Chương 122


Từng đoàn tàu sơn đỏ xuất phát từ vùng sông Đông chạy xuyên qua Ukraina, chở về Đức bột mì, trứng, bơ, bò. Những tên lính Đức đứng ở đầu các toa xe với những chiếc mũ nồi, những chiếc áo quân phục ngắn màu xanh xám, lưỡi lê cắm sẵn đầu súng. Những đôi ủng da màu vàng rất tốt của quân Đức, với những cái đế đóng cá sắt, đầm phẳng những con đường của vùng sông Đông.
Bọn kỵ binh Bavaria dắt ngựa ra sông Đông uống nước… Trong khi đó ở vùng giáp ranh với Ukraina, những gã thanh niên -dắc vừa được huấn luyện ở Pécxianovca, gần Novocherkask, bị gọi ra lính để đánh nhau với bè lũ Petliura (1) Gần nửa Trung đoàn -dắc sông Đông số 12 vừa được tổ chức lại nằm lại ở gần Starobensk để dành giật cho Quân khu mẫu đất thừa lãnh thổ Ukraina.
miền Bắc, trấn Ust-Medvedskaia luôn luôn bị truyền từ tay nọ sang tay kia, chi đội Hồng quân -dắc tràn tới từ các thôn của các trấn Gladunovskaia, Novo-Alexandrovskaia, Kumyngienskaia Xcurisenskaia cùng những trấn khác vừa đánh chiếm được nó tiếng đồng hồ sau họ bị chi đội du kích Bạch vệ của tên sĩ quan Alekseev đánh bật ra, và các phố thấp thoáng những chiếc áo ca-pốt của bọn học sinh trung học, học sinh trường thực nghiệp và trường thầy dòng là thành phần cốt cán của chi đội Bạch vệ nầy.
Quân -dắc Đông Thượng tiến dần từng chặng về phía Bắc, từ trấn nọ qua trấn kia, Hồng quân rút lui về phía địa giới tỉnh Saratov, bỏ lại gần toàn bộ khu Khopesky. Đến cuối mùa hạ, quân đội vùng sông Đông, gồm những tên -dắc đủ các lứa tuổi, chỉ cần cầm nổi cây súng, tiến tới các địa giới. Được tổ chức lại đường tiến quân, được bổ sung thêm bằng những tên sĩ quan được điều từ Novocherkask, nom nó đại khái có vẻ quân đội : các đội dân quân ít người do các trấn điều được biên chế hỗn hợp với nhau; các trung đoàn chính qui cũ được khôi phục lại với những tên quan binh cũ còn sống sót sau chiến tranh chống Đức; các trung đoàn được ghép lại thành sư đoàn; trong các ban chỉ huy, những tên đại tá già kinh nghiệm thay thế bọn thiếu uý, các cấp thủ trưởng cũng dần dần được thay đổi.
Đến cuối mùa hạ, các đơn vị chiến đấu thành lập với các đại đội -dắc của mấy trăm Migulinskaia, Meskovskaia, Kazanskaia và Sumilinskaia, theo lệnh tên thiếu tướng Alferov vượt địa giới vùng sông Đông, rồi sau khi chiếm Doneskskoie, làng đầu tiên thuộc địa phận tỉnh Voronezskaia, chúng bao vây huyện lỵ Bogutra.
bốn ngày liền, đại đội -dắc thôn Tatarsky dưới quyền chỉ huy của Petro Melekhov vượt qua thôn và trấn để tiến về phía Bắc của khu Ust-Medvedisky. Ở nơi nào đó bên phải họ, Hồng quân vội vã rút lui ra đường sắt, chịu nghênh chiến lần nào. Suốt thời gian đó, bọn -dắc thôn Tatarsky hề thấy bóng vía địch đâu cả. Các chặng hành quân cũng dài. Tuy ước hẹn gì với nhau, nhưng Petro cùng các gã -dắc khác đều quyết định rằng tội vạ gì mà vội vã đâm đầu tìm cái chết vì thế mỗi ngày họ chỉ để lại sau lưng ba chục vec-xta là cùng.
Đến ngày thứ năm họ tiến vào địa hạt trấn Kumyngienskaia. Họ vượt sông Khop ở thôn Didunkov. Muỗi nhắt rùng rùng bay lơ lửng đồng cỏ như tấm màn the, tiếng vo vo rất thanh rung lên trong tai mỗi lúc to. Hàng triệu triệu con muỗi lúc nhúc lượn tròn cách mù quáng, chui cả vào tai vào mắt người và ngựa. Những con ngựa tức tối, chốc chốc lại hắt hơi, còn bọn -dắc vung tay loạn xạ để xua muỗi, thuốc lá nhà trồng tha hồ đem ra mà hun khói.
- Đùa kiểu gì mà lạ, con muỗi khốn kiếp nầy! - Khristonhia đưa tay áo lên chùi nước mắt kêu lên.
- Sao thế, bị nó lọt vào mắt à? - Grigori mỉm cười hỏi.
- Đốt cả vào mắt. Chưa biết chừng muỗi độc đấy, con quỉ dữ!
Khristonhia giương cái mí mắt đỏ rực, đưa ngón tay sần sùi lên sờ vào trong con mắt, rồi chẩu môi, dụi mãi mu bàn tay lên mắt.
Grigori cho ngựa bên cạnh Khristonhia. Từ hôm lên đường hai người vẫn cùng với nhau. Nhập bọn với họ có thêm Anikey. Thời gian gần đây chàng nầy đẫy ra, vì thế nom càng giống đàn bà.
Quân số được đủ đại đội. Tên quản Latysev đến lấy vợ ở thôn Tatarsky làm đội phó cho Petro. Grigori chỉ huy trung đội. Những gã trong trung đội của chàng gần như toàn là dân nửa dưới thôn: Khristonhia, Anikey, Fedot Bodovskov, Marchin Samin, Ivan Tomilin, gã Borsev lêu đêu như cây sào và gã Dakha Korolev nặng nề phục phịch như con gấu, Prokho Zykov, gã Merkulov nòi Digan, Epifan Marsaev, Egor Sinilin và chừng mười lăm gã thanh niên cùng tuổi tác.
Trung đội trưởng trung đội hai là Nicolai Kosevoi, trung đội ba do Yakov Koloveydin chỉ huy, còn trung đội bốn trung đội trưởng là Mitka Korsunov. Sau vụ hành quyết Pochenkov, Mitka được tên tướng Alferov đề bạt ngay lên cấp thượng sĩ.
Đại đội cho ngựa chạy nước kiệu đặc biệt dừng đồng cỏ. Con đường lượn vòng những cái đầm lầy nước, trườn xuống cái khe mọc đầy lau sậy non và liễu rồi bò ngoằn ngoèo đồng cỏ.
Trong mấy hàng cuối, Yakov "Móng lừa" cười khề khề bằng giọng trầm. Andrinsca Kasulin hoà theo bằng giọng nam cao. Thằng cha nầy cũng kiếm được cái lon hạ sĩ nhờ có máu của những người bạn chiến đấu của Pochenkov.
Petro Melekhov cho ngựa chạy bên cạnh hàng quân cùng với Latysev. Hai gã khẽ với nhau biết những gì. Latysev nghịch nghịch cái dây ngù mới của thanh gươm. Petro đưa tay trái ra vuốt lông và gãi gãi khoảng giữa hai tai con ngựa. nụ cười nở khuôn mặt phúng phính của Latysev, dưới hàng ria thưa thớt nhe ra mấy cái răng ám khói thuốc lá, nửa vàng nửa đen, chân răng sứt nham nhở.
Con ngựa cái khoang thọt cẳng loắt choắt của gã Anchipnhip Apdeevich, con trai lão "Vua khoác" lon ton chạy sau cùng. Gã được em -dắc tặng cho cái biệt hiệu là Anchip Brekhovich, nghĩa là "Anchip con trai lão khoác".
gã nào đó trong đám -dắc kể chuyện. Có những gã phá rối hàng ngũ, cho ngựa leo lên hàng năm, những gã khác chăm chú ngắm vùng đất xa lạ, với cánh đồng cỏ lỗ chỗ ao đầm như bộ mặt rỗ, dãy tiêu huyền và dương liễu mọc xanh rờn như bức rào.
Cứ nhìn cách trang bị cũng có thể thấy rằng đội -dắc tiến hành cuộc trường chinh: các túi yên đựng quá nhiều đều phồng to các túi thồ đầy ắp, và người nào cũng lo buộc áo ca-pôt vào đai yên. Ngay đến các đồ thắng cũng có thể giúp cho việc nhận xét: mỗi cái dây da đều còn mang vết chỉ, mọi thứ đều được khâu lại, buộc lại, sửa chữa lại. tháng trước đây mọi người còn tin tưởng rằng có chiến tranh, nhưng nay ai nấy đề buồn rầu chịu đựng ý nghĩ là sao tránh khỏi đổ máu nữa. "Hôm nay còn giữ được cái thân xác, nhưng có lẽ ngày mai bị quạ đen rỉa thây ở nơi đồng mông quạnh nầy", - chàng nào cũng nghĩ như thế.
Mọi người qua thôn Krepchy. Những căn nhà lợp lau thưa thớt thấp thoáng ở bên phải, Anikey lấy trong túi quần ra miếng bánh khô, cắn nửa, những cái răng cửa như răng chuột nhe ra đầy vẻ háu ăn, cắn xong lại đưa quai hàm nhai rất nhanh như con thỏ.
Khristonhia liếc nhìn .
- Cậu đói lắm à?
- đói ăn làm gì? Vợ mình làm cho đấy.
- Nhưng cậu nhai khỏe ? Có lẽ cái bụng của cậu cũng chẳng kém gì bụng con lợn đực thiến. - Rồi quay sang nhìn Grigori và giọng bực bội than vãn - Cái thằng quỉ sứ nầy nó ăn như thần trùng, đến là khó coi? biết nó chứa chỗ nào cho hết mà tọng vào lắm thế? Mấy hôm nay, mình chỉ nhìn nó ăn mà sờ sợ thế nào ấy. Kể ra người ngợm nó cũng chẳng to lớn gì, thế mà ngốn ngấu quá cái thùng đáy.
- Mình ăn của mình chứ có ăn của ai đâu, vì thế phải ra sức mà ăn. Buổi tối vừa ăn thịt cừu, thế mà sáng hôm sau lại thèm rồi. Chúng mình thanh bông hoa quả, thứ gì cũng có thể chén được. Hễ đưa được lên miệng, ăn vào là đều có ích cả.
Thấy Khristonhia nhổ bãi nước bọt có vẻ bực bội, Anikey nháy mắt với Grigori và hất hàm về phía Khristonhia, cười khà khà:
- Petro Panteleev nầy, định cho nghỉ đêm ở đâu thế? xem, những con ngựa nom mệt lử cả rồi! - Tomilin kêu lên.
Merkulov cũng hùa theo Tomilin:
- Đến lúc dừng lại nghỉ đêm rồi đấy. Mặt trời sắp lặn rồi.
Petro vung cái roi ngựa.
- Chúng ta nghỉ đêm ở Kliutri. Còn có thể kéo đến Kumynga cũng chưa biết chừng.
Merkulov tủm tỉm cười sau bộ râu đen loăn xoăn, khẽ bảo Tomilin:
- Thằng chó, nó muốn tâng công với lão Alferov đấy? Vội vội vã vã.
Có gã tinh nghịch trong khi tỉa râu hộ Merkulov, đem cắt ngắn hẳn , làm cho cả bộ râu xồm chỉ còn xíu, rồi lại xén nhọn thành hình cái nệm xiên xẹo. Nom chàng lạ hẳn , đến là buồn cười, nhờ đó em có chuyện để lúc nào cũng có thể đem ra pha trò. Tomilin nhịn được nữa bèn :
- Còn cậu muốn thăng quan tiến chức đấy phỏng?
- Mình làm gì để thăng quan tiến chức?
- Chẳng phải cậu tỉa râu theo kiểu những ông tướng rồi đấy sao? Có lẽ cậu nghĩ rằng cứ tỉa râu theo kiểu ông tướng là người ta đem ngay sư đoàn trao cho cậu phải ? Thế mà là muốn gì à?
- Đồ ngu, đồ quỉ sứ! Người ta chuyện đứng đắn với nó mà nó chỉ tếu.
Mọi người tiến vào thôn Kliutri giữa tiếng cười, tiếng .
Andriusca Kasulin được phái trước để kiếm chỗ ở chờ đón đại đội ở căn nhà đầu thôn.
- Trung đội tôi theo tôi? Trung đội ở ba cái nhà kia, trung đội hai ở bên trái, trung đội bốn ở cái nhà có cái giếng và tiếp liền bốn cái nữa. Petro tới bên :
- Cậu có nghe thấy phong phanh gì ? Có hỏi han thăm dò ?
- Vùng nầy có hơi hướng gì của chúng nó đâu. Nhưng người em ạ, ở đây mật ong nhiều ghê lắm. Có mụ già nuôi tới ba trăm tổ. Đến đêm thế nào cũng phải phá tổ mới được!
Thôi thôi, đừng có giở trò? Nếu tôi cho trận đấy! - Petro cau mày giơ roi đánh ngựa.
Mọi người về chỗ nghỉ. Những con ngựa được sắp xếp chăm nom. Trời tối. Các chủ nhà dọn bữa tối cho bọn -dắc ăn. Trong sân các ngôi nhà, bọn -dắc đinh lính và những gã trong thôn ngồi những đống củi liễu đỏ đẵn từ năm ngoái, tán hươu tán vượn chuyện nầy chuyện nọ rồi chia tay nhau ngủ.
Sáng hôm sau đại đội lại tiến ra khỏi thôn. Đến khi hành quân gần tới Kumyngienskaia có tên liên lạc đuổi kịp đại đội.
Petro mở cái phong bì đựng công văn, đọc rất lâu, người ngật ngưỡng yên, bàn tay giơ ra cầm tờ giấy rất vất vả, cứ như đỡ vật gì rất nặng. Grigori cho ngựa tới gần.
- Mệnh lệnh à?
- Phải!
- Họ viết gì thế?
- Có việc đây! Họ ra lệnh bàn giao đại đội. Tất cả những thằng ra lính cùng năm với tao bị gọi Kazanskaia, họ thành lập Trung đoàn Hai mươi tám. Cả những thằng pháo binh và súng máy cũng thế.
- Thế số còn lại đâu?
- có viết trong nầy đây: "Đến Argenovskaia chịu quyền chỉ huy của trung đoàn trưởng Trung đoàn Hai mươi hai. Hoả tốc chuyển quân". Mày xem đấy! "Hoả tốc"!
Latysev cho ngựa chạy tới, tiếp lấy bản mệnh lệnh trong tay Petro. cong xếch hai hàng lông mày, vừa đọc vừa động đậy cặp môi dầy cứng đờ.
- Tiến! - Petro hô to.
Đại đội lại tiếp ngựa bước . Bọn -dắc thỉnh thoảng ngoái đầu lại, chăm chú nhìn Petro, chờ xem có gì .
Đến Kumyngienskaia Petro công bố bản mệnh lệnh. Những tên -dắc nhiều tuổi quân hối hả sửa soạn quay trở về. Mọi người quyết định nghỉ lại trong trấn ngày rồi sáng sớm hôm sau nữa chia tay nhau mỗi toán ngả. Petro tới chỗ Grigori ở. Suốt ngày hôm ấy, cố tìm kiếm dịp chuyện với thằng em.
- Ta ra chỗ thao trường lát .
Grigori lặng lẽ bước ra cổng. Mitka Kosevoi chạy theo hai em, nhưng Petro lạnh lùng bảo nó:
- Thôi cậu chỗ khác , Mitka. em mình có câu chuyện muốn với nhau.
- Cũng được thôi, - Mitka mỉm cười ra vẻ thông cảm và đứng lại.
Grigori liếc nhìn Petro, thấy có vẻ muốn với mình chuyện quan trọng. Chàng đoán ra ý định của , nhưng muốn đánh trống lảng, bèn vờ bằng giọng vui vẻ:
- là kỳ quặc: mới ra khỏi nhà trăm vec-xta mà dân chúng khác hẳn. Lời ăn tiếng cũng khác vùng ta, nhà cửa cũng dựng theo kiểu khác, y như ở chỗ bọn theo giáo phái Polipon ấy. xem, bên cổng nhà nào cũng có cái mái ghép bằng ván, cứ như ở các miếu thờ ấy. Vùng ta làm gì có như thế? Và kia nữa, - chàng chỉ ngôi nhà giàu có ở gần đấy, - ngay đến cái ụ đất đắp chung quanh nhà cũng có ốp ván: có phải để cho gỗ khỏi mục hay ?
- Thôi cái chuyện ấy . - Petro cau mày. - Đâu phải là mày muốn những chuyện ấy… Nhưng hượm , chúng mình vào hàng rào . Người ta nhìn đấy.
Vài người dân -dắc, vừa đàn ông vừa đàn bà, từ chỗ thao trường tới, tò mò nhìn hai em. cụ già mặc chiếc áo sơ-mi màu lam thắt dây lưng đứng lại hỏi, cái mũ cát-két -dắc đội đầu quá cũ nên vành mũ bạc thành màu hồng.
- Ngày mai các bác còn nghỉ lại chứ?
- Vâng, chúng cháu muốn nghỉ lại ngày.
- Thế có lúa yến mạch cho ngựa chưa?
- Cũng có chút ít, - Petro trả lời.
- Nếu cứ tạt vào nhà tôi, tôi có thể đong cho hai ba mê-ra.
- Lạy Chúa tôi, cám ơn cụ!
- Lạy Chúa tôi… Bác cứ lại. Nhà tôi kia, có cái mái tôn màu xanh lá cây ấy.
- muốn chuyện gì bây giờ? - Grigori sốt ruột cau mày hỏi.
- Đủ mọi chuyện. - Petro mỉm nụ cười đau khổ như kẻ có lỗi nhay nhay món ria màu lúa mạch nhét vào bên mép. - Grisatca ạ, thời buổi như thế nầy em mình chưa biết chừng còn được trông thấy nhau nữa đâu…
Nụ cười thảm hại của Petro và cái tên gọi "Grisatca" còn lại từ thời xa xưa lắm, từ hồi còn thơ ấu, làm tan biến trong nháy mắt lòng căm ghét mà hiểu sao từ nãy Grigori cứ cảm thấy đối với . Petro âu yếm nhì thằng em, vẫn nụ cười gượng gạo môi. Nhưng động môi xoá hết nét cười, nghiêm nét mặt và :
- Mày xem, cái bọn chó đẻ ấy, chúng nó chia rẽ dân chúng có ghê ! Cứ như vừa có lưỡi cày kéo qua, đằng sau lưỡi cày ấy là phần đất ngả sang bên nầy, phần đất ngả sang bên kia. cuộc sống ma quái, thời thế đến là khủng khiếp? Người nầy còn đoán được ra tâm tư của người khác nữa… Như mầy đây, Petro bỗng lái ngoặt câu chuyện, - mầy là em ruột của tao, nhưng tao chẳng làm thế nào hiểu được mày, thế đấy? Tao cảm thấy rằng mầy cứ tựa như dần dần rời xa tao… Tao có đúng ? - hỏi xong lại tự trả lời - thế đấy. Mầy cứ sục ngầu lên… Tao chỉ sợ mầy chạy sang bọn Đỏ mất thôi… Grisatca, đến bây giờ mầy vẫn còn chưa tìm được cho mình con đường .
