Chương 51


Thông thường các tráng đinh -dắc các trấn miền Quân khu sông Đông: Elanskaia, Vosenskaia, Migulinskaia và Cadanskaia đều được đưa về hai trung đoàn -dắc dã chiến 11, 12 và trung đoàn ngự lâm Atamansky.
Nhưng năm 1914, biết vì lý do gì phần trong số các tráng đinh -dắc người trấn Vosenskaia bị gọi vào lính dịch lại được đưa vào trung đoàn -dắc sông Đông số 3 mang tên Emark Timofeevich(1), trung đoàn nầy trước kia gồm những gã -dắc khu Ust-Medvedisky. Trong số những người bị gọi Trung đoàn 3 có cả Mitka Korsunov.
Trung đoàn nầy đóng ở Vilnius(2), cùng với vài phân đội của Sư đoàn kỵ binh số 3. Đến tháng Sáu các đại đội đều thả ngựa ra ngoài thành phố cho ăn cỏ đồng.
ngày mùa hè ấm áp, u ám, mây trôi trời ụn lại từng chỗ, nom như những đàn gia súc, che cả mặt trời. Trung đoàn tiến theo đội hình hành quân. Quân nhạc cử vang trời. Các ngài sĩ quan cưỡi ngựa túm tụm đám với những chiếc mũ cát-két mùa hè màu ka-ki, những chiếc áo quân phục mỏng , khói thuốc toả xanh xanh đầu.
Hai bên đường làng, những người đàn ông mu-gích và những người đàn bà quần lành áo tốt cắt cỏ. Họ đưa tay lên che mắt nhìn các đoàn quân -dắc.
Ngựa đổ mồ hôi khá nhiều. Mồ hôi sủi từng đám vàng vàng dưới háng ngựa. Gió đông nam hiu hiu thổi làm cho ngựa ráo mồ hôi mà càng làm khí trở nên ngột ngạt, đầy hơi nước.
Đến giữa chặng đường hành quân, khi chỉ còn cách cái làng xa, bỗng có con ngựa non xén bờm tự nhiên chạy lẫn vào đại đội năm. Nó phi như bay từ dãy hàng rào ra, trông thấy đàn ngựa đông như thế, bèn hí dài tiếng, phóng ngang qua, cái đuôi vắt hẳn sang bên vẫn còn giữ những sợi lông tơ bù xù của thời thơ ấu. Bụi xám bay mù lên dưới bốn cái móng gọn như vỏ sò rồi lại rơi lả tả xuống lớp cỏ xanh bị dẫm nát. Nó chạy lên tới trung đội đầu rồi tinh nghịch húc mõm vào bẹn con ngựa của lão quản. Con ngựa của lão quản hất mông lên nhưng nỡ đá: có lẽ nó cũng thương.
- Xéo ngay, đồ ngu xuẩn! - Lão quản vung roi quát.
Binh lính -dắc phá lên cười, họ cảm thấy thích thú trước cái vẻ đáng của con ngựa non gợi lại cho họ những cảnh ở nhà. Đến lúc ấy xảy ra chuyện chẳng ai lường trước: con ngựa non láo xược len vào giữa các hàng của trung đội, thế là trung đội bị tách ra, mất hẳn đội hình chỉnh tề, chặt chẽ lúc nãy. Những con ngựa bị thúc cứ trù trừ giậm chân loạn lên. Con ngựa non bị những con ngựa khác len chặt bèn quay ngang và tìm cách cắn con ngựa gần nó nhất.
Viên đại đội trưởng phi ngựa như bay tới:
- Có chuyện gì thế nầy?
Ở chỗ con ngựa xén bờm lỗ mãng xông bừa vào, có mấy con ngựa quay ngang hí rầm lên. Bọn -dắc vừa cười vừa lấy roi quất con ngựa non. Trung đội còn hàng ngũ gì nữa, láo nháo dồn cả lại chỗ. Các trung đội phía sau thúc lên. Viên sĩ quan chỉ huy trung đội từ dưới đuôi đại đội phi lên theo lề đường, mặt giận bừng bừng.
- Có gì thế hử? - Viên đại đội trưởng gầm lên rồi cho ngựa xông vào giữa đám đông.
- Có con ngựa con kia…
- Nó xông ngay vào giữa đánh chúng tôi…
- Cái con quỷ con nầy, làm thế nào đuổi được!
- cho nó vài roi? Thương cái gì?
Bọn -dắc mỉm cười ra vẻ nhận lỗi. Họ kéo chặt dây cương giữ những con ngựa tức bực.
- Chánh quản đâu? Ngài trung uý, trò của nợ gì thế nầy hả? Ngài chỉnh đốn ngay hàng ngũ trung đội của ngài , chưa từng thấy thế nầy bao giờ?
Viên đại đội trưởng cho ngựa chạy sang bên. Con ngựa của lùi lại, tụt hai chân sau xuống cái rãnh bên đường. thúc cho nó cái đinh gót ủng, con ngựa nhảy sang bên kia rãnh, lên cái ụ mọc đầy tân lê và cúc vàng. nhóm sĩ quan đứng lại đằng xa.
viên trung tá ngửa đầu uống nước trong bi-đông, tay đặt lên mũi yên bọc sắt rất đẹp, với cái vẻ âu yếm của người cha đặt tay lên đầu con.
Lão quản cho trung đội tản ra, rồi vừa văng tục vừa đuổi con ngựa non ra khỏi mặt đường. Trung đội lại tập hợp. trăm rưởi cặp mắt cùng nhìn lão quản dướn thẳng người bàn đạp, phi ngựa đuổi theo con ngựa non. Nhưng con ngựa non kia lúc đứng lại dựa cái sườn bẩn thỉu đầy phân khô vào con ngựa ba véc-sốc của lão quản, lúc lại ngoặt đuôi phi vụt lên. Lão quản tìm đủ mọi cách mà tài nào quất nổi cái roi vào lưng nó, lần nào cũng chỉ trúng cái đuôi xòe ra như cái chổi. Cái đuôi bị đánh rơi thõng xuống, nhưng chỉ giây sau lại ngang ngạnh vung vẩy trước gió.
Toàn đại đội phá lên cười. Bọn sĩ quan cũng cười. Ngay đến bộ mặt sầm sầm dái trâu của viên đại uý cũng có cái nhếch mép tương tự như nét cười.
trong hàng thứ ba của trung đội đầu tiên có Mitka Korsunov cùng với Mikhail Ivankov, gã -dắc ở thôn Kargin trấn Vosenskaia, Kotma Kriuchkov ở Ust-Khop. Gã Ivankov mặt to, vai rộng, cứ lầm lì chẳng chẳng rằng. Còn Kriuchkov, biệt hiệu là "Lạc đà" là gã hơi rỗ hoa, lưng gù gù, luôn kiếm chuyện với Mitka. Kriuchkov là gã -dắc "cũ", tức là ở lính hết năm cuối cùng của thời hạn lính, và theo thứ luật ghi giấy trắng mực đen được áp dụng trong trung đoàn, cũng như tất cả các tên -dắc "cũ" khác, gã có quyền đốc thúc, bắt ne bắt nét những thằng -dắc ít tuổi, hơi có chút vừa ý là có thể rút dây lưng đánh được. qui định như sau: gã -dắc khoá 1913 có lỗi bị đánh mười ba roi, nếu là khoá 1914 mười bốn roi. Bọn quản và bọn sĩ quan rất khuyến khích thứ quy củ nầy vì chúng cho rằng làm như thế nhồi nhét được cho binh lính ý thức phục tùng người , những theo cấp bậc mà còn theo tuổi.
Mới gần đây Kriuchkov được gắn lon binh nhất. Gã gù lưrg ngồi yên, hai vai xuôi thõng, so lại như con chim. Gã nheo mat nhìn đám mây xám ưỡn căng bộ ngực mênh mông, rồi bắt chước giọng vién đại đội trưởng đại uý Popop vai u thịt bắp, hỏi Mitka:
- Nè, Korsunov, mi bảo tao hay, đại đội trưởng đại đội ta tên là gì hử?
Mitka nhiều lần được nếm mùi doi ra vì cái tính ngang ngạnh đầu bò đầu bướu của nó, vì thế lần nầy nó cố làm vẻ mặt cung kính phục tùng.
- Là đại uý Popop, thưa thầy -dắc "cũ"?
- Sao?
- Là đại uý Popop, thưa thầy -dắc cũ!
- Tao có hỏi thế đâu. Mày bảo tao hay em -dắc chúng ta riêng với nhau gọi là gì cơ.
Ivankov hoác cái miệng sứt môi ra cười rồi nháy mắt ra hiệu cho Mitka, vẻ sợ hãi. Mitka đưa mắt nhìn thấy chính viên đại uý Popop từ phía sau tới.
- Thế nào? Trả lời !
- Thưa thầy -dắc cũ, em gọi là đại uý Popop ạ.
- Mười bốn roi. Có ngay , đồ mạt kiếp!
- Thưa thầy -dắc cũ, tôi biết ạ.
- Được rồi, về đến chỗ thả ngựa, - Kriuchkov giọng còn có vẻ đùa nữa, - tao cho mày ăn roi da! hỏi phải trả lời.
- Tôi biết mà.
- Sao vậy, thằng nhóc con chết tiệt nầy, mày biết em gọi giễu lão là gì à?
Mitka nghe thấy sau lưng có tiếng con ngựa của viên đại uý rón rén bước tới như thằng ăn cắp, bèn ngậm tăm.
- Thế nào hử? - Kriuchkov hung hãn nheo mắt.
Những hàng phía sau cố nén tiếng cười. Kriuchkov hiểu người ta cười cái gì, nên cứ tưởng họ cười mình, bèn nổi xung.
- Thằng Korsunov, mày liệu cái thần hồn! Về đến nơi tao nện cho mày năm mươi roi.
Mitka nhún vai đánh liều.
- Nhọ đuôi!
- Đúng rồi, có thế chứ.
- Khriuchkov! - Sau lưng có tiếng gọi.
Thầy -dắc cựa binh run bắn yên, cố rướn thẳng người.
- Mày, thằng khốn nạn nầy, mày giở trò bậy bạ gì ở đây thế hử? - Viên đại uý Popop vừa vừa cho ngựa lên ngang con ngựa của Kriuchkov. - Tại sao mày lại dạy thằng -dắc nhóc con nầy như thế hả?
Kriuchkov hấp háy hai con mắt nheo lại, má gã đỏ tím như quả bồ quân. Bọn lính phía sau phá lên cười.
- Năm ngoái tao cho đứa nào bài học rồi hử? Cái móng tay nầy xọc rách mõm thằng nào mày còn nhớ hử? - Viên đại uý giơ cái móng tay út vừa dài vừa nhọn ra trước mũi Khriuchkov, ria rung rung. - Đừng để lần sau tao nghe thấy như thế nữa! Hiểu ?
- Thưa vâng, bẩm quan lớn hiểu rồi ạ!
Viên đại uý cho con ngựa của chạy chậm lại rồi rẽ sang bên đường giữ ngựa, chờ đại đội tiến qua. Đại đội bốn và đại đội năm chuyển sang nước kiệu.
- Đại đội nước kiệu… tiến!
Kriuchkov cầm lại dây cương, ngoái nhìn viên đại đội trưởng lúc nầy ở tụt lại phía sau. Gã kéo lại ngọn giáo cho ngay ngắn rồi lắc lắc đầu bực bội.
- Thế đấy cái lão Nhọ đuôi nầy? biết tự nhiên ở đâu mò tới thế?
Mồ hôi còn đầm đìa sau mẻ cười, Ivankov kể lại:
- Lão mãi sau lưng bọn mình mà lại. những gì lão đều nghe thấy hết. Hoặc có lẽ lão đánh hơi thấy mình chuyện gì.
- Đồ ngu xuẩn, sao mày nháy mắt ra hiệu cho tao biết?
- Nhưng chuyện can gì đến tôi.
- can gì à? Thế được, lột quần mười bốn roi!
***
Các đại đội đóng quân tại các trang trại của bọn địa chủ trong vùng. Ban ngày binh lính cắt cỏ chua me và các thứ cỏ khác bãi cho địa chủ, đêm đến lại buộc hai chân sau những con ngựa, thả cho ăn cỏ những nơi chỉ định rồi túm tụm đánh bài, kể chuyện cho nhau nghe hay giở những trò tinh nghịch quanh những đống củi khói bốc nghi ngút.
Đại đội sáu biến thành cố nông cho tên đại địa chủ Ba Lan Snaider. Bọn sĩ quan ở chái nhà, chúng hết chơi bài, bí tỉ chai bố chai con lại bám lấy đứa con lão quản lý như đàn nhặng.
Binh sĩ -dắc đóng trại ở nơi cách trang trại ba vec-xta. Sáng sáng "pan"(3) quản lý cưỡi chiếc xe đua đến chỗ họ ở. Lão quý tộc lớp dưới béo phệ và bệ vệ ấy đứng dậy xe, duỗi duỗi cho cặp giò toàn mỡ bớt tê dại và bao giờ quên vẫy cái mũ cát-két trắng lưỡi trai véc-ni chào " em Cua-dắc". Trong hàng lính -dắc mặc áo sơ-mi trắng có những tiếng gọi ơi ới:
- Xuống cắt cỏ với chúng tôi cái, "pan"!
- Xuống làm lát cho tiêu bớt lớp mỡ chứ!
- Cầm lấy cái hái mà vài hàng, kẻo bán thân bất toại mất!
"Pan" mỉm cười khá điềm tĩnh, rút chiếc mùi xoa đưa ra lau vừng trán hói rất dốc rồi đưa lão quản nhận những khoảng cỏ mới cho em cắt.
Xe nhà bếp đến lúc giữa trưa. Binh lính -dắc lau rửa rồi ăn. Trong bữa ăn chàng nào cũng câm như hến, nhưng đến nửa giờ nghỉ sau bữa trưa, chuyện mới nở như pháo ran.
- Cỏ vùng nầy là thổ tả. Bì~ sao được với cỏ đồng ta.
- Hầu như chẳng thấy sợi nga quan nào.
- Ở vùng sông Đông, bà con ta bây giờ cắt cỏ xong rồi đấy.
- Cả chúng mình cũng cắt sắp xong rồi. Hôm qua là ngày đầu tuần trăng, sắp mưa đấy.
- Lão Ba Lan nầy vắt cổ chày ra nước. em vất vả thế nầy mà chẳng cho được chai rượu.
- Ồ hô-hô? Rượu lão còn cất bàn thờ…
- Nầy, các cậu ạ, thế nầy là nghĩa lý làm sao nhỉ: càng giàu có càng keo kiệt?
- Chuyện nầy cậu lên tìm hoàng đế mà hỏi.
- Còn ả con lão địa chủ, có cậu nào trông thấy chưa?
- Thế sao?
- con bé đờ đẫn những thịt là thịt!
- Lợn sữa(4) à?
- Đúng đấy đúng đấy.
- Món ấy có thể để nguyên xơi tái…
- biết có đúng hay , nhưng nghe họ hàng nhà vua có người đánh mối rồi đấy.
- Miếng ngon như thế đâu đến miệng dân ngu cu đen?
- Nầy các cậu ạ, có tin đồn hình như bộ tư lệnh tối cao sắp tới kiểm tra chúng ta phải.
- Con mèo vô công rồi nghề, thành thử…
- Thôi bỏ cái chuyện ấy , Tarat.
- Cho em khói được ?
- Đồ dị chủng, đồ quỷ đói, muốn dài tay ra ăn xin đến nhà thờ!
- Nầy, các thầy quyền lại đây mà xem, Fedorna nó rít có ghê , chẳng còn chút gì cả.
- Còn tàn đấy thôi.
- Trông kìa, người em, lửa chỗ kia cứ như trong ả đa tình ấy.
Mọi người nằm sấp hút thuốc. Những cái lưng trần phơi nắng đỏ ửng lên. Ở chỗ khác, chừng năm gã -dắc cựu binh tra hỏi tên lính mới:
- Cậu ở trấn nào thế?
- Trấn Elanskaia.
- Như thế là cậu thuộc loài dê(5) à?
- Đúng thế.
- Thế ở vùng các cậu người ta chở muối bằng gì hả?
Ngay gần đấy Kriuchkov Kotma nằm tấm áo ngựa, vẻ mặt chán ngán, mấy ngón tay vê vê những sợi ria lơ thơ.
- Bằng ngựa.
- Còn bằng gì nữa?
- Bằng bò.
- Còn cá dầy ở Krym chở đến bằng gì? Cậu có biết , cái giống bò có cái gì gồ gồ lưng nhai cả gai ấy mà, người ta gọi là gì nhỉ?
- Là lạc đà.
- Ô hô-hô-ha-ha!
Kriuchkov lừng khừng đứng dậy bước tới trước mặt kẻ vừa phạm tội lưng gã gù gù hệt như lưng lạc đà. Gã vươn cái cổ nâu nâu vàng vàng, chỗ lộ hầu to tướng, vừa vừa tháo dây lưng.
- Nằm xuống.
Tối tối, khi bóng đêm tháng sáu bềnh bệch như mắt đá mèo toả xuống cánh đồng, bên đống lửa lại có tiếng hát:
Viễn chinh đồng đất nước người,
Con ngựa huyền dưa chàng trai -dắc,
Vĩnh biệt quê hương, ruổi rong vạn dặm xa…
Giọng nam cao sang sảng như tiếng bạc thít , nhường cho những giọng trầm trải rộng tấm thảm nhung của nỗi buồn u uất:
Nơi cắt rốn chôn rau, chẳng bao giờ chàng trở lại.
Giọng nam cao lại vút lên mãi, mỗi lúc trong:
Người vợ trẻ hướng về phương bắc,
Sớm ngóng trông, chiều lại ngóng trông,
Đợi đợi mãi, mong có ngày thấy,
Ngựa chiến trả về chàng -dắc bạn lòng.
Rồi biết bao nhiêu giọng cùng hoà theo. Vì vậy bài hát nghe đặc quánh và ngây ngất như thứ rượu bia vùng Polesia:
Bên kia núi, nơi mịt mùng bão tuyết,
Nơi đại hàn, tiếng băng nổ rền vang,
Nơi rừng thông ngả nghiêng trong gió,
Dưới lớp tuyết kia, chàng -dắc gửi nắm xương tàn.
Những giọng hát kể lể câu chuyện mộc mạc về cuộc đời -dắc. Bè nam cao phụ rung lên như tiếng chim sơn ca tháng tư, khi mặt đất tan tuyết:
Lúc hấp hối, chàng xin các bạn.
Đắp cho mình nấm kurgan to.
Kèm theo là những giọng trầm u uất:
mộ ấy, hoa tuyết cầu dấu
nở xum xuê, muôn sắc huy hoàng.
Bên đống lửa khác, đám người ít hơn hát bài khác hẳn:
Biển Azop ầm ầm cuộn sóng,
Đoàn chiến thuyền tiến ngược sông Đông
Chàng ataman trẻ trai
Về với nhà cửa ruộng đồng.
Cách đó hơi xa, gã bẻm mép trong đại đội ngồi bên đống lửa thứ ba kể câu chuyện diễn biến rất éo le. Khói bốc nghi ngút làm húng hắng ho. Mọi người nín thở lắng nghe từ đầu đến cuối.
Năm mười hoạ, chỉ những lúc người hùng trong chuyện vượt được cách tài tình những cạm bẫy do bọn Môtxcan(6) cùng với tà ma bày ra, qua ánh lửa mới loáng thấy bàn tay của chàng nào đó vỗ đen đét vào ủng, rồi giọng khản đặc vì khói kêu lên ra vẻ rất thống khoái:
- Ái chà chà, quả là tài tình, chúa !
Rồi chỉ còn cái giọng thao thao bất tuyệt, trơn leo lẻo của chàng kể chuyện.
Trung đoàn chuyển ra đóng quân đồng cỏ được tuần viên đại uý Popop cho gọi gã đóng móng ngựa của đại đội và lão quản đến gặp :
- Con ngựa thế nào rồi? - hỏi lão quản.
- Bẩm quan lớn khá lắm, rất béo khỏe nữa là khác. Các chỗ gầy hõm lưng đầy lên cả rồi. Nó lại sung sức.
