Chương 127


Mặt trận di chuyển tới tuyến Filonovo - Povorino. Hồng quân điều động lực lượng, tập trung thành nắm đấm chuẩn bị ra đòn. Quân -dắc triển khai thế tấn công cách uể oải, chúng cảm thấy đạn dược thiếu quá nhiều, nên muốn vượt ra ngoài địa giới Quân khu. mặt trận Filonovo, các trận đánh diễn ra với phần thắng khi thuộc về bên nầy, khi thuộc về bên kia.
Đến tháng Tám tình hình tạm yên. Những tên -dắc nghỉ phép ngắn hạn từ mặt trận trở về, xì xào rằng sang thu có thể đình chiến.
Trong khi đó ở hậu phương, các trấn và các thôn dang bàn gặt hái. Công việc có đủ người làm. Những người già và đàn bà thể nào đảm đương hết công việc. Thêm vào đó họ lại luôn luôn bị cắt áp tải những đoàn xe chở đạn dược và lương thực ra mặt trận.
Hầu như ngày nào thôn Tatarsky cũng có năm sáu chiếc xe Vosenskaia, và đến Vosenskaia, dân trong thôn còn phải xếp những hòm đạn súng trường và đạn pháo lên xe, chở đến địa điểm chuyển giao là thôn Androvovsky, nhưng có khi thiếu xe, họ còn phải xa hơn nữa, đến tận các thôn ven sông Khop.
Cuộc sống trong thôn tất bật, nhưng bế tắc. Mọi ý nghĩ trong đầu óc mọi người đều hướng về mặt trận xa xôi, người ta lo lắng và đau khổ chờ những tin may về bọn -dắc. Stepan Astakhov trở về làm toàn thôn náo cả lên: trong tất cả các nhà, tất cả các sân đạp lúa, chỗ nào cũng chỉ bàn tán về chuyện đó. chàng tưởng như nằm sâu dưới đất từ bao giờ, chàng mà họ tên chỉ còn được các bà già nhớ ghi lên các bảng danh sách cầu hồn, chàng mà người ta hầu như quên hẳn, thế mà nay lại lù lù trở về. Đó chẳng phải là chuyện kỳ quặc hay sao?
Stepan nghỉ tạm ở chỗ mụ vợ gã Anikey. ta đem đồ đạc hành lý vào trong nhà, và trong khi mụ sửa soạn cho ta ăn tối, lại sang thăm nhà mình. Với những bước chân nặng nề của người chủ nhà, Stepan dọc ngang giờ lâu cái sân gia súc trắng loá ánh trăng, rồi bước xuống hàng hiên cái nhà kho gần đổ dụi. ta nhòm vào trong nhà, ra lay lay dãy cọc hàng rào… ở nhà mụ Anikey, đĩa trứng lập là bàn nguội tanh từ bao giờ, nhưng Stepan vẫn còn xem xét cái cơ ngơi cỏ mọc rậm rì của ta. ta vừa bẻ ngón tay răng rắc vừa lẩm bẩm biết những gì như người líu lưỡi.
Tối hôm ấy có rất nhiều bà con -dắc đến thăm Stepan. Họ muốn xem ta nay như thế nào và hỏi han về đời sống tù binh. Phòng trong căn nhà mụ Anikey đầy đàn bà và trẻ con. Họ đứng sát vào nhau như bức tường, nghe Stepan kể chuyện há hốc như những cái hố đen ngòm. Stepan cách miễn cưỡng, và chẳng bao giờ thấy nụ cười làm sáng khuôn mặt già nhiều của ta. Xem ra cuộc đời bẻ ta gãy gập, gãy tận gốc, làm ta biến đổi, nhào nặn ta thành con người khác.
Sáng hôm sau, trong lúc Stepan còn ngủ ở nhà trong, ông Panteley Prokofievich sang chơi. Ông đưa tay lên che miệng, húng hắng khẽ ho, chờ Stepan tỉnh dậy. Từ nhà trong xông ra mùi sàn đất xốp mát lạnh, mùi thuốc lá lạ, nặng đến tức thở và mùi đường trường, thứ mùi thường bám rất lâu những kẻ xa.
nghe thấy tiếng Stepan thức dậy: ta đánh diêm châm thuốc hút.
- Bác cho phép tôi vào chứ? - Ông Panteley Prokofievich hỏi xong, hấp tấp sửa lại những nếp chiếc áo sơ-mi mới phồng lên người, cứ như sắp vào gặp quan . Chiếc sơ-mi nầy bà Ilinhitna đặc biệt lấy ra cho ông mặc trong dịp nầy.
- Xin mời ông vào.
Stepan mặc quần áo, mẩu xì-gà phì phèo miệng, hai con mắt nheo nheo vì khói thuốc. Ông Panteley Prokofievich bước qua ngưỡng cửa mà trong lòng khỏi cảm thấy chờn chờn. Ông hết sức ngạc nhiên trước khuôn mặt biến đổi của Stepan cũng như những cái khoá bằng kim khí cặp bơ-rơ-ten lụa của ta. Rồi ông đứng lại, chìa bàn tay đen sì to như cái thuyền.
- Chào bác láng giềng! Vẫn còn sống để được trông thấy nhau…
- Chào ông!
Stepan sửa lại cặp bơ-tơ-ren hai cái vai xuôi to mập, nhún vai vài cái, rồi đàng hoàng đặt bàn tay mình vào bàn tay sần sùi của ông già. Hai người đưa nhanh mắt nhìn nhau. Cặp mắt Stepan bừng lên ánh xanh xanh có vẻ hằn học, còn cặp mắt vừa lồi vừa xếch của ông già Melekhov đầy vẻ kính trọng, nhưng hơi châm biếm và ngạc nhiên.
- Bác già mất rồi, bác Stepan ạ… Già mất rồi, ông bạn thân mến ạ.
- Vâng, già mất rồi.
- Bà con làm lễ truy điệu cho bác, cũng như cho thằng Griska nhà tôi… - đến đây ông bực mình ngắt lại, mình nhắc tới chuyện chẳng đúng lúc chút nào. Rồi ông cố chữa lại câu lỡ lời - Ơn Chúa, bác vẫn còn sống, vẫn khỏe mạnh trở về… là ơn Chúa! "Thằng Griska cũng được làm lễ truy điệu, nhưng cũng như ông Lada (1), nó vẫn sống lại trở về. Nó có hai đứa con với vợ nó, con Natalia ấy, ơn Chúa, cũng đảm . Con bé là ngoan… Còn bác, ông bạn thân mến, dạo nầy bác ra sao?
- Cảm ơn ông.
- Bác cũng sang thăm hàng xóm láng giềng chứ? Bác sang , cho chúng tôi được vinh dự… Chúng ta có dịp nóỉ chuyện với nhau.
Stepan từ chối, nhưng ông Panteley Prokofievich làm mặt giận, cố nài cho kỳ được, vì thế Stepan cũng phải nhận lời. ta rửa mặt, chải ngược bộ tóc cắt ngắn, và khi ông già hỏi: "Cái bờm tóc trước trán đâu mất rồi? Rụng cả rồi hay sao?", ta chỉ mỉm cười rồi đội cái mũ phớt lên đầu và bước ra sân.
Ông Panteley Prokofievich có thái độ quá săn đón quỵ lụy, vì thế Stepan bất giác có ý nghĩ: "Vì cái thù cũ, lão ta cố…"
Bà Ilinhitna thấy chồng lừ mắt ra lệnh bèn vội vã vào bếp thúc Natalia và Dunhiaska, còn mình ra dọn bàn. Thỉnh thoảng mấy người đàn bà lại tò mò liếc mắt về phía mấy bức bình thánh chỗ Stepan ngồi. Họ nhìn thấy rất kỹ chiếc vét-tông, cái cổ giả, sợi dây đeo đồng hồ bằng bạc cùng bộ tóc của ta và đưa mắt cho nhau với những nụ cười ngạc nhiên giấu nổi. Daria ra hiệu mua hàng về, mặt còn đỏ ửng. Chị chẳng ngượng ngùng mỉm cười, đưa góc tạp dề lên lau cặp môi mỏng dính, nheo mắt :
- Chà, bác láng giềng thân mến, tôi nhận được ra bác nữa đấy Chẳng còn chút gì giống chàng -dắc nữa rồi!
Ông Panteley Prokofievich muốn mất giờ bèn lấy luôn ra chai rượu đặt lên bàn rồi rút cái nút bằng giẻ bít miệng chai, và vừa hít hít hương rượu ngọt ngọt cay cay vừa khen lấy khen để:
- Nếm thử bác. Tôi cất lấy đấy. Đánh cái diêm, dí gần vào là bùng ngay lên ngọn lửa xanh xanh. đấy!
Đầu tiên hai người chỉ con cà con kê với nhau những chuyện đâu đâu. Stepan uống cách miễn cưỡng, nhưng sau khi có tí tửu vào rồi, ta chuếnh choáng ngay và thái độ dịu .
- Bác láng giềng thân mến ạ, bây giờ phải lấy vợ mới được.
- Ông gì vậy? Con vợ cũ của tôi, tôi bỏ đâu bây giờ?
- Vợ cũ ấy à? Vợ cũ cái gì? Vợ cũ, bác tưởng chị chàng chưa bị dùng mòn rồi hay sao? Vợ cũng như con ngựa ấy, trong mõm nó còn có răng ta còn cưỡi… Chúng tôi kiếm cho bác còn trẻ.
- Cuộc đời của chúng ta rối như bòng bong rồi… Còn cưới với xin cái gì nữa? Tôi chỉ được nghỉ phép mười ngày rồi phải lên trình diện ở nhà hội đồng, và có lẽ phải ra trận - Stepan có vẻ ngà ngà, giọng mất dần tính chất ngoại quốc.
Chẳng mấy chốc ta ra về. Daria trầm trồ nhìn theo. Mọi người ở lại bàn tán sôi nổi.
- Xem nó bây giờ chữ nghĩa có ghê , cái thằng chó đẻ! Cứ nghe giọng của nó mà xem! như thằng thanh tra thuế vụ hay nhân vật quyền cao chức trọng nào khác ấy… Lúc tôi vào nó vừa ngủ dậy. Bên ngoài cái áo sơ-mi lót, hai vai nó có đeo hai cái đai ngựa bằng lụa với những cái khoá kim khí, đấy? Hai cái đai ôm lấy lưng và ngực nó y như đai ngựa ấy. Sao thế nhỉ?
Nó đeo như thế làm gì cơ chứ? Bây giờ nó chẳng khác gì con người có hàng bồ chữ. - Ông Panteley Prokofievich trầm trồ khen ngớt miệng. ràng ông nở từng khúc ruột vì thấy Stepan từ chối mời mọc của mình và còn nhớ thù xưa nữa.
Qua những lời trao đổi vỡ lẽ là Stepan dự định mãn hạn lính về sống trong thôn, sửa chữa căn nhà và bắt đầu gây dựng lại cơ nghiệp. ta cũng cho biết qua rằng mình có sẵn tiền để làm việc đó làm cho ông Panteley Prokofievich phải suy nghĩ đến đau cả đầu và bất giác cảm thấy khâm phục.
- Có lẽ nó có của đấy, - Stepan rồi, ông mới . - Nó có vốn liếng đấy, cái thằng chó chết. Những thằng -dắc khác bị bắt làm tù binh trở về đều nghèo xác mùng tơi, còn nó xem đấy, toàn tơ lụa lượt là… Đúng là nó giết người hoặc ăn cắp tiền của ai rồi.
Mấy ngày đầu, Stepan nghỉ nhờ ở nhà mụ Anikey, rất ít khi ló mặt ra phố. Bà con hàng xóm để ý theo dõi từng cử chỉ của ta, ngay đến mụ Anikey cũng bị người ta hỏi dò xem Stepan dự định làm gì. Nhưng mụ hề hé răng, cứ làm như chẳng biết gì cả.
Trong thôn càng bàn ra tán vào nhiều hơn khi mụ Anikey sang thuê con ngựa nhà Melekhov và sáng sớm hôm thứ bảy, ra khỏi thôn đâu biết. Chỉ mình ông Panteley Prokofievich đánh hơi thấy được câu chuyện đầu đuôi ra sao. "Nó gặp con Acxinhia đấy", ông già vừa thắng con ngựa cái thọt vào chiếc xe , vừa nháy mắt với bà Ilinhitna. Và ông lầm. Mụ kia quả làm theo lời Stepan và đến Yagonoie. Stepan bảo mụ: "Bác hỏi hộ Acxinhia xem có chịu quên hờn cũ oán xưa mà quay về với chồng ?"
Hôm ấy Stepan hoàn toàn mất hết vẻ bình tĩnh và tự chủ. ta lang thang trong thôn suốt ngày đến chiều và ngồi rất lâu thềm nhà Mokhov, kể cho lão Sergey Platonovich và lão Chacha nghe về nước Đức, về con đường qua nước Pháp và về biển. ta vừa kể vừa nghe những lời than vãn của lão Mokhov, chốc chốc lại xem đồng hồ đầy vẻ sốt ruột…
Trời hoàng hôn mụ chủ nhà trọ Yagonoie về. Mụ vừa sửa soạn bữa tối trong căn nhà bếp mùa hè, vừa kể lại rằng khi nghe cái tin bất ngờ ấy, Acxinhia có vẻ rất kinh hoàng. Nàng hỏi han nhiều về , nhưng dứt khoát từ chối về.
- Chị chàng chẳng lo lắng thiếu thốn gì đâu, sống cứ như bà lớn ấy. Người nuột nà ra, da mặt trắng trắng là. Công việc nặng nhọc phải mó tay vào. Như thế còn cần gì nữa? Áo sống của chị chàng là nằm mơ cũng tưởng tượng được. phải là ngày lễ, mà cái váy mặc trắng như tuyết ấy, hai tay sạch bong. - Mụ vừa vừa cố nén những tiếng thở dài ghen tị.
Hai gò má Stepan có ánh hồng hồng, trong hai con mắt sáng quắc nhìn dán xuống đất bùng lên những tia hung hãn và đau khổ rồi lại tắt ngấm. ta cố giữ cho tay khỏi run, cầm chiếc cùi dìa hớt sữa chua trong cái tách sứ lên ăn, rồi gắng hết sức hỏi bằng giọng từ tốn:
- Bác bảo rằng Acxinhia khoe được sống đầy đủ lắm à?
- Còn sao nữa? Sống như thế ai chả muốn sống!
- Có hỏi về tôi à?
- Còn sao nữa! Thấy tôi rằng bác về, mặt chị chàng tái nhợt .
Ăn tối xong, Stepan bước ra cái sân cỏ mọc um tùm.
Buổi hoàng hôn ngắn ngủi của ngày tháng Tám xồng xộc ập tới rồi lại tức khắc tắt ngay. Trong khí mát rượi và ẩm ướt của buổi tối, tiếng máy quạt thóc kêu ầm ầm như ám ảnh, và vẳng có những tiếng người giật giọng. Dưới vầng trăng vàng mang những vết xam xám, con người bận rộn với những công việc túi bụi hàng ngày: người ta quạt những đống thóc vừa đập xong trong ngày, người ta khiêng thóc vào kho. Toàn thôn chìm dưới mùi lúa mới đập hâm hấp hăng hắc và mùi bụi trấu. Ở chỗ nào đó cạnh thao trường có tiếng chiếc máy đập lúa chạy bằng hơi nước kêu xình xịch lẫn với tiếng chó sủa oăng oẳng. Từ những sân đập lúa đằng xa với tiếng hát ề a. Ngoài sông lùa vào làn hơi ẩm nhạt thếch.
Stepan đứng tựa hàng rào, thừ người ra ngắm rất lâu dòng sông Đông có thể nhìn thấy qua dãy phố, làn nước ngoằn ngoèo lung linh như đèn rạng dưới ánh trăng xuyên chéo. Muôn ngàn con sóng lăn tăn dòng nước. Bên kia sông Đông, rặng tiêu huyền đứng lặng yên như buồn ngủ. nỗi buồn khổ xâm chiếm Stepan sao cưỡng lại được.
Trời vừa rạng có mưa, nhưng sau khi mặt trời mọc mây đen lại tan hết, và hai giờ sau, chỉ còn những đám bùn bám lên những bánh xe khô dần còn làm người ta nhớ rằng có trận mưa vừa tạnh.
Sáng hôm ấy Stepan đến Yagonoie. Trong lòng hồi hộp, ta buộc ngựa bên cánh cổng rồi bước những bước nhanh nhẹn rắn rỏi thẳng tới nhà đầy tớ.
bóng người lớp cỏ cháy sém của cái sân rộng thênh thang. Vài con gà mái bới tung đống phân bên cạnh tầu ngựa. con gà trống đen như quạ đứng dẫm hết chân nọ đến chân kia dãy hàng rào đổ dụi. Nó lên tiếng gọi đàn gà mái, nhưng vẫn làm ra vẻ mổ mấy con bọ rùa đỏ lòm bò hàng rào. đàn chó săn rất béo nằm trong chỗ mát bên cạnh nhà để xe.
