Sông Đông Êm Đềm
Chương 15​

- Mầy ra bảo thằng Petro thắng con ngựa cái vào với con ngựa của nó.

Grigori ra sân nuôi gia súc. Petro đẩy chiếc britka dưới hiên nhà kho ra.

- Cha bảo thắng con ngựa cái cùng với con của đấy.

- Cha chẳng bảo chúng mình cũng biết rồi. Ông cụ đừng gì là tốt nhất! - Petro vừa hướng cái gọng xe vừa trả lời.

Nom ông Panteley Prokofievich long trọng như thầy cả trong buổi lễ mi- sa. Ông ăn hết món xúp bắp cải, người nóng ran, mồ hôi đổ như tắm.

Dunhiaska ngắm Grigori bằng cặp mắt tinh nhanh. nét cười có phần giễu cợt như như dưới bóng rơp mát rượi của hai hàng mi cong. Bà Ilinhitna, lùn tè và oai vệ, choàng tấm khăn san màu vàng rơm dùng trong những ngày lễ. Nỗi lo lắng của người làm mẹ nơi đuôi mép. Bà đưa mắt nhìn Grigori rồi với ông già:

- Thôi tôi van ông, ông Prokofievich, sao ông tọng mãi vào thế? Cứ như bị để cho đói khát lắm ấy?

- Họ chẳng lo cho mình ăn đâu. Bà đúng là chỉ hay kiếm chuyện!

Petro đưa bộ ria dài màu vàng như lúa chín ngó qua cửa:

- Xin mời các vị ra thôi. Xe "noan" sẵn sàng!

Dunhiaska phì cười, đưa tay áo lên che miệng.

Daria qua nhà bếp cũng rung rung cặp lông mày rất thanh hình vòng cung, nhìn khắp người chú rể dự bị lượt.

Bà mối là dì Vaxilixa, bà goá, mồm mép rất ghê, chị em con chú con bác với bà Ilinhitna. Dì tự tìm lấy chỗ xe trước tất cả mọi người, rồi quay cái đầu tròn xoay xoay như hòn đá trứng ngỗng ngoài sông, mỉm cười. Dưới vành môi của dì bày ra loạt những cái răng xiên xẹo, đen sì sì.

Ông Panteley Prokofievich vội dặn trước:

- Nầy, dì Vaxilixa thân mến ạ, dì đến đấy chớ có nhe răng ra nhé. Cái mồm cái miệng dì như thế cũng đến làm nát việc mất thôi…

Đúng là dì được cắm những cái răng say rượu: cái nghiêng bên nọ, cái vẹo bên kia, thậm chí…

- Chà ông bạn đỡ đầu quý ạ, có phải người ta hỏi lấy tôi đâu và tôi cũng là chú rể tương lai cơ mà.

- vậy cũng đúng đấy, nhưng dù sao dì cũng đừng có cười đấy. Răng với lợi gì mà quá xá… Đen sì sì, nhìn thấy mà tởm lợm.

Dì Vaxilixa bắt đầu có vẻ giận, nhưng vừa may lúc ấy Petro mở cổng. Grigori dóng lại mấy cái dây cương nặc mùi da, rồi nhảy lên chỗ ngồi của người đánh xe. Ông Panteley Prokofievich và bà Ilinhitna ngồi song song phía sau nom chẳng khác gì dâu chú rể.

- Cho luôn chúng vài roi! - Petro buông mấy sợi dây cương khỏi tay, kêu lên.

- Nầy lồng lên nầy, đồ quỷ! - Grigori mím môi, giơ roi quật con ngựa ve vẩy hai tai.

Hai con ngựa kéo căng dây thắng, phi vụt lên.

- Cẩn thận đấy! Kẻo vướng xe bây giờ? - Daria tru tréo, nhưng chiếc xe lái ngoặt, nhảy chồm chồm những mô đất bên đường chạy long xòng xọc theo dọc phố.

Grigori nghiêng hẳn người sang bên, ra roi quất con ngựa chiến của Petro thắng vào xe mà còn nghịch. Ông Panteley Prokofievich đưa tay lên giữ râu, cứ như sợ gió giật đứt thổi bay mất. Ông đưa mắt nhìn quanh rồỉ cúi về phía lưng Grigori và giọng rin rít:

- Quất cho con ngựa cái ?

Bị gió làm chảy nước mắt, bà Ilinhitna đưa cổ tay áo viền đăng ten lên lau. Bà hấp háy con mắt nhìn lưng áo sa tanh màu lam của Grigori bị gió thổi phồng lên thành cái bướu đập phần phật. Những người - dắc gặp đường đều né sang bên, nhìn theo mãi. Vài con chó xồ ra từ trong sân mấy ngôi nhà bên đường, chạy quanh chân hai con ngựa. Tiếng kêu ầm ầm của những bánh xe mới đánh lại đai sắt làm cho nghe thấy tiếng chó sủa nữa.

Grigori tiếc cái roi, cũng thương hại con ngựa, vì thế mười phút sau, thôn xóm nằm lại phía sau. Hai bên đường, những mảnh vườn của mấy ngôi nhà cuối cùng chạy lui vùn vụt. tới cái cơ ngơi bát ngát của nhà Korsunov với dãy hàng rào ghép bằng ván. Grigori ghì cương. Chiếc britka đột nhiên đỗ lại trước cái cổng sơn, chạm hoa rất kỹ.

Grigori ở lại bên ngoài với hai con ngựa. Ông Panteley Prokofievich khập khiễng bước lên thềm. Bà Ilinhitna theo ông, cứ như bơi trong chiếc váy loạt soạt, đỏ như bông hoa túc. Dì Vaxilixa mím môi mím lợi bên cạnh bà. Ông già cố nhanh, vì chỉ sợ rơi rụng mất cái vốn dũng khí mà ông chuẩn bị sẵn đường . Ông vấp phải bậc cửa cao, tê dại cả bên chân thọt. Ông đau quá, mặt nhăn như bị, nên càng giậm mạnh chân lên những bậc thềm lau rửa sạch .

Ông bước vào trong nhà gần như cùng lúc với bà Ilinhitna. Bà vốn cao hơn chồng hẳn phần tư người, nên ông thấy đứng ngang bên cạnh vợ lợi, vì thế sau khi bước qua ngưỡng cửa, ông tiến thêm bước nữa, rồi co chân như con gà trống, ngả cái mũ cát két đầu xuống, và làm dấu phép về phía bức hình thánh đen đen, nét vẽ mờ.

- Xin chào ông bà ạ! Ông bà khỏe mạnh chứ?

- Ơn Chúa!

Chủ nhà ngồi chiếc ghế dài nhỏm dậy trả lời. Đó là người - dắc có tuổi mặt đầy tàn hương, người cao lớn lắm.

- Hôm nay ông có tiếp khách chứ, thưa ông Miron Grigorievich!

- Nhà chúng tôi bao giờ cũng sung sướng được bà con lại chơi. Bà Maria đem cho chúng tôi cái gì ngồi .

Bà chủ nhà, người đàn bà nhiều tuổi, ngực lép kẹp, phủi phủi lấy lệ vài cái ghế đẩu, đẩy ra cho khách ngồi. Ông Panteley Prokofievich ngồi xuống mép cái ghế và lấy khăn tay lau cái trán rám nắng đẫm mồ hôi.

Vợ chồng chúng tôi đến thăm ông bà có chút việc. - Ông bắt đầu ngay, rào trước đón sau gì cả.

Ông đến đây bà Ilinhitna và dì Vaxilixa cũng xòe váy ngồi xuống.

- Xin ông bà cứ cho biết, ông bà lại chơi có việc gì thế? - Chủ nhà mỉm cười.

Grigori bước vào, lấm lét nhìn quanh.

- Đêm qua ông bà ngủ ngon giấc chứ ạ?

- Ơn Chúa! - Bà chủ nhà kéo dài giọng trả lời.

- Ơn Chúa - Ông chủ nhà cũng thêm. những điểm tàn hương lấm tấm đầy mặt ông thoáng lên ánh hồng hồng nâu nâu: mãi bây giờ ông mới đoán được là khách đến nhà có việc gì.

Ông bèn bảo vợ:

- Bà ra bảo chúng nó dắt ngựa của ông bà vào sân gia súc, lấy rơm cho ăn .

Người vợ bước ra ngoài.

- Chúng tôi đến gặp ông bà có chút việc. - Ông Panteley Prokofievich tiếp. Ông vuốt ngược chòm râu loăn xoăn, đen như hắc ín. Ông cảm động quá nên cái vòng tai cứ rung rung. - Bên ông bà có nhà ta đến tuổi gả chồng. Vợ chồng chúng tôi có thằng cháu đến tuổi lấy vợ… biết như thế hai nhà chúng ta có thể kết thân được với nhau ? Chúng tôi muốn xin ông bà cho biết là ông bà muốn gả ấy ngay chưa? Nếu chưa đồng ý đám nào ông bà có thể nhận lời kết thân với bên chúng tôi được ?

Chủ nhà vuốt vuốt tóc bắt đầu :

- Nào ai để ý tới con bé nhà tôi đâu… Nhưng xin thú thực với ông bà là chúng tôi cũng chưa muốn cho cháu lấy chồng vào thời kỳ ăn mặn sắp tới.

- nhà ta giờ như đoá uất kim hương ngoài đồng cỏ, sao còn để ru rú xó nhà làm gì? Chẳng nhẽ còn hiếm những lỡ chỉ mong có người rước hay sao? - Dì Vaxilixa xen vào và cứ ngọ nguậy cái ghế đẩu (cái chổi dì lấy cắp được ở phòng ngoài rồi giấu dưới áo cứ chọc vào người: bà mối đến nhà mà lấy cắp được cái chổi đó là điềm bị từ chối).

- Mùa xuân năm nay cũng có đám đánh mối đến hỏi con cháu nhà tôi rồi đấy. Nó chẳng có gì làm Chúa vừa ý, bắt phải ở nhà làm bà đâu. Ngoài đồng, trong nhà, cháu chẳng từ việc gì làm.

Hai bà khua môi múa mép ông Panteley Prokofievich thêm vào câu:

- Nếu gặp được người đứng đắn kể cũng có thể gả chồng được rồi.

- Gả bán đâu phải chuyện khó khăn. - Chủ nhà xoa đầu, - Lúc nào chẳng cho cháu nó lấy chồng được.

Ông Panteley Prokofievich cho rằng mình bị từ chối, bèn nổi nóng:

- Đương nhiên đó là việc riêng của gia đình… Nhưng con trai tôi đến tuổi lấy vợ như ông cha, ông cố, đến đâu hỏi vợ mà chẳng được Còn như nếu ông bà định kiếm con nhà buôn bán chẳng hạn hoặc người nào khác về làm rể lại là chuyện khác.

- Tôi có điều gì phải cũng xin ông bà bỏ quá cho.