- Thế tìm ra rồi à? - Grigori vừa hỏi vừa nhìn vừng mặt trời lặn sau dòng sông Khop mà chàng trông thấy, sau dãy núi đá phấn, nhìn ráng chiều cháy bừng bừng và những đám mây trôi từ phía đó lại nom như những đám bông cháy đen, tìm ra rồi. Tao theo đúng luống cày của tao. Mầy đẩy được tao ra khỏi luống cày ấy đâu! Grisatca ạ, tao ngả nghiêng nghiêng ngả như mày đâu.
- thế ư? - Grigori cố nặn ra được nụ cười bực bội.
- Tao nghiêng ngả đâu! - Petro tức tối xoắn ngược hàng ria, hai con mắt hấp háy giờ lâu như chói nắng. - Tao có bị lồng cái vòng thòng lọng vào cỗ cũng ai lôi được sang với bọn Đỏ đâu. Người -dắc chống lại chúng nó, tao cũng chống lại chúng nó. Tao muốn làm trái lại, và làm trái lại đâu! Tao có gì phải sang với chúng nó, tao với chúng nó cùng đường!
- Thôi chuyện ấy nữa. - Grigori đề nghị, giọng mệt mỏi.
Chàng bỏ trước về chỗ ở của chàng, chân cố bước vững vàng, hai cái vai gù gù hơi động đậy.
Về đến cổng, Petro chậm bước lại hỏi:
- Mầy thử bảo cho tao biết… , Grisatca, mầy có chạy sang với chúng nó ?
- Chưa chắc… Còn chưa biết được.
Grigori trả lời thẫn thờ và miễn cưỡng. Petro thở dài, nhưng thôi hỏi nữa. bỏ , vẻ mặt xao xuyến, nom tiều tụy hẳn .
Cả lẫn Grigori đều nhìn thấy hết sức rằng: những con đường trước kia nối liền hai người nay mọc đầy những bụi rậm thể nào len qua được, các bụi rậm ấy là những điều thể nghiệm trong đời, và người nầy còn có thể vào trái tim của người kia nữa. cứ như bên cái khe có con đường trườn ngoằn ngoèo theo sườn dốc, con đường rất phẳng phiu vì có những móng chân dê dẫm trụi hết cỏ, nhưng bỗng nhiên đến chỗ ngoặt nào đó, con đường ấy đâm thẳng xuống đáy khe, như bị cắt đứt và từ đấy còn thấy có lối nào nữa, những bụi ngưu bàng dựng lên như bức tường, nom bạc bẽo với khách như cái ngõ cụt.
Hôm sau Petro đem nửa đại đội quay về Vosenskaia. Số -dắc còn trẻ tiến về hướng Argenovskaia dưới quyền chỉ huy của Grigori.
Từ sáng mặt trời thiêu đốt thương tiếc. Đồng cỏ sôi lên dưới làn sương mù màu nâu. Phía sau, những nhánh núi tím ngắt của dãy núi ven sông Khop chuyển thành màu xanh da trời, bãi cát trải dài như làn nước màu vàng nghệ. Dưới những chàng kỵ sĩ ngồi yên, những con ngựa đẫm mồ hôi lảo đảo bước .
Nắng làm cho da mặt bọn -dắc xạm lại, mất hết vẻ hồng hào. Các giá yên, bàn đạp, các bộ phận bằng kim khí dây hàm thiếc đều nóng bỏng, tay dám động vào nữa. Vào đến trong rừng cũng chẳng cảm thấy mát mẻ chút nào, vì hơi nước ngột ngạt tản đâu được mùi nước mưa xông lên nồng nặc.
nỗi buồn u uất xâm chiếm tâm hồn Grigori. Suốt ngày chàng ngồi lắc lư yên với những ý nghĩ đầu đũa về tương lai. Những lời Petro vẳng lại trong óc chàng như chuỗi hạt thuỷ tinh, làm chàng cảm thấy day dứt đau khổ. Mùi ngải cứù hắc hắc và ngây ngất như đốt cặp môi Grigori. Con đường bị hun đến bốc khói. Đồng cỏ vàng vàng nâu nâu nằm sóng soài dưới nắng. Những làn gió hanh mò mẫm khắp đồng cỏ, uốn rạp những lớp cỏ rối bết, thốc lầm cát bụi.
Lúc trời sắp hoàng hôn có lớp mây mù trong suốt che phủ mặt trời. Bầu trời bệch màu , xám lại. Phía Tây thấy lên những đám mây nặng chịch. Những đám mây đó đứng sừng sững, đuôi mây thõng xuống, chạm tới đường chân trời mong manh như dệt bằng thứ sợi mịn. Rồi gió lùa mây lừng lững trôi tới, đầy vẻ hăm doạ, kéo lê những cái đuôi nâu nâu rất thấp như khiêu khích, còn đỉnh đám mây tròn lại, trắng ra như đường.
Đội quân vượt sông Kumynga lần thứ hai, rồi lại chui xuống cái mái tròn của khu rừng tiêu huyền. Lá cây lăn lộn dưới những làn gió, lật mặt trái lên, xanh xanh bạc bạc mịn như sữa, với những tiếng xào xạc trầm trầm rất êm tai. Ở nơi nào đó bên kia sông Khop, trận mưa đá rơi xuống chếch chếch từ dưới cái vạt trắng loá của đám mây và quất mạnh xuống mặt đất. dải cầu vồng lao cái dây lưng ngũ sắc của nó bó ngang tất cả các tia mưa.
Đội quân ngủ đêm trong thôn , rất hẻo lánh. Grigori thu xếp chăm nom cho con ngựa xong, bèn ra chỗ nuôi ong. Chủ nhà là ông lão -dắc tóc xoăn rất già. Ông cụ gỡ mấy con ong bám vào chòm râu ông rồi với Grigori giọng lo lắng:
- Tổ ong nầy tôi mới mua hôm kia đấy. Mang về đến đây hiểu sao bao nhiêu ong non đều chết ráo. Bác xem, ong chúng nó lôi những con chết ra đấy. - Ông lão dừng lại bên cái tổ ong làm bằng khúc gỗ đục rỗng, chỉ vào cái cửa, trong đó vô số những con ong lớn lôi xác những con ong non ra ngoài rồi mang với những tiếng vo vo trầm trầm.
Người chủ nhà nheo cặp mắt hung hung đỏ nhìn có vẻ tiếc rẻ và chép miệng cách đau khổ. Người ấy cứ lại lại, vụt cái chỗ nầy, vụt cái chỗ kia, hai tay đưa đưa lại cách vụng về. Thân hình ông lão thô kệch nhưng lại quá hiếu động, các cử động hấp tấp giật giật, làm người khác cảm thấy bị truyền sang cho mình tâm trạng lo lắng. Người ấy có vẻ thừa bên cạnh cái tổ ong, trong đó tập thể khổng lồ nhưng trật tự và hoà hợp của những con ong từ tốn làm công việc khôn ngoan. Grigori nhìn ông lão với cảm giác hơi khó chịu. Cái cảm giác ấy tự nhiên nẩy sinh trong lòng chàng vì ông già -dắc vai rộng nầy cứ bất thình lình động chân động tay và bằng giọng nhanh lại rin rít.
- Năm nay mật ong thu hoạch khá lắm. Bách lý hương ra nhiều hoa, mật làm bằng nhụy bách lý hương đấy. Nuôi khung tốt hơn nuôi hòm. Tôi nuôi đấy…
Grigori uống nước trà với thứ mật ong đặc sệt như keo. Mật ong toả ra mùi thơm ngọt ngọt của bách lý hương, hoa chua me, và các thứ hoa khác đồng cỏ. Con chủ nhà, ả vợ lính vắng chồng dong dỏng cao, đẹp , ra rót nước trà. Chồng của chị ra theo Hồng quân, vì thế người chủ nhà có thái độ rất xum xoe, quỵ lụy ông ta nhận thấy rằng con ông cứ mím chặt cặp môi nhợt nhạt, mỏng dính, chốc chốc lại đưa nhanh mắt nhìn Grigori qua hàng mi. Lúc ả vươn tay với lấy ấm trà, Grigori nhìn thấy đám lông loăn xoăn, đen như nhựa chưng dưới nách ả, và nhiều lần chàng bắt gặp cặp mắt, cặp mắt tò mò của ả nhìn như sờ nắn mình, thậm chí còn có cảm tưởng như lúc con mắt hai ngươi bắt gặp nhau, gò má người thiếu phụ -dắc ửng lên, và bên mép thoáng nét cười kín đáo.
- Tôi dọn giường cho ngài ở phòng trong. - Grigori uống trà xong, ả vừa ôm gối và đệm qua, vừa với chàng, cặp mắt thèm khát trắng trợn như muốn đốt cho chàng cháy bùng lên. Ả đập đập cái gối và líu nhíu rất nhanh như có chủ tâm gì. - Tôi xuống nằm dưới nhà kho… Trong nhà bức quá, lại bị rệp cắn…
Vừa nghe thấy người chủ nhà bắt đầu gáy, Grigori tháo ủng, chỉ bít tất xuống ngay nhà kho với ả. Ả tránh ra, nhường cho chàng chỗ bên cạnh mình chiếc xe bò tháo phần trước, rồi vừa kéo cái áo chòng lông cừu đắp lên mình, vừa đưa chân cọ vào Grigori rồi lại nằm yên. Môi ả khô cứng, nặc mùi hành và vị tươi mát kỳ lạ. Grigori gối đầu lên cánh tay mảnh khảnh và rám nắng của ả, hú hí với ả đến khi trời hửng. Suốt đêm ả ghì chặt Grigori vào lòng, vuốt ve chàng biết chán và vừa cười, vừa cắn đùa vào môi chàng đến chảy máu, để lại cổ, ngực, vai chàng dấu vết tím bầm của những cái hôn cắn da cắn thịt, của những cái răng và nhọn như răng thú. Sau khi gà gáy đợt ba, Grigori sắp sửa trở vào phòng trong để ngủ nốt, nhưng ả giữ chàng lại.
- Buông ra nào, em của , buông ra nào, của quí của ? - Grigori mỉm cười sau hàng ria đen chảy xệ, nhàng tìm cách vùng ra cố khuyên.
- Nằm lại chút nữa … cứ nằm lại !
- Nhưng người ta nhìn thấy mất! Xem kìa, trời sắp rạng rồi?
- sao, mặc người ta!
- Thế còn cha em?
- Cha em biết rồi.
Làm thế nào biết được? - Grigori ngạc nhiên rung rung hai hàng lông mày.
- Biết hẳn chứ…
- gì mà lạ! Làm thế nào biết được!
- biết , cha em, hôm qua cha em bảo em rằng nếu ông sĩ quan gạ gẫm cứ nằm với người ta, van xin người ta, kẻo lại vì thằng Gerasin hạng bét, mà bị lấy mất ngựa hoặc còn chuyện gì nữa chửa biết chừng. Chồng em, gã Gerasin ấy, nó theo quân Đỏ mà…
- À à à ra vậy! - Grigori mỉm cười châm biếm, nhưng trong thâm tâm ra chàng phật ý.
Tuy vậy ả đánh tan ngay cái cảm giác khó chịu ấy. Ả âu yếm sờ vào con chuột cánh tay Grigori rồi rùng mình:
- Chồng em, cái gã mà em nữa ấy, chẳng được như đâu…
- Thế làm sao? - Grigori vừa tò mò hỏi thêm, vừa đưa cặp mắt tỉnh hẳn nhìn lên khoảng đỉnh trời nhợt nhạt dần.
- chỉ là của vứt … lẻo khẻo lèo khèo… - Ả nằm sát vào Grigori cách tin cậy, giọng ả ấm ức như muốn khóc, nhưng lại có nước mắt. - Em ăn ở với mà chẳng được hưởng chút ngọt bùi nào… Về chuyện lại với đàn bà, chẳng được tích gì cả…
tâm hồn mới gặp, ngây thơ như con nít, tự cởi mở cách đơn giản với Grigori, đơn giản như đoá hoa xinh xinh nở ra sau khi uống chán sương đêm. Điều đó làm chàng ngây ngất trong lòng bất giác thấy thương thương. Grigori nhắm cặp mắt mệt mỏi, âu yếm vuốt ve bộ tóc tả tơi của người đàn bà ngẫu nhiên chung chăn gối với mình.
Ánh trăng sắp lặn rỉ xuống qua kẽ mái lau của hàng hiên. vì sao sa rời bỏ bầu trời vụt rơi xuống đường chân trời, để lại vết lân tinh ngưng đọng trong nháy mắt màn trời xám như rắc tro.
Trong đầm có con vịt cái quàng quạc cất tiếng gọi, con vịt đực âu yếm trả lời, giọng khàn khàn.
Grigori quay vào phòng trong, chàng nhõm cảm thấy cái thể xác vừa bị dốc cạn của mình còn rung lên cách khoái trá. Rồi chàng thiếp , môi còn lưu cái vị mặn mặn của cặp môi người đàn bà. Chàng trân trọng gìn giữ trong ký ức thân hình người đàn bà -dắc khao khát vuốt ve đương cùng mùi hương của cái thân hình ấy, mùi hương hỗn hợp của mật ong làm bằng nhụy bách lý hương của mồ hôi và hơi ấm.
Hai giờ sau bọn -dắc đánh thức chàng dậy. Prokho Zykov thắng ngựa và dắt ra cổng cho chàng. Grigori từ giã người chủ nhà, nhìn lại cách cứng cỏi cặp mắt thầm đầy vẻ thù địch của ông lão và gật đầu chào người con ông cụ bước qua sân vào trong nhà với nét cười luyến tiếc và cay đắng hai bên mép cặp môi mỏng nhợt nhạt. Grigori vừa cho ngựa dọc theo cái ngõ, vừa quay đầu nhìn lại. Cái ngõ ôm vòng lấy căn nhà chàng vừa nghỉ đêm như cánh cung. Chàng thấy người đàn bà đêm qua sưởi ấm cho chàng vẫn quay đầu nhìn theo mình qua dãy hàng rào, bàn tay nhắn ngăm ngăm đưa lên che mắt. Grigori cảm thấy niềm nhớ tiếc nhoi nhói trong lòng mình. Chàng quay đầu lại, cố nhớ lại nét mặt của ả, thân hình của ả, toàn bộ đáng dấp của ả, nhưng chẳng hình dung được gì. Chàng chỉ nhìn thấy đầu người đàn bà -dắc từ từ quay nhìn theo mình. đoá hoa hướng dương theo dõi con đường di động xoay vòng chậm rãi của mặt trời cũng quay đầu như thế.
Miska Kosevoi bị giải từ trấn Vosenskaia ra mặt trận như tên phạm nhân. Nhưng khi đến trấn Fedorseevskaia, viên ataman trấn nầy đến giữ lại ngày rồi cho người áp giải trở về trấn Vosenskaia.
- Tại sao các ông lại trả tôi trở về! - Miska hỏi tên thư ký của trấn.
- Có nhận được chỉ thị gửi tới từ Vosenskaia, - tên kia miễn cưỡng trả lời.
Vốn là đại biểu trong đại hội thôn, bà mẹ của Miska quì sụp xuống van lạy bọn bô lão, và bọn nầy nhân danh tập thể viết bản kiến nghị xin cho Miska Kosevoi được chỉ định làm coi ngựa, vì là người lao động duy nhất để nuôi sống cả gia đình. Miron Grigorievich thân chinh mang bản kiến nghị lên gặp tên ataman trấn và xin được cho Miska.
Trong nhà công sở trấn. Miska đứng cứng người trước mặt tên ataman. Thằng cha quát tháo thôi hồi rồi hạ giọng kết luận cách tức tối:
- Chúng ta thể tin cậy những thằng Bolsevich, thể trao cho chúng việc bảo vệ sông Đông? Bây giờ cho mầy về sở chăn nuôi, làm coi ngựa, rồi sau hay. Đồ chó đẻ, đối với tao liệu cái thần hồn? Tao cũng thương con mẹ mầy, nếu … Thôi xéo !
Miska có thể qua những dãy phố nóng như rang mà còn bị áp giải. Sợi dây đeo chiếc ca-pôt cuộn tròn lưng như cắt vào vai. Sau chặng đường trăm năm mươi vec-xta, hai chân đau như dần còn muốn tuân theo ý muốn của nữa. Cố gắng lắm mới lê được về tới thôn trước khi đêm xuống. Nhưng ngay hôm sau lại phải lên đường tới trại chăn nuôi. Mẹ khóc như mưa, vuốt ve , và ra mang theo trong ký ức hình ảnh khuôn mặt già sọm của mẹ cùng những món tóc bạc mà nhận thấy lần đầu đầu bà.
Ở phía nam trấn Karginskaia có khoảng đồng cỏ hoang, ngàn đời nay chưa từng có ai cày bừa trồng trọt. Khu bãi nầy dài hai mươi tám vec-xta, rộng sáu vec-xta. Khoảng đất rộng hàng mấy ngàn đê-xi-a-chin nầy vốn được dành cho việc chăn nuôi ngựa công của trấn, vì thế mới có cái là "sở chăn nuôi". Hàng năm cứ đến ngày lễ thánh Egor(2) những người coi ngựa ở Vosenskaia lại đuổi những con ngựa giống ở các chuồng ngựa ra trại chăn nuôi. Người ta dùng tiền công quỹ của trấn dựng ở giữa sở những tầu ngựa lộ thiên dùng cho mùa hạ, mỗi tầu đủ nuôi mười tám con ngựa giống.
Cạnh đấy có ngôi nhà bằng ván ghép dùng cho bọn chăn ngựa, giám thị và y sĩ thú y. Những người -dắc ở khu du mục Vosenskaia đem những con ngựa cái đến đấy. Khi nhận ngựa cái, viên y sĩ và bọn giám thị kiểm tra rất kỹ để con nào cũng cao ít nhất hai ác-sin(3) và đủ bốn tuổi trở lên. Những con khoẻ mạnh được phân thành từng đàn, mỗi đàn bốn chục con. Mỗi con ngựa giống đưa đàn của nó ra đồng cỏ và theo dõi rất sát những con ngựa cái trong đàn.
Miska ra với con ngựa cái duy nhất trong nhà. Lúc tiễn con , bà mẹ kéo tạp dề lên lai nước mắt và :
- May ra con ngựa cái nhà ta lấy được giống… Con phải trông nom nó, đừng bắt nó chạy quá mệt. Nếu có được thêm con ngựa nữa may quá!