Sáu con chó cộc đuôi, lông khoang đen, xô cho con chó mẹ ngã xuống rồi kiễng những cái chân xíu, lôi những đầu vú xám khô bú lấy bú để. Con chó mẹ còn ít tuổi, mới đẻ lứa đầu. Sương mai còn bóng nhoáng nửa chưa có nắng của cái mái tôn ngôi nhà tên địa chủ ở.
Stepan nhìn chăm chú tất cả rồi bước vào nhà đầy tớ. hỏi mụ đầy tớ to béo:
- Tôi có thể gặp Acxinhia được ?
- Nhưng bác là ai? - Mụ kia kéo chiếc tạp dề để lau khuôn mặt rỗ nhằng rỗ nhịt đẫm mồ hôi, tò mò hỏi.
- Việc ấy bác cần biết. Acxinhia ở đâu thế?
- ở chỗ cụ chủ. Bác chờ đây lát.
Stepan ngồi xuống, đặt chiếc mũ phớt lên đầu gối, cử chỉ mệt mỏi cách khủng khiếp. Mụ đầu bếp đặt mấy cái nồi gang lên bếp lò, đập đập cái gắp than và chú ý tới người khách nữa.
Trong bếp nặc mùi pho mát tươi đông và mùi hố bết chua loét. Ruồi bám đen ngòm bếp lò, bốn bức tường và cái bàn bê bết những bột. Stepan căng thẳng đầu óc lắng nghe, chờ đợi.
Tiếng những bước chân quen thuộc của Acxinhia như làm nẩy bật khỏi chiếc ghế dài. đứng dậy, để rơi cả chiếc mũ đầu gôl.
Acxinhia bê chồng đĩa bước vào. Mặt nàng nhợt ra như mặt người chết, hai bên mép cặp môi đầy đặn run run. Nàng đứng lại, áp chồng đĩa vào ngực cách bất lực, hai con mắt hốt hoảng vẫn rời Stepan. Nhưng rồi nàng vẫn cất bước lên được, nhanh tới bên cạnh cái bàn, đặt chồng đĩa xuống.
- Chào !
Stepan thở từ từ từng hơi rất dài như trong giấc ngủ, nụ cười nứt ra môi cách vất vả. ta gì cả, chỉ ngả người về phía trước và chìa tay cho Acxinhia.
- Mời về phòng tôi… - Acxinhia đưa tay mời.
Stepan nhấc chiếc mũ phớt lên như vật rất nặng, máu dồn lên đầu làm mắt ta mờ . Hai người vừa bước vào phòng Acxinhia là ngồi ngay xuống, chiếc bàn ngăn cách họ, Acxinhia liếm cặp môi khô bỏng, hỏi qua tiếng rên:
- ở đâu về!
Stepan mỉm nụ cười dứt khoát và tự nhiên, ta khoát tay như người say rượu, nụ cười vừa sung sướng vừa đau khổ vẫn rời khỏi miệng.
- làm tù binh về… Bây giờ về với Acxinhia đây…
hiểu sao ta tự nhiên bấn cả lên, luống cuống đứng chồm dậy, móc trong túi ra cái gói , rồi với những ngón tay run lẩy bẩy mà ta làm chủ được nữa, Stepan hấp tấp xé miếng giẻ bọc, lấy ra chiếc đồng hồ đeo tay vỏ bạc của phụ nữ và chiếc nhẫn nạm viên ngọc màu lam hạng rẻ tiền. ta đặt cả hai thứ lên bàn tay đẫm mồ hôi, đưa cho nàng, nhưng hai con mắt Acxinhia vẫn rời khuôn mặt bây giờ xa lạ đối với nàng, khuôn mặt méo trong nụ cười quị lụy.
- Acxinhia cầm lấy , tôi giữ cho Acxinhia đây… Chúng ta từng chung sống với nhau…
- Tôi cần đến những thứ nầy làm gì? Hượm … - Acxinhia khẽ , môi tái nhợt như môi người chết.
- Thôi cầm lấy … đừng làm tôi bị tủi… Xưa kia chúng ta có những chuyện dại dột bây giờ cũng nên đổ cả xuống sông xuống biển.
Acxinhia đưa tay lên che mặt, đứng dậy đến bên cạnh cái giường.
- Người ta bảo rằng chết rồi…
- Acxinhia nghe thấy thế mừng lắm à?
Nàng trả lời. Lúc nầy nàng ngắm toàn bộ cái thân hình của chồng, từ đầu xuống chân, cách bình tĩnh hơn, hai tay vuốt cách hoàn toàn vô cớ những cái nếp chiếc váy là phẳng lì.
Rồi nàng chắp hai tay sau lưng và :
- nhờ mụ vợ gã Anikey lại đây phải ? Mụ ta bảo rằng gọi tôi về… sống với …
- Acxinhia về chứ? - Stepan ngắt lời nàng.
- Tôi, - giọng Acxinhia vang lên khô khan, - , tôi về.
- Sao lại thế?
- Tôi quen sống với nữa, mà bây giờ cũng khá muộn rồi… Muộn mất rồi.
- Nhưng bây giờ tôi muốn về nhà làm ăn đây. Tôi ở bên Đức về trước kia định ở lại bên đấy, nhưng cứ phải luôn luôn suy nghĩ về chuyện ấy… Thế nào Acxinhia, Acxinhia như thế nào? Thằng Grigori nó bỏ rồi… Hay Acxinhia sống với người nào khác? Nghe với con trai cụ chủ… Có thế ?
Má Acxinhia rực lên như lửa đốt, nước mắt ứa ra dưới hai hàng mi trĩu xuống vì tủi nhục.
- Bây giờ tôi sống với . Đúng thế đấy.
- Tôi trách gì đâu, - Stepan hoảng lên. - Tôi muốn rằng Acxinhia còn chưa quyết định hướng cho đời mình phải ? Nó cần đến Acxinhia lâu dài đâu, chẳng qua chỉ là trò chơi… Xem kìa, dưới mắt Acxinhia có những vết nhăn… Nó ruồng bỏ, khi nó chán Acxinhia, nó đuổi Acxinhia . Lúc ấy nương cậy vào đâu? Sống mãi cái thân con đòi đầy tớ còn chưa chán hay sao? Tự Acxinhia thử ngẫm mà xem… Tôi có mang tiền về. Sau khi chiến tranh chấm dứt, chúng ta có thể sống đầy đủ Tôi nghĩ rằng chúng ta hoà hợp với nhau. Tôi muốn quên hết chuyện cũ…
- Nầy bạn Stepan thân mến ơi, thế xưa kia nghĩ những gì? - Giọng Acxinhia run run, ánh mắt vui hẳn lên qua hai hàng nước mắt, nàng rời khỏi chiếc giường bước tới sát mép bàn. - Thế trước kia nghĩ những gì, hồi làm tan nát cả tuổi trẻ của tôi ấy? Chính đẩy tôi theo Griska… làm tim gan tôi khô héo… còn nhớ làm tình làm tội tôi những gì ?
- Tôi đến đây phải để tính nợ cũ… Acxinhia… làm thế nào hiểu được? Có lẽ chính vì thế tôi ốm liệt giường liệt chiếu. Hình như hễ nhớ lại những chuyện ấy, tôi lại thấy như phải sống thêm cuộc đời cơ cực lần nữa… - Stepan nhìn rất lâu hai bàn tay ta đặt bàn. ta rất chậm, lời tựa như dứt mãi mới bật được ra khỏi miệng. - Nghĩ tới Acxinhia… máu trong tim tôi đông đặc lại. Hình ảnh Acxinhia đêm ngày buông tha tâm hồn tôi… ở bên ấy tôi sống với người đàn bà goá, người Đức… tôi sung túc, nhưng vứt bỏ hết… Chỉ muốn về nhà…
- muốn tìm đến cuộc sống thái bình vô à? - Acxinhia hỏi, lỗ mũi phập phồng rất hung dữ. - muốn gây dựng cơ nghiệp à? Có lẽ còn muốn có con cái, có vợ để giặt giũ, hầu hạ cơm nước cho nữa phải ? - Rồi nàng mỉm cười, nụ cười thầm, chút thiện ý gì. - Lạy Chúa tôi, thể được nữa rồi? Tôi già mất rồi, mặt nhăn nheo như thế nào, thấy đấy… Còn chuyện con cái tôi còn biết đẻ nữa đâu. Vả lại tôi làm nhân tình nhân ngãi của người ta, mà làm nhân tình nhân ngãi nên có con đâu… có cần đến con đàn bà như thế ?
- Mồm mép Acxinhia bây giờ khiếp …
- Vốn dĩ như thế thôi.
- Như thế là về à?
- , về. .
- Thôi được chúc Acxinhia khỏe mạnh. - Stepan đứng dậy, quay quay chiếc đồng hồ trong tay, hiểu để làm gì, rồi lại đặt xuống bàn. - Lúc nào Acxinhia quyết định báo cho tôi biết.
Acxinhia đưa tiễn Stepan ra đến cổng. Nàng nhìn rất lâu đám bụi mù thốc lên từ dưới bánh xe, che cả hai cái vai rộng của Stepan.
Nàng ghìm nổi những giọt nước mắt tức tối trào ra. Nàng mơ hồ tưởng tượng những chuyện có thể xảy ra, chốc chốc lại nức nở tiếng xót thương cho cuộc đời mình rồi đây sắp sửa phải phiêu linh. Sau khi biết rằng Evgeni cần đến mình nữa và nghe tin chồng vừa trở về, nàng quyết định lại về với chồng để hàn gắn từng mảnh cái hạnh phúc mà trước kia mình được hưởng… Nàng chờ đợi Stepan với quyết tâm như thế. Nhưng khi nhìn thấy Stepan, quị lụy, nhẫn nhục, niềm kiêu hãnh dữ dội, chính cái niềm kiêu hãnh nó cho phép nàng ở lại Yagonoie sau khi bị ruồng bỏ, chồm dậy trong lòng nàng.
ý chí hung dữ mà nàng làm chủ được chi phối mọi lời và hành động của nàng. Nàng nhớ lại những nhục nhã mà mình phải chịu đựng, nhớ lại tất cả những gì mà con người có hai bàn tay hộ pháp cứng như sắt ấy gây ra cho mình, vì thế tuy bản thân muốn có chuyện tan vỡ và trong thâm tâm cũng có hoảng sợ trước việc mình làm, nhưng nàng vẫn thốt ra những lời gay gắt. ", tôi về với đâu. ".
Nàng đưa mắt nhìn theo lần nữa chiếc xe chạy xa dần. Stepan vung roi ngựa và bị che khnất sau khóm ngải cứu tim tím thấp lè tè bên đường.
Hôm sau, Acxinhia nhận nốt số tiền công còn lại rồi sửa soạn khăn gói lên đường. Lúc chia tay với Evgeni, nàng khóc và :
- Evgeni Nicolaievich, nếu có điều gì phải, cũng bỏ qua cho tôi.
- Ồ, sao lại thế, Acxinhia thân mến! Cám ơn Acxinhia về tất cả! - Giọng vờ ra bộ vui vẻ để che giấu bối rối trong lòng.
Thế là Acxinhia ra . Và đến chiều có mặt ở thôn Tatarsky.
Stepan ra cổng đón Acxinhia:
- Acxinhia về đấy à? - ta mỉm cười hỏi. - Về hẳn chứ? Tôi có thể hy vọng rằng Acxinhia bỏ nữa?
- Tôi nữa đâu, - Acxinhia chỉ trả lời như thế. Nàng cảm thấy tim mình thắt lại khi đưa mắt nhìn căn nhà gần đổ dụi và cái sân gia súc mọc đầy tân lê và cỏ dại đen sì.
Chú thích:
(1) Lada chết rồi còn được Giêsu làm phép mầu cứu sống (Phúc , chương 1) (ND)

Chương 128


Trung đoàn của trấn Vosenskaia giao chiến lần đầu với các đơn vị Hồng quân rút lui ở nơi gần trấn Durnovskaia.
Đến giữa trưa, đại đội dưới quyền chỉ huy của Grigori Melekhov chiếm thôn cây cối và cỏ dại mọc u. Grigori cho bọn -dắc xuống ngựa dưới bóng râm ẩm thấp của những cây liễu, gần chỗ con suối chảy lâu ngày ăn sâu xuống thành cái khe nông.
Ở chỗ nào đó gần đấy có mấy nguồn nước róc rách tuôn ra từ đám đất đen nhão. Nước suối lạnh như băng. Bọn -dắc lấy mũ cát-két múc nước uống lấy uống để rồi lại dội nước trong những cái mũ ấy lên những cái đầu đẫm mồ hôi, miệng khẽ rên khoái trá. Mặt trời đổ nắng thẳng từ xuống cái thôn ngủ gật trong khí nồng nặc. Mặt đất bị hun bỏng dưới làn hơi mù mịt lúc giữa trưa.
Bị những tia nắng nóng bỏng như có chất độc chiếu vào, cỏ và lá liễu đều khô héo rũ đầu. Nhưng bên bờ suối, dưới bóng liễu lại mát rượi. Ngưu bàng mọc xanh rờn thành những tấm áo diêm dúa cùng với những loại cỏ nào đó rất sum suê vì được chất đất ẩm nuôi dưỡng.
Những đám bèo tấm sáng lên như nụ cười đáng ở những suối . Vài con vịt lội bì bõm dưới nước và vỗ cánh phành phạch ở chỗ nào đó sau khúc suối. Những con ngựa thở phì phì, chân giăm lõm bõm lớp bùn ẩm, cổ vươn về phía làn nước. Chúng giằng dây cương khỏi tay bọn chăn ngựa, chạy vùng ra tới giữa dòng, rúc mõm xuống tìm luồng nước mát nhất, làm nước đục ngầu. Làn gió nóng hổi thổi bay tứ tung những giọt nước to lóng lánh như kim cương môi ngựa. Mùi lưu hoàng xông lên nồng năc từ đất bùn bị khuấy tung. Rễ liễu bị ngâm thối dưới nước toả ra mùi đắng đắng lờ lợ…
Bọn -dắc ngả lưng đám ngưu bàng. Chúng vừa chuyện vừa hút thuốc được lát nhóm trinh sát trở về. tiếng kêu: "Bọn Đỏ!" làm tất cả nhảy chồm dậy trong nháy mắt.
Chúng buộc lại đai bụng ngựa rồi lại ra suối lấy nước vào đầy bình toong, và có lẽ gã nào cũng thầm nghĩ: "Liệu còn được uống thứ nước trong mát như nước mắt con nít nầy lần nữa hay ?"
đường , họ vượt qua con suối rồi dừng lại.
Ở sau cái thôn, trinh sát địch tiến cách đó chừng véc-xta ngọn đồi cát xám mọc đầy ngải cứu. Tám người cưỡi ngựa thận trọng tiến về phía thôn.
- Để bọn mình tóm gọn chúng nó? Cậu cho phép nhé! - Miska Korsunov đề nghị với Grigori.
Nó đem nửa trung đội vòng ra sau thôn, nhưng toán trinh sát phát thấy quân -dắc bèn quay ngược trở về.
giờ sau, hai đại đội kỵ binh cuối cùng của trung đoàn đến nơi, trận tấn công mở màn. Trinh sát báo cáo rằng Hồng quân tiến thẳng từ phía trước với lực lượng chừng ngàn tay súng. Các đại đội của trung đoàn trấn Vosenskaia mất liên lạc với trung đoàn 33 của hai trấn Elanskaia và Bukanovskaia tiến ở cánh bên phải, nhưng vẫn quyết định ứng chiến. Chúng vượt qua ngọn gò rồi xuống ngựa. Bọn giữ ngựa dắt ngựa tới khoảng đất trũng rất rộng, dốc thoai thoải về phía thôn. Trinh sát hai bên chạm trán với nhau ở nơi bên phải. khẩu trung liên tặc tặc tràng rất hung hãn.
Chẳng mấy chốc nhìn thấy những đội hình tản khai thưa thớt của Hồng quân. Grigori cho đại đội của chàng triển khai mép khoảng đất trũng. Bọn -dắc nằm bố trí đường gờ của mặt dốc, giữa những bụi cây mọc lờm xờm như bờm ngựa. Grigori nằm dưới cây táo dại thấp lè tè, dùng ống nhòm theo dõi các đội hình tản khai của địch còn xa. Chàng nhìn thấy hai tuyến đầu, và sau những đám lúa gặt nhưng chưa lượm về, còn có đội hình hành quân đen đen triển khai thành đội hình chiến đấu.
