nãy với mấy gã chiến sĩ Hồng quân và đề nghị bắt giữ chúng. Người chính uỷ vừa nghe vừa gãi gãi bộ râu đỏ như lửa rồi sửa lại cái kính gọng sừng đen, vẻ ngần ngại.
- Ngày mai chúng ta triệu tập hội nghị chi bộ và nhận định tình hình. Còn việc bắt giữ mấy cậu kia tôi thấy là trong hoàn cảnh nay làm được đâu?
- Vì sao vậy? - Stokman hỏi lại, giọng gay gắt.
Đồng chí có biết , đồng chí Stokman… Chính tôi cũng nhận thấy rằng tình hình trong trung đoàn chúng ta được yên ổn, có tổ chức phản cách mạng nào đó, nhưng còn chưa mò được ra. Mà phạm vi ảnh hưởng của nó lan tới phần lớn số chiến sĩ trong trung đoàn. Bản chất tự phát của nông dân mà, còn làm thế nào được nữa! Tôi báo cáo lên về tinh thần của các chiến sĩ và đề nghị điều trung đoàn nơi khác, biên chế lại.
- Vì sao đồng chí cho rằng thể lập tức bắt ngay những tên đặc vụ Bạch vệ đó và giải lên toà án của sư đoàn? Vì những lời lẽ như thế cho thấy phản bội trắng trợn rồi.
- Phải, nhưng làm thế có thể gây ra những rối loạn mà chúng ta muốn có, thậm chí có thể đưa đến bạo động đấy.
- Sao lại thế? Thế tại sao đồng chí nhìn thấy rằng tình hình của đa số là như vậy mà từ trước sớm báo cáo lên phòng chính trị?
- Tôi với đồng chí rằng báo cáo rồi mà! hiểu sao ở Ust-Medvediskaia vẫn còn chùng chình chưa trả lời. Chỉ cần trung đoàn được điều là chúng ta nghiêm khắc trừng trị ngay tất cả những kẻ phá rối kỷ luật, đặc biệt là những thằng ra những điều mà đồng chí vừa cho biết… - Rồi người chính uỷ cau mày, thầm thêm - Tôi có ý nghi Voronovsky và tham mưu trưởng Volkov. Ngày mai, họ xong hội nghị chi bộ, tôi lên ngay Ust-Medvediskaia. Cần phải áp dụng số biện pháp khẩn cấp để hạn chế phạm vi của nguy cơ nầy mới được. Tôi đề nghị đồng chí giữ bí mật về câu chuyện giữa hai chúng mình.
- Nhưng tại sao thể triệu tập ngay bây giờ hội nghị đảng viên? Phải thấy rằng thời gian cho phép chờ đợi nữa đâu, đồng chí ạ?
- Tôi cũng hiểu. Nhưng ngay bây giờ thể được. Phần lớn em đảng viên phải canh gác và phụ trách các vọng tiêu bí mật… Tôi kiên quyết chủ trương như thế vì trong hoàn cảnh như thế nầy, tin ở các binh sĩ ngoài đảng là quá chủ quan. Hơn nữa, cả đại đội pháo là chỗ có phần lớn đảng viên cũng mãi hôm nay mới từ Krutovsky tới. Phải điều họ về trung đoàn là do những chuyện rối loạn nầy đấy.
Sau khi ở trung đoàn bộ về, Stokman ngắn gọn cho Kotliarov và Miska Kosevoi biết vài nét về câu chuyện mình vừa với chính uỷ trung đoàn.
- Cậu vẫn chưa được à? - hỏi Kotliarov.
- Vẫn còn khập khiễng. Trước kia còn sợ ảnh hưởng tới vết thương, nhưng bây giờ dù muốn hay cũng vẫn phải thôi.
Đêm hôm ấy, Stokman viết bản báo cáo chi tiết về tình hình trung đoàn và đến nửa đêm đánh thức Miska dậy. vừa nhét bức thư vào bên trong áo sơ-mi của Miska, chỗ trước bụng vừa bảo:
- Ngay bây giờ cậu phải kiếm lấy con ngựa và phi tới Ust-Medvediskaia. Dù có chết cũng phải chuyển cho kỳ được bức thư nầy tới phòng chính trị sư đoàn Mười bốn… Mất mấy tiếng đồng hồ tới được đấy? Cậu định kiếm con ngựa ở đâu?
Miska è è trong họng, vừa lồng đôi ủng da đỏ khô cứng vào chân vừa ngắt từng đoạn:
- Ngựa tôi lấy cắp… ở chỗ bọn trinh sát kỵ binh, còn tới được Ust-Medvediskaia… nhiều lắm… là hai tiếng. Ngựa của bọn trinh sát tồi lắm, nếu … chỉ tiếng rưỡi! Tôi từng làm coi ngựa… Tôi biết cách bắt ngựa… chạy cho hết tốc độ.
Miska đổi chỗ giấu phong thư, nhét nó vào túi áo ca-pôt.
- Làm thế nầy để làm gì?
- Để lấy ra cho nhanh, nếu bị bọn trung đoàn Xerdovsky tóm cổ.
- Sao lại thế? - Stokman vẫn hiểu.
- lại còn "sao lại thế"? Nếu bị chúng nó tóm được, tôi lấy ra và nuổt ngay.
- Cừ lắm? - Stokman hơi nhếch mép cười, bước lại gần Miska và tựa như đau khổ vì những dự cảm nặng nề, ôm chặt lấy Miska và hôn Miska cái mạnh bằng cặp môi lạnh giá run run. - Thôi cậu .
Miska ra ngoài, tháo được rất dễ dàng ở cọc buộc ngựa trong những con ngựa tốt nhất của đội trinh sát kỵ binh, rồi cho nó bước qua vọng tiêu, ngón tay chỏ lúc nào cũng kè kè bên cái cò của khẩu súng trường kỵ binh còn mới. len lỏi theo đường làng ra tới đường cái. Mãi khi ra đến đấy mới quàng cái dây đeo súng qua vai và bắt đầu "vắt kiệt" con ngựa cộc đuôi giống Saratov, bắt nó chạy với tốc độ mà nó chưa từng chạy bao giờ.

Chương 169


Lúc trời bình minh, mưa bắt đầu rơi tí tách. Gió thổi vù vù. đám mây đen nặng giông bão ùn ùn kéo tới từ phía trời đông. Trời vừa hửng, mấy gã chiến sĩ trung đoàn Xerdovsky ở cùng nhà với Stokman và Kotliarov dậy và đâu biết. Nửa giờ sau, đảng viên cộng sản người trấn Elanskaia tên là Tolkachev chạy vào.
Cũng như Stokman và hai đồng chí của , Tolkachev cũng mới sáp nhập với trung đoàn Xerdovsky. Tolkachev mở cửa, hổn hển gọi to.
- Stokman, Kosevoi, có nhà ? Ra ngoài nầy !
- Có chuyện gì thế? Cậu vào đây nào! - Stokman bước ra phòng ngoài, vừa vừa lồng tay vào áo ca-pôt. - Cậu vào đây !
- Tai hoạ rồi! - Tolkachev bước theo Stokman vào căn phòng thứ hai, vừa vừa khẽ . - vừa nãy ở ngay gần thị trấn… ở ngay gần thị trấn, bọn bộ binh đòi tước vũ khí của đại đội pháo vừa từ Krutovsky kéo tới đây. Hai bên bắn nhau… em pháo binh đánh bật được cuộc tấn công, họ tháo quy-lát các khẩu pháo rồi dùng thuyền chạy sang bên kia sông…
- Thế à thế à? - Kotliarov vừa hấp tấp hỏi vừa rên rỉ lồng chiếc ủng vào bên chân bị thương.
- Còn bây giờ ở bên cạnh nhà thờ họp mít-tinh… Toàn trung đoàn…
- Sửa soạn nhanh lên! - Stokman ra lệnh cho Kotliarov và nắm lấy tay áo bông của Tolkachev. - Chính uỷ đâu? Các đồng chí đảng viên khác đâu?
- Tôi biết… Có người bỏ chạy, còn tôi tôi đến với các đồng chí. Chúng nó chiếm nhà dây thép, cho ai vào…
P-hải chạy mới được! Nhưng làm thế nào chạy được bây giờ? - Tolkachev hoảng hốt ngồi phịch xuống nắp chiếc rương, hay tay buông thõng giữa hai đầu gối.
Giữa lúc ấy ngoài thềm có tiếng chân bước ầm ầm, chừng sáu gã Hồng quân thuộc trung đoàn Xerdovsky cùng ập vào trong nhà. Mặt chúng đỏ bừng bừng, đầy vẻ kiên quyết và hung hãn.
- Các đảng viên cộng sản ra họp mít-tinh! Nhanh lên!
Stokman đưa mắt cho Kotliarov rồi nghiêm nghị mím chặt môi.
- Ta ra thôi!
- Để vũ khí lại! Có phải là ra chiến đấu đâu? - gã trong trung đoàn Xerdovsky , nhưng Stokman tựa như nghe thấy, cứ khoác khẩu súng trường lên vai rồi bước ra trước.
quảng trường, ngàn trăm cái họng cùng gào lên đủ giọng. thấy có mặt những người dân trấn Ust-Khopeskaia. Họ sợ có chuyện gì xảy ra (trước hôm đó ngày khắp trấn có những tin đồn rằng gần như chắc chắn trung đoàn chạy theo quân phiến loạn và trong trấn có thể xảy ra những trận chiến đấu với quân cộng sản). Stokman đầu, bước tới đám binh sĩ trung đoàn Xerdovsky rào rào như bầy ong.
đưa mắt tìm xem có người nào trong số cán bộ chỉ huy trung đoàn . Chính uỷ trung đoàn bị giải qua chỗ . Hai tên giữ tay ta. Bị thúc sau lưng, mặt nhợt nhạt, người chính uỷ trung đoàn bị đẩy sâu vào trong đám binh sĩ Hồng quân tập họp ra đội hình gì cả. Stokman mất hút ta trong vài phút, nhưng lát sau thấy ta đứng giữa đám đông cái bàn kiểu dùng để đánh bài lôi biết ở nhà ai ra. Stokman ngoái nhìn lại. Sau lưng , Kotliarov khập khiễng đứng tì tay lên khẩu súng trường, bên cạnh là mấy gã chiến sĩ Hồng quân cùng ra theo lúc nãy.
- Các đồng chí Hồng quân! - Tiếng người chính uỷ vang lên yếu ớt - Ngay giữa lúc quân địch ở sát nách chúng ta… Các đồng chí…
Bọn kia để cho tiếp. Bên cạnh cái bàn những chiếc mũ lông màu xám của Hồng quân ngả nghiêng như bị gió bay, những mũi lưỡi lê màu xanh lơ đưa đưa lại, những bàn tay nắm chặt vươn về phía cái bàn. Những tiếng kêu gọn lỏn vang lên hung dữ như những phát súng khắp quảng trường:
- còn đồng chí đồng choé gì nữa?
- Lột cái áo da của nó ra!
- Quân lừa đảo!
- Mày đưa chúng tao đánh ai hử?
- Lôi cẳng nó xuống!
- Quạng cho nó trận?
- Xỉa cho nó nhát lưỡi lê?
- còn có chính uỷ chính iếc gì nữa rồi?
Stokman nhìn thấy tên Hồng quân khổng lồ có tuổi leo lên cái bàn, đưa tay trái ra nắm lấy chòm râu đỏ xén ngắn của người chính uỷ. Chiếc bàn ngật ngưỡng, và cả tên Hồng quân lẫn người chính uỷ đều lăn xuống những nắm tay vươn lên quanh cái bàn. Ở chỗ vừa nãy còn là cái bàn đánh bài nay chỉ thấy lúc nhúc đống áo ca-pốt xám xịt. Tiếng kêu đơn điệu và tuyệt vọng của người chính uỷ chìm trong những tiếng la thét hoà lẫn với nhau, dội lên như sấm.
Stokman chạy bổ ngay tới chỗ đó. cố sống cố chết tay đẩy, chân đá len qua những cái lưng mặc áo ca-pốt xám đứng sát sin sít rồi gần như chạy tế tới chỗ người chính uỷ vừa lúc nãy. Bọn kia ngăn giữ mà chỉ cần đấm dùng báng súng đánh vào lưng, vào gáy , giật lấy khẩu súng trường vai và cái mũ lông -dắc đỉnh đỏ đầu .
