Sông Đông Êm Đềm
Chương 95​

Các đơn vị thuộc quân đoàn kỵ binh số ba và sư đoàn Tuzemnaia điều về Petrograd chuyển quân với những khoảng cách rất lớn tám tuyến đường sắt: Rêven, Vêdenbéc, Nácva, Yamburg, Vưricha, Dno, Pskov, Luga. Tất cả các ga xép và ga tránh xe đều đầy những đoàn tàu nhà binh chạy chậm rề rề vì nghẽn đường. Các sĩ quan chỉ huy cấp còn có thể tác động chút gì tới tinh thần các trung đoàn, các đại đội bị phân tán mất hết liên lạc với nhau.

Tình hình rắc rối lại càng rắc rối thêm, vì ngay đường hành quân, quân đoàn cùng sư đoàn Tuzemnaia phối thuộc với nó phải được biên chế lại thành tập đoàn quân. Muốn vậy cần phải tiến hành đợt điều thuyên chuyển khá lớn, phải tập hợp những đơn vị phân tán, phải sắp xếp lại các đoàn tàu. Tất cả những việc đó gây ra tình trạng rối như bòng bong, trống đánh xuôi kèn thổi ngược, các mệnh lệnh nhiều khi ăn khớp với nhau, khí căng thẳng như đầu óc người lên cơn thần kinh lại càng bị hun nóng.

Tuyến đường nào cũng bị các công nhân và viên chức của ngành đường sắt hoạt động chống lại, các đoàn tầu của quân đội Kornilov cố vượt các khó khăn, từ từ bò về Petrograd có những lúc dồn ứ lại ở các ga đầu mối nhưng rồi lại tản ra.

Trong những ngày sơn đỏ của các toa xe, bên cạnh những con ngựa đói dở tháo yên cương, có những con người cũng ăn đủ no bị lèn như cá hộp: những binh sĩ - dắc các quân khu sông Đông, Usuri, Orelburg, Nectrisk và Amur, những người Ingus, Cherket, Kabarda, Oset, Dagestan. Các đoàn tầu nhà binh chờ đến lượt chuyển bánh, phải nằm lại hàng giờ ở các ga, bọn kỵ binh đổ ào ào từ các toa xe xuống, đứng lúc nhúc như châu chấu trong các phòng đợi, kéo đàn kéo lũ các đường tàu. Chúng ăn sạch tất cả những cái gì ăn được mà các đoàn tàu trước còn để lại, lấy cắp của nhân dân, phá kho lương thực.

Những nẹp quần - dắc vàng vàng đỏ đỏ, những cái áo vét lộng lẫy của long kỵ binh, áo tréc- két- ca của các dân tộc miền núi… Phong cảnh thiên nhiên miền Bắc vốn dè sẻn mầu sắc, chưa từng thấy muôn mầu phối hợp phong phú như thế nầy.

Ngày hai mươi chín tháng tám, lữ đoàn ba của sư đoàn Tuzemnaia do công tước Gagarin chỉ huy tiếp cận với địch ở gần Paplovsk. Hai trung đoàn Ingusky và Cherket tiến đầu sư đoàn phát thấy đường sắt bị phá hoại, bèn xuống tầu và hành quân bộ về hướng Traskoie Xelo. Những toán trinh sát của trung đoàn Ingusky len lỏi tới nhà ga Somrino. Hai trung đoạn từ từ triển khai tấn công, đánh đồn Xích vệ, chờ các đơn vị khác của sư đoàn đến đủ. Song các đơn vị tới ga Dno còn chờ tàu chuyển bánh. số đơn vị còn chưa tới được ga nầy.

Công tước Bagraction, sư đoàn trưởng sư đoàn Tuzemnaia trong trang trại riêng cách nhà ga xa lắm để chờ đợi các đơn vị còn lại tới tập trung đầy đủ, vì dại gì mà liều lĩnh cho binh sĩ cưỡi ngựa hành quân tới Vuricha.

Ngày hai mươi tám, Bagration nhận được của bộ tư lệnh Mặt trận miền Bắc bản sao bức điện sau đây:

"Đề nghị truyền đạt với quân đoàn trưởng Quân đoàn ba và các thủ trưởng sư đoàn sông Đông số , sư đoàn Usuri và sư đoàn Tuzemnaia ở Kavkaz mệnh lệnh của Tổng tư lệnh tối cao là nếu vì những hoàn cảnh bất ngờ nào đó mà gặp khó khăn trong việc hành quân bằng đường sắt. Tổng tư lệnh tối cao ra lệnh cho các sư đoàn tiếp tục vận dộng bằng cách hành quân đường cái. Ngày 27 tháng tám năm 1917. Số 6411. Romanovsky".

Khoảng chín giờ sáng, Bagration đánh điện báo cho Kornilov biết rằng

Tuy Bagration có nhận được quyết định của Kornilov ràng: "Gửi công tước Baglation. Tiếp tục chuyển quân bằng đường sắt. Nếu thể dùng đường sắt được nữa hành quân đường cái tới Luga, tại đấy hoàn toàn chịu quyền chỉ huy của tướng quân Krumov", vẫn quyết định cho các đơn vị dưới quyền hành quân đường cái và cứ ra lệnh cho quân đoàn bộ lên các toa xe.

Trung đoàn trong đó Evgeni Litnhiki từng phục vụ cùng các trung đoàn khác trong biên chế của sư đoàn - dắc sông Đông số được chuyển về phía Petrograd theo tuyến đường sắt Rêven - Vêdenbéc - Nácva. Năm giờ chiều ngày hai mươi tám, đoàn tàu chở hai đại đội của trung đoàn nầy tới Nácva. Viên chỉ huy đoàn tàu nhà binh được biết rằng đến đêm tàu thể lại lên đường vì đoạn đường sắt giữa Nácva và Yamburg bị phá hoại, và bộ phận của tiểu đoàn sắt được phái đến đấy bằng đoàn tàu hoả tốc. Sáng mai, nếu kịp chữa xong đoạn đường, đoàn tầu chuyển bánh.

Dù muốn hay , viên chỉ huy đoàn tàu nhà binh cũng bắt buộc phải đồng ý. vặc rầm lên trận, leo lên toa xe của , cho bọn sĩ quan biết tin rồi ngồi vào bàn uống trà.

Đêm hôm ấy trời u ám. làn gió đầy hơi ẩm, lạnh thấu xương thổi từ ngoài vịnh. đường sát, em - dắc thầm chuyện với nhau trong các toa xe. Những con ngựa lo lắng vì những tiếng đầu máy rúc còi, chốc chốc lại đập móng xuống sàn gỗ. Ở đuôi đoàn tầu có gã - dắc trẻ tuổi ngồi hát trong bóng tối, biết muốn kể khổ với ai.

Thôi vĩnh biệt tỉnh thành, thị trấn

Vĩnh biệt người, thôn xóm thân

Thôi vĩnh biệt em tươi trẻ,

Vĩnh biệt em, đoá hoa biếc nhoi! 1

Nhớ khi trước, sớm chiều gần gụi,

Bàn tay nắm chặt tay em,

Nhưng em hỡi, nay sớm chiều dòi đõi,

Dựa bên , còn khẩu súng nầy thôi…

Từ sau ngôi nhà xám xịt, to lù lù của kho hành lý, có người bước ra. Người ấy đứng lại lát, vừa lắng nghe tiếng hát và nhìn theo đoạn đường ray in lốm đốm những ánh đèn vàng ệch rồi mạnh dạn bước về phía đoàn tàu nhà binh. Chân ta bước nhàng, khi dậm các tà vẹt còn có tiếng trầm trầm, nhưng khi bước xuống lớp đất sét nện cứng còn nghe thấy gì nữa. Người ấy tránh toa xe cuối cùng, nhưng gã - dắc đứng ở cửa xe ngừng tiếng hát và gọi ta:

- Ai?

- Thế cậu đợi ai đấy? - Người kia miễn cưỡng trả lời nhưng dừng bước.

- Đêm hôm khuya khoắt thế nầy còn láng cháng ở đây làm gì hử? Cái bọn đầu trộm đuôi cướp chúng mày, bọn ông nện cho nhừ tử! Định nhòm ngó xem có cái gì sơ hở để xoáy có phải ?

Người kia trả lời, cứ tiếp đến giữa đoàn tàu, rồi ngó đầu vào khe cửa toa xe và hỏi:

- Đại đội nào thế?

- Đại đội nhà pha - Trong bóng tối có tiếng cười khà khà.

- Mình hỏi có việc đấy, đại đội nào thế?

- Đại đội hai.

- Thế trung đội bốn đâu?

- Đếm từ đầu là toa thứ sáu.