Cả Grigori lẫn bọn -dắc đều rất đỗi ngạc nhiên khi thấy người cưỡi ngựa trắng cao lớn, có lẽ là chỉ huy, tiến ngay trước đội hình chiến đấu đầu tiên. Trước tuyến thứ hai cũng có hai người tiến hơi tách rời nhau. Cả tuyến thứ ba cũng do người chỉ huy dẫn đầu, bên cạnh ta có lá cờ phấp phới. Lá cờ lên đỏ rực như giọt máu cái nền vàng bẩn của cánh đồng gặt xong.
- Bọn chính uỷ của chúng nó tiến hàng đầu kìa? - gã -dắc kêu lên.
- Xem đấy! Như thế mới là hùng? - Thằng Mitka nhà Korsunov phá lên cười, khen trầm trồ.
- Các cậu xem đấy? Bọn Đỏ chúng nó như thế đấy!
Gần như toàn đại đội đều đứng cả dậy và gọi nhau ơi ới. Chúng đưa tay che mắt đứng nhìn. Mọi tiếng lao xao dần dần lắng . Rồi bầu khí trầm lặng hùng vĩ và trang nghiêm, cái trầm lặng mở đường cho cái chết, trùm lên đồng cỏ và khoảng đất trũng, cách nhàng, ngoan ngoãn như đám mây.
Grigori nhìn lại phía sau. đám bụi bốc lên và lượn uyển chuyển sau đám liễu màu tro xám mọc bên cạnh thôn như hòn đảo.
Đại đội hai cho ngựa chạy nước kiệu xông ra đánh vào sườn quân địch. Trong lúc nầy cái khe còn che khuất cho Grigori theo dõi bước tiến của đại đội ấy, nhưng sau khi vượt được chừng bốn vec-xta nó chia làm hai nhánh để leo lên ngọn gò. Grigori nhẩm tính khoảng cách và thời gian đại đội ấy có thể tới ngang sườn địch.
- Nằm xu-u-uống! - Grigori quay phắt lại ra lệnh rồi cất ống nhòm vào trong vỏ.
Chàng trở về đội hình chiến đấu của đơn vị mình. Bọn -dắc quay lại nhìn Grigori với những khuôn mặt bóng nhẫy đỏ tía hay đen xạm vì nắng và bụi. Rồi chúng đưa mắt nhìn nhau và nằm xuống.
Sau khẩu lệnh: "Sẵn sàng chiến đấu!" vang lên những tiếng qui-lát lách cách hung hãn. Grigori nhìn từ bên xuống chỉ thấy những cặp chân dạng rộng, những đỉnh mũ cát-két và những cái áo quân phục cổ chui đầy bụi với những đường sống lưng và hai bên bả vai đẫm mồ hôi. Bọn -dắc chọn những chỗ thuận lợi nhất để bò tới cho kín. Vài gã thử dùng gươm đào đất rắn như sành.
Giữa lúc ấy, làn gió hiu hiu đưa từ phía Hồng quân đến đường gờ trận địa của họ những thanh mơ hồ của bài hát…
Các đội hình tản khai của địch vẫn tiến ngoằn ngoèo từng đợt chỗ nhanh chỗ chậm. Từ phía đó những tiếng hát trầm trầm, loãng ra trong khoảng gian oi bức, vẫn chập chờn vẳng tới.
Grigori cảm thấy tim chàng rụng xuống, đập thình thịch như còn giữ được nhịp… Trước kia chàng từng nghe những tiếng hát rên siết ấy. Ở Glubokaia, chàng thấy những chàng thuỷ binh "Ria ẩm" hạ mũ nồi xuống hát bài nầy như cầu kinh với những cặp mắt long lanh xúc động. Trong lòng chàng bỗng nhiên nảy ra tâm trạng lo lắng mênh mang có sức mạnh cũng ngang với khiếp sợ.
- Chúng nó gào lên những gì thế nhỉ? - gã -dắc già ngọ nguậy cái đầu đầy vẻ lo lắng và hỏi.
- Đại khái bài kinh cầu nguyện gì đó, - gã nằm bên phải trả lời .
- Chúng nó có bài kinh cầu nguyện là ma quái! - Andrey Kasulin mỉm cười rồi ngang ngược giương mắt nhìn Grigori đứng bên cạnh và hỏi - Nầy, Panteleev, từng ở bên chúng nó, có lẽ cũng biết tại sao chúng nó hát vào lúc nầy chứ?
Chưa biết chừng cũng cùng hát với chúng nó bằng cái giọng cao như con nít của rồi chứ gì?
"Làm chủ ruộng đất!" (1) - Lời hát nghe ràng vì vẳng tới xa quá bỗng dội lên thành tiếng gào phấn khởi, rồi sau đó cánh đồng cỏ lại chết lặng. Bọn -dắc vui nhộn hẳn lên, vui nhộn chẳng có gì thú vị. Ngay giữa đội hình bố trí có tên cười khà khà. Mitka Korsunov cựa quậy thôi hồi.
- Nầy các cậu, nghe thấy chưa? Chúng nó muốn làm chủ ruộng đất đấy? - Rồi nó văng câu rất tục. - Grigori Panteleev nầy! Để mình cho thằng cưỡi ngựa kia hạ mã nhé! Mình nổ phát nhé!
Nó chờ được đồng ý, nổ súng luôn. Viên đạn làm cho người cưỡi ngựa lo lắng. ta xuống ngựa, trao ngựa cho người khác, nhưng vẫn chân trước đội hình chiến đấu, thanh gươm tuốt trần lấp loáng trong tay.
Bọn -dắc bắt đầu nổ súng. Các chiến sĩ Hồng quân nằm xuống, Grigori ra lệnh cho bốn xạ thủ súng máy bắt đầu bắn. Sau hai loạt súng máy, tuyến tản khai đầu của địch chồm dậy, chạy chừng chục xa-gien rồi lại nằm xuống. Grigori nhìn qua ống nhòm thấy các chiến sĩ Hồng quân dùng xẻng đào công . Những đám bụi xám bốc lên đầu họ, và phía trước đội hình của họ chẳng mấy chốc lên những cái ụ tương tự như những mô đất bên cạnh các hang chuột đồng. Từ phía đó nổ ra những loạt đạn rền. Hai bên bắn nhau mỗi lúc hăng. Trận chiến đấu đe doạ kéo dài. giờ sau, trong hàng ngũ -dắc bắt đầu có thiệt hại: đạn địch bắn chết gã ở trung đội , ba gã bị thương bò về khoảng đất trũng, chỗ những tên giữ ngựa. Đại đội hai xuất bên sườn Hồng quân, bắt đầu xung phong. Đợt xung phong bị hoả lực súng máy đánh bật lại. Mọi người nhìn thấy bọn -dắc hốt hoảng chạy lui, chúng xô nhau dồn lại thành đám và lại tản ra như hình dẻ quạt. Đại đội rút lui, chỉnh đốn hàng ngũ rồi lại lầm lì xông lên, hò hét gì cả. Song hoả lực súng máy bắn từng loạt dồn dập lại xua chúng chạy lui, như gió thu quét lá.
Tuy vậy các đợt xung phong cũng có làm lung lay tinh thần kiên định của Hồng quân. Mấy tuyến tản khai đầu chuyển động, lui về phía sau.
Grigori ra lệnh ngừng bắn, cứ thế cho đại đội của chàng xông lên. Bọn -dắc tiến thẳng, nằm xuống lần nào. Đầu tiên chúng cũng có phần trù trừ, hoang mang, nhưng rồi tất cả tự nhiên tiêu tan hết. Tinh thần phấn khởi của chúng được cổ vũ thêm khi chúng thấy đại đội pháo cho ngựa chạy nước kiệu tới trận địa. Trung đội pháo đầu tiên vừa tiến tới vị trí xạ kích nổ súng ngay. Grigori sai chuyển cho bọn coi ngựa mệnh lệnh dắt ngựa tới. Chàng chuẩn bị xung phong. cây khẩu pháo thứ ba được tháo khỏi xe bên cạnh cây táo , chỗ chàng quan sát Hồng quân lúc chiến trận vừa mở màn. viên sĩ quan cao lớn, mặc quần ngựa hẹp ống, vừa đập roi ngựa vào ủng vừạ chạy tới chỗ khẩu pháo. cất giọng nam cao rất hung hãn, quát những tên coi ngựa quá lóng ngóng:
- Tháo ngựa ra! Nghe thấy ? Quăng mẹ vào mõm chúng mầy bây giờ?
Ở chỗ cách đại đội pháo nửa vec-xta, tên quan trắc và tên sĩ quan cao cấp xuống ngựa, đứng nấm kurgan .
Chúng dùng ống nhòm quan sát các đội hình tản khai của địch rút lui. Bọn lính điện thoại vừa chạy vừa kéo đường dây nối liền đại đội pháo với điểm quan trắc. Những ngón tay chuối mắn của viên đại uý có tuổi đại đội trưởng đại đội pháo nóng nảy xoay xoay cái bánh xe ống nhòm ( chiếc nhẫn cưới bằng vàng lấp lánh ngón tay ). lẩn quẩn rất vô tích bên cạnh khẩu pháo thứ nhất, chốc chốc lại cúi đầu như muốn tránh viên đạn viu viu bay qua. Mỗi khi quay người mạnh, chiếc túi dết dã chiến sờn cũ lại lúc lắc bên sườn.
Sau phát đạn pháo nổ phá ra ròn tan, Grigori chú ý theo dõi điểm rơi của phát đạn bắn điều chỉnh. Chàng quay đầu nhìn lại: mấy gã pháo thủ ra sức đẩy khẩu pháo, miệng rên è è. Phát đạn ghém đầu tiên nổ chụp lên những dãy lúa mạch chưa thu lượm, và trong thời gian rất lâu còn thấy gió thổi vật vờ đám khói trắng lờm xờm như bông nền trời xanh.
Bốn khẩu pháo bắt đầu lần lượt nhả đạn về phía đó, sau những hàng lúa mạch cắt, nhưng trái với mong đợi của Grigori, hoả lực pháo binh làm rối loạn đến mức đáng kể các tuyến chiến đấu của Hồng quân. Họ vẫn cứ tiếp tục rút lui vội vã, rất có tổ chức, và vượt qua đoạn dốc, xuống tới khoảng đất trũng, ra khỏi tầm mắt của đại đội. Grigori biết rằng bây giờ xung phong lên cũng chẳng có ý nghĩa gì, nhưng chàng vẫn đến bàn với tên đại đội trưởng đại đội pháo. Chàng ngật ngưỡng bước tới, đưa tay phải lên vê vê hàng ria loăn xoăn đỏ ra vì dãi nắng, mỉm nụ cười thân thiện:
- Tôi muốn xung phong cái.
- Bây giờ xung phong xung phiếc cái gì! - Tên đại uý lắc đầu bướng bỉnh, rồi đưa mu bàn tay lên chùi những giọt mồ hôi chảy ròng ròng dưới lưỡi trai mũ. - Bọn chó đẻ, ngài thấy chúng nó rút lui như thế nào rồi chứ? Chúng nó chịu lép đâu? Mà kể ra cũng buồn cười vì trong các đơn vị nầy thành phần chỉ huy lại gồm toàn những sĩ quan chính ngạch. Tôi có thằng bạn là lão trung tá Serov, cũng trong đám chúng nó(2)…
- Ngài làm thế nào biết được. - Grigori nheo mắt cỏ vẻ tin.
- Có những thằng đầu hàng… Thôi bắn! - Tên đại uý ra lệnh rồi như để thanh minh - Bắn nữa cũng chẳng được tích gì, mà đạn lại ít, Ngài là Melekhov à? Chúng ta làm quen với nhau : tôi là Poltachev. - đặt bàn tay to tướng, đẫm mồ hôi vào tay Grigori rồi giữ lâu, khẽ rút nhanh ra và luồn vào cái xắc cốt đựng bản đồ mở hoác, lấy thuốc lá. - Mời ngài hút điếu?
Bọn giữ ngựa của đại đội pháo xông ám ầm từ dưới khoảng đất trũng lên. Các khẩu pháo được lắp vào xe. Grigori ra lệnh lên ngựa rồi dẫn đại đội của chàng xông lên truy kích đám Hồng quân rút lui ra sau ngọn gò.
Hồng quân chiếm cái thôn gần đấy, nhưng lại rút , chống cự gì cả. Ba đại đội pháo thuộc trấn Vosenskaia và đại đội pháo vào đóng trong thôn. Dân chúng sợ khiếp vía dám ra phố.
Bọn -dắc chạy lăng xăng vào các nhà, sục tìm cái ăn. Grigori xuống ngựa gần ngôi nhà dựng ngoài thôn, rồi dắt ngựa vào sân, buộc bên thềm. Chủ nhà là lão -dắc có tuổi người dài nghêu.
Lão nằm giường vừa rên hừ hừ vừa xoay xoay cái đầu quá , nom như đầu chim cái gối bẩn thỉu.
- Bác ốm à? - Grigori chào xong mỉm cười.
- Ô-ô-ốm…
Chủ nhà giả vờ ốm và cứ nhìn cặp mắt hấp háy đầy lo lắng của lão cũng có thể thấy rằng lão biết người ta tin mình.
- Bác cho em -dắc ăn nhé! - Grigori hỏi bằng giọng cho phép từ chối.
- Thế các bác có bao nhiêu người? - Vợ chủ nhà bước ra khỏi chỗ bếp lò.
- Năm người.
- Thế được thôi, các bác cứ vào , Chúa cho được bao nhiêu chúng tôi mời các bác xơi bấy nhiêu.
Ăn xong bữa sáng với mấy tên -dắc, Grigori bước ra phố.
Đại đội pháo đóng bên cái giếng, các công việc chuẩn bị chiến đấu làm xong xuôi. Những con ngựa đóng dây thắng sẵn sàng lắc lắc những cái túi lúa đeo đầu, ăn nốt chỗ đại mạch. Bọn giữ ngựa và pháo thủ tránỉl nắng dưới bóng những hòm đạn, kẻ ngồi người nằm bên cạnh mấy khẩu pháo. gã pháo thủ nằm úp mặt xuống đất, hai chân bắt chéo, ngủ mà vai cứ giật giật. Có lẽ đầu tiên vốn nằm trong bóng râm, nhưng mặt trời di chuyển nên bây giờ nắng thiêu cái đầu trần của với bộ tóc xoăn đầy mùn rơm.
Lông của những con ngựa ướt đẫm bóng nhoáng dưới những đoạn dây thắng rất rộng, mồ hôi sủi bọt vàng vàng. Vài con ngựa cưởi của những tên sĩ quan và pháo thủ buộc bên hàng rào, co chân đứng ủ rũ. Bọn -dắc lặng thinh nghỉ ngơi, mồ hôi và bụi bậm đầy người. Vài tên sĩ quan và viên đại đội trưởng đại đội pháo ngồi dưới đất hút thuốc, lưng dựa vào thành gỗ của cái giếng. Ngay gần đấy có mấy gã -dắc nằm xoạc cẳng thành hình ngôi sao sáu cánh đống tân lê phơi khô. Chúng múc sữa chua trong cái thùng uống lấy uống để, thỉnh thoảng lại có gã nhổ trong miệng ra hạt đại mạch.
Trời nắng thiêu đốt. bóng người những dãy phố trong thôn kéo dài tới chân gò. Bọn -dắc nằm ngủ trong những nhà thóc, dưới hiên những nhà kho, bên những dãy hàng rào, dưới bóng râm vàng vàng của những bụi ngưu bàng. Những con ngựa chưa tháo yên cương đứng chen nhau bên những dãy hàng rào khổ vì nóng nực và buồn ngủ. gã -dắc cưỡi ngựa qua, lười nhác nâng cái roi lên tới ngang lưng con ngựa. Và sau khi rồi dãy phố lại hoang vắng như con đường bỏ ai nữa đồng cỏ. Những khẩu pháo sơn xanh lá cây và những con người ngủ thiếp sau khi kiệt sức vì hành quân và phơi nắng, tất ả đều có vẻ cần thiết và hiểu tự nhiên xuất ở nơi nầy làm gì.
Grigori chán quá, định bỏ về chỗ nghỉ, nhưng bỗng trông thấy ba gã -dắc đại đội khác cưỡi ngựa dọc theo dãy phố. Chúng dồn đám tù binh Hồng quân đông lắm. Bọn lính pháo binh nháo cả lên, chúng nhổm dậy, phủi bụi những chiếc áo quân phục cổ chui và quần ngựa. Mấy tên sĩ quan cũng đứng dậy. Trong sân nhà bên có gã sung sướng kêu lên:
- Các cậu ơi tù binh bị giải đến đây rồi? láo ấy à? Có Đức mẹ chứng giám đấy.
Những tên -dắc còn ngái ngủ chạy trong mấy cái sân ra. Toán tù binh tới nơi, tám chàng còn trẻ, bụi lấm bê bết, mồ hôi chua loét. Họ lập tức bị vây vòng trong vòng ngoài.