- Mày đâu thế nầy, đồ quỷ dữ? gã Hồng quân bị Stokman dẫm đau chân nổi giận quát lên.
gã trung đội trưởng lùn choằn choằn chặn đường Stokman bên cạnh chiếc bàn bị lật chỏng gọng. Chiếc mũ màu xám của gã may bằng lông cừu mới đội lật ra tới sau gáy, cái áo ca-pốt mở phanh, mồ hôi chảy ròng ròng khuôn mặt đỏ gạch, cặp mắt sáng bừng bừng lác xệch , long lanh niềm phẫn nộ ghê gớm.
- Mầy len đâu hử?
- Có lời muốn ! Có lời muốn với em binh sĩ? - Stokman giọng khàn khàn, lấy lại hơi chút rồi chỉ nháy mắt kê lại cái bàn. Những tên xung quanh thậm chí còn giúp leo lên bàn. Song quảng trường vẫn còn dội lên tiếng gào thét phẫn nộ. Stokman hết sức gân cổ thét lên:
- Yên la-ă-ặng! –
Và nửa phút sau, khi những tiếng ồn ào lắng xuống, cố nén cơn ho, bằng giọng phá ra:
- em chiến sĩ Hồng quân! nhục nhã cho em! em phản bội chính quyền nhân dân trong giờ phút gian nan nhất? Giữa lúc cần có bàn tay cứng cỏi móc vào tim gan quân thù em lại dao động! Giữa lúc chính quyền Xô viết nghẹt thở trong vòng vây của quân thù em họp mít-tinh! em mấp mé ngả sang trực tiếp phản bội rồi đấy! Tại sao vậy? Những thằng chỉ huy phản bội của em đem em bán cho bọn tướng tá -dắc! Chúng nó là những thằng sĩ quan cũ, chúng nó phụ lòng tin cậy của Chính quyền Xô viết, chúng nó lợi dụng tối tăm ngu dốt của em, muốn đem thg đoàn ra đầu hàng quân -dắc. em hãy mau mau tỉnh ngộ! Chúng nó muốn dùng bàn tay của em để bóp chết chính quyền công nông đấy!
Tên cựu thiếu uý Vaixminste đại đội trưởng đại đội hai đứng ngay gần cái bàn giương khẩu súng trường lên vai, nhưng Stokman nhìn thấy cử động của nó bèn quát lên:
- Mày được làm thế! Muốn giết tao lúc nào chẳng giết được? Tao muốn lời với các chiến sĩ đảng viên cộng sản ! Chúng ta là những người cộng sản. Chúng ta đem hết máu trong tim mình, từng giọt từng giọt… - Giọng Stokman chuyển thành giọng nam cao căng thẳng nghe rất đáng sợ, mặt nhợt nhạt như mặt người chết, méo xệch -… ra phục vụ giai cấp công nhân, phục vụ tầng lớp nông dân bị áp bức. Chúng ta quen dũng cảm giương mắt nhìn thẳng vào cái chết? Các người có thể giết được tôi…
- Chuyện ấy nghe mãi rồi?
- Nện cho nó trận !
- Hãy để cho người ta ?
- Thôi câm cái mồm !
- Có thể giết được tôi, nhưng tôi nhắc lại: em mau tỉnh ngộ? Đừng họp mít-tinh nữa, mà phải đánh bọn Trắng ngay! - Stokman nheo hẳn hai con mắt nhìn qua đám Hồng quân bắt đầu nín lặng, nhận ra tên trung đoàn trưởng Voronovsky đứng ngay gần mình. Thằng nầy đứng sát vai tên chiến sĩ Hồng quân nào đó, mỉm cười ngượng nghịu và rỉ tai thằng nầy biết những gì - Thằng trung đoàn trưởng của em…
Stokman giơ tay chỉ vào mặt tên Voronovsky. Tên nầy đưa tay lên che miệng, thào biết những gì với tên Hồng quân đứng bên cạnh. Stokman chưa kịp hết câu trong bầu khí nặng hơi ẩm của trận mưa đầu mùa tháng Tư nổ ra phát súng trầm trầm. Tiếng súng trường nổ ra hết sức, nghe rất chỉ như tiếng roi quất, nhưng Stokman chộp tay lên ngực, ngã khuỵu xuống, bộ tóc bạc phơ cái đầu trần rũ xuống… Nhưng lập tức lảo đảo đứng dậy.
- Yosif Davydovich! - Kotliarov trông thấy Stokman đứng chồm dậy bèn rên rỉ nhảy xô tới, nhưng bọn kia nắm lấy khuỷu tay khẽ bảo:
- Câm ! Đừng có dính vào! Đưa súng đây, đồ khốn nạn!
Chúng tước vũ khí của Kotliarov, lục soát các túi của , lôi ra khỏi quảng trường. Ở các nơi khác quảng trường, chúng cũng tước vũ khí và bắt giữ các đảng viên. Trong cái ngõ, gần ngôi nhà rất đẹp của lão lái buôn bỗng nổ ra liên tiếp năm sáu phát súng: đảng viên xạ thủ súng máy bị giết vì chịu trao khẩu Levis.
Trong khi đó Stokman nhợt ra như cái xác chết, những bọt máu xùi ra hồng hồng hai bên mép. lắp bắp như lên cơn kinh giật, đứng lảo đảo phút chiếc bàn chơi bài, rồi thu hết sức lực và ý chí còn lại, cố kêu lên:
- Chúng nó đưa các người tới chỗ lầm lỗi! Bọn phản bội… Chúng nó tìm cách lập công chuộc tội, kiếm những cái lon mới… Nhưng chủ nghĩa cộng sản sống mãi! Các đồng chí…! Hãy tỉnh ngộ!
Tên Hồng quân đứng bên cạnh Voronovsky lại giương súng lên vai lần nữa. phát súng thứ hai hất Stokman ngã ngửa, lăn từ bàn xuống chân đám chiến sĩ Hồng quân. Rồi thằng lính trong trung đoàn Xerdovsky nhảy rất lẹ lên bàn, với cái miệng rộng hoác, hai hàm răng bàn cuốc, bộ mặt rỗ nhằng rỗ nhịt. Nó gào lên oang oang:
- Ở đây chúng ta được nghe đủ mọi lời hứa hẹn, nhưng các đồng chí thân mến ạ, tất cả chỉ là những lời bịa đặt trâng tráo và hăm doạ mà thôi. Cái thằng hùng biện râu dài nầy lăn quay xuống đây rồi, nhưng con chó chỉ đáng hưởng cái chết của con chó! Phải giết bọn cộng sản, những kẻ thù của nông dân lao động ! Các đồng chí, em thân mến, tôi rằng bây giờ mắt chúng mình cũng được mở to rồi. Chúng ta biết chúng ta phải chiến đấu chống kẻ nào! Ở huyện Vonsky chúng tôi chẳng hạn, thử hỏi chúng nó những gì? Bình đẳng, hữu ái giữa các dân tộc! Bọn cộng sản, những thằng lừa bịp ấy như thế đấy… Nhưng ra tình hình là như thế nào? Ngay cha tôi có viết cho tôi bức thư đầy nước mắt, báo tin chúng nó ăn cướp giữa ban ngày! Chính ông cụ bị chúng nó lấy hết thóc lúa và có cái nhà máy xay bé tí tẹo chúng nó cũng tịch thu. Nhưng sắc lệnh có tuyên bố là làm như thế với người nông dân lao động hay ? Mà cái nhà máy xay ấy là do bố mẹ tôi quần quật đổ mồ hôi mới kiếm được. Tôi thử hỏi các đồng chí, như thế chẳng phải là cướp bóc của bọn cộng sản là gì? Phải diệt cho hết bọn cộng sản !
Tên hùng biện nầy được hết lời. Từ phía tây hai đội đội của quân phiến loạn cho ngựa chạy nước kiệu tiến vào trấn Ust-Khopeskaia. Bộ binh -dắc cũng kéo tới theo sườn phía nam của dãy núi ven sông Đông. Tên thiếu uý Bogatyrev lữ trưởng lữ đoàn độc lập của quân phiến loạn có mặt cùng với nửa đại đội bảo vệ lữ đoàn bộ.
Mưa lập tức đổ ào ào bên dưới đám mây đen vừa bay từ phía đông tới và ở nơi nào đó bên kia sông Đông, những tiếng sấm rền trầm trầm truyền lan sông Khop.
Trung đoàn Xerdovsky vội vã tập họp ngay thành hàng ngũ, các hàng quân đều phân làm hai. Nhóm cưỡi ngựa trong lữ đoàn của Bogatyrev vừa xuất núi, tên cựu thượng uý Voronovsky gầm lên bằng giọng phát từ trong họng như của loài chim ưng mà các chiến sĩ Hồng quân chưa từng nghe thấy bao giờ.
Trung đo-o-oàn! Nghi-i-iêm!…

Chương 170


Grigori Melekhov ở lại thôn Tatarsky năm ngày. Trong những ngày ấy chàng gieo cho nhà mình và cho mẹ vợ vài đê-xi-a-chin lúa mì. Vừa thấy ông Panteley Prokofievich từ đại đội về nhà, chấy rận như sung, người gầy rộc vì buồn nhớ công ăn việc làm, chàng sửa soạn ngay để trở về đơn vị. Sư đoàn của chàng vẫn còn đóng dọc theo sông Tria như trước, Kudinov có viết bức thư mật báo cho chàng biết về những đàm phán bắt đầu tiến hành với ban chỉ huy trung đoàn Xerdovsky và đề nghị chàng trở về nắm quyền chỉ huy sư đoàn.
Hôm ấy Grigori sửa soạn Karginskaia. Đến giữa trưa, trước khi lên đường, chàng dắt con ngựa ra sông Đông cho nó uống nước.
Trong khi xuống dốc tới chỗ mặt nước lên sát chân hàng rào các vườn rau, chàng nhìn thấy Acxinhia. biết nàng quả có cố ý chùng chình thẫn thờ múc nước để chờ Grigori hay chỉ là chàng có cảm tưởng như thế, nhưng Grigori bất giác rảo bước và trong cái giây phút ngắn ngủi trước khi chàng tới sát Acxinhia, loạt những hồi ức vừa tươi sáng vừa buồn thảm loáng qua trong đầu óc chàng…
Nghe thấy những tiếng chân bước, Acxinhia quay lại. Nét mặt nàng có vẻ ngạc nhiên, cái ngạc nhiên đúng là giả vờ, nhưng niềm vui sướng trước cuộc gặp gỡ và nỗi đau buồn qua bao nhiêu năm làm cho nàng giấu được gì cả. Nàng mỉm cười, vẻ luống cuống và đáng thương trong nụ cười hợp với khuôn mặt kiêu hãnh của nàng đến nỗi trái tim của Grigori bất chợt run lên với cả niềm thương hại và trìu mến. Chàng bỗng cảm thấy buồn nhớ đến đau nhói trong lòng và những hồi ức ập tới hoàn toàn chi phối chàng. Grigori ghìm cương con ngựa và :
- Chào Acxinhia, Acxinhia quý!
- Chào .
Trong giọng khe khẽ của Acxinhia có hàm những tình cảm hết sức khác nhau: vừa ngạc nhiên, vừa âu yếm, vừa đau khổ.
- Chúng ta chuyện với nhau lâu rồi đấy nhỉ?
- lâu rồi.
- Cả đến giọng của Acxinhia tôi cũng còn nhớ nữa…
- Nhanh quá nhỉ.
- Nhanh quá ấy à?
Grigori nắm đoạn dây buộc mõm, giữ con ngựa đứng sát vào mình. Acxinhia cúi đầu cố mắc đòn gánh vào quai thùng nhưng chẳng làm thế nào mà mắc được. Hai người đứng lặng phút.
Như sợi dây câu lăng thẳng ra xa, con vịt trời bay vụt qua đầu hai người với tiếng vút dài. Sóng nước đập vào khoảng vách đứng liếm mãi chán những tảng đá xanh biếc. Những làn sóng bạc đầu dồn lại với nhau nom như đàn cừu ở chỗ ven rừng bị nước lên to tràn vào. Gió phả tới lớp bụi nước li ti, kèm theo mùi nhạt thếch bốc lên từ dòng nước hùng vĩ của sông Đông cuồn cuộn tuôn về vùng hạ du.