Ba chàng - dắc hút thuốc bên cạnh toa xe thứ sáu tính từ đầu máy. người ngồi xổm, hai người đứng cạnh đấy. Cả ba lặng thinh nhìn người tới gần họ.

- Chào em đồng hương.

- Ơn Chúa! - người nhìn chằm chằm vào mặt người lạ trả lời.

- Nikita Dulgin còn sống ? Cậu ấy có ở đây ?

- Mình đây - Người ngồi xổm trả lời bằng giọng nam cao véo von như hát rồi đứng dậy, lấy gót ủng di di điếu thuốc. - Mình nhận được ra cậu. Cậu là ai thế? ở đâu đến thế? - ta vươn bộ mặt râụ ria xồm xoàm cố nhận ra người lạ. Người nầy mặc áo ca- pôt, đầu đội chiếc mũ cát- két binh sĩ nhầu nát. Bỗng lính - dắc ngạc nhiên kêu lên - Ilia! Buntruc phải ? Người em thân mến của mình, ma quỷ nào xách cổ cậu về đây thế nầy?

ta đưa bàn tay sần sùi ra nắm lấy bàn tay đầy lông lá của Buntruc lát rồi cúi xuống khẽ :

- Đây toàn là em mình, cậu đừng sợ. Cậu từ đâu mò về đây thế nầy? chứ, ma quỷ bắt cậu !

Buntruc chào hai chàng - dắc kia rồi trả lời bằng giọng yếu ớt, trầm trầm như tiếng gang:

- Mình ở Petrograd về, mất bao nhiêu công sức mới tìm thấy các cậu. Có việc phải làm đấy. Cần phải bàn với các cậu.

- Người em ạ, mình thấy cậu còn sống, còn khoẻ mạnh là mình mừng lắm.

Buntruc mỉm cười. khuôn mặt rất to có vầng trán mênh mông, răng của ra trắng loá, cặp mắt long lanh, ấm áp, vui vẻ, nhưng trầm tĩnh.

- Có việc bàn với nhau à? - chàng râu xồm lại véo von với cái giọng nam cao. - Cậu là sĩ quan mà cũng lại chơi bời với bọn mình. Cám ơn cậu, và ơn Chúa, nếu chúng mình đây đừng hòng được nghe lời thân mật âu yếm… - Trong giọng của Dulgin thoáng có ý trêu chọc, nhưng hồ hởi, có gì ác ý.

Buntruc cũng thân mật pha trò:

- Được thôi, rồi có đủ chuyện cho cậu phá quấy! Cậu vẫn chẳng bỏ cái tính nghịch ngợm chút nào! Nhưng cứ pha trò nữa râu cậu dài quá rốn rồi đấy.

- Râu ria bọn mình có thể cạo bất cứ lúc nào cũng được. Nhưng cậu hãy cho biết tình hình ở Petrograd như thế nào ? Bắt đầu có bạo động rồi à?

- Ta vào trong toa , - Buntruc đề nghị, giọng đầy hứa hẹn.

Bốn người leo lên toa xe, Dulgin đưa chân lay chàng nào đó, khẽ gọi:

- Dậy các cậu! Có nhân vật đến thăm bọn mình giữa lúc cần đây. Nào, mau lên các thầy quyền, quàng quàng lên!

Đám - dắc è è trong họng, lổm ngổm đứng dậy. Có hai bàn tay biết của ai, hai bàn tay rất to, nặc mùi thuốc lá và mùi mồ hôi ngựa, nhàng sờ soạng trong bóng tối mặt Buntruc lúc nầy ngồi cái yên ngựa. giọng trầm đặc sệt như dầu ma- dút hỏi:

- Buntruc đấy à?

- Mình đây. Còn cậu, Trikamasev đấy phải ?

- Mình đây, mình đây. Chào cậu, bạn thân mến!

- Chào cậu - Mình chạy ngay gọi em trung đội ba nhá?

- Phải, phải! Quàng lên !

Trung đội ba đến gần đủ, chỉ để lại hai chàng coi ngựa. em - dắc lại gần Buntruc, họ nhìn những bàn tay sần sùi to như lát bánh mì gối bắt tay , họ khom người dưới ánh đèn bão, nhìn vào khuôn mặt rộng bè bè và hơi thầm của , họ gọi , khi là Buntruk, khi là Ilia Mitơrit, khi là Ilinsa, nhưng trong tất cả các giọng đều chỉ có thể cảm thấy vẻ vồn vã thân mật, ấm áp.

Trong toa xe bắt đầu thấy ngột ngạt. Ánh đèn nhảy múa những thành xe làm bằng ván ghép, những cái bóng ra hình thù gì cả đung đưa và to ra, ngọn đèn bốc khói mù mịt, ánh đèn vàng khè nhớp nhúa.

Mọi người niềm nở kéo Buntruc tới gần ngồi ở chỗ sáng. Những người phía trước ngồi xổm, còn lại bao nhiêu đều đứng vây quanh, chen chúc như nêm. Dulgin húng hắng ho, rồi cất cái giọng nam cao :

- Ilia Mitơrit ạ, hôm nọ chúng mình có nhận được thư của cậu, nhưng vẫn muốn được nghe cậu , để được cậu bảo cho biết sau nầy bọn mình phải làm như thế nào. Chúng nó lôi bọn mình Petrograd, thế làm thế nào bây giờ?

- Mitơrit ạ, cậu thử xem trời đất bây giờ như thế nào? - Gã - dắc đứng ở ngay cửa toa xe , chiếc vòng lủng lẳng dưới cái dái tai nhăn nhúm. Chính gã từng bị Evgeni Litnhiki làm nhục cho nấu nước trà bên lá chắn súng máy trong chiến hào - có những thằng tuyên truyền đủ loại đến đây khuyên can bọn mình, nào là các cậu đừng Petrograd, nào chúng ta đánh lẫn nhau làm gì. Chúng nó còn nhiều ý khác, nhưng đại loại đều như thế cả. Bọn mình nghe cứ nghe, nhưng chẳng tin gì chúng nó. Chúng nó phải là em mình. Chưa biết chừng chúng nó muốn đưa bọn mình đến chỗ chết cũng nên, ai biết đâu mà ăn cỗ? Nếu từ chối Kornilov kéo bọn Cherket đến đây và lại đổ máu. Còn cậu là em nhà, là dân - dắc, bọn mình rất tin cậu và thậm chí rất cám ơn cậu viết thư từ Petrograd về cho bọn mình, lại gửi cả báo nữa… Bọn mình thú thực là ở đây thiếu giấy cuộn thuốc ghê gớm, vừa may nhận được báo…

- Cậu tầm bậy tầm bạ những gì thế hả, đầu óc gì mà ngu khổ ngu sở? - gã khác bực mình ngắt lời gã đeo vòng tai. - Cậu là thằng mù chữ nên cứ tưởng mọi người đều tối tăm như cậu phải ? Cậu như bọn mình đem báo ra cuộn thuốc hút ấy?

- Cậu Ilia Mitơrit ạ, những tờ báo ấy bọn mình thường là cứ đọc từ đầu đến cuối đấy.

- Nó láo đấy, đồ quỷ, đồ sâu thuốc!

- "Đem cuộn thuốc hút", thế mà cũng mở mồm ra !

- với thằng ngu chẳng khác gì vạch đầu gối ra mà !

- Các cậu ạ, có phải là mình muốn như thế đâu, - Gã - dắc đeo vòng tai chống chế. - Tất nhiên là đầu tiên đem báo ra đọc …

- Chính ngài đọc ấy à?

