Sông Đông Êm Đềm
Chương 165​

Hôm sau, Grigori trao quyền chỉ huy sư đoàn cho tên trung đoàn trưởng rồi cùng Prokho Zykov về Vosenskaia.

Bên ngoài Karginskaia có cái đầm Rogotkinsky nằm dưới đáy vùng lòng chảo. Ngỗng trời sà xuống nghỉ đen kịt dưới đầm.

Prokho giơ roi chỉ về hướng cái đầm, cười và :

- Grigori Panteleevich nầy, bắn được con ngỗng trời thú nhỉ. Chúng ta có thể đem nhắm vodka được đấy!

- Chúng mình hãy tới gần chút, mình thử phát súng trường xem sao. Xưa kia mình bắn cũng tồi đâu.

Hai người cho ngựa xuống khoảng lòng chảo. Prokho giữ hai con ngựa đứng lại sau chỗ nhô ra của ngọn gò, còn Grigori cởi áo ca- pôt, khoá chốt an toàn rồi bò theo cái khe nông, lởm chởm những đám cỏ dại xám xịt còn lại từ năm ngoái. Chàng bò rất lâu gần như ngẩng đầu lên, chẳng khác gì trong khi trinh sát mà phải mò tới vọng tiêu bí mật của địch, cũng như hồi mặt trận của cuộc chiến tranh chống Đức, chàng bắt tên lính gác Đức ở gần Stokhot. Cái màu cứt ngựa phai của chiếc áo quân phục cổ chui lẫn với màu đất xanh xanh nâu nâu. Cái khe che cho chàng khỏi cặp mắt rất tinh của con ngỗng canh gác trông thấy. Nó co chân đứng bên bờ nước, mô đất nâu còn lại sau trận lũ mùa xuân. Grigori bò đến tầm bắn gần nhất rồi nhổm lên chút.

Con ngỗng canh gác quay quay cái đầu như đầu rắn, màu xám đá, nhìn quanh cách căng thẳng. Phía sau nó, đàn ngỗng hạ cánh tản mát mặt nước nom như cái màn xám đen. Chốc chốc những con ngỗng lại kêu quàng quạc và ngụp đầu xuống nước. Từ mặt đầm đưa tới tiễng ngỗng kêu khe khẽ và tiếng nước lõm bõm.

"Có thể bắn với thước nhắm cố định được đây", - Grigori nghĩ thầm rồi hồi hộp áp đế súng vào vai và đưa đầu ruồi nhằm vào con ngỗng canh gác.

Sau phát súng, Grigori nhảy chồm lên, những tiếng vỗ cánh và những tiếng kêu ầm ĩ của đàn ngỗng làm chàng ù tai. Con ngỗng bị chàng nhắm bắn hối hả bay vụt lên cao, những con khác đều bay lên, lượn tròn thành đám dày đặc cái đầm. Grigori buồn bực nã luôn vào đàn chim vừa cất cánh hai phát súng nữa và đăm đăm nhìn theo xem có con nào rơi xuống , rồi tới chỗ Prokho.

- Xem kìa? Xem kìa? - Prokho kêu lên.

nhảy lên yên, hết sức rướn thẳng người, giơ roi chỉ về phía đàn ngỗng bay xa dần khoảng bao la xanh ngắt.

Grigori quay lại, chàng run bắn lên vì sung sướng và vì xúc động do cuộc săn đem lại. con ngỗng tách rời khỏi đàn dàn thành đội hình, bay thấp hẳn xuống, chậm lại, cánh đập loạn xạ.

Grigori kiễng chân, đưa tay lên che mắt nhìn theo. Con ngỗng tạt sang bên trong lúc cả đàn hoảng hốt kêu ầm ĩ, từ từ là xuống thấp, cánh đập yếu dần và bỗng nhiên lộn thẳng từ tầm cao rất lớn xuống như hòn đá, chỉ thấy hai lớp lông trắng loá bên trong cánh nhấp nhoáng dưới ánh nắng.

- Lên ngựa!

Prokho toe miệng ra cười, cho ngựa chạy tới và ném dây cương cho Grigori. Hai người cho ngựa xông lên gò, chạy nước kiệu chừng tám mươi xa- gien.

- Nó đây rồi!

Con ngỗng vươn cổ, xòe rộng hai cánh, nằm sấp như ôm hôn lần cuối cùng mảnh đất thô bạo nầy. Grigori xuống ngựa, khom hẳn lưng nhặt con ngỗng bị bắn rơi.

- Nó bị bắn trúng chỗ nào thế? - Prokho tò mò hỏi.

ra viên đạn xuyên thủng phần dưới mỏ của con ngỗng làm bật mảnh xương bên cạnh mắt. Thần chết đuổi kịp nó giữa lúc nó bay, giằng lấy nó khỏi cái đội hình chữ nhân của cả đàn và ném nó xuống đất.

Prokho gài con ngỗng vào yên ngựa. Hai người lại lên đường. Đến Batki để ngựa lại và qua sông bằng thuyền.

Tới Vosenskaia, Grigori nghỉ chân ở nhà ông già quen biết, bảo quay ngay con ngỗng, còn mình tới bộ tư lệnh mà sai luôn Prokho kiếm vodka, chè chén mãi tới khi hoàng hôn. Trong khi chuyện, ông cụ chủ nhà có ý than vãn.

- Lâu lắm rồi, bác Grigori Panteleevich ạ, trong vùng ta các ông quan lớn ở Vosenskaia hoành hành ngang ngược quá lắm rồi.

- Các ông quan lớn nào?

- Các ông quan lớn tự phong ấy mà… Kudinov và những ông tướng khác.

- Nhưng chuyện gì thế?

- Họ vẫn cứ áp bức các hộ ngụ cư. Những người nào theo bọn Đỏ gia đình họ đàn bà, con , người già đều bị bắt giam. Bà thông gia của tôi cũng vì thằng con trai mà bị bắt giam đấy. Như vậy chẳng còn phải trái gì nữa rồi. Đây, tỉ dụ như nếu bác bỏ theo bọn Kadet về vùng sông Đông mà bọn Đỏ bắt bỏ tù ông cụ nhà bác, ông Panteley Prokofievich ấy, thử hỏi có đúng hay ?

- Tất nhiên rồi!

- Thế mà bây giờ các ông ấy ở đây lại bắt người ta bỏ tù đấy. Bọn Đỏ đến đây xúc phạm tới ai cả, thế mà bọn nầy lại giở trò chó má, mỗi ngày hung hãn, còn làm thế nào ngăn họ được nữa rồi!

Grigori đứng dậy, với lấy cái áo ca- pôt vắt thành giường, người hơi lảo đảo. Rượu vào làm chàng ngà ngà say.

- Prokho? Gươm đâu? Khẩu Mauser đâu?

- Grigori Panteleevich!

- can gì đến cậu, bảo đưa gì đưa ngay đây.

Grigori đeo gươm, đeo súng ngắn, cài khuy áo ca- pôt, thắt dây lưng rồi bước thẳng ra quảng trường, tới chỗ trại giam. tên - dắc thuộc đơn vị chiến đấu đứng gác ở cổng chặn đường chàng.

- Có giấy vào cửa ?

- Xéo ngay! Tao bảo tránh ra ngay!

- có giấy vào cửa ai tôi cũng thể cho vào được. có lệnh cho vào bừa.

Grigori chưa kịp rút thanh gươm ra được nửa tên kia chuồn vào trong cửa. Grigori rời tay khỏi cán gươm, bước theo vào trong hành lang.

- Gọi giám mục ra đây cho ta! - Chàng gầm lên.

Mặt chàng tái nhợt , cái mũi gãy sống khoằm hẳn xuống cách hung dữ, bên lông mày cong lên.

tên - dắc bé làm nhiệm vụ coi tù chạy tới, chân hơi khập khiễng, tên thư ký chưa đến tuổi trưởng thành ngó cổ từ trong phòng giấy ra xem. Chẳng mấy chốc chính tên chúa ngục cũng mò ra, mặt giận bừng bừng, nhưng nom vẫn còn ngái ngủ.

- có giấy phép vào cửa, có biết như thế ra sao ?

quát rầm lên, nhưng đến khi nhận ra Grigori và nhìn vào mặt chàng hoảng hốt lắp bắp:

- ra là ngài, ngài… đồng chí Melekhov đấy ư? Đồng chí đến đây có việc gì thế?

- Các chìa khoá phòng giam?

- Của các phòng giam ấy à?

- Sao thế hử, tao còn phải nhắc lại cho mày bốn mươi lần nữa hay sao? Đâu? Đưa ngay chìa khoá đây, đồ chó đẻ!

Grigori bước tới trước mặt tên chúa ngục. Tên kia lùi lại, nhưng vẫn bằng giọng khá rắn rỏi:

- Tôi đưa chìa khoá đâu. Đồng chí có quyền!

- Qu- u- uyền à?

Grigori nghiến răng rút phắt thanh gươm. Trong tay chàng thanh gươm rú lên vẽ vòng tròn loang loáng dưới cái trần hành lang thấp lè tè. Tên thư ký và những tên coi ngục chạy tán loạn như hai con chim sẻ khiếp hãi. Còn tên chúa ngục đứng áp vào tường, mặt nhợt nhạt hơn cả bức tường. rít qua kẽ răng:

- Đồng chí cứ làm bừa ! Chìa khoá đây… Nhưng tôi đưa lên !

- Tao làm bừa cho mầy xem. Chúng mầy chui rúc ở đây, ở hậu phương, quen rồi! Chúng mầy ở đây chỉ hùng hảo hán trong việc bắt giam đàn bà và các ông già! Tao thay tất cả chúng mầy ở đây ! Cút ra mặt trận, lũ khốn kiếp, nếu tao chém mất mạng ngay bây giờ?

Grigori tra mạnh thanh gươm vào vỏ, giáng cho tên chúa ngục hết hồn hết vía quả đấm vào cổ, rồi vừa đấm vừa đá xô ra cửa và gầm lên:

- Ra mặt trận! Xéo ngay! Xéo ngay! Mẹ mầy chứ… Đồ chấy rận ở hậu phương!

Grigori tống cổ tên chúa ngục rồi lại nghe thấy những tiếng huyên náo ở sân trong trại giam bèn chạy vào. Ba tên coi ngục đứng ở gần cửa bếp. tên giật cái củ tỏi hoen rỉ của khẩu súng trường kiểu Nhật, liến thoắng kêu lên, giọng sôi nổi:

- Nó phá ngục! Phải chống cự lại mới được! Các qui tắc cũ định như thế nào?

Grigori rút luôn khẩu Mauser ra, mấy tên coi ngục xô nhau chạy theo lối vào bếp.

- Ra ngoài cả! Về nhà hết! - Grigori mở toang cửa các phòng giam chật ních những người, lắc chùm chìa khoá, quát to như lệnh vỡ.

Chàng thả tất cả những kẻ bị giam, chừng trăm người. Những người sợ dám ra, đẩy hết ra ngoài phố rồi đóng chặt cửa các phòng giam trống rỗng.

Dân chúng bắt đầu kéo đến đứng túm tụm ở cửa nhà tù. Những người bị giam đổ xô từ trong cửa ra quảng trường. Họ ngơ ngác nhìn quanh rồi so vai rụt cổ bỏ về nhà. Lúc nầy những tên - dắc thuộc trung đội cảnh vệ mới xốc gươm chạy từ bộ tư lệnh đến trại giam. Chính tên Kudinov cũng lật đật chạy tới.

Grigori là người cuối cùng bước ra khỏi cái trại giam vắng tanh. Chàng chửi tục tĩu bọn đàn bà tò mò xì xào bàn tán, len qua đám người đứng chen chúc rồi gù gù cái lưng, lững thững bước tới trước mặt Kudinov. Chàng quát những tên - dắc thuộc trung đội cảnh vệ chạy tới, nhận ra mình và chào mình:

- Về trại ngay, cái bọn ngựa giống nầy? Sao thế, có gì mà chúng mầy chạy nhốn nháo, mà đỏ mặt đỏ mày lên như thế hử? đều… bước.

- Chúng tôi cứ tưởng bọn tù trong nhà giam phá ngục, đồng chí Melekhov ạ!

- Cái thằng văn thư oắt con lại chạy đến bảo: "Có thằng cha mặt đen nào đó đến phá khoá!"

- Té ra chỉ là báo động giả!

Bọn - dắc cười cười quay trở lại. Kudinov vội vã đến trước mặt Grigori, vừa vừa sửa lại những món tóc xoã xuống dưới chiếc mũ cát- két.

- Chào cậu, Melekhov. Có việc gì thế?

- Chào cậu Kudinov! Mình vừa phá nhà tù của các cậu đấy.

- Vì lý do gì vậy? Sao lại làm như thế?

- Mình thả tất cả ra, có thế thôi… Sao, làm gì mà trợn mắt lên như thế hử? Các ở đây đựa vào lý do gì để bắt giam đàn bà và người già của các hộ ngụ cư hử? Lại còn có việc gì nữa a? Các liệu hồn đấy, Kudinov!

- Cậu được làm bừa bãi như thế. Đó là việc hoành hành ngang ngược.

- Tôi tống mẹ vào nhà tù, làm bừa cho mà xem? Tôi lập tức điều trung đoàn của tôi từ Karginskaia về đây, lúc đó thấy quỷ dữ bắt mẹ các !

Rồi bất thình lình Grigori nắm lấy cái dây lưng kiểu Kavkaz bằng da dầu của Kudinov rồi vừa lắc vừa khẽ với vẻ phẫn nộ lạnh như tiền:

- có muốn tôi lập tức mở tung mặt trận ra ? có muốn tôi lập tức lấy ngay cái mạng ? Chà, cái thằng như … - Grigori nghiến răng ken két, nhưng thấy Kudinov lặng lẽ mỉm cười bèn buông ra. - Làm gì mà nhăn nhăn nhở nhở như thế hả?

Kudinov sửa lại chiếc dây lưng rồi khoác tay Grigori.

- Thôi lại chỗ mình . Nhưng có gì mà cậu phải cáu kỉnh tức tối như thế? Nếu bây giờ mà cậu được trông thấy mặt cậu nhỉ: cứ y như con quỷ dữ ấy… Người em ạ, bọn mình ở đây nhớ cậu lắm đấy. Còn cái chuyện trại giam chỉ là lặt vặt đáng kể… Cũng được thôi, thả ra thả, có tai vạ gì đâu… Mình bảo em để họ thôi mới được. Kẻo rồi lại bắt tất cả những người đàn bà có chồng theo bọn Đỏ trong các hộ ngụ cư… Nhưng tại sao cậu lại làm mất uy tín của bọn mình? Chà, Grigori? Cậu quả là ngang ngược quá lắm! Cậu chỉ cần đến bảo mình: "Thế nầy nầy, phải thả bớt tù ra mới được, cậu hãy tha những người nầy, những người nầy ra". Thế là chúng mình xem lại danh sách và thả số ngay. Nhưng cậu lại thả luôn tất cả! Cũng may là số tù quan trọng bọn mình đem nhốt riêng, nếu cậu thả mất hết hiểu như thế nào? Cậu nóng như lửa ấy! - Kudinov vỗ vai Grigori, cười khà khà - Xảy ra chuyện như thế mà trái ý cậu bị cậu giết cũng chưa biết chừng. Hoặc rất có thể là cậu còn kéo bọn - dắc làm loạn nữa đấy…

Grigori giật tay mình ra khỏi tay Kudinov, đứng lại bên cạnh ngôi nhà của bộ tư lệnh.

- Các ở đây núp sau lưng chúng tôi đều là hùng hảo hớn cả. Bắt con nhà người ta nhốt đầy nhà tù… đem bản lĩnh của ra ngoài kia, ra mặt trận mà thi thố hơn.

- Grigori ạ, trước kia mình thi thố cũng chẳng kém gì cậu đâu. Thế bây giờ cậu hãy ngồi vào cái ghế của mình, còn sư đoàn của cậu mình nắm…

- được đâu, tôi cũng giã ơn?