Grigori chuyển tầm mắt từ khuôn mặt Acxinhia ra sông Đông.
Với những thân cây trắng nhợt, đám tiêu huyền bị ngâm nước lắc lư những cái cành trơ trụi. Những cây liễu đâm chồi nảy lộc xum xuê rũ những chùm hoa nom như hoa tai của những và vươn lên khỏi mặt nước như những đám mây lâng màu xanh lá cây hết sức kỳ lạ. Grigori hỏi, giọng hơi đượm vẻ bực mình và phiền muộn:
- Sao thế? Chẳng nhẽ hai chúng mình còn có gì để với nhau nữa hay sao? Tại sao Acxinhia cứ nín thinh như thế?
Nhưng Acxinhia lấy lại được bình tĩnh. thớ thịt nào rung động khuôn mặt trở lại lạnh lùng của nàng khi nàng trả lời:
- Có lẽ chúng ta có gì hết cả rồi…
- vậy ư?
- Tất nhiên là như thế rồi? Cây cối cũng chỉ nở hoa mỗi năm lần…
- Acxinhia cho rằng cái cây của chúng ta tàn hết hoa rồi hay sao?
- Thế còn chưa à?
- Tất cả những việc trước đây lạ lùng thế nào ấy… - Grigori cho con ngựa ra tới làn nước rồi nhìn Acxinhia với nụ cười âu sầu. - Nhưng tôi , Acxinhia ạ, tôi chẳng làm thế nào dứt bỏ được hình ảnh Acxinhia khỏi trái tim tôi. Hai đứa con tôi lớn, chính tôi bạc trắng nửa mái đầu, giữa hai chúng ta có bao nhiêu năm ngăn cách như cái vực sâu… Thế mà tôi vẫn niềm nhớ tới Acxinhia. Trong những giấc mơ tôi vẫn còn thấy Acxinhia và cho đến nay vẫn còn Acxinhia. Có những lúc tôi nhớ tới Acxinhia, nhớ lại hồi chúng ta ở nhà Litnhitki… hai chúng ta nhau như thế nào… và những hồi ức ấy làm cho tôi… Có những lúc nghĩ lại toàn bộ cuộc đời của mình, Acxinhia ạ, tôi thấy đời tôi chỉ như cái túi rỗng, lộn lần trong ra lần ngoài…
- Tôi cũng thế thôi… Nhưng tôi phải về đây… Chúng ta chuyện với nhau quên hết mọi việc rồi.
Acxinhia cương quyết nhấc đôi thùng, đặt hai bàn tay rám nắng xuân lên cái đòn gánh cong veo. Nàng bắt đầu lên dốc, nhưng bất thần quay mặt nhìn Grigori, gò má hơi ửng đỏ, nom rất trẻ.
- Tôi nhớ rằng hình như mối tình của chúng ta bắt đầu ngay ở bến sông nầy, Grigori nhỉ. có nhớ ? Hôm ấy là ngày tiễn tráng đinh -dắc đến trại quân dịch, - Nàng mỉm cười, giọng rắn rỏi và có cái gì, vui vui.
- Tôi còn nhớ hết!
Grigori dắt con ngựa về sân gia súc, buộc bên cạnh máng ăn. Vì còn phải đưa tiễn Grigori, từ sáng ông Panteley Prokofievich chưa bừa. Ông bước từ dưới hiên nhà kho ra và hỏi:
- Thế nào, sắp lên đường rồi chứ? Lấy ít thóc cho ngựa nhé!
- Lên đường đâu bây giờ? - Grigori ngơ ngác nhìn bố.
- Mầy làm sao thế? Karginskaia chứ còn đâu?
- Hôm nay con đâu.
- Sao lại thế?
- Thay đổi ý kiến rồi… Có thế thôi… - Cái nóng trong người làm môi Grigori khô cả lại. Chàng liếm môi, ngước mắt nhìn trời. - Mây kéo đến ùn ùn, sắp mưa rồi đấy, tội gì mà giơ đầu ra hứng lấy mưa?
- Chẳng tội gì đấy, - Miệng ông già đồng ý nhưng trong lòng lại tin Grigori chút nào, vì mới trước đó mấy phút, ông đứng trong sân gia súc nhìn ra thấy Grigori chuyện với Acxinhia bến sông. "Chúng nó lại thậm thụt với nhau rồi, - Ông già lo lắng nghĩ thầm. - Hình như nó lại có chuyện lủng củng với con Natalia rồi phải… Chà, mẹ cái thằng Griska nầy chứ? Cái thói chó dái ấy hiểu nó thừa hưởng ở ai nhỉ? Chẳng nhẽ ở mình?". Ông Panteley Prokofievich ngừng tay rìu, thôi vát đoạn gỗ bạch dương chiếc xe ngựa nữa. Ông nhìn theo cái lưng gù gù của thằng con bỏ , cố moi rất nhanh trong trí nhớ để hồi tưởng thời trai trẻ của mình, rồi ông nhận định dứt khoát: "Đúng là ở mình rồi, con quỷ dữ! Mà còn hơn cả bố nó là khác, thằng khốn nạn! Phải nện cho nó trận để nó cạch làm mê mẩn đầu óc cái con Acxinhia ấy nữa, khỏi làm rối loạn gia đình. Nhưng bây giờ làm thế nào mà nện được nó?".
Xưa kia mà ông Panteley Prokofievich nhìn thấy Grigori chuyện tay đôi với Acxinhia ở xa chỗ có người nhất định ông đắn đo gì cả, vớ luôn bất cứ cái gì để nện vào lưng chàng. Nhưng lần nầy ông luống cuống được gì cả, thậm chí thần sắc cũng để lộ là mình đoán ra những nguyên nhân thực tế làm cho Grigori đột nhiên hoãn ngày lên đường. Và tất cả chỉ vì ngày nay Grigori còn là "thằng Griska", còn là thằng thanh niên -dắc ngang ngạnh như xưa nữa, mà trở thành vị sư đoàn trưởng, tuy có lon, nhưng dù sao cũng là "ông tướng" soái lĩnh hàng mấy ngàn gã -dắc mà bây giờ tất cả mọi người đều phải gọi là ngài Grigori Panteleevich. Làm thế nào mà ông Panteley Prokofievich nầy, kẻ trước kia bất quá leo được đến cấp hạ sĩ, lại dám giơ tay đánh vị tướng, dù ông tướng ấy là con đẻ của mình? Tinh thần phục tùng cấp thậm chí còn cho phép ông Panteley Prokofievich nghĩ tới điều đó, vì thế ông cứ cảm thấy mối quan hệ giữa mình và Grigori nó trở nên gò bó, nhạt nhẽo thế nào ấy! Muôn tội đều chỉ vì Grigori được thăng cấp nhanh chóng lạ lùng như thế? Hôm cày đến ngày thứ ba, thậm chí Grigori quát ông: "Nầy, ông làm gì mà cứ đứng há hốc miệng ra như thế? Khiêng cái cày lại đây!". Ông Panteley Prokofievich nhịn nhục chịu dựng, hé răng nửa lời… Trong thời gian gần đây hai cha con tựa như thay đổi cương vị: Grigori thường quát tháo người cha già nua, còn ông Panteley Prokofievich hễ nghe thấy cái giọng chỉ huy khàn khàn của chàng là luống cuống, khập khiễng với cái chân tàn tật, cố làm cho thằng con vừa lòng… "Nó lo trời mưa à? Nhưng làm quái gì có mưa, gió thổi đằng đông mà giữa đỉnh trời mới có đám mây lấy đâu ra mưa! Hay mình bảo cho con Natalia biết chăng?"
Ông Panteley Prokofievich hiểu vỡ lẽ, lật đật vào trong nhà, nhưng ông nghĩ nghĩ lại sợ xảy ra chuyện lục đục, nên lại quay ra với đoạn gỗ xe chưa vát xong…
Còn Acxinhia vừa về đến nhà nàng đổ hai thùng nước rồi bước tới trước mảnh gương ghép bếp lò, bồi hồi nhìn nhìn lại mãi khuôn mặt già nhưng vẫn còn rất đẹp của mình.
Mặt nàng vẫn còn giữ được cái vẻ đẹp lẳng lơ mê người như xưa, tuy mùa thu của cuộc đời phủ lên cặp má của nàng những màu héo hắt, làm mí mắt nàng úa vàng, dệt thêm vài sợi bạc như tơ nhện lẫn trong làn tóc mun và làm mờ cái ánh long lanh trong con mắt nàng ngày nay thoáng vẻ mệt mỏi bi thảm.
Acxinhia đứng đấy lát rồi tới bên cái giường, nằm úp mặt xuống khóc nức nở, những giọt nước mắt tràn trề, làm lòng dạ. lâu lắm nàng được khóc lần nào như thế nầy rồi…
Mùa đông, khoảng sườn dốc đứng của dãy núi ven sông Đông, những luồng gió lạnh thường lồng lộn xoáy tròn, gào rú đoạn dốc mọc lồi hẳn ra ngoài mà người ta thường gọi là "Thằng trộm". Những đợt gió đông lạnh buốt thốc lên những đám tuyết vụn trắng bong ngọn gò trọc, cho rơi xuống, rồi lại quét thành đống, đống nọ chồng lên đống kia. Tuyết ụn lại như núi bên cái vách đứng, nắng chiếu vào lấp loáng như đường kính, lúc hoàng hôn xanh cta trời, sáng sớm tím nhạt và khi mặt trời mới mọc hồng hồng. Ụn tuyết ấy còn lắt lẻo đó, chết lặng cách rùng rợn, cho đến khi hơi nóng của những ngày tuyết tan đục khoét nó từ bên dưới hay những trận gió thốc tới từ bên sườn làm cho chính bản thân sức nặng của nó kết liễu đời nó. Và khi đó, bị hút xuống dưới, nó đổ xuống với những tiếng êm êm, trầm trầm, đè bẹp đường những bụi kim tước thấp lè tè, dúi gãy những cây sơn trà e thẹn nép mình bên sườn dốc, ào ào kéo theo sau cái vạt váy toàn bụi tuyết trắng như bạc nó bông lên, sực lên, bốc mù mịt lên trời…
Ba năm nay, tình cảm của Acxinhia tích lại như ụn tuyết chồng chất tầng tầng lớp lớp kia, chỉ chờ có cái gì đẩy hết sức khẽ. Cuộc gặp mặt với Grigori, lời chào âu yếm của chàng: "Chào Acxinhia, Acxinhia quý." tạo ra sức đẩy ấy. Thế còn chàng? Chẳng nhẽ chàng phải là người mà nàng quí hay sao?
Mấy năm nay chàng phải là người mà nàng mong nhớ hàng ngày, hàng giờ, và những ý nghĩ rối bời trong đầu óc nàng chẳng phải đều hướng về chàng hay sao? Dù cho nghĩ gì, dù cho làm gì, tâm tư của nàng lúc nào cũng gắn bó với chàng, bao giờ xa rời, bao giờ đổi khác. Hoàn toàn khác gì con ngựa mù quanh cái vòng kéo nước giếng…
Acxinhia nằm lì giường đến chiều mới dậy, hai con mắt khóc đến sưng húp. Nàng rửa mặt, chải đầu, hấp tấp mặc áo xống, nhưng chải chuốt như sắp có người đến xem mặt. Nàng mặc chiếc sơ-mi sạch, cái áo len màu huyết dụ, chít khăn lên đầu, nhìn lại mình loáng cái trong gương rồi bước ra ngoài.
Ánh hoàng hôn phủ lên thôn Tatarsky màu xanh xám. Ở chỗ nào đó đoạn khuỷu sông mênh mang nước lũ có vài con vịt trời hốt hoảng kêu quàng quạc. Vầng trăng nhợt nhạt, sức sống, lên cao dần từ sau dãy tiêu huyền ven sông Đông. Ánh trăng trải dài làn nước con đường xanh xanh sóng gợn lăn tăn. Đàn gia súc đồng cỏ quay về thôn từ lúc trời còn sáng. Vài con bò cái ăn cỏ non chưa đẫy bụng kêu í ới trong mấy cái sân. Acxinhia vắt sữa con bò nhà nàng. Nàng đuổi con bò non mũi trắng ra khỏi chuồng, đẩy nó ra với con bò mẹ. Con bò non hối hả đạp hai chân sau, vẫy vẫy đuôi, rúc mõm lên cái vú tóp của mẹ, nom vẻ rất háu ăn.
