Sông Đông Êm Đềm
Chương 145​

Miska rũ đầu xuống, từ từ bước lên ngưỡng cửa nhà Mokhov, vừa vừa đập đập cái roi ngựa lên ống ủng, vẻ mặt đăm chiêu. Trong hành lang có mấy cái yên xếp thành đống sát cửa ngay dưới đất. Xem ra có người vừa đến chưa được bao lâu: chiếc bàn đạp còn thấy đám tuyết chưa tan vàng khè vì lẫn với phân ngựa, tuyết hằn lốt đế ủng của người cưỡi ngựa. vũng nước loáng nhoáng bên dưới chiếc bàn đạp. Miska nhìn thấy tất cả các thứ đó trong khi qua cái sân thượng bẩn thỉu. Mắt nhìn lướt qua dãy lan can chạm trổ sơn xanh mất vài con tiện, dải sương muối lờm xờm bám sát chân tường như đường viền tim tím. nhìn rất nhanh cả mấy khung cửa sổ đổ mồ hôi bên trong, đùng đục như cái bong bóng bò. Nhưng tất cả những cái gì mà trông thấy đều được ghi lâu trong ý thức của , đều trôi tuột lúc nào biết, chập chờn như trong giấc mộng.

Lòng thương và lòng căm thù Grigori Melekhov quyện lẫn với nhau trong trái tim đơn giản của Miska… người đầy tớ lúc nầy bận nhóm cái bếp lò kiểu Hà Lan. Phòng bên có tiếng mấy chàng công an cười rất to. "Kỳ quặc ! Chúng nó có gì mà phởn thế?" - Miska thoáng có ý nghĩ bực bội trong khi bước qua. đập thêm roi cuối cùng xuống ủng, vẻ mặt khó chịu, rồi gõ cửa bước ngay vào căn phòng trong góc.

Kotliarov ngồi sau bàn giấy với chiếc áo bông mở phanh. Chiếc mũ lông đen hất lệch sang bên mon rất ngang tàng, nhưng khuôn mặt đẫm mồ hôi đầy vẻ mệt mỏi và ưu tư. Stokman ngồi bên cạnh, bậu cửa sổ với cái áo ca- pốt kỵ binh muôn thuở dài lượt thượt. đón Miska bằng nụ cười rồi giơ tay ra hiệu mời Miska ngồi xuống bên cạnh.

- Thế nào, Miska ngồi xuống đây.

Miska ngồi xuống, hai chân dang rộng. Giọng bình tĩnh và tò mò của Stokman có tác dụng làm chàng tỉnh ra.

- Có người đáng tin cậy với tôi rằng… Tối hôm qua thằng Grigori Melekhov về nhà. Nhưng tôi còn chưa đến nhà nó.

- Về chuyện nầy cậu thấy nên làm thế nào?

Stokman cuộn điếu thuốc, chốc chốc lại hiêng hiếng nhìn Kotliarov, chờ xem trả lời ra sao.

- Bắt nó nhốt xuống hầm hay như thế nào? - Kotliarov hỏi giọng do dự, hai con mắt nháy lia lịa.

- Cậu là chủ tịch Uỷ ban cách mạng của chúng mình… Cậu liệu đấy! - Stokman mỉm cười và chỉ nhún vai, hiểu ý định gì. biết cười cách nhạo báng cay độc đến nỗi nó làm người ta đau kém gì ngọn roi. Cái cằm của Kotliarov đầm đìa mồ hôi. rít răng trả lời kiên quyết:

- Tôi là Chủ tịch, vì vậy tôi bắt cả thằng Griska lẫn thằng nó và giải Vosenskaia?

- Bắt thằng của thằng Grigori Melekhov vị tất được ích gì. Fomin là ngọn núi cho nó dựa rồi. Cậu biết Fomin về nó những lời tốt đẹp như thế nào rồi đấy… Còn thằng Grigori phải bắt nó ngay hôm nay, ngay bây giờ! Ngày mai chúng ta giải nó lên Vosenskaia, nhưng các tài liệu về nó ngay hôm nay phải cho cậu công an cưỡi ngựa đưa thẳng cho đồng chí Chánh án toà án cách mạng.

- Có lẽ đến tối hãy nên bắt thằng Grigori, đồng chí Yosif Davydovich thấy thế nào?

Stokman ho sặc lên hồi, chờ hết cơn mới chùi râu và hỏi:

- Sao lại chờ đến tối?

- Đỡ điều ra tiếng vào…

- Chà, cậu có biết… làm như thế là ngớ ngẩn hay ?

- Miska, cậu gọi ngay hai cậu nữa, lập tức bắt ngay thằng Griska. Giam riêng nó ra. Hiểu chưa?

Miska tụt bậu cửa sổ xuống, ra chỗ mấy chàng công an. Stokman lệt sệt lê đôi ủng má mòn vẹt, cũ đến bạc phếch, lại lại trong phòng. Rồi đứng lại trước cái bàn và hỏi:

- Số vũ khí thu được lần cuối cùng cậu gửi chưa?

- Chưa?

- Sao vậy?

- Hôm qua chưa kịp gửi .

- Sao vậy?

- Hôm nay gửi .

Stokman cau mặt, nhưng lập tức giương cao hai hàng lông mày, hỏi rất nhanh:

- Hai em nhà Melekhov nộp những gì?

Kotliarov nheo mắt mỉm cười, cố nhớ lại:

- Chúng nó nộp cái gì cũng có đôi, hai khẩu súng trường và hai khẩu Nangan. Nhưng đồng chí nghĩ thế nào, hết chưa?

- Chưa hết à?

- Ái chà chà! Còn có ai ngốc hơn đồng chí nữa ?

- Tôi cũng nghĩ như thế. - Stokman mím chặt môi lại. - Nếu ở cương vị cậu ngay khi bắt được nó tôi tổ chức cuộc khám nhà nó cẩn thận. Nhân tiện cậu cũng nên báo cáo bộ tư lệnh. Suy nghĩ cậu cũng có suy nghĩ đấy, nhưng ngoài ra còn phải hành động nữa mới được.