Tình hình tưởng như đến chỗ tan vỡ: ông Panteley Prokofievich thở như kéo bễ, mặt bừng bừng như củ cải đỏ, còn bà mẹ của xù lông xù cánh như con gà mẹ thấy có bóng diều hâu. Nhưng đúng lúc cần thiết dì Vaxilixa kịp đỡ lời. Dì rất nhanh, giọng dì rủ rỉ rù rì, dễ nghe cứ như muối rắc vào chỗ bị bỏng, vì thế hàn gắn ngay được chỗ sứt mẻ.

- Sao lại thế, thưa các ông các bà thân mến? khi bàn đến việc lớn như thế nầy phải giải quyết cho có đầu có đũa mới được? Hơn nữa, con trẻ phải làm sao cho chúng nó được hạnh phúc… Cứ xem như Natalia nhà ta đấy, khắp gầm trời nầy kiếm đâu được người như thế bây giờ? Bao nhiêu công việc tay quán xuyến: nào là kim chỉ vá may, nào công việc trong nhà ngoài ngõ! Người như thế nào chính các vị nhân hậu phúc đức như các ông các bà đều thấy cả. - Dì hoa tay vẽ cái vòng rất đẹp trong khí với ông Panteley Prokofievich và bà Ilinhitna còn đầy vẻ kênh kiệu hợm hĩnh. - Còn cậu ấy quả là chú rể tuyệt vời. Tôi cứ nhìn thấy cháu nó lần nào là ruột gan cứ bời bời lần ấy. giống ông Đanhiusca nhà tôi xưa kia như đúc… Mà lại là con cái gia đình đến là hay lam hay làm. Ông Prokofievich nhà tôi đây, cứ hỏi toàn khu mà xem, ai mà chẳng biết là người nhân từ phúc đức… Mà ra ai lại muốn cho con mình lấy quân thù quân hằn, kẻ độc ác bất nhân cơ chứ.

Lời bà mối ngọt lịm như mật, giọng lại rủ rỉ dễ nghe, câu nào câu nấy đều lọt tai ông Panteley Prokofievich. Ông già Melekhov vừa nghe vừa tấm tắc khen thầm: "Chà, con mụ tinh nầy mồm mép khiếp ! cứ như người ta đan bít tất ấy. Đan đến đâu là biết chỗ nào cần thêm, chỗ nào cần bớt. mụ khác có lẽ chỉ kiếm đủ mọi lời châm chọc lão - dắc nầy thôi… Cái dân mặc váy nầy kể cũng đáng phục ".

Trong khi ấy bà mối vẫn tiếc lời, hết khen lại khen ngược đến tổ tông năm đời nhà .

- Chẳng phải ông bà cũng biết, chúng tôi đâu muốn con cái gặp phải điều chẳng lành. Kể ra bây giờ mà cho cháu lấy chồng cũng quá sớm. - Chủ nhà mỉm cười, làm lành.

- Sớm gì mà sớm? Lạy Chúa tôi, chẳng còn sớm gì nữa đâu! - Ông Panteley Prokofievich cố nài.

- Thôi dù sớm hay là muộn, rồi mẹ con cũng đến được ở với nhau nữa thôi. - Bà chủ nhà sụt sịt, nửa vờ nửa .

- Ông Miron Grigorievich ạ, ông làm ơn gọi ấy ra cho chúng tôi xem mặt cái.

- Natalia!

dâu tương lai ngượng nghịu ra đứng ở cửa phòng, mấy ngón tay rám nắng mân mê chiếc tạp dề.

- Vào đây con! Vào đây con! Lớn bằng ngần ấy rồi mà còn cả thẹn thế? - Bà mẹ khuyên con, nụ cười ra qua hai hàng nước mắt.

Grigori ngồi bên cạnh cái rương nặng vẽ những đoá hoa xanh da trời bạc màu. Chàng đưa mắt nhìn Natalia.

Hai con mắt xám nhìn rất mạnh dạn dưới chiếc khăn bịt đầu đan tay màu đen, nom như đám bụi bám đầu. nụ cười ngượng ngùng, dè dặt làm lên lúm đồng tiền hồng hồng, sâu lắm làn má có lẽ rất mịn. Grigori đưa mắt xuống nhìn hai bàn tay: hai bàn tay to, bị công việc lao động làm thô bè. Dưới cái áo ngắn màu xanh lá cây bó chặt thân hình tròn lẳn tuyệt đẹp, cặp vú đồng trinh xinh xinh rắn như đá nhú ngược lên, tách sang hai bên, nom ngây thơ và tội nghiệp thế nào ấy. Hai cái nụ hoa nhọn nhọn hằn lên như hai cái khuy.

Loáng cái hai con mắt Grigori nhìn khắp người Natalia, từ đầu xuống tới cặp chân dài đẹp. Grigori xem xét rất kỹ, y như tên lái ngựa đánh giá con ngựa trước khi mua. Chàng nghĩ bụng: "Đẹp đấy" và bất chợt gặp hai con mắt của Natalia nhìn mình chằm chằm. Cái nhìn của Natalia ngay thẳng chất phác và hơi ngượng nghịu tựa như muốn : " xem đây nầy, em chỉ có thế nầy thôi. bảo sao cũng tuỳ ". Còn Grigori trả lời nàng bằng cặp mắt và nụ cười: "Nom em dễ thương lắm".

- Thôi ra ngoài con. - Ông chủ nhà vung tay.

Natalia vừa ra vừa ngoái nhìn Grigori. Nàng khép cánh cửa sau lưng và giấu nổi nụ cười cùng vẻ tò mò.

- Thôi thế nầy vậy, ông Panteley Prokofievich ạ, - Chủ nhà đưa mắt cho vợ rồi - Ông bà thử về bàn kỹ xem sao . Bên chúng tôi cũng bàn bạc với nhau trong gia đình. Sau đó chúng ta hãy quyết định xem hai nhà có thể kết thông gia với nhau được .

Bước ra khỏi thềm rồi, ông Panteley Prokofievich còn hẹn:

- Chủ nhật sau chúng tôi lại xin sang thăm ông bà.

Chủ nhà tiễn khách ra tận cổng, nhưng cố ý trả lời, và cứ làm vẻ như chẳng nghe thấy gì cả.

Sông Đông Êm Đềm
Chương 16​

Sau khi được Tomilin cho biết về chuyện Acxinhia. Stepan mang trong lòng cả niềm buồn nhớ và căm giận. Mãi hôm ấy ta mới hiểu rằng tuy hai người ăn ở với nhau chẳng ra gì, tuy có cái chuyện nhục nhã xưa kia, nhưng ta vẫn vợ, thứ tình đầy đau khổ và căm hờn.

Đêm đêm trùm chiếc áo ca- pôt nằm trong xe, Stepan cứ đấm hai tay vào đầu bình bịch, cố nghĩ xem mình về nhà như thế nào, giáp mặt với vợ như thế nào. Stepan cảm thấy như trong ngực mình có trái tim, mà chỉ có con nhện độc luôn luôn ngọ nguậy… Trong khi nằm nghĩ, Stepan chuẩn bị sẵn sàng hàng ngàn chi tiết của việc trừng phạt. Những lúc ấy, ta có cảm giác như hòn sạn to lắm vướng trong kẽ răng của mình.

Lần đánh nhau với Petro giúp Stepan khạc ra được phần nào nỗi căm hờn trong lòng. ta về nhà, người khô héo phờ phạc, vì thế Acxinhia cũng đỡ khổ đôi phần.

Từ hôm ấy, trong nhà Astakhov cứ như có người chết cùng sống chung. Acxinhia dám to, ra vào chỉ rón rén, nhưng trong cặp mắt mờ như rắc tro vì khiếp sợ, vẫn hơi có thể nhận ra hòn than còn ỉ sau đám cháy mà Grigori nhen lên.

Hòn than hồng ấy, Stepan cảm thấy hơn là nhìn thấy trong khi để ý theo dõi vợ. Vì thế ta càng đau khổ. Đêm đêm, khi đàn ruồi ngủ yên cái lò bếp, khi Acxinhia trải xong chỗ nằm, môi run lập bập, Stepan lại bịt miệng nàng bằng bàn tay sần sùi đen xạm, đánh nàng. Stepan tra hỏi cặn kẽ cách vô liêm sỉ xem Acxinhia lại với Grigori như thế nào. Acxinhia lăn lộn thở ra hơi cái giường rất cứng, sặc sụa mùi da cừu. Sau mỗi lần hành hạ ê chề cái thân hình mềm nhũn như bột mì bị nhào nhuyễn của Acxinhia. Stepan lại lần tay lên mặt nàng, cố sờ xem có giọt nước mắt nào . Nhưng hai má Acxinhia chỉ nóng bừng như lửa đốt, khô như . Những ngón tay của Stepan cảm thấy hai hàm răng Acxinhia nghiến vào rồi lại mở ra.

- Mầy có ?

- !

- Ông giết!

- Cứ giết ! Giết , hãy vì Chúa mà giết tôi … Cực quá lắm rồi… còn ra sống nữa…

Stepan nghiến răng véo làn da non đổ mồ hôi lạnh ngực vợ.

Acxinhia run bắn người lên, rền rĩ.

- Đau à? - Stepan cảm thấy nhõm cả ngườỉ.

- Đau.

- Còn tao mầy tưởng tao đau đấy phải ?

Khuya lắm, Stepan mới chơp được mắt. Nhưng trong giấc ngủ, những ngón tay đen xạm, khớp xương phồng to cứ co lại, sờ sờ soạng soạng. Acxinhia chống khuỷu tay, nhìn chăm chăm rất lâu vào mặt chồng, khuôn mặt đẹp, bị giấc ngủ làm biến đổi hẳn. Nàng nhìn lát rồi lại vật đầu xuống gối và thầm những gì biết.

Grigori nàng gần như còn thấy mặt đâu nữa. Nhưng có lần hai người ngẫu nhiên gặp nhau bên bờ sông Đông. Hôm ấy Grigori đuổi mấy con bò ra sông uống nước. Chàng lên dốc, đầu cúi gầm, tay ve vẩy cái roi đo đỏ. Acxinhia từ phía trước lại.

Nàng vừa nhìn thấy Grigori, cảm thấy cái đòn gánh trong tay lạnh buốt, máu dồn lên làm hai bên thái dương nóng như lửa đốt.

Sau đó, mỗi khi nhớ lại cuộc gặp gỡ ấy, Acxinhia lại mất biết bao nhiêu cố gắng để tự làm cho mình tin rằng chuyện ấy phải là trong mộng. Grigori chỉ nhìn thấy Acxinhia khi hai người gần sát nhau. Tiếng thùng kẽo kẹt như đòi hỏi làm Grigori ngửng đầu. Chàng rung rung lông mày, mỉm nụ cười đờ đẫn. Acxinhia vẫn , mắt nhìn qua đầu Grigori ra sông Đông xanh biếc thở hổn hển dưới những làn sóng, và xa hơn nữa là doi cát chỗ cao chỗ thấp.