- thấy chưa!

- Thôi tôi muốn nhiều lời với về chuyện nầy nữa. Bây giờ tôi về nhà nghỉ ngơi tuần. ốm, biết bệnh gì. Mà bên vai của tôi cũng có vết thương .

- Ốm bệnh gì thế?

- Nhớ nhà, - Grigori cười nhạt. - Lòng dạ cứ loạn cả lên…

- Thôi, đừng đùa nữa, cậu bị sao thế? Ở chỗ chúng mình có tay bác sĩ, có lẽ là giáo sư cũng chưa biết chừng. Chúng mình tóm được ở ngoại ô trấn Sumilinskaia, cùng với bọn thuỷ binh. tay cỡ đấy, đeo kính đen. Hay để khám cho cậu nhé!

- Thôi mặc mẹ !

- Cũng chẳng sao, cậu cứ về nghỉ ngơi . Còn sư đoàn cậu trao cho cậu nào rồi?

- Cho Riaptrikov.

- Nhưng cậu hãy hượm , đâu mà vội? Cậu hãy kể xem tình hình ngoài ấy như thế nào ? Nghe cậu chém giết ghê lắm có phải ? Đêm qua có cậu kể lại rằng bọn thuỷ binh bị cậu chém vô số ở gần Klimovka. Có đúng thế ?

- Thôi tạm biệt!

Grigori bỏ , nhưng vừa được vài bước quay nửa người lại gọi Kudinov:

- Nầy! Nếu tôi còn nghe các lại bắt bớ…

- , có những chuyện ấy nữa đâu! Cậu cứ yên tâm! Cứ nghỉ ngơi !

° ° °

Ánh sáng theo mặt trời rút về phía tây. Hơi lạnh lùa vào từ sông Đông, từ mặt nước lũ. đàn chim sẻ ríu rít bay qua đầu Grigori. Chàng vừa vào tới trong sân có những tiếng trầm trầm của loạt đạn pháo là theo mặt nước vẳng tới theo dòng sông Đông, từ nơi nào đó trong vùng du mục của trấn Kazanskaia.

Prokho hấp tấp đóng yên cho hai con ngựa, rồi vừa dắt dây cương vừa hỏi:

- Bây giờ chúng mình chuồn về nhà chứ? Về thôn Tatarsky.

Grigori lặng lẽ tiếp lấy dây cương, lặng lẽ gật đầu.

Sông Đông Êm Đềm
Chương 166​

Vì tráng đinh - dắc vắng cả nên thôn Tatarsky trống trải và buồn tẻ hẳn . Đại đội bộ binh của thôn có thời kỳ bị ghép vào trung đoàn của sư đoàn 5 và bị diều sang tả ngạn sông Đông.

Cũng hồi ấy, các đơn vị Hồng quân được bổ sung thêm bằng những lực lượng tăng viện đều từ Blasov và Povorino tới mở đợt tấn công rất mạnh từ phía đông bắc, chiếm được loạt thôn của trấn Elanskaia. Trong trận chiến đấu ác liệt ở các đường vào thị trấn, quân phiến loạn thắng thế. Chúng chiếm được ưu thế như vậy là vì hai trung đoàn Elansky và Bukanovsky chịu áp lực của trung đoàn Hồng quân Moskva và hai đại đội kỵ binh nhận được những lực lượng tăng viện rất mạnh. Theo bờ bên trái sông Đông, trung đoàn Bốn của sư đoàn phiến loạn số I (trong dó có cả đại đội của thôn Tatarsky), đại đội pháo gồm ba khẩu đội và hai đại đội kỵ binh dự bị tiến từ Vosenskaia về phía Elanskaia. Ngoài ra bên hữu ngạn còn điều những lực lượng tăng viện đáng kể tới hai thôn Plesakov và Madveevsky ở bên kia sông Đông, cách thị trấn Epanskaia từ ba tới năm vec- xta. ngọn gò Kripsky bố trí trung đội pháo. Trong số những tên phụ trách máy nhắm có gã - dắc người thôn Kripsky lừng danh là tay bách phát bách trúng. Ngay từ phát đầu, gã diệt được ổ súng máy của Hồng quân rồi sau đó, vài loạt đạn ghém bắn trùm lên đội hình chiến đấư của Hồng quân bố trí trong đám xích dương bắt các chiến sĩ

Hồng quân phải chồm dậy rút lui. Trận chiến đấu kết thúc với thắng lợi về phía quân phiến loạn. Bọn phiến loạn truy kích sát gót các đơn vị Hồng quân rút lui, bức các đơn vị đó phải kéo sang bên kia sông Elanska. Trong cuộc truy kích, chúng dùng tới mười đại đội kỵ binh và ngọn gò ở gần thôn Zatolovsky, chúng đuổi kịp và chém chết toàn bộ đại đội kỵ binh Hồng quân.

Từ hồi ấy, những tên "bò binh" của thôn Tatarsky lăng xăng xuôi ngược những ngọn đồi cát bên tả ngạn. Bọn - dắc trong đại đội hầu như có tên nào về phép. Mãi đến lễ Phục sinh, gần nửa đại đội bất thần có mặt cùng lúc trong thôn, cứ như theo ước định sẵn. Chúng ở lại nhà ngày, chén bữa chấm dứt tuần chay rồi thay đồ lót, vơ vét ít mỡ chài muối, bánh mì khô và những thức ăn khác trong nhà, kéo đàn kéo lũ vượt sang bên kia sông Đông tiến về hướng Elanskaia như những con chiến thăm đất thánh chỉ có điều là với cây súng trường thay chiếc gậy hành hương. Từ ngọn gò của thôn Tatarsky, từ những trái núi ven sông Đông, vợ họ, mẹ họ, em họ nhìn theo tiễn đưa họ. Những người đàn bà gào khóc, lấy góc khăn bịt đầu hay khăn san lau những cặp mắt khóc sưng húp, hỉ mũi vào vạt váy lót… Trong khi đó những tên - dắc Khristonhia, Anikey, Panteley Prokofievich, Stepan Astakhov và nhiều tên khác lê bước bên kia sông Đông, sau dải rừng ngập nước lũ, những ngọn đồi cát. Những cái túi gai đựng thức ăn lủng lẳng mũi súng mắc lưỡi lê, những bài dân ca vùng đồng cỏ buồn như mùi bách lý hương chập chờn theo gió, những câu chuyện trao đổi thẫn thờ giữa bọn - dắc… Chúng ra chẳng có gì vui vẻ, nhưng bụng được no và quần áo được giặt sạch . Trước hôm lễ, vợ chúng hay mẹ chúng đun nước cọ rửa cho chúng những chỗ cáu bẩn bám chặt mình, chải hết cho chúng những con chấy thèm khát máu lính tráng. Tội gì mà chẳng ở nhà vui thú điền viên. Thế mà bây giờ lại phải ra tìm cái chết…

Và thế là chúng ra . Những tên còn trẻ tháo những đôi ủng dài hay ủng ngắn, chân lớp cát ấm ấm. Chúng là những thằng thiếu niên mười sáu mười bảy vừa mới bị gọi vào hàng ngũ của quân phiến loạn. hiểu sao chúng tự nhiên cảm thấy sung sướng, trong bọn chúng thường nổ ra những cuộc trò chuyện vui như pháo ran, chúng hát bằng giọng mới vỡ, chưa rắn rỏi. Đối với chúng, chiến tranh là điều mới lạ, gần như trò chơi của con nít. Những ngày đầu, chúng nhô đầu lên khỏi ụ đất ẩm che phía trước chiến hào, lắng nghe tiếng đạn rú. Bọn - dắc cựu chiến binh gọi chúng cách khinh bỉ là "cỏ tơ" và ngay trong thực tế, dạy chúng đào chiến hào, bắn súng, đeo các đồ trang bị trong khi hành quân, chọn chỗ nấp tốt nhất, lại dạy chúng cả cách dùng lửa đốt rận, cách dùng vải bọc chân thay bít tất thế nào cho chân đỡ mỏi và bàn chân có thể " dạo" trong giầy. Và những thằng "lính sữa" đó cứ giương những cặp mắt đầy ngạc nhiên như mắt chim nhìn cái thế giới chiến tranh chung quanh, cứ ngẩng đầu ngó ra ngoài chiến hào, lòng dạ cồn cào vì tò mò, chỉ muốn được trông thấy "bọn Đỏ" cho đến khi bị viên đạn của Hồng quân bắn trúng. Nếu vết thương chí mạng người "chiến sĩ" mười sáu tuổi ấy chỉ lớn lên đến thế thôi và mười sáu tuổi đời ngắn ngủi chẳng đem lại được gì cho ta.

Thằng bé lớn tướng ấy nằm xuống mãi mãi với hai bàn tay to bè bè của thằng con trai, hai cái tai vểnh sang hai bên và chỗ lộ hầu mới nhú cái cổ mảnh khảnh chưa phải là cổ của kẻ thành niên. Người ta mang nó về thôn xóm chôn rau cắt rốn, vùi xác nó xuống bên cạnh những nấm mồ trong đó ông cha cụ kỵ nó thối rữa. Mẹ nó vỗ hai bàn tay đen đét ra đón nó, gào khóc biết bao nhiêu lâu cho kẻ khuất, rứt từng nắm tóc cái đầu bạc phơ. Rồi sau đó, khi nó được mồ yên mả đẹp, khi đất mồ khô lại, người mẹ càng già xọm thêm, lưng càng còng xuống sát đất hơn, vì những nỗi bi thương bao giờ nguôi trong lòng, người mẹ đến nhà thờ làm lễ cầu hồn cho thằng Vanhiuska hay thằng Xemuska của bà vừa bị "hy sinh".

Cũng có thể là viên đạn bắn chết thằng Vanhiuska hay thằng Xemuska ấy, mà chỉ đem lại cho nó dịp làm quen với tính chất tàn khốc, ác nghiệt của chiến tranh. Cặp môi mới lún phún lông tơ của nó run run, méo xệch . Người "chiến sĩ" gào lên như con thở bằng giọng con nít: "Bu ơi bu" và những giọt nước mắt tuôn ra ròng ròng từ hai con mắt. Chiếc xe cứu thương lắc nó những con đường đầy ổ gà, mỗi lần lắc lại chạm đau vết thương của nó. Viên y sĩ giàu kinh ngiệm của đại đội rửa cho nó vết thương do viên đạn hay mảnh đạn gây ra và vừa cười vừa dỗ nó như dỗ trẻ con: "Con mèo nó đau, con sáo nó đau, nhưng vết thương của thằng Vanhiuska khỏi rất mau". Và chàng chiến sĩ Vanhiuska khóc đòi về nhà, gọi mẹ. Nhưng đến khi vết thương lành lại nó lại trở về đại đội từ đấy nó được học tập để hiểu cặn kẽ thế nào là chiến tranh. Nó chỉ có mặt trong hàng ngũ thêm chừng hai tuần, là tim nó rắn lại qua vài trận chiến đấu, vài lần giáp lá cà. Rồi sau đó người ta thấy nó bắt chước lão quản hung ác thú tính nào đó, đứng xoạc cẳng trước tù binh Hồng quân, nhổ toẹt bãi nước bọt sang bên cạnh và rít răng hỏi bằng cái giọng trầm trầm vỡ tiếng của nó.

- Thế nào, thằng mu- gích nầy, mẹ mày chứ, lọt vào tay chúng ông rồi à? Ha- a- à! Mầy muốn có ruộng đất à? Muốn đòi bình đẳng à? Có lẽ mày là đảng viên cộng sản phải ? Thú nhận , đồ chó đẻ! - Rồi muốn tỏ cái dũng cảm, cái "can trường - dắc", nó giương khẩu súng trường nhả đạn vào người sống và tiếp nhận cái chết mảnh đất sông Đông trong khi chiến đấu cho chính quyền Xô viết, cho chủ nghĩa cộng sản, cho trái đất nầy bao giờ còn có chiến tranh nữa.

Thế là ở nơi nào đó trong tỉnh Moskovskaia hay tỉnh Viatskaia, trong thôn hẻo lánh nào đó của nước Nga Xô viết vĩ đại, người mẹ của chiến sĩ Hồng quân nhận được giấy báo cho biết con trai mình "hy sinh trong cuộc chiến đấu chống bè lũ Bạch vệ để giải phóng nhân dân lao động khỏi gông xiềng của bọn tư bản địa chủ…" khóc hết nước mắt, than vãn kể lể… Trái tim người mẹ quặn lại vì buồn nhớ và đau khổ, cặp mắt nhoà mờ tràn đầy nước mắt từng ngày từng giờ mãi mãi nhớ thương, đến chết nguôi, đứa con mà mình mang nặng trong lòng, cho ra đời trong máu mê và những cơn đau đứt ruột đứt gan của người phụ nữ, đứa con chết trong tay quân thù ở nơi nào đó trong vùng sông Đông xa lạ…

Nửa đại đội bộ binh của thôn Tatarsky đào ngũ từ mặt trận về đường trở lại đơn vị. Chúng qua những đồng cát mênh mông, những đám liễu đỏ tím nhạt sáng nhấp nhoáng. Bọn trẻ vui vẻ vô tư lự, còn bọn già mà người ta gọi giễu là "Hay- đa- mác" cứ thở ngắn than dài, cố nuốt nước mắt. đến lúc phải cày bừa, gieo hạt rồi. Mảnh đất kêu gọi họ trở về, gọi ngày gọi đêm lúc nào ngơi, nhưng bây giờ lại phải đánh nhau, phải tìm cái chết ở nơi đất khách quê người, trong cảnh ăn ngồi rồi, trong kinh hoàng, thiếu thốn và buồn chán. Chính vì thc mà những tên có râu cứ trào nước mắt, chính vì thế mà chúng cất bước với những bộ mặt đưa đám. Tên nào cũng nhớ tới những công việc làm ăn phải vứt bỏ lại, tới gia súc, nông cụ. Cái gì cũng đòi hỏi phải có bàn tay người đàn ông, tất cả đều buồn khóc vì thiếu con mắt của người làm chủ. Với đàn bà có thể đòi hỏi được gì họ? Ruộng đất khô cằn, công việc gieo hạt thể đảm bảo, sang năm có cơ đói kém. Tục ngữ chẳng ngoa: "Trong công việc làm ăn ông già bằng ba con ".

Bọn già ngậm tăm khoảng đất cát. Mãi khi có tên trong bọn ít tuổi bắn con thỏ chúng mới hoạt bát lên. Vì bắn phí toi viên đạn (tên tư lệnh các lực lượng phiến loạn ra lệnh nghiêm cấm việc nầy), bọn già quyết định trừng trị kẻ phạm tội.

Chúng hung hãn nhảy xổ tới đánh tới tấp thằng bé.

- Cho nó bốn mươi roi! - Panteley Prokofievich góp ý.

- Nhiều quá!

- Nếu thế nó lê được tới nơi đâu?

- Mười - sáu- roi! - Khristonhia gầm lên.

Cả bọn đồng ý với con số chẵn mười sáu. Chúng bắt thằng bé phạm tội nằm xuống cát, lột quần nó ra. Khristonhia vừa lẩm bẩm hát bài gì đó vừa dùng dao nhíp cắt mấy ngọn roi đầy những cái lộc lồm xồm vàng vàng. Anikey đánh. Những tên khác ngồi cạnh đấy hút thuốc. Đánh xong cả bọn lại lốc nhốc kéo . Thằng vừa bị phạt quệt nước mắt, thắt lại quần chặt khập khiễng sau cùng.

Vừa ra khỏi bãi cát sang vùng xam xám vừa cát vừa đất thịt, cả bọn lại bắt đầu với nhau những câu chuyện về cuộc sống hoà bình. lão già chỉ mảnh đất cày bị để khô, thở dài :

- Xem đấy, mảnh đất quí nầy, nó chờ chủ nó, nhưng chủ nó làm gì có lúc nào mà về, còn phải đánh đấm lung tung, lang bạt núi gò.