Đến giữa trưa, Miska nhìn qua làn mây mù tràn ngập vùng đất trũng, thấy những cái mái tôn của đám nhà ở, dãy hàng rào và cái mái bằng ván ép của chuồng ngựa xám xịt vì nắng gió. thúc cho con ngựa rảo bước. Lên đến đường sống đồi thấy ràng các khu nhà và làn cỏ trăng trắng như sữa lượn sóng phía sau. Xa xa, về đằng đông có đàn ngựa chạy ra cái đầm, nom như những điểm màa hạt dẻ sẫm. Bên cạnh đàn ngựa có gã coi ngựa ngồi yên cho ngựa chạy nước kiệu, nom chẳng khác gì thằng người đồ chơi đính con ngựa đồ chơi.
Vào đến trong sân, Miska xuống ngựa, buộc dây cương bên thềm, bước vào trong nhà. gặp gã chăn ngựa lùn lùn, mặt đầy tàn hương, trong dãy hành lang rất rộng.
- Hỏi ai thế? - gã vừa nhìn soát Miska từ chân lên đầu, vừa hỏi bằng giọng chẳng có gì là thân thiện.
- Tôi cần gặp ông giám thị.
- Strukov ấy à? có nhà đâu, ra ngoài rồi. Nhưng phó giám thị Xadanov có nhà đấy. Cửa thứ hai bên trái… Nhưng có việc gì thế? Ở đâu đến?
- Đến chỗ các cậu làm coi ngựa đây.
- Bạ thằng nào cũng tống đến được…
Gã lầu bầu bước ra cửa, cái dây thòng lọng vắt qua vai kéo lệt sệt sàn nhà. Sau khi mở cửa, gã coi ngựa vung roi bằng giọng ôn tồn hơn, nhưng vẫn quay mặt lại:
- Người em ạ, công việc ở chỗ bọn mình cực nhọc lắm đấy. Có khi hai ngày hai đêm liền được xuống ngựa đâu.
Miska nhìn theo cái lưng gù gù thể dướn thẳng lên được nữa và cặp chân vòng kiềng rất cong của gã. Trong khoảng sáng của khung cửa, mỗi nét cái thân hình thô xấu méo mó của gã đều nổi bật lên. Hai chân cong ra như cái bánh xe của gã coi ngựa làm Miska cảm thấy vui vui. "Có lẽ thằng cha nầy cười bốn chục năm liền cái bánh xe", - nghĩ bụng và vừa cười thầm, vừa đưa mắt tìm quả đấm cửa.
Xadanov tiếp nhận chàng coi ngựa với vẻ oai vệ lãnh đạm.
Chẳng mấy chốc chính viên giám thị cũng ở đầu mò về. Viên giám thị nầy là gã -dắc cao lớn lực lưỡng, trước kia đóng quân ở trung đoàn Atamansky, tên là Aphanxi Strukov. ra lệnh ghi Miska vào sổ được lĩnh lương ăn và quần áo xong, bèn cùng bước ra khoảng thềm nhà nóng bỏng dưới ánh nắng trắng loá:
- Mầy có biết huấn luyện những con ngựa chưa thuần ? làm quen công việc nầy chưa?
- Việc nầy tôi chưa được làm bao giờ. - Miska thành khẩn thú nhận và thấy ngay rằng khuôn mặt của tên giám thị đờ đẫn dưới khí trời oi bức bỗng trở nên linh hoạt và thoáng có vẻ vừa ý.
ưỡn hai cái xương bả vai rất khoẻ, gãi cái lưng đẫm mồ hôi rồi thần thờ nhìn vào chỗ giữa hai con mắt Miska.
- Mầy có biết ném dây thòng lọng ?
- Tôi ném được.
- Thế có thương ngựa ?
- Có thương .
- Chúng nó cũng như con người ấy, chỉ có điều biết thôi. Mầy phải thương chúng nó, - ra lệnh như thế rồi vô duyên cớ nổi giận đùng đùng, quát rầm lên - Mầy phải thương chúng nó, nếu ăn cặc bò ngay!
Trong giây phút bộ mặt nom như vừa lanh lợi vừa thông minh, nhưng lập tức cái vẻ lanh lợi ấy biến đâu mất, và mỗi nét mặt lại mang lớp vỏ cứng đó chỉ còn thấy đần độn và lãnh đạm.
- Mầy lấy vợ chưa?
- Chưa ạ!
- Đồ ngu? Lấy vợ có hơn ? - Tên giám thị vui vẻ thêm.
nín lặng lát như chờ đợi điều gì, chốc chốc lại đưa mắt nhìn bộ ngực mở phanh của cánh đồng cỏ, rồi vừa ngáp dài vừa vào trong nhà, Miska coi ngựa hơn tháng mà chẳng thấy hé răng lời nào nữa.
Trong trại chăn nuôi tất cả có năm mươi nhăm con ngựa giống. Mỗi gã coi ngựa phải trông nom hai ba đàn. Miska được trao cho đàn lớn, đầu đàn là con ngựa giống già rất khỏe tên là Bakha, ngoài ra còn đàn nữa hơn, có chừng hai mươi con ngựa cái theo con ngựa giống tên là Banannui. Tên giám thị cho gọi Sodratov Ilia, trong những gã coi ngựa tháo vát và gan góc nhất, rồi ra lệnh cho gã:
- Đây là thằng coi ngựa mới Kosevoi Miska, quê ở thôn Tatarsky. Mày chỉ cho nó hai đàn của con Banannui và con Bakha, cho nó cái dây thòng lọng. Nó ở cùng chỗ với chúng mầy. Có gì chỉ bảo cho nó. Thôi .
Sondatov lặng thinh hút thuốc lá rồi gật đầu ra hiệu cho Miska:
- Ta thôi.
Ra đến thềm, đưa mắt chỉ con ngựa cái của Miska đứng rũ dưới nắng và hỏi:
- Của cậu đấy à?
- Phải, của mình.
- Có mang chưa?
- Chưa!
- Cho nó lấy giống con Bakha ấy. Ở chỗ bọn mình chỉ có con Bakha là của trại ngựa giống Hoàng gia thôi, lai giống ăng-lê đấy, nó hăng ra hăng! Nào, lên ngựa.
Hai người cho ngựa chạy bên nhau. Hai con ngựa chạy vướng chân trong cỏ đến đầu gối. Khu nhà ở và các tầu ngựa lui lại rất xa phía sau. Phía trước, cánh đồng cỏ nằm lặng, trang nghiêm dưới màn khói rất dịu màu lam. đỉnh đầu, mặt trời lên mệt mỏi sau dải những đám mây trắng như đá mắt mèo. Trời nóng quá cỏ toả ra làn hương thơm đặc quánh. Bên phải, dải đầm Girov tươi cười trải dài, trắng như ngọc trai, sau khoảng đất trũng mung lung sương khói. Ba bề bốn bên, tầm mắt đưa đến đâu cũng chỉ thấy vùng mênh mông xanh rờn dưới những làn sương mù rung rinh. Cánh đồng cỏ nguyên thuỷ nằm đờ đẫn dưới khí trời oi bức của buổi giữa trưa, và ở đường chân trời có cái kurgan xám xám ưỡn bộ ngực mênh mông của nó, nom có vẻ sao tới được như trong thần thoại.
Cỏ rậm và xanh sẫm từ ngọn tới gốc, đầu những lá cỏ sáng loáng lên dưới nắng như rỉ đồng. Cỏ vũ mâu chưa già mọc lờm xờm, lẫn với những đám thường xuân loăn xoăn. Cỏ nga quan khao khát vươn những bông nặng hạt đón ánh mặt trời. Chỗ chỗ lại có những khoảng mã tiền lùn choằn choằn bạ đâu mọc đấy, nhưng rễ bám rất chắc.
Năm mười hoạ mới thấy mọc xen vài nhánh thử vĩ, rồi vũ mâu lại lan tràn như nước vỡ bờ, bên trong có lẫn đủ mọi thứ hoa: yến mạch đại, hoàng sơn giới, đại tái, trần cát, giống cỏ thô bạo, thích sống độc, mọc lên ở đâu là chen lấn tất cả các thứ cỏ khác.
Hai chàng -dắc lặng lẽ cho ngựa chạy, Miska cảm thấy trong lòng thanh thản và sẵn sàng chịu đựng, cảm giác mà mất từ lâu Đồng cỏ có sức ghìm nén với bầu khí tịch mịch trang nghiêm như nhà hiền triết. Người bạn đường của chỉ luôn luôn ngủ gà ngủ gật yên, đầu gục xuống bờm ngựa, hai bàn tay đầy tàn hương đặt mũi yên như trước khi nhận chiếc bánh thánh.
con gà nước bay vụt lên dưới vó ngựa và lao tới chỗ khe mát với bộ lông trắng phát ra những tia sáng dưới nắng. làn gió hiu hiu thổi tới từ miền Nam, uốn rạp ngọn cỏ. Có lẽ sáng nay làn gió nầy làm gợn sóng mặt biền Azov.
Nửa giờ sau hai người đến chỗ đàn ngựa ăn cỏ ở gần đầm Oxinovyi. Sodratov tỉnh dậy, vươn vai yên và cách lười nhác:
- Đàn ngựa của lão Lomakhin Panteliuska đấy. Nhưng hiểu sao chẳng thấy bóng vía lão đâu cả.
- Con ngựa giống tên là gì thế? - Miska vừa hỏi vừa trầm trồ ngắm con ngựa lông hồng nhạt, giống Donesk, có cái lưng rất dài.
- Fraze. Nó ác lắm đấy, cái con khốn kiếp! Xem nó giương mắt nhìn chúng ta kia kìa? Nó làm đầu đàn đến là giỏi?
Con ngựa giống rẽ sang hướng khác. Đàn ngựa cái lốc nhốc chạy theo nó.
Miska tiếp nhận hai đàn ngựa được trao cho rồi đặt hành lý của mình vào chiếc lều dã chiến. Trước khi đến đây có ba người sống trong cái lều nầy: Sondatov, Lomakhin và người được thuê đến coi ngựa tên là Turoverov, gã còn trẻ nữa, suốt ngày chẳng chẳng rằng. Trong bọn, Sondatov có vẻ đứng đầu. sẵn lòng dạy cho Miska biết các công việc phải làm và ngay hôm sau cho nghe về tính nết và các thói quen của những con ngựa giống. mỉm cười hóm hỉnh, khuyên Miska:
- Theo qui định cậu phải làm công việc với con ngựa của cậu đấy. Nhưng nếu quần hết ngày nầy sang ngày khác nó cũng mệt đến mất xác thôi. Cậu cứ thả nó vào trong đàn, thắng yên vào con khác, nhưng phải thay luôn ngựa cưỡi mới được.
Rồi ngay trước mắt Miska, xua con ngựa cái ra khỏi đàn và vừa cho ngựa phi vừa lăng cái vòng thòng lọng vào cổ con ngựa cái động tác rất thành thạo, rất chính xác, rồi lấy bộ yên của Miska thắng lên lưng con ngựa run như cầy sấy, hai chân sau cứ khuỵu xuống.
- Cậu cưỡi nó . Đúng là con quỉ sứ nầy còn chưa thuần! Nhưng cưỡi lên chứ! - giận dữ quát lên đưa tay phải kéo mạnh dây cương, còn tay trái bóp vào chỗ dưới cái mũi nở phồng của con ngựa. - Đối với chúng nó cậu phải nhàng chút. Cậu phải làm thế nào để có thể đứng trong tàu quát tháo con ngựa giống: "Đứng sang bên!" thế là nó đứng sát ngay vào bên cái khung của nó, nhưng chớ có lấy chuyện ấy làm trò đùa! Con Bakha đối với nó phải đặc biệt cẩn thận, chớ lại gần, nó đá đấy, - vừa vừa khom người bàn đạp, âu yếm sờ vào cái vú thẳng căng, đen mịn như xa-tanh của con ngựa cái dẫm hết chân nọ đến chân kia.
Chú thích:
(1) (1879 - 1926) Tên đầu sỏ phản cách mạng ở Ukraina hồi nội chiến. Sau khi thất bại, bỏ chạy sang Ba Lan rồi sang Paris (ND)
(2) ngày lễ tôn giáo của người Nga vào tháng sáu lịch cũ (ND).
(3) ác-sin bằng 0,71m (ND).

Chương 123


Miska nghỉ ngơi được tuần, suốt ngày ngồi yên ngựa. Đồng cỏ chinh phục , có ma lực sao cưỡng lại, bắt phải sống cuộc đời nguyên thuỷ như loài cây cỏ. Đàn ngựa cứ lang thang ở chỗ nào gần đấy, mặc cho Miska mơ màng yên hoặc nằm dài bãi cỏ và theo dõi cách vô tư lự những đám mây có đường viền bằng sương muối trắng muốt di động trời như những đàn ngựa mà gió là người chăn. Đầu tiên lấy làm thoả mãn với hoàn cảnh sống dật như thế nầy. Cuộc sống ở khu chăn nuôi, xa lánh mọi người, thậm chí còn làm thích thú.
Nhưng đến cuối tuần, khi bắt đầu quen với hoàn cảnh mới, chợt mơ hồ nảy ra ý lo lắng: "Ở ngoài kia người ta quyết định số phận của mình và của người khác, thế mà mình lại chăn ngựa. Sao lại như thế nầy được? Phải chuồn thôi, nếu sa lầy ở đây mất", - suy nghĩ cách tỉnh táo như thế. Nhưng cũng có những tiếng thầm lười nhác len vào trong ý thức của : "Thôi cứ mặc cho họ đánh nhau. Ngoài kia là chết chóc, còn ở đây là cuộc sống tự do, cỏ và trời. Ngoài kia là hằn thù, còn đây là thái bình vô . Việc của người khác can gì đến mình?"
Những ý nghĩ như thế bắt đầu đua nhau đục phá yên tĩnh mà Miska vừa bắt đầu được hưởng. Tâm trạng đó thúc đẩy Miska phải tìm đến những người khác, và kiếm cách gặp mặt Sondatov, gần gụi với nhiều hơn những ngày đầu. Hồi nầy Sondatov cùng với mấy đàn ngựa của lang thang trong khu vực đầm Dudarev.
Xem ra Sondatov hề cảm thấy cảnh sống độc có chút gì là nặng nề. ít ngủ đêm trong lều và gần như lúc nào cũng có mặt bên đàn ngựa hoặc ở gần cái đầm. sống cuộc đời như loài thú rừng, tự kiếm lấy thức ăn và về mặt nầy khéo léo lạ lùng, cứ như suốt đời chỉ làm việc đó. hôm Miska thấy lấy lông ngựa bện sợi dây câu. thấy hay hay bèn hỏi:
- Cậu bện làm gì thế?
- Để câu cá.
- Nhưng ở đâu có cá?
- Ở dưới đầm. Cá diếc.
Câu bằng giun à?
- Cả bánh mì lẫn giun.
- Nấu à?
- Mình phơi khô rồi ăn thôi. Có con đây nầy. lấy trong túi quần ngựa ra con cá diếc khô, rồi thân mật mời Miska ăn.
Có lần Miska theo đàn ngựa thấy có con gà nước mắc bẫy. Cạnh đấy có con gà nước giả làm rất khéo, dưới cỏ lại thấy mấy cãi bẫy khác buộc vào cái cọc. Ngay tối hôm ấy Sondatov bới đất đổ than hồng lên, nướng con gà nước. mời cả Miska cùng ăn. vừa xé những miếng thịt thơm phức vừa dặn:
- Lần sau cậu chớ có tháo ra, kẻo làm hỏng việc của mình.
- Làm thế nào cậu lại rơi đến chỗ nầy? - Miska hỏi.
- Mình có gia đình phải nuôi.
Sondatov nín lặng lát rồi bất thần hỏi:
- Nay, em rằng trước kia cậu có ở với bọn Đỏ, có đúng thế ?
Miska ngờ lại nghe thấy câu hỏi như thế, luống cuống:
- … Chà, thế nào bây giờ… Mà phải, mình chạy theo bọn họ… Nhưng lại bị bắt.
- Cậu chạy theo chúng để làm gì? Để tìm kiếm cái gì? - Hai con mắt Sondatov nghiêm lại, khẽ hỏi, miệng nhai chậm hơn.
Hai người ngồi bên đống lửa bờ cái khe khô. Phân ngựa khô bốc khói mù mịt, ánh lửa le lói dưới lớp tro. Từ phía sau, đêm tối lùa tới lưng hai người làn hơi nóng hanh hanh kèm với mùi ngải cứu héo. Những ngôi sao đổi ngôi rạch ngang dọc bầu trời đen như cánh quạ. vì sao sa rơi xuống, còn lưu lại khá lâu vệt sáng lờm xờm như vết roi mông ngựa.
Miska lo lắng nhìn vào khuôn mặt Sondatov bị ánh lửa hắt vào vàng ệch, trả lời:
- Mình muốn dành quyền lợi.
- Dành quyền lợi cho ai? - Sondatov giật mình hỏi lại ngay.
- Cho nhân dân.
- Những quyền lợi gì? Cậu thử xem.
Giọng Sondatov trầm xuống, ngọt xớt. Miska trù trừ giây. có cảm tưởng như Sondatov cố ý bỏ miếng phân mới lên lửa để che giấu nét mặt của . Nhưng cuối cùng đành liều :
- Quyền bình đẳng cho tất cả mọi người, quyền lợi là như thế đấy. còn những ông lớn địa chủ, cũng còn có nông nô nữa.
- Cậu hiểu chưa? Phải làm cho được như thế.
- Cậu nghĩ rằng bọn Ca-đét thể thắng được à?
- Phải, thể được.
- À té ra mày muốn như thế… - Sondatov thở hơi rồi bất thình lình đứng dậy. - Thằng chó đẻ, mày muốn bán rẻ người -dắc cho bọn Do Thái làm nô lệ à? - quát lên, giọng phá ra cách hung hãn. - Mày… Phải nện cho gãy răng mày mới hả, tất cả bọn chúng mày là những thằng như thế đấy, muốn làm chúng ông mất rễ à? Ái chà, té ra là thế! Mày muốn cho bọn Do Thái dựng nhà máy đồng cỏ à? Muốn cướp ruộng đất của chúng ông à?
Miska hốt hoảng từ từ đứng lên. thấy như Sondatov muốn đánh mình , bèn lùi bước. Sondatov thấy Miska sợ hãi lùi bước, bèn vung tay lên, Miska đón bắt được bàn tay ngay trong khi ra đòn, rồi bóp chặt lấy cổ tay và khuyên với giọng rất đanh:
- Nầy, nhà bác nầy, thôi ngay , tôi cho bay bây giờ! Làm gì mà ầm ĩ lên như thế hử?
Hai người đứng trước mặt nhau trong bóng tối. Lửa tắt dưới những bàn chân dẫm loạn, chỉ miếng phân ngựa bị đá văng ra ngoài còn bốc khói đo đỏ. Sondatov đưa tay trái ra nắm lấy cổ áo sơ-mi của Miska, cố vơ nắm vải vào trong lòng bàn tay và tìm cách rút tay phải về.