Nàng đỏ bừng mặt, nước mắt tràn ra.

- Acxiutka!

Acxinhia bước thêm vài bước rồi đứng lại, đầu gục xuống như dưới đòn đánh. Grigori bực bội giơ roi quất con bò nâu đen tụt lại. Chàng nhưng quay đầu lại:

- Bao giờ Stepan cắt lúa mạch đen?

- ngay bây giờ… thắng xe.

- Em đưa nó rồi ra đám hướng dương nhà , chỗ bãi cỏ hoang ven sông ấy. ra ngay.

Acxinhia kẽo kẹt đôi thùng, bước xuống sông. Ven bờ, bọt nước sủi lên ngoằn ngoèo như những dải đăng ten diêm dúa màu vàng dưới gấu những đợt sóng xanh lá cây. Những con hải âu kiếm cá cất tiếng kêu hối hả, lao mình vùn vụt mặt nước. Đàn cá nhép làm nước bắn tung mặt sông như trận mưa bạc.

Bên kia sông, sau doi cát trắng, ngọn mấy cây tiêu huyền cổ thụ vươn lên bạc bạc, đường hoàng và trang nghiêm. Trong khi múc nước, Acxinhia để rơi chiếc thùng. Nàng lấy tay trái kéo gấu váy lội xuống nước đến đầu gối. Nước cù buồn buồn hai bắp chân hằn vết nịt. Từ ngày Stepan về nhà, đây là lần đầu tiên Acxinhia có được nụ cười lặng lẽ và ngập ngừng.

Nàng ngoái nhìn Grigori: Grigori vẫn từ từ lên dốc, cái roi trong tay, vung vẩy như để đuổi mòng bò.

Qua hàng lệ trào ra làm mờ hai khóe mắt, Acxinhia đắm đuối nhìn vuốt ve cặp chân rất khỏe của Grigori vững vàng dẫm mặt đất. Hai cái nẹp đỏ lóe hằn hai ống quần rộng thùng thình lồng vào bít tất len trắng. lưng Grigori gần chỗ xương bả vai, miếng rách mới cái áo sơ- mi lem luốc bị gió thổi lật ra, cho thấy mảng da hình tam giác vàng bánh mật. Acxinhia hôn bằng mắt mảng da xíu ấy cái thân hình dấu từng là của mình. Nước mắt nàng chảy ròng ròng xuống nụ cười nở cặp môi nhợt nhạt.

Acxinhia đặt cái thùng xuống cát, và trong khi mắc cái móc đầu đòn gánh vào quai thùng, nàng nhìn thấy cát còn hằn dấu chiếc ủng nhọn mũi của Grigori. Nàng nhìn quanh như con ăn cắp, thấy chẳng có ai ngoài mấy đứa trẻ tắm ở chỗ bến đò xa, bèn ngồi xổm xuống ấp bàn tay lên vết ủng, rồi lại đặt cái đòn gánh lên vai mỉm cười mình, lật đật về nhà.

Nắng chói chang cái thôn được phủ kín dưới làn sương mỏng như vải voan. Ở chỗ nào đó bên dưới những đám mây , trắng và loăn xoăn như đàn cừu, thấy sáng lên màu xanh mướt, mát rượi của bãi chăn nuôi. Trong khi đó bầu khí oi bức ngột ngạt mất hết sinh khí đè lên thôn xóm, lên những mái tôn nóng bỏng, những dãy phố lầm bụi bóng người, những đám cỏ bị hạn hán đốt cháy vàng.

Acxinhia lảo đảo bước tới thềm nhà, làm nước trong thùng sánh ra, chảy xuống mặt đất nứt nẻ. Stepan đội chiếc mũ rơm rộng vành thắng ngựa vào máy gặt. ta đưa mắt nhìn Acxinhia, nhưng tay vẫn sửa cái đai bụng cho con ngựa cái mắc vòng cổ rồi mà vẫn ngủ gà ngủ gật.

- Đổ nước vào bình toong .

Acxinhia đổ nước trong thùng vào chiếc bình toong, những cái đai thùng bằng sắt tán ri vê làm nàng bỏng cả tay.

- Phải cho băng vào mới được. Nước nóng lên bây giờ đấy, - Acxinhia nhìn cái lưng đẫm mồ hôi của chồng và .

- Sang nhà Melekhov mà xin…

Nhưng Stepan chợt nhớ ra bèn quát lên:

- Thôi nữa?

Cái cửa xép ở hàng rào còn mở toang, Acxinhia bước ra định đóng lại Stepan cúi xuống vớ lấy cái roi:

- đâu hử?

- Ra đóng cửa xép.

- Quay trở lại, con khốn nạn… Tao bảo là đâu cả!

Nàng vội vã bước vào trong thềm, định mắc cái đòn gánh lên tường, nhưng hai bàn tay run lẩy bẩy đâu có nghe theo ý nàng. Chiếc đòn gánh lăn xuống theo mấy bậc thềm.

Stepan quẳng cái áo mưa vải bạt lên chỗ ngồi phía trước rồi bước lên xe, sửa lại dây cương.

- Mở cổng ra!

Acxinhia mở toang hai cánh cổng rồi đánh bạo hỏi:

- Bao giờ về?

- Gần tối về. Lần nầy gặt chung với Anikey. Nhớ mang cả thức ăn cho . Qua lò rèn rồi ra đồng ngay.

Những cái bánh xe nho của chiếc máy gặt rít lên, lún sâu xuống lớp bụi xám mịn như lông. Xe ra khỏi cổng, Acxinhia vào trong nhà, áp chặt hai tay lên ngực, đứng lại lát rồi choàng khăn lên đầu và chạy ra sông Đông.

ý nghĩ chợt nảy ra trong óc nàng: "Nhỡ Stepan quay về sao? Nếu vậy như thế nào?" Acxinhia đứng sững lại, cứ như vừa nhìn thấy cái hố sâu thẳm ngay trước chân mình. Nhưng nàng chỉ ngoái nhìn cái, rồi lại gần như chạy tế theo bờ sông ra bãi cỏ hoang.

Qua những dãy hàng rào, rồi qua những mảnh vườn rau. Lấp loáng màu vàng lóe của những đoá hướng dương nhìn thẳng vào mắt mặt trời. Màu xanh mướt của những khoảng khoai tây lốm đốm những đoá hoa trắng bệch. Bọn đàn bà nhà Samin muộn quá, đến giờ mới cào cỏ mảnh khoai tây nầy: vài cái lưng khom khom làm căng những làn áo hồng, những lười cuốc đưa lên đưa xuống thoăn thoắt, cắm vào những luống khoai xám. Acxinhia cần lấy lại hơi, cứ thế chạy thẳng tới vườn rau nhà Melekhov. Nàng đưa mắt nhìn quanh lượt, rồi rút cái cành cây cài cột, mở cửa và theo con đường mòn tới thẳng đám hướng dương mọc san sát như dãy hàng rào xanh rờn. Nàng khom lưng luồn tới chỗ rậm nhất, phấn hoa vàng óng lem luốc cả mặt. Acxinhia kéo váy ngồi xuống khoảng mọc đầy thổ ti.

Nàng lắng nghe: bầu khí lặng tờ làm cho trong tai như có tiếng rung. đầu nàng, biết ở chỗ nào có con ong đực vo ve mình. Những cây hướng dương rỗng ruột, đầy lông cứng, lặng lẽ hút nước dưới đất.

Nàng ngồi chừng nửa tiếng, trong lòng băn khoăn day dứt, biết Grigori có đến hay . Đến lúc nàng đứng dậy, sửa lại tóc dưới khăn bịt đầu, định bỏ về vừa lúc ấy có tiếng cửa rít dài rồi tiếng những bước chân.

- Acxiutca!

- Lại đây …

- À đến rồi…

Grigori rẽ lá loạt soạt, bước tới ngồi xuống bên cạnh Acxinhia.

Hai người nín lặng lát.

- Sao má em lại thế nầy?

Acxinhia đưa tay áo lên chùi những vết phấn hoa vàng thơm phức.

- Có lẽ tại hoa hướng dương đấy.

- Còn chỗ nầy nữa, bên cạnh mắt còn đây nầy.

Nàng lại chùi nốt. Hai cặp mắt gặp nhau. Và để trả lời câu hỏi mà Grigori chưa ra, Acxinhia khóc oà lên.

- Em kiệt sức rồi… Cuộc đời em thế là hết rồi, Griska ạ.

- Thế nó như thế nào?

Acxinhia tức giận giật tung cổ áo. cặp vú bật ra thây lẩy, hồng hồng, rắn chắc như vú con , với những vết xanh tím hằn ngang hằn dọc.

- biết nó thế nào à? Ngày nào nó chả đánh? là đồ hút máu! Mà cả nữa cũng tồi … Làm bừa xong rồi là chuồn thẳng như con chó dái… Tất cả bọn đàn ông các …

Acxinhia run rẩy đưa mấy ngón tay cài lại những chiếc khuy bấm, rồi sợ hãi liếc nhìn xem Grigori có giận hay , nhưng Grigori quay sang chỗ khác.

- định tìm kẻ có tội phải ? - Grigori nhai nhai sợi cỏ, kéo dài giọng hỏi…

Giọng bình thản của Grigori như gáo nước sôi dội lên Acxinhia.

- Thế phải là kẻ có tội hay sao? - Nàng nổi khùng hét lên.

- Con chó cái vắt đuôi lên con chó đực cũng chẳng nhảy.

Acxinhia đưa hai tay ôm mặt. Câu cố tình cay độc, nặng như đòn trời giáng làm cho nàng hết cả hờn giận.

Grigori ngồi bên cau mày liéc nhìn Acxinhia. giọt nước mắt rỉ ra qua kẽ ngón tay trỏ và ngón tay giữa của nàng. giẻ ánh nắng lấm tấm những bụi chiếu chếch trong đám hướng dương um tùm, xuyên qua giọt nước mắt trong vắt, rồi hút khô dần cái vết ươn ướt còn lại da Acxinhia.

Grigori chịu được nước mắt, cứ ngọ nguậy mãi sao ngồi yên được. Chàng rũ mạnh ống quần cho con kiến màu nâu rơi xuống, rồi lại liếc nhanh mắt nhìn Acxinhia. Nàng vẫn ngồi nguyên như cũ, nhưng bây giờ mu bàn tay phải chỉ có giọt nước mắt, mà ba giọt nối nhau chảy xuống.

- Khóc cái gì nào? - Giận à? - Acxinhia! Thôi … Đừng khóc nữa, có điều nầy cần với em đây.

Acxinhia bỏ hai tay xuống, để lộ khuôn mặt đầm đìa nước mắt.

- Em đến hỏi xem nên làm thế nào bây giờ? Thế mà tại sao lại đối xử như thế? Em đau khổ thế nầy… Thế mà …

"Đúng là mình đánh vùi thêm kẻ ngã…" - Grigori đỏ mặt.

- Acxiutca… bậy bạ câu đấy… Thôi, đừng giận nữa.