- Chúng nó bị tóm cổ ở đâu thế? - Tên đại đội trưởng pháo binh vừa hỏi vừa nhìn mấy người tù binh bằng cặp mắt tò mò lạnh như ttền.
gã áp giải trả lời, giọng phải cố ra bộ ngang tàng:
- Lính với tráng gì cái bọn nầy! Chúng nó bị chúng tôi tóm cổ trong đám hướng dương bên cạnh thôn đấy. Cứ rúc đầu xuống đất như những con cun cút khi thoáng bóng diều hâu… Chúng tôi ngồi ngựa sục ra chúng nó thế là đuổi. thằng bị bắn chết…
Mấy chiến sĩ Hồng quân sợ hãi đứng sát vào nhau. ràng là họ sợ bị tàn sát. Mắt họ nhìn lướt mặt bọn -dắc đầy vẻ bất lực.
Chỉ người nom nhiều tuổi hơn là mím chặt cặp môi bị giập đến chảy máu, nhìn qua đầu mọi người cách khinh bỉ bằng hai con mắt đen hiêng hiếng. Người ấy có khuôn mặt rám nắng đến nâu xịt, hai gò má cao, cái áo quân phục cổ chui nhớp nhúa, đôi xà cạp rách như xơ mướp. ta lùn choằn choằn, vai rất rộng. Chiếc cát-két kẹp dí còn hằn vết quân hiệu, có lẽ giữ lại từ hồi chiến tranh với Đức, ngồi chồm chỗm bộ tóc xoăn đen, cứng như lông ngựa, nom cứ như cái bánh tráng màu xanh lá cây. Người ấy đứng trong tư thế nghỉ, những ngón tay chuối mắn đen sì đặt lên cái cổ áo lót mở phanh và chỗ lộ hầu nhọn hoắt đầy những sợi lông đen cứng, móng tay có những vết máu khô. Nhìn bề ngoài chiến sĩ. Hồng quân nầy hình như rất thản nhiên, nhưng bên chân đưa ra phía trước hơi run run như bị lạnh, với cái cẳng chân to đần đẫn từ dưới lên tới đầu gối, nom rất khó coi vì bên ngoài vải bọc chân còn cuốn xà cạp.
Mặt mấy người kia đều nhợt nhạt, có chút cá tính gì cả. Riêng chàng nầy làm người ta phải chú ý với cặp vai quá rộng và khuôn mặt đầy nghị lực như người Tarta. Có lẽ chính vì thế mà tên đại đội trưởng pháo binh hỏi ta:
- Mày là ai?
Cặp mắt tí hí, đen như hai hòn than gầy của người chiến sĩ Hồng quân linh hoạt hẳn lên, và toàn thân ta cũng nhanh nhẹn lấy lại tư thế đàng hoàng:
- Hồng quân. Người Nga.
- Quê quán ở đâu?
- Tỉnh Pezen.
- Lính tình nguyện à? Đồ khốn nạn!
- Đâu có. Thượng sĩ quân đội cũ. Vào Hồng quân từ năm nghìn chín trăm mười bảy và ở lại cho đến ngày nay…
thằng áp giải chõ vào:
- Nó nổ súng vào chúng tôi đấy, cái thằng thù địch!
- Mày nổ súng à? - Tên đại uý cau mày, hỏi với vẻ mặt cay độc.
bắt gặp cặp mắt của Grigori đứng trước mặt bèn đưa mắt chỉ người tù binh.
- thằng như thế đấy! Mày nổ súng à, có phải ? Mày làm sao thế, nghĩ rằng bị tóm cổ à? Nếu ngay bây giờ lôi cổ mày xử bắn về tội đó sao?
- Tôi chỉ nghĩ tới việc bắn để tự vệ. - Cặp môi giập nát của chiến sĩ Hồng quân chúm lại thành nụ cười như nhận lỗi.
- Đồ khốn nạn, sao mày bắn để tự vệ nữa !
- Bắn hết đạn mất rồi.
Á-à-à ánh mắt của tên đại uý lạnh hẳn . nhìn người lính với vẻ khoái trá giấu giếm.
- Còn bọn chó đẻ nầy, chúng mày là người ở đâu? - đưa cặp mắt vui vẻ nhìn mấy người tù binh kia và hỏi bằng giọng hoàn toàn đổi khác:
- Bẩm quan lớn, chúng tôi bị bắt lính đấy ạ? Chúng tôi là dân các tỉnh Saratov… Balasov… - gã thanh niên cao lêu đêu, cổ dài ngẳng, mếu máo trả lời. nháy mắt lia lịa, tay gãi gãi bộ tóc đỏ lòn như màu gỉ.
Grigori rất khổ tâm trong khi tò mò nhìn những gã thanh niên áo quần màu cứt ngựa, với những khuôn mặt mu-gích giản dị và cái vẻ xấu xí thường thấy ở những người lính bộ binh. Riêng người có hai gò má cao làm chàng cảm thấy căm ghét. Chàng bèn hỏi ta bằng giọng châm biếm và cay độc:
- Sao mầy lại thú nhận tất cả như thế hử? Có lẽ mày chỉ huy đại đội của chúng nó phải ? Chỉ huy à? Đảng viên cộng sản à? Mầy bảo rằng bắnl hết đạn rồi phải ? Nếu vì cái tội ấy mà chúng tao dùng gươm chẻ xác mày ra sao hả?
Người Hồng quân phập phồng cái mũi bị báng súng đập bẹp, trả lời bằng giọng can đảm hơn:
- Tôi nhận như thế đâu phải vì muốn tỏ ra mình ngang tàng? Tôi giấu diếm làm gì cơ chứ? có bắn cứ nhận là có bắn… Tôi thế có đúng hử? Còn cái chuyện kia… các cứ xử tử tôi ở các … - người ấy lại mỉm cười. - tôi chẳng chờ đợi hành động gì tốt đâu, chính vì thế các mới là -dắc.
Mọi người chung quanh mỉm cười đồng tình. Grigori bị cứng lưỡi trước những lý lẽ vững vàng của người lính bộ binh. Chàng thấy mấy người tù binh ra giếng uống nước. Trong ngõ có đại đội bộ binh -dắc tiến ra theo đội hình trung đội.
Chú thích:
(1) câu trong đoạn ba của bài "Quốc tế ca" (ND)
(2) Nghị quyết của Đại hội lần thứ VIII Đảng Cộng sản Nga nêu là ngoài việc tăng cường đào tạo những cán bộ chỉ huy quân đội thuộc các tầng lớp vô sản và nửa vô sản, còn phải thu hút sử dụng những chuyên gia quân cũ, nhưng phải thông qua các chính uỷ mà tiến hành việc kiểm tra thường xuyên đối với họ về chính trị và đảng phái. (ND)

Chương 129


Ngay cả sau nầy, khi trung đoàn tiến vào khu vực chiến đấu liên miên, khi phải chỉ có lưới lửa mà có cả mặt trận ngoằn ngoèo chốc chốc lại đứt quãng, những khi ở sát liền với kẻ địch, chạm trán với họ, Grigori bao giờ cũng có cảm giác tò mò nhức nhối, muốn tìm hiểu biết chán về Hồng quân, về những người lính Nga mà chàng bị bắt buộc phải đánh nhau với họ vì lý do nào đó. Trong lòng chàng tựa như vĩnh viễn còn lại cái cảm giác ngây thơ và ẫu trĩ xảy ra trong những ngày đầu của cuộc chiến tranh bốn năm. Cái cảm giác ấy chàng bắt đầu có ở Lesnhuc, lúc chàng leo lên ngọn gò và lần đầu tiên nhìn kỹ cái cảnh lại nhốn nháo của quân đội Áo - Hung cùng các xe vận tải của chúng. "Họ là những con người như thế nào nhỉ?" Tựa như trong đời chàng chưa từng có những ngày ở gần Glubokaia, hồi chàng đánh nhau với chi đội của Chernekov. Hồi ấy chàng biết rất mặt mũi kẻ thù: chúng nó phần lớn là những tên sĩ quan sông Đông, là dân -dắc. Nhưng bây giờ chàng lại chạm trán với những người lính bộ binh Nga, những con người hoàn toàn khác hẳn, những kẻ họp thành cả khối người ủng hộ chính quyền Xô-viết, và như chàng nghĩ muốn chiếm lấy đất đai và các quyền lợi của người -dắc.
lần khác ngay trong chiến đấu, chàng có dịp gần như mặt giáp mặt với toán Hồng quân bất thần xông lên từ dưới đáy cái khe. Hôm ấy chàng đem theo trung đội trinh sát. dọc theo lòng khe ra chỗ cái khe phân nhánh nghe thấy những giọng tiếng Nga với những "ô" rất gắt, kèm theo tiếng chân bước loạt soạt. Vài chiến sĩ Hồng quân, trong đám có người Trung Quốc, nhảy lên bờ khe. Vì ngờ chạm trán với toán -dắc, họ kinh ngạc đứng đực ra trong giây.
- Quân -dắc! - người ngã xuống hốt hoảng kêu lên.
Người Trung Quốc nổ phát súng. Người có bộ tóc trắng trắng vừa ngã cũng lập tức lắp bắp kêu lên:
- Các đồng chí. Bố trí khẩu "Maxim!" Có -dắc!
- Nổ súng ! Bọn -dắc đấy!
Mitka Korsunov dùng khẩu Nagan bắn chết luôn chàng Trung Quốc rồi kéo ngoặt dây cương, làm ngựa của nó xô ngựa của Grigori, bỏ chạy trước nhất theo con đường lòng khe, giữa hai sườn khe rất dốc. Nó giật dây cương, thoắt cái bên nầy, thoắt cái bên kia, hướng con ngựa chạy ngoằn ngoèo chất đất dội tiếng. Những tên còn lại cũng quay ngựa chạy theo, tên nọ cố vượt tên kia. Sau lưng họ, khẩu súng máy nặng tặc tặc liên hồi với cái giọng nam trung của nó, phạt rụng hết lá những cây mận dại và sơn trà mọc đầy sườn dốc và những chỗ đất nhô ra, hung hãn bắn nát và xới tung lớp đá dưới lòng khe…
Vài lần nữa, Grigori còn có dịp nhìn sát mặt những chiến sĩ Hồng quân. Chàng nhìn thấy những viên đạn -dắc xới tung đất dưới chân những chiến sĩ ấy, và họ ngã xuống, chia tay với cuộc đời mảnh đất nầy, mảnh đất phì nhiêu và xa lạ đối với họ.
Nhưng dần dần Grigori cũng bắt đầu cảm thấy căm thù người Bolsevich. Họ nhảy xổ vào đời chàng như quân thù, bắt chàng phải rời bỏ ruộng đất! Chàng thấy tất cả những người -dắc khác cũng bị xâm chiếm bởi tình cảm đó. Tất cả những người -dắc cảm thấy như cuộc chiến tranh nầy nổ ra là hoàn toàn do lỗi của người Bolsevich xâm nhập vào Quân khu vì thế mỗi khi nhìn thấy những làn sóng lúa mạch chín rũ chưa được gặt về, thấy lúa chín bị dẫm nát dưới vó ngựa, thấy những sân đập lúa hoang vắng, mỗi khi nghĩ tới những người mẹ già vợ dại đủ sức mà vẫn phải quần quật với những đê-xi-a-chin đất ở nhà lòng họ rắn lại, và họ trở nên hung hãn như loài thú dữ. Trong khi chiến đấu, đôi khi Grigori cũng có cảm tưởng như các kẻ thù của mình, những người mu-gích thuộc các tỉnh Tambob, Riazan, Saratov, họ cũng chiến đấu với lòng ghen tuông vì ruộng đất như thế.
"Chúng ta chiến đấu vì ruộng đất cũng y như để giữ lấy người ". - Grigori nghĩ thầm.
Quân -dắc bắt đầu ít bắt tù binh. Mỗi ngày xảy ra nhiều trường hợp tàn sát tù binh. Những chuyện cướp bóc lan tràn khắp mặt trận như làn sóng lớn: họ lấy đồ đạc của những người bị tình nghi có cảm tình với Bolsevich, của những gia đình Hồng quân, tù binh bị lột trần trụi…
Cái gì cũng lấy, từ ngựa, xe, cho tới những đồ đạc cồng kềnh hoàn toàn vô ích. Lính tráng cũng như sĩ quan, chẳng tên nào lấy. Các xe vận tải tuyến hai đều chất đầy chiến lợi phẩm. xe chẳng thiếu thứ gì! Quần áo, samova, đồ thắng ngựa, máy khâu tất cả những thứ gì hơi có chút giá trị đều bị cướp . Rồi các của vơ vét lại được chất lên xe chở về nhà. Họ hàng thân thuộc của bọn lính -dắc sẵn sàng đánh xe chở đạn dược và lương thực tới đơn vị rồi từ đấy các của cướp bóc lại được chất đầy lên các xe tải chở về. Các trung đoàn kỵ binh đặc biệt hoành hành ngang ngược, mà kỵ binh lại chiếm đa số. Bộ binh ngoài cái ba-lô ra họ chẳng còn có chỗ nào khác để cất đồ. Nhưng kỵ binh có thể nhét đầy các túi yên, buộc vào những đoạn dây sau yên. Vì thế những con ngựa của họ nom tương tự như ngựa thồ hơn là ngựa chiến. Cái thói cá mè lứa vô kỷ luật bắt đầu nảy nở. Từ xưa đến nay, cướp bóc trong chiến tranh vẫn là động lực quan trọng nhất thúc đẩy người -dắc ra mặt trận, Grigori biết như thế lắm qua những câu chuyện được nghe các cụ kể về các cuộc chiến tranh trước kia cũng như qua kinh nghiệm bản thân. Ngay từ khi tiến vào hậu phương của nước Phổ, viên lữ đoàn trưởng, tên tướng có nhiều công trạng, tập hợp mười hai đại đội, giơ roi ngựa chỉ cái thành phố nằm dưới chân mấy ngọn đồi và :
- Các hãy chiếm lấy nó. Trong hai tiếng đồng hồ, thành phố nầy hoàn toàn thuộc quyền tự do hành động của các . Nhưng sau hai tiếng đồng, kẻ đầu tiên bắt quả tang cướp bóc bị xử bắn?
Nhưng hiểu sao Grigori thể nào quen chuyện ấy. Chàng chỉ lấy thức ăn cho người và lương thực cho ngựa. Chàng sờ sợ dám động đến của cải của người khác và kinh tởm các hành động cướp bóc. Chàng đặc biệt cảm thấy gớm ghiếc khi thấy những tên -dắc dưới quyền mình ăn cướp. Chàng giữ rất nghiêm kỷ luật trong đại đội. Nếu bọn -dắc dưới quyền chàng có cướp bóc cũng chỉ là những chuyện giấu diếm và hạn hữu. Chàng hề ra lệnh giết và lột quần áo giầy ủng của tù binh. Thái độ bị coi là quá mềm yếu như thế gây lòng căm phẫn của bọn -dắc cũng như của bọn thủ trưởng trung đoàn. tên sĩ quan cấp giật giọng thô bạo, và với chàng mất mặn mất nhạt:
- Nầy thiếu uý, tại sao lại làm hỏng đại đội của tôi như thế? Tại sao lại có cái kiểu tự do chủ nghĩa như thế hử? trải sẵn rơm để phòng bất trắc, để nếu ngã cũng đỡ đau có phải ? vẫn theo thói cũ muốn bắt cá hai tay có phải ? Như vậy làm thế nào khỏi sỉ vả được? Thôi, cần nhiều lời làm gì nữa? thuộc kỷ luật quân đội à? Sao, đổi à? Chúng tôi đổi ngay! Tôi ra lệnh ngay hôm nay bàn giao đại đội? Còn cái chuyện kia người em hãy nhớ lấy… Chớ có giở trò gì nữa đấy!
Đến cuối tháng, trung đoàn của Grigori hợp đồng tác chiến với vài đại đội của trung đoàn 33 trấn Elanskaia, cùng đánh chiếm thôn Gremiachi Lok.
Bên dưới, khoảng đất trũng mọc đầy liễu, tần bì và tiêu huyền. Chừng ba chục căn nhà tường trắng nằm rải rác sườn núi giữa những bức tường bao thấp lè tè bằng đá. núi, cao hơn cái thôn chút, có cái cối xay chạy bằng sức gió, gió thổi hướng nào cũng tới. Bốn cái cánh quạt bị buộc lại lên đen sì nền đám mây trắng bay tới từ phía sau ngọn gò, nom như cây thánh giá để nghiêng. Ngày hôm ấy mưa tầm tã, sương rơi mù mịt. trận bão tuỵết làm rơi xuống khe núi làn bụi vàng vàng, lá cây xào xạc rụng xuống đầy mặt đất. Những cây liễu đỏ cành lá xum xuê tím lại như màu máu. Những đống rơm to nổi lện như những ngọn gò lấp loáng trong các sân đập lúa. Bức màn sương mềm mại của ngày sắp sang đông phủ lên mặt đất nồng nặc mùi ngai ngái.