- Mình chữ nghĩa chẳng có… mình chỉ muốn rằng đầu tiên mọi người đọc , rồi sau mới đem ra hút thuốc…

Buntruc tủm tỉm cười, ngồi xuống yên ngựa rồi đưa mắt nhìn em - dắc lượt. cảm thấy ngồi mà tiện, bèn đứng dậy xoay lưng về ánh đèn rồi bắt đầu , giọng chậm rãi, gần như miễn cưỡng:

- Các cậu chẳng phải đến Petrograd làm gì. ấy chẳng có bạo động bạo điếc gì đâu. Các cậu có biết chúng nó định xách cổ các cậu lên ấy làm gì ? Để lật đổ Chính phủ lâm thời đấy… Đúng thế đấy! Đứa nào bắt các cậu ? - Thằng Kornilov, tướng của vua Nga. Thế nó cần phải hất cẳng Kerensky để làm gì? Để chính nó ngồi vào chỗ của Kerensky. Các cậu cẩn thận đấy, em đồng hương ạ? Chúng nó định tháo khỏi cổ các cậu cái ách bằng gỗ, và nếu chúng nó lồng được cái ách khác vào lần nầy là bằng thép đấy! Nếu bắt buộc phải chịu trong hai tai hoạ hãy chọn tai hoạ nào đỡ khổ hơn. Có phải thế nào? Đấy các cậu tự ngẫm mà xem: dưới chế độ vua Nga, chúng nó quạng gãy răng các cậu. Rồi dưới chế độ Kerensky, chúng nó cũng để cho mình được yên, nhưng đánh gãy răng mình. Sau Kerensky, khi nào chính quyền chuyền sang tay người Bolsevich, tình hình hoàn toàn khác hẳn. Người Bolsevich muốn chiến tranh. Nếu họ nắm được chính quyền lập tức hoà bình ngay. Mình ủng hộ Kerensky, quỷ dữ là em của nó, tất cả chúng nó đều duộc cả thôi - Buntruc mỉm cười đưa tay áo lên lau mồ hôi trán rồi tiếp - Nhưng mình kêu gọi các cậu nên làm đồ máu em công nhân. Nếu là chính quyền của Kornilov nước Nga ngập đến đầu gối trong máu của thợ thuyền, dưới chính quyền của nó càng khó dành được chính quyền để đặt nó vào tay nhân dân lao động.

- Hượm chút , Ilia Mitơrit! - gã - dắc đứng ở hàng sau bước lên. Người gã bé, béo lùn cũng như Buntruc. Gã húng hắng ho, xoa hai tay dài ngoẵng, sần sùi như hai đoạn rễ sồi già cỗi chìm dưới nước, và nhìn Buntruc bằng cặp mắt tươi cười màu xanh lá cây nhạt, lấp lánh như hai cái lá non - Cậu vừa đến chuyện cái ách… Thế người Bolsevich đoạt được chính quyền rồi họ lọng vào cổ chúng ta cái ách bằng gì?

- Cậu làm sao thế? Tự mình lại đem ách quàng vào cổ mình hay sao?

- Tự mình là nghĩa thế nào?

- Dễ hiểu lắm. Dưới chế độ Bolsevich ai nắm chính quyền? Cậu nắm, nếu người ta bầu cậu lên, hoặc là Dulgin, hoặc là nhà bác kia cũng được. Chính quyền do nhân dân bầu ra. Hội đồng Xô viết. Cậu hiểu chưa?

- Thế mãi tít kia là ai?

- Cũng là người nào được bầu ra. Người ta mà bầu cậu cậu lên ngồi "mãi từ kia".

- thế ư? Cậu bậy đấy chứ, Mitơrit?

em - dắc phá lên cười, mọi người nhao nhao cùng lúc. Cả đến chàng lính gác đứng ngoài cửa cũng tạt vào phút, xen vào câu chuyện.

- Thế còn vấn đề ruộng đất họ định sao?

Họ có chiếm mất của chúng ta ?

- Còn chiến tranh họ chấm dứt chứ? Hay chưa biết chừng bây giờ hứa hão để người ta giơ tay bầu cho họ.

- Cậu cứ lấy lương tâm ra mà cho bọn mình biết với?

- Bọn mình ở đây tối như bưng, chẳng được biết gì cả.

Tin những kẻ phải là em mình là nguy hiểm. Có lắm kẻ láo quá…

- Hôm qua có thằng thuỷ binh nhóc con nào đó đến khóc lóc kêu gọi ủng hộ Kerensky, bọn mình bèn nắm tóc lôi cổ nó luôn ra khỏi toa xe.

- Nó lại còn làm rầm lên: "Chúng mày là đồ phản!".

- Cái thằng đến là kỳ quặc!

- Bọn mình chẳng hiểu các lởi lẽ như thế nghĩa lý ra sao, biết nên đem ăn với món gì được.

Buntruc xoay đầu khắp xung quanh, vừa chờ mọi người đỡ ồn ào, vừa dùng mắt dò xem tinh thần em - dắc như thế nào. Đầu tiên cũng chưa tin chắc vào kết quả của công việc mình làm, nhưng bây giờ mọi điều nghi ngờ tan ra mây khói. Sau khi nắm vững được tinh thần của mọi người, biết rằng dù là hoàn cảnh thế nào cũng phải giữ đoàn tàu nhà binh ở lại Nácva. ngày trước đó, khi tới ban chấp hành đảng bộ khu Petrograd đề nghị cho mình đảm nhiệm công tác tuyên truyền trong các đơn vị sư đoàn sông Đông số tiến về phía Petrograd, tin vào kết quả, nhưng sau khi tới Nácva tin tưởng đó có phần lung lay. hiểu rằng muốn với em - dắc phải dùng những lời lẽ riêng, nhưng lo lắng cảm thấy rằng chưa biết chừng mình tìm ra được tiếng chung với họ. Trước đây, sau chín tháng trở lại sâu vào quần chúng thợ thuyền, hoàn toàn hoà mình với họ, quen chỉ nửa lời làm cho họ cảm thông với mình, hiểu mình ngay. Nhưng bây giờ về với em đồng hương, tình hình lại đòi hỏi phải có thứ tiếng khác, thứ tiếng cục mịch của địa phương mà mình quên mất nửa, phải xoay xở nhanh nhẹn khéo léo như con thằn lằn, phải có cả năng lực thuyết phục rất lớn, những chỉ để nhen ngọn lửa mà còn làm cho mọi người cháy bùng lên, sao cho có thể xoá bỏ được cái tâm lý sợ dám cưỡng lệnh tích luỹ bao nhiêu thế kỷ như những lớp phù sa, đánh bạt cái thói thủ cựu hủ lậu, khêu gợi cho mọi người cảm thấy chân lý của mình, lôi cuốn mọi người theo mình.

Đầu tiên, lúc mới bắt đầu , chính tai Buntruc lại bắt gặp trong lời của mình những chỗ vấp váp chập chững, gượng gạo, cứ như là người khác đứng bên nghe những lời khô khan của .

lo lắng thấy cái lý lẽ mình đưa ra hình như chưa đủ sức thuyết phục, đau khổ moi móc trong óc, cố kiếm với những khối từ ngữ to, nặng để đem ra dùng vào việc đập phá của mình…

Nhưng với cảm giác chua chát giải thích nổi, vẫn cảm thấy rằng những lời có trọng lượng mình ra nổ vỡ ngay môi như bọt xà phòng và đầu óc mình cứ rối bời với những ý nghĩ nhạt nhẽo, có nơi bám chắc. thở hổn hển đứng dậy, mồ hôi đổ ra nóng bỏng. vẫn , nhưng ý nghĩ cứ khoan khoáy vào đầu : "mình được tin cậy, được trao cho công tác quan trọng như thế và lại tự tay làm hỏng bét… năng chẳng ra đầu ra đũa gì cả… Nhưng hiểu sao mình lại như thế nầy nhỉ? Trong trường hợp mình có lẽ cậu khác trình bày, thuyết phục tốt hơn gấp trăm gấp ngàn lần. Chà, mẹ khỉ, sao mình lại vụng về đến thế nầy nhỉ?

chàng - dắc có cặp mắt xanh lá cây nhìn dính như keo hỏi về chuyện cái ách lôi được Buntruc ra khỏi cái trạng thái nửa tỉnh nửa mê tệ hại đó. Các ý kiến trao đổi sau đó giúp rũ bỏ hết hoang mang, lấy lại tinh thần. Và sau đó chính lại ngạc nhiên thấy dồi dào sức lực khác thường và có được cả loạt những lời hết sức phong phú, sáng sủa, sắc bén, đánh rất trúng. Buntruc hăng lên nhưng vẫn cố giấu xúc động đột ngột của mình dưới vẻ ngoài bình thản. Lúc nầy trả lời rất xác đáng, rất cay độc tất cả các câu hỏi móc mói, điều khiển cuộc trao đổi ý kiến như người trị con ngựa bất kham, chạy hăng sùi bọt mép.

- Cũng được, nhưng cậu hãy bảo Quốc hội lập hiến có gì tốt nào?

- Ông Lenin của các cậu có phải do bọn Đức đưa về hử? à? Thế ông ấy từ chỗ nào mò ra bây giờ? Nứt mây rơi xuống phải ?

- Mittơri à, cậu đến là cậu tự ý đến hay được người ta cử đến thế?

- Các ruộng đất của quân khu rồi đây lọt vào tay ai?

- Dưới chế độ vua Nga, đời sống của chúng ta tồi tệ ở chỗ nào?

- Cánh Melsevich cũng vì nhân dân cơ mà?

- Ở vùng chúng ta cũng từng có "cơ- rúc" 2 quân khu, cũng là chính quyền nhân dân. Vậy chúng ta còn cần có Xô viết làm gì?