Ả Daria nhà Melekhov vừa vắt sữa bò xong. Ả trở vào nhà trong với cái thùng và cái rót sữa trong tay bên kia hàng rào có tiếng gọi:
- Chị Daria!
- Ai thế?
- Tôi đây, Acxinhia đây… Mời chị tạt sang bên tôi lát.
- Chị cần gì đến tôi thế?
- Cần lắm! Chị ra ! Lạy Chúa tôi!
- Tôi rót xong sữa ra ngay.
- Thế tôi đợi chị cạnh sân gia súc nhé.
- Được rồi?
lát sau Daria bước ra. Acxinhia đợi ả bên cái cửa xép nhà nàng. Người Daria toả ra mùi sữa bốc hơi ấm ấm và mùi sân nuôi gia súc. Daria rất ngạc nhiên khi thấy Acxinhia vén gấu váy mà ăn vận rất đẹp, rất sạch .
- Chị láng giềng nhà tôi dọn dẹp xong xuôi sớm quá nhỉ.
- có ông Stepan ở nhà, công việc của tôi cũng gọn thôi. Nhà chỉ có con bò cái, việc bếp nước gần như phải làm gì. Chỉ nhấm nháp ừ đồ nguội là xong…
- Chị gọi tôi có việc gì thế?
- Mời chị vào nhà tôi lát. Có chút việc…
Giọng Acxinhia run run. Daria mơ hồ đoán ra mục đích của câu chuyện, bèn lặng lẽ vào theo.
châm đèn, Acxinhia vừa bước vào trong nhà mở chiếc rương, lục lọi trong đó lát rồi đưa hai bàn tay vừa khô vừa nóng nắm lấy tay Daria và vội vã lồng vào ngón tay Daria cái nhẫn.
- Sao chị lại làm như thế? cái nhẫn phải ? Chị cho tôi đấy à?
- Biếu chị đấy! Biếu chị đấy. Làm vật kỷ niệm… của tôi…
- Bằng vàng có phải ? - Daria vừa hỏi bằng giọng rất thiết thực vừa bước ra cửa sổ, giơ cái nhẫn nho ngón tay ra ngắm dưới ánh trăng bềnh bệch.
- Bằng vàng đấy. Chị giữ lấy mà đeo!
- Chà, lạy Chúa tôi? Chị cần gì mà lại cho tôi như thế nầy?
- Chị gọi hộ tôi… gọi ông ông Grigori nhà chị.
- Lại cái chuyện ấy à? - Daria mỉm cười có vẻ đoán ra.
- , đâu! Chao ôi, sao chị lại thế? - Acxinhia hoảng sợ đỏ mặt, chảy cả nước mắt. - Tôi cần phải với ông ấy về chuyện Stepan… May ra cũng xin được cho Stepan về nghỉ phép ít bữa…
- Thế sao chị sang nhà chúng tôi? Chị có công việc cần đến chú ấy có thể sang với chú ấy chứ? - Daria giọng ranh mãnh.
- , … Natalia có thể lại nghĩ thế nọ thế kia… tiện đâu…
- Thôi được rồi, tôi gọi. Tôi cũng chẳng thương gì .
Grigori ăn tối xong. Chàng vừa buông cùi dìa xuống, liếm mút chòm ria dính mứt hoa quả và đưa mu bàn tay lên chùi cảm thấy dưới gầm bàn, chân ai chạm vào chân mình. Chàng nhìn lên thấy Daria hơi nháy mắt ra hiệu cho mình.
"Nếu ả muốn mình thay thế Petro vừa mồ yên mả đẹp và gì với mình về chuyện ấy mình phải nện cho ả trận mới được. Mình lôi ả ra sân đập thóc, tốc váy chụp lên đầu quật cho mẻ như đánh con chó cho mà xem!" - Chàng tức sôi lên, bụng bảo dạ như vậy. Suốt thời gian gần đây, chàng chỉ cau cau có có mặc cho chị dâu ve vãn mình. Chàng đứng dậy, rời khỏi bàn ăn, châm thuốc hút và lững thững bước qua cửa. Daria gần như lập tức cùng ra theo.
Lúc qua trước mặt Grigori ở phòng ngoài, Daria sát ngực vào người chàng, khẽ :
- Nầy, đồ vô lương tâm! Ra ngoài kia … Người ta gọi đấy.
- Ai thế? - Grigori khẽ hỏi.
- Người ta.
giờ sau, lúc Natalia và hai con ngủ say, Grigori mặc chiếc áo ca-pốt cài hết khuy, cùng Acxinhia bước ra khỏi cửa sân gia súc nhà Astakhov. Hai người lặng lẽ đứng lát trong cái ngõ tối om rồi cũng lặng lẽ như thế ra đồng cỏ, nơi bầu khí trầm lặng tối đen và hương cỏ ngây ngất thu hút họ. Grigori mở tà áo ca-pốt, ôm siết Acxinhia vào mình và cảm thấy người nàng run lên, tim nàng đập thình thịch rất thưa, rất mạnh dưới làn áo…

Chương 171


Ngày hôm sau trước khi ra , Grigori phải có vài lời biện bạch với Natalia. Nàng gọi chàng ra chỗ rồi khẽ hỏi:
- Đêm qua đâu thế? ở đâu mà về muộn thế?
- Làm gì mà muộn?
- muộn còn gì nữa? Em tỉnh dậy lúc gà gáy đợt đầu vẫn chẳng thấy đâu…
- Kudinốp đến đây. phải đến chỗ dự cuộc họp về công việc quân của . Đó phải là chuyện đầu óc đàn bà các em lo được.
- Nhưng tại sao lại nhà ta nghỉ đêm?
- vội ngay Vosenskaia ngay.
- Thế vào ở nhà ai?
- Nhà Abosenkov. Hình như nhà nầy có họ xa với phải.
Natalia hỏi thêm gì nữa. Có thể thấy là nàng có phần xiêu xiêu, nhưng ánh mắt vẫn kín dáo, vì thế Grigori vẫn thể biết được rằng nàng có tin mình hay .
Chàng ăn vội vã bữa sáng. Ông Panteley Prokofievich ra thắng ngựa, còn bà Ilinhitna làm dấu phép, hôn Grigori và khẽ rất nhanh:
- Con, con ơi… mầy đừng quên mất Chúa đấy! Người ta đồn rằng mày chém những người lính thuỷ… Lạy Chúa tôi! Nhưng Griska ạ mầy phải tỉnh ngộ lại mới được! Mầy hãy xem kìa, mầy còn có hai đứa con phải nuôi cho khôn lớn, và có lẽ những người bị mầy chém chết cũng để lại những đứa con thơ… Chao ôi, sao lại có thể làm như thế được? Hồi còn bé mầy dịu dàng, mầy đáng như thế, mà bây giờ mầy cứ sống với cặp lông mày nhíu lại như thế nầy. Mầy hãy cẩn thận, khéo tim mầy biến thành tim lang tim sói mất đấy. Mầy phải nghe lời mẹ, Griska ạ? Mầy cũng chẳng phải là có bùa phép gì, lưỡi gươm của kẻ ác rồi cũng có thể tìm thấy cái cổ của mầy thôi…
Grigori mỉm nụ cười chẳng có gì vui vẻ, chàng hôn bàn tay khô héo của mẹ rồi bước tới trước mặt Natalia. Nàng ôm hôn chàng cách lãnh đạm rồi quay ngay. Trong cặp mắt ráo hoảnh của nàng, Grigori nhìn thấy giọt lệ nào mà chỉ nhận thấy vẻ chua chát và nỗi căm uất thầm kín… Chàng chia tay với hai con rồi lên đường…
Chàng đưa chân giữ bàn đạp, nắm lấy đám lông bờm ngựa cứng như rễ tre và hiểu sao tự nhiên có ý nghĩ: "Chà, thế là cuộc đời mình lại chuyển theo hướng mới rồi, nhưng trái tim mình vẫn cứ lạnh lẽo và trống rỗng như cũ… Xem ra cả Acxinhia cũng lấp nổi chỗ trống ấy đâu…"
Bố mẹ, vợ con đứng túm tụm bên cạnh cổng nhà, chàng cũng chẳng ngoái nhìn lại, cứ cho ngựa bước theo dọc phố. Khi qua nhà Astakhov, chàng liếc nhìn vào trong cửa sổ thấy Acxinhia đứng trong cái khung cửa sổ bức tường phía sau ở phòng trong.
Nàng mỉm cười giơ chiếc khăn thêu vẫy chàng, nhưng lại lập tức vo chiếc khăn áp lên miệng, lên cặp mắt thâm quầng sau đêm mất ngủ…
Grigori cho con ngựa chạy nước kiệu rất nhanh dùng đồng . Đến lúc con ngựa lên dốc, chàng nhìn thấy con đường mùa hè có hai người cưỡi ngựa và chiếc xe bò từ từ tiến từ phía trước lại. Chàng nhận ra hai người cưỡi ngựa là gã Anchip, con lão "Vua phét" và Stremiannhikov, gã -dắc còn trẻ, đen thủi, bé nhưng táo tợn, ở đầu thôn. "Chúng nó lại mang xác những thằng bị giết về rồi", Grigori nhìn chiếc xe bò, đoán như vậy. Chưa tới chỗ hai gã -dắc, chàng hỏi:
- Các cậu chở ai thế?
- Aleksey Samin, Tomilin Ivan và Yakov "Móng lừa".
- Chết trận à?
- Ngỏm rồi!
- Bao giờ thế?
- Hôm qua trước lúc mặt trời lặn.
- Đại đội pháo còn nguyên vẹn chứ?
- Còn nguyên. Bọn Đỏ bao vây các pháo thủ của chúng ta trong nhà chúng nó ở tại Kalinovyi Ugol. Còn Samin bị chúng nó chém chết cách hết sức… ngớ ngẩn!
Grigori bỏ mũ, tụt ngựa xuống. Người đàn bà -dắc nạ dòng, dân vùng sông Tria, đánh chiếc xe bèn cho hai con bò đứng lại. Grigori còn chưa kịp bước tới chỗ chiếc xe làn gió hiu hiu đưa tới mũi chàng mùi nhạt nhạt lợm lợm. Aleksey Samin nằm giữa, cái áo trermen cũ rích màu lam của mở phanh, bên tay áo rỗng xếp dưới cái đầu bị bổ đôi. Bọc trong miếng giẻ bẩn thỉu, mẩu còn lại của cái tay cụt từ lâu lắm rồi, trước kia vẫn hay động đậy như thế, bây giờ nằm áp chặt lồng ngực nở nang còn chút hơi thở nào nữa. vẻ phẫn nộ rất là man rợ mãi mãi ngưng đọng cái miệng của Aleksey với hai hàm răng trắng nhởn nhe ra trong lúc chết, nhưng hai con mắt he hé vẫn nhìn bầu trời xanh ngắt, nhìn những đám mây bập bềnh trôi đồng cỏ cách bình thản, và tựa như âu sầu, mơ mộng…
Mặt Tomilin còn nhận ra được nữa. ra đó còn là bộ mặt mà chỉ là cái gì đỏ lòm chẳng ra hình thù gì cả với vết nhát gươm róc chéo. Yakov "Móng lừa" nằm nghiêng, mặt vàng như nghệ, cổ vẹo hẳn vì đầu gã bị chém gần lìa khỏi cổ. Chiếc áo quân phục cổ chui mầu cứt ngựa mở phanh cho thấy cái xương quai xanh bị chém đứt, và trán, phía con mắt chút có vết đạn bê bết những máu nom như hình ngôi sao đầy những tia đen xịt. Có lẽ người nào đó trong đám chiến sĩ Hồng quân thương gã -dắc chết quá đau đớn, bồi thêm cho gã phát đạn gần sát miệng súng, vì thế mặt gã Yakov "Móng lừa " chết vẫn còn in vết bỏng và những điểm thuốc đạn đen đen.