Khi qua các luống cày, tên nào cũng cúi xuống vốc lấy nắm đất khô thơm phức mùi nắng xuân, vò nát trong tay và cố nén tiếng thở dài.

- Đất đúng vụ gieo hạt đây!

- Bây giờ mà được cầm cái cán cày nhỉ.

- Chỉ quá ba ngày là gieo được nữa rồi.

- Nhưng vùng chúng tôi, ở bên kia, còn hơi sớm.

- Phải đấy, vẫn còn sớm! Xem kìa, những cái khe ven sông Đông vẫn còn tuyết kia kìa.

Rồi đến chặng nghỉ, cả bọn ăn bữa trưa. Ông Panteley Prokofievich cho thằng bé vừa bị ăn đòn ăn cháo sữa (ông đựng cháo trong cái túi vải treo lủng lẳng nòng súng và suốt dọc đường nước cứ rỉ từ trong túi chảy xuống). Gã Anikey vừa cười vừa bảo ông: "Ông Prokofit ạ, ông đến đâu để lại đến đấy sau lưng ông cái dải ẩm ẩm, hệt như con bò mộng ấy. Lần theo cái dải ấy có thể tìm thấy ông đấy". Ông cho thằng bé ăn và giọng từ tốn nghiêm trang:

- Nhưng thằng ngốc nầy, mày chớ có giận các cụ đấy. Mà ăn trận đòn có tai vạ gì đâu? thằng bị đòn giá trị bằng hai thằng chưa bị đòn.

- Cụ Panteley ạ, nếu họ cho cụ trận như thế có lẽ cụ hát bằng giọng khác rồi!

- Thằng nầy, xưa kia tao còn bị đòn đau hơn nhiều cơ.

- Đau hơn cơ à.

- Tất nhiên rồi, đánh đau lắm. Thằng nhóc nầy, lần ông cụ sinh ra tao cầm cái càng xe nện vào lưng tao, thế mà sau vẫn khỏi như thường.

- Bằng càng xe cơ à?

- bảo bằng càng xe là bằng càng xe. Chà, cái thằng ngu. Nhưng ăn sữa chứ, sao cứ nhìn vào miệng người ta như thế: Cái muỗng của thằng nầy lại có cán, gãy rồi sao? Đồ khốn kiếp! Hôm nay nện cho mày cũng còn ít đấy, đồ chó đẻ!

Sau bữa trưa, mọi người quyết định làm giấc dưới bầu khí đầu xuân lâng và ngây ngất như rượu vang. Chúng nằm phơi lưng dưới nắng, ngáy khò khò giấc ngắn rồi vẫn tránh đường cái thẳng qua cánh đồng nâu nâu, qua những đám rạ còn lại từ năm ngoái. Chúng lốc nhốc kéo nhau trong những cái áo vét- tông, áo ca- pôt, áo choàng bằng dạ thô của nông dân, áo khoác ngắn may bằng da thuộc, chúng đủ thứ ủng dài, ủng ngắn, những chiếc quần ngựa của chúng có lồng hay lồng trong những đôi bít tất trắng. Những cái túi vải đựng thức ăn lủng lẳng lưỡi lê.

Nom những tên đào ngũ trở về đại đội chẳng có vẻ gì hùng dũng, đến nỗi mấy con sơn ca vẫn lao đầu bầu trời xanh trong vắt cất mấy tiếng hót lanh lảnh rồi lại sà xuống cỏ, đậu ngay bên cạnh chỗ nửa đại đội qua.

Grigori Melekhov về đến thôn gặp gã - dắc nào nữa. Sáng hôm sau, chàng đặt thằng Mikatsa mới bằng tí xíu lên yên, bảo cho con ngựa ra sông uống nước, còn mình cùng với Natalia sang thăm cụ Grisaka và mẹ vợ.

Mụ Lukinhitna đón chàng rể với khuôn mặt đầm đìa nước mắt:

- Griska con của mẹ! Ông Miron Grigorievich nhà ta mất , cầu Chúa cho ông ấy được hưởng phúc nơi thiên đàng, nhà ta khốn mất rồi? Chao ôi, ở nhà lấy ai ra đồng làm việc bây giờ? Thóc trong các nhà kho đầy ăm ắp, nhưng chẳng còn ai gieo hạt nữa. Cái số phận của mẹ đây là đau khổ! Chỉ còn lại mấy mẹ con côi cút goá bụa, chẳng còn ai cần đến nữa, đối với ai cũng trở thành người dưng nước lã, cũng thành người thừa cả rồi! xem đấy, nhà ta khuynh gia bại sản như thế nào! Chỉ có hai bàn tay còn chăm lo được gì…

Mà vậy, cơ nghiệp nhà nầy sa sút rất nhanh; ngoài sân nuôi gia súc, mấy con bò mộng húc nát dãy hàng rào, những cái cọc ở vài chỗ đổ xuống; bức tường nhà kho đắp bằng đất trộn rơm bị nước mưa xuân thấm vào lở nát; sân đập lúa còn có hàng rào nữa; sân trước nhà có ai dọn dẹp; cái hái lớn nằm hoen rỉ dưới mái hiên nhà kho, cũng chỗ ấy thấy nằm còng queo cái máy gặt kiểu giản đơn gãy nát… Chỗ nào cũng mang dấu vết của tan hoang, đổ nát.

- có chủ, gia nghiệp nầy chẳng bao lâu tan nát thôi", - Grigori lượt quanh ngôi nhà của họ Korsunov và nghĩ thầm cách dửng dưng. Rồi chàng quay vào trong nhà.

Natalia thầm to biết những gì với mẹ. Vừa trông thấy Grigori bước vào, nàng nữa mà chỉ mỉm cười có vẻ van lơn.

- Griska ạ, vừa nãy mẹ muốn nhờ… Vì hình như sắp sửa ra làm đồng… Có lẽ cũng có thể giúp mẹ gieo được hai đê- xi- a- chin chứ?

- Nhưng mẹ gieo làm gì hả mẹ? - Grigori hỏi. - Lúa mạch trong kho nhà ta còn đầy ắp như thế.

Mụ Lukinhitna vỗ tay đánh đét.

- Griska! Nhưng còn ruộng đất sao? Hồi còn sống ông ấy cày được ba cơ- rúc rồi đấy.

- Ruộng đất cứ để nó đấy có sao đâu? Để nằm nghỉ năm cũng được chứ gì? Sang năm, chúng ta còn sống gieo.

- Sao lại có thể như thế được? Để cho ruộng đất nằm à?

- Hãy chờ cho mặt trận rời xa vùng nầy , đến lúc ấy gieo cũng được - Grigori cố khuyên mẹ vợ.

Nhưng mụ kia cứ khăng khăng nghe, thậm chí có vẻ giận dữ với chàng và cuối cùng mụ chẩu cặp môi run run.

- Thôi được nếu như có giờ, hoặc muốn giúp mẹ con tôi…

- Thôi được rồi! Ngày mai tôi gieo hạt cho bên nhà tôi và cũng gieo cho bên nầy chừng hai đê- xi- a- chin. Bên nầy như thế cũng đủ rồi… Thế ông Grisaka có còn sống ?

- Nếu thế cám ơn con quá, con là ân nhân của nhà nầy!

- Mụ Lukinhitna sung sướng nở nang cả mặt mày. - Hạt giống hôm nay mẹ bảo con Grisavka mang sang… Còn ông ấy à? Ông Chúa vẫn còn chưa gọi về. Vẫn còn sống, nhưng đầu óc hơi lẫn cẫn rồi. Suốt ngày suốt đêm chỉ ngồi yên chỗ. Đọc các sách Thánh. Có lúc ông cứ chuyện huyên thiên mà chẳng ai hiểu được gì cả, vì toàn là chữ nghĩa của Nhà thờ… Con hãy vào thăm ông . Ông ngồi ở nhà trong đấy.

giọt nước mắt chảy lăn tăn cái má phinh phính của Natalia. Nàng mỉm cười qua hàng nước mắt :

- Con vừa vào thăm ông, ông bảo: "Con bé ranh ma nầy! Sao mầy chẳng đến thăm ông nữa thế? Ông sắp chết đến nơi rồi, cháu của ông ạ. Ông nghĩ rằng ông cầu Chúa cho mày, cho cháu của ông vài câu. Ông muốn xuống đất rồi, Nataska ạ… Đất nó gọi ông đấy… đến lúc rồi!"

Grigori bước vào nhà trong. Mùi trầm hương, mùi mốc meo, mùi thối rữa và mùi con người già cả bẩn thỉu xông lên nồng nặc, đập vào mũi chàng. Cụ Grisaka ngồi chiếc giường đắp liền với bếp lò, mình vẫn mặc chiếc áo quân phục màu xám cổ đính những phù hiệu đỏ lóe. Chiếc quần ngựa rộng thùng thình của cụ được vá rất khéo, đôi bít tất len mạng cẩn thận. Con bé Grisavka còn tuổi nhận lấy trách nhiệm săn sóc ông nó và nó cũng chăm nom ông cụ cách ân cần âu yếm như Natalia xưa kia, hồi nàng còn con .

Cụ Grisaka đặt cuốn Kinh Thánh đầu gối. Cụ nhìn Grigori qua cái kính gọng đồng rỉ xanh rồi nheo hai hàm răng trắng loá ra cười:

- Thầy quyền đấy à? Còn nguyên vẹn à? Chúa còn che chở cho mày khỏi bị viên đạn hung ác bắn phải à? Chà, ơn Chúa. Ngồi xuống đây.

- Ông có khỏe ông?

- Gì cơ?

- Cháu hỏi ông có khỏe ?

- Cái thằng kỳ quặc! Đúng đấy, mày là thằng kỳ quặc! Ở cái tuổi của ông còn làm thế nào mà khỏe được hử? Ông sắp trăm tuổi rồi còn đâu. Phải, trăm đến nơi rồi… Cái già nó ập tới lúc nào biết. Cứ tưởng như mới hôm qua mình còn trẻ trai khỏe mạnh với cái bờm tóc hung hung. Thế mà hôm nay bừng mắt dậy thấy nó rồi, chỉ thấy có cái già lụ khụ… Cuộc đời của con người chỉ loáng cái là hết, cứ như ánh chớp mùa hè, khoảnh khắc là còn gì nữa… Tao hoàn toàn sức cùng lực kiệt rồi. Cái quan tài để dưới nhà kho từ năm nảo năm nào, nhưng có lẽ Chúa quên mất tao rồi. Cái thằng tội lỗi là tao nhiều lần cầu Chúa: "Lạy Chúa tôi, xin Chúa ra ơn đoái nhìn tới thằng Grigori 1 nô lệ của Chúa? Con muốn nằm xuống đất và đất nó cũng muốn con xuống với nó rồi"…

- Ông còn sống nhiều nữa ông ạ. Miệng ông còn đầy răng kia kìa.

- Cái gì hả?

- Răng ông còn nhiều lắm?

- Răng ấy à? Sao lại có đứa ngu xuẩn như mày! - Cụ Grisaka nổi giận - Khi mà hồn sắp sửa lìa khỏi xác lấy răng mà cắn cũng chẳng giữ lại được… Thế là mày vẫn đánh nhau à, cái thằng điên cuồng rồ dại nầy?

- Vâng, cháu vẫn đánh nhau.

- Cái thằng Mitka nhà nầy cũng rút lui rồi. Rồi mà xem, tính nó cũng liều lĩnh như con ngựa cuồng ấy.

- Vâng, liều lắm.

- Tao cũng muốn như thế đấy. Nhưng vì sao mà chúng mày đánh nhau cơ chứ? Chính chúng mày cũng chẳng nhìn thấy gì cả! Mọi việc đều xảy ra theo ý Chúa cả. Thử hỏi thằng Miron nhà nầy vì sao mà mất mạng? Chính vì nó cưỡng lại ý Chúa, xúi giục dân chúng chống lại chính quyền. Mà chính quyền nào chẳng là do Chúa đặt lên? Dù cho cái chính quyền ấy chống lại Chúa, nhưng nó vẫn là do Chúa đặt bày. Ngay từ hồi ấy, tao bảo nó: "Miron! Mày chớ có xúi bẩy bọn - dắc nổi loạn, chớ có xúc xiểm chống lại chính quyền, chớ có đẩy người ta tới chỗ phạm tội!" Nhưng nó lại bảo tao: ", cha ạ, con chịu được nữa rồi! Nhất định phải nổi dậy, tiêu diệt cái chính quyền nầy mới được, nó muốn dồn chúng ta tới chỗ ăn mày ăn xin. Trước kia chúng ta sống còn ra con người, nhưng chúng nó lại làm chúng ta biến thành phường cầu bơ cầu bất!" Và nó chịu được . Kẻ nào vung gươm lên gây chuyện can qua, kẻ ấy chết vì lưỡi gươm. Đúng là như thế đấy. Griska à, thiên hạ đồn rằng mầy làm đến cấp tướng, chỉ huy cả sư đoàn. Có đúng thế ?

- Vâng, đúng đấy.

- Mày chỉ huy à?

- Vâng, cháu chỉ huy.

- Thế lon vai của mầy đâu?

- Chúng cháu bỏ hết lon vai rồi.

- Chà bọn ôn dịch! Bỏ hết rồi? Thế mày còn ra cái thớ tướng tá gì nữa? là đau khổ! Những ông tướng trước kia chỉ nhìn thấy sung sướng cả mặt: béo tốt đẫy đà, cái bụng phệ ra, uy phong lẫm lẫm! Còn như mày bây giờ … Xì, chỉ có như thế nầy, chẳng hơn được chút nào! Đeo người độc cái áo ca- pôt bẩn như ma lem, bùn lấm bê bết, vai đeo lon, ngực có dây ngù trắng. Có lẽ các đường khâu đều nhung nhúc những rận…

Grigori cười khồ khồ. Nhưng cụ Grisaka vẫn tiếp bằng giọng tức tối:

- Nầy mầy chớ có nhăn nhăn nhở nhở như thế, đồ khốn kiếp! Mầy dẫn con nhà người ta đến chỗ chết, mày thúc đẩy chúng nó chống lại Chính phủ… Mầy mang cái tội tầy đình như thế, chuyện nầy có gì đáng cho mày nhe răng nhe lợi ra như thế đâu! Còn gì nữa? Nhưng dù sao rồi cũng thế thôi. Đằng nào chúng mày cũng bị tiêu diệt, và rồi lại liên lụy cả đến chúng tao. Chúa chỉ cho chúng mày nhìn thấy con đường của Chúa. Chẳng nhẽ Kinh Thánh còn chưa về cái thời loạn lạc của chúng ta hay sao? Thôi được, mày hãy nghe đây, tao đọc ngay cho mà nghe những lời dạy của đấng tiên tri Gieremi 2

Ông già đưa những ngón tay vàng khè giở những trang giấy cũng vàng khè của cuốn Kinh Thánh rồi bắt đầu thủng thẳng dọc từng tiếng:

- "Các người hãy truyền rao, hãy báo tin cho vạn quốc tường, hãy dựng cờ xí, hãy hô hoán và đừng có giấu. Hãy to lên rằng Babilon 3 bị công khắc. Bên 4 đầy hổ thẹn, Merodac 5 bị kinh hoàng, thần tượng của nó mang xấu hổ, ngẫu tượng của nó bị phá đổ. Vì dân từ phương bắc nghịch cùng nó làm cho đất nó ra hoang vu, còn có gì sống ở đấy nữa: cả người lẫn súc vật đều trốn tránh và mất…" 6 Griska nầy, mày vỡ lẽ chưa? có những kẻ từ phương bắc đến đánh bại cái dân Babilon chúng mày. Và mày hãy nghe thêm đây: "Đức Giehova 7 phán, trong những ngày đó, trong thời kỳ đó, con cái Ixraen và con cái Giuđa 8 cùng nhau trở lại, vừa vừa khóc, tìm kiếm Giehova, Đức Chúa trời mình. Dân của ta vốn là bầy chiến lạc, những kẻ chăn làm chúng lộn đường, để chúng lầm lạc cái núi, từ núi qua gò 9

- Ông những gì thế? Như thế nghĩa là làm sao? - Grigori hiểu cái thứ tiếng Slavơ dùng trong nhà thờ bèn hỏi.