Nửa giờ sau Miska trở về. chàng chạy xăm xăm qua sân thượng mở cửa đánh rầm, rồi đứng lại ở ngưỡng cửa, lấy lại hơi, quát to:

- Mẹ nó chứ?

- Sa- a- ao? - Stokman bước nhanh tới hỏi, hai con mắt trợn tròn cách đáng sợ, chiếc áo ca- pốt dài lượt thượt quấn cả vào chân, tà áo loạt soạt ủng.

biết do cái giọng rất khẽ của Stokman hay vì nguyên nhân nào khác mà Miska phát khùng gào lên:

- Nầy đồng chí đừng trợn mắt lên như thế! - Đến đây Miska vặc tiếng rất tục. - Chúng nó bảo thằng Griska đến Xinghin, đến nhà dì nó rồi, nhưng chuyện nầy có phải do tôi gây ra đâu? Còn các đồng chí trong khi đó các đồng chí làm gì hử? Ngồi nhổ đinh tường à? Đấy! Thế là để xổng mất thằng Griska rồi? Còn tôi chớ có rầy la gì tôi? Công việc của tôi là công việc thiên lôi, chỉ đâu đánh đấy. Còn các đồng chí đầu óc các đồng chí nghĩ những gì hử? - Miska thấy Stokman tiến sát tới trước mặt mình bèn lùi lại, đưa lưng vào cái thành lò sưởi lát gạch hoa, cười hì hì. - Nầy chớ có dồn tôi, đồng chí Yosif Davydovich! Đừng có dồn tôi, nếu tôi đánh cho mà xem!

Stokman đứng lát trước mặt Miska, bẻ ngón tay răng rắc.

nhìn hai hàm răng Miska nhe ra trắng loá, nhìn cặp mắt tươi cười và thẳng thắn của Miska rồi dằn từng tiếng:

- Có biết đường Xinghin ?

- Có biết.

- Thế sao còn mò về đây? Thế mà dám mở miệng rằng từng đánh nhau với bọn Đức rồi đấy… Đồ ăn hại? - Rồi nheo mắt vờ tỏ vẻ khinh bỉ.

° ° °

Đồng cỏ nằm dài dưới làn sương mù xanh xanh, mung lung như khói. Vầng trăng đỏ ngầu lên sau ngọn gò bên kia sông Đông. Vầng trăng toả sáng cách dè sẻn, và làm mờ chút nào những ngôi sao lấp lánh như lân tinh.

Sáu người cưỡi ngựa tiến con đường Xinghin. Những con ngựa chạy nước kiệu. Bên cạnh Miska, Stokman bị xóc chiếc yên ngựa long kỵ binh. Con ngựa rất cao màu hạt dẻ giống sông Đông lúc nào cũng muốn lồng lên và cố tìm cách cắn vào đầu gối người cưỡi. Với bộ mặt phớt lạnh, Stokman kể câu chuyện buồn cười gì đó, Miska cúi rạp mình xuống mũi yên, phá lên cười, tiếng cười lanh lảnh từng tràng như con nít, vừa cười vừa nấc nghẹn, vừa cố nhìn xuống dưới cái khăn bịt đầu tìm hai con mắt nghiêm nghị và chăm chú của Stokman.

Mọi người sục rất kỹ ở Xinghin nhưng chẳng thu được kết quả gì cả.

Sông Đông Êm Đềm
Chương 146​

Sau khi tới Bokovskaia, Grigori lại bị bắt phải Chernysevskaia. Mươi ngày sau chàng mới về nhà. Nhưng hai ngày trước khi chàng về tới nơi, ông bố bị bắt, ông Panteley Prokofievich mới khỏi bệnh thương hàn, vừa chập chững lại được. Ông rời khỏi giường bệnh với bộ tóc càng bạc nhiều hơn, người gầy rạc như bộ xương ngựa. Bộ tóc xoăn bạc trắng rụng từng đám như bị mối ăn, chòm râu cũng thưa với khoảng chung quanh trắng phơ như bọt xà phòng.

Người công an cho mươi phút để sửa soạn rồi giải ngay. Trước khi bị đưa Vosenskaia, ông bị nhốt dưới tầng hầm của nhà Mokhov. Trong căn hầm nặc mùi táo hồi hương, ngoài ông ra còn có chín lão già và tên bồi thẩm.

Trước khi Grigori kịp bước chân qua cổng. Petro báo cho chàng biết tin đó và khuyên:

- Em ạ, mầy chuồn ngay thôi… Chúng nó đến hỏi xem bao giờ mày về rồi đấy. Mầy vào sưởi ấm qua quít, thăm con cái rồi tao đánh xe đưa mày đến thôn Ryvnyi. Đến đấy mầy lẩn cho kín mà chờ thời cơ. Nếu chúng nó đến hỏi, tao bảo là mày đến nhà dì ở Xinghin. Thôn ta có bảy người bị xử bắn rồi đấy, mầy được biết chưa? Chưa biết chừng cha cũng thoát khỏi cái vòng ấy đâu… Còn mầy chẳng còn phải làm gì!

Grigori ngồi lại trong bếp chừng nửa giờ rồi thắng ngay con ngựa của chàng và ngay đêm hôm ấy Ryvnyi. người - dắc họ xa với nhà Melekhov niềm nở cho Grigori trốn trong nơi đế phân khô. Chàng phải chui rúc trong đó hai ngày liền, đến đêm mới dám bò trong cái lỗ của mình ra.

Sông Đông Êm Đềm
Chương 147​

Ở Xinghin về hôm trước hôm sau Miska Vosenskaia để hỏi xem bao giờ họp chi bộ đảng. Cùng với Kotliarov, Emelian, Davydka và Finka, Miska quyết định làm các thủ tục xin vào đảng.