Viên đại uý vê vê hàng ria đen, vuốt nhọn ra như mũi tên (chính vì thế em mới đặt cho cái biệt hiệu Nhọ đuôi), rồi :
- Quan trung đoàn trưởng vừa ra lệnh mạ thiếc lại tất cả các bàn đạp và hàm thiếc. Bộ tư lệnh tối cao xuống kiểm tra trung đoàn. Phải làm thế nào cho bất kỳ cái gì cũng sáng bóng: yên cương cũng như tất cả các thứ khác. Phải làm thế nào cho tất cả những thằng -dắc đều có vẻ đáng , ưa nhìn. Thế nào, người em, bao giờ mọi việc làm xong?
Lão quản đưa mắt cho gã đóng móng ngựa. Gã đóng móng ngựa đưa mắt cho lão quản rồi cả hai cùng nhìn viên đại uý.
Lão quản :
- Bẩm quan lớn, đại khái đến chủ nhật được ạ? - Rồi lão đưa mấy ngón tay lên vuốt hàng ria mốc xanh vì khói thuốc để tỏ vẻ cung kính.
- Với tôi cẩn thận đấy? - Viên đại uý doạ trước.
Đến đây lão quản và gã đóng móng ngựa ra ngoài.
Từ hôm ấy, mọi người bắt đầu làm các công việc chuẩn bị cho bộ tư lệnh tối cao tới kiểm tra. Ivankov Mikhail là con người đóng móng ngựa và chính cũng biết nghề nầy, vì thế giúp gã đóng móng ngựa tráng thiếc lại tất cả các bàn đạp và hàm thiếc. Tất cả các binh sĩ khác tắm chải cho ngựa đến sạch quá tiêu chuẩn. Họ dùng gạch vụn đánh bóng tất cả các dây xích và các bộ phận bằng kim khí đồ thắng.
tuần sau trung đoàn bóng lộn như đồng hai mươi kopeik mới toanh. Từ móng ngựa tới mặt mũi binh sĩ -dắc, mọi thứ đều sáng như gương. Đến hôm thứ bảy, viên trung đoàn trưởng đại tá Grekov xuống kiểm tra trung đoàn, ngợi khen các ngài sĩ quan cùng em -dắc siêng năng mẫn cán làm các công việc chuẩn bị và có được vẻ hùng dũng như thế.
Những ngày tháng bảy tuôn dần ra như cuộn sợi xanh da trời. Được ăn uống no đủ, đàn ngựa -dắc mỗi ngày béo phây ra, chỉ có binh lính -dắc là nhốn nháo cuống cuồng, trong lòng như thiêu như đốt vì những ý đoán mò: về chuyện bộ tư lệnh tối cao xuống kiểm tra chẳng có phong thanh gì… Những buổi chuyện trò bàn tán quẩn quanh, những cuộc cưỡi ngựa và tập luyện, thế là hết tuần. Chợt đùng cái có lệnh Vilnius.
Trời gần tối tới Vilnius. Các đại đội lại nhận được mệnh lệnh thứ hai: chuyển ngay những cái hòm đựng các đồ riêng của binh lính -dắc lên các xe quân nhu để có thể lại xuất phát.
- Bẩm quan lớn, có chuyện gì thế? - Bọn -dắc bức bội, cố hỏi các sĩ quan chỉ huy trung đội xem tình hình đích xác thế nào.
Bọn sĩ quan chỉ nhún vai. Chính họ cũng muốn biết tình hình, dù phải trả tiền.
- Tôi biết.
- Sắp tới có những buổi diễn tập cho hoàng thượng duyệt hay ?
- Tạm thời chưa . - Những câu trả lời của bọn sĩ quan cũng làm cho binh lính -dắc vui vui.
Chiều mười chín tháng bảy gã liên lạc của viên trung đoàn trưởng rỉ tai thằng bạn gã là Mrykhin ở đại đội sáu, trực nhật trong tàu ngựa:
- Chiến tranh rồi, em ạ!
- Chỉ bậy!
- Lạy Chúa tôi, đấy. Nhưng cậu chớ có hở với ai đấy nhé?
Sáng hôm sau trung đoàn tập hợp trong đội hình sư đoàn. Các khung cửa sổ của doanh trại nhấp nhoáng thứ ánh sáng ảm đạm những miếng kính đầy bụi. Toàn trung đoàn ngồi lưng ngựa chờ trung đoàn trưởng.
Đại uý Popop cưỡi con ngựa chân rất dài đứng trước đại đội sáu, tay trái đeo găng trắng kéo dây cương. Con ngựa cúi cong cái cổ như hình bánh xe, ngoẹo đầu cọ mõm vào mấy bắp thịt trước ức.
Viên đại tá từ góc ngôi nhà của doanh trại tiến ra, cho ngựa đứng nghiêng trước hàng quân. Viên phó quan rút khăn tay, ngón tay út được chăm sóc cẩn thận tách ra nom rất điệu, nhưng chưa kịp xỉ mũi viên đại tá phá tan bầu khí chết lặng căng thẳng.
"Đúng rồi" - Ai cũng nghĩ bụng như thế. Mọi người đều hồi hộp, tinh thần căng thẳng như lò xo. Con ngựa của Mitka Korsunov giậm hết chân nọ đến chân kia. Nó tức mình thúc luôn cho con ngựa cái gót ủng. Bên cạnh nó là Ivankov. Thằng cha ngồi chĩnh chện yên, há hốc miệng ra nghe, cái môi sứt để lộ hàm răng khấp khểnh đen sì. Kriuchkov ở sau lưng , lưng gù gù, mặt nhăn như bị. Xa chút nữa là gã Lapin với hai cái tai như tai ngựa. Sau lưng có thể nhìn thấy bộ mặt cạo nhẵn nhịu và chỗ lộ hàu nổi đầy gân của Segonkov.
- Nước Đức tuyên chiến với chúng ta.
Tiếng loạt soạt lan khắp hàng quân tập hợp chỉnh tề, cứ như có làn gió ào ào thổi tới làm gợn sóng cả cánh đồng đại mạch cuộng đen chín đại trà. tiếng ngựa hí dài xuyên vào tai mọi người nghe như rnột tiếng rú. Ai nấy há hốc những cái miệng vuông vuông đen ngòm, giương mắt nhìn về phía đại đội , ở cánh trái, nơi có con ngựa cất tiếng hí.
Viên đại tá còn thêm nhiều nữa. sắp đặt các từ ngữ câu cú theo thứ tự cần thiết, hòng làm cho lòng tự hào dân tộc bùng cháy trong mọi người, nhưng hàng ngàn binh lính -dắc đâu có nhìn thấy trước mặt họ những lá cờ lụa của quân địch loạt soạt ngã xuống dưới chân mình, mà chỉ thấy những cái gì có quan hệ xương máu với mình trong cuộc sống hàng ngày lên mồn , kêu gọi inh tai nhức óc: vợ con, người , lúa má chưa gặt, thôn xóm quạnh hiu, cửa nhà…
"Hai giờ nữa trung đoàn lên đoàn tàu quân ". Đó là lời duy nhất lọt vào trí nhớ mọi người.
Những người vợ sĩ quan đứng túm tụm cách đó xa lấy khăn tay che mặt khóc. Binh lính -dắc kéo nhau từng đám về doanh trại. Viên trung uý Khorov gần như bế bổng vợ , người đàn bà Ba Lan, có mang.
Trung đoàn ra ga, vừa vừa hát. Quân nhạc lúc đầu thổi inh tai, nhưng đến giữa đường lại ngượng ngùng câm bặt. Các bà vợ sĩ quan theo bằng xe ngựa. Những đám người quần áo sặc sỡ đứng nháo nhác hè đường. Vó ngựa hất tung cát bụi. Gã quản ca của đơn vị như nhạo nỗi đau khổ của mình và của người khác, cứ nhún nhún vai trái, làm nhô cái lon vai màu lam rúm ró, cất giọng hát nhữngười lăng nhăng của bài hát -dắc thô tục:
Nầy nàng hơ hớ, mới vừa được con cá măng…
Đại đội cố hát lẫn lộn phần lời của bài hát, đệm theo chỉ có tiếng những vó ngựa mới đóng móng. Họ mang theo ra ga, những toa xe đó từ nay trở thành nhà ở cả, thiếu thốn của mình thể trong bài hát:
Con cá măng, con cá măng, con cá măng vớ được,
Quẳng vào nồi luộc, nấu cháo cá măng.
Cháo cá măng, cháo cá măng, cháo cá măng, nầy nàng hơ hớ…
Viên phó quan của trung đoàn cho ngựa chạy từ dưới đuôi đại đội lên đám hát, mặt đỏ như gấc vì cười và vì ngượng. Gã quản ca vung tay, quẳng dây cương xuống, nháy mắt cách rất mất dạy với đám đàn bà đứng xúm đông bên hè đường tiễn đơn vị -dắc. thứ nước ngải cứu sắc đắng hắc, còn là mồ hôi nữa, chảy ròng ròng từ hai bên má đen như đồng hun của gã xuống hàng ria đen.
Nầy nàng hơ hớ, tìm bà mối, mời sơi cháo cá măng…
Tìm ba mối, tìm bà mối, mời xơi cháo cá măng…
đường ray, đầu máy xe lửa rúc còi cách tỉnh táo, như báo trước cho người ta đề phòng rồi phì hơi chuyển bánh.
***
Những đoàn tàu chở quân… Những đoàn tàu chở quân… Những đoàn tàu chở quân… Đếm sao hết những đoàn tàu chở quân.
khắp các mạch máu của đất nước, theo các đường xe lửa, nước Nga sôi sục đổ dồn về biên giới miền Tây những đợt máu đựng trong những chiếc áo ca-pôt màu xám.
Chú thích:
(1)Người hùng -dắc xưa kia đánh người Tarta ở Sibiri và chết ở đấy (ND)
(2) Nay là thủ đô nước Lidva.(ND)
(3) Tiếng Ba Lan: quan lớn, địa chủ, ông. (ND)
(4) Nguyên văn thịt cừu" (ND)
(5) Dê là biệt hiệu của trấn Elanskaia
(6)"Moskan" là cái tên mà người Ukraina và người Bạch-Nga dùng để gọi cách khinh bỉ cho đại biểu chính quyền cũng như dân chúng và binh lính Moskva (ND)

Chương 52


Trung đoàn chuyển tới thị trấn tên là Torzok phân ra từng đại đội. Theo lệnh sư đoàn bộ, đại đội sáu bị phái đến chịu quyền điều động của quân đoàn bộ binh thuộc Tập đoàn quân số ba. Đại đội ấy hành quân tới thị trấn Pelikalie đặt những vọng tiêu. Biên giới vẫn còn do các đơn vị biên phòng của quân ta bảo vệ.
Các đơn vị bộ binh và pháo binh cũng lục tục kéo đến. Ngày hai mươi tư tháng bảy, trước lúc trời tối, tiểu đoàn của trung đoàn 108 Klobovsky cùng đại đội pháo cũng tới thị trấn. Chín tên lính -dắc do tên hạ sĩ của trung đội chỉ huy đến đặt vọng tiêu tại trang trại Alexandrovsky cách đấy xa lắm.
Đêm hai mươi bảy, đại uý Popop cho gọi lão quản và gã -dắc Stepan Astakhov tới.
Stepan về tới trung đội trời tối hẳn. Mitka vừa dắt con ngựa từ chỗ cho ngựa uống nước trở về.
- Cậu đấy à Stepan? - Mitka gọi.
- Mình đây. Thế Kriuchkov và em ở chỗ nào thế?
- Kia, trong nhà ấy.
Stepan nheo mắt như người thong manh bước vào trong nhà với cả thân hình to lớn, hơi nặng nề, và bộ tóc rất sẫm. Segonkov ngồi ở cạnh bàn, dưới ánh cây đèn dầu, dùng chỉ vuốt nhựa để nối đoạn dây cương đứt. Kriuchkov chắp tay sau lưng đứng bên bếp lò, gã nháy mắt ra hiệu cho Ivankov chỉ người đàn bà Ba Lan vợ của chủ nhà, mắc bệnh phù thũng nằm giường. Hai gã cười với nhau, lát sau hai cái má hồng hồng của Ivankov vẫn còn giật giật.
- Các cậu ạ sáng mai trời vừa hửng phải ra vọng tiêu rồi đấy.
- Ở chỗ nào thế? - Ivankov hỏi, mải nhìn đánh rơi mất những sợi lông chưa se thành sợi.
- Ở cái thị trấn Liubov.
- Thế những ai ? - Mitka bước vào, vừa đặt thùng nước bên cạnh ngưỡng cửa vừa hỏi.
- Cùng với mình có Segonkov, Kriuchkov, Rvachev, Popop và cả cậu nữa, Ivankov ạ.
- Còn mình, Stepan?
- Mitka ạ, cậu ở lại.
- Chẳng sao, mặc mẹ các cậu.
Kriuchkov rời khỏi chỗ bếp lò. Gã vặn lưng răng rắc rồi hỏi vợ chủ nhà:
- Từ đây đến Liubov bao nhiêu vec-xta?
- Bốn dặm.
- Thế cũng gần thôi, - Stepan vừa vừa ngồi xuống chiếc ghế dài, tháo ủng - Ở đây có chỗ nào hong bít tất nhỉ?
Mọi người ra lúc trời hửng. Ở cái giếng chỗ ra khỏi thị trấn có chân đất buông gàu lấy nước. Kriuchkov cho ngựa dừng lại.
- Nầy em thân mến, cho tôi xin ngụm nước?
dùng tay giữ cái váy vải thô, cặp chân hồng hồng lõm bõm trong vũng nước, hai con mắt xám sau hàng mi dài thoáng có nét cười. đưa gàu nước cho Kriuchkov. Cái gàu khá nặng.
Kriuchkov xách lên uống, tay run run, làm những giọt nước rơi xuống lộp bộp, chảy ngoằn ngoèo theo đường nẹp quần đỏ.
- Chúa cứu thế giúp, cám ơn em mắt xám!
- Ơn Chúa Giê-su.
nhận lại cái gàu, rồi lùi lại, mỉm cười nhìn quanh.
- em có gì mà cười thế, hay muốn theo theo – Kriuchkov lánh lánh người yên, làm ra vẻ sẵn sàng dành cho chỗ.
- thôi! - Stepan thúc ngựa quát to.
Rvachev liếc nhìn Kriuchkov, đầy vẻ chế nhạo:
- Mê nó rồi à?
- Chân con bé hồng hồng như chân bồ câu ấy.
Kriuchkov bật cười, làm mọi người đều quay lại nhìn theo như khẩu lệnh.
dạng cặp chân đầy đặn, bắp chân hồng hồng, rồi cúi xuống thành giếng, chổng mông hằn đường chia đôi.
- Nếu lấy được làm vợ nhỉ? - Popop thở dài.
- Để mình bảo cái roi lấy vợ cùng thể cho tất cả các cậu nào muốn lấy vợ, - Stepan .
- Sao lại bằng cái roi!
- Cậu động đực rồi à?
- Cũng phải đem ra dùng chứ!
- Chúng mình thắt chặt nó lại, như thắt cho con bò đực.
Tốp -dắc cười rộ cho ngựa chạy nước kiệu. Lên đến cái gò gần đấy trông thấy thị trấn Liubov trải ra dưới khe sườn dốc thoai thoải. Mặt trời nhô khỏi ngọn đồi sau lưng mọi người. con sơn ca là xuống đậu lên cái bình sứ cột dây thép trồng bên cạnh.
Stepan vừa học xong lớp quân , vì thế ta được chỉ định phụ trách vọng tiêu. ta chọn chỗ ở tạm cho em là ngôi nhà cuối cùng, dựng tách rời bên ngoài thị trấn, về phía biên giới.
Chủ nhà là người Ba Lan khoèo chân, đội mũ dạ trắng, mày râu nhẵn nhụi. Người ấy đưa tốp lính -dắc ra gian nhà thóc, chỉ cho nơi buộc ngựa. Sau gian nhà thóc, bên ngoài dãy hàng rào thưa có khoảng cỏ chua me xanh rờn. dãy gò nhấp nhô kéo dài tới cánh rừng gần đấy, xa hơn nữa là những cánh đồng lúa trắng, có con đường chạy qua, rồi lại đến những khoảng cỏ chua me xanh bóng. Mọi người luân phiên mang ống nhòm ra gác ở cái chòi sau nhà thóc. Còn bao nhiêu đều nằm nghỉ trong gian nhà thóc mát rượi. Trong đó nồng nặc mùi lúa nén chặt, mùi bụi trấu, mùi cửt chuột và mùi đất mốc meo thum thủm lờm lợm.
Ivankov dựa lưng vào cái gậy dựng trong góc tối, đánh giấc li bì đến chiều. Mãi đến lúc mặt trời lặn, em mới đánh thức dậy.
Kriuchkov véo túm da cổ , vừ kéo vừa :
- Có Nhà nước nuôi, hốc cho đầy vào, béo như con trâu trương, các cậu thử xem nó nầy? Đồ chảy thây, có dậy , ra mà canh bọn Đức!
- Đừng có giở trò khỉ, Kotma?
- Đứng dậy!
- Được rồi, bỏ tay ra! Thôi đừng đùa dai nữa… Mình dậy ngay đây.
Ivankov đứng dậy, mặt sị ra, đỏ dừ. lắc lắc cái đầu to như cái nồi đặt vững chãi cái cổ ngắn cũn, giữa hai cái vai rất rộng. nằm ở chỗ đất ẩm, bị cảm lạnh, nên sụt sịt buộc lại băng đựng đạn cheo chéo trước ngực, ròi kéo lệl sệt khẩu súng trường ra cửa. thay gác cho Segonkov rồi điều chỉnh lại cự ly ống nhòm và nhìn rất lâu về phía tây bắc, phía cánh rừng. Đằng ấy, những cánh đồng lúa trắng trắng nhấp nhô dưới làn gió. Ráng chiều đỏ rực mỗi lúc xuống thấp mũi đất màu xanh lá cây của khu rừng liễu đỏ. Bên ngoài thị trấn có con sông lượn cong thành hình vòng cung màu xanh da trời rất đẹp. Bầy trẻ tắm bên sông hò la inh ỏi. giọng đàn bà trầm trầm gọi ơi ới:
"Staxiu! Sta-a-axiu! Về đây tao bảo!"
Segonkov cuốn điếu thuốc, châm hút rồi vừa bỏ vừa :
- Ráng chiều đỏ thế kia. Trời sắp nổi gió đến nơi rồi.
- Sắp nổi gió đấy. - Ivankov đồng ý.
Đến đêm, những con ngựa được tháo yên. Trong thị trấn tắt hết đèn đóm, mọi tiếng động đều lắng xuống. Sáng hôm sau, Kriuchkov gọi Ivankov trong nhà ra:
- Ta ra thị trấn cái .
- Ra làm gì?
- Kiếm cái gì nhậu nhẹt chầu.
- Khó mà có đấy. - Ivankov có vẻ nghi ngờ.
- Mình bảo cho cậu biết. Mình hỏi lão chủ nhà rồi. Chỗ cái nhà đằng kia kìa, cậu có trông thấy căn nhà lợp ngói kia ? - Kriuchkov giơ ngón tay đen thui, móng rất dài chỉ cho Ivankov - Cái quán chỗ ấy có bia đấy. nhá?
Hai gã ra . Stepan đứng ở cửa gian nhà thóc nhìn ra gọi:
- Hai cậu đâu đấy?
Kriuchkov cao cấp hơn Stepan nên chỉ trả lời qua quít.
- Chúng mình cái về ngay.
- Quàng lên rồi về, hai cậu nhé?
- Đừng chửi rầm lên đấy!
lão Do Thái tóc mượt, mí mắt lật ngược, gập người xuống chào hai gã -dắc.
- Có bia ?
- Thưa ngài -dắc, còn đâu ạ.
- Chúng tôi trả tiền.
- Giêsu-Maria, chẳng nhẽ tôi… Chà, thưa ngài -dắc, ngài hãy tin lời lão Do Thái thà chất phác nầy, có bia đâu!