- Thôi em ạ, chúng ta hãy hút điếu thuốc để tưởng nhớ ba em cùng thôn, cầu cho hương hồn các cậu ấy được yên nghỉ. - Grigori rồi bước sang bên cạnh, tháo cái dây đai bụng lồng dưới yên ngựa, mở dây buộc mõm và cuốn dây cương vào chân trước bên trái của con ngựa, mặc cho nó ăn những lá cỏ xanh rờn, bóng nhoáng như lụa, lên thẳng vút như những mũi tên.
Anchip và Stremiannhikov vui vẻ xuống ngựa, buộc hai chân sau hai con ngựa và thả cho ăn cỏ. Cả ba nằm xuống. Họ hút thuốc.
Grigori ngắm con bò mộng đầy những tụm lông bết lại từng đám còn chưa rụng, vươn cổ tới những khoảng cỏ xa tiền ngắn củn.
Chàng hỏi:
- Thế Samin chết như thế nào?
- Panteleevich ạ, có thể tin rằng chết do ngớ ngẩn của chính hay ?
- Sao thế?
- thử xem, câu chuyện như thế nầy nầy, - Stremiannhikov bắt đầu kể. - Hôm qua, lúc trời xế chiều, chúng tôi ra trinh sát. Chính Platov Riaptrikov phái chúng tôi dưới quyền chỉ huy của tay quản… Anchip nhỉ, cái tay quản cùng với chúng mình hôm qua tên là gì nhỉ?
- Ôn dịch nào biết được?
- Cũng chẳng sao, mặc mẹ ! ở đại đội khác, chúng tôi quen. Pha-a-ải… Thế là chúng tôi ra , tất cả có mười bốn thằng -dắc, Samin cũng có trong số đó. Hôm trước đó phởn suốt ngày, vì thế xem ra trong lòng cũng chẳng cảm thấy trước điều gì cả! đường cứ ngọ nguậy mẩu tay cụt, ném dây cương lên mũi yên và bảo: "Chà, biết bao giờ cái chàng Grigori Panteleevich của chúng mình mới về nhỉ? Chỉ mong được cùng với chàng ấy tuý luý và ca hát chầu thôi?" Thế là cứ cất cái giọng cao như giọng con nít của mà hát cho đến khi tới gò Latysevsky:
Như loàng trùng
Ta sà xuống núi đồi
Súng Berdanca nào ta bắn!
Toàn thể em -dắc sông Đông!
Thế là chúng tôi cứ cho ngựa như vậy tới khoảng đất trũng gần khe Tovkaia. Đến đấy tay quản bảo. "Các cậu ạ, chẳng thấy bóng vía bọn Đỏ đâu cả. Có lẽ chúng nó còn chưa mò ra khỏi làng Axtakhovaya đâu. Bọn mu-gích chúng nó lười chảy thây, đâu có chịu dậy sớm, có lẽ đến bây giờ mới rán gà của bọn khô-khon để ăn bữa trưa. Bọn mình hãy nghỉ lát , kẻo con ngựa nào cũng đẫm mồ hôi rồi". Chúng tôi bảo: "Được thôi, cũng chẳng sao". Thế là chúng tôi xuống ngựa, nằm xuống cỏ và cắt cậu lên ngọn gò cảnh giới. Chúng tôi nằm đấy lát. Tôi nhìn ra thấy chàng Aleksey yên nghỉ đây, luẩn quẩn giờ lâu bên cạnh con ngựa của và tháo cái đai bụng. Tôi bèn bảo : "Aleksey nầy, cậu đừng tháo đai bụng ra hơn, nếu , cầu Chúa tránh cho cái tội đó, nhỡ chúng mình phải tức tốc ngay sao? Mà cậu làm thế nào buộc lại đai bụng với cái tay tàn tật của cậu được?" Nhưng vẫn nhăn nhăn nhở nhở: "Mình làm những việc ấy còn nhanh hơn cậu nhiều? thằng nhãi ranh như cậu mà dám lên mặt dạy mình à?, Thế là tháo đai bụng, tháo cả dây buộc mõm ngựa. Chúng tôi nằm đấy, cậu hút thuốc, cậu kể chuyện cổ tích, có cậu lại thiu thiu ngủ. Trong khi đó cái cậu cảnh giới của chúng tôi cũng ngủ. nằm ở đấy, dưới chân cái kurgan rồi ngủ khuấy mất. Nhưng tôi chợt nghe thấy như đằng xa có tiếng ngựa thở phì phì. Tôi ngại chẳng muốn dậy chút nào, nhưng cuối cùng vẫn cứ đứng dậy rồi mò từ dưới chỗ lòng chảo lên ngọn gò. Lên đến ấy nhìn xuống thấy chỉ cách chúng tôi chừng trăm bước có bọn Đỏ cưỡi ngựa dưới khe. đầu là thằng chỉ huy của chúng nó cưỡi con ngựa màu hạt dẻ. Con ngựa của nó đúng là con sư tử. Chúng nó mang theo cả khẩu súng máy loại băng tròn. Tôi bèn chạy lao ngay xuống lòng chảo, kêu rầm lên: "Có bọn Đỏ! Lên ngựa!" Và có lẽ chúng nó cũng trông thấy tôi. Lập tức chúng tôi nghe thấy bên chúng nó có tiếng ra lệnh, bèn nhảy ngay lên ngựa. Tay quản rút gươm, muốn xông lên xung phong. Nhưng xung phong xung phiếc cái gì, vì bên ta chỉ có mười bốn, còn chúng nó đến nửa đại đội, lại có cả khẩu súng máy! Chúng tôi bèn cưỡi ngựa bỏ chạy. Chúng nó nã súng máy bắn quét theo. Song cái khe cứu chúng tôi, vì tuy chúng nó có trông thấy chúng tôi, song khẩu súng máy bắn tới được. Khi đó chúng nó bèn đuồi theo chúng tôi. Nhưng ngựa của chúng ta tốt hơn, chúng tôi chạy thoát.
Sau khi chạy khá xa, chúng tôi lăn từ ngựa xuống, bắt đầu bắn lại. Mãi lúc ấy mới thấy rằng Aleksey Samin còn có mặt trong số chúng tôi nữa. Như thế tức là trong lúc mọi người nháo cả lên, cũng ra lấy ngựa. Nhưng có lẽ khi đưa bên tay lành ra nắm lấy mũi yên, chỉ có chân lồng vào bàn đạp, còn cái yên tuột xuống dưới bụng ngựa. Samin chưa nhảy được lên lưng ngựa chạm trán với bọn Đỏ. Nhưng con ngựa vẫn chạy theo chúng tôi, hai lỗ mũi như phụt lửa, cái yên vẫn lủng lẳng dưới bụng. Nó sợ hết hồn hết vía, để cho ai lại gần và cứ thở phì phì như con quỷ dữ! Aleksey toi mạng như thế đấy! Nếu tháo cái đai luồn qua đệm yên có phải vẫn còn sống ? Đằng nầy… - Stremiannhikov mỉm nụ cười sau hàng ria đen đen, kết thúc câu chuyện. - Hôm kia chàng cứ luôn miệng hát:
Nầy hỡi ông gấu,
Bò tôi ông xơi,
Đầu lâu tôi ông moi sạch…
Bây giờ đúng là đầu lâu bị chúng nó moi sạch… Mặt còn nhận ra được nữa! Ở chỗ ấy, máu trong người chảy ra nhiều như con bò bị chọc tiết ấy… Sau đó, khi đánh lui bọn Đỏ, chúng tôi quay về chỗ lòng chảo thấy vẫn còn nằm đấy. Bên dưới người có vũng máu lênh láng, xác cứ như nổi lên ấy.
- Thế nào, sắp chửa? - Người đàn bà đánh xe sốt ruột, kéo chiếc khăn bịt đầu che nắng ra khỏi miệng rồi hỏi.
- Cái nhà thím nầy, đâu mà vội mà vàng. Sắp về đến nơi rồi đấy!
- vội thế nào được? Những cái xác nầy xông lên cái mùi nặng đến lảo đảo cả người đây nầy.
- Làm thế nào mà có mùi nhàng được? Mấy thằng vừa chết đây trước kia vừa nhai thịt lại vừa mò đàn bà. Mà thằng nào làm những trò ấy chưa chết cũng bắt đầu có mùi rồi. Thiên hạ đồn rằng chỉ những ông thánh chết mới có mùi thơm, nhưng theo tôi cái chuyện ấy là láo toét. Thành gì thánh, chứ chết rồi theo qui luật tự nhiên, chàng nào cũng đều thối hoăng như chuồng xí công cộng. Thánh gì thánh cũng vẫn phải tọng thức ăn vào bụng và lòng ruột cũng vẫn dài đủ số ba mươi ác-sin mà Chúa ban cho con người… - Anchip có vẻ tư lự.
Nhưng hiểu sao Stremiannhikov tự nhiên phát khùng lên, gã quát to:
- Nhưng cậu cần đến các ông thánh làm cái quái gì? Dính dáng với thánh với thần làm cái gì? Thôi ta !
Grigori chia tay với hai gã -dắc rồi bước tới gần chiếc xe bò từ biệt ba gã đồng hương vừa qua đời. Mãi lúc nầy chàng mới nhận thấy rằng cả ba đều chân và dưới chân chúng có lót những cái ống của ba đôi ủng.
- Sao lại tháo ủng của người chết như thế nầy?
- Grigori Panteleevich ạ, đó là em -dắc chúng tôi làm bậy đấy. Ủng của mấy cậu vừa chết đều còn tốt. em trong đại đội bèn bàn nhau tháo những đôi ủng tốt ra, cho mấy cậu phải ủng xấu, còn ủng xấu đem về thôn. Vì người chết cũng còn có gia đình. Để cho con cái mấy cậu nầy thừa ủng xấu cũng được. Cậu Anikey bảo thế nầy: "Người chết phải bộ, cũng phải cưỡi ngựa nữa. Các cậu hãy cho mình đôi ủng của Aleksey, đế còn tốt lắm. Nếu mình chờ đến khi lột được đôi bốt-tin của thằng Đỏ chết cóng rồi".
Grigori bỏ . Chàng rồi còn nghe thấy hai gã -dắc cãi nhau rất hăng. Stremiannhikov quát lên bằng giọng nam cao lanh lảnh:
- Cậu chỉ láo, Brekhovich (1) ạ! Chính vì thế mà ngay ông già cậu cũng được gọi là "Vua phét" rồi đấy! Dân -dắc làm quái gì có ông thánh nào? Tất cả các ông thánh đều xuất thân mu-gích cả.
- , có đấy chứ?
- láo như con chó dái ấy!
- , có đấy!
- Thế ai nào?
- Thánh Egori Vô địch (2) sao?
- Xi-i-ì? Thôi im , đồ ôn dịch? Ông thánh ấy mà là dân -dắc? - Chính cống dân sông Đông đấy, sinh ở trấn miền dưới, hình như là Xemicara Korskaia phải.
- Chà, lại còn cố liều! Đầu tiên phải suy nghĩ cho kỹ rồi hãy . Ông ấy phải là dân -dắc đâu!
- phải là dân -dắc ấy à? Thế tại sao người ta lại vẽ ông ấy với ngọn giáo?
Sau đó Grigori còn nghe thấy gì nữa. Chàng thúc ngựa chạy nước kiệu, xuống cái khe , và khi vượt qua con đường của các vị Ghet-man, chàng lại nhìn thấy chiếc xe bò và hai gã cưỡi ngựa từ từ xuống dốc về thôn.