Miska mang theo số vũ khí cuối cùng mà bọn - dắc mới đem nộp, khẩu súng máy nặng bắt được trong sân trường học và bức thự mà Stokman viết cho chủ tịch Uỷ ban cách mạng khu. đường Vosenskaia, khi chạy qua bãi cỏ hoang ven sông, chiếc xe làm cho vài chú thỏ rừng chạy vọt trong hang ra. Trong những năm chiến tranh, thỏ rừng sinh sôi nảy nở nhiều đến nỗi chúng chạy loạn lên, có thể là bước đều có thể gặp. Có bao nhiêu bụi cỏ vũ mâu vàng có bấy nhiêu hang thỏ. chú thỏ xám bụng trắng nghe thấy tiếng xe rít hoảng lên chạy ràn rạt qua bãi cỏ hoang, cái đuôi viền đen lấp loáng. Emelian điều khiển hai con ngựa, ta quẳng dây cương, hét lên cách hung dữ:

- Bắn ! Kìa, xin nó tí tiết !

Miska nhảy phắt xe xuống, quì chân bắn theo cái đám lông xám chạy vun vút, hết kẹp đạn. chàng thất vọng nhìn mấy viên đạn bắn tung những đám tuyết vụn trắng loá xung quanh, còn đám lông kia vẫn cứ tăng tốc độ chạy như bay, làm tuyết rơi lả tả từ những bụi cỏ, rồi trốn vào trong rừng rậm.

° ° °

Trụ sở Uỷ ban cách mạng nhốn nháo còn trật tự gì nữa. Mọi người chạy chạy lại với những bộ mặt hoảng hốt, chốc chốc lại có những liên lạc hoả tốc cưỡi ngựa trở về, phố xá hoang vắng cách lạ lùng. Miska rất ngạc nhiên, hiểu sao lại có cái cảnh tượng lăng xăng tất bật đầy lo lắng như thế. Phong thư của Stokman phó chủ tịch Quân khu thẫn thờ bỏ vào túi. Thấy Miska hỏi có trả lời , ông lầu bầu, vẻ mặt nghiêm khắc:

- Thôi để cho người ta được yên, xéo đâu xéo! có đâu giờ mà nghĩ tới việc của các được?

Các chiến sĩ Hồng quân của đại đội cảnh vệ lượn lượn lại quảng trường. chiếc xe nhà bếp dã chiến chạy qua, khói phun nghi ngút. Mùi thịt bò và mùi lá nguyệt quế toả ra thơm phức quảng trường.

Miska tạt vào Toà án cách mạng, tới chỗ em quen biết để hút thuốc. hỏi:

- Chỗ các đồng chí đây làm gì loạn cả lên thế?

người dự thẩm phụ trách các vụ án địa phương tên là Gromov miễn cưỡng trả lời :

- Ở Kazanskaia hình như được yên ổn lắm phải. biết là có bọn Trắng chọc thủng vào được hay là bọn - dắc nổi dậy. Nghe đồn hôm qua trong vùng đó có đánh nhau. Đường dây điện thoại bị cắt đứt.

- Cần phải cho liên lạc cưỡi ngựa tới đấy mới được.

- Có điều rồi. Hôm nay lại có thêm đại đội Elanskaia. Cả về phía đó tình hình cũng được êm đẹp.

Mấy người ngồi hút thuốc bên cửa sổ. Tuyết rơi lất phất bên ngoài những vuông kính cửa sổ ngôi nhà rất bề thế của lão lái buôn mà Toà án lấy làm trụ sở.

Có những tiếng súng nổ trầm trầm biết ở chỗ nào bên ngoài thị trấn, trong khoảng rừng thông, về hướng Chernaia. Miska tái mặt để rơi điếu thuốc. Mọi người trong nhà đều đổ xô ra sân.

Tiếng súng vang rất to, rất dữ dội. loạt đạn bắn đều dội lên, át cả những tiếng súng mỗi lúc dồn dập. Những viên đạn rít lên, xuyên thun thút qua các mảnh ván của vách nhà kho, qua cổng nhà.

chiến sĩ Hồng quân bị thương ở ngoài sân. Gromov chạy ra quảng trường, vừa chạy vừa vo nắm giấy tờ nhét vào túi. Các chiến sĩ còn lại của đại đội cảnh vệ tập họp ở gần trụ sở của Uỷ ban cách mạng. Người đại đội trưởng mặc chiếc áo da thuộc rất ngắn chạy như con thoi giữa đám chiến sĩ Hồng quân, rồi cho đại đội chạy nước kiệu theo đội hình hàng dọc ra chỗ dốc xuống sông Đông. Tinh thần chung bắt đầu hoang mang dao động cách cực kỳ nguy hiểm. Người chạy lung tung quảng trường. con ngựa yên cương đầy đủ nhưng có người cười, ngẩng cao đầu phi nước đại qua.

Miska hết hồn hết vía, hiểu mình làm thế nào mà cũng có mặt quảng trường. nhìn thấy Fomin mặc chiếc áo choàng lông chạy vụt từ trong nhà thờ ra như cơn lốc đen ngòm. khẩu súng máy nặng buộc sau đuôi con ngựa cao lớn của ta. Những bánh xe kịp quay nữa, khẩu súng cứ lạng và bị kéo lết sau con ngựa phi nước đại, hết nghiêng bên nọ lại ngả bên kia.

Fomin cúi rạp mình mũi yên, mất hút sau quả núi, để lại sau lưng làn bụi tuyết trắng như bạc.

"Ra chỗ hai con ngựa!" - đó là ý nghĩ đầu tiên nảy ra trong đầu óc Miska. Thế là cúi người xuống thấp chạy qua ngã tư, dừng lại lần nào để lấy lại hơi. Tim như ngừng đập cho tới khi về tới nhà trọ. Emelian thắng hai con ngựa, nhưng chàng hoảng quá làm thế nào móc được dây thắng.

- Có gì thế, Miska? Có chuyện gì thế? - Emelian lắp bắp hỏi, hai hàm răng đập vào nhau lập bập. Thắng xong ngựa vào xe thấy dây cương đâu, mắc được dây cương vào rồi đoạn dây bên trái cổ ngựa lại tuột ra.