- Quân Do Thái, chỉ láo!
- Thưa "pan" -dắc, thế đấy! Lão thế rồi mà.
- Nầy đây… - Kriuchkov bực tức ngắt lời ông lão, thọc tay vào túi quần móc ra cái túi đựng liền sờn - Lão mang ngay ra cho chúng tôi tôi chửi cho bây giờ!
Lão già Do Thái lấy ngón tay út ấn đồng tiền vào trong lòng bàn tay, rồi hạ hai hàng mi lật ngược, vào nhà trong.
phút sau, lão mang ra chai vodka ướt đẫm, vỏ chai dính đầy trấu đại mạch.
- Thế mà bảo là có. Chà, lão già nầy?
- Lão bảo là có bia mà lại.
- Lấy ra cái gì cho chúng tôi nhắm chứ.
Kriuchkov mở nút chai đánh phựt, rồi rót đầy đến miệng cái cốc cóc gặm.
Hai gã ra về ngà ngà say. Kriuchkov nhảy cỡn lên giơ nắm tay doạ mấy khung cửa sồ mở toang như những con mắt thao láo đen ngòm.
Stepan nằm ngáp dài trong gian nhà thóc. Bên kia tường mấy con ngựa nhai rơm ngau ngáu. Đến tối Popop mang báo cáo . ngày trôi qua trong cảnh vô công rồi nghề.
Tối. Rồi đêm. vừng trăng vàng ệch treo lơ lửng bên thị trấn. Chốc chốc trong mảnh vườn sau nhà lại có quả táo chín nẫu rơi đánh bộp, tiếng rơi nghe ươn ướt. Đến khoảng nửa đêm Ivankov nghe có tiếng vó ngựa rầm rập dãy phố trong thị trấn. Gã bò dưới cái ngòi lên cố nhìn, nhưng trăng bị mây che kín, nên thể nhìn thấy gì sau tấm màn xám mịt mù.
Gã bèn vào trong nhà lay Kriuchkov ngủ ở cửa.
- Kotma có toán cưỡi ngựa tới? Dậy !
- Từ đâu đến?
- qua thị trấn.
Hai gã bước ra ngoài. đường phố có tiếng vó ngựa đập lộp cộp rành rọt, chỉ còn cách chừng năm chục xa-gien.
Ta chạy vào trong vườn . Ở đấy nghe hơn.
Hai gã chạy tế vòng qua nhà, vào mảnh vườn , nằm xuống dưới chân hàng rào. Tiếng người rì rầm. Tiếng bàn đạp lạch cạch. Tiếng yên ọt ẹt. Mỗi lúc gần. lờ mờ nhận ra hình những người cưỡi ngựa.
Họ mỗi hàng bốn người.
- Ai?
- cần hỏi ai? - Trong mấy hàng đầu có giọng nam cao hỏi lại.
- Ai? Trả lời tôi bắn! - Kriuchkov kéo quy lát lách cách.
- Tô...ôi - người cho ngựa dừng lại rồi đến bên hàng rào - Chi đội biên phòng đây - Vọng tiêu à?
- Phải, vọng tiêu.
- Trung đoàn nào thế?
- Trung đoàn -dắc số ba.
- Mày gì với ai ở chỗ ấy thế? - trong bóng tối có tiếng hỏi.
Người tới bên hàng rào trả lời:
- Bẩm quan lớn, vọng tiêu -dắc.
Lại người nữa tới bên hàng rào.
- Chào em -dắc.
- Chào ngài - Ivankov trả lời ngay.
- em đến đây lâu chưa?
- Tối hôm qua.
Người đến sau đánh diêm châm thuốc. Kriuchkov nhận ra viên sĩ quan mặc quân phục biên phòng.
- Trung đoàn biên phòng chúng tôi rút khỏi biên giới rồi. - Viên sĩ quan vừa vừa thở ra hơi thuốc.
- em phải nhớ rằng bây giờ em giáp mặt với chúng nó rồi đấy. Có lẽ ngày mai quân địch tiến tới đây.
- Thưa quan lớn, quan lớn đâu bây giờ? - Kriuchkov hỏi, ngón tay vẫn rời cò súng.
- Chúng tôi phải tập trung với đại đội kỵ binh của chúng tôi ở nơi cách đây hai vec-xta. Thôi ! Các cậu! Chúc em -dắc mọi điều may mắn!
- Chúc ngài đường bình an!
Gió vén màn mây, trăng ló, thứ ánh sáng vàng khè đầy tử khí toả xuống cái thị trấn , xuống những ngọn cây trong vườn, xuống cái mái nham nhở của gian nhà thóc, xuống đoàn người ngựa tiến lên ngọn gò.
Sáng hôm sau Rvachev mang báo cáo về đại đội. Stepan thương lượng với người chủ nhà. Người ấy nhận lời để binh lính cắt cỏ chua me cho ngựa với giá đắt lắm. Từ đêm ngựa vẫn yên cương sẵn sàng. Bọn lính -dắc sợ ở lại giáp mặt với địch. Trước kia, lúc còn biết rằng phía trước có bộ đội biên phòng canh giữ, họ chưa có cái cảm giác bị cắt rời, bị độc như thế nầy. Nhưng sau khi biết tin biên giới bị bỏ trống, cảm giác ấy mỗi lúc tăng.
Cánh đồng nhà chủ ở cách gian nhà thóc xa lắm. Stepan cắt Ivankov và Segonkov cắt cỏ. Người chủ nhà đội chiếc mũ dạ trắng như hoa ngưu bàng dẫn hai gã ra khoảng cỏ chia cho nhà bác ta. Segonkov cắt, Ivankov cào những đống cỏ vừa ẩm vừa nặng và bó lại. Trong khi đó Stepan hướng ống nhòm về phía con đường ra biên giới, nhìn thấy thằng bé chạy tới từ phía tây nam qua cánh đồng. Thằng bé chạy ngọn đồi xuống như con thỏ nâu chưa thay lông. Từ xa nó vung hai tay áo ngoài dài ngoẵng kêu lên biết những gì. Khi chạy đến gần, nó thở hổn hển, giương hai con mắt tròn xoe kêu lên:
- Các chú -dắc ơi, các chú -dắc ơi, quân Đức kéo đến đấy! Quân Đức chúng nó đến từ phía kia kìa!
Thằng bé giơ ống tay áo dài lòng thòng, cong xuống như cái vòi Stepan dán mắt vào ống nhòm, nhìn thấy trong phạm vi mắt kính có nhóm người phi ngựa đằng xa trong đội hình dày đặc. ta rời mắt khỏi ống nhòm, gọi to:
- Kriuchkov!
Kriuchkov nhảy từ trong cái cửa xiêu vẹo của gian nhà thóc, nhìn quanh.
- Cậu chạy ngay gọi em về? Quân Đức đấy? đội trinh sát Đức!
Stepan nghe thấy tiếng chân Kriuchkov chạy và bây giờ thấy ràng trong ống nhòm đám người cưỡi ngựa chập chờn dải cỏ hung hung. ta thậm chí còn nhận ra màu lông hạt dẻ của những con ngựa và màu lam sẫm của những chiếc áo quân phục. Chúng có hơn hai chục tền. Chúng chạy ộn tới thành đám chẳng ra đội hình gì cả và tiến từ hướng tây nam tới, thế mà chàng quan sát cứ chờ đợi chúng từ hướng tây bắc. Chúng vượt ngang qua con đường, rồi tiến chếch theo sống đồi phía khoảng đất lòng chảo, mà thị trấn Liubov nằm ngay dưới cái lòng chảo nầy.
Ivankov thè đầu lưỡi ra liếm cặp môi nhăn nhúm rồi ra sức kéo sợi dây để buộc chặt bó cỏ. Vì quá cố gắng, thở như kéo bễ. Chủ nhà, người Ba Lan khoèo chân, đứng bên hút cái tẩu. Người ấy luồn hai tay vào thắt lưng, cau hai hàng lông mày dưới vành mũ dạ, gườm gườm nhìn Segonkov cắt cỏ.
- Thế nầy mà cũng gọi là cái hái à? - Segonkov vừa chửi gầm lên bực bội vung cái hái như đồ chơi trẻ con - Bác vẫn cắt cỏ bằng cái nầy hay sao?
- Tôi vẫn cắt đấy - Người Ba Lan trả lời, lưỡi dính vào cái cán tẩu, rồi kéo ngón tay ra ngoài thắt lưng.
- Cái hái nầy của bác chỉ cắt được cỏ ở chỗ cái số ta của đàn bà thôi!
- Hừ-ừm - Người Ba Lan cũng nhận là như thế.
Ivankov phì cười. Gã còn muốn thêm gì nữa, nhưng vừa ngoái đầu lại thấy Kriuchkov chạy tới cánh đồng cày, hai chân trẹo trẹo những hòn đất mấp mô, tay đỡ gươm.
- Thôi quẳng việc nầy !
- Còn chuyện gì nữa thế? - Segonkov vừa hỏi vừa cắm mũi lưỡi hái xuống đất.
- Quân Đức!
Ivankov để rơi bó cỏ. Chủ nhà bỏ chạy ngay về nhà, người khom gập, hai tay gần chạm đất, cứ như có đạn réo đầu.
Hai gã -dắc về tới gian nhà thóc, thở hổn hển, nhảy luôn lên ngựa. Giữa lúc ấy họ thấy đại đội bộ binh Nga hành quân từ Pelikalie về phía thị trấn. Toán -dắc phi ngựa tới. Stepan báo cáo với viên đại đội trưởng rằng có nhóm trinh sát Đức tiến gò, vòng bên cạnh thị trấn. Viên đại uý đăm chiêu nhìn xuống đôi ủng sương muối bám đầy như bụi rồi hỏi:
- Chúng nó có bao nhiêu tên?
- Hơn hai mươi thằng.
- Các vòng ra, cắt đường rút lui của chúng nó, chúng tôi nổ súng ở chỗ nầy. - quay mặt về đại đội, ra lệnh cho đội hình và dẫn bọn lính rảo bước.
Khi toán lính -dắc cho ngựa xông lên gò, những tên Đức nhanh hơn họ, cho ngựa chạy nước kiệu, cắt ngang con đường Pelikac. viên sĩ quan cưỡi con ngựa hồng nhạt, đuôi ngắn, tiến tách rời ở phía trước.
- Đuổi theo? Chúng ta đuổi kịp chúng nó ở vọng tiêu thứ hai! - Stepan ra lệnh.
Lúc còn trong thị trấn có người lính kỵ binh biên phòng nhập bọn với toán -dắc, nhưng đến đây chàng cho ngựa chạy chậm lại.
- Cậu làm sao thế? Hết hồn vía rồi à, người em? - Stepan quay lại quát lên.
Người lính biên phòng khoát tay, rồi cho ngựa bước về phía thị trấn. Toán -dắc cho ngựa chạy nước kiệu nhanh. Lúc nầy dùng ống nhòm cũng có thể nhìn thấy quân phục màu lam của bọn long kỵ binh Đức. Chúng cho ngựa chạy nước kiệu chậm theo hướng vọng tiêu thứ hai đặt ở trang trại cách thị trấn chừng ba vec-xta, vừa tiến vừa ngoái nhìn đám lính -dắc. Khoảng cách giữ hai bên thu ngắn khá nhiều.
- Chuẩn bị bắn? - Stepan nhảy yên xuống, hô giọng khàn khàn.
Cả bọn cuộn dây cương vào tay, đứng bắn loạt đạn đầu tiên. Con ngựa của Ivankov đứng chồm hẳn lên, lôi chủ nó ngã xuống. Trong khi ngã, Ivankov còn kịp nhìn thấy tên Đức lăn từ lưng ngựa xuống: đầu tiên chỉ lười nhác nghiêng người sang bên rồi bất thình lình vươn hai tay lộn cổ xuống. Bọn Đức dừng lại cũng lấy súng trường ra khỏi bao, mà chỉ cho ngựa chuyển sang nước đại. Đội hình của chúng tản rộng hơn. Gió xoắn những lá cờ đuôi nheo bằng vải mắc ngọn giáo. Stepan nhảy lên ngựa trước tiên. Con ngựa bị quất tiếc tay. Đội trinh sát Đức rẽ ngoặt sang trái.
Toán -dắc đuổi phía sau lao theo đà, vượt quá chỗ tên Đức ngã ngựa chừng bốn mươi xa-gien. Sau đó là vùng có nhiều đồi nhấp nhô, bị cắt ngang dọc bởi những cái khe sâu lắm, vách khe dựng đứng nham nhở như răng cưa. Bọn Đức vừa lên bên kia cái khe toán -dắc lại xuống ngựa, bắn theo thêm mỗi gã kẹp đạn. Lại tên lính Đức bị hạ trước vọng tiêu thứ hai.
- Lộn cổ rồi! - Kriuchkov luồn chân vào bàn đạp kêu lên.
- có em mình trong trang trại ra ngay thôi? Vọng tiêu thứ hai ở chỗ nầy đấy… - Stepan vừa lẩm bẩm vừa đưa ngón tay vàng khè vì khói thuốc lá ấn kẹp đạn mới vào buồng đạn của khẩu súng trường.
Bọn Đức chuyển sang nước kiệu đều. Trong khi phóng ngựa qua trang trại, chúng ngoái cổ nhòm váo. Nhưng trong sân vắng tanh. Chỉ có vừng mặt trời vẫn dội nắng chang chang xuống những mái ngói của các ngôi nhà. Stepan ngồi nguyên ngựa nã phát. tên Đức hơi tụt lại phía sau lắc lắc đầu rồi thúc con ngựa bằng gót ủng.
Về sau mới được biết đêm qua bọn -dắc rút khỏi vọng tiêu thứ hai vì thấy dây điện tín bị cắt ở nơi cách trang trại nửa véc-xta.
- Đuổi đến vọng tiêu thứ nhất! - Stepan quay nhìn những tên -dắc khác kêu lên.
Đến giờ Ivankov mới thấy mũi Stepan bị sướt miếng da lủng lẳng ngay lỗ mũi.
- Sao chúng nó bắn lại nhỉ? - Gã sửa lại khẩu súng trường đeo sau lưng, hỏi giọng bực bội.
- Chờ đấy biết… - Segonkov vừa trả lời vừa thở ì ạch như con ngựa sổ mũi.
Bọn Đức cho ngựa chạy xuống cái khe đầu tiên mà cũng chẳng ngoái lại nhìn. Bên kia khe là khoảng đất cày đen sì, bên nầy cỏ dại mọc lởm chởm, lơ thơ vài bụi rậm. Stepan cho ngựa đứng lại, hất mũ cát-két lên, đưa mù bàn tay lên chùi những giọt mồ hôi to tướng. ta đưa mắt nhìn lượt các gã -dắc khác, nhổ bãi nước bọt rồi :
- Ivankov, cậu tiến tới chỗ lòng chảo, nhìn xem chúng nó đâu.
Mặt Ivankov đỏ tía như gạch, lưng áo đẫm mồ hôi. Gã liếm cặp môi khô cứng cách thèm khát, thúc ngựa .
- Nếu được hút thuốc nhỉ. - Kriuchkov lấy roi xua con mòng ngựa, khẽ .
Ivankov cho ngựa bước , kễng chân bàn đạp để nhìn xuống khoảng đất lòng chảo. Đầu tiên gã chỉ nhìn thấy những ngọn giáo đưa đưa lại, rồi bất thình lình thấy bọn Đức quay ngựa trở lại, xung phong theo mặt dốc từ dưới lòng chảo lên. Viên sĩ quan phi ngựa hàng đầu, thanh kiếm giơ lên như trong tranh. Lúc Ivankov kéo ngựa quay lộn lại, trong óc gã ghi được hình ảnh khuôn mặt khó đăm đăm, râu ria cùng dáng cưỡi ngựa đĩnh đạc của viên sĩ quan. Tiếng vó ngựa của bọn Đức dội vào tim Ivankov như trận mưa đá. Gã cảm thấy hơi lạnh của chết chóc xuyên vào mình đau nhói. Gã cho ngựa quay lại rồi lặng lẽ phi trở về với đồng đội. Stepan kịp gập túi thuốc, nhét nhầm ra ngoài túi áo.
Kriuchkov nhìn thấy những tên Đức sau lưng Ivankov và là thứ nhất cho ngựa xông lên. Cánh phải của bọn Đức định chặn đường Ivankov, chúng đuổi kịp gã với tốc độ kinh người. Gã vừa ra sức đánh ngựa, vừa ngoái nhìn lại. Những cơn co giật làm khuôn mặt xám ngoét của gã méo xệch, hai con mắt lồi hẳn ra ngoài. Phía trước, Stepan áp hẳn xuống mũi yên, cho ngựa phi nước đại. đám bụi nâu cuốn xoáy lên phía sau Kriuchkov và Segonkov.
"Thôi! Thôi! Chúng nó đuổi kịp đến nơi rồi" - Đầu óc Ivankov như tê dại, gã cũng chẳng nghĩ đến chống cự, cả cái thân hình to lớn đẫy đà co rúm, đầu cúi xuống sát bờm ngựa.
tên Đức to lớn, tóc đỏ, đuổi kịp Ivankov và chĩa ngọn giáo đâm vào lưng gã. Mũi giáo nhọn hoắt xuyên qua dây lưng da, ngập chéo vào trong người đến nửa véc-sốc.
- em ơi, quay trở lại! - Ivankov như mất trí, kêu lên rồi rút gươm ra khỏi vỏ. Gã gạt được mũi giáo thứ hai, chĩa vào sườn, rồi dướn người lên, chém nhát vào lưng tên Đức phi ngựa ở bên trái. Gã bị vây tứ phía. con ngựa Đức to lù lù hích ngực vào sườn con ngựa của gã, thiếu chút nữa hất lộn gã xuống đất.
Ivankov nhìn thấy khuôn mặt lờ mờ rất khủng khiếp của tên địch ở ngay sát mặt mình.
Stepan là người đầu tiên phi ngựa tới. ta bị bọn Đức dồn ngay sang bên cạnh. ta múa tít thanh gươm, người quay ngược quay xuôi, oặt ẹo yên, răng nhe ra trắng loá, mặt biến sắc hẳn, nom như mặt người chết. Ivankov bị mũi gươm sạt vào cổ. tên long kỵ binh xông tới chém gã, lưỡi gươm vung lên, nhấp nhoáng ánh ảm đạm. Ivankov giơ gươm đỡ được, thép đập phải thép, bật ra tiếng rít dài. Từ sau lưng gã, tên địch đâm mũi giáo vào dây lon vai rồi ấn xuống, dây lon bật khỏi vai. Sau cái đầu ngẩng cao của con ngựa, loáng thấy khuôn mặt đẫm mồ hôi của tên Đức có tuổi, khuôn mặt đầy tàn hương đỏ như gấc, quai hàm xệ xuống, run run. Thằng cha vung gươm lên cách vụng về, định thừa cơ đâm vào ngực Ivankov. Thanh gươm chém tới, tên Đức quẳng gươm, lôi khẩu súng trường ra khỏi cái bao khâu liền vào yên, cặp mắt nâu nâu hoảng sợ nháy lia lịa, rời Ivankov.
Nhưng chưa kịp kéo khẩu súng khỏi vỏ Kriuchkov chĩa ngọn giáo đâm trúng người qua con ngựa. Tên Đức xé toang ngực chiếc áo quân phục xanh sẫm, ngửa hẳn người ra sau, kêu lên vừa kinh hoàng vừa ngạc nhiên:
- Mai-nô Gôt(1)!
Ngay bên cạnh, tám tên long kỵ binh vây chặt Kriuchkov định bắt sống, nhưng gã kịp cho con ngựa đứng chồm hẳn lên, quay người như chong chóng, vung gươm chống lại cho đến khi thanh gươm bị đánh bật. Rồi gã nắm được ngọn giáo của tên Đức ở bên cạnh, bèn giật lấy, động tác làm đúng như khi luyện tập.