đây là số câu hỏi của em - dắc.

Quá nửa đêm mọi người mới kéo nhau ra về. Nhưng trước đó họ quyết sáng maỉ họp cuộc mít tinh chung của cả hai đại đội Buntruc ở lại nghỉ đêm trong toa xe. Trikamasev mời em cùng nằm với . làm dấu phép trước khi ngủ, thu xếp chỗ nằm rồi báo trước.

- Ilia Mitơrit ạ, cậu có thể nằm yên ngủ kỹ mà chẳng cần phải lo gì cả, nhưng cậu cũng thứ lỗi cho bọn mình… bạn thân mến ạ, ở chỗ bọn mình chấy rận như sung ấy. Nếu chúng nó kéo đến với cậu chớ bực mình. Cứ phải nuôi những con rận to lù lù như thế nầy là tai vạ! Con nào con nấy cứ như con bò non vùng đồi núi ấy - nín lặng lát rồi khẽ hỏi - Ilia Mitơrit nầy, Lenin là người dân tộc nào thế nhỉ? Mình muốn hỏi ông ấy sinh ở đâu, lớn lên ở đâu?

- Lenin ấy à? Người Nga đấy.

- ư?

- đấy người Nga mà.

- Đâu có thế, người em thân mến ơi! Mình thấy cậu có vẻ ít hiểu về Lenin lắm, - Giọng Trikamasev trầm hẳn xuống, nghe có phần kẻ cả. Cậu có biết máu của Lenin là máu người ở đâu ? Máu người vùng chúng ta đấy. Ông ấy chính là dân - dắc sông Đông, sinh ở tỉnh Sansky, trấn Velikonazeskaia, cậu hiểu chưa? Nghe từng lính pháo thủ. Cứ nhìn nét mặt cũng nhận được ra ngay tay - dắc vùng sông Đông Hạ: gò má cao, cả cặp mắt nữa chứ!

- Cậu nghe như thế ở đâu đấy?

- em - dắc bàn tán với nhau như thế, mình nghe lỏm được.

- phải thế đâu, cậu Trikamasev ơi? Lenin là người Nga, sinh ở tỉnh Simbirk đấy.

- , mình tin sao được. Thậm chí có lý do rất đơn giản để thể tin được! Pugachev có phải là dân - dắc ? Còn Stepan Radin? Còn Ermark Timofeevich nữa? Đấy đấy, cậu thấy chưa? Tất cả những người lãnh đạo dân khố rách áo ôm dấy lên chống lại vua Nga, tất cả đều là dân - dắc tuốt. Thế mà cậu lại bảo: là người tỉnh Simbirk: Cậu Mitơrit ạ, chỉ nghe thế cũng đủ bực mình rồi…

Buntruc mỉm cười hỏi:

- Thế em bảo là - dắc à?

- - dắc hẳn chứ lỵ, chỉ có điều bây giờ còn chưa thôi. Mình chỉ cần nhìn qua tướng mạo cái là lập tức nhận ra ngay - Trikamasev châm thuốc hút rồi vừa húng hắng ho vừa phả vào mặt Buntruc hơi thuốc lá hạng tồi nồng nặc. - Mình cũng ngạc nhiên và bọn mình ở đây tranh cãi gần như đánh nhau đến nơi: Nếu Vladimaya Inghit là dân - dắc chúng ta, là người lính pháo binh, ông ấy kiếm ở đâu ra cái tài thông kim bác cổ như thế được? Nghe hình như hồi chiến tranh mới bùng nổ, ông ấy có bị bọn Đức bắt làm tù binh, nên học tập ở bên ấy, mò mẫm nắm được tất cả các môn khoa học, rồi bắt đầu dấy bọn thợ thuyền nước chúng nó nổi lên bạo động, và còn đeo lại kính cho bọn bác học của chúng nó nữa làm chúng nó sợ chết được. Chúng nó bèn bảo ông ấy: "Nầy cái trán dô kia, hãy về nước mà sinh sống, cầu Chúa che chở cho , nếu cứ gây cho chúng tôi những chuyện như thế nầy đến già chúng tôi cũng gỡ được hết đâu?, Thế là chúng nó đưa ông ấy về bên Nga, chỉ sợ ông ấy lôi thợ thuyền nước chúng nó nổi dậy. thấy chưa? Chà, người em ạ.

- Lenin quả là tay ghê gớm! - Trikamasev câu cuối cùng khỏi có vẻ huênh hoang rồi sung sướng bật cười trong bóng tối. Còn cậu, Mitơrit ạ, cậu được gặp Lenin lần nào chưa? Chưa à? đáng tiếc. Nghe ông ấy có cái đầu to lắm phải - húng hắng ho, thở ra đằng mũi hơi khói, hút nốt điếu thuốc rồi lại tiếp - Bọn đàn bà phải đẻ cho nhiều những con người như thế mới được. Quả là tay lợi hại, đấy! Mà Lenin đâu phải chỉ lật đổ lão vua Nga nầy! - đến đây thở dài - , Mitơrit ạ, cậu cãi lại mình cũng vô ích thôi: Inghit chính là dân - dắc đấy… Trong chuyện nầy có gì mà phải che đậy? Ở tỉnh Simbirk thể mọc ra những tay như thế đâu Buntruc lặng thinh mỉm cười nằm im giờ lâu, hai con mắt ráo hoảnh.

Mãi chẳng làm thế nào chợp được mắt. Của đáng tội, khắp người đầy rệp, chúng bò khắp mọi chỗ dưới áo sơ- mi, gây cảm giác nóng rát, ngứa ngáy khó chịu. Trikamasev nằm bên cạnh hết thở dài lại gãi sồn sột. mơ mơ màng màng con ngựa biết của ai bỗng nhiên nổi nóng thở phì phì. Rồi đến lúc chưa thiếp hẳn, mấy con ngựa chịu ở yên với nhau lại đá lộn lung tung, chân dẫm lộp cộp, kèm theo những tiếng hí đầy bực bội.

- Có yên , đồ quỷ dữ! Đồ chết tiệt! - Dulgin chồm dậy, quát giọng nam cao ngái ngủ rồi đánh con ngựa buộc gần nhất bằng cái gì có lẽ nặng lắm.

Buntruc khổ vì rệp, cứ trằn trọc mãi. quay lưng nằm nghiêng sang bên kia và bực mình biết trước rằng còn chán mình mới ngủ được. Vì thế bắt đầu nghĩ đến buổi mít tinh sáng mai. cố tưởng tượng xem bọn sĩ quan có thể có những phản ứng như thế nào rồi cười nhạt: " em - dắc mà nhất loạt phản đối có lẽ chúng nó đánh bài chuồn nhưng mẹ khỉ, làm thế quái nào biết được chúng nó! Để tránh mọi điều bất trắc, mình bàn trước với Uỷ ban của đơn vị đóng ở đây mới được. Rồi hiểu sao Buntruc bất giác nhớ lại tình tiết trong chiến tranh, trận tấn công tháng mười năm 1915, và sau đó trí nhớ của tựa như sung sướng vì được đưa vào những con đường quen thuộc, qua nhiều lần, cứ ngoan cố và quái ác bới móc, moi ra những mẩu hồi ức: những bộ mặt, dáng nằm khủng khiếp của những người lính Nga và Đức bị giết, những lời đủ các giọng, những mảnh phong cảnh nhợt nhạt, có màu sắc mà xưa kia từng được thấy, những ý nghĩ chưa ra nhưng hiểu sao vẫn còn lưu lại trong óc, hồi của những loạt pháo kích chỉ cảm thấy rất loáng thoáng trong nội tâm, tiếng súng máy tằng tằng quen thuộc và tiếng băng đạn chạy lạch xạch nghe như giai điệu hùng tráng, những đường nét lờ mờ của cặp môi người đàn bà mà từng , những đường nét đẹp đến đau nhói trong lòng mỗi khi nhớ tới, rồi lại là những mẩu hình ảnh chiến tranh những xác chết, những nấm mồ lún xiêu vẹo chôn chung biết dến bao nhiêu người chết.

Buntruc cảm thấy rạo rực bồi hồi, chống tay ngồi dậy, hiểu mình ra hay mới nghĩ trong đầu óc: "Mình ghi nhớ đến chết các hồi ức đó. Nhưng đâu phải chỉ có mình, tất cả những ai còn sống sót đều thể nào quên được. Chúng nó làm cho sống trở nên đui què tàn tật, chúng nó bôi nhọ cuộc sống! Cả lũ đáng nguyền rủa! Cả lũ khốn kiếp. Cái chết cũng xoá được tội chúng mày đâu?"