Grigori cùng trung đội của chàng vào ở căn nhà được tiền trạm phân cho. Chủ nhà theo Hồng quân. Người vợ béo tốt, có tuổi, cùng đứa con ra sức hầu hạ lấy lòng trung đội.
Grigori từ dưới bếp bước vào nhà trong, đưa mắt nhìn quanh. Xem ra chủ nhà sống cũng khá khẩm: sàn nhà sơn, những chiếc ghế dựa kiểu Viên, tấm gương soi, tường treo những bức ảnh kiểu các quân nhân thường chụp và tấm bằng khen của học sinh đóng khung đen. Grigori treo cái áo mưa ướt đẫm lên bếp lò rồi cuộn thuốc hút.
Prokho Zykov bước vào, dựa khẩu súng trường vào thành giường rồi cho biết giọng lãnh đạm:
- Đoàn xe vận tải tới đây. Ông cụ nhà cùng đấy, Grigori Panteleevich ạ.
- Sao? Đừng có bậy!
- đấy. Ngoài ông cụ nhà , bà con trong thôn ta đại khái có sáu người đem xe tới. ra mà đón?
Grigori khoác cái áo ca-pôt lên vai, bước ra.
Ông Panteley Prokofievich nắm dây hàm thiếc, dắt hai con ngựa vào trong cổng. Daria ngồi thu lu xe trong chiếc áo khoác bằng dạ nhà làm lấy. Daria cầm cương. Dưới cái mũ trùm đầu ướt đẫm của cái áo khoác, chị chàng long lanh cặp mắt ướt ướt, tươi cười nhìn Grigori.
- Bà con đồng hương đến đây làm gì thế nầy? - Grigori mỉm cười nhìn bố, hỏi to.
- Thế nào, con của cha, còn được thấy mày sống sót cơ à? Chúng tao đến chơi với mày đây, được mời mà cũng đến đây.
Grigori bước qua ôm lấy cặp vai rộng của bố và bắt đầu tháo đồ thắng khỏi xe.
- Mày bảo ngờ chúng tao lại đến à, Grigori?
- Tất nhiên rồi.
- Chúng tao ở trong đội dân công vận tải… Bị bắt . Đem đạn dược đến cho chúng mầy đấy, cứ yên trí mà đánh nhau.
Hai cha con vừa tháo ngựa vừa trao đổi những câu nhát gừng.
Daria hạ các thức ăn và thóc ngựa xe xuống.
- Còn chị đến đây làm gì?
theo cha mà. Cha ở nhà ốm đấy, từ Nô-en đến nay còn chưa khỏi. Mẹ chỉ lo xảy ra chuyện gì, thân mình nơi đồng đất nước người…
Ông Panteley Prokofievich ném cho hai con ngựa vài nắm cỏ nga quan thơm thơm xanh mướt rồi bước tới trước mặt Grigori. Ông lo lắng giương tròn cặp mắt đen, lòng trắng đỏ ngầu nom chẳng có gì là khỏe mạnh, và thầm hỏi bằng giọng khàn khàn:
- Thế nào, tình hình ra sao?
- Cũng chẳng sao. Chúng con vẫn đánh nhau.
- Tao nghe có tin đồn là bọn -dắc chịu tiến ra khỏi biên giới… Có đúng thế ?
- Mồm miệng thiên hạ… - Grigori đánh trống lảng?
- Nhưng sao lại thế, các em? - Ông già tự nhiên bằng giọng hốt hoảng và xa lạ hẳn. - Sao lại như thế được? Thế mà các cụ bô lão ở nhà cứ hy vọng… Ngoài chúng mầy ra lấy ai bảo vệ sông Đông, bảo vệ cha đẻ của chúng ta bây giờ? Lạy Chúa tôi, nếu chúng mầy chịu chiến đấu… Nhưng sao lại có thể như thế được? Bọn đánh xe vận tải của chúng mày láo… Chỉ gieo rắc hoang mang, cái quân chó đẻ?
Ba người vào trong nhà. Những tên -dắc khác cũng kéo đến.
Đầu tiên câu chuyện chỉ xoay quanh các tin tức trong thôn. Daria rỉ tai người chủ nhà rồi cởi cái tay nải đựng các món ăn, sửa soạn bữa tối:
- Nghe mầy bị mất chức đại đội trưởng rồi phải ? - Ông Panteley Prokofievich vừa hỏi vừa cầm cái lược xương rất đẹp chải bộ râu chảy xệ.
- Bây giờ con làm trung đội trưởng.
Câu trả lời lãnh đạm của Grigori như chọc vào tim ông già. Ông cau mày làm những vết nhăn trán thu cả vào chỗ, khập khiễng bước tới bên cạnh cái bàn, rồi vừa vội vã đọc vài câu kinh vừa kéo tà áo trermen lên lau cùi dìa và hỏi bằng giọng bực bội:
- Tại sao tự nhiên lại có chuyện ghét bỏ như thế? Hay là mày biết làm vừa lòng cấp ?
Grigori muốn về chuyện nầy trước mặt bọn -dắc bèn nhún vai ra vẻ khó chịu:
- Họ đưa chàng -dắc mới đến… Có văn hoá.
- Nhưng con ạ, mày cứ phục vụ họ cho hết lòng ! Chẳng bao lâu họ lại biết quý mày thôi! Chà, họ cứ mang cái thói thích những thằng có chữ nghĩa! Mày cứ là tôi được huấn luyện thực tế trong cuộc chiến tranh chống Đức nên còn hiểu biết hơn nhiều so với bất kỳ thằng đeo kính nào?
ràng là ông lão phẫn nộ. Còn Grigori chàng chỉ cau mày liếc nhìn sang bên: biết bọn -dắc có cười ?
Chuyện bị hạ cấp làm chàng buồn chút nào. Chàng sung sướng bàn giao đại đội, vì nghĩ rằng từ nay mình còn phải chịu trách nhiệm về tính mạng của em trong thôn nữa.
Nhưng dù sao lòng tự ái của chàng cũng bị xúc phạm và việc cha chàng bới lại chuyện đó bất giác làm chàng cảm thấy khó chịu.
Người chủ nhà xuống bếp. Ông Panteley Prokofievich thấy chàng đồng hương Bogatyrev bước vào, nghĩ rằng mình có được người ủng hộ, bèn bắt đầu :
- Thế là bụng dạ các đúng là nhất định muốn tiến quá địa giới Quân khu à?
Prokho Zykov chỉ hấp háy hai con mắt dịu dàng như mắt bò non, lặng yên mỉm cười, gì cả. Mitka Korsunov ngồi xổm bên cạnh bếp lò hút nốt mẩu thuốc, cháy cả tay. Ba gã -dắc khác nằm ngồi ngả nghiêng những chiếc ghế dài, và hiểu sao chẳng gã nào trả lời câu hỏi nêu ra. Bogatyrev vung tay cách đau khổ:
- Chúng nó có lo nghĩ gì lắm về các chuyện ấy đâu, - bắt đầu với cái giọng ồm ồm dội lên như tiếng còi xe lửa. - Chúng nó cỏ ngoài đồng mọc nữa chúng nó cũng mặc…
- Nhưng tiến xa nữa làm gì cơ chứ? - Ilin, gã hiền lành và ốm yếu hỏi bằng giọng lười nhác. - Tiến ra để làm cái gì? Vợ tôi chết để lại mấy đứa con côi cút mà tôi lại bỏ mạng cách vô ích hay sao?
- Chúng ta đánh bật chúng nó ra khỏi vùng đất -dắc rồi người nào về nhà người nấy! - gã khác kiên quyết ủng hộ Ilin.
Mitka Korsunov xoắn bộ ria vừa mềm vừa , chỉ cười bằng hai con mắt xanh lè.
- Còn đối với tôi chiến tranh cứ kéo dài năm năm nữa cũng được! Tôi thích đánh nhau!
- Ra ngo-o-oài! Đóng yên! - Ngoài sân có tiếng hô to.
- Ông thấy chưa? - Ilin kêu lên cách tuyệt vọng. - Các ông thấy chưa, hai ông bố già? Chưa kịp ráo mồ hôi mà ngoài kia lại quát: "Ra ngoài" rồi đấy! Như thế là lại phải bố trí rồi! Thế mà ông cứ bảo: địa giới! Còn có thể có địa giới địa giếc gì nữa? Phải chuồn về nhà thôi? Phải giảng hoà cho kỳ được, thế mà các ông lại bảo…
Vốn chỉ là báo động nhầm. Grigori bực tức dắt ngựa vào sân. Con ngựa chẳng làm gì nên tội cũng bị ăn cái ủng vào bẹn. Grigori điên tiết trợn tròn con mắt quát lên:
- Đồ quỉ dữ! cho thẳng lên!
Ông Panteley Prokofievich đứng ở cửa hút thuốc. Ông để cho bọn -dắc vào hết rồi mới hỏi:
- Làm gì mà loạn lên thế?
- Báo động? Có đàn bò mà quáng mắt trông ra bọn Đỏ.
Grigori cởi áo ca-pốt, ngồi vào bàn. Những tên -dắc khác cũng lầu bầu cởi áo, ném gươm, súng trường và băng đeo đạn lên chiếc ghế dài.
Khi mọi người nằm xuống ngủ cả, ông Panteley Prokofievich mới gọi Grigori ra sân. Hai cha con ngồi thềm nhà.
- Tao muốn bàn với mày việc, - Ông già vỗ vào đầu gối Grigori và khẽ - Tuần trước tao có đến chỗ thằng Petro. Trung đoàn Hai mươi tám của chúng nó nay ở Kalat… Tao đến đằng ấy kiếm được khá lắm con ạ. Thằng Petro nó cừ lắm, nó làm ăn cừ lắm. Nó cho tao quần áo, con ngựa, lại còn đường nữa… Con ngựa tốt quá.
- Thôi ! - Đoán ra ý bố, Grigôri cảm thấy như bị bỏng, chàng nghiêm khắc ngắt lời ông già. - Cha đến đây cũng vì việc ấy có phải ?
- Nhưng sao cơ chứ?
- Lại còn sao cơ chứ?
- Người ta đều lấy cả cơ mà, Griska…
- Người ta! Người ta lấy! - Grigori điên tiết, nghĩ ra được câu nào khác mà , chỉ nhắc lại. - Ở nhà còn thiếu thốn lắm hay sao? là lưu manh! mặt trận đánh nhau với Đức bao nhiêu đứa bị xử bắn vì làm những trò như thế rồi đấy!
- Nầy, đừng có quàng quạc lên như thế nữa? - Người cha lạnh lùng ngắt lời chàng. - Tao có ngửa tay ra xin mầy đâu. Tao chẳng cần gì cho cái thân xác của tao cả. Bây giờ còn sống, nhưng mai kia hai tay buông xuôi… Mầy hãy lo cho cái thân mày . Kỳ cục , kiếm được thằng sang trọng giàu có như thế nầy? Cả nhà có độc chiếc xe, thế mà nó… Mà tại sao lại lấy của những đứa theo bọn Đỏ cơ chứ? lấy của chúng nó là có tội đấy! Mà lấy về nhà mảnh vỏ cây cũng có chỗ dùng.
- Thôi ông đừng với tôi những chuyện ấy nữa! Nếu , tôi mời ông ngay khỏi chỗ nầy bây giờ! Bọn -dắc làm thế tôi đấm vào mõm cho, thế mà bố tôi lại đến để cướp của dân chúng! - Grigori thở hổn hển, người run bắn lên.
- Chính vì thế mà người ta mới tống cổ cho mầy làm cấp đại đội nữa đấy? - Người cha quái ác chọc cho chàng câu.
- Chuyện ấy đối với tôi có ra cái quái gì! Ngay cái trung đội nầy tôi cũng thôi nắm nữa?
- cũng chẳng sao! Thông minh , thông minh …
Hai người nín lặng phút. Grigori châm thuốc hút. Dưới ánh que diêm, chàng đưa nhanh mắt nhìn khuôn mặt vừa ngượng vừa tức tối của bố. Mãi đến lúc nầy chàng mới hiểu lý do của việc bố đến đây "Chính vì thế mà đem cả Daria theo, cái con quỉ già? Kéo nhau đến ăn cướp?" - Chàng nghĩ thầm.
- Thằng Stepan Astakhov về rồi đấy. Mầy được biết chưa? - Ông Panteley Prokofievich , giọng như dửng dưng.
- Sao lại có chuyện ấy? - Grigori đánh rơi cả điếu thuốc.
- Thế đấy vốn là nó chỉ bị bắt làm tù binh chứ bị giết. Về nom ra dáng con người lắm. Mang về cơ man nào quần áo và của cải! Phải chở bằng hai chiếc xe tải. - Ông già tố thêm và cứ huênh hoang như Stepan là ruột thịt với mình bằng. - Nó gọi con Acxinhia, và đăng lại vào quân đội ngay. Người ta dành cho nó chân tốt lắm, đại khái chủ nhiệm binh trạm gì đó, ở Kazan phải.
- Thóc nhà ta đập có được nhiều ? - Grigori hỏi lái sang chuyện khác.
- Bốn trăm mera.
- Hai đứa cháu của cha như thế nào?
- Ái chà chà, người em ạ, hai đứa cháu của tao đúng là hai vị hùng! Mầy phải có quà gửi về cho chúng nó mới được.
- ở mặt trận quà với cáp cái gì. - Grigori thở dài rầu rĩ, nhưng đầu óc chàng chỉ lẩn quẩn với Acxinhia và Stepan.
- Mầy có kiếm được khẩu súng trường nào ? Có thừa khẩu nào ?
- Cha cần súng trường làm gì?
- Để ở nhà dùng. Vừa chống thú dữ vừa chống kẻ gian. Phòng có chuyện gì xảy ra. Tao lấy được nguyên vẹn hòm đạn. Người ta lấy, thế là tao cũng lấy.
- Cha ra đội vận tải mà lấy. Cái của ấy vô thiên lủng. - Grigori cau mày mỉm cười. - Thôi cha ngủ . Con còn phải kiểm tra vọng gác.
Sáng hôm sau phần trung đoàn rời khỏi thôn nầy. Grigori lên ngựa ra , chàng chắc mẩm rằng mình cho ông bố ngượng và trở về tay . Nhưng vừa tiễn bọn -dắc xong, ông Panteley Prokofievich đàng hoàng vào nhà kho như chính mình là chủ nhà. Ông lấy những chiếc cổ ngựa và những đoạn dây thắng cái giá xuống, mang ra chiếc xe của ông. Chủ nhà lật đật chạy theo, nước mắt đầm đìa. Người ấy nắm lấy vai ông, kêu lên:
- Bố già ơi! Ông cụ sợ mang tội à? Sao lại làm khổ đứa trẻ côi cút như thế nầy? Trả lại cặp cổ ngựa cho tôi ! Trả lại , cụ hãy vì Chúa mà trả lại !
, , bà hãy để cho Chúa được yên, - Ông già Melekhov vừa lắp bắp trả lời vừa giằng tay khỏi tay người đàn bà. - Chồng bà mà đến vùng chúng tôi cũng cướp thôi. Chồng bà là chính uỷ có phải ? Thôi buông tay ra? "Của người của ta đều là của Chúa" cả cơ mà, vì thế bà hãy im , đừng tiếc làm gì nữa?
Rồi dưới yên lặng đồng tình của những tên dân công vận tải khác, ông bẻ khoá những chiếc hòm, chọn lấy những chiếc quần ngựa và áo quân phục còn mới nhất, đem ra chỗ sáng ngắm nghía, vò vò trong những ngón tay đen thủi ngắn cũn và bó tất cả lại…
Ông ra trước giờ ăn trưa. Daria mím chặt cặp môi mỏng dính, ngồi đống tay nải trong chiếc xe chất đầy đến ngọn. Phía sau có chiếc nồi nấu nước tắm úp lên tất cả. Ông Panteley Prokofievich tháo cái nồi nầy những viên gạch trong buồng tắm, ông vừa lặc lè khiêng nó ra tới xe bị Daria cho câu:
- Cha, cha đến cứt cũng từ!
Ông bèn trả lời bằng giọng phẫn nộ:
- Câm cái mồm, con mẹ ranh nầy! Tao mà đề lại cái nồi nầy cho chúng nó hay sao? Lo lắng công việc nhà cửa như mày cũng chẳng khác gì thằng khốn nạn Griska! Đối với tao cái nồi nầy cũng dùng được. Đúng thế đấy! Thôi đánh xe ! Việc gì đến mày mà hoác mồm ra?