Những tên Đức kia lùi lại, dùng gươm đỡ ngọn giáo. Bên vạt đất cày sầu thảm lẫn đất sét, tất cả cứ thế quần nhau kể gì sống chết, tất cả đều sôi sục điên cuồng, đều ngả nghiêng trong trận chiến đấu giáp lá cà như dưới đọt cuồng phong. Quá sợ đến trở nên hung dữ như thú rừng cả hai bên -dắc lẫn Đức đều bạ chỗ nào chém đâm chỗ nấy, bất kể là lưng, là tay, là ngựa hay là vũ khí…
Những con ngựa cũng kinh hoàng đến điên cuồng rồ dại, cứ xông bừa lên, có con hiểu vì sao tự nhiên lăn đùng ra. Ivankov trấn tĩnh được. tên long kỵ binh tóc vàng mặt dài xông tới đánh gã gã chém liền tên kia mấy nhát, nhưng nhát nào thanh gươm cũng chạm phải vành mũ sắt rồi lại trượt xuống.
Stepan phá được vòng vây xông ra ngoài, nhưng mất khá nhiều máu. Viên sĩ quan Đức đuổi theo Stepan. Stepan hạ khẩu súng trường vai xuống, giết được bằng phát bắn trong lúc hai bên gần như mặt giáp mặt. Phát súng nầy tạo ra bước ngoặt chấm dứt trận giáp lá cà. Tên Đức nào cũng mang nhiều vết thương vì những miếng đòn vô nghĩa lý, hơn nữa chúng lại mất sĩ quan, vì thế bắt đầu vỡ chạy. Toán -dắc truy kích, cũng chẳng bắn theo. Chúng cho ngựa chạy thẳng về thị trấn Pelikalie, nơi đại đội đóng. Bọn Đức khiêng tên đồng đội ngã ngựa bị thương ra khỏi yên rồi bỏ chạy về biên giới.
Ngựa phi được vài vec-xta Ivankov lảo đảo:
- Mình còn hơi sức gì nữa… Mình ngã mất? - Gã cho ngựa đứng lại, nhưng Stepan kéo dây cương.
- !
Kriuchkov chùi máu loang đầy mặt rồi nắn nắn ngực áo quân phục của gã loang lổ những vết đỏ lòm.
Đến cái trang trại trước kia là điểm của vọng tiêu thứ hai, toán -dắc phân làm hai.
- Cho ngựa rẽ sang phải, - Stepan chỉ cái đầm bên ngoài trang trại, xanh rờn như trong thần thoại giữa rừng liễu đỏ.
- , sang trái. - Kriuchkov nghe.
Mọi người chia làm hai tốp. Stepan và Ivankov về thị trấn chậm chút. Bọn -dắc trong đại đội đứng chờ hai người bên ngoài hàng rào.
Ivankov ném dây cương, tụt yên xuống, lảo đảo rồi quỵ xuống. em nậy mãi mới lấy được thanh gươm ra khỏi bàn tay cứng như đá.
giờ sau, gần như cả đại đội đều kéo ra chỗ viên sĩ quan Đức bị giết. Bọn -dắc tháo giầy, lột quần áo, vũ khí rồi xúm đông xúm đỏ xem mặt . Khuôn mặt còn trẻ, khó đăm đăm, bắt đầu vàng ệch. Gã Tarasov ở Ust-Khop lẹ tay tháo được chiếc đồng hồ có dây bạc xác chết và bán luôn tại chỗ cho tên hạ sĩ trung đội .
Trong ví viên sĩ quan, bọn -dắc thấy có ít tiền, bức thư, món tóc bạch kim bỏ trong chiếc phong bì và bức hình của thiếu nữ có nụ cười rất kiêu kỳ.
Chú thích:
(1) Mein Gott! Lạy Chúa tôi (Tiếng Đức)(ND)

Chương 53


Sau đó người ta nặn ra chiến công từ trận chiến đấu . Kriuchkov được viên đại đội trưởng , nên theo bản báo cáo tác chiến của , gã được tặng huân chương thánh Gioóc. Còn các bạn của gã chẳng được đả động gì đến. Người hùng được đưa lên sư đoàn bộ, và rong chơi phè phỡn đó cho tới khi chiến tranh chấm dứt. Ba thứ huân chương khác gã cũng được nhận cả, chỉ vì ở Petrograd và Moskva có những bà quyền thế và những ngài sĩ quan đến xem mặt gã. Các bà ồ, các bà à, các bà tọng cho gã -dắc sông Đông đủ mọi thứ thuốc lá đắt tiền và bánh kẹo.
Đầu tiên gã chỉ hô cho các bà nghe bằng đủ các giọng, nhưng sau nhờ có ảnh hưởng tốt của những kẻ có tài bợ đỡ đeo lon sĩ quan trong bộ tư lệnh, gã bắt đầu chuyển sang làm nghề khá phát tài là kể chuyện "chiến công". Mặt đỏ như quả bồ quân, gã khoác lác chút ngượng mồm để cho các bà tha hồ hân hoan cảm động ngắm bộ mặt rỗ nhằng rỗ nhịt, y như mặt thằng ăn cướp của gã -dắc hùng. Thế là mọi người đều sung sướng, mọi người đều vừa lòng.
Vua Nga ngự giá đến đại bản doanh, người ta lại dẫn Kriuchkov đến bái yết mặt rồng. Vị hoàng đế tóc râu ngô đưa cặp mắt ngái ngủ nhìn Kriuchkov như người ta xem con ngựa. Ngài hấp háy hai mi sưng mọng, lũng nhũng như hai cái túi, vỗ vỗ vai gã:
- Gã -dắc cừ lắm! - Rồi ngài quay lại bảo đám người theo hầu:
- Cho trẫm cốc nước suối.
Cái đầu có bờm tóc xoã trước trán của Kriuchkov luôn luôn được đưa lên những trang báo cáo và tạp chí. Có cả những bao thuốc lá mang chân dung Kriuchkov. Giới lái buôn ở Nizegrod đem đến tặng gã khẩu súng bằng vàng.
Bộ quân phục lột của viên sĩ quan Đức bị Stepan giết được đính lên tấm bảng bằng gỗ dán rất rộng. Tướng Phôn Renncamphơtơ cho Ivankov và viên quản lên chiếc xe hơi cùng với tấm bảng đó rồi tới trước những đơn vị sắp ra tuyến lửa, đọc những bài diễn văn động viên của Nhà nước.
Nhưng chỉ là thế nầy: những con người chưa học được thuần phục cách giết hại đồng loại bị đẩy lên vũ đài của Thần chết. Trong tâm trạng kinh hoàng của thú vật, họ chạm trán nhau, quật ngã nhau, mù quáng đâm chém nhau, làm cho bản thân mình cùng những con ngựa trở nên đui què mẻ sứt, rồi hốt hoảng bỏ chạy trước những phát súng, những xác chết, với cả tâm hồn bị què cụt
Người ta gọi đó là chiến công.


Chương 54


Mặt trận còn chưa ổn định thành con rắn dài hàng bao nhiêu vec-xta xê dịch. biên giới thỉnh thoảng lại nổ ra những cuộc đụng độ và những trận chiến đấu kỵ binh. Những ngày đầu sau khi tuyên chiến, bộ tư lệnh Đức cố vươn ra những cái vòi mò mẫm, tức là những đội trinh sát kỵ binh mạnh, quấy rối các đơn vị quân ta, luồn qua các đồn tiền tiêu, dò xét cách bố trí và quân số của các đơn vị Sư đoàn kỵ binh số 12 dưới quyền chỉ huy của tướng Kaledin hoạt động ở phía trước trận địa của Tập đoàn quân Brusilov. Ở bên trái sư đoàn 12, sư đoàn kỵ binh số 11 vượt biên giới nước Áo và tiếp tục tiến thêm. Những phân đội của sư đoàn nầy chiến đấu chiếm được Lesnhiup và Brody, rồi lại phải dẫm chân tại chỗ vì quân Áo vừa nhận được tiếp viện và kỵ binh Hungari có những trận tập kích vào kỵ binh của chúng ta, làm cho kỵ binh ta phải đề phòng và lui về Brody.
Sau trận chiến đấu ở gần thành phố Lesnhiup, trong lòng Grigori Melekhov, nỗi đau khổ nhức nhối luôn luôn tàn nhẫn làm tình làm tội chàng. Chàng gầy trông thấy, sút cân nhiều. Dù là hành quân hay nghỉ ngơi, ngủ say hay chỉ thiu thiu mơ màng, chàng thường thấy ra hình ảnh người lính Áo mà chàng chém chết bên dãy hàng rào. Trong giấc ngủ, chàng rất hay sống lại trận chiến đấu đầu tiên và ngay trong khi ngủ, trong khi bị dằn vặt bởi những hồi ức nặng tựa đá đeo, chàng vẫn có cái cảm giác bị chuột rút ở bàn tay phải nắm cán giáo quá chặt. Lần nào tỉnh dậy, chàng cũng phải đưa tay lên che cặp mắt nhắm nghiền đến đau nhức, cố xua tan cơn ác mộng.
Kỵ binh dẫm nát lúa má chín vàng. Các cánh đồng in đầy những vết móng ngựa với những lỗ đinh nhọn hoắt, cứ như vừa có trận mưa tàn phá khắp xứ Galixi, ủng bộ binh đầm rắn các con đường đất dẫm vụn nát đá trải đường, đạp nát nhừ những đám bùn tháng tám.
Ở các nơi diễn ra những trận chiến đấu, bộ mặt sầu thảm của đất cũng bị trái phá khoét lỗ chỗ như mặt người rỗ hoa. Dưới những cái lỗ ấy hoen rỉ những mảnh gang và thép thèm khát máu người.
Đêm đêm những vừng lửa đỏ ối sau đường chân trời vươn những cánh tay lên trời, chếu rực những thôn xóm, những thị trấn, những thành phố như những ánh chớp. Tháng tám là tháng mùa hoa quả chín, thóc lúa chờ được gặt về, trời luôn luôn đăm chiêu xám xịt, hoạ hoằn được ngày nắng ráo hơi nước lại xông lên oi bức ngột ngạt.
Tháng tám sắp qua. Lá trong các khu vườn chuyển sang màu vàng với ánh mỡ màng. Các cuống lá bắt đầu có cái màu đỏ lúc hấp hối. Đứng xa mà nhìn cứ có cảm giác như cây cối bị những vết thương xé rách thân hình tuôn ra những dòng máu đỏ:
Grigori để ý theo dõi những điều biến đổi trong các bạn cùng đại đội. Prokho Zykov vừa ở trạm quân y về, hai má hằn vết sẹo hình móng ngựa, hai bên mép nét vừa đau khổ vừa băn khoăn, cặp mắt dịu dàng như mắt con bò non luôn nháy lia lịa.
Egor Zarkov bất cứ lúc nào cũng có thể văng những lời tục tĩu tồi tệ nhất, làm những việc đê tiện nhiều hơn cả trước kia và chửi tha cái gì đời. chàng cùng thôn với Grigori là Emelian Grosov, gã -dắc chín chắn, tháo vát, hiểu sao người tự nhiên đen như hòn than, và thỉnh thoảng vô duyên vô cớ cười khà khà trận, tiếng cười có ý thức, chẳng có gì vui. Mặt mũi ai cũng mang những nét khác trước. Ở mỗi người, các hạt giống mà chiến tranh gieo rắc đều được ấp ủ theo cách riêng và cũng nảy nở theo cách riêng.
Trung đoàn rút ở tuyến lửa về, đóng lại để nghỉ ngơi ba ngày, nhận số quân bổ sung từ vùng sông Đông chuyển đến. Đại đội vừa sắp ra tắm ở cái đầm của tên địa chủ thấy đoàn kỵ binh rất đông kéo tới từ nhà ga ở cách trang trại ba vec-xta.
Trong khi binh lính -dắc đại đội bốn ra tới con đê, đội kỵ binh ở nhà ga tới từ cái dốc núi dài kéo xuống, và bây giờ bắt đầu thấy đây là kỵ binh -dắc. Prokho Zykov đứng con đê, cúi xuống để cởi áo quân phục. Gã chui đầu ra khỏi áo, nhìn kỹ.
- em mình đấy, dân sông Đông đấy.
Grigori cau mày nhìn đội hình hành quân hàng dọc trườn về phía trang trại.
- Người ta điều quân bổ sung tới.
- Có lẽ bổ sung cho chúng ta đấy.
- Chắc hẳn phải gọi đến kỳ hai rồi.
- Kìa có nhìn thấy các cậu? Kia là Stepan Astakhov có phải ? Chỗ kia kìa, hàng thứ ba ấy! - Grosov kêu lên rồi cười tiếng ngắn ngủn, the thé.
- Cả thằng em nhà chúng nó cũng bị gọi ra rồi.
- Còn Anikey chỗ kia kìa!
- Griska! Melekhov! cậu kia kìa. nhận ra chưa?
- Nhận ra rồi.
- Cậu phải thết mình chầu đấy, đồ thổ tả, mình nhận ra trước cậu.
Grigori giương mắt nhìn chằm chằm, làm những vết nhăn hai gò má sâu xuống, chàng cố nhận ra con ngựa của Petro. "Ở nhà mới mua đấy", - chàng bụng bảo dạ rồi đưa mắt lên nhìn mặt , khuôn mặt biến đổi cách kỳ lạ vì lần cuối cùng hai em gặp nhau quá lâu. Hàng ria màu lúa chín xén bớt bên dưới và cặp lông mày bị nắng thui trắng phếch như bạc. Grigori bỏ chiếc mũ cát-két xuống rồi vẫy vẫy tay như trong khi diễn tập, chạy ra đón . Theo sau Grigori, đám -dắc cởi dở quần áo cũng chạy xuống, dẫm nát cả những đám bạch chỉ thân rỗng rất dễ gãy và những bụi ngưu bàng già cỗi.
Đại đội bổ sung cho ngựa vòng khu vườn, tiến vào trang trại, nơi trung đoàn đóng quân. Dẫn đầu đại đội là viên đại uý có tuổi vạm vỡ, đầu mới cạo nhẵn, râu ria, cái miệng hách dịch với hai bên mép cong xuống đờ ra như gỗ.
Grigori nghĩ bụng: "Thằng cha nầy có lẽ giọng khàn khàn, hắc hắc lắm đây?" Chàng mỉm cười với rồi lại đưa nhanh mắt lên nhìn thân hình viên đại uý ngồi rất vững lưng con ngựa có cái mũi khum khum chắc hẳn giống Kalmys.
- Đại đội! - Viên đại uý cất tiếng hô, giọng trong sang sảng. - Các trung đội thành hàng dọc, vai trái đưa lên trước… bước!
- Có khỏe ? Grigori sung sướng và cảm động mỉm cười, gọi to chào Petro.
- Ơn Chúa. Bọn chúng đến với chúng mày đây. Thế nào, dạo nầy ra sao?
- Cũng bình thường.
- Còn sống cơ à?
- Tạm thời còn sống.
- Ở nhà gửi lời hỏi thăm đấy.
- Ở nhà ra sao hả ?
- Vẫn khỏe mạnh cả.
Petro tì tay lên mông con ngựa lực lưỡng màu hồng nhạt, quay hẳn lại, đưa cặp mắt tươi cười nhìn khắp người Grigori, trong khi con ngựa xa dần. Đám sau Petro, người Grigori quen, người . Lưng họ lên lên xuống xuống che cho chàng nhìn thấy nữa.
- Có khỏe , Griska! Gửi cậu lời hỏi thăm của bà con trong thôn.
- Cậu cũng đến chỗ bọn mình đấy à? - Grigori nhìn thấy cái bờm tóc dầy vàng óng, nhận ra Misa Kosevoi bèn nhe răng cười.
- Đến với các cậu đây. Chúng mình cứ như những con gà thấy kê là đến mổ.
- cho người ta mổ có! Rồi cậu cũng sắp bị mổ thôi.
- Được, rồi xem?
Egor Zarkov nhảy lò cò đê xuống, mình chỉ độc chiếc sơ-mi. nghiêng nghiêng người giơ tay lấy thăng bằng, cố thọc chân vào cái ống quần lũng lẵng.
- Chào em cùng trấn!
- Chà-à-à! Té ra là Zarkov Egor.
- Nầy, con ngựa non, cậu bị buộc chân sau đấy à?
- Bà cụ nhà mình ở nhà thế nào?
- Vẫn còn sống.
- Bà cụ có lời hỏi thăm cậu đấy, nhưng mình nhận mang hộ quà vì quá nặng.
Egor lắng nghe câu trả lời với vẻ mặt nghiêm trang khác thường, rồi cứ tồng ngồng như thế ngồi xuống cỏ. đưa tay lên che bộ mặt xúc động đầy buồn phiền, chân run bắn lên chẳng làm thế nào lồng vào ống quần được nữa.
đám -dắc cởi gần hết quần áo bên ngoài dãy hàng rào sơn xanh da trời. Từ bên kia con đường trồng toàn những cây dẻ, đám lính bổ sung từ vùng sông Đông tiến vào sân.
- Chào em đồng hương!
- Nầy, hình như bác Alexandr, thông gia với tôi có phải ?
- Chính Alexandr đây.
- Andreyan! Andreyan! Cái con quỷ dữ cụp tai nầy, nhận được ra tao à?
- Nầy thầy quyền, vợ cậu có lời hỏi thăm đấy?
- Ơn Chúa!
- Thế Boris Belov đâu?
- Cậu ấy ở đại đội nào thế?
- Có lẽ đại đội bốn.
- Cậu ấy người đâu ta?
- Người Zaton trấn Vosenskaia.
- Cậu tìm cậu ấy có việc gì thế? - gã thứ ba thoáng nghe thấy câu chuyện hỏi xen vào.
- Có việc cần. Mình chuyển hộ bức thư.
- Người em ạ, cậu ấy bị giết hôm kia ở gần Raybrody rồi.
- Có ?
- đấy! Chính mắt mình trông thấy mà. Viên đạn trúng ngay dưới đầu vú bên trái.
- Các cậu ở đây có ai vùng sông Chernaia ?
- , thôi .
Đuôi đại đội vào hết, toàn đại đội tập hợp giữa sân. mặt đê lại đông nghịt những gã -dắc lại quay ra tắm.
Chỉ lát sau, những gã thuộc đại đội bổ sung cũng lũ lượt kéo ra.
Grigori ngồi cạnh . Mùi ẩm ướt của đất sét con đê xông lên nồng nặc. Ở chỗ sát mép bờ cỏ xanh rờn, nước đặc sánh nhấp nhoáng ngũ sắc như nở hoa. Grigori vừa giết những con rận trong các đường viền và nếp nhăn áo sơ-mi vừa kể lể:
- Petro ạ, bây giờ trong lòng em đau khổ chết được. Lúc nầy em sống chẳng ra sống, chết chẳng ra chết. Cứ như bị đưa vào dưới hòn đá cối xay, bị nghiền nát nhừ rồi lại được nhả ra. - Giọng Grigori rè rè, than vãn. vết nhăn sâu đen đen nằm chếch ngang trán (đến lúc nầy Petro mới nhận thấy vết nhăn đó và nó làm ta bất giác sờ sợ), vết nhăn hoàn toàn mới có ấy làm Petro kinh ngạc với tính chất biến đổi, xa lạ chứa đựng trong đó.
- Đau khổ như thế nào? - Petro vừa hỏi vừa kéo cái áo sơ-mi qua đầu, để lộ thân hình trắng hếu với cái ngấn rất đều chung quanh cổ ngăn với phần bị rám nắng.
- Rồi thấy thế nào, - Grigori vội vã, giọng chàng trở nên cứng rắn trong cơn bực bội, con người bị xua đến chỗ đánh giết nhau, chớ dính dáng vào làm gì? - Con người trở nên tồi tệ hơn cả loài sói độc. Bốn bề toàn khí hằn thù. Có lẽ bây giờ em mà cắn ai người ấy hoá dại ngay tức khắc.
- Thế mày có lần phải… giết người rồi à?
- có! - Grigori gần như kêu lên rồi vo tròn cái áo sơ-mi ném xuống chân. Chàng đưa mắt nhìn sang chỗ khác và cứ lấy những ngón tay nắn bóp mãi chỗ cổ họng, tựa như muốn ấn cho bật ra những lời bị tắc trong cổ.