Cái sân ngôi nhà hai người ở trọ thông ngay ra đồng cỏ. Miska đưa mắt nhìn về phía đám thông, nhưng về hướng đó thấy đội hình tản khai nào của bộ binh, cũng chẳng có làn sóng tấn công nào của kỵ binh. Vẫn có những phát súng nổ, biết từ chỗ nào. Phố xá vắng tanh. Tất cả có vẻ bình thường, chán ngấy. Nhưng trong khi đó điều khủng khiếp diễn ra: cuộc nổi loạn làm mưa làm gió.

Trong lúc Emelian loay hoay thắng ngựa, Miska rời mắt khỏi hai con ngựa lúc nào. thấy người mặc áo bành tô đen chạy từ sau ngôi nhà thờ qua chỗ trạm vô tuyến điện thoại bị cháy hồi tháng Chạp. Người ấy áp tay lên ngực, cúi rạp xuống chạy bán sống bán chết. Chiếc áo bành tô giúp cho Miska nhận ra viên dự thẩm Gromov. vừa nhìn thấy Gromov từ sau dãy hàng rào ra người cưỡi ngựa. Cả người nầy, Miska cũng nhận ra. Đó là gã - dắc Chernhitkin người trấn Vosenskaia, tên bạch vệ còn trẻ nhưng hết sức phản động. Khoảng cách giữa Gromov và Chernhitkin là chừng trăm xa- gien. Gromov vừa chạy vừa ngoái nhìn lại hai lần rồi rút trong túi ra khẩu súng ngắn. Đùng lên phát súng rồi phát nữa. Gromov nhảy lên đỉnh cái gò cát, bắn bằng khẩu Nagan. Con ngựa còn chạy. Chernhitkin nhảy xuống. Tay vẫn giữ dây cương, hạ khẩu súng trường, nằm xuống đống tuyết. mới bắn phát mà Gromov lạng người , phải đưa tay trái ra nắm lấy cành cây khô. Gromov lảo đảo thêm vài bước ngọn gò rồi ngã úp mặt xuống tuyết. "Bị bắn chết rồi!" - Miska lạnh cả gáy.

Chernhitkin vốn là tay thiện xạ bậc nhất. Với khẩu carbin kiểu Áo đem về từ sau cuộc chiến tranh với Đức, bắn bách phát bách trúng bất kỳ mục tiêu nào ở bất cứ cự ly nào. Sau khi nhảy ra khỏi cổng ngôi nhà, ngồi lên chiếc xe trượt tuyết rồi, Miska còn nhìn thấy Chernhitkin cho con ngựa phi lên ngọn gò và vung gươm chém lên chiếc áo bành tô đen nằm chéo tuyết.

Cho xe chạy qua sông Đông về Batki rất nguy hiểm. mặt sông mênh mông trắng loá hai con ngựa và hai người xe trở thành cái bia bắn cực tốt.

mặt sông có hai chiến sĩ Hồng quân trong đại đội cảnh vệ trúng đạn nằm lại. Vì thế Emelian lái hai con ngựa, cho chạy qua hồ, vào rừng. Tuyết phủ lớp băng thấm nhiều nước. Những tia nước và những nắm tuyết bị hất tung tóe dưới vó ngựa. Đòn trượt tuyết hằn lên hai vạch dài rất sâu. Hai con ngựa chạy về tới thôn trong nước đại điên cuồng. Nhưng khi đến chỗ qua sông, Emelian quay khuôn mặt bị gió quất đỏ rực, nhìn Miska:

- Làm thế nào bây giờ? Nếu thôn ta cũng nháo lên như thế rồi sao?

Mắt Miska đượm vẻ buồn. nhìn khắp thôn lượt. dãy phố gần sông Đông nhất thấy có hai người cưỡi ngựa. Có lẽ Miska tưởng đó là hai người công an.

- Cứ cho xe về thôn thôi. Chúng ta còn chỗ nào mà nữa rồi! - giọng kiên quyết.

Emelian thúc ngựa cách hết sức miễn cưỡng. Chiếc xe vượt qua sông Đông, và leo lên dốc tới lối vào thôn. Gã Anchip con lão "Vua phét" cùng hai lão già đầu thôn chạy từ phía trước lại:

- Ồ, Miska! - Emelian thấy trong tay gã Anchip có khẩu súng trường bèn kéo ngựa, quay phắt trở lại.

- Đứng lại!

phát súng nổ. Emelian ngã vật xuống, dây cương vẫn rời tay. Hai con ngựa lao đầu vào dãy hàng rào. Miska nhảy ra khỏi xe. Anchip đôi ủng ngắn lảo đảo chạy tới, vừa chạy vừa trượt chân. Rồi gã đứng lại, giương súng lên vai. Miska ngã dúi vào dãy hàng rào còn nhìn thấy mấy cái răng trắng loá của chiếc đinh ba trong tay lão già.

- Cho nó trận!

Miska cảm thấy đau như cháy vai, ngã vật xuống, đưa hai tay lên che mắt, kêu tiếng nào. tên thở hổn hển cúi xuống đâm cho nhát đinh ba.

- Đứng dậy, đồ chó!

Những việc xảy ra tiếp theo, Miska còn nhớ tất cả như trong giấc mơ. Gã Anchip khóc nức nở chạy tới túm lấy ngực .

- Nó làm cho cha tôi phải chết… Buông tôi ra, các cụ! Để tôi moi tim nó ra?