- Đồ khốn kiếp, như thế nghĩa là cái bọn làm loạn chúng mày phải chạy trốn các vùng núi non. Hơn nữa chúng mày lại đáng mặt là những thằng chăn dắt bọn - dắc, chính chúng mày còn tồi tệ hơn những con chiên lạc, chúng mày cũng chẳng biết chúng mày làm gì… Mày hãy nghe thêm đây: "Quên mất chỗ mình an nghỉ. Phàm những con gì gặp chúng nó đều vồ nuốt chúng nó". Cả điều nầy cũng rất đúng? nay chẳng phải chấy rận ăn thịt chúng mày hay sao?

- Chấy rận có cách nào thoát được? - Grigori cũng nhận thấy như thế.

- Đấy cũng là điểm rất đúng. Và còn đây nữa: "Và những kẻ nghịch cùng chúng nó đều rằng: chúng ta đáng tội vì chúng nó phạm tội nghịch cùng Đức Giehova. Hãy trốn ra ngoài Babilon, hãy ra khỏi đất của người Candé 10, hãy như con dê đực đầu bầy. Vì nầy, ta khiến nhiều dân dấy lên từ xứ phương bắc và đến nghịch cùng Babilon, và từ đó nó bị hãm lấy, vì tên chúng nó bắn như tên của lính chiến giỏi, chẳng trở về . Đất đai Candé bị cướp phá, phàm kẻ cướp phá nó đều được no nê. Đức Giehova phán vầy: hỡi những kẻ cướp phá sản nghiệp của ta, các người hoan hỉ, hớn hở" 11.

- Ông ơi ông? Ông lại thành tiếng Nga cho cháu nghe với, nếu cháu chẳng hiểu gì đâu, - Grigori ngắt lời cụ Grisaka.

Nhưng cụ già vẫn nhay nhay cặp môi, nhìn chàng bằng hai con mắt hoàn toàn trống rỗng và :

- Tao sắp đọc xong rồi, mày hãy nghe đây: "Vì các người buông lung như những con bò non bãi cỏ, reo hí như ngựa mập mạnh. Bởi vậy mẹ các người rất mang xấu hổ, kẻ sinh ra các người bị thẹn thuồng. Kìa nó đứng cuối cùng trong hàng cấc nước, chỉ còn là đồng vắng, đất hoang, nơi xa mạch. Bởi cơn giận của Đức Giehova, nó vĩnh viễn có người ở nữa, toàn cõi thành hoang vu, phàm những kẻ qua gần Babilon đều kinh ngạc và phỉ báng về mọi tai nạn nó gặp phải".

- Nhưng như vậy nghĩa là làm sao cơ chứ? - Grigori lại hỏi, trong lòng chàng có phần bực bội.

Cụ Grisaka trả lời, chỉ gập quyển Kinh Thánh lại và nằm xuống giường.

"Té ra con người ta vốn dĩ đều như thế cả - Grigori vừa bước từ nhà trong ra vừa nghĩ thầm - Lúc trẻ hoành hành ngang ngược như điên, vodka tu thả cửa và đua đòi đủ mọi trò bậy bạ khác, song đến khi về già hồi trẻ càng ngang ngược bao nhiêu, bây giờ lại càng núp sau bóng Chúa bấy nhiêu. Cứ xem như ông Grisaka đấy. Hai hàm răng vẫn còn như răng chó sói. Nghe hồi còn trẻ ông cụ lính về là bao nhiêu đàn bà con trong thôn đều khóc dở mếu dở, gà nhà cũng như gà rừng, chẳng chị chàng nào qua tay. Thế mà bây giờ… Chà, nếu mà mình sống được đến già mình chẳng dọc cái của tội nợ nầy làm gì! Mình đâu phải là thằng mê nổi Kinh Thánh".

Ở nhà mẹ vợ về, Grigori vừa vừa nghe lại câu chuyện với cụ Grisaka cùng những lời "sấm truyền" thần bí và khó hiểu trong Kinh Thánh. Natalia cũng chẳng chẳng rằng. Grigori về chơi nhà lần nầy, nàng tiếp đón chồng với thái độ nghiêm khắc khác thường. Xem ra tiếng ong tiếng ve về chuyện chàng ăn chơi bừa bãi và lại lăng nhăng với những ả trong các thôn của trấn Karginskaia cũng lọt đến nàng. Tối hôm chàng mới về, nàng dọn chỗ ngủ cho chồng giường, ở nhà trong, còn mình đắp cái áo choàng bằng dạ nằm cái rương. Nhưng nàng hề có lời trách móc cũng gạn hỏi gì. Cả Grigori cũng lặng thinh suốt đêm, vì chàng nghĩ rằng tạm thời tốt nhất là đừng hỏi han gì vội về những nguyên nhân dẫn tới cái khí lạnh nhạt khác thường như thế giữa hai người…

Hai người lặng lẽ dọc theo phố vắng tanh, xa lạ với nhau hơn bao giờ hết. Từ phía nam thổi tới làn gió ấm, nhàng, ve vuốt Những đám mây trắng rất dày chất chồng bên phía trời tây, đúng như thường thấy về mùa xuân. Đỉnh của những đám may màu xanh nhạt, xốp như đường, quay tròn, luôn luôn thay hình đổi dạng, chập chờn dồn tới ven những trái núi bắt đầu xanh ra bên sông Đông. tiếng sấm đầu mùa dội lên ì ầm, khắp thôn nồng nặc cái mùi thơm dễ chịu, đầy sức sống của những cái lộc mới bung ra cây cối, cùng với mùi đất đen tan băng nhạt thếch. Những làn sóng bạc đầu đuổi nhau mặt sông Đông xanh biếc tràn lan trong mùa lũ. Làn gió thổi từ miền hạ du tới, đem theó hơi ẩm rất khỏe người, mùi lá mục hắc hắc và mùi cây cối đẫm nước. mảnh đất cày xong nọn như cái nêm, nằm dài sườn ngọn gò nom như mảnh vá bằng nhung đen, bốc hơi ngùn ngụt thành làn mây mù chập trờn những trái núi ven sông Đông. con sơn ca hót say sưa ngay con đường, những con chuột đồng chạy ngang qua đường rít chi chí. Và bên tất cả cái thế giới tràn trề sức sinh sôi nảy nở mãnh liệt và khả năng vĩ đại sáng tạo sống, là vừng mặt trời kiêu hãnh ngự cao ngất.

Về đến giữa thôn, Natalia dừng lại bên cái cầu bắc qua cái khe , dưới đó nước mùa xuân vẫn còn chảy từ trong núi ra sông Đông với những tiếng bập bẹ nghe vui như tiếng con nít. Natalia cúi xuống làm vẻ như buộc lại dây của chiếc ủng ngắn nhưng ra là để giấu cho Grigori trông thấy mặt mình.

Nàng bỗng hỏi:

- Sao cứ ngậm tăm như thế?

- Nhưng có gì mà với em bây giờ?

- Cũng có đấy… Chẳng hạn hãy kể say tuý luý như thế nào ở gần Karginskaia, tằng tịu thế nào… với những con…

- Thế là em biết rồi à? - Grigori móc túi thuốc ra, bắt đầu cuốn điếu. Cỏ đôn- nhích trộn lẫn với thuốc lá nhà trồng toả mùi thơm ngọt ngọt. Grigori rít hơi rồi hỏi lại:

- Như thế là em biết rồi à? Nghe ai thế?

- Em biết là biết. Toàn thôn đều biết hết, thiếu gì người cho biết.

- Nếu biết rồi còn có gì phải kể nữa?

Grigori bước những bước rất dài. Tiếng chân chàng dận thưa thớt lớp vân gỗ lát cầu và tiếng chân Natalia lon ton chạy theo cho kịp vang lên trong bầu khí mùa xuân tịch mịch và trong vắt.

Từ chỗ cái cầu trở , Natalia lại nín lặng, chốc chốc lại quệt hai dòng nước mắt tuôn ra như suối. Cuối cùng nàng cố nuốt tiếng nức nở, lắp bắp hỏi:

- lại giở cái trò cũ à?

- Thôi nữa, Natalia!

- Đồ chó dái đáng nguyền rủa, bạ chỗ nào cũng rúc mõm vào được! Tại sao lại làm khổ tôi lần nữa như thế?

- Tốt nhất là em bớt nghe những lời đơm đặt ấy .

- Chính thú nhận rồi cơ mà!

- Thế nào họ cũng thổi phồng với em hơn mức có . Nhưng phải, cũng có lỗi với em chút… Nataska ạ, cái cuộc sống, chính nó mới là kẻ có tội đấy… Lúc nào cũng kè kè bên cạnh cái chết đôi khi cũng phải bước ra ngoài luống cày…

- Nom hai đứa con lớn bằng ngần ấy rồi! Thế mà còn hấp háy con mắt, còn có chút lương tâm gì nữa!

- Hà! Lương tâm! - Grigori bật cười, nhe cả những cái răng ngầu bọt. - Lương tâm quên nghĩ tới nữa rồi. Trong khi cả cuộc đời mình bị chúng nó cướp mất rồi còn gì đến lương tâm… Phải giết người… Mà cũng chẳng hiểu tất cả cái trò đâm chém lung tung như vậy để làm gì… Nhưng với em như thế nào bây giờ? Em thể nào hiểu được đâu? Lúc nầy trong lòng em chỉ sục sôi nỗi căm uất của người đàn bà, em làm thế nào nghĩ được rằng tim nhức nhối, máu cạn . Vì thế phải tìm đến vodka. Hôm nọ lên cơn thần kinh. Lúc ấy tim hoàn toàn ngừng đập, khắp người lạnh ngắt… Mặt Grigori tối sầm lại, những lời chàng phải dặn ra rất vất vả. - rất đau khổ, vì thế phải mò mẫm xem làm thế nào để có thể quên hết , rượu cũng được, đàn bà cũng được… Em hãy hượm! Để nốt : cái chỗ nầy của nó nhức nhối, nhức nhối, lúc nào cũng quặn lại… Con đường đời chọn đúng rồi, mà chuyện nầy có lẽ cả cũng có lỗi… Bây giờ đúng là phải giảng hoà với bên Đỏ, thế mà lại theo bọn Kadet. Nhưng làm thế nào bây giờ? Ai đưa chúng ta về với Chính quyền Xô viết bây giờ? Làm thế nào mà trả cho xong món nợ chung của chúng ta bây giờ? nửa số - dắc chạy sang bên kia sông Dones, những thằng còn ở lại đây hoá điên hoá rồ, đất dưới chân bị lở mất rồi… Natalia ạ, đầu óc hoàn toàn rối loạn… Ngay đến ông Grisaka của em đọc trong Kinh Thánh cũng rằng chúng ta làm đúng, vốn ta nên bạo động mới phải. Ông chửi cả cha em.

- Ông loạn óc rồi? Bây giờ lại đến lượt .

- Em chỉ có thể nghĩ được đến như thế thôi. Đầu óc em thể nào nghĩ đến chuyện khác được…

- Ối giào, đừng có cái kiểu đánh trống lảng như thế! làm những trò bậy bạ, bị kết tội, rồi bây giờ bao nhiêu sai trái đều đổ cả cho chiến tranh. Đàn ông các đều như thế cả! Đồ quỷ dữ, tôi vì mà chịu tội nợ có ít gì đâu? Chỉ hối là lần ấy cắt cổ đến chết thẳng cho rảnh.

- thể nào thêm với em được gì nữa đâu. Nếu em cảm thấy đau khổ cứ khóc , nước mắt của đàn bà các em bao giờ cũng làm cho trong lòng bớt nặng nề. Còn bây giờ an ủi được em đâu. vấy đầy máu người vì thế còn có thể thương ai được nữa. Còn , hầu như cũng còn biết thương, và ngay cả bản thân , cũng chẳng nghĩ tới nữa. Mọi cái gì trong người đều bị chiến tranh hút hết mất rồi. bắt đầu sợ bản thân mình… Nếu nhìn vào trong tâm hồn thấy đen ngòm như cái giếng cạn…

Hai người về gần tới nhà trận mưa rất nặng hạt chéo xuống từ đám mây xám vừa ập tới. Những giọt mưa chọc thủng lớp bụi đường lâng, nặc mùi nắng, đập lộp bộp xuống những mái nhà, toả ra làn hơi lạnh rung rinh, mát rượi. Natalia khóc nức nở. Grigori cởi khuy áo ca- pốt, lấy bên tà áo che cho nàng, ôm lấy nàng. Hai người cứ thế ôm chặt lấy nhau trong cùng chiếc áo ca- pốt, cùng bước vào trong nhà dưới trận mưa xuân đổ như trút.

Chiều hôm ấy, Grigori ra sân gia súc sửa lại cái cày, thử lại những cái cánh của cái máy gieo hạt. Đứa con trai mười lăm tuổi của gã Semion "Đầu gang" lắp quàng lắp quấy lưỡi cày vào cái cày cũ của nhà Melekhov. Thằng bé học qua nghề thợ rèn và từ ngày bạo động nó trở thành người thợ rèn độc nhất của thôn Tatarsky. Mọi thứ được sửa soạn sẵn sàng cho công việc đồng áng mùa xuân. Vì ông Panteley Prokofievich dự trữ cỏ khô đầy đủ nên mấy con bò mộng dắt ở chuồng bò mùa xuân về rất béo tốt.

Sáng sớm hôm sau Grigori sắp sửa ra đồng cỏ. Lúc gần nửa đêm bà Ilinhitna và Dunhiaska nhóm lò để làm thức ăn cho người cày mang ra dùng. Grigori định làm việc chừng năm ngày, gieo ít thóc cho nhà mình và cho mẹ vợ, cày khoảng hai đê- xi- a- chin để trồng dưa và hướng dương rồi gọi bố ở đại đội về để gieo hạt nốt.

làn khói màu tím nhạt cuồn cuộn bốc lên từ trong cái ống khói của ngôi nhà thân . Dunhiaska, bây giờ là sẵn sàng để có thể làm mẹ, lăng xăng chạy chạy lại quơ củi khô vào nhà làm bếp. Grigori nhìn cái lưng ong tròn trặn và bộ ngực cao của em , bất giác có ý nghĩ buồn rầu và bực bội: "Con bé lớn phổng lên như thế nầy rồi đấy! Cuộc đời qua nhanh cứ như con ngựa dữ ấy. Hồi nó còn là con bé thò lò mũi xanh có phải lâu la gì đâu. Trước kia những lúc nó chạy cái đuôi sam cứ lúc lắc lưng, chỉ bằng cái đuôi chuột, thế mà bây giờ nó như thế nầy, lấy chồng được rồi còn gì. Còn mình đầy tóc bạc, xơ xác, rạc rày còn ra người ngợm gì nữa… ông Grisaka quả cũng đúng: "Đời con người chỉ loáng cái là hết, chẳng khác gì ánh chớp mùa hè". Con người có cuộc đời ngắn ngủi như vậy, thế mà cái khoảng đó lại còn bị cắt bớt thêm… Mẹ nó chứ, sao lại có cái trò đùa kiểu như thế? Thôi nếu thế nào cũng bị chúng nó giết, cứ giết ngay cũng được".