- Kể tao nghe , - Petro bảo Grigori nhưng lại tránh và sợ bắt gặp con mắt thằng em.
- Lương tâm giày vò em. Ở gần Lesnhiup em dừng giáo đâm chết thằng. Trong lúc hăng… Mà đâm cũng được Nhưng vì sao em lại chém chết thằng khác cơ chứ?
- Như thế nào?
- Còn thế nào nữa? Em vô cớ chém chết con người để rồi vì nó, vì cái thằng chó đẻ ấy mà tâm hồn em bị ốm đau quặt quẹo. Thằng khốn nạn, đêm nào em cũng nằm mơ thấy nó. biết có phải lỗi ở em ?
- Mày chưa quen đấy thôi. Chờ đấy mà xem, rồi thấy như cơm bữa.
- Đại đội là đại đội bổ sung phải ? - Grigori hỏi.
- Sao lại bổ sung? đâu, chúng tao tới trung đoàn Hai mươi bảy.
- Thế mà em cứ tưởng đến tiếp viện chúng em.
- Đại đội chúng tao bị ghép vào sư đoàn bộ binh nào đó. Bây giờ chúng tao đuổi theo trung đoàn ấy đây. Nhưng cùng với chúng tao cũng có bộ phận bổ sung, người ta cắt đến chỗ chúng mày những thằng trẻ.
- À ra vậy. Thôi, chúng ta tắm cái .
Grigori vội vã tụt quần, rồi leo lên mặt đê, người rám nâu hơi gù nhưng cân đối. Petro thấy từ dạo hai em chia tay nhau đến giờ, thằng em ta già hẳn . Grigori duỗi thẳng hai tay, bổ nhào xuống nước. Làn nước đặc sánh màu xanh lá cây ập tới kín chỗ sau hai bàn chân Grigori rồi lại tản ra. Grigori bơi ra chỗ đám lính -dắc cười khà khà ở giữa đầm, hai bàn tay vỗ xuống nước như âu yếm vuốt ve, vai di động lười nhác.
Petro hì hục mãi mới tháo xong cây thánh giá đeo sát người và bài kinh cầu nguyện khâu trong cái túi đựngười chúc phúc của mẹ. ta nhét cái dây đeo vào trong chiếc áo sơ-mi rồi lần xuống nước, vẻ mặt vừa sợ vừa khó chịu. Đầu tiên Petro té nước lên cho ướt ngực ướt vai, sau đó ái chà tiếng và ngụp xuống, bơi đuổi theo Grigori. Hai em bơi cách nhau quãng, cùng sang tới khoảng bờ cát mọc đầy những bụi rậm ở bên kia đầm.
Thân thể được cử động nên Grigori cũng khuây khoả chút ít. Chàng vừa vươn tay bơi, vừa bằng giọng cân nhắc, còn sôi nổi như lúc nãy nữa:
- Rận cắn khắp người em. Lại thêm cái nhớ nhà. Bây giờ em chỉ mong được qua nhà cái: nếu có cánh em bay ngay. Dù chỉ được nhìn qua cái. Thế nào , ở nhà ra sao?
- Natalia nó về nhà ta rồi?
- Sao?
- Vẫn khỏe mạnh.
- Cha mẹ thế nào?
- Vẫn bình thường. Còn con Natalia nó vẫn đợi mày đấy. Nó cứ nhất định cho rằng mày lại về với nó.
Grigori bị sặc, chàng lặng lẽ nhổ chỗ nước vừa ộc vào miệng.
Petro quay đầu lại, cố nhìn vào mắt Grigori.
- Mày viết thư về nhà cũng nên có câu hỏi thăm nó chứ. Có mày nó mới sống được.
- Sao Natalia lại thế nhỉ… xé đôi còn muốn chắp vá lại hay sao?
- Người ta cũng đúng… Con người chỉ sống bằng hy vọng. Con bé ngoan lắm. Tính nết đứng đắn. Biết giữ gìn. Các chuyện lẳng lơ đĩ thoã, nó hoàn toàn có chút gì.
- Natalia lấy chồng tốt hơn.
- Mày gì mà lạ!
- Chẳng có gì lạ cả. Chỉ có con đường như thế thôi.
- Chuyện giữa hai đứa chúng mày với nhau, tao cũng chẳng can thiệp.
- Thế còn Dunhiaska?
- Nó có thể là dâu được rồi đấy em ạ! Có năm mà nó nhớn nhớn là, mày chẳng còn nhận ra được nữa đâu.
- à - Grigori ngạc nhiên, vui hẳn lên.
- thế đấy. Ở nhà cho nó về nhà chồng mà chúng mình chẳng được nhúng ria vào rượu cưới của nó đâu. Lũ khốn kiếp, có lẽ chúng nó giết chúng mình từ bao giờ rồi.
- Chuyện ấy cũng dễ thôi?
Hai em leo lên bãi cát rồi chống khuỷu tay nằm song song bên nhau, cùng phơi mình dưới nắng lúc nầy gay gắt. Miska Kosevoi bơi qua, nhô gần nửa người lên khỏi mặt nước.
- Xuống nước , Griska!
- Hượm , để mình nằm lát.
Grigori vừa chôn con bọ hung vào lớp cát xốp tơi vừa hỏi:
- có nghe tin gì về Acxinhia ?
- Hồi chưa tuyên chiến, có gặp nó trong thôn.
- Còn về đấy làm gì nữa?
- Nó về nhà chồng lấy đồ đạc.
Grigori húng hắng ho rồi lấy sống bàn tay gạt cát vùi kín hẳn con bọ hung.
- có chuyện với Acxinhia ?
- Chỉ chào hỏi qua loa. Coi bộ béo tốt phởn phơ lắm. Có lẽ ăn cơm nhà địa chủ cũng dễ chịu.
- Còn Stepan?
- Đến mẩu nến nó cũng để cho Acxinhia lấy. xảy ra chuyện gì cả. Nhưng mày phải liệu liệu đấy. Phải để ý giữ mình. em kể lại cho tao biết rằng lần thằng Stepan say rượu, nó doạ: hễ cùng chiến đấu là ngay trận đầu nó cho mày ăn kẹo đạn ngay.
- À hà!
- Nó tha thứ cho mày đâu.
- Em cũng biết.
- Con ngựa tao mua lấy đấy, - Petro sang chuyện khác.
- Ở nhà phải bán bò à?
- Bán mấy con hói. Được trăm tám mươi rúp. Mua con ngựa mất trăm năm mươi rúp. Tốt hơn con của mày. Mua ở Chutkan đấy.
- Thế lúa má như thế nào?
- Được mùa. Nhưng lại được gặt đem về. Chưa kịp gặt bị xách cổ rồi.
Câu chuyện chuyền sang vấn đề cày cấy làm ăn nên còn căng thẳng như lúc nãy. Grigori thèm khát nuốt lấy từng tin nhà. Giờ phút nầy, chàng hoàn toàn sống với những mẩu tin đó, và gần như chàng trai ngang bướng và chất phác trước kia.
- Thôi lạnh rồi, chúng mình mặc quần áo thôi, - Petro bảo em rồi phủi cát cái bụng ướt đẫm, người run run. Da lưng, da tay nổi gai ốc.
Bọn lính -dắc kéo đàn kéo lũ ở đầm về. Stepan Astakhov đuổi kịp hai em ở dãy hàng rào ngăn khu vườn với sân trang trại.
chàng vừa vừa chải bờm tóc xoã trước trán bằng cái lược xương , rồi nhét lại bờm tóc vào dưới lưỡi trai. Stepan tới ngang Grigori.
- Chào bạn!
- Chào , - Grigori dừng lại, nhìn Stepan bằng cặp mắt có phần ngượng nghịu, như hối lỗi.
- Còn chưa quên mình chứ?
- Gần như quên mất rồi.
- Mình quên cậu đâu, - Stepan mỉm nụ cười chế nhạo, rồi dừng lại, vượt luôn lên trước bá vai gã -dắc đeo lon hạ sĩ phía trước.
Trời vừa tối trung đoàn nhận được của sư đoàn bộ mệnh lệnh truyền qua điện thoại, bảo phải tới ngay vị trí. Chỉ mười lăm phút, trung đoàn sửa soạn xong xuôi. Được bổ sung thêm quân số, đơn vị vừa vừa hát tiến ra lấp lỗ hổng mới bị kỵ binh Hungary chọc thủng.
Lúc chia tay, Petro dúi vào tay em tờ giấy gấp tư:
- Cái gì thế nầy? - Grigori hỏi.
chép cho mày bài kinh cầu nguyện. Giữ lấy nhé…
- Nó có giúp được gì chứ?
- Đừng có báng bổ, Griska!
- Em có báng bổ gì đâu.
- Thôi tạm biệt em. Mong em khỏe mạnh. Mà mày đừng có xông xáo lên trước những thằng khác làm gì. Thần chết nó vốn hay chọn những đứa quá hăng đấy? Ra đến đấy liệu mà giữ lấy mình? - Petro kêu to.
- Nhưng có bài kinh cầu nguyện rồi cơ mà?
Petro khoát tay.
Mọi người đến mười giờ mà chẳng có biện pháp đề phòng gì cả Mãi sau bọn quản mới truyền cho các đại đội mệnh lệnh hành quân hết sức yên lặng, cấm hút thuốc.
cánh rừng xa xa thấy bay vụt lên những viên đạn tín hiệu kèm theo những đám khói tím.

Chương 55


cuốn sổ nhật ký , bìa bằng da ma-rô-canh, màu giả gỗ sồi. Các góc bìa sờn và gãy: người chủ cuốn sổ bỏ nó trong túi từ lâu. Các trang bên trong đầy những dòng chữ ngã viết ngoằn ngoèo…
"Ít lâu nay mình bỗng cảm thấy cần phải sờ đến giấy bút.
Mình muốn ghi cái gì, đại loại như tập "nhật ký " ở đại học.
Trước hết là về nàng: hồi tháng hai, mình còn nhớ là ngày bao nhiêu nữa, chàng sinh viên Boiaryskin, đồng hương với nàng, giới thiệu mình với nàng. Mình gặp hai ả ở cửa rạp xi-nê. Giới thiệu xong, Boiaryskin bảo mình: "Lida là người cùng trấn với mình, trấn Vosenskaia Timofey ạ, cậu hãy quí Lida, chăm sóc Lida. Lida là thiếu nữ tuyệt vời ". Mình còn nhớ là lúc ấy mình có vài lời chẳng ra đầu chẳng ra đũa gì cả rồi nắm lấy tay Lida lát, bàn tay mềm nhũn và đẫm mồ hôi. Mình bắt đầu làm quen với Elizaveta Mokhov như thế đấy. Lida là hư hỏng, mình chỉ cần nhìn qua là nhận thấy ngay: ở những người đàn bà như thế con mắt thường lên nhiều hơn mức cần thiết.
Cũng phải thú thực rằng Lida dã gây cho mình ấn tượng có lợi cho nàng lắm: trước hết là bàn tay đẫm mồ hôi. Mình chưa từng gặp người nào nhiều mồ hôi đến như thế bao giờ. Sau đến hai con mắt. ra Lida có cặp mắt rất đẹp, với những ánh như hạnh nhân, nhưng đồng thời cặp mắt ấy lại gây cảm giác khó chịu.
Bạn Vaxia ạ, trong khi viết mình chủ tâm lựa chọn từ ngữ, thậm chí dùng đến những hình tượng, để đến khi điều đáng xảy ra xảy ra, khi cuốn "nhật ký" nầy đến được tay cậu ở Semipalachinsk (mình có sẵn ý nghĩ như thế nầy: đến khi cái trò chơi ái tình giữa mình và Elizaveta Mokhova chấm dứt, mình gửi nó tới tay cậu. Chưa biết chừng cậu đọc tài liệu nầy sẽc ảm thấy khá thú vị), cậu có khái niệm chính xác về những việc xảy ra.
Mình kể theo thứ tự thời gian. Thế là mình làm quen với nàng và cả ba cùng xem bộ phim lăng nhăng nào đó, đầm đìa tình cảm, Boiaryskin cứ ngậm tăm (cậu ta bảo rằng bị vỡ cái "cữu sỉ" đó là danh từ cậu ta dùng để gọi răng hàm), còn mình bắt chuyện rất khó khăn. Như thế là mình đồng hương với Lida, tức là hai người ở hai thôn giáp nhau. Sau khi lên số hồi ức chung chung về cái đẹp của phong cảnh vùng đồng cỏ vân vân, hai đứa lại im như thóc. Có thể mình nín thinh cách rất thoải mái, mà Lida cũng chẳng cảm thấy khó chịu chút nào khi cả hai đều cạn hết chuyện để . Mình được nàng cho biết rằng nàng học y năm thứ hai, xuất thân trong gia đình thương nhân, rất thích nước trà đặc và thuốc lá Axmolov(1). Như cậu thấy đấy, để tìm hiểu về có cặp mắt mắt hạnh nhân ấy, mình chỉ lượm được những tư liệu đến là nghèo nàn. Đến lúc chia tay hai chúng mình tiễn nàng ra tới chỗ xe điện đỗ), nàng có mời mình đến nhà chơi. Mình ghi chỗ ở của nàng và định đến ngày 28 tháng 4 ghé thăm.
29 tháng tư
Hôm nay mình đến thăm Lida, nàng thết mình nước trà và kẹo nu-ga. Bản chất Lida là tò mò. Mồm mép rất ghê, khá thông minh, chỉ có điều là nàng sặc mùi các nhân vật của Archybasev(2), từ xa ngửi thấy rồi. Mãi khuya mình mới ở nhà Lida về. Mình hút thuốc lá hết điếu nọ đến điếu kia, trong khi đó đầu óc cứ rối bời với những chuyện chẳng có chút gì liên quan đến Lida, đặc biệt là vấn đề tiền. Bộ quần áo ngoài của mình mặc sờn nát, nom đến là man rợ, nhưng lại có "tư bản". chung là bi đát cùng cực.
1 tháng năm
Hôm nay được đánh dấu bằng chuyện đáng ghi nhớ.
Chúng mình giết giờ bằng cách hoàn toàn vô hại ở khu Sokolniki bỗng nhiên vấp phải chuyện như thế nầy: cảnh binh và toán lính -dắc, chừng hai mươi tên, giải tán đám công nhân biểu tình ngày mồng tháng năm. chàng say rượu giơ gậy đánh con ngựa của gã -dắc, gã kia bèn dùng ngay đến cái roi của gã ( hiểu sao người ta lại công nhận thêm cho cái roi cái tên nữa là "hèo", tuy cái tên cúng cơm của nó đủ nổi tiếng rồi?) Mình bèn bước tới can thiệp. Lấy lương tâm mà lúc ấy trong lòng mình cũng có sôi sục những tình cảm hết sức cao quý. Mình tới can thiệp và gọi gã -dắc là đồ khốn nạn và gì gì nữa. Gã vung luôn roi định đánh cả mình, nhưng mình bằng giọng khá cứng rắn rằng chính mình cũng là thằng -dắc người trấn Kamenskaia và vì thế có thể cho gã trận bò lê bò càng. Được cái gã -dắc nầy còn trẻ, tính tình cũng hồn hậu, và xem ra thời gian ở lính còn chưa làm cho gã tán tận lương tâm.
Gã trả lời rằng gã là dân trấn Ust-Khopeskaia và nắm đấm của gã cũng vừa đâu. Hai bên chia tay nhau cách hiền lành. Nếu gã kia giở trò gì với mình rất có thể xảy ra cuộc đánh lộn, và có thể còn có những điều tệ hại hơn nữa đối với mình.
Mình can thiệp vào việc ấy, lý do là vì trong đám có cả Lida, mà chính vì Lida có mặt cho nên trong lòng mình nảy ra ý muôn "lập công" rất là trẻ con. Dưới con mắt của chính mình, mình biến thành con gà trống và mình cảm thấy như bên dưới cái mũ cát-két mọc lên cái mào đỏ vô hình… Tình hình phát triển đến mức như thế rồi đấy!
3 tháng năm
Mình có tâm trạng của thằng nghiện rượu lên cơn. Sạch sành sanh, chẳng còn xu nào dính túi. Ở chỗ giữa hai ống quần, cho đơn giản là ngay dưới đũng, bục ra miếng, hệt như quả dưa bở vùng sông Đông chín nẫu. Hy vọng đường vá bục lại rất mong manh. Kết quả cũng chỉ như ta vá quả dưa bở mà thôi!
Volotka Strenev lại chơi. Mai lên giảng đường.
7 tháng năm
Nhận đủ tiền của ông cụ nhà mình gửi cho. Trong thư cụ chửi cho trận nên thân, nhưng mình chẳng thẹn chút nào. Nếu như cụ còn biết rằng các rui mè đạo đức trong thằng con mục nát cả rồi… Mình mua bộ quần áo ngoài. Ngay những gã đánh xe cũng phải chú ý đến chiếc cravat. Mình vào tiệm ở đường Tverskaia để cạo râu. Mình ở trong tiện ra nom cứ như chàng bán hàng cho tiệm tạp hoá. đến góc phố Sadovetriumfannaia, thằng cảnh sát mỉm cười với mình. Cái thằng xỏ lá! Chẳng nhẽ nom mình như thế nầy giữa mình với nó có chỗ nào giống nhau hay sao? Nếu nó gặp mình trước đây ba tháng sao? Nhưng thôi, chuyện cũ bới lại làm gì? Ngẫu nhiên mình nhìn thấy Lida ở cửa sổ xe điện. Nàng vẫy chiếc găng mỉm cười. hiểu nom mình như thế nào nhỉ?
8 tháng năm
"Dù ở tuổi nào người ta cũng phải cúi đầu trước thần Ái tình". Mình cứ hình dung cái miệng của thằng chồng Tachiarna(3) hoác ra như miệng khẩu pháo. Ngồi "chuồng gà", mình chỉ muốn nhổ toẹt cho bãi vào miệng. Mỗi khi nhớ lại câu ấy, đặc biệt là phần cuối: "A-a-a-ái ti-ti-ình…" quai hàm mình lại giật giật, ngáp đến sái , như lên cơn thần kinh.
Nhưng vấn đề là ở chỗ mình ngay trong tuổi đương. Trong khi viết những dòng nầy, tóc mình dựng đứng cả lên.
Mình đến chơi nhà Lida. Mình bắt đầu câu chuyện từ nơi nảo nơi nào bằng giọng rất là hùng hồn. Lida làm vẻ như chẳng hiểu gì cả, cứ tìm cách lái sang những chuyện khác. Hay là sớm quá chăng?
Chà, mẹ kiếp, bộ quần áo nầy làm rối cả việc! Nhưng mình nhìn vào trong gương lại thấy là từ chối mình sao được. Mình nghĩ thầm: nào cứ toạc móng heo ra. nay mình còn có mẽ hơn những thằng khác nhiều. Nếu bây giờ thổ lộ tình ngay hai tháng nữa quá muộn: cái quần sờn và bục ở chỗ thể nào có lý lẽ chống chế. Mình vừa viết vừa cảm thấy trong lòng hân hoan lạ thường: trong lòng mình tập trung cách xán lạn nhất tất cả các tình cảm tốt đẹp nhất của các nhân vật ưu tú nhất trong thời đại chúng ta. Trong đó có thể thấy cả nhiệt tình đắm đuối sôi nổi lẫn "con mắt của lý trí minh mẫn". Ngoài các ưu điểm khác lại còn có món tạp pí lù những đức tính tốt.
Nhưng hôm nay mình vẫn chưa làm xong các công việc chuẩn bị với Lida. Mụ chủ nhà đến phá rối câu chuyện. Mụ mời Lida ra hành lang và mình nghe thấy mụ hỏi vay nàng tiền. Nàng từ chối, tuy nàng có tiền. Việc nầy mình biết chắc chắn, vì thế mình hình dung bộ mặt Lida khi nàng từ chối bằng giọng rất thành thực, cặp mắt màu hạnh nhân nom cứ như đếm. Thế là mình hết hứng thú chuyện tình .
13 tháng năm
Mình đứt đuôi con nòng nọc rồi. Chuyện nầy còn có thể hoài nghi chút nào nữa. Mọi triệu chứng đều rành rành.