- Em đến đây phải để van xin, ràng buộc gì đâu… đừng lo!

Trong lúc nầy đúng là Acxinhia cũng tin rằng mình đến đây phải để van nài ràng buộc gì Grigori cả, nhưng lúc chạy ven theo sông Đông ra bãi cỏ hoang, tuy chính mình cũng chẳng hiểu vì sao, nàng chỉ đinh ninh điều: "Mình can Grigori! Để Grigori đừng lấy vợ. Nếu mình gắn bó đời mình với ai bây giờ?". Lúc ấy kể ra Acxinhia cũng có nghĩ tới Stepan, nhưng nàng kiên quyết lắc đầu xua đuổi ý nghĩ nảy ra đúng lúc ấy.

- Thế nghĩa là mối tình giữa hai chúng mình đến đây là chấm dứt hay sao? - Grigori hỏi rồi chống khuỷu tay nằm sấp xuống và nhổ những cái cánh của đoá thổ ty hồng hồng nhai trong lúc chuyện.

- Chấm dứt thế nào hả ? - Acxinhia hoảng lên - Sao lại thế được - Nàng vừa hỏi lại, vừa cố tìm gặp cặp mắt Grigori.

Grigori chuyển hai lòng trắng phồng phồng xanh xanh, đưa mắt nhìn ra chỗ khác.

Mùi đất kiệt sức vì gió bụi và nắng gắt xông lên nồng nặc. Đám lá hướng dương xanh mướt xào xạc, lật lên lật xuống dưới làn gió. Mặt trời bị che khuất sau đám mây loăn xoăn, mọi vật u ám trong phút. cái bóng lù mù như khói quay lộn, là xuống trùm lên đồng cỏ, lên thôn xóm, lên cái đầu của Acxinhia gục xuống ủ rũ, lên cái đài hồng hồng của đoá hoa thổ ty.

Grigori thở dài, hơi thở của chàng kèm theo tiếng khò khè. Rồi chàng nằm ngửa ra, hai bả vai áp chặt xuống mặt đất nóng bỏng.

- Thôi thế nầy nầy, Acxinhia. - Grigori bắt đầu tách bạch từng tiếng. - khổ tâm quá, trong ngực như có cái gì bị hút ra ấy. nghĩ kỹ, thấy là…

Chợt có tiếng xe cọt kẹt, rít vang mảnh vườn.

- Sang phải, con hói nầy! Sang phải! Sang phải!

Acxinhia cảm thấy tiếng quát bò to quá, nàng vội nằm xoài úp mặt xuống đất. Grigori hơi ngửng đầu lên khẽ bảo:

- Bỏ khăn ra. Trắng quá. Khéo họ trông thấy mất.

Acxinhia giật chiếc khăn xương. Làn gió nóng hổi lọt qua giữa những cây hướng dương khẽ đập những món tóc mịn màng, vàng óng, loăn xoăn gáy Acxinhia. Chiếc xe qua, tiếng cọt kẹt lắng dần.

- Đây, định thế nầy nầy. - Grigori bắt đầu và mỗi lúc thêm sôi nổi, - những việc xảy ra rồi lại làm gì nữa, cố truy xem ai có lỗi có được gì đâu? Cần phải nghĩ cách sau nầy sống ra sao mới được…

Acxinhia có ý đề phòng. Nàng vò nát cánh hoa vừa phủi kiến, lắng nghe, chờ đợi.

- Nàng nhìn vào mặt Grigori, bắt gặp trong hai con mắt của chàng ánh khô khan, lo lắng.

- định rằng và em kết liễu…

Acxinhia lảo đảo. Những ngón tay nàng co quắp nắm chặt nhánh thổ ty đầy gân. Nàng phập phồng cánh mũi, chờ Grigori nốt câu. Như ngọn lửa, nỗi kinh hoàng và lòng nôn nao sốt ruột làm mặt nàng nóng bỏng, khô cả miệng. Nàng cứ tưởng Grigori sắp : "… kết liễu đời Stepan", nhưng Grigori chỉ bực bội liếm cặp môi khô cứng, rất khó động đậy, và :

- Chúng ta kết liễu câu chuyện nầy thôi. Em thấy thế nào?

Acxinhia vùng đứng lên, lật đật ra cửa, ngực đập cả vào những đoá hướng dương vàng hoe đung đưa.

- Acxinhia? - Grigori nghẹn ngào kêu lên.

Trả lời Grigori chỉ có tiếng cửa rít dài.

Sông Đông Êm Đềm
Chương 17​

Lúa mạch đen vừa gặt xong chưa kịp đem về kho đến lượt lúa mì. Ở những khoảng đất sét, bên những sườn đồi, lá lúa cháy vàng cuộn tròn lại thành những cái ống. Thân lúa sống hết đời khô quắt queo. Mọi người khen mùa màng năm nay tốt. Lúa trĩu bông, hạt rất nặng, rất to.

Sau khi bàn với bà Ilinhitna, ông Panteley Prokofievich quyết định là nếu nhà Korsunov nhận lời kết thông gia để lui lễ cưới đến lễ Chúa cứu thế lần cuối 1.

Trong nhà còn chưa hỏi xem bên kia trả lời thế nào, vì công việc gặt hái chờ đấy mà lễ lạt cũng sắp đến nơi rồi.

Ngày gặt là thứ sáu. cỗ ba con ngựa được thắng vào chiếc máy gặt. Ông Panteley Prokofievich đẽo lại gọng chiếc xe gỗ, sửa soạn chở lúa về. Petro và Grigori gặt.

Petro ngồi cái ghế phía trước, Grigori bám tay vào cạnh ghế bên, mặt mày cau có. Những hòn tròn tròn cứ run run chạy từ hàm dưới chếch lên đến gò má. Petro biết rằng đó là dấu hiệu chắc chắn cho thấy Grigori có gì sôi sục trong lòng và sẵn sàng làm tất cả mọi điều điên cuồng rồ dại, nhưng chàng vẫn tiếp tục trêu thằng em với nụ cười đầy vẻ châm biếm sau chòm ria màu lúa chín:

- đấy, con mụ ấy nó kể đấy!

- Thôi nữa, - Grigori nhai nhai vài sợi ria, lầu bầu.

- Mụ ấy bảo "Tôi ở vườn rau về nghe thấy trong đám hướng dương nhà Melekhov hình như có tiếng người ".

- Petro, quẳng cái chuyện ấy !

- Pha- a- ải… có tiếng người . Mụ lại kể: "Tôi bèn ghé mắt nhòm qua hàng rào…"

Grigori nháy mắt lia lịa:

- Có thôi bảo tôi?

- Mầy quả là thằng kỳ quặc: để tao nốt nào?

- Liệu hồn đấy, Petro, muốn đánh nhau phải ? - Grigori đứng lại doạ.

Petro rung rung hai hàng lông mày, xoay người ngồi lại, lưng quay về mấy con ngựa, mắt hướng về Grigori lúc nầy tụt lại phía sau.

- Mụ lại bảo: "Tôi ghé mắt nhòm qua hàng rào thấy họ, cái đôi tình nhân bánh ấy, ôm nhau nằm". Tao hỏi: "Hai đứa nào thế?" mụ trả lời: "Ả Acxiutca nhà Astakhov và cậu em trai bác chứ còn ai nữa?" Tao bảo…

Grigori nắm luôn cán chiếc chàng nạng ngắn để ở sau xe, xông về phía Petro. Petro ném dây cương, nhảy ghế xuống, chạy luồn ra trước ba con ngựa.

- À đồ chết tiệt! Mày hoá rồ rồi à? À? à? Nhìn cái mặt nó ma xem…

Grigori nhe nanh như con sói, phóng luôn cái chàng nạng về phía trước, Petro vừa kịp soài người chống tay xuống đất cái chàng nạng bay vụt qua đầu, cắm phập xuống mặt đất khô rắn như đá sâu tới hàng véc- sốc, cắm xuống rồi mà còn rít lên, cán rung bần bật.

Nghe tiếng người quát, mấy con ngựa hoảng lên. Petro sầm mặt, nắm đây mõm giữ ngựa, chửi rầm lên:

- Đồ chó đểu, thiếu chút nữa mày giết tao còn gì!

- Có giết chết mới hả!

- Đồ ngu xuẩn! Đồ điên cuồng rồ dại? Mày xứng đáng là tông giống của cha, đúng là thằng Tréc- két!

Chiếc máy gặt lại chuyển bánh. Grigori rút cái chàng nạng lên, lẽo đẽo theo sau.

lát sau, Petro giơ tay vẫy Grigori.

- Lại đây tao bảo. Đưa tao cái chàng nạng.

Petro chuyển dây cương sang tay trái, còn tay phải nắm lấy cái răng sơn trắng của chiếc chàng nạng.

Giữa lúc Grigori đề phòng, Petro đập luôn cái cán chàng nạng vào lưng Grigori.

- Đáng là cho mày ăn roi da mới phải.

Grigori nhảy phắt sang bên, Petro thương hại nhìn theo.

phút sau, hai em lại vừa hút thuốc, vừa nhìn vào mắt nhau mà cười.

Mụ vợ của Khristonhia đánh chiếc xe tải chạy con đường khác, nhưng mụ cũng nhìn thấy Grigori lao chiếc chàng nạng về phía Petro. Mụ ngồi xe, vội nhỏm lên nhìn nhưng thấy được là có chuyện gì xảy ra giữa hai em nhà Melekhov, vì bị chiếc máy gặt và mấy con ngựa che khuất. Chưa kịp về tới trong ngõ, mụ kêu rầm làng nước:

- Bác Klimovna ơi? Bác chạy ngay sang ông lão Thổ nhĩ kỳ Panteley, bảo ông ấy rằng hai thằng con ông ấy cầm chàng nạng đâm nhau ở gần cái kurgan Tatarsky đấy! Chúng nó đánh nhau lúc thằng Griska, cái thằng điên khùng rồ dại ấy cầm luôn chàng nạng thọc vào sườn thằng Petro, và ngay lúc ấy thằng kia cũng cho luôn nó… Eo ôi, máu tuôn ra như suối đấy.

Giữa lúc ấy ba con ngựa bị thúc kéo cật lực. Petro hết quát ngựa đến khản cả giọng, lại huýt sáo loạn xạ. Còn Grigori tì bàn chân bụi bám đen thui thủi vào ván gỗ ngang, gạt những bông lúa vướng vào cánh máy gặt. Ba con ngựa bị mòng cắn bật máu, ve vẩy đuôi kéo dây thắng, chẳng còn nào ăn nhịp với con nào.

Khắp đồng cỏ, cho tới đường chân trời xanh xanh, chỗ nào cũng có những người hặm hụi làm việc. Những lưỡi máy gặt cắt loạt soạt, lách cách. Đồng cỏ lốm đốm những đống lúa gặt. Chuột đồng kêu chi chí các gò đất.