Rồi nhớ tới Lusa, đứa con mười hai tuổi, con người thợ luyện kim Petrograd chết ngoài mặt trận. Người nầy là bạn thân của , trước đó làm việc cùng chỗ với ở Tula.

buổi tối, Buntruc con đường trồng cây thấy Lusa ngồi ở đầu chiếc ghế dài, hai cái chân lèo khoèo dạng rộng với vẻ rất càn, điếu thuốc lá lắt lẻo môi, nhưng vẫn còn giữ cái dáng mảnh khảnh, ngượng nghịu của bé chưa thành niên.

khuôn mặt héo hon của Lusa, hai con mắt lên mệt mỏi, nét chua chát hằn mép cặp môi tô đỏ chót, đánh sang hai bên, mọng lên quá sớm. "Chú nhận ra cháu nữa à?" - Lusa mỉm cười nụ cười giả tạo của tay hành nghề thạo, hỏi giọng khàn khàn, rồi đứng dậy, cong hẳn lưng xuống, úp mặt vào khuỷu tay Buntruc khóc nức nở cách bất lực và đau đớn, hoàn toàn như đứa con nít.

Buntruc gần như tắc thở vì lòng căm hờn trào lên trong lòng làm ngột ngạt như trúng hơi độc. tái mặt, rên rỉ, nghiến răng ken két, môi run bần bật, và cứ phải đưa tay lên vuốt mãi bộ ngực lông lá. có cảm tưởng lòng căm hờn ấy cháy bừng bừng trong ngực mình như hòn than hồng, rồi cứ thế ỉ, cho thở nữa và làm cho bên ngực trái, chỗ bên dưới tim đau nhoi nhói.

Cho đến sáng Buntruc cũng chợp mắt được phút nào.

Nhưng trời vừa rạng ngay tới Uỷ ban cách mạng của công nhân viên đường sắt, mặt vàng hẳn ra, nom cau có bực bội hơn bao giờ hết. Bàn bạc xong về việc cho đoàn xe chở lính - dắc chuyển bánh khỏi Nácva, giờ sau ta tìm các uỷ viên của uỷ ban đơn vị đóng quân trong thành phố.

Đến tám giờ Buntruc lại quay về đoàn tàu. cảm thấy cái ấm ấm mát mát của khí trời buổi sáng ngấm khắp người mình, sung sướng nghĩ rằng chuyến công tác của mình rất có khả năng thành công, vì vầng mặt trời ngoi lên khỏi cái mái hoen rỉ nham nhở của kho hành lý, và giọng phụ nữ véo von như hát vẳng tới biết từ chỗ nào. Lúc trời sắp hửng mưa thốc tháo trận rất to nhưng cũng rất ngắn. Mặt đường toàn đất cát bị nước xói còn ngoằn ngoèo dấu vết những con suối tí hon, mùi nước mưa xông lên nhạt thếch. Ở những chỗ bị những giọt mưa rơi nặng ăn sâu, mặt cát còn hằn vô số những cái lỗ mới se se, nom rỗ nhằng rỗ nhịt như mặt người bị bệnh đậu mùa.

viên sĩ quan vòng đoàn tàu tới trước mặt Buntruc. mặc áo ca- pôt, đôi ủng cao ống bê bết những bùn. Buntruc nhận ra tên đại uý Kalmykov, bèn hơi chậm bước, cho tới. Hai người đến sát nhau. Kalmykov đứng lại, long lanh hai con mắt đen xếch lạnh như tiền.

- Thiếu uý Buntruc à? được tự do à, bị ngồi tù hay sao? Xin lỗi, tôi chìa tay cho bắt đâu…

mím chặt môi, thọc hai tay vào túi áo ca- pôt.

- Tôi có định chìa tay cho bắt đâu… chớ vội tưởng, - Buntruc trả lời, giọng chế nhạo.

- Thế nào, về đây để cứu lấy cái mạng của à? Hay là… ở Petrograd về đây. Từ chỗ chàng đẹp trai Kerensky đến đây phải ?

- Sao vậy, hỏi cung à?

- Đây chỉ là tò mò rất hợp lý muốn biết về số phận của tên đào ngũ trong đám đồng cũ.

Buntruc ghìm nụ cười chế nhạo, nhún vai.

- Tôi có thể cho yên tâm: tôi đến đây phải do Kerensky phái đến đâu.

- Nhưng bây giờ đứng trước mối nguy cơ ập tới trước mặt, các cũng phải hợp nhất với nhau, gần gụi quả là cảm động. Nhưng dù sao tôi cũng muốn hỏi nay là con người như thế nào? Lon chẳng có, ca- pôt là ca- pôt của lính… - Kalmykov phập phồng cánh mũi, nhìn cái thân hình gù gù của Buntruc với vẻ vừa khinh bỉ vừa thương hại - Là tay chào hàng chính trị à? Có đúng thế ? - Rồi chờ Buntruc trả lời, quay ngoắt , bước những bước rất dài.

Về đến toa xe của , Buntruc gặp Dulgin:

- Cậu còn định làm gì thế? Cuộc mít tinh bắt đầu rồi đấy.

- Sao lại bắt đầu rồi?

- Chỉ biết là bắt đầu rồi thôi. Thằng đại uý Kalmykov đại đội trưởng đại đội nầy vừa rồi có mặt ở đại đội, hôm nay nó ngồi chiếc đầu máy mò từ Petrograd về đây, và cho gọi luôn em - dắc tới. Nó lại sắp sửa hô hào dụ dỗ chúng nó đấy.

Buntruc nán lại, hỏi xem Kalmykov được phái công tác ở Petrograd từ bao giờ. Qua lời Dulgin, được biết rằng thằng cha vắng gần tháng nay.

"Nó là trong những thằng muốn bóp chết cách mạng mà Kornilov Petrograd dưới danh nghĩa nghiên cứu về vấn đề ném bom. Như thế là thằng cốt cán của bọn Kornilov đây. Nhưng được, rồi xem!" - Buntruc có những ý nghĩ rời rạc như thế trong khi với Dulgin tới chỗ họp mít tinh.

Sau nhà kho hành lý, những binh sĩ mặc va- rơi - dắc và áo ca- pôt đứng chen chúc thành hàng rào xanh xanh xám xám.

Kalmykov đứng ngay giữa đám cái thùng ton- nô lật sấp. Bọn sĩ quan vây quanh . gay gắt, tách bạch từng tiếng.

- Tiến hành cho tới thắng lợi cuối cùng! Chúng ta được cấp tin cậy và chúng ta tỏ ra xứng đáng với lòng tin đó! Bây giờ tôi đọc bức điện của đại tướng Kornilov gửi các quân nhân - dắc.

Rồi với vẻ hấp tấp ra chẳng có gì cần thiết, rút trong túi bên của chiếc ấo quân phục cổ rút ra mảnh giấy nhầu nát và thầm với tên chỉ huy đoàn tàu nhà binh.

Buntruc và Dugin len tới gần, lẫn trong đám binh sĩ - dắc.

Kalmykov đọc bằng giọng truyền cảm và thiu vẻ hùng hồn:

"Hỡi em - dắc, em đồng hương thân mến! - Chẳng phải nhờ có xương máu của tổ tiên em mà biên cương quốc gia Nga được mở rộng, được đẩy xa thêm hay sao? Chẳng phải nhờ có tinh thần dũng cảm đầy sức mạnh của em, nhờ các kỳ tích hi sinh và khí phách hùng của em mà nước Nga vĩ đại trở nên hùng mạnh hay sao? em là những người con tự do, chịu kiềm toả của sông Đông êm đềm, sông Kuban kiều diễm, sông Cherek ngang tàng, là những con đại bàng quả cảm ngoan cường của các đồng cỏ và núi non ở Ural, Orelburg, Astrakhan, Semiretrensk và Sibiri, cũng như của các vùng xa xôi Zabaikan, Amur và Usuri, bao giờ em cũng từng đứng lên bảo vệ danh dự và vinh quang cho lá cờ của mình và đất nước Nga ghi biết bao nhiêu huyền thoại về công huân của cha ông em.