Người chủ nhà chạy ra theo đóng cửa, hai con mắt khóc đến sưng vù. Ông Panteley Prokofievich giọng ôn tồn:
- Thôi chào bà nhá! Đừng có giận. Còn người còn của…

Chương 130


Ngày nối ngày như sợi dây xích, mắt nọ lồng vào mắt kia… Hành quân, chiến đấu, nghỉ ngơi. Nắng. Mưa. Mùi mồ hôi ngựa trộn lẫn với mùi da của yên ngựa bị hun nóng. Vì tinh thần luôn luôn căng thẳng, cho nên phải là máu và chỉ có thuỷ ngân bị nung bỏng chảy trong các mạch máu. Do mất ngủ, đầu nặng hơn cả những trái đạn pháo ba điu-im. Grigori chỉ mong được ngả lưng, đánh giấc cho béo mắt! Ngủ xong lại theo cái cày những luống đất mềm mềm, miệng hút sáo ra lệnh cho những con bò, tai lắng nghe tiếng những con sếu kêu lanh lảnh như tiếng kèn đồng, tay nhàng gỡ má những sợi mạng nhện óng bạc biết từ đâu bay tới, mũi luôn luôn ngửi mùi đất mùa thu mới vỡ, ngây ngất như mùi rượu vang.
Nhưng đâu có như vậy. Chỉ thấy những dải lúa bị dẫm dụi xuống thành đường . Bên đường là những đám tù binh bị lột quần áo, người đầy bụi bậm, đen xạm như những xác chết. Đại đội tiến, những cái móng sắt dưới vó ngựa đập xuống mặt đường, dẫm nát hoa màu. Quân -dắc kéo đến thôn nào, những tên thích cướp bóc cũng tới lục soát các gia đình có người bỏ theo Hồng quân, chúng dùng roi ngựa đánh vợ, đánh mẹ những kẻ bị coi là phản bội…
Những ngày mất hết sức sống vì buồn khổ cứ kéo dài, nhưng đều bị gió quét hết khỏi ký ức. kiện nào, dù là quan trọng, qua rồi mà còn để lại chút dấu vết gì. Đời sống hàng ngày trong lần chiến tranh nầy có vẻ buồn ngấy hơn đợt chiến trận trước, có lẽ vì xưa kia người ta được nếm đủ mùi rồi. Nhưng đối với bản thân cuộc chiến tranh, tất cả những kẻ từng trải qua lần trước đều có vẻ coi khinh: tất cả các mặt địa bàn chiến , binh lực sử dụng cũng như mức tổn thất so với lần đánh nhau với quân Đức đều chỉ là trò trẻ. Riêng cái bóng đen của Thần chết vẫn lù lù chút nào chẳng khác gì các chiến trường ở nước Phổ và nó vẫn bắt con người ta phải khiếp sợ, phải ngay ngáy phòng thân như loài vật.
- Thế nầy mà cũng gọi là chiến tranh à? Chỉ là cái gì nhại lại chiến tranh mà thôi. Trong trận chiến tranh với Đức, có khi quân Đức chỉ nã cho đợt pháo là mấy trung đoàn liền bị nhổ rễ. Nhưng bây giờ trong đại đội mới có hai thằng bị thương là có tổn thất! - Bọn cựu chiến binh lý với nhau.
Tuy vậy cái kiểu chiến tranh trò trẻ nầy vẫn cứ làm người ta tức tối. Tâm trạng bất mãn, mệt mỏi, phẫn nộ tích lại mỗi ngày nhiều. Trong đại đội ngày càng nghe thấy những ý kiến lải nhải:
- Chúng ta tống cổ bọn Đỏ thổ tả ấy ra khỏi đất đai sông Đông là đánh nước mã hồi thôi. Chẳng tiến qua địa giới làm gì cả? Cứ mặc cho nước Nga, còn chúng ta cứ sống theo kiểu của chúng ta. Chúng ta xông sang nhà chúng nó để áp đặt trật tự của chúng ta làm gì.
Suốt mùa thu các trận chiến đấu chỉ diễn ra uể oải ở gần Filonov. Trung tâm chiến lược chính là Sarysin, cả bên Trắng lẫn bên Đỏ đều ném vào đây những lực lượng tinh nhuệ nhất, còn ở mặt trận miền Bắc, trong hai bên tham chiến có bên nào thắng thế. Cả hai đều tích luỹ lực lượng, chuẩn bị giáng đòn quyết định. Bọn -dắc có những đội kỵ binh lớn. Chúng lợi dụng ưu thế nầy để tiến hành những trận phối hợp binh chủng, vu hồi bên sườn, đánh thọc vào hậu phương của địch. Bọn -dắc dành được phần thắng chỉ vì đối phương gồm toàn những đơn vị Hồng quân tinh thần chưa kiên định mới mộ ở các vùng chủ yếu gần mặt trận.
Những người lính quê ở hai tỉnh Saratov, Tambob đầu hàng hàng ngàn. Nhưng bộ chỉ huy Hồng quân vừa tung ra những trung đoàn công nhân, những chi đội thuỷ binh và kỵ binh là những cán cân lực lượng tập tức lấy lại thế cân bằng, quyền chủ động lại liên tiếp chuyển từ bên nọ sang bên kia, và hai bên lần lượt dành được những thắng lợi đơn thuần có ý nghĩa địa phương.
Tuy có tham gia chiến đấu nhưng Grigori chỉ thờ ơ theo dõi bước tiến của cuộc chiến tranh. Chàng tin chắc rằng đến mùa đông giữ nổi mặt trận nữa, chàng biết rằng tinh thần bọn -dẳc đều hướng về hoà bình và thể nào đến chiến tranh kéo dài.
Năm mười hoạ trung đoàn cũng nhận được báo chí. Grigori cầmm lấy tờ "Biên khu sông Đông" in bằng giấy bọc hàng vàng khè với cả niềm căm ghét, chàng nghiến răng đọc lướt qua những tin chiến . Còn bọn -dắc chỉ vui vẻ phá lên cười khi chúng đọc to cho họ nghe những dòng tin lời lẽ hung hăng, cố tô vẽ tinh thần phấn khởi:
"Ngày 27 tháng Chín những trận chiến đấu diễn ra ở hướng Filomonovskaia, phân thắng bại. Đêm 26, trung đoàn hùng của trấn Vosenskaia đánh bật quân địch ra khỏi trấn Botgornyi và bám sát quân địch, đột nhập vào thôn Lukianovsky, thu được rất nhiều chiến lợi phẩm và bắt được số rất lớn tù binh. Các đơn vị Đỏ rút lui hỗn loạn. Tinh thần em -dắc rất phấn khởi. Các chiến sĩ sông Đông xông lên dành những thắng lợi mới!"
- Bọn mình được bắt bao nhiêu tù binh nhỉ? số lượng rất lớn à? Ô hô-hô, cái bọn chó đẻ! Vẻn vẹn ba mươi hai thằng! Thế mà cái bọn nầy… à-hà-hà-hà! Mitka Korsunov đưa hai cái tay dài ngoẵng lên ôm sườn, mở hoác hai hàm răng trắng nhởn ra cười.
Bọn -dắc cũng chẳng tin gì các tin tức về thắng lợi của bọn "Kadet" ở Sibiri và Kuban. Tờ "Biên khu Đông Thượng" láo trâng tráo, hoàn toàn biết ngượng. Ovatkin, gã -dắc người quá khổ, có hai bàn tay rất to, đọc xong bài báo viết về vụ bạo động, của quân đoàn Tiệp Khắc, bèn ngay trước mặt Grigori:
- Bây giờ chúng nó trấn áp bọn Tiệp, nhưng xong xuôi đâu đó, chúng nó có bao nhiêu quân điều cả đến đây nện chúng ta, rồi được chạy vãi đái… tóm lại là… cái nước Nga ấy! Rồi kết luận đầy vẻ đe doạ - Tưởng chuyện đùa đấy phải ?
- Đừng có doạ người ta? Cái thằng chuyện ngu xuẩn làm mình đau cả bụng, - Prokho Zykov khoát lay tán thành.
Nhưng Grigori vừa cuốn thuốc hút vừa nhận định: "Đúng thế đấy!" trong lòng thầm cảm thấy khoái trá cách ác ý.
Tối hôm ấy, chàng mở phanh cổ chiếc áo sơ-mi dãi nắng bạc phếch đính hai cái lon vai màu cứt ngựa cũng bạc phếch, gù lưng ngồi rất lâu bên cạnh bàn. Khuôn mặt rám nắng của chàng nom rất nghiêm nghị. Dạo nầy chàng đẫy ra, các chỗ hõm cũng như hai bên gò má nhọn hoắt đều nây bằng, nhưng nom khỏe mạnh.
Chàng xoay xoay cái cổ đen xạm gân guốc, mơ màng vê vê bộ ria loăn xoăn đỏ ra vì phơi nắng và cứ nhìn chằm chằm vào điểm với hai con mắt tức tối mấy năm nay trở nên lạnh như tiền. Chàng suy nghĩ căng thẳng, cách hết sức vất vả khác hẳn ngày thường, và mãi đến khi nằm xuống ngủ, chàng mới như để trả lời cho câu hỏi chung của mọi người:
- Tiến thoái lưỡng nan!
Suốt đêm Grigori chợp được mắt. Chốc chốc chàng lại ra thăm con ngựa và đứng lại rất lâu bên thềm, người cứ như bị bó chát trong bầu khí chết lặng, đen ngòm, loạt soạt như lụa.
***
Xem ra ngôi sao chiếu mạng của Grigori vẫn còn vượng. Ngôi sao xíu ấy vẫn lặng lẽ lập lòe toả sáng và còn chưa đến lúc nó rụng ra, rơi xuống, rạch lóe bầu trời với vạch sáng lạnh lẽo. Chỉ trong mùa thu mà có ba con ngựa bị bắn chết ngay trong khi Grigori cưỡi. Cái áo ca-pốt của chàng thủng năm chỗ. Thần chết như nô giỡn với chàng -dắc nầy, và mới sà cái cánh đen của nó phẩy qua người chàng chút thôi. lần có viên đạn bắn xuyên qua đầu cái cán gươm bằng đồng, sợi dây ngù rơi thẳng xuống chân con ngựa như bị cắt đứt:
- Có ai đem hết tâm hồn ra cầu nguyện cho cậu đấy, Grigori ạ, - Mitka Korsunov với chàng và rất đỗi ngạc nhiên khi nó thấy nụ cười nở môi Grigori chẳng có gì vui vẻ.
Mặt trận tới bên kia đường sắt. Hôm nào cũng thấy những xe vận tải chở dây thép gai đến. Hôm nào điện tín cũng đánh ra mặt trận mấy dòng chữ:
"Chỉ ngày ngày hai quân đội của các nước đồng minh được điều tới. Trước khi quân tiếp viện tới nơi cần phải thủ các đường biên giới Quân khu và chặn đứng các cuộc tấn công của quân Đỏ bằng bất cứ giá nào".
Dân chúng bị bắt phu dùng thuốn sắt chọc xuống lớp đất đóng băng, đào những dãy chiến hào rồi lấy dây thép gai vây quanh.
Nhưng đêm đêm, khi bọn -dắc rời bỏ chiến hào về sưởi ấm trong các nhà dân, trinh sát của Hồng quân lại tiến sát các chiến hào, phá đổ các cọc hàng rào và đính những bản kêu gọi dân -dắc(1) vào những cái gai han n của lưới dây thép. Bọn -dắc đọc ngốn ngấu các lời kêu gọi ấy như đọc thư của người thân. ràng là trong những điều kiện như thế mà còn muốn kéo dài chiến tranh chẳng có nghĩa lý gì nữa. Trời đánh đùng cái rét ngọt rồi cứ hết đợt tan băng lại đến những đợt mưa tuyết như trút. Tuyết ngập các chiến hào. Khó mà nằm lại trong đó, dù chỉ giờ. Bọn -dắc bị rét cóng, có những kẻ bị hỏng chân hỏng tay vì lạnh. Trong các đơn vị bộ binh và trinh sát, nhiều người có ủng. Có những gã ra trận mà cứ như ra sân đuổi gia súc với đôi ủng ngắn ống và cái quần đơn.
Người ta tin vào quân Đồng minh. hôm Andrey Kasulin câu chua chát: "Chúng nó cưỡi bọ hung đến?". Trong những lần chạm trán với các đội trinh sát Hồng quân, bọn -dắc thường nghe thấy phía bên kia gào lên: "Nầy nầy! Các con chiến ngoan đạo kia ơi? Các xe tăng đến thăm chúng tôi, nhưng chúng tôi trượt tuyết đến thăm các đấy! Liệu mà bôi sẵn mỡ vào gót chân. Chẳng bao lâu nữa chúng tôi đến chơi nhà thôi!"
Đến trung tuần tháng Mười . Hồng quân chuyển sang tấn công. Họ chiến đấu bền bỉ, dồn các đơn vị -dắc về tuyến đường sắt nhưng chỉ thời gian sau, các chiến dịch mới tiến tới bước ngoặt. Ngày mười sáu tháng Mười hai, sau trận chiến đấu dằng dai, kỵ binh Hồng quân đánh bật được trung đoàn 33, nhưng tại khu vực của trung đoàn trấn Vosenskaia hồi nầy triển khai ở gần thôn Colodediansky, họ vấp phải sức chống cự kiên quyết.
Từ sau những dãy hàng rào đầy tuyết vây quanh các sân đập lúa, các xạ thủ súng máy của trấn Vosenskaia đón tiếp quân địch tiến trong đội hình bộ binh bằng những loạt hoả lực bắn quét. Dưới hai bàn tay giàu kinh nghiệm của gã Anchipov người thôn Kargin, khẩu súng máy nặng bố trí ở cánh bên phải bắn tản theo chiều sâu rồi phạt ngang các đội hình tản khai của địch tiến vọt từng chặng. đại đội bị phủ kín dưới khói đạn. Nhưng từ cánh bên trái có ngay hai đại đội tiến ra vu hồi.
Lúc trời sắp hoàng hôn, chi đội thuỷ binh vừa được điều tới mặt trận thay thế các đơn vị Hồng quân bắt đầu tấn công uể oải. Họ nằm xuống, cũng hò hét, cứ lầm lì xung phong thẳng vào mấy khẩu súng máy.
Grigori bắn ngừng tay. Buồng đạn bốc khói. Nòng súng nóng bỏng, cháy cả ngón tay. Chàng chờ súng nguội bớt, rồi nhét kẹp đạn mới, và nheo mắt đưa đầu ruồi đuổi theo những hình người đen đen đằng xa.
em thuỷ binh đánh quị bọn -dắc. Các đại đội -dắc tháo ngựa, phi như bay qua thôn, chạy lên gò. Grigori quay đầu nhìn lại, bất giác để rơi dây cương. Từ gò nhìn ra xa có thể thấy cánh đồng tuyết với những mũi đất mọc đầy cỏ dại bị tuyết lấp kín và những cái bóng màu tím ngắt của buổi hoàng hôn trải dài sườn khe núi. cánh đồng ấy, suốt khoảng dài đến vec-xta, xác của những người thuỷ binh bị hoả lực súng máy bắn chết nằm lấm tấm như những nốt ban đen. Trong những chiếc áo vải buồm và áo da ngắn, họ lên đen đen mặt tuyết như đàn quạ đậu xuống để sắp sửa bay lên…
Chiều hôm ấy, các đại đội -dắc bị đánh tan nát trong trận tấn công của địch, mất liên lạc với trung đoàn trấn Elanskaia và trong các trung đoàn có phiên hiệu của khu Ust-Medvedisky trước kia bố trí ở bên phải họ. Chúng dừng lại nghỉ đêm trong hai thôn bờ con sông rất , nhánh của sông Buduluc.
Từ lúc hoàng hôn, Grigori theo lệnh tên đại đội trưởng bố trí những vọng gác. Lúc trở về đến trong ngõ chàng gặp tên trung đoàn trưởng và tên phó quan của trung đoàn.
- Đại đội ba đâu? - Tên trung đoàn trưởng ghìm cương hỏi.
Grigori trả lời. Hai tên kia thúc ngựa .
- Đại đội thương vong có nhiều ? - Tên phó quan quãng rồi còn hỏi thêm. nghe câu trả lời, hỏi lại:
- Thế nào?
Grigori cứ cắm cổ , trả lời.
Suốt đêm có những đội vận tải biết của nơi nào kéo qua thôn. đại đội pháo dừng lại rất lâu bên cạnh ngôi nhà Grigori ở cùng với bọn -dắc. Qua cái cửa sổ cánh có thể nghe thấy những tiếng chửi tục, tiếng kêu của bọn coi ngựa và những tiếng chân nhộn nhịp. Vài tên lính pháo binh và liên lạc của trung đoàn bộ có mặt trong thôn cũng vào trong nhà để sưởi. Đến nửa đêm lại có ba tên pháo thủ của đại đội pháo vào thêm làm chủ nhà và bọn -dắc mất cả ngủ. Ở nơi gần đấy, chúng có cỗ pháo bị sa lầy dưới lòng sông, vì thế quyết định nghỉ lại đêm rồi sáng hôm sau lấy bò kéo cỗ pháo lên. Grigori thức giấc, chàng nhìn rất lâu bọn pháo binh, chúng vừa gừ gừ trong họng vừa cậy những đám bùn đóng băng bám ủng, cởi ủng cởi tất và hong những miếng vải bọc chân lên ống khói của cái lò xây dưới đất. Rồi lại thêm tên sĩ quan pháo binh bùn váy đến tai. xin được cùng nghỉ đêm rồi cởi áo ca-pốt và đưa tay áo chiếc áo quân phục cổ đứng lên lau rất lâu những vết bùn bắn đầy mặt với vẻ rất là thẫn thờ.