- Đừng nắm lấy ngực tôi! Misca cựa quậy cái cổ rất khỏe, giọng khàn khàn. - Đừng có nắm, tôi bảo cho mà biết đấy! Tôi nện nhừ tử cho mà xem, nghe chưa?
- Khô-ô-ông, mày… tao nện cho… chờ đấy mà xem? - Sondatov thở hổn hển.
Miska vùng ra được, bèn xô mạnh ra xa trong lòng tức tối ghê gớm, chỉ muốn đánh, muốn quật cho ngã xuống, rồi mặc cho hai tay mình đánh đấm thoả chí, nhưng cuối cùng chỉ run run xốc lại chiếc áo sơ-mi.
Sondatov xông tới nữa. nghiến răng ken két, vừa chửi rủa tục tĩu, vừa hét rầm lên:
- Tao báo cáo! Tao lên gặp ngay giám thị. Tao cho mầy ra toà! Đồ rắn độc! Đồ chó đẻ! Đồ Bolsevich! Mầy phải xử như thằng Pochenkov mới xong! Cho mày ra toà! Cho mầy cái dây treo cổ!
"Nó báo cáo… bậy bạ lung tung… Chúng nó tống mình vào tù… đưa ra mặt trận nữa, thế là thể chạy sang với em mình nữa. Bỏ mẹ rồi!" - Miska lạnh cả gáy. Những ý nghĩa trong đầu óc muốn tìm lối thoát cứ xục xạo bạt mạng, quấy loạn như con cá măng trong vũng nước ra sông được nữa vì nước lũ rút. "Phải giết nó mới được! Mình bóp cổ nó ngay… còn cách nào khác nữa rồi…" Và tuân theo quyết tâm vừa nảy ra trong giây lát, đầu óc tìm ra ngay cách bào chữa.
"Mình bảo là nó nhảy tới định giết mình… Mình nắm lấy cổ nó… cố ý gì cả, và bảo là… cơn tức giận…"
Miska run run bước tới trước mặt Sondatov. Nếu giữa lúc ấy Sondatov bỏ chạy giữa hai người ắt xảy ra đổ máu. Nhưng Sondatov vẫn tiếp tục chửi rầm lên, mà cơn nóng của Miska cũng dịu , chỉ hai chân còn khẽ run, mồ hôi đổ ra đầm đìa lưng và dưới hai bên nách.
- - Nào, thôi … Cậu có nghe thấy ? Sondatov, thôi nào. Đừng làm ầm lên nữa. Chính cậu gây đầu tiên cơ mà…
Và Miska bắt đầu van lơn quỵ luỵ. Quai hàm run bần bật, mặt hốt hoảng nhìn quanh.
- Giữa bạn bè với nhau thiếu gì những chuyện như thế nầy xảy ra… Mà mình đánh cậu đâu… Còn cậu túm lấy ngực mình… Thôi, mình có điều gì ghê gớm lắm đâu? Tất cả chỉ có thế mà cũng phải báo cáo hay sao? Nếu mình có làm cậu giận cậu cũng thứ lỗi cho mình… đấy! Thế nào hử!
Sondatov la lối mỗi lúc bớt rồi im hẳn. phút sau quay , rút bàn tay khỏi bàn tay lạnh ngắt đẫm mồ hôi của Miska và :
- Mầy ngoáy đuôi chẳng khác gì con rắn độc! Nhưng được, tao nữa. Chỉ thương mầy ngu xuẩn… Nhưng từ nay mầy chớ vác xác đến trước mặt tao nữa, tao thể nào nhìn mặt mầy nữa đâu! Mầy bán linh hồn cho bọn Do Thái, mà tao chẳng thương gì những thằng bán thân lấy tiền.
Miska mỉm nụ cười nhục nhã và thảm hại trong bóng tối. Sondatov trông thấy mặt , cũng biết rằng hai bàn tay vẫn nắm chặt sưng vù vì máu dồn.
Hai người bỏ mỗi người ngả và ai gì nữa. Miska điên tiết quất cho con ngựa roi rồi phóng tìm đàn ngựa của . Về phía trời đông bỗng có những ánh chớp nhoáng nhoàng, sấm nổ ầm ầm.
Đêm hôm ấy có cơn giông nổ ra trại chăn nuôi. Đến nửa đêm gió rú rít, ào ào thổi qua như con ngựa điên vừa chạy vừa thở hồng hộc, cuốn theo những đám bụi mù mịt vừa lạnh vừa hắc như cái vạt váy vô hình. Trời tối như bưng. ánh chớp lóe lên chếch chếch qua đám mây xám xịt, ùn ùn, cuồn cuộn như gò đất đen. khí chết lặng giờ lâu rồi từ chỗ nào đó rất xa vẳng tới tiếng sấm nghe như lời cảnh cáọ. Những giọt mưa rất to bắt đầu rơi xuống làm nát cả cỏ. ánh chớp làm cho trời ra lần thứ hai khoảng sáng. Miska nhìn thấy có đám mây mầu hung hung đứng lơ lửng giữa trời, với đường viền đen kịt như than, nom rất khủng khiếp, và dưới đất, ngay dưới đám mây ấy, có đàn ngựa đứng rúc đầu vào nhau, nhìn từ xa chỉ còn xíu. tiếng sấm nữa nổ ra, nghe ghê rợn gấp bội: sét đánh thẳng xuống mặt đất. Sau tiếng sấm thứ ba, nổ ra từ giữa bụng đám mây, mưa tuôn xuống như suối, đồng cỏ ầm ĩ rên siết, cơn lốc cuốn chiếc mũ cát-két ướt đẫm đầu Miska, giúi gập Miska xuống mũi yên. Tiếp theo là phút chết lặng hết sức nặng nề. Rồi những tia chớp lại thi nhau lóe lên trời, làm cho bóng tối ma quái càng có vẻ dày đặc hơn. Tiếng sét sau đó ráo hoảnh, mạnh và phá ra ghê gớm đến nỗi con ngựa Miska cưỡi khuỵu chân sau, rồi lại chồm đứng thẳng lên. Những con ngựa trong đàn chạy loạn lên hồi. Miska đem hết sức kéo dây cương, quát to định làm cho đàn ngựa đỡ sợ:
- Đứng lại! Tơ-rrr!
tia chớp trắng như đường trườn ngoằn ngoèo rất lâu theo đường viền của đám mây đen. Nhờ đó Miska kịp nhìn thấy đàn ngựa phi về phía mình. Những con ngựa soãi thẳng ra trong nước đại điên cuồng, những cái mõm bóng nhoáng rúc xuống gần sát mặt đất những cặp lỗ mũi nở căng thở phì phì, những bộ móng chưa đóng cá sắt đập rầm rập đất ẩm. Con Bakha phi hết tốc độ đầu đàn. Miska kéo giật con ngựa của sang bên cạnh, thiếu chút nữa tránh kịp. Những con ngựa phóng vụt qua rồi đứng lại ở chỗ gần đấy. Miska biết đâu rằng đàn ngựa hết hồn hết vía vì cơn giông, nghe thấy tiếng kêu là chạy bổ đến ngay, vì thế lại gào to hơn:
- Đứng lại! Có đứng lại ?
Và lập tức hàng trăm vó ngựa lại ầm ầm lao tới với tốc độ kỳ dị, mà lần nầy giữa lúc trời tối như bưng. Miska hoảng quá, quật luôn cho con ngựa cái của roi vào giữa hai con mắt, những kịp tránh sang bên nữa. con ngựa sợ đến hoá điên húc vào mông con ngựa của Miska. Miska bị hất bay ra khỏi yên như hòn đá bắn bằng súng cao su. sống sót như nhờ phép mầu: phần lớn của đàn ngựa chạy sang bên phải , vì thế bị dẫm lên người mà chỉ bị con ngựa dẫm lún tay phải xuống bùn.
Miska đứng dậy, cố hết sức giữ yên lặng, rón rén ra chỗ khác. cảm thấy rằng đàn ngựa đứng ngay gần đấy và chỉ chờ nghe thấy tiếng mình kêu là lao tới chỗ ngay với nước phi cuồng nộ. nhận được cả tiếng thở hồng hộc rất đặc biệt của con Bakha.
Mãi đến lúc trời sắp rạng Miska mới về được tới lều.

Chương 124


Ngày mười lăm tháng năm tên Krasnov, ataman Quân khu Đại Đông tầu thuỷ đến trấn Manyskaia. Cùng có viên thiếu tướng African Bogaevsky, chủ tịch hội đồng các trưởng ban, phụ trách trưởng ban ngoại giao, tên đại tá Kislov trưởng phòng quân lương quân đội sông Đông và tên ataman vùng Kuban là Filimonov.
Những kẻ làm chủ đất đai vùng sông Đông và sông Kuban âu sầu đứng boong nhìn chiếc tầu cập bến, các thuỷ thủ chạy ngược chạy xuôi, và những làn sóng nâu ào ào dồn bật trở lại từ bến cầu tầu. Rồi chúng kéo nhau lên bờ trước hàng trăm cặp mắt của đám người tụ tập bến.
Bầu trời, đường chân trời, ánh sáng mặt trời, làn sương mù mỏng tanh, tất cả đều xanh xanh. Cả sông Đông cũng lấp loáng màu xanh biếc thường thấy ở nó và phản chiếu như tấm gương lõm những đám mây trắng bong.
Gió nồng nặc mùi nắng, mùi đất mặn khô nẻ và mùi cỏ năm ngoái thối mục. Đám người lao xao. Mấy tên tướng được chính quyền địa phương ra đón tiếp vào thao trường.
giờ sau, tại nhà viên ataman trấn bắt đầu khai mạc cuộc họp liên tịch giữa các đại biểu của Chính phủ sông Đông và của Tập đoàn quân tình nguyện. Đại diện cho Tập đoàn quân tình nguyện có hai viên tướng Denikin(1) và Alekseev, cùng có viên tướng Romanovsky tham mưu trưởng Tập đoàn quân và hai viên đại tá Riasniansky và Evand.
khí cuộc gặp mặt khá lạnh nhạt. Krasnov cố giữ thể diện cách rất nặng nề, Alekseev chào hỏi những tên tham gia hội nghị rồi ngồi ngay vào bàn. đưa hai bàn tay khô héo nhợt nhạt lên đỡ cặp má lũng nhũng rồi nhắm nghiền hai con mắt như còn thiết chuyện gì nữa. Chặng đường xe hơi lắc cho lão mệt lử, tuổi già cùng những cuộc tang thương mà lão phải trải qua làm lão khô héo. Những nếp nhăn hái bên mép cái miệng khô quắt của lão xệ xuống nom rất bi thảm. Mí mắt lão thâm quầng, sưng lên, nặng nề chảy xuống với những đường mạch máu nổi nhằng nhịt. Mười ngón tay ấn chặt vào làn da má mềm nhẽo, đầu ngón tay luồn sâu vào những món tóc vàng khô cắt ngắn. Viên đại tá Riasniansky trải rất cẩn thận lên bàn tấm bản đồ kêu loạt soạt, tên Kislov giúp .
Romanovsky đứng bên cạnh ấn móng ngón tay út xuống giữ góc tấm bản đồ. Bogaevsky đứng tựa lưng vào khung cửa sổ thấp nhìn cái vẻ mệt mỏi rã rời mặt Alekseev, bộ mặt trắng bệch như đúc bằng thạch cao. bỗng cảm thấy thương hại đến nhoi nhói trong tim: "Sao ông ấy già xọm đến thế? Già cách khủng khiếp!" - Bogaevsky nghĩ thầm, hai con mắt ươn ướt hình quả trám vẫn rời Alekseev. Bọn đến dự hội nghị còn chưa kịp ngồi hết vào bàn. Denikin bắt đầu với Krasnov bằng giọng sôi nổi và gay gắt:
- Trước khi khai mạc hội nghị, tôi thấy cần phải tuyên bố với ngài rằng chúng tôi cảm thấy hết sức ngạc nhiên khi thấy trong bản bố trí binh lực của trận đánh chiếm Bataisk, ngài nêu rằng có tiểu đoàn bộ binh và đại đội pháo của quân Đức hoạt động trong đội hình tiến quân bên phải. Cần phải thú nhận rằng tượng hợp tác như thế gây cho tôi cảm tưởng chỉ là ngạc nhiên… Xin ngài làm ơn cho chúng tôi biết ngài có những động cơ như thế nào trong khi lại với kẻ thù, những kẻ thù bất lương hèn hạ của Tổ quốc, và lợi dụng giúp đỡ của chúng? Chắc hẳn ngài cũng biết rằng các nước Đồng minh sẵn sàng chi viện cho chúng ta rồi chứ? Tập đoàn quân tình nguyện đánh giá liên minh với quân Đức như hành động phản bội của Chính phủ sông Đông và những giới rộng rãi ở các nước đồng minh cũng đánh giá như thế… Xin ngài giải thích cho.
Denikin giận dữ giương cong hai hàng lông mày, chờ Krasnov trả lời.
Chỉ nhờ khả năng tự kiềm chế và cái phong độ thượng lưu sẵn có mà Krasnov còn giữ được vẻ điềm tĩnh bên ngoài. Nhưng dù sao tức tối trong lòng vẫn chiếm phần thắng: dưới hàng ria hoa râm, miệng giật giật, méo như trong cơn thần kinh. Krasnov trả lời bằng giọng rất bình tĩnh, cũng rất lịch .
- Khi vận mệnh của toàn bộ nghiệp được đặt vào quân bài duy nhất người ta ngại dùng đến cả giúp đỡ của những kẻ thù cũ. Hơn nữa Chính phủ sông Đông dù sao cũng là Chính phủ của dân tộc gồm năm triệu con người có chủ quyền, chịu giám hộ của ai, và có toàn quyền hành động cách độc lập, cho hợp với các lợi ích của người -dắc mà Chính phủ nầy có sứ mệnh phải bảo vệ.
Nghe đến đây Alekseev mở to mắt, ràng lão cố hết sức nghe cho . Bogaevsky xoắn bộ ria trau chuốt vuốt thẳng ra như hai mũi tên, nom vẻ rất bực bội. Krasnov đưa mắt nhìn rồi tiếp:
- Thưa quan lớn, trong các lập luận của ngài, có thể rằng phần chủ yếu là những động cơ thuộc phạm trù đạo đức. Ngài ra rất nhiều lời cực kỳ nghiêm trọng về việc chúng tôi tựa như phản bội nghiệp của nước Nga, phản bội các nước Đồng Minh… Nhưng tôi cho rằng chắc hẳn các ngài cũng được biết điều là Tập đoàn quân tình nguyện nhận được của tôi chúng tôi những đạn dược mà quân Đức bán cho chúng tôi.
- Tôi chỉ xin ngài định ranh giới cho giữa những tượng có tính chất hoàn toàn khác nhau. Các ngài có được đạn dược của quân Đức bằng con đường nào, điều đó hoàn toàn có quan hệ gì với chúng tôi. Còn chuyện nhận chi viện của quân đội chúng nó… - Denikin nhún vai cách bực bội.
Trong khi kết thúc lời phát biểu của , Krasnov khéo đưa thêm vào những lời thận trọng nhưng cương quyết làm cho Denikin hiểu rằng còn là tên tiểu tướng chỉ huy lữ đoàn như Denikin gặp mặt trận Áo - Đức.
Denikin đánh tan bầu khí chết lặng rất khó chịu do những câu của Krasnov gây ra bằng cách khéo léo chuyển sang vấn đề hợp nhất quân đội vùng sông Đông với Tập đoàn quân tình nguyện, và tổ chức bộ chỉ huy thống nhất. Song những xung đột xảy ra trước đó thực tế mở đầu tình hình căng thẳng sau nầy, quan hệ nầy ngày càng xấu và hoàn toàn bị cắt đứt khi Krasnov rời khỏi chính quyền.
Krasnov tránh trả lời trực tiếp vấn đề đó bằng cách đề nghị hiệp đồng tác chiến để cùng tấn công Sarysin với mục đích, trước hết là chiếm lấy trung tâm chiến lược cực lớn, sau nữa là cố thủ tại địa điểm đó để liên hợp với dân -dắc Kavkaz.
Trong phòng ồn lên vài câu trao đổi ngắn ngủi:
- Chẳng cần phải các ngài cũng là Sarysin có ý nghĩa cực kỳ lớn lao đối với chúng ta.
- Tập đoàn quân tình nguyện có thể chạm trán với quân Đức.
- Trước hết tôi cần phải giải phóng dân Kuban .
- Vâng, nhưng dù sao đánh chiếm Sarysin cũng là nhiệm vụ cực kỳ trọng yếu. Chính phủ Quân khu sông Đông trao cho tôi trách nhiệm đề nghị với quan lớn.
- Tôi xin nhắc lại rằng tôi thể bỏ người Kuban được.
Chỉ với điều kiện tấn công Sarysin mới có thể đến chuyện hình thành chỉ huy thống nhất.
Alekseev cắn môi tỏ ý tán thành.
- thể tưởng tượng được. Nếu chưa quét sạch được quân Bolsevich ra khỏi địa giới Quân khu Kuban người Kuban chưa chịu tiến ra khỏi địa giới Quân khu. Còn Tập đoàn quân tình nguyện chỉ có hai ngàn rưởi tay súng, với phần ba quân số là thương bệnh binh thể chiến đấu được(2)
Trong bữa ăn trưa rất thường, mọi người chỉ thẫn thờ trao đổi với nhau những ý kiến chẳng có gì là quan trọng. hai năm mười là hai bên thể nào tới thoả thuận. Tên đại tá Riasniansky kể câu chuyện vui gần như có tính chất truyền kỳ về chiến công của gã trong quân đội Markov, rồi dần dần nhờ tác dụng phối hợp của bữa ăn và câu chuyện vui, khí căng thẳng được xua tan. Nhưng khi ăn xong, lúc mọi người vừa hút thuốc vừa phân tán vào nhà trong, Denikin đặt tay lên vai Romanovsky, nheo cặp mắt sắc ngọt chỉ Krasnov và :
- tay Napoleon với qui mô quân khu… Con người là thiếu thông minh, ngài có biết…
Romanovsky mỉm cười, trả lời rất nhanh:
- chàng muốn xưng vương xưng bá, thôn tính thiên hạ… viên tướng chỉ huy lữ đoàn mà say sưa với mộng đế vương. Theo tôi, đúng là ta thiếu nhạy cảm về tính hài hước…
Bọn chúng chia tay nhau, trong lòng đầy căm thù và tức tối. Từ hôm ấy quan hệ giữa Tập đoàn quân tình nguyện và Chính phủ Quân khu sông Đông xấu hẳn , và càng xấu đến cực độ khi ban chỉ huy Tập đoàn quân tình nguyện được biết nội dung bức thư Krasnov gửi cho tên Winhem, hoàng đế nước Đức. Những tên thương binh của Tập đoàn quân tình nguyện nằm lại ở Novocherkask đều cười cái mộng tự trị cùng cái thói của Krasnov thích làm sống lại các phong tục cổ lỗ của dân -dắc. Trong lúc chuyện riêng với nhau, chúng thường gọi Krasnov cách khinh bỉ là "Ông chuột" (thay cho ông chủ), còn Quân khu Đại Đông được gọi chệch là "Đại Ngông". Để trả đũa, những kẻ chủ trương vùng sông Đông độc lập đặt cho bọn kia những cái tên "các nhà nhạc sĩ giang hồ", "các nhà cầm quyền có lãnh thổ". kẻ trong số các nhân vật to đầu của Tập đoàn quân tình nguyện ác khẩu gọi Chính phủ Quân khu sông Đông là "Con đĩ làm tiền giường của quân Đức". Tên tướng Denisov thấy thế bèn trả lời: "Nếu Chính phủ sông Đông là con đĩ, Tập đoàn quân tình nguyện là thằng ma- sống bám vào con đĩ ấy".