Bây giờ đến giờ phút em phải góp phần bảo vệ Tổ quốc. Tôi tố cáo Chính phủ lâm thời về tội thiếu quyết tâm trong hành động, bất tài và vô năng trong việc quản lý quốc gia, về tội để cho quân Đức hoàn toàn làm mưa làm gió trong nước, chưng cớ rành rành là vụ để nổ gần triệu trái đạn pháo và vạn hai ngàn khẩu súng máy bị phá huỷ ở Kazan. Nhưng phải chỉ có thế mà thôi. Tôi tố cáo số thành viên Chính phủ về tội trực tiếp phản bội Tổ quốc và xin nêu duới đây chưng cớ về tội đó: hôm tôi đến dư cuộc họp của Chính phủ lâm thời ở Cung điện Mùa Đông ngày mồng 3 tháng tám, Bộ trưởng Kerensky và Savilkov có báo cho tôi biết rằng đừng hết mọi điều vì trong số các bộ trưởng có những kẻ trung thành. ràng là Chính phủ như thế chỉ có thể đưa nước nhà đến chỗ diệt vong, ràng là thể nào tín nhiệm đưọc Chính phủ như thế và với Chính phủ như thế thể nào cứu vớt nước Nga đau khổ… Vì thế, khi hôm qua Chính phủ lâm thời, chiều theo ý muốn của kẻ thù, đòi tôi phải từ bỏ chưc Tổng tư lệnh tối cao, với tư cách là người - dắc chỉ nghe theo tiếng gọi của lương tâm và danh dự, tôi bắt buộc phải từ chối chấp hành cầu dó, thà chết chiến trường còn hơn chịu nhục và phản bội Tổ quốc. Hỡi em - dắc, hỡi các dũng sĩ của đất nước Nga! em hứa đứng bên cạnh tôi để cứu Tổ quốc khi tôi thấy việc đó là cần thiêt. Giờ phút ấy điểm: Tổ quốc sắp bị diệt vong! Tôi phục vùng mệnh lệnh của Chính phủ lâm thời và với mục đích cứu nước Nga tự do, tôi chống lại Chính phủ lâm thời và chống lại những tên cố vấn vô trách nhiệm của Chính phủ ấy bán rẻ Tổ quốc. Hỡi em - dắc, em hãy gìn giữ danh dự và vinh quang của người - dắc dũng vô song, và chính làm như thế em cứu được Tổ quốc cùng quyền tự do mà cách mạng dành được. em hãy tuân theo, hãy chấp hành các mệnh lệnh của tôi! em hãy theo tôi!

Ngày 28 tháng tám năm 1917.

Tổng tư lệnh tối cao,

Đại tướng Kornilov.

Kalmykov nín lặng lát rồi gấp tư tờ giấy, kêu lên:

- Những tên tay sai của bọn Bolsevich và của Kerensky cản trở cuộc tiến quân bằng đường sắt của chúng ta. Chúng ta nhận được mệnh lệnh của Tổng tư lệnh tối cao là trong trường hợp có điều kiện thực việc tiến quân bằng đường sắt, chúng ta ngựa tiến về Petrograd. Chúng ta lên đường ngay hôm nay. em mau sửa soạn xuống xe?

Buntruc dùng hai khuỷu tay cách thô bạo, len thẳng vào giữa đám người. Chưa lên tới chỗ bọn sĩ quan, sang sảng to bằng giọng quen dùng trong các cuộc mít tinh:

- Các đồng chí - dắc? Tôi là người được công nhân và binh sĩ Petrograd cử đến đây với các đồng chí. Chúng nó đưa em vào cuộc chiến tranh nồi da nấu thịt, dùng em để đàn áp cách mạng. Nếu các đồng chí muốn chống lại nhân dân, muốn lập lại chế độ vua quan các đồng chí hãy ! Nhưng công nhân và binh sĩ Petrograd mong rằng các đồng chí phải là những tên Cain 3. Công nhân và binh sĩ gửi tới các đồng chí lời chào em nồng nhiệt và muốn nhìn thấy ở các đồng chí phải là những kẻ thù, mà là những người bạn đồng minh…

Nhưng mọi người để cho Buntruc hết lời. Nơi họp mít tinh bỗng nhao nhao như vỡ chợ. Những tiếng la thét vang lên ghê gớm tựa như lôi Kalmykov từ cái thùng ton- nô xuống. khom người bước rất nhanh về phía Buntruc, nhưng khi còn cách vài bước xoay gót ủng lại:

- em - dắc! Năm ngoái thiếu uý Buntruc đào ngũ, bỏ mặt trận, chuyện ấy em biết cả. Thế nào, chẳng nhẽ chúng ta có thể nghe lời kẻ hèn nhát, tên phản bội hay sao?

Cái giọng trầm ồm ồm như sấm của tên trung tá Sukin đại đội trưởng đại đội sáu át cả tiếng Kalmykov:

- Hãy bắt giữ lấy nó, cái thằng đê tiện! Trong lúc chúng ta phải đổ máu nó chuồn về hậu phương! Bắt lấy nó!

- Hượm , đừng bă- ă- ắt!

- Cứ để cho Buntruc !

- Đừng có cái kiểu nhét khăn vào miệng người ta như thế. Cứ để cho Buntruc ý kiến của cậu ấy.

- Bắt ngay nó lại!

- Chúng ta cần đến bọn đào ngũ?

- Cứ , Buntruc - Mitơrit, chặt cụt đuôi chúng nó !

- Đả đa- a- ảo?

- Câm , đồ chó đẻ?

- cho chúng nó câm mồm ? Buntruc, cho chúng nó tắc họng ! Cậu hãy đánh gục chúng nó ! Đánh gục chúng nó !

chàng - dắc cao lớn, uỷ viên Uỷ ban cách mạng trung đoàn, đội mũ, đầu cạo nhẵn thín, nhảy lên chiếc thùng ton- nô. Bằng giọng sôi nổi, kêu gọi em - dắc đừng phục tùng tên tướng Kornilov, tên đao phủ giết các đồng chí cách mạng, về hậu quả tai hại dẫn tới nếu nổ ra chiến tranh chống lại nhân dân, rồi trước khi ngắt lời, quay lại với Buntruc:

- Nhưng đồng chí ạ, đồng chí đừng tưởng rằng em chúng tôi cũng khinh đồng chí như khinh các ngài sĩ quan đây. Chúng tôi sung sướng được gặp đồng chí, chúng tôi kính trọng đồng chí như kính trọng đại biểu của nhân dân. Chúng tôi càng kính trọng đồng chí hơn vì hồi làm sĩ quan, đồng chí đè nén em - dắc mà lại đối xử với chúng tôi như em nhà. Chúng tôi chưa từng thấy đồng chí nặng lời với em bao giờ. Đồng chí đừng nghĩ rằng em chúng tôi, những con người có chữ nghĩa, hiểu cách cư xử thế nào cho phải. Lời ăn tiếng nhàng con bò con ngựa cũng hiểu, chi con người. em chúng tôi cung kính cúi chào đồng chí và đề nghị đồng chí chuyển lời của chúng tôi tới em công nhân và binh sĩ Petrograd rằng chúng tôi chống lại em đâu!

Những tiếng ầm ầm lại dội lên như tiếng trống: Các binh sĩ - dắc la lớn tỏ ý tán thành, những tiếng gào thét vang lên tới mức cao nhất, lắng dần rồi tắt hẳn.

Rồi lại thấy Kalmykov ngật ngưỡng cái thùng ton- nô. cúi gập cái thân hình đầy đặn, về vinh quang và danh dự của sông Đông với những làn sóng bạc đầu, về sứ mệnh lịch sử của người - dắc, về việc các sĩ quan và binh sĩ - dắc cùng đổ máu. vừa vừa thở hổn hển, mặt nhợt nhạt như xác chết.

gã - dắc vai u thịt bắp, râu tóc trắng phếch đứng lên tiếp lời Kalmykov. Nhưng em binh sĩ để cho hết những lời căm hờn công kích Buntruc và nhà hùng biện bị lôi tay kéo xuống. Trikamasev nhảy lên chiếc thùng ton- nô. ta chém hai bàn tay xuống như bổ củi, gào lên:

- Chúng ta ! Chúng ta xuống tàu! Trong bức điện có viết là em - dắc hứa ủng hộ Kornilov, nhưng có ai hỏi gì em đâu? Chúng ta chẳng hứa hẹn gì với cả. Chỉ có bọn sĩ quan trong Hội đồng Hội liên hiệp quân nhân - dắc hứa thôi! Grekov vẫy đuôi để cho mà ủng hộ!

Những người thay nhau lên phát biểu mỗi lúc nhiều. Buntruc vẫn cúi cái đầu có vừng trán dô đứng đấy, máu dồn lên làm da mặt đen lại như mầu đất, những mạch máu cổ và hai bên thái dương phồng lên, giật giật rất nhanh theo nhịp mạch. khí như bị truyền điện, trở nên đặc quánh. Có thể cảm thấy rằng chỉ thêm chút nữa, nếu có hành động thiếu cân nhắc là tình hình căng thẳng có thể nổ ra thành cuộc đổ máu.