- Chúng ta bị mất khẩu pháo. - vừa vừa nhìn Grigori bằng hai con mắt chịu đựng như mắt của con ngựa mệt mỏi. - Cuộc chiến đấu hôm nay chẳng khác gì lần ở Matrekhaia. Vừa bắn được hai phát bị chúng nó mò ra ngay… Thế là chúng nó dập xuống cho trận ra trò, trục khẩu pháo lập tức bị gãy! Mà khẩu pháo lại nằm trong sân đập lúa. Cứ tưởng còn kiếm đâu được nơi ngụy trang tốt hơn nữa! - Kèm theo bất cứ câu nào đều chửi lời rất tục tĩu. Có lẽ đó là do thói quen và chửi cũng chẳng có ý thức gì. - Ngài thuộc trung đoàn trấn Vosenskaia à? Nhưng ngài uống nước trà nhé! Bà chủ nhà thân mến ơi, bà cho em tôi mượn cái samova nhé, có được ?
Thằng cha hết sức lắm mồm, chuyện với lát chán ngấy. Trà uống hết tách nọ đến tách kia. Nửa giờ sau, qua chính miệng , Grigori được biết rằng sinh ở trấn Platonovskaia, tốt nghiệp trường thực nghiệp, có tham gia trận chiến tranh với Đức, và lấy vợ hai lần đều chẳng ra sao cả hai.
- Bây giờ "Amen" cái Quân đội sông Đông thôi! - vừa vừa thè cái lưỡi đỏ lòm nhọn hoắt ra liếm mồ hôi cặp môi cạo nhẵn nhụi, - Chiến tranh sắp kết thúc đến nơi rồi. Ngày mai mặt trận vỡ và chỉ hai tuần nữa chúng ta có mặt ở Novocherkask. Họ mang cái mộng tấn công vào nước Nga với những thằng -dắc chân ? Như thế họ có phải là những thằng ngu đần dại dột nào? Còn bọn sĩ quan chính ngạch, tất cả chúng nó đều chỉ là những thằng đểu cáng vô lại? Ngài là dân -dắc à? Đúng thế à? Chúng nó muốn dùng bàn tay của các ngài để bới hạt dẻ trong lửa ra cho chúng nó xơi đấy. Còn chúng nó cứ rúc trong các cơ quan hậu cần để cân thóc và lá nguyệt quế!
luôn hấp háy hai con mắt màu sắc nom cứ như mắt rỗng, ngọ nguậy cái thân mình to lớn và chắc nịch, người ngả hẳn xuống mặt bàn, trong khi đó hai bên mép cái miệng rộng dành ra cứ trễ xuống cách thê thảm và nét mặt vẫn giữ nguyên cái vẻ ngoan ngoãn vâng chịu như nãy của con ngựa bị đối xử tàn tệ.
- Xưa kia, dù dưới thời Napoleon cũng vậy, đánh nhau thú biết mấy? Quân đội hai bên tiến tới gần nhau, giáp là cà trận, rồi lại mỗi bên ngả. Chẳng có mặt trận mà cũng chẳng phải ngồi rũ trong chiến hào. Nhưng bây giờ mà muốn mò mẫm tìm hiểu trong các chiến dịch vỡ mẹ nó đầu. Nếu xưa kia bọn viết sử quen xằng bậy bây giờ họ càng bậy xằng hơn trong khi viết về cuộc chiến tranh nầy! Chỉ là trò chán ngấy chứ còn là chiến tranh nữa! Chẳng có màu sắc gì cả. là bẩn thỉu! Và chung là hoàn toàn vô nghĩa lý. Tôi chỉ muốn lôi hai tay chóp bu của hai bên đến cho họ choảng nhau trận. Tôi bảo: "Thưa ngài Lenin, đây là lão quản để giúp ngài, ngài hãy học ở lão cách dùng súng. Còn ngài, thưa ngài Krasnov, nếu ngài biết là nhục cho ngài". Sau đó cứ để cho hai tay chơi với nhau như David và Goliat(2) ấy: bên nào thắng bên ấy nắm chính quyền. Đối với nhân dân ai cai trị họ mà chẳng thế. Ngài thấy thế nào, ngài thiếu uý?
Grigori trả lời. Chàng đờ đẫn nhìn những cử động giật giật của đôi vai và hai bàn tay rất nhiều thịt, cái lưỡi đỏ lòm luôn luôn động đậy trong cái lỗ miệng nom rất tởm. Chàng buồn ngủ lắm rồi vì thế rất bực mình với gã sĩ quan pháo binh ngu xuẩn và đáng ghét nầy. Hai cái chân đẫm mồ hôi của hôi xù như mùi chó, ngửi đến buồn nôn…
Sáng hôm sau Grigori tỉnh dậy với cái cảm giác nhức nhối như đứng trước việc gì đó chưa được giải quyết. Cái kết cục nầy, Grigori đoán thấy trước từ mùa thu, nhưng dù sao chàng vẫn cảm thấy kinh ngạc vì nó ập tới cách quá đột ngột. Grigori thấy rằng cái tinh thần chán ghét chiến tranh trước kia, chỉ len lỏi trong các đại đội và các trung đoàn như những con suối rất , nhưng đến nay các con suối ấy họp lại với nhau lúc nào biết thành dòng sông mãnh liệt. Và bây giờ chàng nhìn thấy dòng nước đó ào ào tràn qua mặt trận như muốn nuốt chửng hết thảy.
Khi trời sang xuân, người đồng cỏ cũng thường thấy như thế. Mặt trời chói lọi. Bốn bề toàn màu tuyết tím ngắt chưa bị suy suyển chút gì. Nhưng bên dưới lớp tuyết ấy diễn ra cái công việc tuyệt đẹp, làm làm lại hàng năm từ ngàn đời nay, nhưng mắt con người nhìn thấy được, là giải phóng hòn đất. Mặt trời gặm dần lớp tuyết, đục khoét nó, từ từ, làm cho nước thấm từ bên dưới lên. Chỉ qua đêm đầy sương mù là sáng hôm sau, váng băng mỏng mặt tuyết ràn rạt, ầm ầm chìm xuống, nước lũ xanh lá cây chảy núi xuống sủi bọt ngầu lên tất cả các con đường cái và đường mòn. Từng đám tuyết tan dở bắn vung tứ phía dưới vó ngựa. Trời trở ấm. Các ngọn gò cát được bốc trần.
Thứ mùi nguyên thuỷ của đất sét và cỏ mục xông lên nồng nặc. Đến nửa đêm, các khe núi bắt đầu gào rú ầm ầm, những cái khe bị những mảng tuyết trôi chảy vào đầy ắp cũng vang lên. Những khoảng đất cày đen mịn như nhung mới được bóc trần lên làn hơi ngòn ngọt. Trước khi hoàng hôn xuống con sông xíu đồng cỏ rên rỉ, phá vỡ lớp băng, cuốn những mảnh băng trôi theo, rồi chạy ào ào, tràn trề, đầy ắp như vú mẹ. Kinh ngạc trước cái kết cục bất ngờ của mùa đông, người qua đường đứng bờ cát, đưa mắt kiếm chỗ còn tương đối nông, và giơ roi đánh ngựa đẫm mồ hôi ve vẩy hai tai. Nhưng tuyết bốn bề vẫn xanh rờn, thâm hiểm và ngây thơ, mùa đông trắng xoá vẫn như đắm trong giấc mơ…
Trung đoàn rút lui suốt ngày. Những chiếc xe vận tải chạy long lên các nẻo đường. Ở nơi nào đó bên phải, có đám mây xám như che đường chân trời. Những loạt đạn pháo binh nổ rầm rầm như đá lở phía sau đám mây. Các đại đội dẫm lõm bõm những con đường tan tuyết đầy phân ngựa. Vó ngựa trộn nhão tuyết ẩm, bùn bết vào đầy những đám lông hình bàn chải phía mông ngựa. Bọn lính liên lạc cho ngựa phóng theo hai bên đường.
Trong những bộ lông xanh đen bóng nhẫy, những con quạ đầy vẻ quan trọng và ngượng nghịu như những chàng kỵ binh bộ, ngật ngưỡng cách oai vệ bên lề đường. Như trong buổi duyệt binh chúng để chỗ những đại đội -dắc, những phân đội bộ binh rách rưới lam lũ, những đoàn xe vận tải rút lui qua trước mặt.
Grigori hiểu rằng cái lò xo phát động cuộc rút lui khi mở chốt, văng ra rồi còn có gì đủ sức ngăn chặn được nữa. Và ngay đêm ấy, chàng tự ý rời bỏ trung đoàn với cả quyết tâm đầy hân hoan.
- sắp sửa đâu đấy, Grigo Panteleev? - Mitka Korsunov hỏi. Từ nãy nó đưa cặp mắt châm biếm theo dõi Grigori mặc áo mưa ra ngoài áo ca-pôt và mắc cả thanh gươm lẫn khẩu Nagan vào giây lưng.
- Nhưng cậu hỏi làm gì?
- Tò mò muốn biết đấy thôi.
Những viên tròn tròn hồng hồng lên gò má Grigori, nhưng chàng vẫn nháy mắt trả lời cách vui vẻ:
- Đến cánh đồng " đâu ". Cậu hiểu chưa?
Chàng xong bước ngay ra khỏi nhà.
Con ngựa của chàng sẵn yên cương, đứng bên ngoài.
Grigori rong ruổi cho đến lúc trời rạng những con đường bốc hơi mù mịt trong đêm giá buốt. "Mình ở nhà ít bữa, xem mọi người qua cái nạn nầy như thế nào, rồi lại quay về trung đoàn cũng được", - Chàng thoáng có ý nghĩ như của kẻ đứng ngoài cuộc về những con người hôm qua còn cùng chiến đấu sát cánh với mình.
Rồi hôm sau, lúc buổi chiều, chàng dắt ngựa vào trong sân ngôi nhà của bố, con ngựa lảo đảo vì mệt mỏi, gầy rộc sau chặng đường hai trăm vec-xta chạy trong hai ngày.
Chú thích:
(1) Có lẽ đây là kêu gọi lịch sử của Xô-viết các uỷ viên nhân dân do Lenin và Stalin ký ngày 30-5-1948, hô hào nhân dân lao động -dắc vùng sông Đông và sông Kuban đấu tranh chống lại bè lũ phản cách mạng bên trong và bên ngoài.
(2) Theo cựu ước, David là con nhà địa chủ ở Betlecai, đánh nhau với tên khổng lồ Goliat của quân đội Philixtanh, giết được tên nầy bằng cách lăng hòn đá vào trán nó, nhờ đó làm cho quân địch như rắn đầu, bị đại bại. (ND)

Chương 131


Đến cuối tháng mười , ở Novocherkask bắt đầu biết tin có phái đoàn quân của các nước Đồng minh sắp được cử đến nơi. Trong thành phố truyền rất dai dẳng những lời đồn rằng hạm đội lớn của thả neo ngoài khơi hải cảng Novorossisk, rằng những đơn vị lính thuỷ đánh bộ rất lớn của quân đội Đồng minh điều từ Salonik về đây đổ bộ lên, rằng quân đoàn khinh binh da vàng và da đen của Pháp đổ bộ, và chỉ trong thời gian rất ngắn mở màn trận tấn công hiệp đồng với Tập đoàn quân tình nguyện. Các tin đồn ấy truyền lan trong thành phố như những đám tuyết lăn theo mặt dốc…
Krasnov ra lệnh tổ chức đội danh dự gồm toàn những gã -dắc thuộc trung đoàn ngự lâm Atamansky. Người ta cấp tốc phát những đôi ủng cao, những dây đeo đạn trắng cho hai đại đội lính trẻ của trung đoàn nầy và cũng cấp tốc điều chúng Taranroc cùng với đại đội kèn đồng.
Với mục đích thăm dò tình hình chính trị bằng phương pháp đặc biệt, bọn đại biểu trong pháo đoàn quân và Pháp ở miền Nam nước Nga quyết định cử vài tên sĩ quan đến Novocherkask.
Nhiệm vụ của chúng là tìm hiểu tình hình sông Đông cùng các triển vọng của cuộc đấu tranh chống người Bolsevich sau nầy. Đại diện cho nước có viên đại uý Baul và hai viên trung uý Blumphen và Monro. Đại diện cho Pháp có viên đại uý Osanh và hai viên trung uý Dupre và Pho. Thời vận chớ trêu làm cho mấy tên vô danh tiểu tốt trong phái đoàn quân Đồng mình rơi vào cái cương vị là những "sứ thần". Việc đón tiếp chúng làm cho tướng phủ của tên ataman bấn cả lên.
Các ngài "sứ thán" ấy được đưa tới Novocherkask cách hết sức long trọng. Trước những thái độ quá ư bợ đỡ, mấy tên sĩ quan tép riu mê mẩn cả đầu óc và sau khi cảm thấy tính chất vĩ đại " " của mình, chúng bắt đầu lên mặt kẻ cả và nhìn những viên tướng uy danh lừng lẫy cùng những tên đại thần của cái nước cộng hoà ma trơi nầy bằng nửa con mắt.
Trong khi chuyện với bọn tướng lĩnh -dắc, hai gã trung uý miệng còn hơi sữa của Pháp bắt đầu có những giọng trịch thượng và kiêu ngạo qua cái bề ngoài lễ phép và lịch đường mật truyền thống của người Pháp.
Tối hôm ấy trong lâu đài có dọn bữa tiệc mời trăm người ăn. Dàn hợp xướng của Quân khu trải ra trong căn phòng khách lớn những dải lụa mịn màng của những bài dân ca -dắc, được điểm thêm phong phú bằng những giọng nam cao lôi cuốn. Đội kèn đồng uy nghiêm cử vang những bài quốc ca của các nước Đồng minh. Giữ đúng cương vị của mình trong các trường hợp như thế nầy, các ngài "sứ thần" ăn uống rất từ tốn, rất đàng hoàng. Các vị khách của ngài ataman cảm thấy ý nghĩa lịch sử của giờ phút nầy nên cứ lấm lét nhìn họ.
Krasnov bắt đầu phát biểu:
- Thưa các ngài, các ngài ngồi lúc nầy đây trong toà đại sảnh lịch sử. những bức tường của đại sảnh nầy, những vị hùng của cuộc chiến tranh nhân dân lần trước, cuộc chiến tranh nhân dân năm nghìn tám trăm mười hai, lặng lẽ nhìn các ngài. Platov(1), Ilôvaisky, Denisov nhắc nhở chúng ta những ngày thiêng liêng, hồi nhân dân Paris đón mừng những người đến giải phóng mình, những chiến sĩ -dắc sông Đông, hồi hoàng đế Alexandr đệ nhất(2) khôi phục lại nước Pháp tươi đẹp từ những mảnh vỡ nát, từ những đống hoang tàn…
Các vị đại diện của "nước Pháp tươi đẹp" uống khá nhiều rượu Chimlianskoie nên bắt đầu vui vui, mắt nhìn ươn ướt, nhưng các vị vẫn chăm chú nghe Krasnov hết lời. Sau khi miêu tả tràng giang đại hải các thảm hoạ mà "nhân dân Nga phải chịu đựng dưới ách áp bức của những tên Bolsevich man rợ", Krasnov kết luận bằng giọng lâm ly thống thiết:
- Những người đại biểu ưu tú nhất của nhân dân Nga chết trong những phòng tra tấn của bọn Bolsevich. Họ đăm đăm nhìn vào các ngài, họ mong đợi giúp đỡ của các ngài, và các ngài cần phải giúp đỡ họ, và chỉ giúp đỡ họ thôi, chứ cần giúp đỡ sông Đông. Chúng tôi có thể kiêu hãnh rằng chúng tôi được tự do! Nhưng tất cả tâm tư của chúng tôi đều hướng về nước Nga vĩ đại, mục đích cuộc đấu tranh của chúng tôi là nước Nga vĩ đại nước Nga trung thành với các đồng minh của mình, nước Nga bảo vệ các quyền lợi của họ, vì họ mà tự hy sinh thân mình, nhưng nay lại khao khát mong ngóng giúp đỡ của họ. trăm linh bốn năm trước đây, vào ngày tháng Ba, nhân dân Pháp đón mừng hoàng đế Alexandr đệ nhất cùng đội ngự lâm Nga. Và từ ngày ấy, cuộc sống của nước Pháp bước sang thời đại mới và thời đại nầy đưa nước Pháp lên hàng đầu. trăm linh bốn năm trước đây, bá tước Platov, vị ataman của chúng tôi, là vị khách của London. Chúng tôi chờ đón các ngài ở Moskva! Chúng tôi chờ đón các ngài, để trong giai điệu của những bản hành khúc khải hoàn và của bài quốc ca của chúng tôi, chúng ta cùng tiến vào điện Kremli, để cùng chung hưởng những ngọt bùi của hoà bình và tự do! Nước Nga vĩ đại! Bốn tiếng đó bao hàm tất cả các ước mơ và kỳ vọng của chúng tôi!