Câu trả lời ấy ám chỉ việc Tập đoàn quân tình nguyện phụ thuộc vào Quân khu sông Đông, được Quân khu sông Đông chia cho số vũ khí đạn dược nhận được của quân Đức.
Rostov và Novocherkask là hậu phương của Tập đoàn quân tình nguyện. Bọn sĩ quan ở đấy lúc nhúc như dòi. Hàng ngàn tên trong số đó hoạt động đầu cơ, làm việc trong vô số những cơ quan hậu phương nương thân ở các nhà họ hàng bà con, mang chứng từ thương tích giả mạo vào nằm các bệnh viện quân y… Tất cả những tên dũng cảm nhất chết trong các trận chiến đấu, vì bệnh thương hàn hay vì những vết thương, còn những tên sống sót đều mất cả tiết tháo lẫn lương tâm qua mấy năm cách mạng. Chúng lẩn trốn trong hậu phương như những con sói núi, chúng ngoi lên trong những ngày loạn lạc như bọt bẩn và phân nổi mặt nước. Chúng là những tên sĩ quan hủ bại chưa từng tham gia chiến trận, những tên mà Chernenchev chửi mắng, vạch mặt, làm nhục khi kêu gọi bảo vệ nước Nga. Phần lớn những tên trong bọn nầy là loại dơ dáy đê tiện nhất của cái gọi là "giới trí thức có tư tưởng" mặc binh phục: chúng chạy trốn người Bolsevich, nhưng đến với quân Trắng, chúng sống qua ngày đoạn tháng, tranh cãi với nhau về vận mệnh của nước Nga, cố kiếm ít tiền mua sữa cho con và hết sức mong chiến tranh chấm dứt. Đối với chúng ai nắm chính quyền trong nước cũng đều sao cả: Krasnov cũng được, người Đức cũng được, người Bolsevich cũng được, miễn là chiến tranh kết thúc.
Nhưng mỗi ngày nổ ra nhiều việc, ở Sibir có vụ phiến loạn của người Tiệp Khắc(3), ở Ukraina có Marno(4) chuyện với quân Đức bằng thứ tiếng ngang ngược của pháo binh và súng máy. Kavkaz, Murmansk, Askhagensk… Toàn nước Nga chìm trong khói lửa… Toàn nước Nga quằn quại trong cơn đau trở dạ…
Đến tháng Sáu, khắp vùng sông Đông có những tin đồn truyền rộng rãi như những làn gió đông; người Tiệp Khắc chiếm Saratov, Sarysin và Astrakhan, nhằm mục đích thành lập mặt trận miền Đông để tấn công vào quân đội Đức. Quân Đức ở Ukraina bắt đầu chỉ miễn cưỡng cho phép những tên sĩ quan trốn khỏi nước Nga qua để chiến đấu dưới lá cờ Tập đoàn quân tình nguyện.
Bộ chỉ huy Đức lo lắng trước những tin đồn về việc thành lập "mặt trận miền Đông" bèn cử số đại biểu của họ đến vùng sông Đông. Ngày mồng mười tháng Bảy ba tên thiếu tá của quân Đức đến Novocherkask; Phôn Cokenhaodơ, Phôn Sterfani và phôn Sleynit.
Ngay hôm ấy, chúng được tên ataman Krasnov tiếp trong lâu đài. Tướng Bogaevsky cũng có mặt trong cuộc hội đàm. Đầu tiên tên thiếu tá Cokenhaodơ nhắc lại rằng Bộ chỉ huy Đức dùng mọi cách, thậm chí ngại can thiệp vũ trang để giúp Quân khu Đại Đông đấu tranh với người Bolsevich và khôi phục đường biên giới. Sau đó hỏi Chính phủ sông Đông phản ứng như thế nào, nếu người Tiệp Khắc bắt đầu có những hoạt động quân chống lại người Đức? Krasnov bèn cam đoan với rằng người -dắc nghiêm chỉnh giữ thái độ trung lập và tất nhiên cho phép biến vùng sông Đông thành chiến trường. Tên thiếu tá Sterfani ngỏ ý mong muốn câu trả lời của tên ataman được xác định bằng hình thức giấy tờ.
Cuộc hội đàm đến đấy kết thúc, và hôm sau Kaxnov thảo ngay bức thư dưới đây gửi cho hoàng đế nước Đức:
"Thưa Hoàng đế và quốc vương bệ hạ!
Người đệ trình bức thư nầy là ataman trấn Dimovaya (sứ giả) của Quân khu Đại Đông tại trều đình của hoàng đế bệ hạ, cùng các vị đồng của ông ta được tôi, ataman Quân khu sông Đông, uỷ nhiệm chuyển lời chào tới hoàng đế bệ hạ, vị nguyên thủ hùng mạnh của nước Đức vĩ đại, và truyền đạt với hoàng đế bệ hạ những lời dưới đây: Những người -dắc dũng cảm của sông Đông chiến đấu hai tháng nay vì quyền tự do của Tổ quốc mình với tinh thần dũng cũng như người Boe(5) dân tộc có quan hệ huyết thống với người Đức chống lại người trong thời gian gần đây. Hai tháng chiến đấu ấy kết thúc bằng thắng lợi hoàn toàn tất cả các mặt trận của quốc gia chúng tôi, và nay 9/10 lãnh thổ Quân khu Đại Đông được giải phóng khỏi tay những bầy Bạch vệ dã man. Trật tự quốc gia trong nước được củng cố, chế độ pháp trị hoàn chỉnh được thiết lập. Nhờ có gỉúp đỡ hữu nghị của quân đội hoàng đế bệ hạ, miền Nam Quân khu lấy lại được an ninh và tôi chuẩn bị xong xuôi quân đoàn để duy trì trật tự trong nước và ngăn chặn tấn công của kẻ địch từ bên ngoài. Cơ cấu của quốc gia trẻ tuổi như Quân khu sông Đông nay khó mà có thể tồn tại độc, vì thế Quân khu sông Đông ký liên minh chặt chẽ với các vị thủ lĩnh hai quân khu Astrakhan và Kuban, là đại tá công tước Tundutov và đại tá Filimonov, để sau khi quét sạch được quân Bolsevich ra khỏi đất đai, hai quân khu Astrakhan và Kuban thành lập cơ cấu quốc gia bền vững cơ sở liên bang, gồm Quân khu Đại Đông, quân khu Astrakhan, kể cả dân Kalmys ở tỉnh Starovolskaia, quân khu Kuban và cả các dân tộc Bắc Kavkaz. có được nhất trí giữa các quốc gia đó, và quốc gia mới thành lập, hoàn toàn nhất trí với Quân khu Đại Đông quyết định cho phép biên lãnh thổ của mình thành sân khấu của những cuộc xung đột đẫm máu, và cam kết theo chính sách hoàn toàn trung lập.
Đề nghị hoàng đế bệ hạ công nhận quyền tồn tại độc lập của Quân khu Đại Đông, và sau khi giải phóng xong các quân khu còn lại Kuban. Astrakhan, Checsk, và miền Bắc Kavkaz, công nhận cả tồn tại độc lập của liên bang mang tên Liên bang Đông Kavkaz.
Đề nghị hoàng đế bệ hạ công nhận các biên giới của Quân khu Đại Đông dựa theo các vùng địa lý và nhân chủng xưa kia của Quân khu, giúp chúng tôi giải quyết tranh chấp giữa Ukraina và Quân khu sông Đông về Taranroc và những vùng lân cận theo cầu của Quân khu sông Đông, vì quân khu sông Đông làm chủ khu vực Taranroc hơn 500 năm nay, và khu vực Taranroc vốn là bộ phận của Tomutanacan, tức là tiền thân của Quân khu sông Đông.
Đề nghị hoàng đế bệ hạ hãy vì những lý do chiến lược mà hiệp trợ Quân khu sông Đông sát nhập hai thành phố Kamysin và Sarysin, tỉnh Saratov, thành phố Voronez, hai nhà ga Liska và Povonno và xác định biên giới của Quân khu sông Đông theo tấm bản đồ còn giữ ở trấn Dimovaya.
Đề nghị hoàng đế bệ hạ có áp lực đối với chính quyền Xô viết Moskva(6), bắt chính quyền đó ra lệnh cho các chi đội Hồng quân cuồng khấu rút hết ra khỏi địa hạt của Quân khu Đại Đông cùng các nước khác có chân trong liên bang Đông - Kavkaz, và tạo khả năng thiết lập những quan hệ bình thường, hoà bình giữa Moskva và Quân khu sông Đông. Tất cả những tổn thất mà cuộc xâm lược của quân Bolsevich gây ra cho nhân dân, cho nền thương nghiệp và công nghiệp của Quân khu sông Đông đều phải được nước Nga Xô-viết bồi thường.
Đề nghị hoàng đế bệ hạ giúp cho Nhà nước trẻ tuổi của chúng tôi những khẩu pháo, súng trường, đạn dược dự trữ và trang bị kỹ thuật, và nếu hoàng đế bệ hạ nhận thấy có lợi xin xây dựng trong địa giới Quân khu sông Đông những nhà máy sản xuất pháo, súng trường, đạn pháo và đạn súng trường.
Quân khu Đại Đồng cùng các quốc gia khác trong Liên bang Đông - Kavkaz quên những giúp đỡ hữu nghị của nhân dân Đức, dân tộc mà dân -dắc cùng kề vai sát cánh chiến đấu từ hồi cuộc Chiến tranh ba mươi năm(7) hồi những trung đoàn sông Đông có mặt trong quân đội của Vanlenstain( và trong những năm (1807 - 1813) người -dắc sông Đông theo vị ataman của mình là bá tước Platov chiến đấu cho nển tự do của nước Đức và mới đây trong gần ba năm rưỡi chiến tranh đẫm máu các chiến trường Phổ, Gaxili, Bukovin và Ba Lan, người -dắc và người Đức học tập lẫn nhau để biết tôn trọng lòng dũng cảm, trí kiên cường ở quân đội của nhau, và trong lúc nầy chìa tay cho nhau, cùng đấu tranh cho tự do của sông Đông dấu.
Để đền đáp lại giúp đỡ của hoàng đế bệ hạ, Quân khu Đại Đông cam đoan hoàn toàn giữ chính sách trung lập và cho phép các lực lượng vũ trang thù địch với nhân dân Đức tiên vào lãnh thổ của mình. Cả công tước Tundutov, ataman Quân khu Astrakhan, Chính phủ Kuban cùng tất cả các miền khác sau nầy hợp nhất thành Liên bang Đông - Kavkaz, đều nhất trí về điểm nầy.
Quân khu Đại Đông dành cho đế quốc Đức quyền ưu tiên trong việc xuất khẩu các sản phẩm thừa sau khi thoả mãn nhu cầu địa phương: lúa mì (thóc và bột), hàng da và nguyên liệu da, lông cừu, các thứ hàng cá, các thứ dầu mỡ động vật và thực vật cùng các chế phẩm dầu mỡ, các hàng thuốc lá và chế phẩm thuốc lá, các loại gia súc và ngựa, rượu vang cùng những sản phẩm khác của nghề làm vườn và nghề canh tác. Để trao đổi lại, đế quốc Đức cung cấp máy móc nông nghiệp, các hoá phẩm và thuốc thuộc da, thiết bị cho nhà máy in giấy bạc của Nhà nước cùng với vật liệu dự trữ tương ứng trang bị cho các nhà máy dệt nỉ, dệt vải bông, xưỏng chế tạo đồ da, các nhà máy hoá chất, nhà máy đường cùng những nhà máy khác, các dụng cụ khí tài ngành điện.
Ngoài ra Chính phủ Quân khu Đại Đông dành cho giới công nghiệp Đức những điều kiện ưu đãi đặc biệt trong việc đầu tư vào các xí nghiệp công thương nghiệp sông Đông, đặc biệt trong ngành thiết kế xây dưng và khai thác các tuyến đường thuỷ và các đường giao thông khác.
hợp tác chặt chẽ hứa hẹn đem lại những lợi ích cho cả hai bên và tình hữu nghị gắn bó bằng máu mà hai dân tộc Đức và -dắc cùng đổ ra các chiến trường chlng trở thành lực lượng hùng mạnh để đấu tranh chống lại tất cả các kẻ thù của chúng ta.
Người viết trình hoàng đế bệ hạ bức thư nầy phải là nhà ngoại giao và người am hiểu tinh vi về quốc tế công pháp, mà là người lính quen kính trọng sức mạnh của vũ nghiệp Đức qua những trận chiến đấu chính đại quang minh, vì thế tôi xin hoàng đế bệ hạ lượng thứ cho giọng văn cương trực của tôi, trong đó hề có chút gì xảo trá, và xin hoàng đế bệ hạ tin tương ở thành ý của tôi.
Người rất tôn kính hoàng đế bệ hạ
Petr Krasnov
ataman sông Đông, thiếu tướng",
Ngày hai mươi lăm tháng Bảy, bức thư nầy được đưa ra cho hội đồng các trưởng ban thảo luận. Tuy mọi người có thái độ hết sức dè dặt đối với nó, thậm chí tuy Bogaevsky cùng số uỷ viên khác trong Chính phủ ràng phản đối, nhưng Krasnov vẫn trao ngay bức thư cho tên công tước Lichchenbec, ataman trấn Dimovaya ở Berlin. Tên nầy cùng Krasnov Kiev, rồi đến đó cùng viên tướng Cheriatrukin Berlin.
Trước khi gửi , bức thư được in ra nhiều bản ở ban ngoại giao, mà việc ấy Bogaevsky phải biết. Các bản sao được truyền tay rộng rãi qua các đơn vị và các trấn -dắc kèm theo những lời bình luận thích đáng và trở thành công cụ tuyên truyền rất đắc lực. Người ta bắt đầu mỗi ngày công khai rằng Krasnov bán mình cho quân Đức. các mặt trận, tinh thần binh sĩ bắt đầu xao xuyến.
Trong khi đó quân Đức dành được hết thắng lợi nọ đến thắng lợi kia, ngày càng như mọc cánh. Chúng đưa tên tướng Nga Cheriatrukin đến gần Paris, và tên nầy được cùng với bọn quan chức trong tổng hành dinh quân Đức chứng kiến sức công phá hết sức mãnh liệt của những khẩu trọng pháo do hãng Krupp chế tạo cùng với tan vỡ của quân đội - Pháp.
Chú thích:
(1) Hồi nầy Kornilov chết, Denikin lên thay nắm quyền chỉ huy Tập đoàn quân tình nguyện. (ND)
(2) Sau đó Krasnov tiến đánh Sarysin hai lần (trong tháng Tám và tháng Chín), cả hai đều có hiệp trợ của Denikin và đều thua liểng xiểng (ND)
(3) Trong chiến tranh, các tù binh, hàng binh Tiệp và Slovak trong quân đội Áo được tổ chức thành quân đoàn hơn bốn vạn người. Sau cách mạng, nhiều tù binh, hàng binh trong quân đoàn nầy tham gia Hồng quân. Nhưng bọn đế quốc can thiệp mua chuộc ban chỉ huy quân đoàn. Ngày 25-5-1918, quân đoàn Tiệp Khắc nổi loạn, tiếp nhận thêm những tên Bạch vệ Nga, thành lực lượng rất lớn (khoảng sáu vạn), mở đầu phong trào phản cách mạng mới trong cả nước.(ND)
(4) trong những tên đầu sỏ phản cách mạng ở Ukraina. Sau khi quân đội của Vraghen bị tiêu diệt, Marno trở thành kẻ thù chủ yếu của chính quyền Xô viết ở miền Nam Ukraina (ND)
(5) Tức là cuộc chiến tranh từ 1890 đến 1902 ở Nam Phi của người Đức nổi lên chống lại thực dân . Người Boe là giống người da trắng lai Tơtông và Slavơ, con cháu của thực dân Hà Lan cũ. Krasnov ghép người Boe vào huyết thống Đức, ý chúng muốn nịnh hoàng đế Đức, đồng thời thêm rằng mình cũng chẳng ưa gì người . (ND)
(6) Hồi nầy nước Đức cùng nước Nga Xô-viết ký hoà ước Brest-Litovsk nhưng vẫn luôn luôn vi phạm các điều ký kết và bắt bí nước Nga (ND)
(7) (1518 - 164 Vốn là cuộc chiến tranh tôn giáo trong nước Đức, nhưng vì có những nước ngoài can thiệp nên biến thành cuộc chiến tranh toàn châu Âu (ND)
( (1853 - 1634), vị nguyên soái Đức trong cuộc chiến tranh ba mươi năm, từng đánh bại Đan Mạch cùng các đồng minh của Đan Mạch (ND).

Chương 125


Trong thời gian cuộc hành quân Băng giá (1), Evgeni Litnhitki bị thương hai lần. Lần thứ nhất trong trận chiến đấu đánh chiến trấn Labinskaia, lần thứ hai trong khi tấn công vào Ekaterinoda. Cả hai lần vết thương đều can gì, vì thế lại trở về hàng ngũ.
Nhưng đến tháng Năm, khi Tập đoàn quân tình nguyện đóng lại trong khu vực Novocherkask để nghỉ ngơi thời gian ngắn, Evgeni cảm thấy trong người khó chịu, bèn xoay xở xin nghỉ phép hai tuần. Tuy rất muốn về thăm nhà, nhưng vẫn quyết định ở lại Novocherkask để được nghỉ ngơi và đỡ mất giờ lại.
Cùng dịp nghỉ phép với có thằng bạn cùng trung đội là tên thượng uý kỵ binh Gortrakov. Gortrakov mời Evgeni về nghỉ ở nhà :
- Mình chẳng có con cái gì cả, mà vợ mình được gặp cậu sung sướng lắm đấy. Qua những bức thư mình viết, vợ mình cũng được biết về cậu.
Giữa trưa ngày hè nóng nực và sáng sủa, hai tên xe về biệt thự thấp thấp tại trong những căn phố gần nhà ga.