Cho tới khi về gần tới Karginskaia, Grigori vẫn cho con ngựa chạy nước kiệu. Ngọn gió hiu hiu giỡn trong bờm con ngựa đổ mồ hôi lúc nào. Vài con chuột đồng lông nâu nâu, mình dài ngoẵng chạy qua đường, chúng sợ hãi kêu chi chí. Tiếng chuột rít nghe chọc vào tai như báo trước điều gì và phù hợp cách lạ lùng với bầu khí trầm mặc hùng vĩ ngự trị đồng cỏ. Vài con gà nước đực bay vụt lên những ngọn gò, những đường gờ hai bên đường. con gà nước hối hả đập cánh rất nhanh, bay lên cao, bộ lông trắng muốt như tuyết phát ra những tia lấp lánh dưới nắng. Khi lên đến đỉnh trời, nom nó như nổi dập dờn khoảng mênh mông xanh ngắt, cổ nó vươn thẳng ra trong đà bay vun vút với cái vòng màu nhung đen đánh đai chung quanh như cái vòng cưới. Con gà nước bay mỗi lúc xa, nhưng sau khi bay được chừng trăm xa-gien, nó bắt đầu xuống thấp, cánh vỗ càng gấp hơn, và có vẻ như đứng yên chỗ. Đến khi nó xuống tới sát mặt đất hai đám lông cánh sáng rực lóe lên lần cuối như ánh chớp trắng loá cái nền xanh rờn của đủ mọi thứ cỏ, và con gà nước bị làn cỏ nuốt mất, để lại tăm tích gì nữa.
Chỗ nào cũng nghe thấy cái tiếng "tơ-rrgi" của những con gà nước đực kêu gọi đắm đuối, sôi nổi. Khi lên đến đúng đỉnh ngọn gò ven sông Tria, Grigori ngồi yên nhìn thấy cách đường cái vài bước có chỗ gà nước đạp mái; khoảng đất tròn bằng phẳng, đường kính rộng tới ác-sin rưỡi, bị dẫm rất chắc dưới chân những con đực đánh nhau để tranh cướp con mái. Bên trong chỗ đạp mái nầy thấy còn sót sợi cỏ nào: khắp mặt là lớp bụi màu xám rất phẳng lấm tấm những vết chân chim nom như những chữ thập . Nhưng chung quanh cái khoảng đó, những cành cỏ dại và ngải cứu khô còn bám đầy những cái lông phấp phới trước gió, với những nét lằn vằn rất nhạt cái nền hồng hồng.
Đó là lông lưng và lông đuôi của những con gà nước đánh nhau. Gần đấy có con mái xấu xí, lông xám xịt nhảy ra khỏi tổ. Nó gù gù cái lưng như bà cụ, lon ton đạp rất nhanh hai cái chân xíu, chạy xuống dưới bụi cỏ đôn-nhích héo quắt còn lại từ năm ngoái rồi trù trừ muốn vỗ cánh bay lên, lủi ngay vào trong bụi.
Do hơi xuân, sức sống hừng hực, mãnh liệt, tràn trề, dồn dập như tiếng tim đập sôi nổi, nhưng mắt người nhìn thấy, tràn ngập đồng cỏ. Cỏ tốt bời bời. Chim muông cũng như những con thú lớn thành đôi thành lứa đều lẩn tránh con mắt hau háu tàn bạo của con người để trốn nhau trong những cái tổ kín đáo đồng cỏ. Hằng hà sa số những mầm lúa mọc lên nhọn hoắt những khoảng đất cày. Chỉ có loại cỏ dại "bay theo gió" mọc năm ngoái sống hết đời cỏ là ủ rũ gục đầu sườn những nấm Kurgan xưa kia dùng làm vị trí cảnh giới rải rác khắp đồng cỏ và áp mình xuống đất như xin được che chở. Song những làn gió mát rượi và đầy sức sống vẫn tàn nhẫn bẻ gãy tận gốc những đám cỏ khô giòn và thổi lăn ngang dọc khắp vùng đồng cỏ vừa sống lại dưới ánh nắng chói chang.
***
Grigori về tới Karginskaia trước khi trời hoàng hôn. Chàng cho ngựa chạy qua sông Tria, và trong tàu ngựa gần trang trại -dắc, chàng tìm thấy Riaptrikov.
Sáng hôm sau chàng nhận lại từ tay Riaptrikov quyền chỉ huy các đơn vị của sư đoàn đóng rải rác ở các thôn. Chàng đọc qua mấy bản tin tóm tắt mà bộ tư lệnh vừa gửi tới, trao đổi ý kiến với tham mưu trưởng sư đoàn Mikhail Kopylov rồi quyết định tấn công về phía nam tới làng Axtakhovo.
Các đơn vị thiếu đạn tới mức nguy ngập. Muốn kiếm được đạn phải chiến đấu để cướp lấy. Đó cũng là mục đích chủ yếu của trận tấn công mà Grigori quyết định tiến hành.
Trước khi trời hoàng hôn, ba trung đoàn kỵ binh và trung đoàn bộ binh được điều về Karginskaia. Trong số hai mươi hai khẩu vừa trung liên vừa trọng liên có trong sư đoàn, chỉ quyết định mang theo sáu khẩu, vì các khẩu kia có băng đạn.
Sáng hôm sau sư đoàn xuất phát tấn công. đường , Grigori để sư đoàn bộ ở lại nơi nào đó, nắm quyền chỉ huy trung đoàn kỵ binh số ba, phái những đội trinh sát kỵ bị thăm dò phía trước, rồi tiến quân về phía nam, theo hướng làn Ponomanov theo đội hình hành quân. Theo tin của trinh sát, hai trung đoàn bộ binh Hồng quân 101 và 103 tập trung ở làng nầy. Chính hai sư đoàn nầy cũng sửa soạn tấn công Karginskaia.
Chàng rời khỏi trấn ba vec-xta có tên liên lạc đuổi kịp, trao cho chàng bức thư của Kudinov:
"Trung đoàn Xerdovsky đầu hàng chúng ta! Tất cả những thằng lính hạng bét ấy đều bị tước vũ khí. Trong số chúng nó, chừng hai mươi thằng chống cự lại bị Bogatyrev cho về với ông bà ông vải: ra lệnh chém chết hết. Chúng nó nộp cho bên ta bốn khẩu pháo (nhưng các khoá hậu bị bọn pháo thủ cộng sản khốn kiếp tháo vứt kíp), 200 quả đạn pháo và 9 khẩu súng máy. Quân ta mừng hết chỗ ! Chúng ta phân tán bọn lính Hồng quân về các đại đội bộ binh, bắt chúng nó phải đánh lại bè lũ chúng nó. Tình hình ở chỗ cậu như thế nào? Mà còn việc nầy nữa, thiếu chút nữa quên mất: có bắt được hai thằng cộng sản đồng hương với cậu: Kotliarov, Kosevoi cùng nhiều thằng khác ở trận Elanskaia. Tất cả những thằng ấy bị khử con đường Vosenskaia. Nếu cậu quá cần đạn cứ bảo thằng cầm giấy nầy, bọn mình gửi cho khoảng 500 viên.
Kudinov".
- Liên lạc? - Grigori quát to.
Prokho Zykov lập tức cho ngựa chạy tới. Nhưng nhìn thấy mặt Grigori mất hết thần sắc, sợ quá, thậm chí đưa tay lên vành mũ:
- ra lệnh gì ạ?
- Gọi Riaptrikov? Riaptrikov đâu?
- Ở cuối đội hình.
- Phóng ngay ! Gọi ngay lên đây!
Platon Riaptrikov cho ngựa chạy nước kiệu, vượt lên trước đội hình hành quân hàng dọc, tới ngang Grigori. Gió thổi làm mặt bong cả da, bộ ria và hai hàng lông mày bị nắng xuân thui cháy đỏ lấp loáng như lông cáo. mỉm cười, vừa cho ngựa chạy vừa phì phèo điếu thuốc. cưỡi con ngựa được cho ăn đầy đủ, lông màu hạt dẻ sẫm, bị sút chút nào sau những tháng mùa xuân. Con ngựa chạy nước kiệu rất vui, những bắp thịt ngực nhấp nhoáng.
- Có thư từ Vosenskaia đấy à? - Từ xa Riaptrikov nhìn thấy gã liên lạc bên cạnh Grigori bèn kêu lớn.
- Có thư, - Grigori trả lời, giọng dè dặt. - Cậu hãy nhận lấy trung đoàn và sư đoàn. Mình phải đây.
- Được thôi, chẳng sao cả, cứ . Nhưng có gì mà vội vã thế? Thư viết gì đấy? Của ai thế? Của Kudinov à?
- Trung đoàn Xerdovsky đầu hàng ở Ust-Khop…
- Sa-a-ao? Chúng ta vẫn còn sống được à? ngay bây giờ à?
- ngay bây giờ.
- Thôi, cầu Chúa che chở cho . trở lại sư đoàn chúng tôi có mặt ở Axtakhovo rồi!
"Làm thế nào cướp lại Miska và Kotliarov… được biết đứa nào giết Petro… và cứu Kotliarov, Miska khỏi bị giết? Phải cứu mới được. Giữa hai bên có đổ máu, nhưng có phải là người dưng nước lã đâu?" - Grigori vừa nghĩ thầm vừa quất tới tấp, cho con ngựa phi như bay từ gò xuống.
Chú thích:
(1) Dịch nghĩa là "Con trai thằng phét" (ND)
(2) người chết vì đạo hối thế kỷ thứ tư vốn xuất thân là lính chuyên nghiệp, bị giết vi tin Chúa, có lẽ dưới triều hoàng đế Roma Diokrechien. (ND)

Chương 172


Các đại đội của quân phiến loạn vừa tiến vào Ust-Khopeskaia và bao vây đám chiến sĩ trung đoàn Xerdovsky họp mít tinh tên Lữ đoàn trưởng lữ đoàn Sáu Bogatyrev cùng với hai tên Voronovsky và Volkov, bỏ chỗ khác để họp riêng. Cuộc họp diễn ra ngay đấy, cạnh quảng trường, trong nhà lão lái buôn và rất chóng vánh. Chiếc roi ngựa vẫn lăm lăm trong tay, Bogatyrev chào Voronovsky và :
- Mọi mặt đều tốt đẹp. Đó là công lao của ngài đấy. Nhưng còn mấy khẩu pháo, tại sao các ngài bảo vệ được?
- Chỉ là ngẫu nhiên thôi! Hoàn toàn chỉ là ngẫu nhiên mà thôi thưa ngài thiếu uý. Hầu như tất cả những thằng pháo binh đều là đảng viên cộng sản. Lúc bắt đầu tước vũ khí, chúng nó chống cự lại bất kể sống chết. Chúng nó giết mất hai thằng lính Hồng quân rồi tháo quy-lát các khẩu pháo và bỏ chạy mất.
- đáng tiếc! - Bogatyrev quẳng cái mũ màu cứt ngựa lên bàn, vành mũ còn hằn vết chiếc quân hiệu sĩ quan mới tháo bỏ chưa được bao lâu. đưa chiếc khăn tay nhem nhuốc lên lau mồ hôi cái đầu cạo trọc lốc và khuôn mặt rám nâu, cười nửa miệng:
- Nhưng thôi, như thế cũng tốt rồi. Bây giờ ngài hãy ra bảo bọn binh lính của ngài… Ngài hãy ràng với chúng nó, bảo chúng nó đừng đừng có… hãy bảo chúng nó phải nộp tất cả vũ khí.
Voronovsky cảm thấy khó chịu trước cái giọng cấp của tên sĩ quan -dắc. lắp bắp hỏi lại:
- Tất cả vũ khí à?
- Hừ, tôi nhắc lại với các ngài lần nữa đâu! bảo nộp hết là phải nộp cho kỳ hết?
Nhưng thưa ngài thiếu uý, chính ngài và bộ chỉ huy của ngài nhận điều kiện là tước vũ khí của trung đoàn cơ mà? Sao lại thế nầy được? Phải, tất nhiên tôi cũng hiểu rằng súng máy, pháo, thủ pháo, tất cả các thứ ấy chúng tôi phải nộp hết vô điều kiện, còn như vũ khí của các binh sĩ Hồng quân…
- Bây giờ còn Hồng quân gì nữa rồi? - Bogatyrev hung hãn nhếch cái môi ria cạo nhẵn nhụi, giật giọng và đập cái roi ngựa bện xoắn xuống bên ủng bê bết những bùn. - Bây giờ còn Hồng quân Hồng kiếc gì nữa rồi, chỉ còn những người lính sắp sửa bảo vệ mảnh đất sông Đông thôi. Hi-i-ểu chưa? Nếu bảo vệ chúng tôi có cách bắt phải bảo vệ! cần chơi ú tim với nhau làm gì! đem đầu đến đồng đất chúng tôi ở đây còn có thể đến điều kiện gì nữa? Giữa chúng ta chẳng có điều kiện gì cả! ro-o-õ chưa?