- Gặt thêm hai đường nữa rồi chúng mình hút điếu thuốc! - Petro ngoái đầu, kêu to giữa những tiếng cánh máy gặt rít và tiếng lưới dao cắt roàn roạt.

Grigori chỉ gật đầu. Gió thổi khô cả môi như thế khó mở miệng. Grigori thở hổn hển, phải cầm chàng nạng ngắn hơn để hất những đám lúa nặng trĩu. Mồ hôi đổ ra đẫm cả ngực, đến là ngứa, ngáy. Những giọt mồ hôi mặn chát ròng ròng dưới mũ, chảy vào mắt cay sè như bọt xà phòng.

lát sau, hai em cho ngựa nghỉ để uống nước và hút thuốc.

Bỗng Petro đưa tay lên che mắt nhìn và :

- biết có ai phi ngựa đường cái ấy.

Grigori cố nhìn kỹ rồi ngạc nhiên giương hai hàng lông mày:

- Hình như là cha đấy mà?

- Mầy điên à! Mấy con ngựa thắng cả vào máy gặt rồi cha cưỡi cái gì bây giờ?

- Đúng là cha đấy.

- Mầy quáng mắt rồi, Griska ạ!

- Đúng là cha mà!

phút sau có thể nhìn thấy con ngựa phi như bay và cả người cưỡi ngựa.

- Đúng là cha … - Petro liên tiếp giậm chân kêu lên, trong lòng vừa lo sợ vừa băn khoăn.

- Có lẽ ở nhà lại xảy ra chuyện gì rồi… - Grigori lên ý nghĩ chung của cả hai em.

Khi chỉ còn cách chừng trăm xa- gien, ông Panteley Prokofievich ghìm ngựa, cho chạy nước kiệu .

- Ông quâ- â- ật chết… hai thằng chó đẻ? - Từ xa ông quay vun vút cái roi da đầu gầm lên.

- Ông cụ làm sao thế nhỉ? - Petro nhét đến nửa chòm ria màu lúa chín vào ngậm trong miệng, kinh ngạc chẳng hiểu ra sao cả.

- Trốn ra sau máy gặt mau lên! Lạy Chúa tôi, ông cụ muốn cho chúng mình ăn roi da đấy. Chờ được đầu đuôi bươu đầu… - Grigori vừa cười vừa , - chuồn ngay ra sau xe, phòng có chuyện gì xảy ra.

Con ngựa đổ mồ hôi như tắm lóc cóc chạy qua đám rạ cắt với nước kiệu rất sóc. Ông Panteley Prokofievich vẫn vung roi, hai chân lõng thõng hai bên bụng con ngựa (con ngựa ông cưỡi còn chưa kịp đóng yên).

- Chúng mầy giở cái trò gì ở đây thế hử, tinh quỷ sứ đẻ ra chúng mầy?!

- Chúng con gặt mà… - Petro dang hai tay trả lời, nhưng mắt vẫn lo lắng liếc nhìn ngọn roi.

- Đứa nào cầm chàng nạng đâm đứa nào hử? Tại sao chúng mầy đánh nhau hử?

Grigori quay lưng về phía cha, lẩm nhẩm đếm những đám mây bị gió quét trời.

- Cha làm sao thế? Chàng nạng nào cơ chứ? Mà ai đánh nhau với ai? - Petro hấp háy con mắt nhìn ông già từ chân đến đầu, hai chân thay nhau dậm xuống đất.

- Thế mà con mụ ấy nó lại chạy đến kêu rống lên: "Hai cậu con trai ông cầm chàng nạng đâm nhau đấy". Sao lại thế? Thế là nghĩa lý ra sao? - Ông Panteley Prokofievich lắc đầu thôi hồi rồi ném dây cương, nhảy xuống từ lưng con ngựa chạy tưởng đứt hơi. - Thế là tao vớ luôn con ngựa của thằng Phenca Xêmiskin phóng thẳng mạch đến đây. Sao lại thế nhỉ?

- Nhưng ai thế cơ chứ?

- con mụ.

- Nó bậy đấy cha ạ? Con mụ khốn khiếp lại ngủ li bì xe, mê sảng đấy thôi.

- Cái con mụ! - Ông Panteley Prokofievich rít lên và cứ thầm tự chế giễu mình. Con gà mái Klimovna nầy! Chao ôi, lạy Chúa tôi? Sao lại thế nhỉ? Tao phải nện cho con chó cái ấy trận mới được! - Ông già liên tiếp giậm hết chân nọ đến chân kia, trong khi đó bên chân trái, cái chân thọt, cứ khập khà khập khiễng.

Grigori dán mắt xuống đất cười ra tiếng, người rung bắn lên. Petro vuốt bộ tóc đẫm mồ hôi, trân trân nhìn bố.

Ông Panteley Prokofievich nổi lôi đình lên trận rồi cũng nguôi dần. Ông ngồi lên chiếc máy gặt, cho chạy hai đường, vừa gặt vừa ném xuống những mớ lúa gặt. Rồi ông lại văng tục thôi hồi và lên ngựa trở về. Con ngựa chạy ra đường cái, vượt hai chiếc xe chở lúa, làm bụi tung mù lên cho đến khi về tới thôn.

Nhưng ông già đề quên cái rãnh ngọn roi bện rất tinh vi, với cái ngù rất diện. Petro cuộn cái roi vào tay, và lắc đầu với Grigori:

- Thằng nhóc ạ, cái roi nầy vốn là định dành cho tao với mày đấy. Xem nầy, thế nầy mà gọi là cái roi à? Của nầy chỉ quất cái là băng đầu con nhà người ta đấy em ạ?

--- ------ ------ ------ -------

1 Lễ Chúa cứu thế được cử hành làm ba đợt: đợt thứ nhất vào ngày mồng tháng tám, đợt thứ hai vào ngày mồng sáu tháng tám và đợt thứ ba vào ngày mười sáu tháng tám (ND).

Sông Đông Êm Đềm
Chương 18​

Gia đình nhà Korsunov được công nhận là giàu nhất thôn Tatarsky. Mười bốn cặp bò mộng, đàn ngựa, những con ngựa cái mua tận trại ngựa giống Provansky, mười lăm con bò cái, cơ man nào là gia súc dùng làm sức kẻo, đàn cừu hàng mấy trăm con. Cơ ngơi nom cũng rất bề thế: ngôi nhà chẳng thua gì nhà của lão Mokhov, với sáu gian phòng lơp tôn, nhà xép lơp ngói mới rất đẹp, khu vườn rộng đến đê- xi- a- chin rưỡi. Con người ta còn có thể mơ ước gì hơn nữa?

Chính vì thế mà hôm đầu tiên hỏi vợ cho con, ông Panteley Prokofievich khỏi cảm thấy rụt rè và miễn cưỡng, nhưng ông cố giấu tâm trạng ấy. Gia đình Korsunov làm gì chẳng kiếm được cho con chàng rể bảnh hơn Grigori. Ông Panteley Prokofievich hiểu như thế lắm. Ông sợ bị từ chối, vì thế muốn đến cầu cạnh lão già trái tính trái nết như Korsunov.

Nhưng như gỉ ăn sắt, bà Ilinhitna làm ông xiêu xiêu dần, và cuối cùng bà đánh bại được cái tính ương ngạnh của ông già. Tuy ưng thuận nhưng trong thâm tâm ông vẫn nguyền rủa cả Grigori lẫn bà Ilinhitna cũng như tất cả mọi người thế gian nầy.

Thế nào cũng còn phải lần thứ hai để biết nhà bên kia trả lời như thế nào, và mọi người đều chờ đợi ngày chủ nhật. Trong khi đó, dưới cái mái sơn màu xanh đồng của nhà Korsunov, ý mỗi người lại khác. Sau khi những người dạm hỏi ra về, trả lời khi mẹ hỏi:

- Con Griska, con chẳng lấy người nào khác đâu!

- Con bé dở hơi nầy, mày kiếm được thằng chồng chưa cưới như thế đấy, - Người bố khuyên con . - Nó chỉ được độc điểm là đen sì như thằng Di- gan mà thôi. Con của cha, chẳng nhẽ cha lại tìm cho con thằng chồng chưa cưới như thế hay sao?

Natalia đỏ mặt, nước mắt ròng ròng:

- Con lấy ai khác đâu cha ạ… Bằng con lấy chồng nữa, cha mẹ cũng đừng để cho ai đến dạm hỏi nữa. Cha mẹ cứ cho con vào nhà tu kín ở Ust- Medvedisky cũng được.

Người cha đành hạ cây chủ bài. Ông đưa ra lý lẽ cuối cùng:

- Nó là thằng trai lung tung, chuyên tằng tịu với những ả vợ lính vắng chồng. Tai tiếng khắp thôn xóm dưới rồi đấy.

- Tai tiếng cũng chẳng sao!

- Mày thấy chẳng sao tao lại càng xác! Câu chuyện thế nầy cũng như bị người ta cướp tay bao bột thôi.

Natalia là con lớn, được cha nuông, nên bị ép buộc trong chuyện chồng con. Ngay từ thời kỳ ăn mặn năm ngoái, từ xa lắm, tận ven sông Chútcan, có gia đình - dắc cựu giáo 1 giàu lắm đến đánh mối. Từ vùng sông Khop và sông Tria 2 cũng có những người mối manh tìm đến, nhưng mấy chàng muốn làm chú rể ấy đều vừa mắt Natalia, vì thế các lễ vật dạm hỏi đều chẳng được tích gì cả.

ra trong thâm tâm Miron Grigorievich cũng thích Grigori với cái tính hiên ngang ngổ ngáo rất là - dắc, cái tinh thần công việc, hay lam hay làm của chàng. Ngay từ hôm Grigori đoạt giải nhất về kỹ thuật đặc biệt trong cuộc đua ngựa, ông thấy chàng nổi bật trong số các chàng trai toàn trấn, nhưng ông vẫn thấy như mình mất thể diện nếu đem con gả cho chàng chẳng giàu có gì lắm, lại còn mang tai mang tiếng như Grigori.

- Thằng bé ấy nó chịu thương chịu khó, mặt mũi cũng dễ coi… - Đêm đêm bà vợ lại vuốt ve bàn tay đầy lông đỏ, lấm tấm tàn hương của chồng và rủ rỉ bên tai ông. - Còn con Natalia nhà ta, ông Grigorievich ạ, nó mê thằng ấy đến khô héo cả người rồi… Thằng ấy chiếm mất hết hồn vía con bé nhà ta rồi.

Miron Grigorievich xoay lưng về phía bộ ngực xương xẩu, lạnh như tiền của vợ, lầu bầu bực bội:

- Có để người ta yên nào, người gì mà đầy gai như quả ngưu bàng thế? Dù bà có đem nó gả cho thằng Pasa dở người tôi cũng mặc! Đúng là Chúa ban cho bà đầu óc khôn ngoan nhất đời! "Mặt mũi cũng dễ coi!"… - Ông già nhại vợ, - Sao, bà gặt được thóc lúa cái mõm của nó đấy chắc?