- Đây là ngôi nhà riêng mình ở xưa kia đấy, - Gã Gortrakov ria đen, người cao lênh khênh, vừa bước cách hấp tấp, vừa quay lại với Evgeni.
Hai con mắt phồng phồng, đen đến có những ánh xanh biếc của nom ươn ướt vì cảm động, cười làm cho cái mũi to bè bè như mũi người Hy Lạp càng nhòm xuống mồm. bước những bước rất dài, chỗ da lót đũng bạc trắng của cái quần ngựa màu ka-ki loạt soạt khô khan. vừa vào trong nhà, căn phòng lập tức nồng nặc cái mùi chua loét của lính tráng.
- Lelia đâu rồi? Bà Olga Nicolaevna đâu rồi? - kêu lên hỏi người đầy tớ tươi cười chạy dưới bến lên. - Ngoài vườn à? Ta ra ngoài ấy .
Trong vườn, bóng những cây táo in xuống đất lằn vằn như da hổ. Đất bị dãi nắng bốc lên mùi như ở những chỗ nuôi ong. cái kính kẹp mũi Evgeni, những tia nắng phản chiếu lại tóe ra như đạn ghém. biết tuyến đường nào có chiếc đầu máy xe lửa rúc còi khàn khàn mãi biết chán. Gortrakov gọi to, cắt ngang tiếng còi rên xiết đơn điệu.
Lelia! Lelia! Em ở đâu thế?
thiếu phụ dong dỏng cao, mặc chiếc áo dài mầu rơm, thấp thoáng sau những bụi tầm xuân rồi chạy ra từ con đường râm mát bên cạnh.
Người ấy đứng lại trong giây, hốt hoảng đưa hai tay áp lên ngực trong động tác rất đẹp, rồi kêu lên tiếng và vươn tay chạy về phía Gortrakov. Thiếu phụ chạy nhanh quá, Evgeni chỉ nhìn thấy hai đầu gối tròn lần lượt nhô lên hai cái mũi xinh xinh của đôi giày vải và bộ tóc vàng óng như nhụy hoa xoắn bồng lên cái đầu ngửa ra sau.
Người đàn bà kiễng chân, hơi cong hai cánh tay trần óng hồng dưới nắng, víu lấy vai chồng, hôn hai bên má đầy bụi, hôn mũi, hôn mắt, hôn môi, hôn cái cổ đen xạm vì nắng gió của chồng. Những cái hôn chớp nhoáng kêu chùn chụp liên tục như tràng súng máy.
Evgeni vừa lau cái kính kẹp mũi, vừa hít hít mùi cỏ roi ngựa quay lộn chung quanh mình. mỉm cười và tự mình cũng cảm thấy nụ cười của mình ngượng nghịu và ngu xuẩn.
Khi niềm hân hoan nổ ra đợt bắt đầu lắng dịu, nhường chỗ cho giây tạm nghỉ, Gortrakov nhàng nhưng kiên quyết gỡ những ngón tay của vợ đan vào nhau sau gáy mình, ôm lấy vai vợ khẽ xoay sang bên cạnh.
- Lelia ạ… Litnhitki, bạn .
- À, Litnhitki! Tôi rất sung sướng! Chồng tôi với tôi về … - Lelia thở hổn hển, đưa nhanh mắt nhìn Evgeni, cặp mắt tươi cười bị hạnh phúc làm cho chẳng nhìn thấy gì nữa.
Ba người cùng hàng. Gortrakov vòng tay ôm lấy cái thân hình thon thả như thân hình người con . Bàn tay những lông cùng lá, chai mọc sần sùi, những móng tay cáu bẩn. Evgeni vừa vừa liếc nhìn bàn tay ấy, mũi hít hít mùi cỏ roi ngựa và mùi cái thân hình đàn bà nóng rực dưới ánh mặt trời. chợt cảm thấy mình cực quá, cực như thằng bé phải chịu điều gì oan ức và hết sức tủi nhục. nhìn cái dái tai hồng hồng lẫn dưới món tóc vàng như màu gỉ, nhìn làn má mịn như lụa, chỉ ở cách chừng ác-sin. Mắt luồn như con thằn lằn vào kẽ áo giữa ngực, thấy bên vú vàng vàng màu sữa cao lắm, chỉ nhú lên như ngọn gò với cái đầu vú nâu nâu hơi chúc xuống. Thỉnh thoảng vợ Gortrakov cũng đưa cặp mắt màu xanh da trời nhạt nhìn cái. Hai con mắt ấy có vẻ âu yếm, thân mật, nhưng Evgeni cảm thấy nhức nhối, khó chịu mỗi khi hai con mắt ấy nhìn như nuốt lấy khuôn mặt đen xạm của Gortrakov và toả ra thứ ánh sáng khác hẳn…
Mãi đến bữa trưa Evgeni mới có thể ngắm người nội tướng của Gortrakov cách kỹ càng. Cả cái thân hình đều đặn lẫn khuôn mặt của Lelia đều cho thấy vẻ đẹp bắt đầu héo tàn, cái đẹp lỡ nó toả ra còn rực rỡ nữa ở người đàn bà quá ba chục xuân xanh. Nhưng trong cặp mắt châm biếm và có chút lạnh lùng của Lelia, trong các cử chỉ đứng của Lelia vẫn còn giữ được phần cái thanh xuân chưa tiêu hao hết. Khuôn mặt Lelia có thể là hết sức bình thường nếu có những nét dịu dàng, hấp dẫn ở tính chất đều đặn của nó. Chỉ có điểm trái ngược đập vào mắt là cặp môi mỏng đỏ sẫm, cắn chỉ, mọng mọng, thường chỉ thấy ở những người đàn bà tóc đen miền Nam, và màu da má hồng hồng trong trong, cùng với cặp lông mày trắng bệch. Lelia hay cười, nhưng mỗi khi cười để lộ những cái răng sát sin sít, như được giũa mài, nét cười có cái gì . Giọng Lelia trầm đục và nghèo thanh. Trong hai tháng trời, Evgeni được gặp người đàn bà nào ngoài mấy người y tá nạ dòng, vì thế trước mắt , sắc đẹp của Lelia được đánh giá gập bội. nhìn cái dáng đầu kiêu hãnh của Lelia, nhìn lọn tóc nặng trĩu của Lelia, trả lời chẳng ra đầu ra đũa gì cả, rồi chỉ lát sau mượn cớ mệt mỏi để quay về căn phòng dành sẵn cho .
Những ngày vừa vui lại vừa buồn lần lượt trôi qua. Sau nầy Litnhitki trân trọng hồi tưởng lại những ngày ấy, nhưng đó lại là những ngày bị dằn vặt cách phi lý ngu xuẩn như thằng bé. Đôi chim cu Gortrakov dần dần xa lánh , lẩn mặt . Lấy cớ chữa nhà, họ chuyển chỗ ngủ của Evgeni từ căn phòng giáp vách với phòng ngủ của họ sang căn phòng ở góc nhà. Trong khi chuyện đó, Gortrakov nhai nhai món ria và khuôn mặt cạo nhẵn nhụi, trẻ ra của , vẫn giữ vẻ nghiêm trang tươi cười. Evgeni biết rằng mình làm vướng bạn, nhưng hiếu sao muốn dọn đến nhà người quen khác. Suốt ngày nằm dưới những gốc táo, trong bóng râm mát mung lung màu da cam, đọc những tờ báo in vội vàng những tờ giấy gói hàng hạng tồi, rồi ngủ thiếp , giấc ngủ nặng nề chẳng lại sức chút nào.
chia sẻ nỗi âu sầu mệt mỏi ấy với con chó săn rất đẹp lông màu chocolate đốm trắng. Con chó thầm ghen chủ vợ, nên thường đến bên cạnh Evgeni, thở dài nằm xuống. Evgeni vuốt ve con chó khẽ ngâm bằng giọng thương cảm:
Cứ mơ … Dù trăm điều phai nhạt,
Em ngước nhìn với cặp mắt óng vàng…
âu yếm nhẩm lại tất cả những câu thơ của Bunin (2) còn ghi lại trong ký ức, lời thơ thơm phức, nồng quánh như thứ mật ong gây bằng nhụy bách lý hương. Rồi lại thiu thiu.
Với thứ nhạy cảm chỉ có ở đàn bà. Lelia nhận thấy cái tâm tư giày vò Evgeni. Trước kia Lelia đối với dè dặt nay càng dè dặt hơn. buổi chiều hai người cùng chơi công viên thành phố về (Gortrakov ra đến cổng công viên bị mấy tên sĩ quan quen biết thuộc trung đoàn Markov giữ lại). Evgeni đỡ tay Lelia, nhưng áp khuỷu tay Lelia vào người mạnh quá làm Lelia lo ngại.
- có gì mà nhìn tôi như thế? - Lelia mỉm cười hỏi.
Trong cái giọng trầm trầm của Lelia, Evgeni cảm thấy có những hưởng bỡn cợt và khiêu khích. Chính vì thế mà đành liều hạ quân chủ bài cuối cùng là đọc mấy vần thơ sầu (mấy ngày gần đây bị nàng thơ, bị đau khổ ra thành lời ca của người khác chinh phục).
cúi đầu mỉm cười khẽ ngâm:
Có gang tấc mà tay chân bị trói,
Tôi ngắm nhìn qua tâm màn đen.
Và tôi thấy nơi bờ chói lọi,
Mê hồn tôi viễn ảnh tuyệt vời.
Lelia khẽ rút tay ra bằng giọng vui hẳn lên:
- Evgeni Nicolaievich, như thế nầy cũng đủ để cho tôi. Tôi thể nhận thái độ của đối với tôi như thế nào… Thế mà thấy thẹn à? Nhưng thôi! Nhưng thôi! Trước kia tôi cứ tưởng có phần… như thế nầy… Thôi nhé, chúng ta hãy bỏ cái chuyện ấy . Nếu mọi chuyện vừa có phần ra hết được, lại vừa chính đáng… Đối với những thí nghiệm kiểu đó tôi phải là đối tượng thích hợp đâu. muốn buông những lời ỡm ờ à? Thôi nhé, để cho quan hệ bạn bè giữa chúng ta khỏi bị cắt đứt, hãy bỏ cái trò ngớ ngẩn ấy . Vì tôi đâu phải là "người đẹp lạ mặt". rồi chứ? Như thế được chứ? hãy chìa tay bắt tay thoả thuận với tôi nào!
Evgeni vờ làm cái vẻ phẫn nộ của tâm hồn cao thượng, nhưng cuối cùng đóng nổi vai trò ấy và cùng Lelia phá lên cười. Sau khi Gortrakov đuổi kịp hai người, Lelia càng trở nên vui vẻ hoạt bát hơn, nhưng Evgeni cứ lầm lầm lì lì và cứ tự châm biếm mình cách cay độc cho đến khi về tới nhà.
Tuy là người đàn bà rất thông minh, nhưng Lelia cũng thành tin rằng sau cuộc chuyện thẳng thắn với nhau như thế, hai người trở thành hai người bạn. Bề ngoài Evgeni cũng giúp cho Lelia tin tưởng như thế, nhưng trong thâm tâm gần như căm ghét Lelia và vài ngày sau, khi bắt gặp mình đau khổ cố bới những cái xấu trong tính cách và vẻ người của Lelia biết rằng mình đứng mấp mé tình cảm , lớn lao.
Những ngày nghỉ phép qua dần, chỉ còn lắng lại trong ý thức những tình cảm tích lại mà chưa lên men hết. Tập đoàn quân tình nguyện, được bổ sung, nghỉ ngơi, nó chuẩn bị ra đòn. Nhưng sức ly tâm lăn nó về vùng Kuban. Chẳng bao lâu Evgeni và Gortrakov rời khỏi Novocherkask.
Lelia đưa tiễn hai người. Chiếc áo dài lụa đen càng tô đậm vẻ đẹp kín đáo của Lelia. Lelia mỉm cười qua những hàng nước mắt đầm đìa, cặp môi sưng mọng nom rất xấu nhưng làm cho khuôn mặt Lelia càng tăng vẻ bồi hồi xao xuyến, ngây thơ như con nít. Hình ảnh lúc đó của Lelia in sâu trong tâm khảm Evgeni. Và trong những ngày sống giữa máu tanh bùn thối, vẫn trân trọng gìn giữ rất lâu trong ký ức cái hình ảnh xán lạn sao phai nhoà ấy của Lelia, cái hình ảnh xâm chiếm tâm hồn với ánh hào quang chỉ có thể sùng bái chứ sao với tới được.
Đầu tháng Sáu, Tập đoàn quân tình nguyện bị lôi cuốn vào những trận chiến đấu. Ngay trong trận đầu, tên thượng uý Gortrakov bị mảnh đạn pháo ba điu-im (3) bới tung ruột gan. được lôi ra khỏi đội hình chiến đấu và giờ sau nằm trong chiếc xe nhà binh bốn bánh, máu và nước giải chảy cạn dần.
bảo Evgeni:
- Mình ngờ mình lại có thể sắp chết… Họ mổ cho mình ngay đây… Nghe có thuốc mê… Chết là oan uổng, cậu thấy thế nào? Nhưng để phòng trước có chuyện gì xảy ra… Trong lúc mình còn hoàn toàn tỉnh táo… Evgeni ạ, cậu đừng bỏ mặc Lelia nhé… Cả mình lẫn Lelia đều có họ hàng thân thuộc gì cả. Cậu là thằng trung thực và rất tốt. Cậu hãy lấy Lelia làm vợ… Cậu muốn thế chứ?
nhìn Evgeni với vẻ vừa van lơn vừa căm ghét, hai bên má xạm dưới bộ râu chưa cạo run run. ấn rất nhàng hai bàn tay bê bết bùn và máu lên chỗ bụng bị bắn thủng, liếm mấy giọt mồ hôi hồng hồng môi và :
- Cậu hứa với mình nhé! Cậu đừng bỏ mặc Lelia… trừ phi bọn bộ binh Nga chúng nó… cũng trang điểm bôi bác cho cậu như thế nầy. Cậu hứa chứ? Sao cứ nín thinh thế? Lelia là người đàn bà rất tốt, - đến đây mặt Gortrakov méo hẳn , nom rất khó coi.
nhân vật nữ của Turgenev… Bây giờ còn có những con người như thế nữa đâu… Sao cậu gì thế?
- Mình hứa.
- Thôi cậu cút ! Vĩnh biệt cậu!
run lẩy bẩy nắm lấy tay Evgeni, kéo về với mình, cử chỉ ngượng nghịu, đầy tuyệt vọng. Rồi ngẩng cái đầu đẫm mồ hôi, mặt nhợt hẳn ra vì quá cố gắng, gắn cặp môi khô cứng vào tay Evgeni, và vội vã kéo tà áo ca-pốt lên trùm kín đầu và quay .
Evgeni hết sức xúc động. thoáng thấy cặp môi run run và dòng nước mắt xam xám má Gortrakov.
Hai ngày sau Gortrakov qua đời và chỉ sau đó ngày Evgeni cũng bị đưa về Chikhoreskaia với hai vết thương nặng ở tay trái và ở đùi.
Trận chiến đấu diễn ra ở gần Corenovskaia dai dẳng và ác liệt.
Evgeni cùng trung đoàn của xông lên tấn công và phản công hai lần. Đến lần thứ ba, các đội hình chiến đấu trong tiểu đoàn của đều đứng cả dậy. Bị thúc đẩy bởi những tiếng hô của tên đại đội trưởng: " nằm xuống nữa!", "Hỡi những con đại bàng, tiến lên!". "Tiến lên vì nghiệp của Kornilov!", lật đật chạy rất cực nhọc cánh đồng lúa mạch chưa gặt, tay trái giơ cái xẻng công binh lên che đầu như cái mộc, tay phải nắm chặt khẩu súng trường. lần có viên đạn rít rất vang trượt theo cái rãnh nằm vát lưng xẻng. Evgeni nhích tay lên cầm lại cái cán, trong lòng mừng rơn: "Thoát chết rồi!" Nhưng sau đó có cái gì đập rất nhanh, mạnh lạ lùng, hất bật tay sang bên cạnh. để rơi cái xẻng, hăng máu chạy thêm được khoảng chục xa-gien, đầu có gì che. định cầm ngang cây súng nhưng nhấc tay lên được nữa. cảm giác đau đớn ê ẩm thấm vào từng khớp xương trong người . nằm vật xuống luống cày và tự chủ được nữa, phải kêu lên. còn nằm đấy lại bị thêm viên đạn bắn trúng đùi. Thế là từ từ bất tỉnh cách rất đau khổ.
Ở Chikhoreskaia, người ta cắt cho bàn tay bị bắn nát vụn, gắp những mảnh xương ở đùi. nằm hai tuần, trong lòng day dứt vì tuyệt vọng, vì đau, vì buồn. Sau đó được đưa về Novocherkask. Lại thêm ba mươi ngày khổ sở nặng nề trong bệnh viện quân y. Những buổi thay băng, những khuôn mặt chán ngấy của bọn y tá và bác sĩ, mùi iode và mùi phenol như chọc vào mũi…
Thỉnh thoảng Lelia cũng có đến với cặp má nhợt nhạt mang những ánh xanh xanh vàng vàng. Tình cảnh tang tóc càng tô đậm vẻ đau thương mà nước mắt cũng thể nào tẩy sạch trong cặp mắt trống rỗng của Lelia. Evgeni ngượng ngùng giấu bên tay áo sơ-mi rỗng xuống dưới chăn như thằng ăn cắp và lặng thinh nhìn rất lâu hai con mắt mờ đục của Lelia. Lelia cứ đưa mắt nhìn hết giường bệnh nầy đến giường bệnh khác, chỉ hỏi như miễn cưỡng về các chi tiết cái chết của chồng và nghe trả lời với vẻ tựa như lơ đãng.
Evgeni vừa ở bệnh viện ra là đến nhà Lelia ngay. Lelia đón ngoài thềm. Đến khi thấy cúi rất thấp bộ tóc xoăn trắng bệch, cắt ngắn, xuống hôn tay mình. Lelia quay mặt .
cạo mặt rất cẩn thận, cái áo quân phục cổ đứng màu cứt ngựa rất díện mặc người vẫn vết nhăn như xưa, chỉ ống tay rỗng gây ấn tượng khủng khiếp và đau khổ vì bên tròng ống tay áo, mẩu cánh tay cụt ngắn cũng vẫn run run cựa quậy trong lớp băng.
Hai người vào trong nhà. Evgeni chưa ngồi xuống ngay:
- Trước lúc hy sinh, Boris có đề nghị tôi… có bảo tôi phải hứa để Lelia sống mình…
- Lelia có biết.
- Làm thế nào mà biết được.
- Qua bức thư cuối cùng của ấy…
- Nguyện vọng của Boris là hai chúng mình cùng sống với nhau… Tất nhiên nếu Lelia nhận lời, nếu Lelia chịu làm vợ người tàn phế… Tôi xin Lelia tin rằng… Bây giờ mà chuyện tình cảm kể cũng hợp… Nhưng tôi thành thực mong Lelia được hưởng hạnh phúc.