Daria tới gần Grigori. Từ ngày Petro chết , chị chàng trở lại bình thường cách nhanh chóng lạ lùng. Hồi đầu Daria buồn rầu rĩ, mặt vàng ra vì đau khổ, thậm chí còn già . Nhưng vừa thoảng có hơi gió xuân, mặt trời vừa toả nắng ấm áp chút là nỗi đau buồn của Daria biến ngay cùng với tuyết tan. ánh hồng hào ửng lên cặp má dài dài, hai con mắt mờ lại long lanh, và dáng lại nhàng õng ẹo như xưa… Cả những thói quen cũ cũng quy trở lại với Daria: hai hàng lông mày thanh thanh hình vòng cung lại được tô đen, cặp má bóng nhẫy vì pho- mát, Daria lại thích pha trò, lại hay làm Natalia bấn lên với những lời tục tĩu. Môi chị chàng càng hay chúm chím chỉ chờ dịp được cười. sống chiến thắng vượt lên tất cả.

Daria bước tới trước mặt Grigori, tóet miệng cười, khuôn mặt xinh đẹp toả ra mùi thơm ngây ngất của pho- mát dưa chuột.

- Chú Griska quý, tôi cũng giúp chú được việc gì chứ?

- Chẳng có gì để mà giúp đâu.

- Chao ôi, chú Grigori Panteleevich! Chú trở nên nghiêm khắc đối với tôi đối với con người goá bụa như tôi, đến thế cơ à! Cười cũng chẳng cười, vai cũng chẳng buồn động đậy nữa.

- Chị vào làm bữa hơn, chỉ khỏe nhe răng ra cười?

- Chà, cần gì đến tôi phải làm!

- Chị cũng có thể giúp Natalia được đấy. Thằng Misatca lấm như ma lem kia kìa.

- Còn có chuyện như thế cơ à? Chú thím cứ ra sức mà đẻ, để tôi phải tắm rửa cho chúng nó thay chú thím hay sao? là vô nghĩa lý! Cái thím Natalia của chú có thể đẻ sòn sòn như con thỏ cái được đấy. Thím ấy còn cho chú hàng chục đứa nữa. Bảo tôi tắm rửa cho tất cả đến gãy tay mất.

- Thôi thôi đủ rồi! Chị đâu !

- Chú Grigori Panteleevich! Bây giờ trong toàn thôn chỉ con độc mình chú là đàn ông cho tất cả bọn đàn bà con đấy. Chú đừng xua đuổi tôi, để cho tôi ngắm bộ ria đen mê hồn của chú chút, dù phải đứng từ xa cũng được?

Grigori bật cười, chàng hất món tóc khỏi vầng trán đẫm mồ hôi.

- Đàn bà như chị dễ có mấy tay! hiểu trước kia Petro sống với chị như thế nào… Có lẽ chị còn chưa bị kéo rách tai đấy.

- Chú cứ yên tâm! - Daria kiêu hãnh nhận như vậy. Ả nheo mắt nhìn Grigori cách nghịch ngợm rồi giả dạng hoảng hốt nhìn vào trong nhà. - Chà, tôi thấy thím Natalia ra ấy… Cái thím ấy của chú ghen đến là ghê, chẳng còn ra thể thống gì nữa! Hôm nay ăn bữa trưa, tôi chỉ nhìn chú có cái mà thím ấy sầm mặt ngay. Mới hôm qua thôi, những ả còn trẻ trong thôn bảo tôi: "Như thế nầy còn trời đất gì nữa? Trong thôn chẳng còn gã - dắc nào nữa, thế mà cái chàng Griska nhà chị về thăm nhà cứ bám chặt lấy vợ. Bảo chị em chúng tôi sống như thế nào bây giờ? Dù cho có thương tích đầy người, dù cho chỉ còn được nửa trước kia, chị em chúng tôi cũng ôm lấy cái nửa ấy mà sướng chết được. Chị hãy bảo là đêm hôm chớ có lang thang trong thôn, chúng tôi mà vớ được khốn đấy? Tôi bèn bảo chúng nó: " đâu, các chị ạ, cái chú Griska nhà tôi chỉ dấm dớ kiếm chác ở những thôn nào, chứ về đến nhà là chỉ bám lấy gấu váy Natalia chẳng rời ra chút nào cả. Gần đây trở thành ông thánh ở nhà chúng tôi rồi đấy…"

- Thôi , chị đúng là con chó cái? - Grigori bật cười, có vẻ gì ác ý. - Lưỡi cứ như cái giẻ lau!

- Tôi vốn dĩ là như thế thôi. Còn như cái thím Natalia của chú, xinh đẹp kiều, tuyết sạch giá trong ấy, hôm qua đuổi cho chú bén mảng tới gấn đấy. Đối với con chó dái như chú phải như thế mới đỡ vượt ra ngoài quy củ?

- Thôi , chị là… Thôi chỗ khác , chị Daria. Đừng có dính vào công việc của người khác.

- Nào tôi dính vào làm gì? Tôi muốn rằng cái thím Natalia của chú nó ngốc lắm. Ai đời chồng về mà làm bộ làm tịch, bỏ nằm nắp rương, làm như mình dễ vỡ như cái bánh mật ong kopeik bằng… Nếu mà là tôi có được gã - dắc, tôi từ chối đâu! Lọt vào tay tôi … tay dũng cảm như chú tôi cũng làm cho hết hồn hết vía?

Daria nghiến răng phá lên cười rồi vừa ngoái nhìn Grigori vừa vào nhà trong, đôi hoa tai bằng vàng lóng lánh. Grigori vừa buồn cười vừa ngượng, tự nhiên thấy vui vui. Chàng nghĩ bụng:

" Petro ạ, chết kể cũng may đời… Con mụ nầy phải là Daria đâu, mà là con quỷ cái đấy? Dù sao cũng có lúc nó cho về chầu Chúa thôi!".

--- ------ ------ ------ -------

1 Tên cúng cơm của cụ Grisaca (ND).

2 trong bốn nhà tiên tri lớn của Israel, chết khoảng năm 680 trước công nguyên. Sau khi đất thánh bị tan hoang lần thứ hai, ông có viết những lời than nổi tiếng. Các lời tiên tri của ông gần như là tập hồi ký về thời ông làm tể tướng (ND).

3 thành phố sông Ophrat, vùng Lưỡng hà (Medopotamt), kinh đô của vương quốc lớn (ND).

4 Tên gọi thần Macduc, thần chủ tể của Babilon (ND).

5 Vua Babilon, trị vì khoảng năm 720 trước công nguyên, lại thân mật với vua Giuđa (ND).

6 Cựu ước, sách của Gieremi, chương L, tiết 2, 3.

7 Tên Đức Chúa trời tự xưng với Moise khi ra trong ngọn lửa, giữa bụi gai (ND)/

8 Sau khi Salomon chết (khoảng năm 930 trước công nguyên), Gieroboam kéo mười bộ tộc tách rời ra, lập nên nước Israel Roboam, con của Salomon, chỉ làm vua hai bộ tộc, lấy tên chung là Giuđa. Dân nầy trung thành với Đức Chúa trời hơn dân Israel, nhưng cũng bị kẻ địch đánh chiếm như dân Israel (ND).

9 Cựu ước, sách của Gieremi, chương L, tiết tiết 3, 4 (ND).

10 vùng ô miền hạ du sông Ophrat (ND).

11 Cựu ước, sách của Gieremi, chương L, tiết 6, 7 (ND).

Sông Đông Êm Đềm
Chương 167​

Các đốm lửa cuối cùng tắt trong thôn Barmutkin. Tiết trời hơi giá lạnh phủ lên mặt các vũng nước váng băng mỏng. Ở chỗ nào đó bên ngoài thôn, sau cánh đồng hưu canh dùng làm bãi chăn nuôi, vài con sếu về muộn sà xuống nghỉ đêm trong những gốc rạ năm ngoái. Làn gió hiu hiu thổi từ phía đông bắc đưa đến trong thôn tiếng sếu kêu mệt mỏi, cố giữ cho khỏi vang quá to. Những tiếng kêu đó càng tô đậm, càng làm nổí bật bầu khí tĩnh mịch, thanh bình của đêm tháng Tư. Bóng tối tích lại rất dày trong các khu vườn. Đâu đây có tiếng bò kêu, rồi tất cả lại lặng . còn nghe thấy tiếng động nào nữa trong chừng nửa tiếng đồng hồ. Chỉ lâu lâu mới có tiếng vài con vạc ăn đêm gọi nhau rầu rĩ và tiếng vô số những con vịt trời bay qua, cánh vỗ ràn rạt phá tan bầu khí yên lặng: những đàn vịt trời hối hả bay tới những đầm nước ven sông Đông còn lại sau khi nước lũ rút … Rồi sau đó, từ dãy phố đầu thôn vẳng tới tiếng người , loáng thoáng ánh lửa những điếu thuốc Có cả những tiếng ngựa hí lẫn tiếng vó ngựa dẫm lạo xạo lớp bùn đóng băng. Đội trinh sát kỵ binh quay về thôn.

Có hai đại đội - dắc phiến loạn thuộc lữ đoàn độc lập số 6 đóng trong thôn. Bọn - dắc đến ở trong sân ngôi nhà ở đầu thôn. Chúng vừa chuyện với nhau, vừa dắt ngựa ra chỗ chiếc xe trượt tuyết để giữa sân và lấy thóc, rơm cho ngựa ăn. Có gã cất cái giọng trầm khàn khàn, bắt đầu hát bài theo điệu vũ. Gã chậm rãi hát từng tiếng như người mệt mỏi:

Tôi thủng thẳng,

Chân bước nhàng,

Và như trai thường tán tỉnh nhau

Buông câu bỡn cợt nàng…

Lập tức bè nam cao phụ bay vút lên như con chim, vượt lên bè trầm êm ả, nghe rất vui nhộn.

Nhưng câu đùa nàng thích,

Đét! - cái tái tai nhằm trúng má tôi.

Nàng - dắc mến thương

tức giận sục sôi…

Vài giọng trầm khác lại hoà thêm vào bài hát. Nhịp điệu chuyển sang thanh hơn, hoạt bát hơn, rồi bè nam cao cố trội hẳn lên ở những chỗ cuối câu, vang lên rất mạnh, rất vui:

Tôi xắn tay phải,

Bạt tai nàng,

Và nàng đứng trước mặt tôi,

Bừng bừng má đỏ như vang,

Với cái má bưng bừng đỏ ưng như vang.

Mếu máo :

" với tôi có gì tình ngãi,

Vì tới bảy người,

ả goá kể là thứ tám,

Đến vợ là người thứ chín,

Và thứ mười, đồ khốn nạn, mới là tôi!"

Mấy tên - dắc trong toán cảnh giới ở sau cái cối xay gió nghe thấy cả những tiếng sếu kêu lanh lảnh những khoảng đất cày hoang vắng, tiếng hát của bọn - dắc lẫn tiếng vịt trời vỗ cánh ràn rạt bầu trời đêm đen kịt. Chúng buồn bực vì phải nằm giữa đêm khuya mảnh đất lạnh ngắt, đông cứng vì băng giá. được hút thuốc, được chuyện trò, cũng được lại hoặc đấm nhau cho ấm. Cứ phải nằm ở giữa những cuộng hướng dương năm ngoái, giương mắt nhìn ra khoảng đồng cỏ đen ngòm hoặc ghé tai xuống đất mà lắng nghe. Nhưng cách mình có mười bước chẳng nhìn thấy quái gì nữa rồi, mà đêm tháng Tư có bao nhiêu tiếng loạt soạt, qua bóng tối truyền bao nhiêu tiếng động đáng nghi, mà bất cứ tiếng động nào cũng có thể gây ra tâm trạng lo lắng: "Phải chăng trinh sát của bọn Đỏ hoạt động, biết đâu chúng nó chẳng trườn tới?" Rồi cứ có cảm tưởng như từ xa quả có văng tới tiếng bụi rậm gẫy răng rắc, tiếng thở cố ghìm nén… gã - dắc còn trẻ tên là Vypriatkin đưa bít tất tay lên quệt giọt nước mắt ứa ra vì gã nhìn quá lâu, rồi hích khuỷu tay vào thằng bên cạnh. Thằng kia nằm co quắp như con tôm, thiu thiu ngủ, đầu gối lên cái túi dết bằng da. Cái bao đạn kiểu Nhật ép đau sườn nó, nhưng nó ngại muốn nằm lại cho thoải mái vì muốn để khí lạnh ban đêm lọt vào trong tà áo ca- pôt khép kín. Tiếng bụi rậm loạt xoạt và tiếng thở to dần rồi bất chọt nghe như ở ngay bên cạnh Vypriatkin. Gã chống khuỷu tay nhỏm dậy, ngạc nhiên nhìn qua bụi cây lơ thơ như đoạn hàng rào và mãi sau mới nhận ra những đường nét lờ mờ của con nhím lớn. Con nhím vội vã iần theo vết chân của con chuột, cái mõm xíu như hình mõm lợn chúi xuống đất. Nó thở phì phì sát cái lưng đầy gai nhọn vào những cuộng cỏ dại khô. Rồi bất thần nó cảm thấy rằng chỉ cách nó vài bước có cái gì thù địch, nó bèn ngẩng đầu lên, thấy con người nhìn mình. Con người ấy thở dài nhõm, khẽ lẩm bẩm:

- Đồ quỷ dữ khốn kiếp! Làm mình hết cả hồn vía…

Con nhím vội rụt nhanh đầu, thu bốn cái chân xíu, nằm lặng phút, nom chỉ là đống lông cứng, rồi nó từ từ vươn mình, đạp chân xuống mặt đất lạnh, lăn như đám gì xám xám, thân chạm vào những cuộng hướng dương, sát lên những đám cỏ thỏ ti khô mục. Rồi tất cả trở lại yên tĩnh và trời đêm lại như trong thần thoại.

Những tiếng gà gáy đợt hai vang lên trong thôn. Trời sang sáng. Vài ngôi sao đầu tiên ló ra qua những đám mây thưa thớt. Rồi gió quét hết mây và bầu trời bắt đầu nhìn xuống mặt đất bằng vô số những con mắt vàng óng.

Ngay lúc đó Vypriatkin nghe thấy phía trước có những tiếng vó ngựa đạp rành rọt, tiếng cỏ dại gãy ràn rạt, tiếng vật gì bằng kim khí đập lách cách và lát sau có cả tiếng yên ngựa cọt kẹt. Cả mấy gã - dắc cũng nghe thấy. Chúng đặt ngón tay lên cò súng.

- Sẵn sàng! - Tên trung đội phó khẽ .

Hình người cưỡi ngựa lên như cắt rời nền trời đầy sao. người cho ngựa bước về hướng cái thôn.

- Đứng la- a- ại? Ai? Có giấy thông hành ?

Bọn - dắc đứng chồm dậy, sẵn sàng nổ súng. Người kia cho ngựa đứng lại, giơ tay lên.

- Các đồng chí, đừng bắn?

- Có giấy thông hành ?

- Các đồng chí!

- Có giấy thông hành ? Trung đô- ô- ội…

- Hượm ! Tôi chỉ có mình… Tôi đầu hàng!

- Hượm , em! Đừng bắn! Bắt sống lấy nó!

Tên trung đội phó chạy đến trước mặt người cưỡi ngựa.

Vypriatkin nắm lấy dây cương con ngựa. Người cưỡi ngựa đưa chân qua yên, xuống ngựa.

- Mầy là ai? Quân Đỏ à? À hà, em ạ, đúng là bọn nó! mũ lông của nó có ngôi sao đỏ đây nầy. Mầy lọt vào tay chúng tao rồi, à- à- à?

Người cưỡi ngựa giậm chân cho đỡ tê, giọng bình tĩnh:

- Các đồng chí hãy đưa tôi đến gặp thủ trưởng của các đồng chí. Tôi có tin hết sức quan trọng cần báo cho ông ta biết. Tôi là trung đoàn trưởng trung đoàn Xerdovsky, tôi đến đây để đàm phán.

- Trung đoàn trưởng à? Giết con rắn độc nầy , em ơi! Luka ạ, để mình khử ngay nó…

- Các đồng chí! Lúc nào các đồng chí giết tôi mà chẳng được, nhưng trước hết để tôi trình bày với thủ trưởng của các đồng chí những điều làm tôi phải đến đây . Tôi nhắc lại rằng đây là việc hết sức quan trọng. Nếu các đồng chí sợ tôi chạy cứ lấy vũ khí của tôi…

Người chỉ huy Hồng quân bắt đầu tháo dây đeo gươm.