- Thóc lúa có chán chê rồi còn gì…

- Nhưng ràng là bà có nghĩ đến cái nhân cách con người của nó đâu! Nếu nó là thằng đứng đắn chút lại khác. Mà tôi là cũng ngượng mặt khi đem con gả cho cái bọn Thổ nhĩ kỳ ấy. Nếu họ cũng được như nhà ta … - Miron Grigorievich kiêu hãnh đến nảy cả người giường.

- Nhà ông bà bên ấy cũng chịu thương chịu khó và có của ăn của để đấy chứ… - Bà vợ vừa thủ thỉ vừa cọ người vào cái lưng cánh phản của ông chồng vừa vuốt ve bàn tay của ông, cố làm ông nguôi .

- nỡm chưa, có lui ra nào? Cứ như là bên phía ấy có chỗ nằm bằng. Làm gì mà sờ sờ soạng soạng vào người ta như sờ con bò chửa ấy? Còn chuyện con Natalia mặc xác bà. Bà gả nó cho con bé cạo trọc tôi cũng mặc!

- Có con phải biết thương chúng nó chứ! Chúa cứu giúp chúng nó, cho chúng nó được giàu có… - Bà Lukinhitna vẫn khàn khàn bên cái tai đầy lông lá của Miron Grigorievich.

Ông già đạp chân vài cái, nằm sát vào tường, rồi ngáy khò khò, vờ ngủ.

Giữa lúc chẳng ai chờ đợi nhà bên kia lại kéo đến. Vừa xong lễ mi- sa họ chiếc xe ngựa bốn bánh đến cổng nhà. Bà Ilinhitna đặt chân xuống bục xe, thiếu chút nữa làm chiếc xe lăn kềnh, nhưng ông Panteley Prokofievich lại nhảy phóc từ chỗ ngồi xuống đất, y như con gà trống non. Tuy hai chân ngồi có bị tê, nhưng ông để lộ ra nét mặt, vẫn hiên ngang khập khiễng vào trong nhà.

Miron Grigorievich nhìn ra cửa sổ, "ồ" lên tiếng:

- Lại nhà họ rồi kìa! là ma dẫn lối quỷ đưa đường!

- Trời ơi là trời, tôi vừa mới nấu nướng xong, chẳng kịp thay cái váy nữa!

- Thế cũng đẹp chán rồi? Chắc hẳn người ta đến để hỏi bà đâu. Nom cứ như đám hắc lào con ngựa, ai vời đến bà làm gì?

- Cái ông nầy bố mẹ đẻ ra tầm bậy tầm bạ, càng già càng điên cuồng rồ dại.

- Thôi thôi, có im nào?

Trong khi nhà trai qua sân, bà vợ còn nhìn Miron Grigorievich từ đầu đến chân mà mắng:

- Chẳng biết mặc cái áo sơ- mi cho sạch chút, áo rách hở cả lườn ra mà biết thẹn à? Đúng là bẩn như hủi!

sao đâu, rồi bà xem, tôi mặc cái áo sơ- mi nầy họ cũng vẫn nhận ra tôi như thường. Dù tôi có khoác manh chiếu đụp, họ cũng vẫn phải đến hỏi con tôi.

- Xin chào ông bà! - Ông Panteley Prokofievich vấp chân vào ngưỡng cửa, cất tiếng chào như gà gáy, nhưng ông chào xong lại thấy tiếng mình vang quá to, nên ông ngượng quá, bèn quay về phía bức hình thánh, làm dấu phép thừa mất lần.

- Chào ông bà. - Chủ nhà chào lại, nhưng cứ hầm hầm nhìn đám dạm hỏi như con quỷ dữ.

- Chúa cho ngày đẹp trời đấy ông bà nhỉ.

- Ơn Chúa, trời đất vẫn thế.

- Như vậy bà con cũng dễ làm ăn chút.

- Vâng, đúng là như vậy.

- Vâ â- â- ng.

- Hừ- ừ- ừm.

- Thưa ông Miron Grigorievich, hôm nay chúng tôi đến, có nghĩa là, có nghĩa là để hỏi xem bên nhà ta bàn định ra sao và hai gia đình chúng ta có thể kết thông gia với nhau hay …

- Xin mời ông bà vào nhà trong . Xin mời ông bà ngồi chơi. - Bà chủ nhà cúi chào mời khách, gấu váy xếp nếp quá dài kéo sệt sàn nhà lát gạch.

- Xin ông bà cứ cho tự nhiên.

Bà Ilinhitna vén áo dài ngồi xuống. Vải pô- pơ- lin loạt soạt. Miron Grigorievich tì khuỷu tay lên cái mặt bàn trải tấm khăn vải sơn mới, chẳng chẳng rằng. Tấm vải sơn xông lên sặc sụa mùi cao su ướt và biết còn mùi gì nữa. Từ bốn góc viền hoa, những vị hoàng đế và hoàng hậu Nga băng hà nhìn ra với những cặp mắt kênh kiệu, còn ở giữa là hình của những công chúa đội mũ trắng rộng vành và hoàng đế Nicolai Alexandrovich 3 nhọ nhem nhọ thỉu những vết chân ruồi.

Miron Grigorievich phá tan bầu khí chết lặng:

- Thôi được! Vợ chồng chúng tôi quyết định cho con cháu về làm dâu ông bà. Nếu thoả thuận xong xuôi hai nhà kết thông gia với nhau…

Ông chủ nhà vừa đến đây biết từ nơi bí mật nào trong chiếc áo đoạn ngắn vai bồng, hình như từ sau lưng phải, bà Ilinhitna rút ngay ra cái bánh mì trắng rất dài và đặt lên bàn.

Còn ông Panteley Prokofievich hiểu vì lẽ gì, tự nhiên ông muốn làm dấu phép, nhưng mấy ngón tay chai sần cong cong như cánh kìm vừa hợp lại với nhau để sẵn sàng làm dấu phép và mới giơ lên đến nửa đường bỗng nhiên chệch : trái với ý muốn của chủ nó, ngón tay cái, móng vừa dài vừa đen, sơ ý cái luồn ngay vào giữa ngón tay trỏ và ngón tay giữa 4. Thế là cái bộ ba dơ dáng khó coi ấy vội len lén luồn xuống dưới cái tà vểnh lên của chiếc áo trếch- men màu lam, và lôi từ trong đó ra cái chai dầu đỏ hỏn.

- Thưa ông bà thông gia thân mến, bây giờ chúng ta hãy cầu Chúa và uống hớp rượu, rồi bàn về các cháu và thoả thuận về chuyện cưới xin…

Ông Panteley Prokofievich hấp háy con mắt ra vẻ cảm động lắm. Ông nhìn mãi bộ mặt lốm đốm tàn hương của ông thông gia rồi đưa bàn tay to bè như cái móng ngựa, trìu mến vỗ vỗ vào đít chai.

tiếng đồng hồ sau, hai ông thông gia ngồi sát cạnh nhau, thân thiết đến nỗi những món râu xoăn đen như hắc ín của ông Melekhov chạm cả vào những món râu mượt hung hung đỏ của ông Korsunov. Ông Panteley Prokofievich thở ra nặc mùi dưa chuột muối lờm lợm, bắt đầu mặc cả:

- Ông thông gia thân mến của tôi ơi? - Ông bắt đầu giọng rầm rì nhưng rất vang. - Ông thông gia thân mến của tôi ơi! - đến đây bỗng nhiên ông giật giọng quát lên. - Nầy ông thông gia! - Ông gầm lên, nhe cả mấy cái răng cửa vừa đen vừa cùn. - Ông thách cưới như thế vượt mức chịu đựng của tôi nhiều quá đấy? Ông thử ngẫm mà xem, ông thông gia thân mến, ông muốn gây khó dễ cho tôi như thế nào: đôi ủng có đế cao, nhé, cái áo lông kiểu sông Đông, hai nhé, hai cái áo dài len, ba nhé, tấm khăn quàng bằng lụa, bốn nhé. Thế đến làm cho tôi phá sản chứ còn gì!

Ông Panteley Prokofievich khoát rộng hai tay, những đường chỉ vai bộ quân phục ngự lâm - dắc của ông bục ra, bụi toả mù mịt. Trong khi đó, ông Miron Grigorievich cứ gục đầu, dán mắt xuống tấm vải sơn lênh láng vodka và nước dưa chuột muối. Ông cố đọc dòng chữ ghi hình vẽ cầu kỳ rắc rối: "Các triều hoàng đế toàn Nga". Rồi ông chuyển con mắt xuống dưới chút: "Hoàng đế Nicolai…" phần dưới dòng chữ bị miếng vỏ khoai tây che mất. Ông nhìn mãi bức tranh mà tìm chẳng thấy mặt hoàng đế đâu cả. ra cái vỏ chai vodka uống cạn được đặt đúng vào chỗ ấy. Miron Grigorievich lại cung kính hấp háy con mắt, cố nhìn cho bộ quân phục rất sang mà hoàng đế mặc cùng với chiếc thắt lưng trắng, nhưng bộ quân phục cũng bị những đám hạt dưa chuột lầy nhầy nhô lên che kín cả. Đứng giữa các vị công chúa nhợt nhạt và giống nhau như lột, hoàng hậu đội cái mũ rộng vành nhìn ông, coi bộ rất dương dương tự đắc. Miron Grigorievich bỗng cảm thấy mình nhục quá, trào cả nước mắt. Ông nghĩ bụng: "Bây giờ nom mụ kiêu căng hợm hĩnh quá lắm, cứ như con ngỗng nằm thò cổ trong lồng ra. Nhưng hãy chờ đến khi mụ phải gả chồng cho con , lúc ấy là lão xem mặt mũi mụ ra sao?".

Trong khi ấy ông Panteley Prokofievich vẫn cứ rì rầm bên tai ông như con ong vò vẽ đen khổng lồ. Miron Grigorievich giương cặp mắt đầy giận dữ lên nhìn ông thông gia tương lai, lắng nghe:

- Nếu chúng tôi phải lo món dẫn cưới như thế cho con ông, mà bây giờ ấy cũng là con của tôi nữa… nếu chúng tôi phải lo cho con ông và con tôi món dẫn cưới như thế… Cả đôi ủng có đế, lại cả cái áo lông kiểu sông Đông… bên chúng tôi đến phải đem gia súc trong sân nuôi ra mà bán thôi…

- Ông tiếc hử? - Miron Grigorievich đấm tay xuống bàn.

- Trong chuyện nầy đâu phải là tiếc…

- Ông tiếc hử?

- Hượm nào, ông thông gia của tôi ơi…

- Nếu tiếc thôi?

Miron Grigorievich xòe bàn tay đẫm mồ hôi gạt mặt bàn cái cốc tách rơi loảng xoảng xuống sàn.

- nhà ta rồi cũng phải có gì mà sống, mà làm ăn chứ?