Vẻ mặt ngượng ngùng cùng những lời sôi nổi, đầu đũa của Evgeni làm Lelia cảm động.
- Lelia có suy nghĩ về ở việc ấy… Lelia đồng ý.
- Chúng mình về ở trại của cha nhé?
- Cũng được thôi.
- Mọi việc thủ tục khác sau nầy làm cũng được chứ?
- Vâng.
cung kính gắn môi lên bàn tay như đồ sứ của Lelia, và khi ngước cặp mắt ngoan ngoãn nhìn lên thoáng thấy môi Lelia có nét cười.
Tình và lòng thèm khát nhục dục đắm đuối lôi cuốn Evgeni, bắt phải đến với Lelia. bắt đầu ngày nào cũng lại nhà Lelia. Trái tim mệt mỏi sau những ngày chiến đấu chán ngấy khao khát thần thoại… Mỗi khi tự mình tranh luận với mình, cứ như nhân vật trong tiểu thuyết cổ điển, kiên nhẫn tìm kiếm trong con người mình những tình cảm cao thượng mà chưa từng có đối với ai bao giờ. Có thể là chỉ muốn dùng các tình cảm ấy để che đậy, để tô hồng tính chất trần truồng của đòi hỏi xác thịt chứ có gì khác. Nhưng thần thoại sà cái cánh chạm vào thực tế, vì thế những chỉ có đam mê sinh lý mà còn có cả sợi dây vô hình nào khác nữa cột vào người đàn bà mà ngẫu nhiên gặp đường đời. quờ quạng sục sạo trong các cảm xúc của bản thân, nhưng chỉ mò ra điều hết sức hiển nhiên: đối với con người tàn tật bị thải ra khỏi hàng ngũ như , cũng chẳng khác gì xưa kia, chỉ là nô lệ của cái bản năng phóng đãng và man rợ, "đối với mình việc gì mà chẳng làm được". Ngay trong những ngày đau thương của Lelia, giữa lúc Lelia mang nặng trong lòng, như cái thai, nỗi chua xót cho mất mát nặng nề nhất, ghen với Gortrakov, con người quá cố và thèm khát Lelia, thèm khát như điên như dại… Cuộc sống sủi bọt ngầu lên như cái xoáy nước cuồng ngộ. Những con người phải ngửi mùi thuốc súng, hoá đui hoá điếc vì những việc xảy ra chỉ cố sống lấy được, sống gấp như điên, được ngày nào hay ngày nấy. Evgeni vội vã thắt cái nút nối đời với cuộc đờí của Lelia, có thể là vì mơ hồ cảm thấy tan vỡ sao tránh khỏi của cái nghiệp mà theo đuổi trong khi xông vào chỗ chết.
viết bức thư tỉ mỉ báo tin cho bố biết rằng sắp lấy vợ và bao lâu nữa cùng vợ về Yagonoie.
"… Con làm hết nhiệm vụ của con rồi. Kể ra con cũng còn có thể dung cánh tay để tiêu diệt cái quân phiên loạn khốn kiếp, cái bọn "nhân dân " đáng nghyền rủa mà mấy chục năm nay giới trí thực Nga rỏ nước mắt nưóc rãi ra khóc cho vận mệnh của chúng, nhưng ra bây giờ con thấy việc đó là hoàn toàn chẳng có ý nghĩa gì nữa… Krasnov hoà hợp được với Denikin, mà trong nội bộ từng phe cũng đầy rẫy những mưu hãm hại lẫn nhau những gian kế, những trò thối nát bẩn thỉu. Đôi khi con cảm thấy khiếp sợ. Bây giờ rồi ra sao đây? Về nhà ôm lấy cha bằng cánh tay duy nhất rồi sống với cha để bàng quan theo dõi cuộc chiến đấu hay sao? Con còn là chiến sĩ nữa, mà chỉ là con người tàn phế, cả về thể xác lẫn tâm hồn. Con mệt mỏi rồi, con đầu hàng rồi. Có lẽ đó cũng là phần cái lý do thúc đẩy con lấy vợ và muốn tìm "bên bờ yên tĩnh".
kết thúc bức thư bằng mấy dòng tái bút chua chát và châm biếm như thế.
Ngày lên đường rời khỏi Novocherkask được định vào tuần sau.
Mấy ngày trước hôm ra , Evgeni đến ở hẳn nhà vợ Gortrakov. Sau cái đêm hai người lại với nhau. Lelia có vẻ như gầy rộc , tiều tụy hẳn . Ngay sau lần ấy, Lelia vẫn nhượng bộ trước những đòi hỏi của , nhưng cái tình cảnh mới nầy làm Lelia rất đau khổ và trong thâm tâm cảm thấy nhục nhã. Evgeni biết hoặc muốn biết rằng tình buộc hai người được đo bằng hai cái thước khác nhau, song lòng căm ghét chỉ có thước đo thôi.
Trước hôm ra , thỉnh thoảng Evgeni cũng có nghĩ tới Acxinhia, muốn nghĩ mà cũng phải nghĩ. Như người đưa tay lên che nắng, cố tránh những ý nghĩ về Acxinhia. Nhưng trái với ý muốn của , những hồi ức về mối quan hệ giữa và nàng vẫn cứ ngoan cố ập tới như những gié nắng luồn qua kẽ ngón tay, làm mất yên tĩnh. Có lần tự nhủ: "Mình dứt khoát thôi lại với Acxinhia. Acxinhia đồng ý thôi". Song ý thức về cuộc sống quy củ thắng thế, và quyết định khi về đến nơi với nàng và nếu có thể hai người chia tay.
đến chiều ngày thứ tư về đến Yagonoie. Lão địa chủ đón cặp vợ chồng mới ở chỗ cách trang trại vec-xta. Từ xa Evgeni trông thấy cha nặng nề đưa chân qua ghế ngồi chiếc xe kiểu đua và bỏ mũ:
- Ra đón khách quí đây. Nào, cho cha ngắm hai con cái… - Lão giọng ồm ồm rồi vụng về ôm lấy con dâu và đâm những sợi ria bạc xanh xanh ám khói thuốc lá vào hai bên má Lelia.
- Cha sang ngồi xe chúng con nhé! Xà ích, thôi! À, cụ Xaska, chào cụ! Vẫn còn sống cơ à? Cha vào chỗ của con mà ngồi, con ngồi bên cạnh xà ích cũng được.
Lão già ngồi xuống bên cạnh Lelia, lấy khăn tay chùi ria rồi cố giữ bình tĩnh, đưa cặp mắt có vẻ còn hiên ngang nhìn con trai.
- Thế nào, bạn trẻ!
- Về trông thấy cha là mừng lắm rồi!
- Con bảo là thành thương binh rồi à?
- Còn sao được nữa? Thành thương binh rồi.
Người cha tránh nhìn ống tay áo rỗng dắt dưới dây thắt lưng ngoài chiếc áo quân phục mầu xanh lá cây, giả dạng phấn khởi nhìn Evgeni và cố che giấu nỗi lòng đau khổ dưới vẻ mặt nghiêm trang.
- Cũng chẳng sao, con quen rồi, - Evgeni nhún vai.
- Tất nhiên quen thôi, - lão già vội , - chỉ cần cái đầu còn nguyên vẹn là được. Mà lại thắng lợi trở về nữa chứ! Có phải nào? Cha bảo rằng con thắng lợi trở về. Đem theo nữ tù binh đẹp như thế nầy cơ mà!
Evgeni thầm khen câu nịnh đầm cầu kỳ và có phần cũ kỹ của bố. đưa mắt cho Lelia ra ý hỏi: "Thế nào, Lelia thấy ông già nhà ta thế nào?" và nhìn nụ cười hân hoan cùng ánh mắt ấm áp của Lelia, cần được nghe câu trả lời, hiểu rằng Lelia thích cha .
Hai con ngựa xám chạy nước kiệu , nhàng kéo cái xe lên dốc. Từ đỉnh gò có thể thấy những khối nhà, cánh rừng bên cạnh trang trại xanh rờn, lờm xờm như bờm ngựa ngôi nhà chính với những bức tường trắng cùng với dãy phong che lấp các cửa sổ.
- Đẹp quá! Chao ôi, đẹp quá! - Lelia vui hẳn lên.
đàn chó săn lông đen từ trong sân chạy ra, vừa chạy vừa nhảy chồm lên rất cao. Chúng vây quanh chiếc xe. con nhảy cả lên xe. Cụ Xaska ngồi phía sau quật cho nó roi rồi quát lên, giọng bực bội:
- Sao chui xuống bánh xe , đồ quỉ! Xéo ngay!
Evgeni ngồi quay lưng về phía hai con ngựa. Cặp ngựa thỉnh thoảng lại thở phì phì, gió thổi ngược đưa cả những đám nước mũi ngựa bay lấm tấm lên cổ .
mỉm cười nhìn bố nhìn Lelia, nhìn con đường rải rác những bông thóc, nhìn ngọn gò dốc lên thoai thoải lấp mất đường sống núi đằng xa và đường chân trời.
- nơi hẻo lánh quá chừng! Mà sao yên tĩth thế nầy…
Lelia mỉm cười nhìn đàn quạ đen lặng lẽ bay con đường, nhìn những bụi ngải cứu và cỏ song song chạy lui về phía sau.
- Họ ra đón chúng ta đấy!
- Ai cơ?
- Bọn đầy tớ.
Evgeni quay đầu lại, còn chưa nhìn mặt những người đứng đấy nhưng cảm thấy rằng trong những người đàn bà là Acxinhia. Mặt ửng đỏ. cứ tưởng nél mặt Acxinhia lộ vẻ bồi hồi, nhưng đến khi chiếc xe chạy long xòng xọc đến tới ngang cổng, thấp thỏm quay sang bên phải, nhìn thấy Acxinhia kinh ngạc trước khuôn mặt tươi cười, hân hoan nhưng rất bình tĩnh của nàng. cảm thấy như vừa trút được gánh nặng vai, bèn yên trí gật đầu chào lại nàng:
- Đẹp đến là lẳng lơ! Ai thế ? Đẹp đến là khiêu khích, có phải ? - Lelia trầm trồ đưa mắt chỉ Acxinhia.
Nhưng Evgeni lấy lại được dũng khí. bình thản trả lời bằng giọng lạnh lùng:
- Phải, người đàn bà rất đẹp. Làm hầu phòng cho nhà ta đấy.
***
có mặt của Lelia ghi dấu ấn lên tất cả mọi người trong nhà. Lão địa chủ trước kia suốt ngày lang thang khắp nhà với chiếc áo ngủ và quần lót ấm bằng len đan, nhưng bây giờ lão ra lệnh moi trong hòm ra chiếc áo đuôi tôm nặc mùi băng phiến và cái quần cấp tướng mặc bỏ ngoài ủng. Trước kia lão rất qua loa đại khái đối với tất cả những gì dính dáng tới con người lão, nhưng ngày nay hễ thấy chiếc áo lót là phẳng lì hơi có nếp nhăn là lão quát Acxinhia, và mỗi buổi sáng nếu nàng đem vào cho lão đôi ủng chưa đánh sạch lão trợn mắt lên. Nom lão tươi tỉnh hẳn ra, làm cho Evgeni phải ngạc nhiên cách thi vị trước cặp mắt mà luôn luôn cạo nhẵn nhụi của bố.
Như cảm thấy trước điều hay, Acxinhia cố làm vừa lòng bà chủ mới. Nàng tỏ ra ngoan ngoãn quỵ lụy, có thể là săn đón quá mức. Mụ Lekenhia chạy ngược chạy xuôi để nấu những bữa ăn ngon, cố moi óc nghĩ ra những món xốt và nước dùng cho hợp khẩu vị. Ngay đến con người già sọm, gần kề miệng lỗ như cụ Xaska cũng thoát khỏi ảnh hưởng của biến thiên xảy ra ở Yagonoie. hôm cụ lớ ngớ thế nào chạm trán ngay với lão địa chủ bên thềm nhà. Lão toát nhìn cụ lượt từ chân lên đến đầu rồi giơ ngón tay vẫy cụ lại, cử chỉ chẳng hứa hẹn điều gì tốt lành.
- Sao mày lại như thế nầy, đồ chó đẻ! Hả? - Lão trợn tròn hai con mắt cách đáng sợ. - Mày mặc quần theo kiểu gì thế hả?
- Còn kiểu gì nữa. - Cụ Xaska trả lời bằng giọng ngạo mạn nhưng trong thâm tâm cụ cũng có hoảng chút trước câu hỏi thất thường và cái giọng run run của lão chủ.
- Trong nhà có bà chủ trẻ như thế, mà mày quân đểu cáng nầy, mày muốn xô tao vào cái sáu tấm hay sao thế? Sao mày cài khuy quần lại, cái con dê già hôi thối nầy? Thế nào?
Mấy ngón tay bẩn thỉu của cụ Xaska đưa dọc phía trước quần theo dây dài những cái khuy tròn như bấm những phím đàn tiếng của chiếc accordeon. Cụ còn muốn với lão chủ vài câu hết sức ngang ngạnh nữa, nhưng lão kia như hồi còn trẻ, giậm mạnh chân cát làm cho chiếc ủng mũi nhọn, kiểu từ năm cà cộ nào bật cả đế ra, rồi quát lên:
- Về chuồng ngựa! đều… bước! Tao bảo con mụ Lukenhia đun nước sôi làm lông cho mầy. hết cáu bẩn người mày đồ ngựa già!
***
Evgeni nghỉ ngơi, hàng ngày vác súng vào khe núi khô, bắn gà gô bên những cánh đồng kê cắt. Chỉ có điều làm băn khoăn là chuyện Acxinhia. Nhưng buổi tối cha gọi vào phòng, lo lắng nhìn ra cửa, rồi tránh nhìn vào mắt và hỏi:
- Chà, con ạ… Con cũng thứ cho cha cái chuyện can thiệp vào việc riêng của con. Nhưng cha muốn biết con định đối xử với con Acxinhia như thế nào bây giờ.
Evgeni vội vã lấy thuốc ra hút, và cái vẻ bối rối ấy làm còn giấu được gì nữa. Mặt đỏ bừng lên, y như hôm mới về và vì cảm thấy mình đỏ mặt nên càng đỏ mặt thêm.
- Con biết… quả là chưa biết… - thành thực thú nhận.
Lão già cách rất xác đáng:
- Nhưng cha cha biết. Con phải xuống ngay với nó, hứa cho nó tiền đền bù cho nó, - đến đây lão mỉm cười làm đầu hàng ria rung rung, - bảo nó nơi khác. Chúng ta tìm đứa nào khác vậy.
Evgeni xuống ngay nhà đầy tớ.
Acxinhia đứng quay lưng ra cửa nhào bột. đường hõm hằn sống lưng nàng, hai cái xương bả vai đưa lên đưa xuống. Tay áo nàng xắn lên tới khuỷu cho thấy hai cẳng tay nàng ngăm ngăm với những bắp thịt luôn động đậy. Evgeni nhìn mái tóc mềm mại rất to loăn xoăn cổ nàng và :
- Acxinhia, mời chị ra ngoài nầy lát.
Nàng quay phắt lại, cố làm khuôn mặt rạng của mình có vẻ vâng chịu và lãnh đạm. Nhưng Evgeni nhận thấy rằng những ngón tay của nàng cứ run bần bật trong khi nàng hạ tay áo:
- Vâng, tôi ra ngay. - Nàng sợ hãi đưa nhanh mắt nhìn mụ đầu bếp, nhưng đủ sức ghìm nén niềm hân hoan của mình nữa, bèn bước tới gần Evgeni với nụ cười van lơn tràn trề hạnh phúc.
Ra đến ngoài thềm bảo nàng:
- Ta ra vườn . Tôi có việc cần .
"Ta ra " - nàng tưởng như thế là bắt đầu nối lại quan hệ xưa, bèn sung sướng ngoan ngoãn nhận lời ngay.
Evgeni vừa vừa khẽ hỏi:
- Acxinhia có biết tôi gọi có chuyện gì ?
Nàng mỉm cười trong bóng tối, nắm lấy tay , nhưng giật phắt tay ra, thế là Acxinhia hiểu tất cả. Nàng đứng lại.
- muốn gì, Evgeni Nicolaievich? Tôi xa nữa đâu.
- Thôi được ở chỗ nầy chúng ta cũng có thể chuyện với nhau được. Chẳng sợ ai nghe lỏm đâu… - Evgeni hấp tấp, cứ như vướng trong cái lưới vô hình của các từ ngữ. - Acxinhia phải hiểu cho tôi. Bây giờ đối với Acxinhia tôi thể như trước kia được nữa… Tôi thể cùng sống với Acxinhia được nữa… Acxinhia có hiểu ? Bây giờ tôi có vợ, và với tư cách là con người đứng đắn, tôi thể làm chuyện bậy bạ được… Trách nhiệm đối với lương tâm cho phép tôi làm như thế… - vừa vừa thấy bút rút hổ thẹn trước những lời huênh hoang của mình.
Màn đêm vừa ập tới từ phía trời đông mù mịt.
Về phía tây, mảng trời còn đỏ rực dưới ráng chiều. Vì sợ "thời tiết biến đổi", ngoài sân vẫn rong đèn đập lúa, nhịp máy chạy rộn rã và mê mải, em thợ mùa chuyện trò như pháo ran. Chiếc máy đập lúa tham lam ngốn lấy ngốn để, người thợ vừa luôn tay nhét những bó lúa vào miệng nó, vừa kêu lên bằng giọng khàn khàn sung sướng: "Mang lại đây! Mang lại đây1 Mang lại -â- ây!" Nhưng trong vườn vẫn lặng như tờ. Nặc mùi gai, mùi lúa mì và mùi sương đêm.
Acxinhia chẳng chẳng rằng.
- Sao Acxinhia chẳng gì thế? Sao cứ nín thinh như thế, Acxinhia?
- Tôi chẳng có gì đáng cả.
- Tôi cho Acxinhia tiền. Acxinhia phải khỏi chỗ nầy. Tôi nghĩ rằng Acxinhia đồng ý… Nếu ngày nào cũng trông thấy Acxinhia tôi rất đau khổ.
- tuần nữa tôi hết tháng làm việc. Có thể làm nốt được .
- Tất nhiên, tất nhiên rồi!
Acxinhia nín lặng lát, rồi nàng rụt rè nghiêng nghiêng người như bị đánh, bước sát tới bên Evgeni và :
- Thôi được, sao cả, tôi … Nhưng có thể thương tôi lần chót được ! Cái chuyện đòi hỏi ấy làm cho tôi trở nên trơ trẽn như thế nầy rồi đấy… Có thân mình tôi khổ lắm. đừng chê trách tôi, Evgeni ạ.
Giọng Acxinhia lanh lảnh và khô khan, Evgeni cố đoán xem nàng hay đùa, nhưng đoán mãi ra.