- Tháo ngay ra! Tháo ngay ra! - gã - dắc giục.

Khẩu Nagan và thanh gươm tháo ra đều trao cả cho tên trung đội phó.

- Khám người tên trung đoàn trưởng trung đoàn Xerdovsky xem! - Tên trung đội phó cưỡi lên con ngựa của người chỉ huy Hồng quân rồi ra lệnh.

Bọn kia khám xét người bị bắt. Tên trung đội phó và Vypriatkin giải ta về thôn. ta bộ. Gã Vypriatkin cầm ngang cây súng trường kiểu Áo bên cạnh, còn tên trung đội phó cưỡi ngựa phía sau, coi bộ rất khoái trá.

Cả ba lặng thinh mươi phút! Người bị áp giải hút thuốc luôn miệng, chốc chốc lại đứng lại, kéo tà áo ca- pôt lên che cho que diêm khỏi bị gió thổi tắt. Mùi thuốc lá ngon làm cho gã Vypriatkin nhịn được nữa.

- Cho tôi điếu, - Gã xin.

- Xin mời!

Gã Vypriatkin cầm lấy hộp thuốc lá bằng da kiểu hành quân còn đầy ắp. Gã lấy ra điếu, còn hộp thuốc là bỏ vào túi mình.

Người chỉ huy kia gì, nhưng lát sau, khi vào tới trong thôn, ta mới hỏi:

- Các đồng chí dẫn tôi đâu?

- Đến đấy biết.

- Nhưng đến đâu cơ chứ?

- Đến chỗ đại đội trưởng.

- Các đồng chí hãy đưa tôi đến gặp lữ đoàn trưởng Bogatyrev.

- Lữ trưởng có đây.

- Sao lại có đây? Tôi được biết rằng hôm qua ông ấy cùng với ban chỉ huy Barmutkin và giờ ở đây mà.

- Chuyện ấy chúng tôi biết.

- Thôi các đồng chí, thôi đủ rồi! Tôi biết mà các đồng chí lại biết… Đây cũng chẳng phải là bí mật quân gì, nhất là khi quân địch của các đồng chí được biết.

- Thôi , !

- Tôi . Nhưng các đồng chí hãy dẫn tôi đến chỗ Bogatyrev.

- Thôi im ! Theo đúng điều lệnh tôi với được chuyện với nhau.

- Thế cái chuyện lấy bao thuốc điều lệnh cho phép à?

- Thiếu gì những chuyện như thế? , và ỉm cái mồm, nếu tôi lột cả áo ca- pôt đấy. Cái thằng dễ bẳn tính khiếp!

Chúng gọi mãi mới lôi được tên đại đội trưởng dậy. Tên nầy cau có đưa hai nắm tay lên dịu mắt, ngáp ngắn ngáp dài, mãi sao hiểu được gã trung đội phó sung sướng đến nở nang cả mặt mày với mình những gì.

- Tên nào cơ chứ? Thằng trung đoàn trưởng trung đoàn Xerdovsky à? Cậu khoác đấy chứ? Đưa giấy má của nó đây?

Vài phút sau, cùng người chỉ huy Hồng quân tới chỗ lữ đoàn trưởng Bogatyrev. Vừa nghe tin trung đoàn trưởng trung đoàn Xerdovsky bị bắt giải tới, Bogatyrev nhảy chồm ngay dậy như bị rứt tóc. cài khuy quần ngựa, kéo dây bơ- rơ- ten lên hai vai chắc nịch, châm cây đèn năm bấc, rồi hỏi người chỉ huy Hồng quân đứng thẳng người bên cạnh cửa:

- Ngài là trung đoàn trưởng trung đoàn Xerdovsky?

- Vâng, tôi là Voronovsky, trung đoàn trưởng trung đoàn Xerdovsky.

- Mời ngài ngồi.

- Xin cám ơn.

- Tại sao ngài… Ngài bị bắt trong trường hợp như thế nào?

- Tôi tự ý đến gặp ngài. Tôi có chuyện cần phải riêng với ngài. Xin ngài ra lệnh cho những người có việc ra ngoài.

Bogatyrev vẫy tay cái. Tên đại đội trưởng cùng đến với người chỉ huy Hồng quân và người chủ nhà, gã cựu giáo râu ngô há hốc miệng đứng đấy đều ra ngoài. Bogatyrev xoa xoa cái đầu đen đen tròn xoe, cại nhẵn thín như quả dưa hấu, ra ngồi xuống bên cạnh cái bàn, mình mặc độc chiếc sơ- mi lót bẩn thỉu. vẻ tò mò cố giấu vẫn khuôn mặt với cặp má bệu còn hằn những vết đỏ hỏn vì nằm khéo.

Voronovsky là người lực lưỡng nhưng cao lắm. mặc chiếc áò ca- pôt rất vừa người, đeo dây súng của sĩ quan lồng qua vai. xốc lại cặp vai long đình, nụ cười thoáng dưới hàng ria đen ngắn.

- Tôi mong rằng có vinh dự được hầu chuyện vị sĩ quan? Xin ngài cho phép cho tôi được giới thiệu vài lời về bản thân, rồi sau trình bày nhiệm vụ mà tôi phải thực khi đến tìm gặp ngài… Tôi vốn xuất thân từ gia đình quý tộc và làm đến thượng uý trong quân đội của vua Nga. Trong những năm chiến tranh với Đức, tôi phục vụ trong trung đoàn trăm mười bảy Lyubomirsky. Năm nghìn chín trăm mười tám tôi bị động viên theo sắc lệnh của Chính quyền Xô viết và làm sĩ quan chính ngạch. nay như ngài biết, tôi là chỉ huy trung đoàn Xerdovsky của Hồng quân. Tuy ở trong hàng ngũ Hồng quân, nhưng từ lâu tôi cố tìm cơ hội để chạy sang với các ngài… chạy sang với những người đấu tranh chống lại bọn Bolsevich.

- Thưa ngài thượng uý, ngài chờ cơ hội cũng lâu rồi đấy.

- Vâng, nhưng tôi còn muốn chuộc tội với nước Nga, vì thế những chỉ muốn sang mình (việc ấy có thể thực từ lâu rồi) mà còn muốn đưa sang theo cả đơn vị Hồng quân, tất nhiên là những phần tử lành mạnh nhất trong đó, những người bị bọn cộng sản lừa dối và lôi kéo vào cuộc chiến tranh nồi da nấu thịt.

Tên cựu thượng uý Voronovsky nhìn Bogatyrev bằng cặp mắt xám rất xa tinh mũi, nhưng thấy tên kia mỉm cười có vẻ tin, nên mặt đỏ ửng lên như đứa con và vội thêm:

- Thưa ngài Bogatyrev, tất nhiên đối với tôỉ và những lời tôi ngài có thể tin đến mức nào đó… Nếu ở vào cương vị của ngài, tất nhiên tôi cũng có những cảm giác như thế… Nhưng ở đây có những hiển nhiên…

lật tà áo ca- pôt, lấy trong túi chiếc quần mầu cứt ngựa ra con dao díp, cúi gập người làm dây da vai kêu ken két rồi rạch rất cẩn thận đường chỉ khâu rất chắc ở mép tà áo ca- pôt. phút sau lấy trong chỗ mép tà áo bị tháo chỉ ra vài tờ giấy vàng khè và tấm ảnh rất .

Bogatyrev chăm chú đọc những tờ giấy chứng minh. Trong số đó có tờ chứng nhận: "Người mang giấy nầy đích thực là trung uý Voronovsky thuộc trung đoàn bộ binh 117 Lyubomirsky, sau thời gian chữa bệnh được về nghỉ phép hai tuần tại sinh quán ở tỉnh Smolenskaia". tấm giấy đó có dấu và chữ ký của bác sĩ trưởng y viện dã chiến số 8 của sư đoàn bộ binh 14 Simbirskaia. Các giấy chứng minh khác đều ghi tên Voronovsky và đều xác định chắc chắn rằng Voronovsky là sĩ quan cũ. Còn tấm ảnh chụp hình tên thiếu uý Voronovsky còn trẻ nhìn Bogatyrev bằng hai con mắt tươi cười rất gần tinh mũi. chiếc áo quân phục rất diện mầu cứt ngựa lấp lánh tấm huân chương thánh Gioóc của sĩ quan, hai cái lon trắng tinh càng làm nổi bật cặp má rám nắng và hàng ria đen của gã thiếu uý.

- Thế nầy rồi sao? - Bogatyrev hỏi.

- Tôi đến đây để báo cho ngài biết rằng tôi cùng trung đoàn phó của tôi là cựu thiếu uý Volkov làm công tác tuyên truyền trong đám chiến sĩ Hồng quân, và toàn bộ các cán bộ chiến sĩ trung đoàn Xerdovsky, tất nhiên trừ bọn đảng viên cộng sản, bất cứ lúc nào cũng sẵn sàng sang với các ngài. Hầu hết đám chiến sĩ Hồng quân đều là nông dân hai tỉnh Saratovskaia và Xamarskaia. Chúng đồng ý chiến đấu chống lại bọn Bolsevich. Bây giờ chúng tôi cần phải thoả thuận ngay với ngài về các điều kiện đầu hàng của trung đoàn. nay trung đoàn ở Ust- Khopeskaia, có chừng ngàn hai trăm tay súng. Chi bộ của đảng cộng sản có ba mươi tám tên, cộng thêm trung đội gồm ba mươi tên đảng viên cộng sản ở địa phương. Chúng tôi bắt giữ đại đội pháo phối thuộc với chúng tôi, nhưng có lẽ phải khử bọn pháo thủ vì chúng phần lớn là đảng viên cộng sản. Đám Hồng quân dưới quyền chỉ huy của tôi sôi sục bất mãn do những gánh nặng mà cha ông chúng nó phải chịu đựng theo chế độ trưng thu lương thực. Chúng tôi lợi dụng hoàn cảnh ấy để làm cho chúng ngả theo hướng chạy sang với em - dắc… tức là sang với các ngài. Nhưng bọn binh sĩ dưới quyền tôi chỉ sợ điều là sau khi trung đoàn đầu hàng, chúng có thể bị ngược đãi… Tất nhiên vấn đề nầy chỉ có tính chất cục bộ, nhưng tôi cũng cần phải bàn bạc kỹ càng với ngài.

- Có thể có những ngược đãi như thế nào?

- Bị giết hại cướp bóc chẳng hạn…

- , những chuyện như thế chúng tôi cho phép đâu?

- Còn điểm nầy nữa: các binh sĩ kiên quyết cầu trung đoàn Xerdovsky được giữ nguyên biên chế cũ và cùng với các ngài chiến đấu chống bọn Bolsevich với tư cách là đơn vị chiến đấu độc lập.

- Điều nầy mà hứa với ngài tôi…

- Tôi cũng hiểu! Tôi cũng hiểu! Xin ngài cứ báo lên cấp của ngài, rồi tìm cách cho chúng tôi biết.

- Vâng, tôi phải báo cáo lên Vosenskaia.

- Xin ngài thứ lỗi cho, tôi chỉ có rất ít thời giờ, vì nếu tôi chùng chình về muộn tên chính uỷ trung đoàn để ý thấy vắng mặt của tôi. Tôi cho rằng chúng ta thoả thuận xong về các điều kiện đầu hàng. Xin ngài mau mau báo cho tôi biết về quyết định của bộ tư lệnh của các ngài. Trung đoàn có thể bị điều tới vùng sông Dones hoặc có lực lượng bổ sung đưa đến thêm, mà nếu thế…

- Vâng, tôi lập tức cho liên lạc hoả tốc cưỡi ngựa Vosenskaia.

- Còn điều nầy nữa: xin ngài ra lệnh cho em - dắc dưới quyền ngài trả lại cho tôi vũ khí. Tôi những bị tước vũ khí, - Voronovsky ngừng những lời lưu loát của để mỉm nụ cười gần như ngượng nghịu, - mà còn bị lấy cả… hộp thuốc lá. Chuyện ấy tất nhiên cũng chẳng có gì đáng kể, nhưng cái hộp thuốc lá ấy là vật kỷ niệm của gia đình cho, vì thế tôi rất quí…

- Ngài được trả lại tất cả. Khi tôi nhận được ý kiến trả lời của Vosenskaia làm thế nào báo cho ngài biết được?

- Hai ngày nữa có người đàn bà từ Ust- Khopeskaia đến đây gặp các ngài, ở Barmutkin. Mật hiệu… chúng ta hãy cứ định là "liên hợp". Xin ngài cứ cho người ấy biết. Tất nhiên chỉ bằng lời…

° ° °

Nửa giờ sau, gã - dắc thuộc đại đội Marsaev phi ngựa như bay về phía tây, Vosenskaia.

Hôm sau gã liên lạc riêng của Kudinov đến Bacmutkin, tìm tới chỗ ở của tên lữ trưởng và chưa kịp buộc ngựa, gã chạy vào trong nhà, trao cho tên Grigori Bogatyrev cái phong bì đựng công văn có ghi "Hoả tốc. Tuyệt mật". Bogatyrev hấp tấp bẻ con dấu xi. Chính tay Kudinốp viết những dòng chữ rất khoáng đạt tờ giấy có in "Ăng- tết" của Xô viết Quân khu Đông Thượng:

"Chào cậu, Bogatyrev! Tin đáng mừng. Chúng mình uỷ cho cậu toàn quyền đàm phán với cái bọn ở trung đoàn Xerdovsky và thuyết phục chúng đầu hàng bằng bất cứ giá nào. Mình đề nghị nhượng bộ chúng nó, hứa với chúng nó rằng chúng ta tiếp nhận toàn bộ trung đoàn, thậm chí tuớc vũ khí. Chỉ có điều kiện tất yếu là chúng nó phải bắt và trao những tên đảng viên cộng sản, thằng chính uỷ trung đoàn, và chủ yếu là những thằng cộng sản thuộc mấy trấn Vosenskaia, Elanskaia và Ust- Khopeskaia của chúng ta. Bảo chúng nó rằng thế nào cũng phải bắt đại đội pháo, đội vận tải, đội tiếp liệu. Cậu hãy tìm mọi cách đẩy nhanh công việc nầy! Phải cố điều nlnều lực hrợng của mình tới địa điểm tập kết của trung đoàn đó, bí mật bao vây và lập tức tiến hành tước vũ khí. Nếu chúng nó chống cự giết hết để sót đứa nào.

Phải hành động thận trọng, nhưng cương quyết. Tước vũ khí xong là lập tức giải tán toàn bộ trung đoàn đến Vosenskaia. Nên giải chúng nó theo bên hữu ngạn, như vậy tiện hơn, hơn nữa phía bên ấy xa mặt trận, đồng cỏ lại trơ trụi, chúng nó thoát được, nếu chúng nó nghĩ lại và tính chuyện bỏ chạy. Cậu giải chúng nó theo sông Đông, qua các thôn, và phái hai đại đội kỵ binh theo dõi phía sau. Đến Vosenskaia phân tán chúng nó xuống các đại đội, mỗi đại đội hai ba đứa, xem chúng nó đánh lại bọn chúng nó như thế nào. Sau đó còn là việc chúng ta phải lo nữa: chúng ta hợp nhất với em mình, các cậu ở bên kia sông Dones, đến lúc ấy mặc cho họ xét xử chúng nó và làm gì làm. Theo ý mình treo cổ tất cả chúng nó lên cũng được. Chẳng có gì đáng thương hại. Mình sung sướng khi nhận được tin thắng lợi của cậu. Hàng ngày phải liên lạc hoả tốc báo tin cho mình biết".

Kudinov.

Phía dưới còn có ghi thêm:

"Nếu bọn trung đoàn Xerdovsky trao những thằng đảng viên cộng sản của địa phương chúng ta, cậu cắt đội vũ trang mạnh áp giải chúng về Vosenskaia, và cũng bắt qua các thôn. Nhưng đầu tiên phải giải những thằng trung đoàn Xerdovsky trước .