Những tên khác lôi được gã ra. Người kéo đến đông. người khuyên gã bằng giọng khàn khàn như phải cảm:

- Thôi tha cho thằng nầy! Bà con ta còn đeo thánh giá nữa hay sao thế? Thôi , Anchip! Ông cụ nhà thể cứu sống lại được nữa rồi, thế mà còn muốn làm chết thêm mạng nữa hay sao? em ta giải tán thôi! Đằng kia, trong nhà kho chia đường đấy. Ta ra đằng ấy …

Đến tối Miska tỉnh lại ngay dưới chân dãy hàng rào đó. Chỗ cái đinh ba đâm vào sườn nhức và nóng như lửa. Răng đinh ba xuyên qua cái áo lông ngắn và cái áo bông, ăn vào người sâu lắm. Nhưng vết thương rất đau, máu đông lại từng đám. Miska đứng dậy lắng nghe. Có lẽ những tên tuần cảnh của bọn phiến loạn trong thôn. Đùng đoàng có những tiếng súng nổ thưa thớt. Chó sủa oăng oẳng. Xa xa có tiếng người lao xao mỗi lúc gần. Miska dọc sông Đông theo con đường bò ngựa thường . lần tới khoảng vách đứng, bò dưới chân những dãy hàng rào, đưa hai tay sờ soạng lớp tuyết đóng băng thành cái vỏ cứng, sầy cả da, chốc chốc lại ngã dúi xuống. nhận ra mình ở chỗ nào, nhưng vẫn bò hú hoạ. Khắp người bị lạnh quá cứ run bần bật, hai tay cóng lại. Chính cái lạnh bắt phải mò tới trước cổng căn nhà, biết là nhà ai. Miska mở cái cửa hàng rào đan bằng cành cây khô, vào tới sân sau. Bên trái thấy căn để trấu. định lần ra đấy, nhưng ngay lúc có tiếng chân người và tiếng ho.

người về phía căn nhà trấu, đế của đôi ủng da dẫm cọt kẹt. "Mình bị chúng nó giết ngay đây". - Miska thoáng có ý nghĩ lạnh nhạt, như về người nào khác. Người kia đến khung cửa tối om đứng lại.

- Ai thế? - Giọng nghe yếu ớt và có vẻ như sợ hãi.

Miska bước ra sau bức tường.

- Ai đấy? - Tiếng hỏi to hơn và càng có vẻ lo lắng hơn.

Miska nhận ra tiếng Stepan Astakhov bèn bước tới từ trong nhà trấu ra.

- Stepan, tôi đây, Miska Kosevoi đây… cứu tôi với, hãy vì Chúa mà cứu tôi với! có thể cho ai biết được ? giúp tôi nhé!

- Cứ ngỡ là ai… - Stepan vừa đứng dậy được sau đợt thương hàn, giọng còn rất yếu. ta gầy quá nên miệng dài hẳn ra trong nụ cười rộng hoác đầy vẻ nghi ngại. - Thôi được, cậu cứ nghỉ đêm ở đây, nghỉ ngày rồi đâu . Nhưng cậu làm thế nào mò được tới đây thế nầy?

Miska trả lời, chỉ nắm lấy tay Stepan rồi chui luôn vào đống trấu.

Hôm sau, trời vừa tối, Miska liều mạng lần về đến nhà, gõ cửa sổ. Bà mẹ ra mở cửa cho vào phòng ngoài. Bà khóc oà lên, đưa hai tay sờ soạng, ôm lấy cổ Miska, đập đầu vào ngực Miska.

- Thôi con ạ! Con hãy vì Chúa mà , Miska! Sáng hôm nay có mấy thằng - dắc đến nhà ta… Chúng nó sục khắp nhà để tìm con. Thằng Anchip con lão "Vua phét" cầm roi ngựa quật mẹ. Nó bảo: "Mày giấu thằng con mày. Chỉ tiếc rằng tao giết nó ngay lúc ấy!"

em mình ở đâu bây giờ, Miska thể nghĩ ra được. Tình hình trong thôn như thế nào cũng biết. Qua vài lời mẹ kể ngắn ngủi, hiểu rằng tất cả các thôn hai bên sông Đông nổi loạn, rằng Stokman, Kotliarov cùng mấy người công an cưỡi ngựa bỏ chạy, còn Finka và Timofey bị giết ở ngoài bãi ngay trưa hôm qua.

- con! Chúng nó đến đây tìm thấy con mất…

Bà mẹ khóc, giọng bà đau khổ nhưng rất cứng rắn. lâu lắm, đây là lần đầu tiên Miska khóc. nức nở như đứa con nít, nước bọt sùi cả ra mép. Rồi ra đóng yên con ngựa cái cho con bú, chính con ngựa mang theo hồi làm công việc chăn ngựa. dắt nó ra sân đập lúa. Bà mẹ và con ngựa con lẽo đẽo theo sau. Bà mẹ đỡ Miska lên ngựa rồi làm dấu phép chúc phước cho .

Con ngựa cái cất bước cách miễn cưỡng, nó hí lên hai lần để gọi con. Cả hai lần, trái tim của Miska đều như rụng ra, tụt xuống chỗ nào bên dưới. Nhưng lên gò được yên ổn rồi cho con ngựa chạy nước kiệu con đường của các vị Ghet- man, về phía đông, theo hướng trấn Ust- Medvediskaia. Đêm hôm ấy tối mù mịt, đúng là đêm của kẻ trốn chạy. Con ngựa cái sợ lạc mất con, chốc chốc lại hí lên. Miska nghiến răng quất đầu roi vào tai nó, chốc chốc lại cho nó đứng lại, để lắng nghe xem phía sau hay phía trước có tiếng ngựa chạy , trong lòng thấp thỏm chỉ lo tiếng con ngựa hí làm cho có người chú ý. Nhưng bốn bề vẫn chết lặng như trong thần thoại. Miska chỉ nghe thấy tiếng con ngựa con thừa lúc đứng lại để bú mẹ. Nó ấn hai cái chân sau xíu xuống luyết, áp mõm vào cái vú thâm xịt của mẹ, môi bập bập. Miska, ngồi lưng con ngựa mẹ cũng cảm thấy con ngựa con rúc rúc lên như đòi hỏi.