- Tuỳ ý ông đấy! Đồ dẫn cưới phải có cho đủ, nếu chẳng thông gia thông giếc gì nữa!

- Đến phải đem gia súc bán thôi… - Panteley Prokofievich lắc đầu. Chiếc vòng tai ông rung theo, mờ mờ ánh bạc.

- Đồ dẫn cưới phải có cho đủ? Con bé nhà tôi cũng có mấy hòm tư trang. Nếu ông thấy nó vừa ý ông ông hãy thuận theo ý tôi! Phong tục - dắc cổ truyền của chúng ta vốn như thế rồi. Từ xưa như thế, chúng ta phải theo cho đúng thời xưa…

- Tôi xin thuận!

- Ông hãy thuận .

- Tôi xin thuận!

- Còn việc làm ăn sau nầy mặc xác hai vợ chồng trẻ chúng nó với nhau. Chúng ta sống và còn sống chẳng thua kém gì ai. Thế mặc chúng nó, cho chúng nó xây dựng lấy cơ đồ của chúng nó?

lần nữa, râu của hai ông thông gia lại đan với nhau thành cái hàng rào hai màu. Hôn xong, ông Panteley Prokofievich ăn miếng dưa chuột héo, có nước, để đánh bạt mùi cái hôn ấy. Rồi xúc động vì nhiều tình cảm hỗn tạp hoà lẫn với nhau, nước mắt nước mũi ông cứ chảy ròng ròng.

Hai bà thông gia cũng ngồi ôm lấy nhau cái hòm lớn, bà nọ hét đến điếc tai bà kia. Vodka làm cho mặt bà Ilinhitna đỏ bừng bừng như đoá đào. Nhưng vodka lại làm cho mặt bà thông gia của bà tái xanh như quả lê rừng mùa đông gặp tiết đại hàn.

- Khắp thế gian nầy thể tìm đâu ra đứa như con bé nhà tôi đâu? Nó vâng lời bà, nó hiếu thuận với bà, nó quyết bao giờ vượt quyền bà đâu. Bà thông gia thân mến của tôi ơi, nó lại bà nửa lời nào đâu.

- Ối dào, bà bạn thân mến của tôi ạ. - Bà Ilinhitna vội ngắt lời bà kia, tay trái bà áp vào má, còn bàn tay phải đỡ khuỷu tay trái - Cái thằng chó đẻ ấy, tôi rầy la nó biết bao nhiêu lần rồi! Tối chủ nhật vừa qua, nó vốc thuốc lá bỏ vào bao, sắp sửa chơi, tôi lại bảo nó: "Cái quân nghịch tặc nghịch tử, quân chết tiệt kia, bao giờ mày mới bỏ được cái con ấy hử? Tao già như thế nầy rồi mà mầy còn định bôi tro trát trấu vào mặt tao bao nhiêu lâu nữa hử? Thằng Stepan nó vặn cổ mầy , chỉ rắc cái thôi?"

Mitka đứng trong bếp ghé mắt vào cái kẽ bên cánh cửa, nhòm vào phòng trong. Dưới chân Mitka, hai đứa em của Natalia xì xào với nhau.

Trong gian phòng xa nhất, ở góc nhà, Natalia ngồi mép cái lò bằng gạch dùng làm chỗ nằm. Nàng đưa cánh tay áo chật cặng lên lau nước mắt. cuộc sống mới lù lù tiến tới ngưỡng cửa, nó làm nàng lo sợ, nó làm tình làm tội nàng với bao nhiêu điều thể biết trước.

Trong nhà uống cạn chai vodka thứ ba. Mọi người quyết định cho dâu về nhà chú rể vào đợt đầu của lễ Chúa cứu thế.

--- ------ ------ ------ -------

1 Giữa thế kỷ 17, ở Nga có phong trào tôn giáo do tổng tư tế Avacum lãnh đạo sau đó thành lập nhiều giáo phái gộp lại thành ngành gọi là Cựu giáo (ND).

2 Sông Khop là nhánh bên trái, sông Tria là nhánh bên phải của sông Đông. (Lời chú của bản tiếng Nga).

3 Hoàng để nước Nga thời bấy giờ, đại diện cuối cùng của dòng Romanov ngai vàng của nước Nga, bị xử tử tháng 7 - 1918 (ND).

4 Dấu hiệu tượng trưng giao cấu, thường dùng thay lời chửi tục (ND).

Sông Đông Êm Đềm
Chương 19​

Nhà Korsunov bấn tinh bấn mù trong cảnh bận rộn lúc sắp đến ngày cưới. Người ta vội vã may nốt cho dâu những thứ đồ lót và mùng màn. Tối tối Natalia lại ngồi đan cho chồng chưa cưới của nàng chiếc khăn quàng bằng len dê lồm xồm, màu xám, và đôi găng cũng thế. Phong tục từ xưa là như vậy. Bà Lukinhitna, mẹ nàng, còng lưng đến khuya chiếc máy khâu để giúp chị thợ may mời từ trấn về.

Mitka vừa cùng bố và những người làm ở ngoài đồng về. Chưa kịp rửa ráy, chưa kịp lôi đôi ủng nhọn làm đồng ra khỏi hai bàn chân lên chai, nó vào ngay phòng trong, ngồi xuống bên cạnh Natalia. Làm khổ em là việc mà Mitka thích nhất.

- Mầy đan đấy à? - Nó hỏi gọn lọn, rồi nháy mắt chỉ cái khăn quàng có những cái ngù lồm xồm.

- Phải, em đan đấy, việc gì đến ?

- Cái con dở hơi nầy, mầy cứ đan , cứ đan . Rồi nó cho mầy mấy cái bạt tai để cảm ơn mầy.

- Sao vậy?

- Chẳng vì sao cả. Thằng Griska là bạn thân của tao, tao biết nó lắm chứ. Cái con chó dái ấy, nó cắn ai có bao giờ trước đâu.

- đừng có bậy, cứ làm như em chẳng biết gì về ấy bằng.

- Nhưng tao còn biết nhiều hơn mày. Hai chúng tao cùng học với nhau mà.

Mitka vờ thở dài não ruột, hai con mắt cứ dán vào hai bàn tay dùng chàng nạng đến sây sứt, cái lưng dài ngoẵng của nó cong hẳn xuống.

- Natasca 1 ạ, mày lấy nó đến khổ đời thôi! Tao thấy mày cứ ở nhà làm bà là tốt nhất. Mà mày thấy nó tốt nó hay ở chỗ nào cơ chứ? Hả? Nom chết khiếp được. Con ngựa thổ tả ấy mầy cưỡi nổi đâu. Mà nó lại còn dở hơi nữa chứ… Mày thử nhìn kỹ mà xem: nó chỉ là thằng bỏ !

Natalia giận lắm, nàng nuốt nước mắt và cứ cúi gục xuống chiếc khăn quàng, nom đến là tội nghiệp.

Mitka mủi lòng, vẫn tiếp tục ác:

- Nhưng điều chủ yếu là cái tính nó khô khan… Mầy còn khóc cái gì nữa chứ? Sao mày xuẩn thế. Natasca. Thôi cắt đứt ? Tao lập tức đóng yên con ngựa, phi sang bảo nó: nầy chớ có vác mặt đến nhà tao nữa nhé…

Cụ Grisaka cứu Natalia thoát nạn. Cụ bước vào phòng trong, tay cầm cái chàng nạng sần sùi gõ thử xem mặt sàn có chắc , còn tay kia vuốt vuốt bộ râu màu đay vàng rối như bòng bong. Cụ chọc chọc cái nạng về phía Mitka và hỏi:

- Thằng chết tiệt nầy, mày vác mặt đến đây làm gì hả?

- Cháu vào hỏi han xem nó thế nào thôi, ông ạ. - Mitka chống chế.

- Hỏi với han cái gì hả? Cái gì hả? Thằng chết tiệt, tao ra lệnh cho mày lập tức xéo khỏi chỗ nầy. đều… bước!

Cụ vung cái nạng tới trước mặt Mitka, hai cái chân khô quắt như hai que củi bước chập chững.

Cụ Grisaka dậm chân mặt đất nầy sáu mươi chín năm rồi. Cụ có dự chiến dịch Thổ nhĩ kỳ năm 1877, làm cần vụ theo hầu tướng Gurko 2, nhưng sau bị ghét bỏ, phải xuống chiến đấu dưới trung đoàn. Vì có thành tích chiến đấu ở Plépna và Rossis 3, cụ được thưởng hai huân chương thánh Gioóc và huy chương thánh Gioóc. Cụ về sống nốt cuộc đời với con trai và được tất cả mọi người trong thôn kính trọng vì đến già đầu óc cụ vẫn minh mẫn, tính tình lại thẳng thắn cương trực và đãi khách rất hậu. Những năm ngắn ngủi cuối đời cụ chỉ tiêu ma trong những hồi ức về thời xưa kia.

Mùa hè, từ lúc mặt trời mọc đến lúc mặt trời lặn, cụ chỉ ngồi cái bục đất đắp quanh nhà, lấy nạng vẽ những cái hình gì gì mặt đất hoặc gục đầu suy nghĩ với những hình ảnh mung lung, những ý nghĩ phiến đoạn chập chờn ra qua làn sương mù của lãng quên thành những phản quang mờ đục của hồi ức.

Cái lưỡi trai nứt nẻ của chiếc mũ cát- két - dắc bạc màu in cái bóng đen lên cặp mi thâm quầng của đôi mắt nhắm lại. Do cái bóng ấy, những vết nhăn má cụ nom như sâu hơn, bộ râu bạc phơ nhuộm thêm ánh xám xám. thứ máu đen như bùn đất đen trong khe núi lừ đừ chảy trong những ngón tay bắt chéo cái nạng, trong hai bàn tay, trong những mạch máu đen sì sưng phồng.

Máu mỗi năm lạnh . Cụ Grisaka than vãn với Natialia, đứa cháu của cụ:

- Bít- tất len cũng chẳng làm hai bàn chân ông ấm thêm chút nào. Cháu của ông, cháu lấy móc móc cho ông đôi ấm nhé.

- Ông lạ đấy, ông ạ, bây giờ là mùa hè cơ mà! - Natalia vừa cười vừa ngồi xuống cái bục đất bên cạnh ông và cứ nhìn cái tai nhăn nheo vàng vàng rất to của ông.

- Cháu của ông ạ, cũng thế thôi mà, mùa hè mùa hè, nhưng máu ông cứ lạnh ngắt như đất đào dưới sâu lên ấy.

Natalia nhìn cái lưới những mạch máu bàn tay ông và nhớ lại rằng hồi Natalia còn bé lắm, có lần người ta đào cái giếng trong sân và Natalia lấy đất sét nhão trong cái thùng ra, để nặn những con búp bê rất nặng và những con bò có hai cái sừng đến là dễ gãy. Natalia hồi tưởng rất sống động cảm giác lúc nàng chạm tay vào chất đất sức sống, lạnh như băng lấy từ chỗ sâu năm xa- gien lên, và bây giờ nàng kinh hãi nhìn hai bàn tay ông, hai bàn tay già nua màu đất sét, đầy những vết da mồi nâu nâu.