Giữa lúc ấy, binh sĩ trong trại quân của thành phố lũ lượt từ nhà ga kéo đến, bọn sĩ quan bèn rời khỏi cuộc mít tinh.

Nửa giờ sau Dulgin thở hổn hển chạy đến tìm Buntruc:

- Mitơrit à, làm thế nào bây giờ? Thằng Kalmykov mưu mô giở trò gì đây. Chúng nó vừa hạ súng máy tầu xuống và phái thằng liên lạc cưỡi ngựa đâu biết.

- Ta lại đằng ấy . Cậu tập hợp cho mình chừng hai mươi em! Mau lên!

Bên cạnh toa xe của tên chỉ huy đoàn tầu nhà mình, Kalmykov cùng tên sĩ quan thồ những khẩu súng máy lên ngựa. Buntruc xông tới trước tiên, quay lại đưa mắt cho em - dắc rồi thọc tay vào túi áo ca- pôt rút ra khẩu súng ngắn của sĩ quan mới toanh lau chùi cẩn thận.

- Kalmykov mày bị bắt! Giơ tay lên!

Kalmykov nhảy ra khỏi chỗ mấy con ngựa, né nghiêng người chộp tay xuống bao súng, nhưng kịp rút khẩu súng ngắn ra: viên đạn rít lên phía đầu , và trước tiếng súng nổ ra, Buntruc quát lên bằng giọng trầm trầm báo trước điều gì tốt lành:

- Giơ tay lên!

Con chỏ của khẩu súng ngắn từ từ giương lên đến nửa, cho thấy đầu kim hoả. Kalmykov nheo mắt nhìn mũi kim hoả, rồi bật ngón tay đánh đét cái và từ từ giơ tay lên.

Bọn sĩ quan trao vũ khí cách miễn cưỡng.

- Thưa có phải tháo gươm ra ạ? - Viên trung uý súng máy còn trẻ lễ phép hỏi.

- Có.

em - dắc tháo những khẩu súng máy lưng ngựa xuống, khiêng lên toa xe.

- Đặt thêm vọng gác ở chỗ nầy, - Buntruc bảo Dulgin - Trikamasev, bắt nốt những tên còn lại rồi giải đến đây. Có nghe , Trikamasev? Còn Kalmykov mình với cậu giải lên uỷ ban cách mạng của trại quân thành phố. Đại uý Kalmykov, bước lên trước cho.

- Cừ ! Cừ - tên sĩ quan vừa tấm tắc khen vừa nhảy lên toa xe và đưa mắt nhìn theo Buntruc, Dulgin và Kalmykov xa dần.

- Các ngài ơi? Nhục quá các ngài ơi! Chúng ta hành động như bầy con nít? Chẳng có ai nghĩ tới chuyện kịp thời cho thằng khốn kiếp ấy phát. Lúc nó chĩa khẩu súng ngắn vào Kalmykov mà chúng ta hạ thủ luôn có phải xong xuôi rồi ? - Tên trung tá Sukin phẫn nộ nhìn bọn sĩ quan lượt, những ngón tay của run bắn lên, mãi lấy được điếu thuốc trong hộp thuốc lá ra.

- Nhưng chúng nó có cả trung đội… chúng nó bắn chết hết, - Tên trung uý súng máy nhận xét, giọng như tự thấy mình có lỗi. Bọn sĩ quan lặng lẽ hút thuốc, thỉnh thoảng lại đưa mắt nhìn nhau. Mọi việc xảy ra nhanh như chớp làm chúng chưng hửng.

Kalmykov nhai nhai đầu hàng ria đen, lát chẳng chẳng rằng. Cái má bên trái của , với gò má gồ nhọn, đỏ ửng lên như vừa ăn cái tát. Những người dân mà ba người gặp đường nhìn họ cách ngạc nhiên và đứng lại thầm với nhau. thành phố Nácva, bầu trời ảm đạm trước lúc hoàng hôn bạc mầu dần. Lá bạch dương rụng đầy các nẻo đường, nom như những thỏi vàng ròng; tháng tám sắp trôi qua. Vài con quạ bay qua cái nóc tròn mầu xanh lá cây của nhà thờ. Ở nơi nào đó phía sau nhà ga, sau những cánh đồng nằm lịm dưới ánh hoàng hôn, màn đêm mang theo khí lạnh phủ xuống mặt đất, nhưng từ Nácva tới Pskov, những đám mây rách mướp được quét lớp son chì trắng bệch của buổi chiều tà vẫn lang thang đường lối nền trời chưa từng có ai động tới từ từ trôi về phía Luga. Màn đêm vượt qua đường ranh giới vô hình đánh lui ráng chiều.

Khi tới bên cạnh nhà ga, bất thình lình, Kalmykov quay phắt lại nhổ vào mặt Buntruc:

- Đồ đê tiện!

Buntruc né người tránh được bãi nước bọt. giương cao hai hàng lông mày, đưa tay trái sang giữ chặt rất lâu bàn tay phải vừa thọc rất nhanh vào túi.

- ! - Buntruc phải cố gắng lắm mới được.

Kalmykov vừa vừa chửi rất tục tĩu và thở ra những lời hết sức bẩn thỉu.

- Mầy là thằng bán nước! thằng phản bội. Rồi mầy phải đền tội! - Chốc chốc đứng lại, xông tới trước mặt Buntruc, quát lên.

- ! Tôi khuyên … - Lần nào Buntruc cũng chỉ bảo thế.

Và Kalmykov lại nắm chặt hai tay, vùng vằng đoạn, nom cứ như con ngựa chạy kiệt sức. Ba người gần tới cái tháp nước.

Kalmykov nghiến răng gầm lên:

- Chúng mầy phải là chính đảng, mà là bầy những cặn bã xã hội, nhơ nhớp bẩn thỉu! Kẻ lãnh đạo của chúng mày là đứa nào? Là bộ tổng tư lệnh quân Đức? Bolsevich h- h- hà lũ quái thai! Đảng của chúng mày, bọn lưu manh, chúng nó thả tiền ra mua được như lũ bán trôn… Những thằng đểu cáng? Những thằng đểu cáng! Chúng mày bán rẻ Tổ quốc… Tao treo cổ tất cả chúng mày lên cùng cái giá. Ô- ô- ô- ô! Rồi đến lúc thôi! Tên Lenin của chúng mày đâu chỉ đem nước Nga bán lấy ba mươi đồng Mác Đức! Nó đút túi hàng triệu đồng rồi chuồn thẳng… cái thằng tù mọt gông ấy!

- Đứng sát vào tường! - Buntruc quát lên, giọng lắp bắp, kéo dài.

Dulgin cuống lên, hốt hoảng :

- Ilia Mitơrit, hượm ! Cậu định làm gì thế? Hượm nào?

Cơn giận điên cuồng làm mặt Buntruc đen xạm, nom còn ra hình thù gì nữa. nhảy xổ tới bên Kalmykov, đánh cho cái rất mạnh vào thái dương. dẫm lên cái mũ cát- két lăn từ đầu xuống, rồi lôi xềnh xệch tới bức tường gạch tối đen của tháp nước.

- Đứng vào kia!

- Mày làm gì hử? Mày! Mày được! Mày được đánh! - Kalmykov vừa chống cự, vừa gầm lên.

Lưng đập đánh bịch vào tường tháp nước. Rồi vỡ lẽ, bèn dướn thẳng lên:

- Mày muốn giết tao à?

Buntruc khom người, hấp tấp kéo khẩu súng ngắn ra vì con chỏ bị vướng vào lần lót túi.

Kalmykov vừa bước tới vừa cài rất nhanh tất cả các khuy áo ca- pôt:

- Mày bắn , đồ chó đẻ! Cứ bắn ! Giương mắt lên mà xem những người sĩ quan Nga biết chết như thế nào… Ngay trước khi chết ta- a- ao…

Viên đạn cắm phập vào mồm . Tiếng vọng khàn khàn của phát súng vang dần mỗi lúc cao phía sau tháp nước. Kalmykov bước thêm được bước vấp chân. đưa tay trái ôm đầu, ngã lăn kềnh. gập đôi người, nhổ xuống ngực mấy cái răng đen sì những máu, lưỡi đánh chặc chặc như nuốt cái gì ngọt.

Lưng duỗi thẳng ra vừa sát lớp đá dăm ẩm sì Buntruc bồi thêm cho phát nữa. Kalmykov giãy mạnh cái, oặt người sang bên, nấc lên tiếng ngắn ngủi, đầu ngoặt xuống vai như con chim ngủ.

đến ngã tư thứ nhất, Dulgin đuổi kịp Buntruc.