Phải chọn những thằng - dắc đáng tin cậy nhất vào đội áp giải (kiếm những thằng hung dữ nhất và nhiều tuổi chút hơn).

Trước khi giải phải thông báo rộng rãi cho dân chúng biết . Chúng ta phải bẩn tay xử tội chúng nó. Nếu chúng ta làm khôn khéo bọn đàn bà dùng gậy gộc đánh chết chúng nó. Cậu hiểu chưa? Làm như thế là có lợi cho chúng ta nhất đấy: nếu đem chúng nó xử bắn, tin tức được đua đến tai bọn Đỏ và chúng nó rằng chúng ta bắn tù binh. Làm thế nầy giản tiện hơn.

Chúng ta cứ kích cho dân chúng trị chúng nó, làm cho có những con người phẫn nộ điên cuồng như những con chó xích. Dân chúng tự ý hành hình, chỉ có thế thôi. Chẳng còn phải chịu trách nhiệm gì cả!"

Sông Đông Êm Đềm
Chương 168​

Ngày mười hai tháng Tư trong trận chiến đấu với quân phiến loạn ở gần thôn Antonov trấn Elanskaia, trung đoàn Moskva số 1 bị thiệt hại nặng nề.

Vì thuộc địa thế nên trong quá trình chiến đấu các đội hình tản khai của Hồng quân tiến vào trong thôn. Nhà cửa của dân - dắc nằm rải rác như những hòn đảo, lọt giữa những mảnh đất xíu toàn cát rắn. Các phố và các ngõ đều trải bằng cành cây đất lầy rất khó . Toàn thôn chìm trong những đám xích dương hết sức rậm rạp mọc địa hình toàn là bãi lầy. Con sông Elanska chảy ở đầu thôn chỉ có ít nước nhưng đáy lại rắn, toàn đất sét.

Bộ binh của trung đoàn Moskva số 1 tản khai tiến qua thôn, nhưng vừa vượt quá mấy ngôi nhà đầu tiên, vừa len lỏi vào đám xích dương phát thấy rằng thể nào dàn thành đội hình tản khai mà vượt qua rừng xích dương được. Tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 2 là chàng người Ladvia, tính rất gàn bướng. đại đội trưởng phải vất vả lắm mới cứu được con ngựa bị bùn lún rất sâu đến trình bày những lý lẽ nên tiến thêm nữa, nhưng tiểu đoàn trưởng nhất định nghe, cứ ra lệnh: "Tiến!" rồi là người đầu tiên táo bạo xông lên khoảng đất rập rình, nghiêng ngả. Các chiến sĩ Hồng quân trù trừ nhưng vẫn tiến theo , những khẩu súng máy phải khiêng tay. Vừa được chừng năm chục xa- gien bị vướng dưới bùn tới đầu gối. Giữa lúc ấy chợt có những tiếng kêu truyền từ sườn bên phải qua các tuyến tản khai: "Bị vu hồi rồi?", "Có bọn - dắc đấy?", "Chúng nó bao vây rồi?".

Tiểu đoàn quả bị hai đại đội của quân phiến loạn bao vây và bị chúng đánh từ phía sau lưng. Tiểu đoàn và tiểu đoàn hai mất gần phần ba quân số trong đám xích dương, phải rút lui. Trong trận ấy, Kotliarov bị thương ở chân vì viên đạn đúc theo phương pháp thủ công của quân phiến loạn. Miska Kosevoi phải bế tay và thiếu chút nữa dùng lưỡi lê đâm chiến sĩ Hồng quân đánh xe con dê, bắt ta phải cho người thương binh lên chiếc xe hai bánh chở đạn.

Trung đoàn bị đánh bật về thôn của trấn Elanskaia. Lần thất bại nầy có ảnh hưởng rất tai hại tới kết quả của đợt tấn công của tất cả các đơn vị Hồng quân tiến theo tả ngạn sông Đông. Mankin ở Bukanovskaia bắt buộc phải rút lui về phía bắc hai mươi véc- xta, tới trấn Slasevskaia. Sau đó, dưới áp lực của những lực lượng phiến loạn có số lượng lớn hơn nhiều lần tấn công điên cuồng, đội nghĩa dũng Mankin phải vượt qua sông Khop trước khi băng trôi ngày, chết đuối mất vài con ngựa, và di chuyển đến trấn Kumyngienskaia.

Trung đoàn Moskva số 1 bị mất liên lạc vì băng trôi ở cửa sông Khop, phải vượt sông Đông sang bên hữu ngạn, đóng ở trấn Ust- Khopeskaia, chờ bổ sung. Chẳng bao lâu trung đoàn Xerdovsky cũng tới đấy. Thành phần cốt cán của trung đoàn nầy khác hẳn trung đoàn Moskva số 1. Hạt nhân chiến đấu của trung đoàn Moskva gồm những công nhân Moskva, Tula, Nizegrod. Những người công nhân nầy chiến đấu dũng, kiên cường, nhiều lần giáp lá cà với quân phiến loạn, mỗi ngày bị giết và bị thương hàng chục chiến sĩ. Mãi sau lần mắc bẫy địch ở thôn Antonov, trung đoàn mới tạm thời phải rút khỏi chiến đấu, tuy vậy trong khi rút lui nó để lại cho địch chiếc xe vận tải hay hòm đạn nào. Nhưng ngay trong trận chiến đấu đầu tiên ở gần thôn Yagodinsky, đại đội của trung đoàn Xerdovsky chống lại được đợt xung phong bằng kỵ binh của quân phiến loạn. Vừa trông thấy làn sóng tấn công của kỵ binh - dắc, họ rời bỏ chiến hào. Nếu các đảng viên cộng sản phụ trách súng máy đánh bật được đợt xung phong bằng hoả lực vũ bão của những khẩu súng máy có lẽ toàn đại đội bị chém chết hết.

Trung đoàn Xerdovsky được thành lập vội vã ở thành phố Xerdovsk. Thành phần của nó gồm toàn những nông dân có tuổi dân của tỉnh Saratovskaia. Tinh thần của các chiến sĩ Hồng quân nầy ràng thể nào giúp cho việc nâng cao khả năng chiến đấu. Trong đại đội có rất nhiều người biết chữ và nhiều phần tử xuất thân từ tầng lớp kulak giầu có ở nông thôn. Thành phần chỉ huy của trung đoàn nửa gồm những sĩ quan cũ. Chính uỷ là con người bạc nhược, có nghị lực, có uy tín đối với các chiến sĩ. Có những tên phản bội mưu đưa trung đoàn ra đầu hàng mà chi bộ đảng chẳng nhìn thấy gì cả. Chúng gồm có trung đoàn trưởng, trưởng ban tham mưu và hai đại đội trưởng.

Thông qua những tên kulak có tư tưởng phản cách mạng lọt vào trung đoàn, chúng tiến hành công việc tội ác là phá hoại tinh thần quần chúng Hồng quân. Chúng tuyên truyền khéo léo, gây tư tưởng phản đối các đảng viên cộng sản, reo rắc lòng nghi ngờ về kết quả của cuộc chiến đấu trấn áp cuộc phiến loạn, chuẩn bị đem trung đoàn ra đầu hàng.

Stokman ở cùng phòng với ba chiến sĩ Hồng quân thuộc trung đoàn Xerdovsky. lo lắng theo dõi các chiến sĩ Hồng quân và sau lần va chạm quyết liệt với mấy gã trong trung đoàn Xerdovsky, tin chắc rằng trung đoàn đứng trước mối đe doạ cực kỳ nghiêm trọng.

Ngày hai mươi bảy, lúc trời hoàng hôn, có hai chiến sĩ thuộc đại đội hai trung đoàn Xerdovsky tới chỗ Stokman ở. gã, họ là Gorigasov chào hỏi gì cả, đưa mắt nhìn Stokman và Kotliarov nằm giường với nù cười đầy ác ý và :

- Đánh đấm đến thế nầy là đủ rồi? Ở nhà, thóc lúa của gia đình bị tịch thu mà ở đây cứ phải đánh nhau biết để làm gì…

- biết chiến đấu để làm gì à? - Stokman hỏi giọng gay gắt.

- Phải, biết! Bọn - dắc cũng là dân cày như chúng ta cả? Chúng ta biết rằng chúng nó nổi lên chống lại cái gì rồi? Chúng ta biết chứ…

- Còn , đồ khốn nạn, có biết rằng với giọng lưỡi của kẻ nào ? Của bọn Bạch vệ? - Ngày thường vốn trầm tĩnh, nhưng hôm nay Stokman cũng nổi sung lên.

- Mày chớ có mở miệng chửi mắng người ta quá xá như thế! Nếu ác giả ác báo đấy! em nghe chưa? Té ra nó là thằng như thế nầy đấy!

- Bớt cái mồm ! Bớt cái mồm , thằng râu dài nầy! Những thằng như mày, chúng tao gặp ít đâu? - gã lùn lùn, người chắc nịch như cái túi bột, chõ mồm vào. - Mầy tưởng mầy là đảng viên có thể chẹn họng chúng tao phải ? Liệu cái thần hồn, nếu chúng tao nện cho xổ ruột!

Gã lấy thân mình che cho tên Gorigasov gầy gò hom hem rồi trợn tròn hai con mắt, đưa ngoặt hai cánh tay ngắn cũn nhưng rất khỏe ra sau lưng, xấn xổ tới trước mặt Stokman.

- Chúng mày làm sao thế hử? Thở ra toàn hơi của bọn Trắng rồi sao?- Stokman đẩy mạnh tên chiến sĩ Hồng quân xông tới trước mặt mình, vừa thở hổn hển vừa hỏi.

Gã kia lảo đảo, dỏ bừng mặt, định nắm lấy tay Stokman, nhưng tên Gorigasov ngăn gã lại:

- Đừng dính vào nó làm gì?

- Đó là những lời phản cách mạng? Chúng ta đem chúng mày ra xử như những thằng phản bội chính quyền Xô viết!

- Mầy làm thế nào đưa tất cả trung đoàn ra toà được đâu! - gã Hồng quân ở cùng nhà với Stokman đáp lại.

Bọn kia hùa vào ủng hộ gã:

- Bọn đảng viên được lĩnh nào đường nào thuốc lá, còn chúng mình mốc xì!

- láo! - Kotliarov nằm giường cũng chống tay nhỏm dậy. - Chúng tôi cũng chỉ được lĩnh như các thôi.

Stokman gì nữa, mặc áo ngoài, bước ra. Bọn kia ngăn giữ , chỉ đưa tiễn bằng những lời chế nhạo.

Stokman gặp chính uỷ ở trung đoàn bộ. gọi người chính uỷ sang căn phòng khác, xúc động kể lại chuyện xung đột vừa nãy với mấy gã chiến sĩ Hồng quân và đề nghị bắt giữ chúng. Người chính uỷ vừa nghe vừa gãi gãi bộ râu đỏ như lửa rồi sửa lại cái kính gọng sừng đen, vẻ ngần ngại.

- Ngày mai chúng ta triệu tập hội nghị chi bộ và nhận định tình hình. Còn việc bắt giữ mấy cậu kia tôi thấy là trong hoàn cảnh nay làm được đâu?

- Vì sao vậy? - Stokman hỏi lại, giọng gay gắt.

Đồng chí có biết , đồng chí Stokman… Chính tôi cũng nhận thấy rằng tình hình trong trung đoàn chúng ta được yên ổn, có tổ chức phản cách mạng nào đó, nhưng còn chưa mò được ra. Mà phạm vi ảnh hưởng của nó lan tới phần lớn số chiến sĩ trong trung đoàn. Bản chất tự phát của nông dân mà, còn làm thế nào được nữa! Tôi báo cáo lên về tinh thần của các chiến sĩ và đề nghị điều trung đoàn nơi khác, biên chế lại.

- Vì sao đồng chí cho rằng thể lập tức bắt ngay những tên đặc vụ Bạch vệ đó và giải lên toà án của sư đoàn? Vì những lời lẽ như thế cho thấy phản bội trắng trợn rồi.

- Phải, nhưng làm thế có thể gây ra những rối loạn mà chúng ta muốn có, thậm chí có thể đưa đến bạo động đấy.

- Sao lại thế? Thế tại sao đồng chí nhìn thấy rằng tình hình của đa số là như vậy mà từ trước sớm báo cáo lên phòng chính trị?

- Tôi với đồng chí rằng báo cáo rồi mà! hiểu sao ở Ust- Medvediskaia vẫn còn chùng chình chưa trả lời. Chỉ cần trung đoàn được điều là chúng ta nghiêm khắc trừng trị ngay tất cả những kẻ phá rối kỷ luật, đặc biệt là những thằng ra những điều mà đồng chí vừa cho biết… - Rồi người chính uỷ cau mày, thầm thêm - Tôi có ý nghi Voronovsky và tham mưu trưởng Volkov. Ngày mai, họ xong hội nghị chi bộ, tôi lên ngay Ust- Medvediskaia. Cần phải áp dụng số biện pháp khẩn cấp để hạn chế phạm vi của nguy cơ nầy mới được. Tôi đề nghị đồng chí giữ bí mật về câu chuyện giữa hai chúng mình.

- Nhưng tại sao thể triệu tập ngay bây giờ hội nghị đảng viên? Phải thấy rằng thời gian cho phép chờ đợi nữa đâu, đồng chí ạ?

- Tôi cũng hiểu. Nhưng ngay bây giờ thể được. Phần lớn em đảng viên phải canh gác và phụ trách các vọng tiêu bí mật… Tôi kiên quyết chủ trương như thế vì trong hoàn cảnh như thế nầy, tin ở các binh sĩ ngoài đảng là quá chủ quan. Hơn nữa, cả đại đội pháo là chỗ có phần lớn đảng viên cũng mãi hôm nay mới từ Krutovsky tới. Phải điều họ về trung đoàn là do những chuyện rối loạn nầy đấy.

Sau khi ở trung đoàn bộ về, Stokman ngắn gọn cho Kotliarov và Miska Kosevoi biết vài nét về câu chuyện mình vừa với chính uỷ trung đoàn.

- Cậu vẫn chưa được à? - hỏi Kotliarov.

- Vẫn còn khập khiễng. Trước kia còn sợ ảnh hưởng tới vết thương, nhưng bây giờ dù muốn hay cũng vẫn phải thôi.

Đêm hôm ấy, Stokman viết bản báo cáo chi tiết về tình hình trung đoàn và đến nửa đêm đánh thức Miska dậy. vừa nhét bức thư vào bên trong áo sơ- mi của Miska, chỗ trước bụng vừa bảo:

- Ngay bây giờ cậu phải kiếm lấy con ngựa và phi tới Ust- Medvediskaia. Dù có chết cũng phải chuyển cho kỳ được bức thư nầy tới phòng chính trị sư đoàn Mười bốn… Mất mấy tiếng đồng hồ tới được đấy? Cậu định kiếm con ngựa ở đâu?

Miska è è trong họng, vừa lồng đôi ủng da đỏ khô cứng vào chân vừa ngắt từng đoạn:

- Ngựa tôi lấy cắp… ở chỗ bọn trinh sát kỵ binh, còn tới được Ust- Medvediskaia… nhiều lắm… là hai tiếng. Ngựa của bọn trinh sát tồi lắm, nếu … chỉ tiếng rưỡi! Tôi từng làm coi ngựa… Tôi biết cách bắt ngựa… chạy cho hết tốc độ.

Miska đổi chỗ giấu phong thư, nhét nó vào túi áo ca- pôt.

- Làm thế nầy để làm gì?

- Để lấy ra cho nhanh, nếu bị bọn trung đoàn Xerdovsky tóm cổ.

- Sao lại thế? - Stokman vẫn hiểu.

- lại còn "sao lại thế"? Nếu bị chúng nó tóm được, tôi lấy ra và nuổt ngay.