Ngày mai mình thổ lộ nỗi lòng với Lida. Nhưng cho đến nay mình vẫn chưa xác định vai trò mình đóng.
14 tháng năm
Mọi việc diễn ra cách hoàn toàn bất ngờ. Trời mưa, áp dễ chịu. Hai chúng mình phố Mokhovaya, gió quét chéo những viên đá trải đường. Mình , còn Lida cư cúi đầu lặng lẽ, như lưỡng lự đắn đo. Những dòng nước mưa chảy từ mũ xuống má Lida, nom Lida tuyệt quá. Mình ghi lại dưới đây câu chuyện giữa hai chúng mình:
- Elizaveta Sergeyeevna ạ, tôi trình bày với tất cả nỗi lòng của tôi rồi. Bây giờ chỉ còn chờ cho biết ý ra sao.
- Tôi tin rằng tình cảm của chân thực.
Mình nhún vai với vẻ hết sức ngu xuẩn rồi bừa rằng mình sẵn sàng thề hoặc làm việc gì đại khái như thế.
Lida :
- hãy nghe tôi. rằng cứ y như nhân vật của Turgenev(4) ấy. đơn giản chút hơn.
Còn đơn giản hơn làm sao được nữa? em.
- Và còn gì nữa?
- Còn chờ ý kiến của Lida.
muốn có lời thổ lộ trả lời à?
muốn được trả lời.
- có thấy , Timofey Ivanovich… Lida còn với làm sao được nữa? Lida cũng có phần thích … cao lắm (5).
- còn lớn được thêm - Mình hứa.
- Nhưng chúng mình biết nhau còn quá ít, tình cảm biết có hợp với nhau ?
- Chúng ta cùng ăn ở với nhau hết pút muối rồi hiểu nhau hơn.
Lida đưa bàn tay hồng hồng lên chùi hai bên má ướt đẫm rồi :
- Thôi được, chúng mình cùng sống với nhau ở với nhau thời gian rồi xem sao. Nhưng phải cho Lida thời gian để cắt đứt mối quan hệ cũ của Lida mới được.
- là ai thế? - Mình tò mò muốn biết.
- biết ta đâu lão đốc-tờ, chuyên chữa bệnh hoa liễu
- Bao giờ em được tự do?
Lida hy vọng trước thứ sáu.
- Chúng mình sống với nhau chứ? Tức là cùng ở căn hộ chứ?
- Vâng, như thế cũng được, càng tiện. dọn đến chỗ Lida.
- Sao thế?
- Lida có căn phòng tốt lắm. Sạch , mà bà chủ nhà lại đặc biệt đáng .
Mình phản đối. Đến góc đường Tverskaia chúng mình chia tay. Hai chúng mình hôn nhau làm bà qua đường rất đỗi kinh ngạc.
biết ngày mai đem lại cho mình những gì đây?
21 tháng năm
Hai chúng mình sống tuần trăng mật. Nhưng hôm nay khí "trăng mật" bị u ám vì Lida bảo mình phải dùng những đồ lót khác mới dược. Quả đồ lót của mình rách mướp như cơn ác mộng. Nhưng tiền, tiền… cả hai tiêu toàn bằng tiền của mình, mà tiền của mình có nhiều gì cho cam. Đến phải kiếm việc gì mà làm.
25 tháng năm
Hôm nay mình quyết định mua quần áo lót, nhưng Lida lại làm mình phải tiêu món bất ngờ. Lida nằng nặc đòi ăn tối ở tiệm lớn và mua đôi bí tất lụa. Chúng mình ăn tối và mua bít tất, nhưng mình hoàn toàn tuyệt vọng: đồ lót của mình bục ra!
27 tháng năm
Lida làm mình sức cùng lực kiệt. Thể xác của mình hoàn toàn bại hoại, cứ hao hao như thân cây hướng dương trụi hết lá.
còn là đàn bà nữa, mà là lửa với khói!
2 tháng sáu
Hôm nay hai chúng mình thức giấc lúc chín giờ. Mình vốn có cái tật thổ tả cứ ngọ nguậy đầu ngón chân, vì thế đến kết quả như thế nầy: Lida lật chăn, nhìn mãi bàn chân mình. Rồi nàng tóm tắt kết quả quan sát: Chân phải là chân mà là vó ngựa. Còn tệ hơn nữa là khác! Các ngón chân lại còn lông lá đến thế kia nữa, xì! - Rồi với vẻ mặt kinh tởm, nàng nhún vai mãi như lên cơn sốt rét rồi trùm chăn, quay mặt vào tường.
Mình ngượng quá, co chân lại và đưa tay sờ vào vai nàng:
- Lida.
- Bỏ tôi ra!
- Lida, như thế nầy còn ra sao nữa. làm thế nào đổi được kiểu chân bây giờ, nó có được sản xuất theo đơn đặt hàng đâu? Còn như những cái lông đó là của ngu xuẩn, chỗ nào mà nó chẳng mọc. Em là sinh viên y khoa cũng phải biết quy luật phát triển của thiên nhiên chứ.
Lida bèn quay mặt về phía mình, hai con mắt màu hạnh nhân lại thêm ánh chocolatte, đầy vẻ bực bội.
Ngay hôm nay, mời mua lấy ít thuốc xoa mồ hôi. Chân xông lên mùi y như mùi người chết ấy!
Mình bèn nhận xét cách rất chí lý rằng hai bàn tay Lida bao giờ cũng đẫm mồ hôi. Lida gì nữa, nhưng trong lòng mình, nếu theo thể "văn vẻ" có bóng mây che phủ…
Vấn đề đâu phải là chân và lông chân…
4 tháng sáu.
Hôm nay hai chúng mình di chơi thuyền sông Moskva.
Chúng mình hồi tưởng vùng sông Đông dấu. Lida có thái độ rất xứng đáng. Nàng luôn luôn kiếm những cái xấu của mình mà , đôi khi rất thô bạo. Mình cũng ăn miếng trả miếng, và như thế có nghĩa là tới tan vỡ, mà mình đâu muốn có chuyện như thế. Dù có tất cả những điều xảy ra, mình vẫn cư gắn bó với nàng nhiều hơn. Lida chỉ là người đàn bà quen được nuông chiều. Mình có đủ ảnh hưởng để làm biến đổi tận gốc tính cách của Lida. đáng tính nết đồng bóng. Hơn nữa lọc lõi việc đời biết cả những điều mà chính mình cũng chỉ tai nghe.
đường về nhà, Lida kéo mình vào tiệm bào chế rồi vừa cười vừa mua ít bột tan và thứ quỷ quái gì nữa.
- Những cái nầy để bôi cho đỡ mồ hôi.
Mình cúi chào cách rất nịnh đầm và cám ơn Lida.
Kể ra cũng lô bịch, nhưng đúng là như thế đấy.
7 tháng sáu
Trí óc của Lida có gia sản quá nghèo nàn. Nhưng ngoài các vấn đề trí óc, nàng lại có thể làm thầy bất cứ ai.
Ngày nào trước khi ngủ mình cũng rửa chân bằng nước nóng, xoa nước hoa -lô-nhơ và rắc ít cái thứ của tội của nợ gì ấy.
16 tháng sáu
Càng ngày mình càng cảm thấy thể chịu đựng nổi Lida.
Hôm qua Lida lên cơn thần kinh. Sống chung với con người như thế đến là mệt.
18 tháng sáu
Hai bên chẳng có điểm nào chung giống với nhau! Hai chúng mình hai thứ tiếng khác nhau. Yếu tố kết hợp hai người là cái giường. Cuộc đời cứ như bị thiến bị hoạn.
Sáng nay, trước khi ra hiệu bánh mì, Lida lấy tiền trong túi áo mình, thấy quyển sổ nầy, bèn lôi ra.
- có cái gì thế nầy?
Người mình nóng như lửa đốt. Nếu Lida dở xem vài trang hiểu ra sao? Mình bèn trả lời và chính mình cũng phải ngạc nhiên trước cái giọng tự nhiên của mình.
- Quyển sổ ghi toán số học đấy.
Lida thờ ơ bỏ lại quyển sổ vào trong túi rồi ra ngoài. Phải cẩn thận hơn mới được. Những lời bông đùa viết riêng cho nhau xem chỉ tốt khi có người thứ ba đọc.
Viết cho bạn Vaxia xem là nguồn giải khuấy cho mình đấy.
21 tháng sáu
Lida làm mình quá đỗi kinh ngạc. Lida mới 21 tuổi đầu mà hiểu hư thân mất nết như thế nầy từ bao giờ? Gia đình Lida ra sao, Lida được giáo dục như thế nào? Ai ảnh hưởng đến phát triển của Lida? Đó là những vấn đề mà mình hết sức muốn biết. Lida đẹp cách quái đản. Lida kiêu hãnh vì cái thân hình tuyệt mỹ của nàng. Nhưng ngoài tôn thờ xác thịt của mình tht chẳng còn gì khác nữa. Mình cũng có vài lần thử với Lida những chuyện đưng đắn. Thuyết phục tín đồ Cựu giáo cho tin là có Thượng đế còn dễ hơn cải tạo Lida.
Cuộc sống chung giữa hai người trở nên vô nghĩa lý và ngu xuẩn. Nhưng mình vẫn chần chừ chưa muốn tan vỡ ngay. Phải thú nhận rằng dù có như thế, mình vẫn thích Lida. Lida mọc rễ vào cuộc đời mình rồi.
24 tháng sáu
Nhưng việc lại hết sức đơn giản. Hôm nay hai chúng mình hoàn toàn cởi mở với nhau. Lida rằng mình thoả mãn được nàng về mặt xác thịt. Chưa chính thực tan vỡ, nhưng có lẽ chỉ ngày ngày hai.
26 tháng sáu
Phải cho Lida con ngựa đực trong trại gây giống ngựa của trấn. con ngựa đực!
28 tháng sáu
khổ tâm cho mình nếu phải chia tay với Lida. Lida quấn lấy chân mình như những đám rong ở chỗ sình lầy. Hôm nay hai chúng mình chơi núi Vorobev. Lida ngồi chiếc ghế bên cạnh cửa sổ. Nắng chiếu qua những hình chạm trổ thành gờ của cái mái xuống món tóc xoăn của nàng. Làn tóc màu vàng ròng. Dù sao cũng có được chút xíu thi vị!
4 tháng 7
Mình bỏ việc. Còn Lida bỏ mình. Hôm nay mình uống bia với Strenev. Hôm qua hai đưa uống vodka. Mình và Lida chia tay nhau cách đứng đắn, như mọi người có văn hoá. xảy ra chuyện gì cả. Hôm nay mình gặp Lida ở phố Dimitrovka cùng với gã thanh niên ủng dô-kề. Mình chào chỉ thấy nàng chào lại rất kín đáo. Thôi đến lúc chấm dứt chun nhật ký nầy rồi: nguồn cạn.
30 tháng bảy
là bất ngờ lại phải cầm bút viết. Chiến tranh. Nhiệt tình bùng lên cách thú tính. Như mùi những con chó lở có giòi, mùi tinh thần nước bốc ra nồng nặc hàng vec-xta từ mỗi chiếc mũ quả dưa. em sinh viên đều phẫn nộ, nhưng mình lại sung sướng. Mình đau khổ vì niềm thương nhớ "thiên đường mất"(6). Đêm qua mình gặp Lida trong giấc mơ rất chay tịnh. Nàng vẫn còn để lại cho mình vết tương tư. Xoá bỏ quách cho xong.
1 tháng tám
Các trò ầm ĩ làm mình chán ngấy. Nỗi buồn nhớ xưa lại quay trở lại. Nỗi buồn nhớ ấy, mình cứ mút nó mãi như đứa trẻ mút đầu vú cao su.
3 tháng tám
Có lối thoát rồi! Mình ra trận! Có ngu xuẩn ? Ngu xuẩn hết chỗ . Có đáng nhục ?
Nhưng mặc các chuyện ấy, mình có còn chỗ nào khác để lẩn trốn đâu. Chỉ cần có được chút xíu những cảm xúc mới mẻ. Trước đây hai năm kiếm đâu ra những cảm xúc tràn trề như thế nầy? Hay mình già mất rồi?
7 tháng tám
Mình viết toa xe. Mãi hôm nay mới rời khỏi Voronez.
Ngày mai mình xuống xe ở trấn Kamenskaia. Mình có quyết tâm vững chắc: chiến đấu "vì đức tin, vì vua, vì nước"(7)
12 tháng tám
Người ta sửa soạn cho mình buổi hoan tống long trọng. Lão ataman say rượu bí tỉ đọc bài diễn văn kích động. Chờ lão xong, mình rỉ tai lão: "Bác xuẩn lắm, bác Andrey Karpovich ạ!" Lão kinh ngạc, mặt giận đến tái xanh tái tím, rồi rít lên chọc mình:
"Thế mà cậu cũng là người có học đấy. Phải chăng cậu cũng cùng duộc với những thằng chúng tôi cho ăn roi năm ngàn chín trăm linh năm?". Mình bèn trả lời rằng tiếc thay mình "cùng duộc" với họ. Ông cụ nhà mình khóc, chạy đến hôn mình, nước mũi cứ chảy ròng ròng. Mình bèn đùa rủ cụ cùng ra trận với mình. Cụ hoảng hốt kêu lên: "Mày làm sao thế, còn công việc ở nhà làm thế nào?" Ngày mai mình ra ga.
13 tháng tám
Nơi nào cũng thấy hía chín vàng mà chưa gặt. Những con chuột đồng các gò đống đều béo căng béo núc, giống cách lạ lùng mấy thằng Đức cái hình vẽ rẻ tiền in đá mà Kotma Kriuchkov xỏ vào ngọn giáo của gã. Mình nếm đủ mùi đời, ăn nhiều uống khỏe, học qua toán học cũng như môn khoa học chính xác khác, nhưng chưa bao giờ mình nghĩ rằng có ngày trở thành tay "sô vanh" như thế nầy. Mình cũng có chuyện với bọn -dắc trong trung đoàn.
22 tháng tám
Ở nhà ga nào đó, mình gặp đám tù binh đầu tiên. gã sĩ quan Áo thân hình cân đối, dáng người có vẻ là nhà thể thao, bị áp giải ra ga. Hai tiểu thư dạo sân ga mỉm cười với gã. Gã vừa vừa cúi chào cách duyên dáng và gửi tặng hai nàng cái hôn gió.
Bị bắt làm tù binh mà vẫn mày râu nhẵn nhụi, hào hoa phong nhã, ghệt da vàng bóng lộn. Mình đưa mắt nhìn theo gã. thằng cha vừa trẻ, vừa đẹp trai, vẻ mặt hồ hởi dáng tệ. Chạm trán với những thằng như thế nầy tâm vung gươm lên được đâu?
24 tháng tám
Người chạy giặc, người chạy giặc, người chạy giặc… Mọi nẻo đường đều thấy những đoàn xe chở người chạy giặc và lính tráng.
Đoàn xe lửa quân y đầu tiên chạy qua. Tàu chạy đến ga mình thấy gã bộ binh còn trẻ nhảy từ toa xe xuống. Mặt gã buộc băng. Mình và gã chuyện với nhau. Gã bị thương vì đạn ghém. Gã hết sức hài lòng vì vị tất còn phải ở lại quân đội, do hỏng chỉ mắt. Gã cười.
27 tháng tám
Mình đến trung đoàn của mình. Trung đoàn trưởng là ông già dễ thương. Dân -dắc tầng lớp dưới. Ngay ở đây ngửi thấy mùi máu rồi. Nghe đồn ngày kia bọn mình ra vị trí chiến đấu.
Trung đội ba đại đội ba của mình gồm những thằng -dắc trấn Konstatinovskaia. Toàn những thằng chán ngấy. Chỉ được thằng hay pha trò và hát được.
28 tháng tám
Bọn mình ra trận địa. Hôm nay ngoài ấy súng nổ đặc biệt ghê gớm. Cảm tưởng cứ như sắp có cơn giông nên sấm nổ ầm ầm đằng xa. Mình thậm chí hít hít xem có hơi mưa . Nhưng trời mượt như xa-tanh, sạch bong.
Hôm qua con ngựa của mình vấp phải cái bánh của chiếc xe nhà bếp dã chiến nên chạy khập khiễng. Mọi điều đều mới lạ, đều bình thường, vì thế mình chẳng còn biết nên nhằm vào chuyện gì mà bắt đầu viết, nên viết gì.
30 tháng tám
Hôm qua có giờ viết. Lúc nầy mình viết yên đây. Lắc ghê quá, những chữ viết ra dưới cây blít chì nom là kỳ quặc chẳng còn ra hình thù gì nữa. Ba chúng mình mang thừng buộc cỏ.
Trong lúc nầy, hai cậu kia buộc cỏ, còn mình nằm sấp, "định hình" những điều hôm qua chưa ghi kịp. Hôm qua lão quản Tolokonikov cắt sáu thằng chúng mình di trinh sát (lão gọi mình cách dè bỉu là "sinh viên": "Nầy thằng sinh viên, móng con ngựa của mày long ra rồi mà trông thấy à?" Chúng mình ngựa qua thị trấn cháy dở, biết tên là gì. Trời nóng quá. Mấy con ngựa cũng như bọn mình đều ướt đẫm. là tai hại, lính tráng -dắc mùa hè cũng phải mặc quần cưỡi ngựa bằng dạ. Mình nhìn thấy lần đầu tiên người bị giết ở cái rãnh bên ngoài thị trấn. thằng Đức. Nó nằm ngựa, hai chật tụt xuống rãnh đến đầu gối. tay nó ngoặt ra sau lưng, còn bàn tay kia vẫn nắm khư khư kẹp đạn súng trường. Cạnh đấy thấy khẩu súng nào. Ấn tượng đến là khủng khiếp. Mình chỉ nhớ lại các cảm xúc của mình lúc bấy giờ mà cũng lạnh cả gáy… Dáng nó nằm có vẻ như nó ngồi thõng chân xuống rãnh, rồi ngả lưng xuống nghỉ. Quân phục màu xám, mũ sắt. Nhìn thấy cả lần lót bằng da bên trong áo ghép tưng miếng từng miếng, như trong những điếu thuốc lá để thuốc khỏi vãĩ ra. Ấn tượng đầu tiên ấy làm mình choáng váng đến nỗi còn nhớ được mặt mũi nó như thế nào nữa. Chỉ thấy những con kiến vàng to kếch sù bò cái trán vàng ệch và hai con mắt lim dim đờ đẫn còn chút tinh thần gì nữa. Trong khi ngựa qua, em -dắc làm dấu phép. Mình nhìn vết máu ở bên phải chiếc áo quân phục. Phát đạn xuyên vào sườn bên phải. Khi qua, mình nhận thấy rằng bên trái, chỗ viên đạn phá ra ngoài, vêt máu lớn hơn, máu đổ xuống đất nhiều hơn và áo quân phục rách như xơ mướp.
Mình ngồi yên ngựa mà người cứ run bắn lên. là như thế đấy!
Thằng trung sĩ biệt hiệu là Trundakey thấy bọn mình hết hồn hết vía như thế bèn kể câu chuyện thô bỉ lòng lấy lại tinh thần cho mọi người, nhưng chính môi cũng run bần bật…
Cách thị trân nửa vec-xta, có những bức tường của nhà máy gì đó cháy thui, tường gạch ám khói đen sì. Bọn mình sợ dám thẳng đường cái vì con đưòng chạy bên cạnh đống tro tàn nầy, bèn quyết định vòng. Vừa cho ngựa rẽ sang bên từ trong đó bắt đầu có những phát súng nã vào chúng mình. ra cũng nhục, nhưng tiếng nổ của phát súng đầu tiên thiếu chút nữa làm mình lộn cổ yên xuống. Mình nắm chặt mũi yên và theo linh tính cúi rạp xuống, tay giật cương. Chúng mình cho ngựa chạy theo hướng thị trấn, qua bên cạnh cái rãnh có thằng Đức bị giết và chỉ hoàn hồn khi thị trấn nằm lại sau lưng. Sau đó lại lộn trở về. Chưng mình xuống ngựa, cho hai cậu giữ ngựa, còn bốn thằng bộ tới bên lề thị trấn, ra cái rãnh lúc nãy. Chúng mình khom lưng theo lòng rãnh. Từ xa mình trông thấy hai cái chân của thằng Đức bị giết với đôi ủng ngắn màu vàng, hai đầu gối gập lại nhọn hoắt. Mình nín thở qua bên cạnh nó, cứ như gần người ngủ và sợ làm người ấy thức giấc. Bên dưới xác chết, cỏ bị dẫm nát rất xanh, rất ướt…
Chúng mình nằm xuống dưới rãnh. Vài phút sau chín thằng u-lan( Đức nối đuôi nhau cuỡi ngựa tiến ra từ trong đống hoang tàn của nhà máy bị đốt cháy… Mình dựa vào quân phục mà đoán thế.