Natalia thấy như phải là thứ máu đỏ vui tươi mà là chất bùn đất sét nâu xanh chảy trong hai bàn tay ông.

- Ông có sợ chết hả ông? - Natalia hỏi.

Cụ Grisaka quay cái cổ ngẳng nhăn nheo, nhằng nhịt những mạch máu khô, tựa như muốn lôi nó ra khỏi cái cổ đứng của chiếc áo quân phục tàng, chòm râu bạc xanh rung rung.

- Ông chờ thần chết như người khách quý đây. đến lúc rồi còn gì… ông sống nhiều, lính phục vụ nhà vua, và trong đời ông, ông uống biết bao nhiêu vodka rồi, - cụ mỉm cười thêm để lộ hai hàm răng trắng loá, hai con mắt nhăn nhúm rung rung.

Natalia vuốt vuốt tay ông rồi đứng dậy chỗ khác, còn cụ Grisaka vẫn cứ ngồi lại bục đất và khom lưng dùng cái nạng có chỗ tay cầm mòn bóng vẽ những hình lăng nhăng mặt đất.

Cụ ngồi đấy trong bộ quân phục xám xám vá nhiều chỗ. Mấy cái khuyết màu đỏ tươi cái cổ đứng chật sát lúc nào nom cũng tươi cười rất trẻ, rất linh lợi.

Bề ngoài cụ Grisaka nhận cái tin Natalia lấy chồng cách khá bình tĩnh, nhưng trong thâm tâm cụ vừa đau lòng vừa bực mình. Ở bàn ăn, Natalia thường dành cho cụ miếng ngon nhất. Natalia giặt giũ đồ lót, đan tất, vá mạng quần áo ngoài cho cụ. Vì thế, sau khi biết tin ấy, cụ nhìn Natalia bằng cặp mắt nghiêm khắc trong khoảng hai ngày.

- Cái họ Melekhov có những thằng - dắc khá lắm đấy. Mồ ma lão Prokofi là tay rất dũng cảm. biết mấy đứa cháu của lão bây giờ như thế nào? Thế nào hả?

- Mấy thằng cháu ông cụ cũng đến nỗi gì, - Miron Grigorievich trả lời qua loa cho xong chuyện.

- Nhưng thằng Grisaka là thằng mất dạy, chẳng biết lễ phép là gì cả. Mấy hôm trước tao ở nhà thờ ra, nó gặp cũng chẳng thèm chào. Ngày nay người già cả còn được quý trọng lắm nữa rồi.

- Thằng bé ấy cũng ân cần chu đáo đấy cha ạ. - Bà Lukinhitna chống chế cho con rể tương lai.

- Sao hử? Mày bảo là nó ân cần chu đáo à? Thế cũng được, trăm nhờ Chúa thôi. Chỉ cần nó vừa ý con Natalia là được…

Cụ Grisaka gần như chẳng dự gì vào buổi lễ đính hôn. Cụ ở nhà trong ra, ngồi vào bàn lát, vất vả lắm mới nuốt trôi được chén vodka qua cái cuống họng như tắc lại. Rồi cụ nóng người lớn, cảm thấy mình chuếnh choáng, bèn bỏ ngay. Trong hai ngày liền, cụ cứ nhay nhay miệng, rung rung bộ râu nửa trắng nửa xanh, lặng lẽ theo dõi cái vẻ vừa mừng vừa lo của Natalia. Nhưng sau đó xem ra cụ cũng nguôi nguôi.

- Natasca? - Cuối cùng cụ gọi cháu .

Natalia lại gần ông.

- Thế nào cháu, cháu của ông, bây giờ có lẽ cháu vui lắm đấy nhỉ? Có phải thế ?

- Chính cháu cũng chẳng biết nữa, ông ạ, - Natalia thú nhận.

- Hừ- hừ… hừ- hừ… con bé nầy… Thôi, cầu Chúa che chở cho cháu, cầu Chúa. - Rồi cụ buồn bực mắng Natalia, giọng chua xót - Con bé nầy tệ , mày cũng chẳng chờ ông chết rồi hãy lấy chồng… có mày ở nhà, ông sống cũng đến khổ.

Mitka ở trong bếp nghe trộm câu chuyện, đến lúc nầy mới chõ ra:

- Ông ạ, có lẽ ông còn sống hàng trăm năm nữa, thế mà nó cứ phải chờ đấy chắc? Ông đùa dai bậc nhất đấy?

Cụ Grisaka giận tái xanh tái tím, thở ra hơi nữa. Cụ gõ cái nạng xuống đất, giậm chân:

- Câm ngay, đồ chết tiệt, đồ chó đẻ! Xéo! Xéo đằng nào xéo! À cái thằng nầy, mày là đồ quỷ dữ! Quân nghe trộm, đồ nghịch tặc nghịch tử!

Mitka cười hì hì chạy ra sân. Cơn phẫn nộ của cụ Grisaka còn kéo dài rất lâu. Cụ chửi Mitka ngớt miệng, hai cái chân bít tất len ngắn cổ của cụ cứ run bần bật, nhất là ở chỗ đầu gối.

Natalia có hai đứa em là Maritka chừng mười hai tuổi và Gripka tám tuổi. Gripka là con bé rất ranh mãnh, tinh nghịch. Cả hai đều mong mau chóng đến ngày cưới chị.

Hai người làm công thường xuyên cho nhà cũng giấu nổi vẻ vui mừng. Họ chỉ mong được chủ cho chén bữa tuý luý và trong thời gian cả nhà vui chơi được nghỉ hai ngày. người cao lêu đêu như cái cần kéo nước giếng. ta vốn là dân Ukraina, vùng Bôgutra, và có cái họ hết sức kỳ quặc: Get- Baba.

Năm nào ta cũng phải có hai lần tuý luý càn khôn, lần nào cũng tiêu hết tiền công, bán sạch đồ đạc. Từ lâu Get- Baba có cái cảm giác ngao ngán buồn nôn quen thuộc của kẻ sắp đến thời kỳ lên cơn rượu, nhưng ta vẫn cố nhịn để ngày mở màn thời kỳ chai bố chai con của mình ăn khớp với lễ cưới.

Người thứ hai là gã - dắc gầy gò, đen thủi, người trấn Migulinskaia, tên là Mikhey. Mikhey mới đến ở cho nhà Korsunov chưa bao lâu. Cơ nghiệp bị cháy ra tro, Mikhey phá sản phải đem thân làm mướn. Sau khi kết bạn với Getko (người ta thường gọi tắt Get- Baba là Getko), Mikhey bắt đầu thỉnh thoảng cũng có chén chú chén . Mikhey là chàng mê ngựa như điếu đổ. hôm rượu vào, ta khóc rống lên, rồi vừa lau nước mắt khuôn mặt nhọn hoắt chẳng có sợi lông mày nào, vừa sán đến bên cạnh Miron Grigorievich mà lải nhải:

- Ông chủ ơi! Ông chủ quý của tôi ơi? Hôm cưới nhà ta, ông cho thằng Mikhey nầy cầm cương trong đoàn xe đưa dâu nhé. Ông được xem Mikhey nầy đánh xe như thế nào! Mikhey nầy có thể cho xe xông qua đám cháy mà ngựa bị xém mất sợi lông nào đâu. Xưa kia Mikhey nầy cũng từng có ngựa riêng đấy…

Chao ôi!

hiểu sao cái chàng lầm lì cau có, quen sống độc như Getko lại quấn quít với Mikhey. Getko thường chỉ có câu đùa để trêu Mikhey:

- Nầy Mikhey, cậu có nghe thấy ? Cậu người trấn nào thế?

Getko vừa hỏi vừa chùi hai bàn tay dài quá đầu gối, rồi lại đổi giọng tự trả lời: "Migulinskaia". - Nhưng tại sao cậu lại ăn nhiều làm biếng như thế nhỉ? - "Cái giống người vùng tớ nó vốn dĩ như thế đấy". Lần nào Getko cũng vỗ tay đen đét vào hai cẳng chân dài ngoẵng, khô đến vang lên như chuông, cười đến khản cả tiếng về câu đùa nhắc nhắc lại mãi chán ấy. Còn Mikhey căm hờn nhìn khuôn mặt nhẵn thín cùng với chỗ lộ hầu rung rung cổ Getko, chửi Getko là "đồ cú vọ", là "cái vảy ghẻ".

Lễ cưới được quyết định cử hành vào thời kỳ ăn mặn đầu tiên. Chỉ còn ba tuần nữa thôi. Ngày Đức Mẹ lên trời 4, Grigori đến thăm vợ chưa cưới của chàng. Grigori ngồi lát bên cái bàn tròn trong căn phòng , ăn hạt hướng dương và quả óc chó cùng với vài , bạn của Natalia, rồi ra về. Natalia đưa tiễn Grigori. Ra đến hiên nhà kho chỗ con ngựa của Grigori thắng cái yên mới toanh rất đẹp được cho ăn trong máng. Natalia luồn nhanh tay vào trong ngực áo, đỏ mặt ngước hai con mắt đắm đuối nhìn Grigori, rồi nhét vào tay chàng nắm vải vo tròn còn ấm hơi cặp vú đồng trinh của mình.

Grigori nhận quà, nhe hàm răng trắng loá như răng chó sói ra hỏi:

- Cái gì thế nầy?

- xem biết… em thêu cái túi đựng thuốc đấy.

Grigori ngập ngừng kéo Natalia vào lòng, định hôn nàng nhưng Natalia hết sức ấn hai tay vào ngực Grigori, mềm mại ưỡn người ra, và hốt hoảng đưa mắt về phía mấy cái khung cửa sổ:

- Người ta trông thấy đấy?

- Mặc cho họ trông thấy.

- Ngượng chết được…

- Lần đầu tiên thế thôi, - Grigori giải thích.

Natalia giữ dây cương. Grigori cau mày đưa chân đón lấy cái bàn đạp khía răng cưa. Chàng ngồi lại cho thoải mái cái đệm yên, rồi cho ngựa ra khỏi sân. Natalia mở cổng lớn, đưa tay lên mắt nhìn heo: Grigori cưỡi ngựa theo kiểu Kalmys, người hơi vẹo sang bện trái, cái roi vung vẩy nom rất ngang tàng.

"Còn mười ngày nữa", - Natalia thầm nhẩm tính, rồi thở dài và mỉm cười.

--- ------ ------ ------ -------

1 Tên dùng để gọi Natalia cách thân mật (ND).

2 (1828 - 1901) Thống soái của quân đội Nga hoàng trong cuộc chiến tranh Nga - Thổ 1877 (ND).

3 Hai thành phố bị quân Nga đánh chiếm trong cuộc chiến tranh Nga- Thổ, 1877 (ND).

4 Ngày 15 tháng tám (ND).