Sông Đông Êm Đềm
Chương 148​

Nhà chứa phân gia súc nặc mùi phân khô, mùi rơm mục và mùi cỏ bò ngựa ăn thừa. Ban ngày chỉ có ánh sáng xám xám rỉ xuống qua cái mái lợp bằng hương bồ. Đôi khi cũng có lúc mặt trời ngó qua cái cửa đan bằng cành cây khô như qua cái rây. Ban đêm chung quanh tối đen đến đau cả mắt. Chuột kêu chí chí. Bốn bề lặng tờ…

Mỗi ngày người vợ của chủ nhà lén mang thức ăn đến cho Grigori lần, vào buổi tối. Bên cạnh chàng có bình nước rất to vùi trong phân khô. Có lẽ mọi điều phải chịu đựng đều cũng chẳng sao, nhưng lại hết thuốc lá. Mấy ngày đầu Grigori đau khổ ghê gớm, và có gì hút chịu được, buổi sáng chàng bò ra sàn đất, quơ ít phân ngựa khô vào trong lòng bàn tay, xát hai tay vào nhau cho phân nát ra rồi hút. Đến tối người chủ nhà cho vợ mang tới hai tờ giấy mốc meo xé trong cuốn Phúc , bao diêm và nắm vừa cỏ đôn- nhích khô vừa rễ thứ thuốc lá "điu- bêch" nhà trồng lấy, còn quá non. Grigori sướng quá hút luôn mạch đến buồn nôn và lần đầu tiên đánh được giấc li bì lớp phân khô lồi lõm, tà áo phủ kín đầu, như con chim rúc đầu vào cánh.

buổi sáng người chủ nhà đánh thức chàng dậy. Bác ta chạy vào trong gian chứa phân, gọi giật giọng:

- Vẫn còn ngủ cơ à? Dậy thôi! sông Đông tan băng rồi? - xong cười tràng ròn tan.

Grigori nhảy từ chỗ chàng nằm xuống, những tảng phân khô nặng hàng pút rơi theo bình bịch sau lưng chàng như tuyết.

- Có chuyện gì thế?

- em hai trấn Elanskaia và Vosenskaia bên nầy sông nổi lên bạo động rồi. Fomin và tất cả cái chính quyền ở Vosenskaia phải chuồn Tôkin. Hình như ở Kazanskaia, Sumilinskaia, Migulinskaia cũng đều nổí dậy. Cậu hiểu là như thế nào chưa?

Các mạch máu trán và cổ Grigori phồng cả lên, hai tròng con mắt của chàng lóe ra những tia xanh lè. Chàng thể ghìm nén niềm vui sướng được nữa: giọng của chàng run lên, những ngón tay đen thủi đưa lên đưa xuống mục đích theo hàng móc chiếc áo ca- pốt.

- Thế ở chỗ bác… trong thôn nầy ấy? Tình hình nay như thế nào?

- Chẳng thấy động tĩnh gì cả. Tôi có gặp thằng Chủ tịch, nó chỉ cười và bảo: "Đối với tôi đằng nào cũng thế cả. Cầu nguyện vị thần nào cũng được, miễn là có vị thần mà cầu nguyện". Nhưng cậu hãy chui ra khỏi cái hang của cậu nào.

Hai người cùng lên nhà . Grigori bước những bước rất dài. Người chủ nhà vừa chạy lon ton bên cạnh, vừa kể luôn miệng:

- Ở trấn Elanskaia, thôn Karanoiasky nổi lên trước nhất. Hôm kia có hai mươi thằng Cộng sản Elanskaia về hai thôn Krivskoi và Plesakovk để bắt bà con - dắc, nhưng em ở Karanoiasky nghe tin có chuyện như thế bèn tập họp và quyết định: "Chúng ta còn để cho chúng nó đè đầu cưỡi cổ đến bao giờ nữa? Chúng nó bắt cha chú chúng ta, rồi đến lượt chúng ta. Thắng ngựa , chúng ta cướp lại các bà con bị bắt". Họ tập hợp được chừng mười lăm em, toàn là những tay sừng sỏ. Chỉ huy họ là Ailanov, tay - dắc chiến đấu rất cừ. Họ chỉ có hai khẩu súng trường, còn người gươm, người giáo, người chàng nạng. Họ vượt sông Đông, cho ngựa chạy tới Plesakov. Bọn Cộng sản nghỉ ngơi trong sân gia súc của nhà Melnikov. em Karanoiasky bèn tấn công lưng ngựa vào trong sân, nhưng nhìn quanh sân lại có bức tường đá. Họ xông tới rồi lại phải rút lui. Bọn Cộng giết mất tay trong bọn, cầu cho được hưởng phúc nơi thiên đường. Chúng nó bắn đuổi theo, ngã ngựa, người mắc lại hàng rào. Bà con - dắc ở Plesakov bèn đem về chuồng ngựa của trấn. Nhưng chết rồi mà vẫn còn nắm chắc cái roi ngựa trong tay, cái chàng thân mến ấy… Phải giằng mạnh mới lấy ra được. Bây giờ đến ngày tận số của cái chính quyền Xô viết rồi, mẹ nó chứ!

Grigori ngồi ở nhà ngốn lấy ngốn để bữa sáng ăn thừa rồi cùng với người chủ nhà ra phố. Ở các đầu ngõ, dân chúng - dắc đứng túm tụm từng đám như trong ngày hội. Grigori cùng người chủ nhà tới chỗ đám. Thấy hai người chào họ, bọn - dắc đưa tay lên mũ lông chào lại cách dè dặt và cứ tò mò nhìn bộ mặt là lạ của Grigori như chờ đợi điều gì?

- Đây cũng là em mình thôi, các cụ và các bác - dắc ạ! Bà con ta đừng sợ. Các cụ và các bác có nghe đến nhà Melekhov ở thôn Tatarsky ? Đây là bác Grigori, con thứ của ông Panteley đấy. Do những vụ xử bắn nên bác ấy phải đến trốn ở nhà tôi đấy. - Người chủ nhà cách kiêu hãnh.