Thằng sĩ quan tách sang bên hô biết những gì bằng giọng cổ gay gắt. Sau đó toán quân địch phi ngựa vể phía bọn mình. em gọi mình ra giúp họ buộc cỏ. Mình phải ra đây.
30 tháng tám
Mình muốn kể nốt để cậu biết chuyện lần đầu tiên mình nhằm vào con người mà nổ súng. Đó là lúc bọn u-lan Đức phi ngựa về phía chúng mình đến giờ mình còn như nhìn thấy trước mắt những cái áo quân phục xanh xanh xám xám, những chiếc mũ bóng loáng hình ổng, phần loe to màu xanh đồng như màu da thằn lằn, những ngọn giáo mắc cờ đuôi nheo rung rinh).
Bọn u-lan cưỡi những con ngựa lông nâu sẫm. hiểu sao mình lại đưa mắt xuống nhìn cái ụ đất phía cái rãnh, thấy con cánh cam , xanh như ngọc bích. Ngay trước mắt mình, con cánh cam mỗi lúc to ra cách quái đản. Nó làm mấy ngọn cỏ dung đưa, bò lên khuỷu tay mình như tên khổng lồ, lúc ấy khuỷu tay mình tì lên cái ụ đất sét khô lổn nhổn từng hòn to.
Con cánh cam leo lên ống tay áo va-rơi ka-ki của mình rổi bò rất nhanh lên khẩu súng, rồi lại chuyển từ khẩu súng sang dây đeo súng. Mình theo dõi hành trình của con cánh cam nghe thấy tiếng thằng trung sĩ Trundaley quát, lạc cả giọng: "Bắn chứ, chúng mày làm sao thế?".
Mình đặt lại khuỷu tay cho vững, nheo mắt lại và cảm thấy tim mình to phồng lên mãi, to cách lạ lùng, chẳng khác gì con cánh cam màu ngọc bích lúc nãy. nền chiếc áo quân phục xanh xanh xám xám, đầu ruồi mũi súng rung rung trong kẽ khe nhắm. Tơrandaley nổ súng ngay bên cạnh mình. Mình bóp cò và nghe thấy tiếng viên đạn của mình bay ra như rên xiết. Rất có thể là mình nhằm quá thấp. Viên đạn bắn vào đất rồi bật lên giĩra đám bụi mù. Lần đầu tiên mình nhằm vào con người mà nổ súng.
Mình bắn văng mạng hết kẹp đạn, chẳng nhắm mà cũng chẳng nhìn thấy gì trước mặt. Lần cuối cùng mình kéo củ tỏi về phía sau nghe thấy tiếng lách cách, mới biết kẹp đạn hết đạn. Mãi lúc ấy mình mới đưa mắt lên nhìn bọn Đức. Chúng nó phóng ngựa quay trở lại nhưng hàng ngũ vẫn chỉnh tề. Viên sĩ quan phi ngựa sau cùng.
Chúng nó có chín thằng và mình nhìn thấy cái mông màu nâu sẫm của con ngựa thằng sĩ quan cưỡi, cùng bản kim khí đỉnh mũ u-lan của nó.
2 tháng chín
Trong "Chiến tranh và hoà bình" có đoạn Tolstoi tôi viết về nét vạch giữa hai đạo quân thù địch, cái nét vạch của những điều chưa biết nó tựa như đường ranh giới giữa người sống và người chết. Đại đội kỵ binh của Nicolai Rostov xông lên xung phong, vì Rostov thầm xác định đường ranh giới ấy. Hôm nay mình nhớ lại đoạn ấy trong cuốn tiểu thuyết cách đặc biệt ràng, vì lúc trời bình minh, chúng mình tấn công kỵ binh của quân Đức… Tư sáng các đơn vị của chúng nó được pháo binh yểm trợ rất tốt đánh lui bộ binh của chúng ta. Mình nhìn thấy những thằng bộ binh của ta, có lẽ thuộc hai trung đoàn bộ binh 241 và 273, hoang mang tháo chạy. Sau chộc tấn công thất bại, chúng hoàn toàn mất tinh thần: hai trung đoàn lên tấn công mà có pháo binh yểm trợ nên bị hoả lực của địch đánh bật trở lại và bị tiêu diệt gần phần ba toàn bộ quân số. Bọn kỵ binh của quân Đức bèn đuổi theo bộ binh của chúng ta. Đến lúc ấy trung đoàn mình được đem ra sử dụng vì chúng mình đặt trước trong khoảng rừng trống để làm nhiệm vụ hậu bị. Mình nhớ rằng việc diễn ra như thế nầy.
Chúng mình tiến ra khỏi làng Tytvich lúc ba giờ sáng. Trời sắp rạng nên bóng tối càng dày đặc thêm. khí nặc mùi lá thông và mùi lúa yên mạch. Trung đoàn tiên lên từng đại đội, rẽ sang bên trái con đường làng, vượt qua đồng lúa. Những con ngựa vừa chạy vừa thở phì phì, vó ngựa, đạp rơi những hạt sương to mọng lúa yên mạch.
Mình mặc áo ca-pôt mà vẫn thấy lạnh. Trung đoàn bị lôi rất lâu cánh đồng và tiếng đồng hồ sau từ trung đoàn bộ mới có sĩ quan phi ngựa xuống trao cho trung đoàn trưởng mệnh lệnh. Ông già của chúng mình truyền đạt mệnh lệnh bằng giọng bực bội. Trung đoàn chuyển hướng theo góc vuông tiến vào trong rừng. Trong những đội hình hàng dọc, các trung đội đứng chen chúc trong khoảng rừng trống. Chiến đấu diễn ra ở chỗ nào đó bên trái bọn mình. Cứ nghe những tiếng nổ cũng có thể đoán ra rằng các đại đội pháo Đức hoạt động với số lượng rất lớn.
Tiếng nổ của các loạt đạn khi trầm khi bổng. Có cảm tưởng như những đám lá thông toả hương nồng nặc đầu bọn mình cháy bùng bùng. Cho đến lúc mặt trời mọc, chúng mình chỉ ở yên chỗ mà nghe. Sau đó vẳng tới những tiếng "hu-ra" run run, uể oải chẳng có khí lực gì cả, nghe đến là thảm hại, rồi tất cả lại lặng trong những tiếng súng máy rền đều đặn. Trong giờ phút đó, trăm ngàn ý nghĩ đầu đũa dồn lên đầu óc mình. Nhưng chỉ có điều mà mình hình dung thấy cách ràng, rành rọt đến đau như dao cắt những bộ mặt mỗi người vẻ của bộ binh ta tiến lên trong đội hình tấn công.
Mình nhìn thấy những thân hình xám xám tlong những bộ quần áo lũng nhũng như những cái túi, đội những mũ lưõí trai bằng vải ka-ki nhăn nhúm như những cái bánh mỏng xếp lên nhau, những đôi ủng bộ binh thô xấu, cao tới đầu gối, dẫm loạn lên mặt đất mùa thu, mình nghe thấy rành rọt cái giọng cười khàn khàn của những khẩu súng máy Đức, biến những con người sống, đẫm mồ hôi, thành những thây ma. Hai trung đoàn bị đánh tan tác phải quẳng cả vũ khí tháo chạy. trung đoàn kỵ binh của quân Đức truy kích ngay sau lưng họ. Chúng mình ở bên sườn trung đoàn, chỉ cách chừng ba trăm xa-gien hoặc còn gần hơn nữa.
Có lệnh. Chúng mình tập hợp trong nháy mắt. Mình chỉ nghe thấy tiếng hô lạnh lùng, cố ghì , nghe chỉ như tiếng hàm thiếc: "Tiến… tiến! " là mọi người phi vụt lên ngay. Hai tai con ngựa mình cuỡi cứ áp chặt lấy nhau, tưởng chừng thể nào dùng tay gỡ ra được nữa. Mình ngoái cổ lại thấy trung đoàn trưởng và hai sĩ quan phi ngựa sau lưng. Nó kia rồi, nét vạch nằm giữa những người sống và người chết kia rồi. Nó kia rồi, mất trí vĩ đại đó kia rồi!
Hàng ngũ bọn kỵ binh rối loạn, chúng còn tự làm nát thêm. Chính mắt mình nhìn thấy trung uý Chernekov chém chết thằng ky binh Đức. Mình nhìn thấy cậu -dắc ở đại đội sáu đuổi theo thằng Đức, cậu ta phát điên lên, chém cả vào mông con ngựa của thằng kia. Da bật ra từng mảng dưới thanh gươm vung lên… , thể tưởng tượng được! Những điều như thế có cái tên nào để gọi nữa! Sau khi trở về, mình nhìn thấy mặt Chernekov tựa như tập trung suy nghĩ với vẻ vui mừng cố giữ cho khỏi lộ ra. cứ như ngồi đánh bài chứ phải là ngồi yên sau khi vừa giết người. Trung uý Chernekov tiến còn xa. con người rất có năng lực.
4 tháng chín
Chúng mình được nghỉ ngơi. Sư đoàn của quân đoàn 2 bị điều ra mặt trận. Bọn mình đóng quân ở thị trấn Kobizino. Sáng nay, những phân đội thuộc sư đoàn kỵ binh II và em -dắc Ural hành quân cấp tốc qua thị trấn. Những cuộc chiến đấu diễn ra ở phía Tây. Súng nổ ầm ầm lúc nào ngớt. Ăn trưa xong mình tới quân y. đoàn xe chở thương binh chạy tới chỗ mình. Vài người tải thương vừa cười vừa mở cửa chiếc xe bốn bánh. Mình lại gần. gã bộ binh cao lớn, mặt rỗ, ái chà tiếng, rồi mỉm cười xuống xe có người tải thương đỡ. "Cậu -dắc ạ, chúng nó néml cho mình nắm đậu Hà Lan vào mông đấy. Mình nhận được bốn viên đạn ghém". Gã tải thương hỏi: "Thế quả pháo nổ ở phía sau à?" - "Sao lại là nổ ở phía sau. Chính mình tấn công giật lùi đấy chứ". nữ y tá bước ra từ trong căn nhà của nông dân. Mình vừa đưa mắt nhìn ta run bắn người lên, phải dựa vào chiếc xe tải cho khỏi ngã. y tá giống Lida cách lạ lùng. Cũng cặp mắt ấy, khuôn mặt bầu dục ấy, cái mũi ấy, làn tóc ấy. Ngay đến giọng cũng như hệt. Phải chăng chỉ là mình mơ màng thấy như thế? Có lẽ bây giờ bất cứ người đàn bà nào mình cũng đều thấy giống Lida.
5 tháng chín
Suốt ngày đêm, cho ngựa ăn ở chỗ buộc ngựa, nhưng bây giờ lại phải ra ngoài ấy. Thể xác mình kiệt quệ, còn chút sức lực gì nữa. Thằng lính kèn thổi bài đóng yên. Lúc nầy nó chính là thằng mà có lẽ mình cho ăn kẹo đạn cách khoái trá nhất!
***
Grigori được đại đội trưởng phái liên lạc với ban tham mưu trung đoàn. Qua nơi vừa diễn ra những cuộc chiến đấu. Grigori nhìn thấy gã -dắc bị giết ngay giữa đường cái. Gã nằm áp bộ tóc vàng xuống lớp đá dăm trải đường bị những vó ngựa dẫm thủng lỗ chỗ. Grigori xuống ngựa, bịt mũi khám người gã (mùi thây người chết xông nồng nặc, lờm lợm từ cái xác). Chàng tìm thấy trong túi quần ngựa có quyển sổ nầy, cái bút chì hoá học và túi đựng tiền. Chàng tháo lấy cái băng vải gài các kẹp đạn rồi liếc nhanh nhìn qua khuôn mặt trắng bệch, ủng sũng bắt đầu thối rữa. Hai bên thái dương và chỗ tinh mũi đầy nước đen như nhung. Bụi đường bám đen sẫm vết nhăn chếch ngang vầng trán người chết có vẻ như suy nghĩ rất lung điều gì.
Grigori lấy chiếc khăn tay vải phin tìm thấy trong túi người chết phủ lên mặt ta rồi lại tiếp con đường lên ban tham mưu trung đoàn, nhưng chốc chốc vẫn ngoái nhìn lại. Quyển sổ được chuyển cho bọn văn thư ban tham mưu. Bọn nầy chụm đầu cùng đọc đọc lại vừa đọc vừa cười cuộc đời ngắn ngủi cùng những điều say đắm thường tình của người mà họ quen biết.
Chú thích:
(1) Chủ xưởng thuốc lá ở Rostov thời bấy giờ (ND)
(2) (1878 - 1927) nhà văn tư sản Nga, nổi tiếng với tập Sanhi (ND)
(3) Câu thơ và nhân vật trong "Evgeni Olêghin". Kiệt tác của Puskin (ND)
(4) (1778 - 1833) nhà văn lớn người Nga, tác giả của "Nhật ký người săn", "Cha và con", "Tổ ấm quý tộc". v. v.
(5) chàng Timofey nầy vốn lùn. (ND)
(6) Mượn đầu đề của tác phẩm nổi tiếng của nhà thơ Miltơn tả lại cảnh con người bị đuổi khỏi thiên đường. (ND)
(7) Khẩu hiệu mà chính phủ Nga hoàng nêu ra trong Đại chiến thế giới thứ nhất. (ND)
( loại kỵ binh, thường chiến đấu bằng súng trường. (ND)

Chương 56


Sau khi đánh chiếm được Lesnhiup, sư đoàn kỵ binh lI chiến đấu tràn qua Stanislavchich, Razivilov, Brody và đến ngày mười lăm tháng tám triển khai thế trận ở gần thành phố Kamenka-Strumilovo. Tập đoàn quân tiến theo sau sư đoàn nầy, các đơn vị bộ binh được tập trung ở các khu vực quan trọng về chiến lược, các ban tham mưu và các đoàn xe nhà binh kéo đến đầy các đầu mối giao thông. Mặt trận kéo dài từ biển Ban-tích xuống như cái bùi nhùi đầy tử khí. Các ban tham mưu thảo những kế hoạch tấn công rộng lớn, các tướng lính bù đầu những tấm bản đồ. Bọn sĩ quan liên lạc phi ngựa long tóc gáy đem những mệnh lệnh chiến đấu tới các nơi. Hàng chục vạn chiến binh lên đường về cõi chết…
Trinh sát báo cáo có những lực lượng kỵ bính rất lớn của địch kéo về thành phố. có những cuộc đụng độ trong các khu rừng hai bên đường cái. Những đội trinh sát -dắc chạm trán với trinh sát địch.
Sau khi chia tay với , suốt những ngày chiến dịch, Grigori cố tìm cho mình chỗ dựa tinh thần để sâu suy nghĩ về những điều làm chàng đau khổ và lấy lại tâm trạng bình thản xưa kia, nhưng chẳng tìm thấy đâu. Từ các đại đội mới bổ sung gần đây nhất, có những gã -dắc khoá ba được biên chế thêm vào trung đoàn.
Trong số đó có gã người tấn Kazanskaia, tên là Aleksey Uriupin bị đưa đến trung đội của Grigori. Uriupin cao lớn, lưng gù gù hàm dưới nhô hẳn về phía trước, cặp ria nom cứ như hai bím tóc của dân Kalmys, hai con mắt vui vẻ, gan lì chẳng lúc nào có nét cười. Tuy tuổi nhiều, nhưng đầu gã hói bóng, chỉ hai bên cái sọ to lù lù còn thấy lơ thơ vài sợi tóc đỏ. Mới ngày đầu, bọn -dắc đặt ngay cho gã cái biệt hiệu "Tóc trái đào".
Sau cuộc chiến đấu ở gần Brody, trung đoàn được nghỉ ngơi ngày đêm. Grigori và "Tóc trái đào" cùng ở chung căn nhà của nông dân. Hai người thường xuyên chuyện trò với nhau.
- Grigori ạ, cậu cứ như thằng mất hồn ấy.
- Sao lại mất hồn? - Grigori cau mày.
- Thẫn thờ, lử khử lừ khừ như có bệnh ấy, - "Tóc trái đào" thêm.
Hai người cho ngựa ăn ở chỗ cọc buộc ngựa và dựa lưng vào dãy hàng rào thấp lung lay, đầy rêu để hút thuốc. Bọn kỵ binh dóng hàng tư qua phố. Dưới chân dãy hàng rào còn ngổn ngang những xác chết chưa được mang (trong khi đánh đuổi quân Áo, có giao chiến trong các phố ở ngoại ô). Toà giáo đường Do Thái bị đốt chỉ còn lại đống hoang tàn khói bốc nghi ngút. Trong giờ phút trước lúc hoàng hôn, thành phố lên nền trời rực rỡ trong những màu sắc huy hoàng với cả vẻ hoang tàn, lạnh lẽo.
- Mình vẫn khỏe đấy chứ, - Grigori nhìn "Tóc trái đào", nhổ bãi nước bọt.
- láo! Mình nhìn thấy rất .
- Cậu nhìn thấy như thế nào?
- Cậu sợ à, cái thằng nhát như cáy? Sợ chết phải ?
- Cậu chỉ là thằng ngu xuẩn, - Grigori bằng giọng khinh bỉ rồi nheo mắt nhìn những móng tay của mình.
Thế cậu bảo cho mình biết: cậu giết người bao giờ chưa l
- "Tóc trái đào" hỏi rành rọt từng tiếng và nhìn vào mặt Grigori, mắt nhìn như dò xét.
- Giết rồi. Thế sao?
- Rồi bị lương tâm cắn rứt phải ?
- Cắn rứt ấy à? - Grigori cười nhại.
"Tóc trái đào" rút thanh gươm khỏi vỏ.
- Cậu có muốn mình chém đầu cậu ?
- Rồi sao?
Mình giết cậu tiếng thở dài, trong lòng mình có ý thương hại gì đâu? - Hai con mắt "Tóc trái đào" vẫn cười nhưng Grigori nghe giọng của gã và nhìn hai cánh mũi gã phập phồng như loài thú rừng, hiểu rằng gã đùa.
- Cậu là thằng man rợ, đồ quái đản? - Grigori chăm chú nhìn vào mặt "Tóc trái đào".
- Trái tim của cậu nó nhão nhoét. Cậu được biết đường gươm Baklanov chưa? Trông đây nầy!
"Tóc trái đào" chọn cây bạch dương rất già mọc trong mảnh vườn hoa , rồi bước thẳng tới, gù gù cái lưng, nheo mắt nhắm. Hai cánh tay gân guốc dài ngoẵng của gã thõng xuống động đậy bàn tay sao mà quá khổ.
- Xem đây!
"Tóc trái đào" từ từ đưa gươm lên, hơi khuỵu chân xuống, rồi bất thình lình chém đánh vụt nhát chéo, đà chém mạnh kinh người.
Cây bạch dương đứt phăng làm đôi phía gốc hai ác-sin, đổ vật xuống, có những cành bám vào những khung cửa sổ có cánh, cào lên tường nhà.
- Nhìn thấy chưa? Cậu hãy cố học lấy. Xưa có ông ataman Baklanov, cậu nghe tới ông ấy chưa? Ông ấy có thanh gươm, bên trong lưỡi đổ thuỷ ngân, nâng lên nặng, nhưng chém xuống có thể chặt đứt đôi con ngựa. Như thế đấy!
Grigori tập mãi mà nắm được bí quyết phức tạp của đường gươm.