Tên trung uý Volkov nổi giận, còn khá trẻ và là tham mưu trưởng trung đoàn Xerdovsky. đưa ngón tay lên sờ sờ những cái khuy cái cổ đứng của chiếc sơ-mi may bằng dạ đen, xù cả bộ tóc đen xoăn tít như lông cừu non, hỏi giọng nóng nảy:
- Như thế là ngài coi chúng tôi là tù binh à? Có phải thế ?
- Tôi với như thế, vậy chớ có gây chuyện với những lời đoán mò! - Tên lữ đoàn trưởng -dắc ngắt lời cách thô bạo, và chuyển sang cách xưng hô bằng "" cho thấy rằng hai kẻ tiếp chuyện mình phải trực tiếp và hoàn toàn chịu quyền chi phối của mình.
Căn phòng chết lặng trong giây phút. Từ ngoài quảng trường vẳng vào những tiếng huyên náo trầm trầm. Voronovsky bẻ ngón tay răng rắc, lại lại vài lần trong phòng. Rồi cài kín tất cả những cái khuy cái áo quân phục ấm cổ bẻ màu ca-ki, hấp háy con mắt như lên cơn thần kinh và với Bogatyrev:
- Cái giọng của ngài xúc phạm đến chúng tôi và xứng đáng với sĩ quan Nga như ngài! Tôi thẳng cho ngài biết. khi ngài khiêu khích chúng tôi như thế, chúng ta vẫn còn có thể chờ xem… hãy chờ xem chúng tôi phải đối phó như thế nào… Trung uý Volkov? Tôi ra lệnh cho ngài: ra quảng trường bảo bọn quản là trong bất kỳ trường hợp nào cũng nộp vũ khí cho bọn -dắc! Ngài hãy ra lệnh cho trung đoàn sẵn sàng vũ khí. Tôi chấm dứt câu chuyện với cái nhà… cái nhà ông Bogatyrev nầy ngay bây giờ và ra quảng trường…
Cơn giận làm mặt Bogatyrev đen sạm lại như mang vết bàn chân thú đen xì. còn định thêm biết những gì nữa, nhưng cảm thấy rằng mình làm quá, nên phải cố nhẫn nhục và lập tức thay đổi hẳn thái độ. chụp mạnh cái mũ cát-két lên đầu và vẫn vung cái roi lồm xồm lên cách hung hãn, nhưng giọng đột nhiên có vẻ ôn tồn và lịch :
- Thưa các ngài, các ngài chưa hiểu ý tôi muốn . Đương nhiên là tôi chưa được hưởng giáo dục đặc biệt, chưa được học tập trong các trường Yunke, cho nên có thể là chưa trình bày được mạch lạc ý nghĩ của mình, mà ra làm thế nào mà mọi lời ra đều nhất nhất đúng cả được? Dù sao chúng ta cũng là người nhà rồi mà! Giữa chúng mình với nhau nên có những hờn giận bực bội làm gì. Lúc nãy tôi gì nhỉ? Tôi chỉ rằng phải lập tức tước vũ khí bọn binh lính Hồng quân của các ngài, đặc biệt là những tên nào mà các ngài cũng như chúng tôi đều thể tin cậy được… Tôi là như thế đấy!
- Có thế chứ! Đáng là phải trình bày ý kiến của mình cho ràng hơn mới được, ngài thiếu uý ạ! Ngoài ra, ngài cũng phải thừa nhận rằng cái giọng khiêu khích của ngài, cách cư xử của ngài… - Voronovsky nhún vai tiếp bằng giọng dịu hơn nhưng vẫn chưa hết vẻ phẫn nộ - Chính chúng tôi cũng nghĩ rằng cần phải tước vũ khí và trao cho các ngài những tên dao động, kiên định…
- Phải, phải! Đúng thế đấy!
- Vì thế chính tôi với ngài rằng chúng tôi quyết định tự tay tước vũ khí những thằng như thế. Còn bộ phận chiến đấu trung kiên của chúng tôi chúng tôi giữ lại. Dù sao chúng tôi hoặc ngài trung uý Volkov nầy, người mà ngài tự cho phép xưng hô ", tôi", ngay từ lúc mới gặp… chúng tôi tự gánh lấy trách nhiệm chỉ huy và có thể tẩy sạch cách trung thực cái nhục nhã đứng trong hàng ngũ Hồng quân. Các ngài cần phải cho chúng tôi điều kiện làm việc đó.
- Bộ phận trung kiên của ngài có bao nhiêu tay súng?
- Đại khái gần hai trăm.
- sao, được rồi, - Bogatyrev miễn cưỡng đồng ý. đứng dậy, hé mở cái cửa thông ra hành lang rồi quát oang oang - Bà chủ đâu! - Đến khi thấy người đàn bà có tuổi, chít khăn ấm, đến đứng ở cửa, ra lệnh - Cho ít sữa tươi? Quàng lên cái!
- Nhà cháu có sữa, ông thứ lỗi cho.
- Đối với bọn Đỏ có lẽ có đấy. Nhưng tại sao chúng tôi hỏi lại có? - Bogatyrev mỉm cười chua chát.
khí trong phòng lại chết lặng làm cho mọi người đều cảm thấy khó xử. Gã trung uý Volkov phá tan bầu khí đó:
- Tôi có thể ra ngoài được chứ?
- Được - Voronovsky thở dài trả lời. - Ngài hãy ra ngoài và ra lệnh tước vũ khí của những thằng mà chúng ta ghi trong danh sách. Danh sách do Gorigasov và Veystemiste giữ đấy.
Cũng chỉ vì với tư cách là sĩ quan, cảm thấy lòng tự ái của mình bị xúc phạm, cho nên tên thượng uý Voronovsky mới thốt ra câu: "Hãy chờ xem chúng tôi phải đối phó như thế nào". Kỳ thực hiểu rất ràng ván cờ của thua và còn đường nào rút lui nữa rồi. Theo những tin thu lượm được những lực lượng do ban chỉ huy tập đoàn quân phái tước vũ khí trung đoàn Xerdovsky nổi loạn xuất phát từ Ust-Medvediskaiavà có mặt ở đây lúc nào biết. Nhưng ngay Bogatyrev cũng kịp nhận thấy rằng Voronovsky là con người đáng tin cậy, hoàn toàn vô hại và trong lúc nầy thể nào lùi bước nữa rồi. Vì thế tên lữ đoàn trưởng gánh lấy trách nhiệm đồng ý cho thành lập đơn vị chiến đấu độc lập gồm bộ phận kiên định nhất của trung đoàn. Cuộc họp đến đây chấm dút.
Trong lúc đó quảng trường, bọn phiến loạn chờ xem kết quả của cuộc họp ra sao, mà có ngay những hành động kiên quyết để tước vũ khí của những tên thuộc trung đoàn Xerdovsky.
Những cặp mắt hau háu và những bàn tay tham lam của bọn -dắc sục vào các xe vận tải bốn bánh và hai bánh của trung đoàn. Quân phiến loạn tranh cướp nhau những đạn được mà cả những đôi giầy da vàng đế rất dầy của các chiến sĩ Hồng quân, những cuộn xà cạp những chiếc áo bông, quần bông và đồ ăn thức dùng. Chừng hai chục tên lính trung đoàn Xerdovsky chính mắt trông thấy bọn -dắc hoành hành ngang ngược bèn cố chống cự lại. tên trong số đó thấy tên phiến loạn khám mình, thản nhiên bỏ túi tiền của mình vào túi , bèn nện luôn cho báng súng và quát lên:
- Đồ ăn cướp? Mầy lấy cái gì thế hử? Trả lại ngay, nếu ông cho mầy ăn lưỡi lê!
Các bạn của gã đều đồng tình với gã. Vang lên những tiếng kêu phẫn nộ:
- Các đồng chí, hãy cầm lấy vũ khí!
- em ta bị lừa dối rồi!
- Đừng có trao súng!
trận giáp lá cà nổ ra. Số chiến sĩ Hồng quân chống cự bị dồn đến sát dãy hàng rào. Được tên đại đội trưởng đại đội kỵ binh số ba khuyến khích, bọn kỵ binh của quân phiến loạn chém họ chết sạch trong vòng hai phút.
Tên trung uý Volkov ra tới quảng trường làm cho việc tước vũ khí tiến hành được dễ dàng hơn. Các binh sĩ Hồng quân phải tập hợp và bị lục soát dưới trận mưa như trút. Ngay gần đội hình tập hợp, bọn phiến loạn làm những giá súng trường hình chóp, chất những đống lựu đạn, dụng cụ của đội điện thoại trung đoàn, những hòm đạn súng trường và những băng đạn súng máy…
Bogatyrev cưỡi ngựa ra quảng trường. Con ngựa cưởi hăng luôn chân nhảy cỡn, xoay mình tứ phía trước đội hình của trung đoàn Xerdovsky. giơ cái roi bện xoắn to tướng đầu, đầy vẻ hăm doạ và quát to:
- Hãy nghe đây! Từ hôm nay trở , các phải chiến đấu chống lại cái bọn ác ôn cộng sản và quân đội của chúng nó. Người nào lòng dạ theo chúng tôi, người ấy được tha thứ. Kẻ nào ngang bướng chống lại, kẻ đó được thưởng như thế kia ngay! - Và giơ chiếc roi ngựa chỉ những người lính Hồng quân bị chém chết. Bọn -dắc lột họ, chỉ để lại quần áo lót rồi chất thành đống trắng hếu đầm đìa nước mưa, còn ra hình thù gì nữa.
Những tiếng xì xào khe khẽ truyền lan qua các hàng lính Hồng quân như làn sóng, nhưng ai to lời nào phản đối, cũng người nào phá rối hàng ngũ…
Chỗ nào cũng thấy những tên bộ binh và kỵ binh -dắc lại lăng xăng từng toán hoặc riêng lẻ. Chúng vây chặt quảng trường thành vòng đai dày đặc. Trong khi đó, ngọn gò bên cạnh tường bao nhà thờ thấy bố trí dãy những khẩu súng máy sơn xanh lá cây của trung đoàn Xerdovsky, họng súng chĩa cả vào đám Hồng quân, và bên từng khẩu súng, sau lá chắn, những xạ thủ -dắc ướt như chuột ngồi xổm, sẵn sàng bóp cò…
giờ sau, Voronovsky và Volkov dựa vào danh sách chọn ra những tên "đáng tin cậy". Tất cả có trăm chín mươi tư tên. Đơn vị mới biên chế được đặt tên là "Tiểu đoàn độc lập số 1 của nghĩa quân". Ngay hôm ấy nó bị điều ra mặt trận về hướng thôn Beavinsky. Các trung đoàn của sư đoàn kỵ binh số 23 kéo từ vùng sông Dones về lấy khu vực nầy làm cơ địa xuất phát tấn công.
Nghe đồn có hai trung đoàn Hồng quân tham gia chiến đấu: Trung đoàn 15 dưới quyền chỉ huy của Bykadorov và trung đoàn 32 dưới quyền chỉ huy trứ danh Miska Blinov. Hai trung đoàn ấy ồ ạt kéo quân , nghiến nát các đại đội phiến loạn chặn đường họ. Trong số đó, đại đội vừa được vội vã tổ chức tại thôn của trấn Ust-Khopeskaia bị đánh vụn như cám. Bogatyrev quyết định điều tiểu đoàn của Voronovsky đương đầu với chính trung đoàn Blinov ấy để thử xem nó tỏ ra kiên cường đến mức nào qua trận chiến đấu đầu tiên…
Số binh sĩ còn lại của Trung đoàn Xerdovsky, gồm hơn tám trăm người, bị giải bộ theo dọc sông Đông về Vosenskaia, đúng như tên Kudinov, tư lệnh các lực lượng phiến loạn, ra lệnh trong bức thư gửi cho Bogatyrev. áp giải họ có ba đại đội kỵ binh vũ trang bằng những khẩu súng máy của trung đoàn Xerdovsky, tiến theo những ngọn gò ven sông Đông.