Sau những lời kết luận của Krasnov, tên đại uý Baul đứng dậy. Tất cả những tên có mặt trong bữa tiệc đều chết lặng trong những thanh của lời phát biểu bằng tiếng . Gã thông ngôn bắt đầu dịch bằng giọng phấn khởi:
- Nhân danh cá nhân và nhân danh đại uý Osanh, đại uý Baul xin tuyên bố với vị ataman sông Đông rằng hai đại uý là đại biểu của các cường quốc trong Đồng minh, được cử đến để tìm hiểu về những việc xảy ra trong vùng sông Đông. Đại uý Baul đảm bảo rằng các cường quốc Đồng minh giúp đỡ vùng sông Đông và Tập đoàn quân tình nguyện trong cuộc đấu tranh dũng của họ chống bọn Bolsevich bằng tất cả các lực lượng và phương tiện, kể cả sinh lực.
Gã thông ngôn còn chưa hết câu cuối cùng ba đợt "hu-ra" gầm lên như sấm làm rung cả bốn bức tường căn phòng lớn.
Những tiếng chạm cốc chúc mừng vang lên trong những thanh hùng tráng của đội kèn. Người ta uống mừng phồn vinh của "nước Pháp tươi đẹp" và "nước hùng mạnh", uống để cầu Thượng đế "ban cho thắng lợi đánh bại quân Bolsevich"… Thứ rượu vang "sánh như đèn" của vùng sông Đông sủi bọt trong những cái cốc chân cao, toả ra những tia đều đều và mùi thơm ngọt ngọt…
Mọi người có vẻ mong các ngài đại biểu của phái đoàn Đồng minh vài lời. Tên đại uý Baul cũng để họ phải chờ đợi:
- Tôi xin nâng chén chúc mừng nước Nga vĩ đại, và tôi cũng muốn được nghe ở đây bài quốc ca cổ xưa và tuyệt hay của các ngài. Chúng tôi cần biết lời ca như thế nào, nhưng chúng tôi chỉ muốn được nghe điệu nhạc…
Gã thông ngôn dịch xong, Krasnov quay khuôn mặt tái nhợt vì cảm động nhìn lượt bọn khách khứa và hô lên, giọng phá ra:
- Vì nước Nga vĩ đại, thống nhất và thể chia cắt, hu-ra!
Đội nhạc bắt đầu cử bài "Cầu Thượng đế bảo vệ vua Nga", tiếng nhạc vừa mạnh vừa nhịp nhàng. Mọi người đều đứng đậy cạn cốc.
Nước mắt chảy ròng ròng mặt lão tổng giám mục Germogen râu tóc bạc phơ. "Hay là hay! " - Tên đại uý Baul chuếnh choáng hơi men phấn khởi kêu lên. tên cao cấp trong hàng quan khách cảm động quá khóc rống lên như con nít và vùi cả bộ râu của vào chiếc khăn ăn bê bết những hạt trứng cá dập nát.
Đêm hôm ấy, gió biển Azov gào rú hung hãn bên thành phố. Trận bão tuyết đầu mùa ập tới làm cái mái tròn của toà nhà thờ lấp loáng thứ ánh sáng đầy tử khí…
Đêm ấy, ở ngoại ô, tại nơi đổ rác, theo lời kết tội của toà án quân dã chiến, số công nhân đường sắt Bolsevich ở Sarchinskaia bị xử bắn trong mấy cái khe đất sét. Họ bị trói giật cánh khuỷu, bị đẩy từng hai người ra chỗ sườn dốc, rồi bị bắn bằng súng ngắn hay súng trường ngay sát mũi súng. Những tiếng súng bị làn gió mang sương muối dập tắt ngay như đốm lửa đầu những điếu thuốc…
Trong khi đó, trước cửa toà lâu đài của tên ataman, những gã -dắc thuộc trung đoàn ngự lâm Atamansky trong đội danh dự vẫn đứng cứng người như những xác chết, hai bàn tay chập lại nâng cán thanh gươm tuốt trần cong đen lại, nước mắt chảy ròng ròng vì lạnh, hai chân tê dại… Cho đến sáng, từ bên trong lâu đài vẫn vọng ra tiếng kêu la của những tên say rượu, tiếng kèn đồng dội lên từng đợt của đội kèn, và tiếng rung mếu máo của những giọng nam cao trong dàn hợp xướng Quân khu…
Nhưng tuần sau bắt đầu xảy ra điều khủng khiếp nhất: vỡ mặt trận. Đơn vị đầu tiên rời bỏ khu vực chiếm giữ là trung đoàn 28 bố trí ở hướng Kalachev. Petro Melekhov thuộc trung đoàn nầy.
Sau những cuộc đàm phán bí mật với ban chỉ huy sư đoàn 15 Indenskaia, bọn -dắc quyết định rút khỏi mặt trận và để cho Hồng quân tiến qua địa phận Quân khu Đông Thượng mà gây trở ngại gì cho họ. Yakov Fomin, gã -dắc thiển cận, khả năng suy nghĩ rất có hạn, trở thành thủ lĩnh của trung đoàn bạo động, nhưng kỳ thực Fomin chỉ là cái màn che bên ngoài, sau lưng còn có nhóm -dắc có tư tưởng Bolsevich điều khiển mọi việc và giật dây .
Trong cuộc mít tinh sôi nổi, bọn sĩ quan sợ có những viên đạn bắn vào lưng mình mà vẫn phải miễn cưỡng trình bày những lý lẽ bắt buộc phải chiến đấu. Nhưng bọn -dắc đồng thanh kiên quyết gào lên rằng cần đánh nhau làm gì nữa và phải giảng hoà với quân Bolsevich. Những lời đó kèm theo lý do nào và mọi người nghe chán cả tai. Họp mit-tinh xong, trung đoàn chuyển quân ngay. Ngay sau chặng hành quân đầu tiên, đêm hôm ấy ở gần làng Xolonka, tên trung đoàn trưởng trung tá Philippov cùng phần lớn số sĩ quan rời bỏ trung đoàn và đến lúc trời hửng chúng gia nhập lữ đoàn của tên bá tước Molie bị đánh xác xơ tơi tả qua các trận chiến đấu và rút lui.
Tiếp theo trung đoàn 28, trung đoàn 36 cũng rút khỏi trận địa. Chúng kéo tới trấn Kazanskaia với đầy đủ quân số và toàn bộ sĩ quan. Tên trung đoàn trưởng là thằng cha thân hình bé, mắt lấm lét như thằng ăn cắp, luôn luôn quị lụy lấy lòng bọn -dắc.
đem theo toán kỵ binh, cứ chễm chệ lưng ngựa tiến vào ngôi nhà dùng làm chỗ ở của viên chủ nhiệm binh trạm. vung roi ngựa bước vào sát khí đằng đằng:
- Ai là chủ nhiệm?
- Tôi là phó chủ nhiệm. - Stepan Astakhov đứng dậy, đàng hoàng trả lời. - Ngài sĩ quan, xin ngài đóng cửa lại cho.
- Tôi là Trung đoàn trưởng Trung đoàn Ba mươi sáu, trung tá Naumov. Ê… tôi có vinh dự… Tôi cần có quần áo và giầy tất cho trung đoàn. Các em dưới quyền tôi mình áo, chân giầy. Ông nghe chưa?
- Ông chủ nhiệm có nhà, có ông ấy tôi thể xuất kho cho ngài đôi ủng dạ nào đâu.
- Thế nào hử?
- Như tôi với ngài đấy.
- Mày… Mày với ai thế hử? Ông bắt giam mày, mẹ mày chứ? em, nhốt nó xuống dưới hầm! Chìa khoá kho đâu, cái con chuột chù rúc hậu phương nầy? Cái gì hả? - Naumov quất cái roi ngựa đánh đét xuống bàn, mặt tái xanh tái tím vì tức giận, rồi hất cái mũ lông lồm xồm kiểu Mãn Châu ra sao gáy. - Đưa ngay chìa khoá đây gì nữa?
Nửa giờ sau, từ trong cái cửa của căn nhà kho chìm trong làn bụi màu da cam, từng bó áo khoác ngắn bằng da thuộc, từng hộp ủng dạ bay ra ngoài tuyết, bay vào tay những gã -dắc đứng ở bên ngoài, từng túi đường được truyền tay nhau. Những tiếng cười vui nhộn làm náo động cái quảng trường giờ lâu…
Trong khi đó trung đoàn 28 theo tên Trung đoàn trưởng mới là viên quản Fomin tiến vào Vosenskaia. Những đơn vị của sư đoàn Indenskaia tiến sát theo họ, chỉ cách chừng ba mươi vec-xta. Hôm ấy trinh sát Hồng quân vào tới thôn Dubrovka.
Trước đó bốn hôm, tên thiếu tướng Ivan tư lệnh Mặt trận miền Bắc cùng tên tham mưu trưởng là tướng Damgitsky vội vã chạy về trấn Karginskaia. Xe hơi của chúng chạy tuyết cứ bị trượt bánh. Mụ vợ của tên Damgitsky cắn môi đến chảy máu, mấy đứa con khóc như ri…
Vosenskaia rơi vào tình trạng có Chính phủ trong vài ngày. Có tin đồn là ở Karginskaia tập trung lực lượng để đem đánh trung đoàn Hai mươi tám. Nhưng ngày 22 tháng Chạp, tên phó quan của Ivanov từ Karginskaia tới Vosenskaia. cười hì hì, bước vào nhà tên tư lệnh, thu lượm các thứ mà lão để quên: chiếc mũ cát-két đội mùa hè có dính quân hiệu mới, bàn chải tóc, quần áo lót và vài thứ linh tinh khác.
Các đơn vị của Tập đoàn Hồng quân số 8 xông ngay vào cái lỗ hổng rộng trăm vec-xta mở hoác Mặt trận miền Bắc. Tên tướng Xavacheev đánh đấm gì cả, rút thẳng mạch về sông Đông. Mấy trung đoàn của tên tướng Fitkhelarov quàng chân lên cổ rút lui và Talư và Bogutra. Tình hình miền Bắc yên tĩnh cách khác thường suốt trong tuần. tiếng đạn pháo, các khẩu súng máy cũng câm tiếng. Bọn -dắc các vùng hạ du chiến đấu ở Mặt trận miền Bắc lo lắng trước thay lòng đổi dạ của các trung đoàn vùng Đông Thượng cũng lặng lẽ rút lui, cần có ai đến đánh. Hồng quân tiến cách thận trọng, từ từ vừa tiến vừa phái trinh sát sục sạo kỳ càng các thôn -dắc ở trước mặt.
chuyện vui mừng đền bù cho Chính phủ vùng sông Đông về thất bại hết sức to lớn Mặt trận miền Bắc. Ngày 26 tháng chạp, đoàn đại biểu của Đồng minh tới Novocherkask, gồm có tướng Pun trưởng đoàn đại biểu quân ở Kavkaz, cùng đại tá Trưởng ban tham mưu Kít, và hai đại diện của Pháp là tên tướng France Dexpe và têm đại uý Fuke.
Krasnov đưa mấy tên đại biểu Đồng minh ra mặt trận. buổi sáng tháng Chạp lạnh giá, sân nhà ga Tria người ta thấy bố trí hàng rào danh dự. Tướng Mamontov lại lại sân ga, chung quanh lốc nhốc bầy sĩ quan. vốn có bộ ria chảy xệ, mặt lúc nào cũng như thằng say rượu, quần áo lôi thôi lếch thếch, thế mà hôm nay cũng gọn ghẽ chỉnh tề, hai cái má cạo nhẵn nhụi phớt ánh xanh xanh. Bọn chúng chờ đón đoàn tàu. Bên cạnh nhà ga, những tay kèn trong đoàn quân nhạc vừa dậm chân vừa thổi phù phù vào những ngón tay xám ngoét. Hàng rào danh dự đứng cứng người, nom rất ngoạn mục, với những tên -dắc các trấn miền Nam đủ các mầu tóc và đủ các lứa tuổi. Bên cạnh những lão già râu tóc bạc phơ là những tên trẻ măng chưa có ria. Đứng lẫn vào đám đó còn có những gã cựu chiến binh với bờm tóc xoã trước trán. ngực áo ca-pôt của bọn già lấp loáng những tấm huân chương vàng và bạc, những tấm huy chương kỷ niệm các trận Loptra và Plevna.
Những tên -dắc trẻ hơn chút đeo đầy những huân chương được thưởng sau các trận tấn công dũng cảm gần Georg-Chev, Xandepa và trong trận chiến tranh với Đức: Perenyt, Varsava, Lvov. Những gã trẻ nhất chẳng có gì lấp lánh ngực, nhưng chúng đều đứng thẳng như sợi dây đàn, cố bắt chước các lớp đàn .
Đoàn tàu ầm ầm chạy tới giữa làn khói trắng như sữa. Toa xe Pullman(1) còn chưa kịp mở cửa, tên nhạc trưởng đoàn quân nhạc hung dữ vung mạnh tay, đội nhạc cử oang oang bài quốc ca .
Mamontov vội đưa tay giữ gươm chạy tới bên toa xe. Krasnov đóng vai chủ nhà hồ hởi, dẫn các vị khách vào nhà ga qua hàng rào danh dự -dắc đứng đực như phỗng.
- Người -dắc nhất tề đứng lên bảo vệ Tổ quốc chống lại những toán phỉ Bolsevich dã man. Các ngài có thể nhìn thấy ở đây những đại diện của ba thế hệ. Những con người nầy chiến đấu ở vùng Balkan, ở Nhật, ở Áo - Hung và Phổ, và nay họ chiến đấu vì quyền tự do của Tổ quốc, - Krasnov mỉm nụ cười duyên dáng, thứ tiếng Pháp rất cừ, và bằng cái hất đầu xứng đáng với bậc vương giả, chỉ những ông bố già nín thở đứng cứng người, mắt thở thao láo.
Mamontov theo lệnh thượng cấp lựa chọn được hàng rào danh dự nầy kể cũng đến nỗi công toi. Hàng bày sờ sờ ra đấy, mời các ngài mua .
Những tên đại diện Đồng minh tham quan mặt trận xong trở về Novocherkask, rất lấy làm thoả mãn.
- Tôi rất mãn ý trước quân dung tề chỉnh, kỷ luật chặt chẽ và tinh thần chiến đấu trong quân đội của tướng quân. Trước khi ra , tên tướng Pun với Krasnov.
- Tôi lập tức ra lệnh điều từ Salonik tới đây cho tướng quân lớp chiến binh đầu tiên của chúng tôi. Thưa tướng quân, xin tướng quân chuẩn bị sẵn cho ba nghìn cái áo da và ba nghìn đôi ủng ấm.
- Tôi hy vọng rằng với giúp đỡ của chúng tôi, tướng quân có thể hoàn toàn nhổ rễ được chủ nghĩa Bolsevich.
Những chiếc áo da thuộc được cấp tốc may xong, những đôi ủng dạ cũng được đóng xong. Nhưng hiểu sao đội lính thuỷ đánh bộ của đồng minh vẫn chưa đổ bộ lên Novorossisk. Vốn là Pun trở về London được thay thế bằng Brichxơ, con người lạnh lùng và kiêu ngạo. đem từ London tới những chỉ thị mới và tuyên bố bằng cái giọng gay gắt, dứt khoát như dao chém cột của viên tướng:
- Chính phủ của đức Hoàng đế giúp đỡ Tập đoàn quân tình nguyện ở vùng sông Đông rất nhiều về vật chất; nhưng cho tên lính nào đâu.
Người ta cầu giải thích về lời tuyên bố ấy.

Chú thích:
(1) (1751 - 181 Bá tước, tướng Nga ghet-man của dân -dắc, 1812 tấn công hậu vệ của Napoleon khi quân Pháp rút lui khỏi nước Nga, 1813 đánh bại quân Pháo ở Lion, 1814 chiếm Nêmua, rồi cùng vớt quân Đồng minh tiến vào Paris. Dân Pháp quên cả dũng cảm lẫn dã man của quân -dắc. (ND)
(2) (1775 -1825) Hoàng đế Nga cùng , Phổ, Áo, Thụy Điển đánh bại Napoleon, tiến vào Paris năm 1814 sau trận Waterllo, rồi lại tiến vào Paris lần nữa để ký với Áo và Phổ bản hiệp ước Liên minh Thần thánh 1815 (ND)
(3) kiểu toa xe lửa bốn trục rất to đóng ở xưởng của Pullman bên (ND)