- Cậu cũng có lực đấy, nhưng chém như thằng đần độn. Phải chém thế nầy nầy. - "Tóc trái đào" giảng cho Grigori, và lưỡi gươm của gã lại phạt chéo xuống, hạ mục tiêu với sức mạnh kinh người.
- Chém con người cứ mạnh dạn mà chém. Con người chỉ nhão như bột bánh thôi. - "Tóc trái đào" vừa dạy vừa cười bằng mắt. - Cậu chớ có nghĩ ngợi lôi thôi những chuyện chém cái gì và chém như thế nào. Cậu là thằng -dắc, công việc của cậu là chém, cần hỏi han phải trái gì cả. Giết kẻ địch trong chiến đấu là việc thiêng liêng. Cậu chém thêm được thằng, Thượng đế tha thêm cho cậu tội, cũng như khi giết được con rắn ấy. Gia súc nếu cần được giết hại, đối với bò bê, vân vân, như thế, còn con người cậu cứ việc tiêu diệt. Con người là giống bẩn thỉu… Nó là đồ quái, làm thối bẩn cả mặt đất, sống chẳng khác gì loài nấm độc.
Nghe Grigori lại, "Tóc trái đào" chỉ cau mày, nhất định thêm gì nữa.
Grigori rất lấy làm lạ khi nhận thấy rằng bất kỳ con người nào cũng vô duyên vô cớ sợ "Tóc trái đào". Mỗi khi gã tới chỗ buộc ngựa, con nào con nấy cụp tai đứng sát vào nhau, tưởng chừng có con thú dữ chứ phải con người tới gần. Ở gần Stanislavchich, đại đội tấn công vùng có nhiều rừng và bãi lầy, mọi người phải xuống ngựa. Bọn lính giữ ngựa dắt ngựa đến chỗ đất trũng để che giấu. "Tóc trái đào" bị phân công giữ ngựa nhưng gã khăng khăng từ chối.
- Uriupin, mày làm sao thế, đồ chó đẻ, có gì mà làm bộ làm tịch hử? Sao mày chịu coi ngựa hử? - Tên hạ sĩ của trung đội cho "Tóc trái đào" trận.
- Chúng nó sợ thằng nầy. thế đấy! - "Tóc trái đào" giấu nét cười bao giờ rời khỏi hai con mắt gã, quả quyết.
"Tóc trái đào" bao giờ coi ngựa. Gã rất dịu dàng đối với con ngựa của gã, rất chăm nom nó, nhưng bao giờ Grigori cũng nhận thấy điều là mỗi khi thấy chủ bước tới, hai tay đung đưa mà cứ áp chặt vào hai bên đùi theo thói quen, con ngựa lại có cơn run chạy rân rân lưng: nó sợ.
- Nầy, người em, tại sao con ngựa nào cũng kinh kinh cậu thế nào ấy? - Có lần Grigori hỏi.
- Có trời hiểu được chúng nó! - "Tóc trái đào" nhún vai - Mình vẫn thương chúng nó đấy chứ.
- Thằng nào say rượu ngựa nó ngửi thấy mùi nó sợ là phải, nhưng cậu lại nghiện rượu mới lạ.
- Ngựa nó cảm thấy ở mình trái tim cứng rắn đấy.
- Tim cậu là tim chó sói, mà có thể còn có tim nữa, hòn đá được đặt thay vào chỗ đó.
- Có thể như thế lắm – "Tóc trái đào" sẵn sàng đồng ý.
Khi tiến tới gần thành phố Kamenka-Strumilovo, toàn trung đội cùng viên sĩ quan chỉ huy trung đội trinh sát: trước đấy hôm tên lính Tiệp đào ngũ báo cáo cho ban chỉ huy biết về cách bố trí các đơn vị quân Áo và về cuộc phản công trù tính là địch có thể phát động theo tuyến Grosa-Stavinsky; vì thế có cầu phải thường xuyên theo dõi con đường được giả thiết là đường tiến quân của các đơn vị địch. Nhằm mục đích ấy viên trung đội trưởng để bốn gã -dắc ở lại mép rừng cùng với tên hạ sĩ của trung đội, rồi cùng với số quân còn lại cho ngựa tiến về phía cái thôn mới được thành lập mà những cái mái ngói thấy ra sau trái núi .
Grigori, tên hạ sĩ và ba tay -dắc trong đám còn trẻ: Silanchev, "Tóc trái đào" và Miska Kosevoi ở lại chỗ ven rừng, bên toà nhà thờ cổ nóc nhọn hoắt, có cây thánh giá mang hình chúa Giêsu đóng đanh câu rút hoen rỉ.
- Quàng quàng lên các cậu - Tên hạ sĩ ra lệnh - Miska, dắt ngựa ra đằng sau mấy cây thông kia, phải rồi, đằng sau mấy cái cây ấy đấy, chọn những cây rậm vào.
Mấy binh sĩ -dắc nằm hút thuốc bên cây thông đổ héo khô.
Tên hạ sĩ dán mắt vào ống nhòm. Cách mọi người chừng mươi bước, cánh đồng lúa mạch đen gợn sóng, lúa chín già mà chưa gặt, mặc cho hạt rơi rụng. Những bông lúa bị gió thổi xơ xác gục xuống với những tiếng loạt soạt thê thảm. Toán -dắc nằm chừng nửa tiếng đồng hồ, thỉnh thoảng lại lười nhác trao đổi nhau vài câu. biết từ chỗ nào bên phải thành phố, tiếng đạn pháo rền vang trầm bổng lúc nào ngớt. Grigori bò tới sát đồng lúa rồi chọn vài bông nặng, vò ra nhai nhai những hạt rắn đanh vì để lại lâu quá ngoài đồng.
- Hình như quân Áo phải. - Tên hạ sĩ khẽ kêu lên.
- Ở đâu thế? - Silanchev giật mình hỏi.
- Đằng kia kìa, từ trong rừng ra. Cậu nhìn sang phải chút.
toán người cưỡi ngựa tiến ra khỏi cánh rừng đằng xa. Họ dừng lại, nhìn khắp cánh đồng từ chỗ mũi rừng nhô ra xa xa, rồi cho ngựa tiến về toán lính -dắc.
- Grigori? - Tên hạ sĩ gọi.
Grigori bò tới chỗ mấy cây thông.
- Cứ cho tới gần nữa rồi mình nổ súng đều loạt. Sẵn sàng cả chưa, các cậu? - Tên hạ sĩ khẽ , giọng có vẻ luống cuống.
Bọn kỵ binh địch rẽ sang phải, cho ngựa bước . Bốn chàng -dắc nín thở, nằm im dưới gốc thông.
- Au-khơ-to capran(1)! - Gió đưa tới tai họ giọng trẻ, sang sảng.
Grigori ngẩng đầu: sáu tên kỵ binh Hungary cho ngựa túm tụm thành đám, chúng mặc những chiếc áo vét rất đẹp đính dây lằng nhằng. Tên đầu cưỡi con ngựa huyền rất to, tay cầm khẩu ca-ra-bin. khẽ cười, giọng ồm ồm.
- Bắn! - Tên hạ sĩ khẽ ra lệnh.
- Pằng-pằng-pằng! - loạt đạn nổ đều.
- Apa-pa-pa-pa-ác? Tiếng vọng vẳng tới từ phía sau nghe như chó sủa.
- Các cậu bắn cái gì thế? - Miska ở phía sau mấy cây thông hốt hoảng kêu lên rồi lại quát bốn con ngựa - Tơ-r-rơ con chết tiệt?
- Mày phát rồ à? Suỵt? Đồ quỷ! Giọng Miska vàng lo lạ thường.
Bọn kỵ binh cho ngựa tản ra thành đội hình chiến đấu, phi đồng lúa. thằng trong đám tên cưỡi con ngựa huyền béo núc chạy hàng đầu, bắn phát lên trời. Tên cuối cùng cho ngựa tụt lại phía sau, rạp mình xuống cổ ngựa, vừa phi ngựa vừa đưa tay trái lên giữ chiếc mũ kê-pi, ngoái nhìn lại.
"Tóc trái đào" nhảy chồm lên trước tất cả mọi người, gã cầm ngang khẩu súng trường xông lên phía trước, nhưng hai chân cứ vướng trong những đám lúa. Cách đó chừng trăm xa-gien, con ngựa bị ngã giãy dụa, bốn chân đạp lung tung. tên kỵ binh Hungary đứng cạnh con ngựa, đầu còn mũ, nắn bên đầu gối bị ngã đau. Từ xa kêu lên biết những gì rồi giơ hai tay lên nhưng vẫn ngoái nhìn mấy thằng đồng đội phi ngựa đằng xa.
Tất cả các việc đó xảy ra nhanh đến nỗi mãi khi "Tóc trái đào" giải tên tù binh về tới gốc thông, Grigori mới vỡ lẽ.
- Tháo cái nầy ra, lính với tráng! "Tóc trái đào" giật thanh gươm, quát giọng thô bạo.
Tên tù binh bối rối mỉm cười, tay chân luống cuống. ngoan ngoãn bắt đầu tháo dây da, nhưng tay run bần bật, làm thế nào gỡ được khoá. Grigori nhàng giúp . Tên kỵ binh còn trẻ, người cao lớn, má phinh phính, hạt cơm xíu như dán gần mép cái môi ria cạo nhẵn nhụi. mỉm cười gật đầu cám ơn Grigori và có vẻ rất hí hửng vì được người ta giải thoát cho còn phải mang vũ khí nữa. vừa nhìn thấy mấy chàng -dắc vừa thọc tay vào hết túi nọ đến túi kia, cuối cùng lấy ra cái túi đựng thuốc lá bằng da và giơ tay ra hiệu mời mọi người hút thuốc, miệng lắp bắp biết những gì.
- Nó thết chúng mình đấy - Tên hạ sĩ mỉm cười và chính cho tay vào túi tìm giấy.
- Hút thử thuốc ngoại xem sao cái? - Silanchev cười khà khà.
Bọn -dắc cuốn thuốc châm hút. Thứ thuốc lá đen vẫn để hút píp nên rất nặng, xông cả lên óc.
- Súng trường của nó đâu? - Tên hạ sĩ móp má rít hơi dài và hỏi.
- Có đây rồi? - "Tóc trái đào" kéo từ sau lưng gã ra cái dây da màu vàng có đường máy.
- Giải nó về đại đội mới được. Có lẽ ban tham mưu cần có cái "lưỡi"(2) Thế nào các cậu, cậu nào giải nó bây giờ? - Tên hạ sĩ húng hắng ho rồi vừa hỏi vừa đưa cặp mắt lờ đờ nhìn mọi người lượt.
- Để tôi - "Tóc trái đào" nhận làm việc đó.
- Được cậu giải nó .
Hình như tên tù binh cũng hiểu ý. mỉm nụ cười cay đắng, nom đến là thảm hại, rồi cưỡng lại bản thân, luống cuống lộn mề gà các túi tìm thấy miếng súc cù là ẩm xì, nhão nhoét, và dúi vào tay bọn -dắc.
- Ru-xinich… ru-xin… ních-tơ Áp-xtơ-rít(3)! - Giọng ngọng nghịu, hai tay múa lên ra hiệu nom rất buồn cười và cố nhét vào tay mấy chàng -dắc miếng chocolatte nát bét, thơm phức.
- Mày còn có vũ khí gì khác nữa ? - Tên hạ sĩ hỏi tên tù binh. - Nhưng mày đừng lắp bắp như thế nữa, chúng tao hiểu gì đâu. Có súng "nục" ? Có cái "pằng pằng" ? - Tên hạ sĩ bóp cái cò tưởng tượng.
Tên tù binh ra sức lắc đầu.
- có! có!
ngoan ngoãn để cho khám xét, hai má phinh phính run run.
Chiếc quần ngựa của bị rách ở đầu gối, máu chảy ròng ròng trông thấy cả vết rách làn da hồng hồng. lấy chiếc khăn tay áp vào chỗ đau, nhăn mặt, bập bập môi và cứ luôn miệng… Mũ kê-pi của vẫn còn để lại bên cạnh con ngựa bị giết, xin phép ra đấy lấy chăn, mũ và cuốn sổ tay trong đó có ảnh của những người thân thuộc. Tên hạ sĩ cố hiểu xem những gì nhưng hoài công vô ích. Cuối cùng vẫy tay cách tuyệt vọng:
- Giải nó !
"Tóc trái đào" nhận con ngựa cửa gã trong tay Miska, ngồi lên yên, sửa lại dây đeo súng, rồi giơ tay chỉ:
- Thôi thầy quyền, lính tráng gì cái thớ mày, mẹ khỉ!
Tên tù binh thấy "Tóc trái đào" cười, cũng mạnh dạn thêm. mỉm cười bên cạnh con ngựa, thậm chí còn vỗ vào chỗ đầu gối giơ xương của "Tóc trái đào", vẻ muốn làm quen lấy lòng. "Tóc trái đào, nghiêm nét mặt hất tay ra, rồi kéo dây cương, cho tên tù binh lên trước.
- , đồ quỷ! Mày đùa với tao đấy phỏng?
Tên tù binh rảo bước ra vẻ biết tội, dáng nghiêm túc hơn, nhưng chốc chốc vẫn quay lại nhìn bọn -dắc còn ở lại.
Mấy món tóc xoăn trăng trắng dựng đứng đỉnh đầu nom đến là nghịch ngợm. Trong trí nhớ của Grigori còn ghi lại hình ảnh như thế của tên tù binh: chiếc áo vét kỵ binh thêu diêm dúa khoác chéo vai, mấy món tóc xoăn trăng trắng dựng đứng và dáng tin tưởng mạnh dạn.
- Grigori, ra tháo lấy yên ngựa của nó, tên hạ sĩ ra lệnh rồi nhổ nước bọt vào mẩu thuốc cháy tới ngón tay, có vẻ tiếc rẻ.
Grigori tháo cái yên lưng con ngựa chết rồi hiểu sao tự nhiên nhấc chiếc mũ kê-pi nằm lăn lóc ở gần đấy. Chàng ngửi lần lót mũ thấy có mùi thơm của xà phòng rẻ tiền và mùi mồ hôi. Chàng xách cái yên về nhóm, tay trái nhàng cầm cái mũ kê-pi của kỵ binh . Bọn -dắc ngồi xổm bên gốc thông, lục tung các túi yên, xem xem lại kiểu yên lạ mà họ chưa từng thấy bao giờ.
- Thuốc lá của nó ngon quá, kể ra cũng nên xin để cuốn thêm điếu nữa, - Silanchev có vẻ tiếc rẻ.
- Phải, đứt đuôi con nòng nọc là thuốc ngon rồi.
- Hút vào cứ ngọt lịm, trôi tuồn tuột xuống cổ như bơ ấy… - Tên hạ sĩ thở dài nhớ lại điếu thuốc vừa hút rồi nuốt miếng nước bọt.
Vài phút sau, từ sau cây thông bỗng thấy ló ra cái đầu của con ngựa. "Tóc trái đào" trở về.
- Sao thế? - Tên hạ sĩ sợ hãi đứng chồm lên. - Mày thả nó rồi à?
"Tóc trái đào" vung vảy cái roi, cho ngựa tới, rồi xuống ngựa, dướn thẳng người, vươn vai.
- Mày làm gì với thằng lính Áo ấy rồi hả? - Tên hạ sĩ bước tới hỏi thêm.
- Có gì mà làm ầm ĩ như thế? - "Tóc trái đào" giọng hằn học - Nó bỏ chạy… nó định chạy trốn…
- Thế mày thả cho nó chạy à?
- Vừa ra tới chỗ rừng trống là nó giở trò… Tôi bèn cho luôn nó nhát.
- Mày láo! - Grigori gầm lên - Nó chẳng làm gì mà mày cũng giết nó.
- Có gì mà ngậu xị lên như thế? Chuyện nầy can gì đến cậu? - "Tóc trái đào" ngửng lên nhìn Grigori bằng hai con mắt lạnh như tiền.
- Sa-a-a-ao? - Grigori từ từ đứng dậy, sờ soạng chung quanh, hai tay run bần bật.
- Chớ có dính vào chuyện cần dính vào! Hiểu chưa hử!
- Đừng có dính vào? - "Tóc trái đào" nhắc lại, giọng gay gắt.
Grigori giật dây đeo súng, thoắt cái giương súng lên vai.
Ngón tay chàng run bắn lên, mãi đặt đúng cò súng, mặt chàng tím lại, méo xệch cái rất lạ lùng.
- được thế! - Tên hạ sĩ chạy lại chỗ Grigori quát lên giọng hăm doạ. - Phát súng chưa kịp nổ, tên hạ sĩ hất được tay Grigori, viên đạn rít tiếng dài, làm lá cây thông rụng xuống lả tả.
- Sao lại thế! - Miska kêu lên.
Silanchev từ đầu đến cuối cứ há hốc miệng ngồi sững sờ.
Tên hạ sĩ đấm vào ngực Grigori, giằng lấy khẩu súng trường, chỉ "Tóc trái đào" là vẫn đứng yên như phỗng, chân đưa sang bên, tay trái đặt dây lưng.
- Bắn nữa !
- Tao giết mày! - Grigori giằng ra nhảy tới trước mặt gã.
- Chúng mày làm sao thế hử? Sao lại thế? Muốn ra toà, muốn bị xử bắn phải ? Cất súng ? - Tên hạ sĩ quát to, đẩy Grigori ra, rồi đứng giữa hai người, hai tay dang rộng như bị đóng đanh câu rút.
- Mày láo, có mà dám giết! - "Tóc trái đào" rung rung bên chân dạng ra, cười rất bình tĩnh.
Mọi người đường về trời hoàng hôn. Grigori là người đầu tiên nhìn thấy xác tên lính bị chém chết ở chỗ rừng trống. Chàng cho ngựa vượt lên cả bọn, tiến gần tới cái xác. Con ngựa hí lên.
Grigori ghìm nó lại, đưa mắt nhìn kỹ: kẻ bị chém nằm sóng soài lớp rêu loăn xoăn, bàn tay lật ngửa vươn hẳn ra ngoài, mặt rúc vào lớp rêu. Bàn tay đặt cỏ vàng đục, nom như chiếc lá mùa thu.
Nhát gươm khủng khiếp, chắc chắn là chém từ sau lưng, bổ đôi người tên tù binh, chéo từ bên vai xuống tới thắt lưng.
- Bổ xả dọc thằng bé… - Tên hạ sĩ giọng trầm trầm. Trong khi cho ngựa qua, sợ hãi liếc nhìn những món tóc xoăn trắng của người bị giết rũ xuống cái đầu vặn ngoặt sang bên.
Toán -dắc ngậm tăm về tới chỗ đại đội đóng quân. Bóng tối dày đặc. làn gió hiu hiu dồn những đám mây đen lờm xờm như bông từ phía trời tây. biết từ chỗ nào khoảng đầm lầy bốc lên cái mùi ngai ngái của ao đầm, của khí ẩm, của những vật thối rữa. Có tiếng con te te kêu trầm trầm. Trong bầu khí lặng thiếp như trong giấc mơ thỉnh thoảng lại có tiếng đồ thắng ngựa va vào nhau lách cách, tiếng thanh gươm bất thần đập vào bàn đạp, tiếng lá thông loạt soạt dưới vó ngựa. Mặt trời lặn còn để lại những vết đỏ sẫm loáng thoáng thân những cây thông trong khoảng rừng trống. "Tóc trái đào" hút thuốc hết điếu nọ đến điếu kia. Ánh lửa ỉ dưới tàn thuốc chiếu lên những ngón tay thô ấn chặt điếu thuốc, với những móng tay phồng phồng đen kịt.
Đám mây đen lơ lửng bên khu rừng càng làm đậm thêm những mầu sắc ảm đạm, buồn sao tả xiết của lúc cuối chiều trùm lên mặt đất.
Chú thích:
(1)… thầy cai (phiên tiếng Đức (ND)
(2) Tù binh bắt để khai thác tài liệu. (ND)
(3) Người Ru-ten… Ru-ten… phải là dân Áo đâu! (phiên tiếng Đức).
Ru-ten là người gốc Ukraina ở Galixi (ND)