Trước khi rời khỏi Ust-Khopeskaia, Bogatyrev đến dự buổi lễ cầu kinh ở nhà thờ. Lão cố đạo vừa xong lời cầu Chúa đem lại thắng lợi cho "quân đội -dắc kính Chúa Cơ đốc", Bogatyrev bước ra ngoài. Con ngựa được dắt tới, lên ngựa, vẫy tay gọi tên đại đội trưởng của trong những đại đội được để lại che bên sườn cho Ust-Khopeskaia, rồi cúi người yên, rỉ tai tên kia:
- Bọn đảng viên cộng sản ấy, cậu phải canh giữ hết sức, cẩn thận, chúng nó còn nguy hiểm hơn cả kho thuốc súng đấy! Sáng sớm mai cậu cắt đội áp giải vững ốp chúng nó về Vosenskaia. Nhưng ngay hôm nay phải cho những thằng liên lạc tới các thôn, báo cho dân chúng biết chúng ta sắp áp giải những thằng như thế nào qua thôn của họ. Dân chúng các thôn ấy xử chúng nó theo kiểu của họ!

Chương 173


buổi giữa trưa tháng tư, có chiếc máy bay xuất trời Xinghin, thôn của trấn Vosenskaia. Bị cuốn hút bởi tiếng động cơ nổ ầm ì, đám đàn bà, trẻ con, và người già trong thôn đều chạy ùa trong nhà ra: họ ngẩng đầu, đưa tay lên che mắt, nhìn mãi chiếc máy bay nghiêng cánh lượn vòng, như con chim ưng dưới bầu trời u ám. Tiếng động cơ nổ mỗi lúc vang hơn, dữ dội hơn. Chiếc máy bay xuống thấp dần, nó kiếm chỗ phẳng để hạ cánh bãi chăn nuôi bên cạnh thôn.
- Nó sắp ném bom bây giờ đấy? Liệu mà trốn ! - lão già có vẻ hiểu biết hốt hoảng kêu lên.
Thế là đám người tụ tập trong ngõ chạy vung ra tứ phía. Bọn đàn bà lôi xềnh xệch những đứa trẻ hoác mồm ra gào, mấy lão già vội vã nhảy qua hàng rào chạy vào khu rừng bên cạnh thôn, nhanh nhẹn kém gì những con dê rừng. Trong ngõ chỉ còn lại mụ già.
Vốn là mụ cũng muốn chạy , nhưng biết vì sợ quá bủn rủn cả chân tay, hay vì vấp phải mô đất mà mụ ngã lăn kềnh ra, rồi còn biết ngượng là gì nữa, cứ nằm ở chỗ cũ, giơ thẳng hai cái chân khẳng khiu lên trời, kêu thất thanh:
- Trời ôi, cứu tôi với, bà con ôi? Trời ơi, tôi chết mất thôi!
Nhưng chẳng có ai quay lại cứu mụ. Trong khi đó chiếc máy bay kia cứ gầm, cứ rú, cứ rít như gió bão, bay vụt qua gần sát nóc nhà thóc, cái bóng của nó vươn cánh che hẳn hai con mắt mở thao láo của mụ, khộng cho mụ trông thấy ánh sáng mặt trời nữa. Chiếc máy bay lướt qua, nhàng chạm bánh xuống chất đất ẩm của bãi chăn nuôi bên cạnh thôn và chạy thêm đoạn ra đồng cỏ. Đến lúc ấy, mụ già bĩnh ra quần như con nít. Mụ cứ nằm ỳ ra, sống dở chết dở, chẳng còn biết dưới lưng và chung quanh mình có gì nữa. Cũng dễ hiểu là mụ nhìn thấy ở đằng xa, có hai người mặc áo da đen bước ra từ trong con chim khổng lồ vừa hạ cánh, ngập ngừng giậm chân tại chỗ lát, nghênh ngó nhìn quanh rồi về phía ngôi nhà.
Song ông lão nhà mụ là là lão già to gan lớn mật. Lão trốn trong cánh rừng cạnh thôn, dưới bụi đùm đũm còn lại từ năm ngoái, và tuy tim lão vẫn còn đập thình thịch như con chim sẻ bị mắc bẫy, nhưng lão vẫn còn có đủ can đảm để giương mắt ra nhìn. Lão còn nhận ra trong hai người tới nhà lão là tên sĩ quan Pitot Bogatyrev, con trai tên đồng đội của lão. Tên Pitot nầy trước đây cùng bọn Trắng rút lui sang bên kia sông Dones và là em con chú con bác với tên Grigori Bogatyrev lữ đoàn trưởng lữ đoàn độc lập số sáu của quân phiến loạn. Đích thị là rồi, còn nghi ngờ gì nữa.
Lão già thõng hai tay ngồi xổm như con thỏ, nhìn thêm phút có ý thăm dò. Cuối cùng lão tin chắc rằng đúng là tên Pitot Bogatyrev từ từ ngật ngưỡng bước tới, vẫn với hai con mắt màu lam như lão nhìn thấy năm ngoái, chỉ thêm bộ râu rễ tre rậm ri lâu cạo. Lão bèn đứng dậy, nhún nhún thử xem hai chân còn đỡ được lão đứng vững hay . Chân lão chỉ hơi run ở chỗ đầu gối, còn khỏe chán, vì thế lão lại lon ton chạy trong rừng ra. Lão chạy tới chỗ mụ già vừa lăn chiêng lăn kềnh ra đất vì khiếp hãi, mà ra thẳng chỗ tên Pitot cùng thằng bạn đường của .
Từ xa lão bỏ cái mũ cát-két bạc màu cái đầu hói của lão xuống. Cả Pitot cũng nhận ra lão. mỉm cười, vẫy tay chào. Hai bên đến sát trước mặt nhau.
- Ngài cho phép hỏi ngài có đúng là ngài Pitot ?
- Chính tôi đấy, bố già ạ!
- Già nua tuổi tác như thế nầy mới được Chúa gia ân cho xem chiếc máy bay! Nó làm bà con chúng tôi sợ hết hồn hết vía rồi đấy!
- Chung quanh đây có bọn Đỏ , bố già?
, đâu, ông bạn thân mến ạ! Chúng tôi tống cổ chúng nó sang biết chỗ nào bên kia sông Tria, về với bọn khô-khon rồi.
- Bà con -dắc chúng ta cũng nổi lên rồi à?
- Nổi lên cũng có nổi lên, song nhiều tay lại nằm xuống.
- Sao lại có chuyện như thế?
- Bị giết rồi chứ còn sao nữa?
- À-à à… Thế gia đình tôi, ông cụ nhà tôi, mọi người đều còn sống cả chứ?
- Còn sống cả. Nhưng hai ngài từ bên kia sông Dones về đấy à? Có gặp thằng Tikhol nhà tôi có bên ấy ?
- Vâng, từ bên kia sông Dones. Tikhol có gửi về lời hỏi thăm đấy Nhưng nầy bố già ạ, nhờ bố coi hộ cái máy bay nhé, đừng cho bọn trẻ con mó máy vào đấy, để tôi tạt về nhà lát… Ta thôi!
Pitot Bogatyrev và gã bạn đường của bỏ . Trong khi đó những con người vừa nãy sợ mất mật trốn trong cánh rừng, trong các nhà kho, các hầm nhà và các khe các ngách mò ra ngoài. Họ đứng vòng trong vòng ngoài quanh chiếc máy bay còn toả hơi của động cơ chạy quá nóng, nồng nặc mùi xăng, dầu cháy. Hai cái cánh căng vải bị đạn súng trường, súng máy và mảnh đạn pháo bắn thủng nhiều chỗ. Cỗ máy chưa ai từng trông thấy bao giờ đứng lặng yên, hừng hực như con ngựa vừa chạy đến kiệt sức.
Lão già, người đầu tiên vừa nãy gặp Bogatyrev, bỏ chạy vào trong ngõ, chỗ mụ vợ lão sợ quá ngã lăn ra dậy được, định báo cho mụ cái tin mừng về thằng con trai Tikhol rút lui hồi tháng chạp năm ngoái cùng với chính quyền khu. Song mụ già còn trong ngõ nữa. Mụ kịp chạy về nhà, chui vào phòng để đồ cũ, vội vã thay áo xống và mặc xong áo váy khác. Lão già phải mất bao nhiêu hơi sức mới tìm thấy mụ, lão kêu lên:
- Thằng Pitot Bogatyrev máy bay đến đấy! Thằng Tikhol trân trọng gửi lời hỏi thăm đấy!
Nhưng khi nhìn thấy mụ già thay áo xống, lão tức sôi lên.
- Cái mụ phù thuỷ già sóc nầy, sao lại nghĩ ra cái trò làm dáng làm đỏm thế nầy? Chà, mẹ cái nhà mụ chứ! Liệu còn thằng nào với đến mụ nữa hử, cái con quỷ dữ bợt lông nầy? Nhưng nom mụ trẻ hẳn ra kìa?
Chẳng mấy chốc bọn bô lão kéo đến nhà bố tên Pitot Bogatyrev. Lão nào bước vào cũng bỏ mũ ngay từ ngưỡng cửa, làm dấu phép trước các hình thánh rồi mới đàng hoàng ngồi xuống chiếc ghế dài, tay tì gậy. Pitot Bogatyrev uống cốc sữa nguội chưa hớt bơ rồi kể rằng cười máy bay tới đây theo lệnh Chính phủ sông Đông, và trong nhiệm vụ của có việc bắt liên lạc với quân phiến loạn vùng Đông Thượng và giúp đỡ bọn nầy trong việc chiến đấu chống Hồng quân bằng cách dùng máy bay chở tới đạn được và những tên sĩ quan. cho biết rằng bao lâu nữa quân đội sông Đông chuyển sang thế công khắp mặt trận và hợp nhất với quân đội của bọn phiến loạn. Nhân tiện tên Bogatyrev cũng có trách bọn bô lão là thiếu khuyên bảo bọn -dắc trẻ tuổi nên bọn nầy bỏ mặt trận và để cho quân Đỏ tiến vào vùng đất quê hương. kết thúc những lời như thế nầy:
- Nhưng bây giờ bà con ta tỉnh ngộ và đuổi cổ Chính quyền Xô viết ra khỏi các trấn, vì thế Chính phủ sông Đông tha thứ cho bà con.
- Nhưng bác Petro Grigori ạ, bác phải biết rằng ở vùng chúng ta nay là chính quyền Xô viết, chỉ có điều có đảng viên cộng sản thôi. Ở đây ngay đến lá cờ cũng phải là cờ tam tài mà là cờ trắng và đỏ. - tên bô lão ngập ngừng cho biết.
- Ngay trong khi xưng hô với nhau, cái bọn thanh niên ở đây, cái bọn chó đẻ, những thằng biết ăn lời ấy, chúng nó vẫn cứ chào nhau là "đồng chí" đấy! - lão khác thêm.
Pitot Bogatyrev mỉm cười sau hàng ria hung hung đỏ xén tỉa ngay ngắn, nheo cặp mắt màu lam tròn xoe cách nhạo báng và :
- Cái chính quyền Xô viết của các cụ cũng chỉ như lớp băng lúc trời sang xuân mà thôi. Mặt trời chiếu ấm chút là tan hết ra nước. Còn những thằng đầu têu, những thằng bỏ mặt trận ở gần Calatri, hễ ở bên kia sông Dones về, chúng tôi cho chúng nó ăn roi ngay!
- Những thằng khốn kiếp ấy, phải quật cho chúng nó bật máu ra!
- Đúng là phải thế mới được!
- Phải cho ăn roi! Phải cho chúng nó ăn roi!
- Phải lôi ra trước dân làng mà nện cho bĩnh ra quần mới thôi! - Bọn bô lão sung sướng nhao nhao.
Trước lúc hoàng hôn xuống, tên Kudinov tư lệnh quân phiến loạn và tên tham mưu trưởng Ilia Xafonov được bọn liên lạc cưỡi ngựa báo tin, chiếc xe bốn bánh thắng ba con ngựa chạy đến sủi mồ hôi, phi như bay đến Xinghin.
Trong lòng như mở cờ vì thấy tên Bogatyrev cưỡi máy bay đến, hai tên chưa kịp phủi bùn ủng và chiếc áo mưa bằng vải bạt, gần như chạy tế ngay vào trong nhà Bogatyrev.