Câu chuyện của nhóm nầy cũng vừa bắt đầu, gã - dắc kể chuyện dân các thôn Resetovsky, Dubrovsky và Chernovsky đánh bật Fomin ra khỏi Vosenskaia. Nhưng giữa lúc ấy có hai người cưỡi ngựa xuất hiẽn ở cuối dãy phố dựa lưng vào khoảng sườn núi trắng lốp nom như cái trán mênh mông. Hai người ấy cho ngựa chạy dọc theo phố. Cứ tới mỗi nhóm, họ lại dừng lại lát, quay ngựa và hoa chân múa tay kêu lên biết những gì. Grigori chỉ mong họ mau chóng đến gần.

- phải là bà con thôn ta, phải là dân Ryvnyi đâu… Phái viên ở đâu cử đến đấy. - Gã - dắc ngừng câu chuyện về cuộc đánh chiếm Vosenskaia, nhìn kỹ lát rồi .

Hai người kia cho ngựa chạy qua cái ngõ gần nhất và đến nơi.

Người đầu tiên là lão già mặc chiếc áo choàng bằng dạ thô cài cúc, đầu mũ, mặt đỏ bừng, đẫm mỗ hôi, vài món tóc bạc loăn xoăn xoã xuống trước trán. Lão kéo con ngựa lùi lại coi bộ rất hùng dũng rồi ngửa hẳn người ra sau và giơ tay phải về phía trước:

- Sao thế nầy, các là tráng đinh - dắc mà lại ra ngõ đứng như đàn bà thế nầy hay sao? - Lão kêu lên, giọng mếu máo. Những giọt nước mắt tức tối làm giọng lão phá ra, hai bên má đỏ rực rung rung vì cảm động.

Lão cưỡi con ngựa cái bốn tuổi rất đẹp, chưa có con, lông đỏ, mũi trắng, đuôi to sợi, bốn chân khô chắc như đúc bằng thép. Nó thở phì phì, cắn hàm thiếc, khuỵu hai chân sau rồi đứng chồm hẳn lên, đòi thả dây cương để lại có thể tiếp tục chạy nước đại rất đẹp, để từ bốn vó nó lại vang ra những tiếng rầm rập, để gió lại bẻ cụp hai tai nó xuống và rú vù vù trong bờm nó, để mặt đất giá băng và dội lại tiếng rên siết dưới những cái móng nhẵn như vỏ ngao. Bên dưới làn da rất mỏng, thấy từng đường gân, từng mạch máu giật giật. Những bắp thịt tròn nằm dọc theo cổ nó nảy nảy, cái mũi hồng hồng trong trong run run, còn hai con mắt lồi đỏ như hồng ngọc cứ long hai khoảng lòng trắng đầy những tia máu, tức tối liếc nhìn chủ như đòi hỏi.

- Hởi những người con của sông Đông êm đềm, các người còn đứng ở đây làm gì hử? - Lão già chuyển cặp mắt từ Grigori sang những người khác, kêu lên lần nữa. - Chúng nó bắn giết cha ông các người, chúng nó cướp đoạt tài sản của các người, bọn chính uỷ Do Thái nhạo báng tôn giáo của các người, thế mà các người cứ cắn hạt hướng dương, cứ ra bãi chơi hay sao? Các người còn chờ cái vòng thòng lọng xít vào họng các người nữa hay sao? Các người còn ôm lấy gấu váy vợ đến bao giờ nữa? Dân toàn trấn Elanskaia, già trẻ lớn bé đều vùng dậy cả rồi. Bọn Đỏ bị tống cổ khỏi Vosenskaia rồi… Thế còn các người, bà con - dắc thôn Ryvnyi? Phải chăng đối với các người cuộc đời còn giá trị gì nữa? Phải chăng trong mạch máu của các người, nước kvas 1 mu- gích chảy thay dòng máu - dắc rồi? Hãy vùng dậy ! Hãy cầm lấy vũ khí! Thôn Kripskoi cử chúng tôi phát động các thôn. Lên ngựa mau, em - dắc kẻo muộn mất rồi? - Lão đưa cặp mắt như hoá điên, nhìn chòng chọc vào mặt lão già quen thuộc rồi quát lên bằng giọng căm uất. - Ông còn đứng đây làm gì nữa hử, ông Semion Khristoforovich? Bọn Đỏ chúng nó chém chết con trai ông ở Filonov mà ông lại đứng núp bên bếp lò sao?

Grigori chờ nghe xong, chạy ngay về sân gia súc. Chàng vào nhà trấu, lôi nhanh con ngựa của chàng đứng trong dó ra. Chàng bới đống phân khô, bật máu cả móng tay, kéo cái yên ngựa lên rồi đánh ngựa phóng thẳng ra cổng như hoá ngộ.

- Tôi đây! Ơn Chúa cứu thế? - Chàng nhìn thấy người chủ nhà về gần tới cổng, chỉ kịp kêu lên mấy tiếng là cúi rạp ngay xuống mũi yên, nằm soài cổ ngựa, quất roi vào cả hai bên sườn nó, cho nó chạy hết tốc độ, để lại đường phố làn bụi tuyết trắng loá cuộn lên như gió lốc. Sau lưng chàng, đám bụi tuyết mù mịt dần dần rơi xuống. Hai cái bàn đạp trượt trượt dưới hai bàn chân, cặp đùi cọ vào má yên đến tê dại. Bên dưới bàn đạp, bốn vó ngựa đập rất nhanh xuống đất như kim máy khâu. Chàng cảm thấy lòng mình tràn ngập niềm vui cực lớn, niềm vui man rợ, chàng thấy mình rất dồi dào sức lực và quyết tâm. Bất giác trong họng phát ra tiếng thở mạnh nghe như tiếng rít khàn khàn. Những tình cảm thầm kín, trước đây bị trói buộc, được giải phóng trong tâm hồn chàng. Chàng cảm thấy như từ nay con đường mình di sáng sủa như được rọi dưới vầng trăng.