- Cừ lắm? - Stokman hơi nhếch mép cười, bước lại gần Miska và tựa như đau khổ vì những dự cảm nặng nề, ôm chặt lấy Miska và hôn Miska cái mạnh bằng cặp môi lạnh giá run run. - Thôi cậu .

Miska ra ngoài, tháo được rất dễ dàng ở cọc buộc ngựa trong những con ngựa tốt nhất của đội trinh sát kỵ binh, rồi cho nó bước qua vọng tiêu, ngón tay chỏ lúc nào cũng kè kè bên cái cò của khẩu súng trường kỵ binh còn mới. len lỏi theo đường làng ra tới đường cái. Mãi khi ra đến đấy mới quàng cái dây đeo súng qua vai và bắt đầu "vắt kiệt" con ngựa cộc đuôi giống Saratov, bắt nó chạy với tốc độ mà nó chưa từng chạy bao giờ.

Sông Đông Êm Đềm
Chương 169​

Lúc trời bình minh, mưa bắt đầu rơi tí tách. Gió thổi vù vù. đám mây đen nặng giông bão ùn ùn kéo tới từ phía trời đông. Trời vừa hửng, mấy gã chiến sĩ trung đoàn Xerdovsky ở cùng nhà với Stokman và Kotliarov dậy và đâu biết. Nửa giờ sau, đảng viên cộng sản người trấn Elanskaia tên là Tolkachev chạy vào.

Cũng như Stokman và hai đồng chí của , Tolkachev cũng mới sáp nhập với trung đoàn Xerdovsky. Tolkachev mở cửa, hổn hển gọi to.

- Stokman, Kosevoi, có nhà ? Ra ngoài nầy !

- Có chuyện gì thế? Cậu vào đây nào! - Stokman bước ra phòng ngoài, vừa vừa lồng tay vào áo ca- pôt. - Cậu vào đây !

- Tai hoạ rồi! - Tolkachev bước theo Stokman vào căn phòng thứ hai, vừa vừa khẽ . - vừa nãy ở ngay gần thị trấn… ở ngay gần thị trấn, bọn bộ binh đòi tước vũ khí của đại đội pháo vừa từ Krutovsky kéo tới đây. Hai bên bắn nhau… em pháo binh đánh bật được cuộc tấn công, họ tháo quy- lát các khẩu pháo rồi dùng thuyền chạy sang bên kia sông…

- Thế à thế à? - Kotliarov vừa hấp tấp hỏi vừa rên rỉ lồng chiếc ủng vào bên chân bị thương.

- Còn bây giờ ở bên cạnh nhà thờ họp mít- tinh… Toàn trung đoàn…

- Sửa soạn nhanh lên! - Stokman ra lệnh cho Kotliarov và nắm lấy tay áo bông của Tolkachev. - Chính uỷ đâu? Các đồng chí đảng viên khác đâu?

- Tôi biết… Có người bỏ chạy, còn tôi tôi đến với các đồng chí. Chúng nó chiếm nhà dây thép, cho ai vào…

P- hải chạy mới được! Nhưng làm thế nào chạy được bây giờ? - Tolkachev hoảng hốt ngồi phịch xuống nắp chiếc rương, hay tay buông thõng giữa hai đầu gối.

Giữa lúc ấy ngoài thềm có tiếng chân bước ầm ầm, chừng sáu gã Hồng quân thuộc trung đoàn Xerdovsky cùng ập vào trong nhà. Mặt chúng đỏ bừng bừng, đầy vẻ kiên quyết và hung hãn.

- Các đảng viên cộng sản ra họp mít- tinh! Nhanh lên!

Stokman đưa mắt cho Kotliarov rồi nghiêm nghị mím chặt môi.

- Ta ra thôi!

- Để vũ khí lại! Có phải là ra chiến đấu đâu? - gã trong trung đoàn Xerdovsky , nhưng Stokman tựa như nghe thấy, cứ khoác khẩu súng trường lên vai rồi bước ra trước.

quảng trường, ngàn trăm cái họng cùng gào lên đủ giọng. thấy có mặt những người dân trấn Ust- Khopeskaia. Họ sợ có chuyện gì xảy ra (trước hôm đó ngày khắp trấn có những tin đồn rằng gần như chắc chắn trung đoàn chạy theo quân phiến loạn và trong trấn có thể xảy ra những trận chiến đấu với quân cộng sản). Stokman đầu, bước tới đám binh sĩ trung đoàn Xerdovsky rào rào như bầy ong.

đưa mắt tìm xem có người nào trong số cán bộ chỉ huy trung đoàn . Chính uỷ trung đoàn bị giải qua chỗ . Hai tên giữ tay ta. Bị thúc sau lưng, mặt nhợt nhạt, người chính uỷ trung đoàn bị đẩy sâu vào trong đám binh sĩ Hồng quân tập họp ra đội hình gì cả. Stokman mất hút ta trong vài phút, nhưng lát sau thấy ta đứng giữa đám đông cái bàn kiểu dùng để đánh bài lôi biết ở nhà ai ra. Stokman ngoái nhìn lại. Sau lưng , Kotliarov khập khiễng đứng tì tay lên khẩu súng trường, bên cạnh là mấy gã chiến sĩ Hồng quân cùng ra theo lúc nãy.

- Các đồng chí Hồng quân! - Tiếng người chính uỷ vang lên yếu ớt - Ngay giữa lúc quân địch ở sát nách chúng ta… Các đồng chí…

Bọn kia để cho tiếp. Bên cạnh cái bàn những chiếc mũ lông màu xám của Hồng quân ngả nghiêng như bị gió bay, những mũi lưỡi lê màu xanh lơ đưa đưa lại, những bàn tay nắm chặt vươn về phía cái bàn. Những tiếng kêu gọn lỏn vang lên hung dữ như những phát súng khắp quảng trường:

- còn đồng chí đồng choé gì nữa?

- Lột cái áo da của nó ra!

- Quân lừa đảo!

- Mày đưa chúng tao đánh ai hử?

- Lôi cẳng nó xuống!

- Quạng cho nó trận?

- Xỉa cho nó nhát lưỡi lê?

- còn có chính uỷ chính iếc gì nữa rồi?

Stokman nhìn thấy tên Hồng quân khổng lồ có tuổi leo lên cái bàn, đưa tay trái ra nắm lấy chòm râu đỏ xén ngắn của người chính uỷ. Chiếc bàn ngật ngưỡng, và cả tên Hồng quân lẫn người chính uỷ đều lăn xuống những nắm tay vươn lên quanh cái bàn. Ở chỗ vừa nãy còn là cái bàn đánh bài nay chỉ thấy lúc nhúc đống áo ca- pốt xám xịt. Tiếng kêu đơn điệu và tuyệt vọng của người chính uỷ chìm trong những tiếng la thét hoà lẫn với nhau, dội lên như sấm.

Stokman chạy bổ ngay tới chỗ đó. cố sống cố chết tay đẩy, chân đá len qua những cái lưng mặc áo ca- pốt xám đứng sát sin sít rồi gần như chạy tế tới chỗ người chính uỷ vừa lúc nãy. Bọn kia ngăn giữ mà chỉ cần đấm dùng báng súng đánh vào lưng, vào gáy , giật lấy khẩu súng trường vai và cái mũ lông - dắc đỉnh đỏ đầu .

- Mày đâu thế nầy, đồ quỷ dữ? gã Hồng quân bị Stokman dẫm đau chân nổi giận quát lên.

gã trung đội trưởng lùn choằn choằn chặn đường Stokman bên cạnh chiếc bàn bị lật chỏng gọng. Chiếc mũ màu xám của gã may bằng lông cừu mới đội lật ra tới sau gáy, cái áo ca- pốt mở phanh, mồ hôi chảy ròng ròng khuôn mặt đỏ gạch, cặp mắt sáng bừng bừng lác xệch , long lanh niềm phẫn nộ ghê gớm.

- Mầy len đâu hử?

- Có lời muốn ! Có lời muốn với em binh sĩ? - Stokman giọng khàn khàn, lấy lại hơi chút rồi chỉ nháy mắt kê lại cái bàn. Những tên xung quanh thậm chí còn giúp leo lên bàn. Song quảng trường vẫn còn dội lên tiếng gào thét phẫn nộ. Stokman hết sức gân cổ thét lên:

- Yên la- ă- ặng! -

Và nửa phút sau, khi những tiếng ồn ào lắng xuống, cố nén cơn ho, bằng giọng phá ra:

- em chiến sĩ Hồng quân! nhục nhã cho em! em phản bội chính quyền nhân dân trong giờ phút gian nan nhất? Giữa lúc cần có bàn tay cứng cỏi móc vào tim gan quân thù em lại dao động! Giữa lúc chính quyền Xô viết nghẹt thở trong vòng vây của quân thù em họp mít- tinh! em mấp mé ngả sang trực tiếp phản bội rồi đấy! Tại sao vậy? Những thằng chỉ huy phản bội của em đem em bán cho bọn tướng tá - dắc! Chúng nó là những thằng sĩ quan cũ, chúng nó phụ lòng tin cậy của Chính quyền Xô viết, chúng nó lợi dụng tối tăm ngu dốt của em, muốn đem thg đoàn ra đầu hàng quân - dắc. em hãy mau mau tỉnh ngộ! Chúng nó muốn dùng bàn tay của em để bóp chết chính quyền công nông đấy!

Tên cựu thiếu uý Vaixminste đại đội trưởng đại đội hai đứng ngay gần cái bàn giương khẩu súng trường lên vai, nhưng Stokman nhìn thấy cử động của nó bèn quát lên:

- Mày được làm thế! Muốn giết tao lúc nào chẳng giết được? Tao muốn lời với các chiến sĩ đảng viên cộng sản ! Chúng ta là những người cộng sản. Chúng ta đem hết máu trong tim mình, từng giọt từng giọt… - Giọng Stokman chuyển thành giọng nam cao căng thẳng nghe rất đáng sợ, mặt nhợt nhạt như mặt người chết, méo xệch - … ra phục vụ giai cấp công nhân, phục vụ tầng lớp nông dân bị áp bức. Chúng ta quen dũng cảm giương mắt nhìn thẳng vào cái chết? Các người có thể giết được tôi…

- Chuyện ấy nghe mãi rồi?

- Nện cho nó trận !

- Hãy để cho người ta ?

- Thôi câm cái mồm !

- Có thể giết được tôi, nhưng tôi nhắc lại: em mau tỉnh ngộ? Đừng họp mít- tinh nữa, mà phải đánh bọn Trắng ngay! - Stokman nheo hẳn hai con mắt nhìn qua đám Hồng quân bắt đầu nín lặng, nhận ra tên trung đoàn trưởng Voronovsky đứng ngay gần mình. Thằng nầy đứng sát vai tên chiến sĩ Hồng quân nào đó, mỉm cười ngượng nghịu và rỉ tai thằng nầy biết những gì - Thằng trung đoàn trưởng của em…

Stokman giơ tay chỉ vào mặt tên Voronovsky. Tên nầy đưa tay lên che miệng, thào biết những gì với tên Hồng quân đứng bên cạnh. Stokman chưa kịp hết câu trong bầu khí nặng hơi ẩm của trận mưa đầu mùa tháng Tư nổ ra phát súng trầm trầm. Tiếng súng trường nổ ra hết sức, nghe rất chỉ như tiếng roi quất, nhưng Stokman chộp tay lên ngực, ngã khuỵu xuống, bộ tóc bạc phơ cái đầu trần rũ xuống… Nhưng lập tức lảo đảo đứng dậy.

- Yosif Davydovich! - Kotliarov trông thấy Stokman đứng chồm dậy bèn rên rỉ nhảy xô tới, nhưng bọn kia nắm lấy khuỷu tay khẽ bảo:

- Câm ! Đừng có dính vào! Đưa súng đây, đồ khốn nạn!

Chúng tước vũ khí của Kotliarov, lục soát các túi của , lôi ra khỏi quảng trường. Ở các nơi khác quảng trường, chúng cũng tước vũ khí và bắt giữ các đảng viên. Trong cái ngõ, gần ngôi nhà rất đẹp của lão lái buôn bỗng nổ ra liên tiếp năm sáu phát súng: đảng viên xạ thủ súng máy bị giết vì chịu trao khẩu Levis.

Trong khi đó Stokman nhợt ra như cái xác chết, những bọt máu xùi ra hồng hồng hai bên mép. lắp bắp như lên cơn kinh giật, đứng lảo đảo phút chiếc bàn chơi bài, rồi thu hết sức lực và ý chí còn lại, cố kêu lên:

- Chúng nó đưa các người tới chỗ lầm lỗi! Bọn phản bội… Chúng nó tìm cách lập công chuộc tội, kiếm những cái lon mới… Nhưng chủ nghĩa cộng sản sống mãi! Các đồng chí…! Hãy tỉnh ngộ!

Tên Hồng quân đứng bên cạnh Voronovsky lại giương súng lên vai lần nữa. phát súng thứ hai hất Stokman ngã ngửa, lăn từ bàn xuống chân đám chiến sĩ Hồng quân. Rồi thằng lính trong trung đoàn Xerdovsky nhảy rất lẹ lên bàn, với cái miệng rộng hoác, hai hàm răng bàn cuốc, bộ mặt rỗ nhằng rỗ nhịt. Nó gào lên oang oang:

- Ở đây chúng ta được nghe đủ mọi lời hứa hẹn, nhưng các đồng chí thân mến ạ, tất cả chỉ là những lời bịa đặt trâng tráo và hăm doạ mà thôi. Cái thằng hùng biện râu dài nầy lăn quay xuống đây rồi, nhưng con chó chỉ đáng hưởng cái chết của con chó! Phải giết bọn cộng sản, những kẻ thù của nông dân lao động ! Các đồng chí, em thân mến, tôi rằng bây giờ mắt chúng mình cũng được mở to rồi. Chúng ta biết chúng ta phải chiến đấu chống kẻ nào! Ở huyện Vonsky chúng tôi chẳng hạn, thử hỏi chúng nó những gì? Bình đẳng, hữu ái giữa các dân tộc! Bọn cộng sản, những thằng lừa bịp ấy như thế đấy… Nhưng ra tình hình là như thế nào? Ngay cha tôi có viết cho tôi bức thư đầy nước mắt, báo tin chúng nó ăn cướp giữa ban ngày! Chính ông cụ bị chúng nó lấy hết thóc lúa và có cái nhà máy xay bé tí tẹo chúng nó cũng tịch thu. Nhưng sắc lệnh có tuyên bố là làm như thế với người nông dân lao động hay ? Mà cái nhà máy xay ấy là do bố mẹ tôi quần quật đổ mồ hôi mới kiếm được. Tôi thử hỏi các đồng chí, như thế chẳng phải là cướp bóc của bọn cộng sản là gì? Phải diệt cho hết bọn cộng sản !

Tên hùng biện nầy được hết lời. Từ phía tây hai đội đội của quân phiến loạn cho ngựa chạy nước kiệu tiến vào trấn Ust- Khopeskaia. Bộ binh - dắc cũng kéo tới theo sườn phía nam của dãy núi ven sông Đông. Tên thiếu uý Bogatyrev lữ trưởng lữ đoàn độc lập của quân phiến loạn có mặt cùng với nửa đại đội bảo vệ lữ đoàn bộ.

Mưa lập tức đổ ào ào bên dưới đám mây đen vừa bay từ phía đông tới và ở nơi nào đó bên kia sông Đông, những tiếng sấm rền trầm trầm truyền lan sông Khop.

Trung đoàn Xerdovsky vội vã tập họp ngay thành hàng ngũ, các hàng quân đều phân làm hai. Nhóm cưỡi ngựa trong lữ đoàn của Bogatyrev vừa xuất núi, tên cựu thượng uý Voronovsky gầm lên bằng giọng phát từ trong họng như của loài chim ưng mà các chiến sĩ Hồng quân chưa từng nghe thấy bao giờ.

Trung đo- o- oàn! Nghi- i- iêm!…