- Acxinhia muốn gì?
húng hắng ho cách bực bội và bỗng nhiên cảm thấy nàng lại rụt rè tìm bàn tay mình…
Năm phút sau chui ra từ trong bụi phúc bồn tử ướt đẫm thơm phức. bước tới bên hàng rào, phì phèo điếu thuốc và lấy khăn tay cọ rất lâu hai chỗ đầu gối xanh lè vì nhựa cỏ.
Khi bước lên thềm nhà, quay đầu nhìn lại trong nhà đầy tớ, qua khoảng sáng vàng của khung cửa sổ, thấy lên cái thân hình đều đặn của Acxinhia. Nàng đưa tay ra sau gáy sửa lại búi tóc, đăm đăm nhìn vào ánh lửa mỉm cười…
Chú thích:
(1) Bè lũ Gortrakov gọi cuộc rút lui của chúng từ Rostov về Kuban là cuộc hành quân Băng giá (lời chú của bản tiếng Nga).
(2) (1870 - 1953) nhà thơ và nhà tiểu thuyết Nga, chuyên viết về suy sụp của tầng lớp quý tộc Nga. Sau cách mạng trốn ra nước ngoài, chết ở Paris. (ND)
(3) 60 milimét (ND)

Chương 126


Cỏ vũ mâu chín rũ, mấy vec-xta liền, đồng cỏ khoác tấm áo choàng rung rinh uyển chuyển. Gió rập rình dũi đầu lớp cỏ xuống, dồn cỏ lại thành gò đống, làm cỏ xơ ra và xua những làn sóng xanh xanh trăng trắng như đá mắt mèo hết chạy về phía nam iại chạy về phía tây. Ở những nơi có luồng khí chảy qua, cỏ vũ mâu lại rạp đầu làm lễ, và những ngọn cỏ bạc phếch còn lưu rất lâu vệt thâm thâm.
Các thứ cỏ nở rộ với đủ mọi màu hoa. các đường sống gò ngải cứu chín rữa buồn bã rũ đầu xuống. Đêm rất ngắn, chưa nằm sáng. Đêm đêm cơ man nào là sao sáng lên lấm tấm bầu trời đen như cháy thành than. Vành trăng lưỡi liềm, vừng mặt trời của người -dắc, dè sẻn toả xuống làn ánh sáng bềnh bệch. Dòng sông Ngân hà rộng thênh thang đan quyện với nhiều con đường khác cũng toàn là sao. khí hắc hắc và đặc quánh, gió hanh nặc mùi ngải cứu. Mặt đất thẫm đẫm vị đắng của cây ngải cứu mọc lan khắp nơi, khao khát gió mát. Những con đường dệt bằng sao, chưa từng bị vó ngựa hay chân người dẫm lên, kiêu hãnh lượn uyển chuyển. Các vì sao rắc đầy nền trời khô khan đen kịt mầu đất đen như những hạt thóc, nhưng chỉ chết uổng mà nấy mầm, cho mắt con người được thưởng thức những mầm non mới nhú… Mặt trăng nom như mảnh đất muối khô nẻ, khắp đồng cỏ bị đại hạn, cỏ chết rũ, chỗ nào cũng có những con cun cút đánh nhau liên miên làm bay lên những đám lông trắng bong và tiếng châu chấu kêu lanh lảnh như tiếng kim khí…
Ban ngày trời nóng như thiêu như đốt, ngột ngạt, sương khói mịt mùng. bầu trời xanh phai màu vẩn đám mây nào, chỉ thấy vừng mặt trời tàn nhẫn và con chim ưng với đôi cánh nâu nâu vươn ra như cây cung bằng thép. đồng cỏ, cỏ vũ màu sáng lên chói lọi, loá cả mắt. thứ cỏ nóng, màu hung hung như lông lạc đà bốc hơi mù mịt. Con chim ưng nghiêng cánh lượn khoảng trời xanh thẳm, trong khi bên dưới, cái bóng khổng lồ của nó cứ lừ lừ lướt mặt cỏ.
Những con chuột nhảy rít lên khàn khàn, mệt mỏi. Những con ngân thử ngủ gật trong hang sau những đống đất vàng bốc hơi ngùn ngụt. Đồng cỏ nóng hổi nhưng có sức sống, muôn vật chung quanh đều trong suốt và động đậy. Ngay đến nấm kurgan cũng lên xanh xanh ở nơi tận cùng của tầm mắt, huyền ảo, mờ nhạt, như trong giấc mộng…
Ôi đồng cỏ thân ! ngọn gió đắng bắc thổi rạp bờm những con ngựa cái và ngựa giống trong đàn. Gió làm mũi ngựa vừa khô vừa mặn. Con ngựa ngửi thấy cái mùi đăng đắng mặn mặn ấy, cảm thấy có gió và nắng bèn nhay nhay hai cái môi mịn như lụa hí dài.
Ôi đồng cỏ thân dưới bầu trời là sát mặt sông Đông! Những khe núi ngoằn ngoèo chia nhánh trong những thung lũng khô nẻ, những vách đất sét dựng đứng đỏ lòm, những vùng cỏ vũ nâu mênh mông với những vết móng ngựa in sâu dưới đất, những nấm kurgan trầm mặc như những nhà hiền triết gìn giữ cài vinh quang -dắc chôn sâu bên trong… Ta rạp đầu làm lễ, đem cả lòng hiếu thuận của người con hôn chất đất nhạt thếch của người, chất đất sông Đông, chất đất -dắc, ôi cánh đồng cỏ thấm đẫm dòng máu hoen ố!
Đầu nó và khô như đầu con rắn. Hai tai nó thon và rất linh hoạt. Các bắp thịt ức nó nở đến cực độ. Bốn chân nó thanh và khỏe, các khớp xương có chút khuyết tật nào, bốn móng nó nhẵn thín như những hòn đá củ đậu ngoài sông. Mông nó hơi xuôi, lông đuôi nó to sợi. Nó là con ngựa sông Đông thuần giống. Hơn thế nữa dòng máu nó rất cao quí, chảy trong các mạch máu của nó có giọt máu lai nào. Nhìn bất cứ chỗ nào cũng thấy là con ngựa nòi. Tên nó là Manbruc. Ở chỗ uống nước, nó đánh nhau với con ngựa giống khác để bảo vệ con ngựa cái của nó. Con kia nhiều tuổi hơn, khỏe hơn nó, và tuy những con ngựa giống thả ăn rong bao giờ cũng được tháo cá sắt nhưng con kia đá nó bị thương nặng ở chân trước bên trái. Cả hai con đều đứng chồm hẳn lên, cắn nhau, đá nhau bằng chân trước, xé toạc da nhau…
Gã coi ngựa có mặt ở đấy, gã ngủ đồng cỏ, lưng phơi ra nắng, hai chân dang rộng trong đôi ủng nóng bỏng và lấm bụi. Con Manbruc bị địch thủ đánh ngã xuống đất, bị đuổi ra xa đàn, rồi nằm lại đấy, mất máu dần. Con kia chiếm cả hai đàn ngựa, rồi dẫn theo sườn khe Tovkaia.
Con ngựa giống bị thương được đưa về chuồng ngựa, gã y sĩ chữa cho nó cái chân bị đau. Nhưng sáu ngày sau Miska Kosevoi có việc lên báo cáo với viên giám thị được chứng kiến việc dưới đây: tuân theo cái linh tính của kẻ mang sứ mệnh lưu truyền nòi giống, con Manbruc gặm đứt dây buộc, nhảy ra khỏi cái khung buộc ngựa, chiếm lấy mấy con ngựa cái bị buộc chân sau ăn cỏ ở cạnh nhà nhân viên và để sẵn đấy cho bọn coi ngựa, giám thị và y sĩ cưỡi. Nó đuổi mấy con ngựa cái ra đồng cỏ, đầu tiên cho chạy nước kiệu rồi sau nó cắn những con chậm lại phía sau, bắt phải chạy nhanh. Bọn coi ngựa chỉ còn được nghe thấy tiếng dây buộc chân sau mấy con ngựa cái đứt phừn phựt.
- Con khốn kiếp, nó bắt chúng ta phải bộ rồi!
Tên giám thị đưa mắt nhìn theo những con ngựa chạy xa dần, chửi ầm lên, nhưng trong thâm tâm khỏi lấy làm hài lòng.
Đến giữa trưa con Manbruc dẫn mấy con ngựa cái ra chỗ uống nước. Mấy gã coi ngựa bộ đến dắt những con ngựa cái của nó , còn chính Manbruc bị Miska đóng yên, đưa ra đồng cỏ và trả về đàn cũ.
Trong hai tháng làm công việc coi ngựa, Miska để tâm nghiên cứu cẩn thận đời sống của những con ngựa thả rong trong trại. theo dõi sâu sắc và cảm thấy rất tôn trọng trí thông minh và tinh thần cao thượng giống con người chút nào của loài ngựa.
Những con ngựa đực nhảy cái ngay trước mắt và cái động tác ngàn đời ấy, thực trong những hoàn cảnh nguyên thuỷ cách tự nhiên, trong sạch và giản dị đến nỗi trong đầu óc Miska tự nhiên nảy ra những ý nghĩ so sánh lợi cho con người chút nào.
Nhưng trong quan hệ của loài ngựa với nhau cũng có nhiều điểm giống con người. Chẳng hạn Miska nhận thấy rằng Bakha là con ngựa giống bắt đầu về già hung ác, bất kham. Nó đối xử có phần thô bạo với những con ngựa cái khác, nhưng lại hoàn toàn như thế đối với con ngựa cái rất đẹp, bốn tuổi, có ngôi sao to trán và hai con mắt sáng bừng bừng. Con Bakha luôn luôn lượn quanh con ngựa cái vẻ lo lắng và nóng nảy bồi hồi, nó luôn luôn hít hít con ngựa cái với những tiếng hí đặc biệt, khe khẽ và say đắm.
Khi bị buộc trong tàu, nó thích đặt cái đầu hung hãn của nó lên mông con ngựa cái dấu và cứ thế mơ màng rất lâu. Miska đứng bên cạnh nhìn con Bakha, thấy đầu gân các bắp thịt dưới da nó khẽ giật giật và thấy như nó con ngựa cái nầy đắm đuối với cả mối tình tuyệt vọng và âu sầu của ông già.
Miska làm việc rất cần mẫn. Có lẽ cái tin làm việc chăm chỉ đưa đến tai tên ataman trấn, cho nên đến đầu tháng Tám, viên giám thị nhận được chỉ thị trả Miska về cho nhà hội đồng trấn điều động.
Miska sửa soạn chỉ loáng cái xong, trao trả các đồ chăn ngựa của công và ngay chiều hôm ấy lên ngựa về nhà. Con ngựa cái luôn bị chủ nó thúc. Lúc mặt trời lặn qua Kargin và tại đấy đỉnh ngọn gò đuổi kịp chiếc xe ngựa chạy về hướng Vosenskaia.
Người Ukraina lái xe đánh hai con ngựa béo căng đổ mồ hôi như tắm. người đàn ông vai rộng, thân hình cân đối, nửa ngồi nửa nằm phía sau chiếc xe có lắp díp. Người ấy mặc chiếc áo vét-tông cắt theo kiểu thành thị, chiếc mũ phớt màu xẫm hất ra sau gáy Miska cưỡi ngựa theo chiếc xe lát, và cứ nhìn hai cái vai xuôi của người đội mũ phớt rung lên mỗi khi xe vấp và cái cổ áo trắng đầy bụi. Dưới chân người khách xe có cái túi du lịch và cái bao, phủ chiếc áo bành tô gấp lại. Mùi khói xì-gà rất lạ chọc vào mũi Miska. "Có viên quan nào đó về trấn". - Miska vừa nghĩ thầm vừa cho con ngựa tiến lên ngang chiếc xe. liếc nhìn xuống dưới vành mũ phớt, bất giác há hốc miệng và cảm giác vừa sợ vừa hết sức ngạc nhiên làm cho lưng cứ như bị kẻ tinh nghịch rắc kiến lên. Stepan Astakhov xoài người trong chiếc xe, mẩu xì gà đen nhai nhai trong miệng đầy vẻ nóng nảy, cặp mắt sáng ngang tàng nheo nheo. Còn chưa tin hẳn vào mắt mình, Miska nhìn lại lần nữa cái khuôn mặt quen thuộc nhưng thay đổi lạ lùng của người cùng thôn, rồi cuối cùng quả quyết rằng con người nhún nhảy cặp xe đích xác là chàng Stepan còn sống sờ sờ. cảm động quá mướt cả mồ hôi húng hắng ho và hỏi:
- Thưa ông, xin ông thứ lỗi cho ông có phải là ông Astakhov ?
Người ngồi xe bắt đầu cho chiếc mũ dạ chạy ra trước trán, quay mặt lại, ngước nhìn Miska:
- Vâng, tôi là Astakhov. Nhưng có việc gì thế? Bác phải chăng… Hượm nào, cậu là Kosevoi phải ? - ta nhỏm đậy, mỉm cười đưới hàng ria màu hạt dẻ xén tỉa ngay ngắn, nhưng chỉ cái cặp môi là cười, hai con mắt và toàn bộ khuôn mặt già vẫn giữ vẻ nghiêm nghị rất khó gần. Rồi khuôn mặt già vẫn giữ vẻ nghiêm nghị rất khó gần. Rồi ta ngơ ngác và sung sướng chìa tay ra. – Kosevoi! Miska! Té ra chúng ta lại được gặp nhau thế nầy? Tôi rất sung sướng…
- Sao thế nhỉ? Sao lại thế nầy nhỉ? - Miska ném dây cương xuống, dang hai tay như còn hồ nghi. - Người ta rằng bị giết rồi. Nhưng tôi nhìn ra lại đúng là Astakhov…
Miska toét miệng cười, bấn cả lên, cứ ngọ nguậy mãi yên. Nhưng cái mã ngoài của Stepan cùng cách phát trầm trầm đúng tiếng Nga của la làm Miska luống cuống, và từ lúc ấy cho đến cuối cuộc gặp gỡ, cứ gọi Stepan là "bác" vì mơ hồ cảm thấy đường ranh giới vô hình nào đó ngăn cách mình với Stepan.
Hai người bắt đầu chuyện với nhau. Những con ngựa bước . Phía tây, ráng chiều nở ra những đoá hoa huy hoàng, nhưng trời, những đám mây màu xanh xanh bay tới đón trời đêm. Trong những khoảng kề bên đường có con cun cút gân cổ kêu khàn khàn. bầu khí tịch mịch và mù bụi trùm khắp đồng cỏ nhộn nhịp và mọi tiếng động ban ngày bị xua hết trong lúc chiều xuống. Cái hình ảnh ảm đạm của toà nhà thờ lên rầu rĩ nền trời mầu hoa cà ở ngã tư giữa hai con đường về trấn Trucarinskaia và trấn Krugilinskaia. Những đám mây lổn nhổn đỏ như gạch chồng chất ngay bên nhà thờ.
- Bác ở đâu về thế, bác Stepan Andreevich? - Miska vui vẻ hỏi.
- Từ bên Đức về. Bây giờ tôi về quê đây.
- Nhưng tại sao trong thôn lại có những em -dắc rằng, Stepan bị giết ngay trước mắt họ?
Stepan trả lời cách dè dặt, giọng đều đều, tựa như những câu trả lời ấy làm ta phiền não:
- Tôi bị thương hai chỗ, còn em -dắc… em -dắc cái gì? Chúng nó mặc xác tôi… Tôi bị bắt làm tù binh… Bọn Đức chữa cho tôi khỏi, rồi bắt làm việc…
- Hình như bác chẳng viết bức thư nào gửi về phải?
- Còn có ai mà viết? - Stepan vứt mẩu xì gà rồi châm ngay điếu thứ hai.
- Nhưng còn vợ? Bác vẫn sống, vẫn khỏe mạnh cơ mà?
- Tôi ăn ở với nó nữa rồi, chuyện ấy ai chẳng biết.
Giọng Stepan nghe rất khô khan, trong đó thể nhận thấy chút gì ấm áp. Việc nhắc tới vợ cũng làm ta xúc động chút nào.
- Thế nào, sống nơi đất nước người bác thấy buồn à? - Miska gần như áp hẳn ngực xuống mũi yên, hỏi hết câu nọ đến câu kia.
- Đầu tiên cũng có buồn, nhưng rồi cũng quen . Tôi được sống đầy đủ. - ta nín lặng lát rồi thêm - Tôi định ở lại hẳn bên Đức, lấy quốc tịch Đức. Nhưng bây giờ nhớ nhà chịu được, bèn quẳng hết bên ấy bỏ về.
Stepan mỉm cười, lần đầu tiên những vết nan quạt cứng đờ mắt ta dịu .
- Nhưng ở quê ta, tất cả đều lộn tùng phèo như thế nào, bác có biết ? Người mình đánh nhau với người mình.
- Pha-a-ải… tôi có nghe .
- Bác về bằng con đường nào?
- Tôi qua nước Pháp, tầu thuỷ từ Mácxây đến Novorossisk. Mácxây là thành phố ra thành phố.
- Bác có thể bị gọi ra lính ?
- Có lẽ cũng bị… Thế trong thôn có chuyện gì mới ?
- Nhưng làm thế nào mà kể cho hết được? Chuyện nhiều lắm.
- Cái nhà của tôi vẫn còn chứ?
- Gió thổi cũng lung lay rồi…
- Còn bà con láng giềng? Hai thằng nhà Melekhov còn sống ?
- Còn sống.
- có biết tin về con vợ cũ của tôi ?
- Vẫn ở bên ấy, ở Yagonoie.
- Còn thằng Grigori… vẫn ở với nó à?
- . Grigori ở với vợ chính thức của nó. cắt đứt với Acxinhia của bác rồi.
- À ra vậy… Tôi được biết.
Hai người nín lặng phút. Miska vẫn chăm chú nhìn Stepan mãi chán. đầy vẻ thán phục và kính trọng:
- Xem ra bác làm ăn khá lắm. Bác Stepan Andreevich nhỉ. Quần áo của bác sang trọng cứ như nhà quý tộc ấy.
- Bên ấy người nào cũng ăn vận sạch . - Stepan cau mày đặt tay lên vai người đánh xe. - Nầy, ta nhanh lên chút.
Người đánh xe vung roi có vẻ vui, hai con ngựa mệt mỏi kéo giật chiếc xe, chân bước ăn nhịp. Bánh xe khẽ cọt kẹt, chốc chốc lại thụt xuống những chỗ ổ gà. Stepan quay lưng về phía Miska, hỏi câu để cắt đứt câu chuyện:
- Cậu về thôn à?
- , tôi lên trấn.
Đến ngã tư, Miska kiễng chân bàn đạp, rẽ ngựa sang phải.
- Thôi tạm biệt bác Stepan Andreevich nhé!
Stepan nặng nề đưa mấy ngón tay lên vành chiếc mũ phớt đầy bụi, trả lời cách lạnh nhạt, giọng rành rọt, tách bạch từng tiếng, nghe chẳng có vẻ người Nga chút nào.
- cho khỏe nhé!