Tất cả các mặt được cân nhắc, được giải quyết dứt khoát trong những ngày đau khổ, những ngày chàng phải lẩn trốn như con thú trong cái ổ phân khô, và cũng như con thú, chàng phải lắng nghe từng tiếng động, từng lời bên ngoài. Sau lưng chàng tựa như hề có những ngày mày mò tìm chân lý, dao động, ngả nghiêng và đấu tranh nội tâm nặng nề. Những ngày ấy quay lộn như những bóng mây và trong lúc nầy trang chảm thấy như mọi tìm tòi trước kia của mình đều vô ích và trống rỗng. Có cái gì mà phải suy nghĩ cơ chứ? Việc gì mà phải khuấy lộn tâm hồn để giải quyết các mâu thuẫn, để tìm lối thoát như con sói kinh hoàng trước cuộc vây bắt? Cuộc đời có vẻ buồn cười, giản đơn cách lạ lùng. Trong lúc nầy, chàng có cảm tưởng như từ xưa tới nay chưa từng bao giờ có cái chân lý duy nhất để tất cả mọi người đều có thể nép mình bên dưới bộ cánh của nó mà sưởi ấm. Chàng nổi nóng đến cực độ, bụng bảo dạ: người nào cũng có lẽ phải của mình, cũng có cái luống cày cho mình theo.

Con người bao giờ cũng đấu tranh với nhau vì mẩu bánh, vì mảnh đất, vì quyền sống và còn chiến đấu mãi mãi chừng nào mặt trời còn toả ánh sáng và máu nóng còn chảy trong cơ thể. Phải chiến đấu chống lại những kẻ muốn cướp quyền sống, cướp đời sống của mình; phải đấu tranh kiên quyết, dao động, đấu tranh như kẻ bị dồn vào vách, và cuộc đấu tranh tôi luyện lòng căm hờn, làm cho ý chí được kiên định. Chỉ cần đừng trói buộc tình cảm, mặc cho tình cảm tự do phát triển cách điên cuồng.

Con đường của người - dắc bị cắt ngang bởi con đường của người mu- gích Nga, con đường của những con người trong các nhà máy. Phải chiến đấu sống chết với họ. Phải dành lại vùng đất sông Đông màu mỡ dưới chân họ, vùng đất được tưới bằng máu của dân - dắc. Phải đuổi họ như đuổi dân Tarta 2 ra khỏi địa giới Quân khu? Phải đánh cho Moskva run sợ, bắt Moskva phải ký hoà ước nhục nhã! chạm trán với nhau con đường hẻm thể nào nhường bước; dù là ai đánh gục ai, nhưng phải có kẻ bị đánh gục. Kể ra cũng có lần thử nghiệm rồi đấy, các trung đoàn Đỏ được mở đường vào đất đai Quân khu, thử nghiệm như thế liệu đủ chưa? Bây giờ hãy cầm chắc cán gươm!

Grigori suy nghĩ như thế, trong lòng bừng bừng mối căm hờn mù quáng, trong khi con ngựa đưa chàng qua sông Đông lồm xồm và trắng loá như bờm con ngựa trắng. Tuy nhiên trong khoảnh khắc, ý nghĩ ngược lại vẫn còn lởn vởn trong đầu óc chàng: "Người giàu và người nghèo chứ phải người dân - dắc và nước Nga… Miska Kosevoi và Kotliarov cũng là dân - dắc nhưng hai người vẫn lòng theo bọn Đỏ…". Song chàng lại bực bội xua đuổi những ý nghĩ ấy ngay.

Thôn Tatarsky ra trước mặt. Grigori nới lỏng dây cương.

Con ngựa chuyển sang nước kiệu , mồ hồ sủi lên mình nó như bọt xà phòng. Đến đầu phố chàng lại giật cương, cho ức con ngựa hích vào cửa hàng rào, rồi vào thẳng trong sân.

--- ------ ------ ------ -------

1 đồ uống mát của người Nga, làm bằng bột mì hoặc hoa quả ngâm cho lên men (ND).

2 Xưa kia dân - dắc nhiều lần đánh bật được những cuộc xâm lăng của dân Tarta (ND

Sông Đông Êm Đềm
Chương 149​

Đến khi trời bình minh, Miska vào tới trong thôn Bolsoi của trấn Ust- Khopeskaia, khắp người đau như dần. bị vọng gác của trung đoàn số 4 Damurskaia bắt giữ. Hai chiến sĩ Hồng quân giải về trung đoàn bộ. sĩ quan tham mưu tin lời , cứ hỏỉ dồn rất lâu, cố làm cho bí với những câu hỏi đại loại như: "Ở chỗ các , ai là chủ tịch Uỷ ban cách mạng? Tại sao có giấy chứng minh?" vân vân. Miska chán ngấy muốn trả lời những câu hỏi ngớ ngẩn ấy nữa.

- Thôi đồng chí ạ, đồng chí đừng truy tôi nữa. Bọn - dắc phải chỉ truy tôi như thế, mà chúng nó cũng chẳng mò ra được gì đâu.

lật áo sơ- mi cho chàng kia xem chỗ sườn bị đinh ba đâm và cả phần dưới bụng. còn định thêm vài lời sâu cay nữa và doạ người cán bộ tham mưu, nhưng giữa lúc ấy Stokman bước vào.

- À, đứa con phóng đãng đây rồi? Thằng quỉ oắt con đây rồi! - Stokman đưa hai tay ôm lấy lưng Miska, cái giọng trầm trầm của phá ra. - Nầy đồng chí ạ, đồng chí làm gì mà phải tra hỏi nó mãi như thế? Đây chính là cái chàng của chúng mình đây mà! Đồng chí vất vả cách đúng là ngu xuẩn! Bảo tìm tôi hay Kotliarov có xong ngay ? Đỡ phải hỏi han… Thôi ta , Miska! Nhưng cậu làm thế nào mà còn sống sót được thế? Làm thế nào mà còn sống được thế, kể cho mình nghe với! Chúng mình gạch tên cậu khỏi danh sách những em con sống rồi đấy! Chúng mình cứ nghĩ rằng cậu hy sinh dũng rồi.

Miska nhớ lại cái cảnh mình bị địch bắt mà chống cự được chút nào, nhớ tới khẩu súng trường để lại chiếc xe trượt tuyết, ức quá chảy cả nước mắt, mặt đỏ như gấc.