- Mitơrit… Cậu vừa làm gì vậy, Mitơrit? - Sao cậu lại giết nó?

Buntruc nắm chặt lấy hai vai Dulgin, hai con mắt đanh thép rất kiên định xuyên thẳng vào mắt Dulgin, rồi bằng giọng mất tiếng nhưng bình thản lạ lùng:

- là chúng nó giết chúng mình, hai là chúng mình giết chúng nó? có con đường nào ở giữa. Nợ máu phải trả bằng máu. Vấn đề là ai diệt ai 4 … Hiểu chưa? Những đứa như thằng Kalmykov phải tiêu diệt, phải dẫm chết chúng nó, như loài rắn độc. Cả những kẻ giỏ rớt nước rãi thương tiếc chúng nó cũng phải cho ăn đạn… cậu hiểu chưa? Tại sao cậu lại chảy rớt chảy rãi ra như thế? Phải cứng rắn lại! Phải dữ tợn lên? Thằng Kalmykov nầy, nếu nó nắm được quyền hành nó bắn em mình mà chẳng cần nhả điếu thuốc lá khỏi miệng đâu, thế mà cậu… Chà, chỉ được cái mau nước mắt?

Đầu Dulgin lắc thôi hồi, hai hàm răng đập vào nhau lập cập cặp chân to đần đẫn đôi ủng chuyển thành màu hung hung hiểu sao cứ vướng vào nhau cách rất vô lý.

Hai người lặng lẽ theo dãy phố hẹp bóng người. Chốc chốc Buntruc lại ngoái nhìn về phía sau. đầu hai người, những đám mây đen lồm xồm như sủi bọt bay rất thấp về phía trời đông. Trong mảng trong xíu của bầu trời tháng tám, vành trăng lưỡi liềm vừa được trận mưa hôm qua rửa sạch, ghé nhòm xuống đất như con mắt lác xanh lá cây. Ở ngã tư gần nhất có gã bộ binh và người đàn bà choàng vai chiếc khăn màu trắng đứng sát vào nhau. Gã bộ binh ôm lấy người đàn bà, ghì chặt vào mình và rỉ tai ả những gì biết. Chỉ thấy ả kia đưa hai tay đẩy vào ngực gã, ngửa đầu ra sau, hổn hển trả lời "Em tin! Em tin đâu!". - xong rúc rích cười, tiếng cười nghe rất trẻ.

--- ------ ------ ------ -------

1 Người vùng sông Đông gọi loài uất kim hương đồng cỏ là hoa biếc (ND).

2 Hội đồng các đại biểu nhân dân được dân - dắc bầu ra dưới chế độ vua Nga (ND).

3 Cain là con của Adams và Eva, vì giết em là Aben nên bị rủa sả, phải lang thang khắp nơi, đến đâu cũng bị lòng hối hận dãn vặt. (ND).

4 luận điểm nổi tiếng của Lenin trong thời kỳ cách mạng và nội chiến (ND).

Sông Đông Êm Đềm
Chương 96​

Tên tướng Krymov bị Kerensky gọi về Petrograd tự cho mình ăn phát đạn ngày ba mươi mốt tháng tám ở kinh đô.

Những đoàn đại biểu và những viên chỉ huy các đơn vị thuộc tập đoàn quân Krymov lũ lượt kéo nhau tới Cung điện Mùa Đông tỏ dấu qui phục. Những kẻ mới đây còn định đối thoại với Kerensky bằng tiếng của súng đạn, nay ngoan ngoãn đến cúi đầu trước mặt Kerensky, cam đoan tuyệt đối trung thành với .

Tinh thần hoàn toàn tan rã. Tập đoàn Krymov mới hấp hối chứ chưa chết hẳn: theo đà cũ, các đơn vị của nó vẫn tiếp tục bò về phía Petrograd, nhưng cuộc tiến quân của nó mất hết ý nghĩa, vì mưu đảo chính của Kornilov tới bước đường cùng, ngọn lửa phản động bùng lên như quả pháo bông rồi lại tắt ngấm. Kể ra trong mấy ngày đó, kẻ chấp chính lâm thời của nước cộng hoà cũng có cặp má bánh dầy, nhưng bây giờ có thể bắt chước Napoleon đưa đưa lại hai cái bắp chân ghệt cao, tuyên bố trước cuộc họp của Hội đồng Chính phủ ngay sau mưu đảo chính thất bại rằng "Tình hình chính trị hoàn toàn ổn định".

ngày trước khi Krymov tự tử, tướng Aleseyev nhận được quyết định bổ nhiệm làm Tổng tư lệnh tối cao. Aleseyev vốn là con người đúng mực và hết sức thận trọng, lão thể thấy tính chất nửa dơi nửa chuột và chẳng có gì đẹp đẽ của cương vị mình, vì thế lúc đầu dứt khoát từ chối, nhưng sau lão nhận lệnh bổ nhiệm, với động cơ duy nhất là lão muốn giảm phần nào số phận bi đát của Kornilov cùng những kẻ bằng cách nầy hay cách khác dính dáng với tổ chức nổi loạn chống Chính phủ.

đường , lão dùng đường dây điện thoại trực tiếp liên lạc với Đại bản doanh để thử dò xem Kornilov có thái độ như thế nào đối với việc lão được bổ nhiệm và đến nhận chức. Cuộc thương lượng chán ngấy kéo dài tới đêm khuya với những đoạn ngắt quãng.

Ngay hôm ấy ở chỗ Kornilov có cuộc hội nghị của các cấp lãnh đạo trong Đại bản doanh và các nhân vật thân cận với Kornilov. Khi nêu vấn đề tiếp tục đấu tranh với Chính phủ lâm thời có phải là hợp lý hay , đa số những kẻ đến dự cuộc họp đều phát biểu tán thành tiếp tục chiến đấu.

- Ngài Alexandr Sergeevich, mời ngài phát biểu ý kiến của ngài.

Kornilov với Lucomsky từ đầu đến cuối buổi họp cứ im như thóc. Lucomsky tỏ ý phản đối việc tiếp tục chiến tranh nồi da nấu thịt bằng những lời dè dặt, nhưng rất kiên quyết.

- Thế là đầu hàng à? - Kornilov ngắt phứt lời Lucomsky và hỏi.

Lucomsky nhún vai.

- Các kết luận được rút ra cách tự nhiên thôi.

Cuộc bàn bạc còn kéo dài thêm nửa giờ. Kornilov gì thêm, có lẽ phải đem hết nghị lực giữ bình tĩnh. Chẳng mấy chốc, cuộc họp giải tán, nhưng chỉ giờ sau Kornilov cho mời Lucomsky tới:

- Ngài Alexandr Sergeevich, ngài đúng đấy! - Kornilov bẻ ngón tay răng rắc, đưa cặp mắt mờ đục, xám như rắc tro nhìn sang bên cạnh và giọng mệt mỏi - Tiếp tục chống cự là ngu xuẩn và tội lỗi.

Rồi gõ gõ ngón tay xuống bàn, lắng nghe biết cái gì, có lẽ theo dõi những ý nghĩ rối bời chạy loạn trong đầu óc như đám chuột. nín lặng lát rồi hỏi:

- Bao giờ ngài Mikhail Vasilievich tới?

- Ngày mai.

Aleseyev đến nơi ngày mồng tháng chín. Ngay chiều hôm ấy theo lệnh Chính phủ lâm thời, lão bắt giữ Kornilov, Lucomsky và Romanovsky. Trước khi giải những kẻ bị bắt tới khách sạn "Metropol" là nơi chúng bị canh giữ, Aleseyev mặt giáp mặt, trao đổi với Kornilov trong hai mươi phút biết về vấn đề gì. Lão bước trong phòng Kornilov ra, nom vẻ hết sức xúc động, gần như tự chủ được nữa. Romanovsky cố tìm cách vào gặp Kornilov, nhưng vợ Kornilov ngăn lão lại.

- Xin ngài thứ lỗi cho, ông Lavrơ Georgievich nhà tôi đề nghị để ai vào.

Romanovsky đưa mắt nhìn rất nhanh khuôn mặt khổ não của mụ rồi bỏ , mắt nháy lia lịa vì xúc động, hai gò má đen xạm lại.

Ở Berdichev, ngay hôm sau bắt giữ tướng Doniki, tổng tư lệnh Mặt trận Tây Nam và tham mưu trưởng của là tướng Markov, tướng Vannovsky và viên tư lệnh Tập đoàn quân đặc biệt là tướng Erdeli.

Ở Bykhov, phong trào Kornilov bị lịch sử bóp chết cách nhục nhã trong trường trung học con . Phong trào nầy chấm dứt, nhưng nó lại làm nảy sinh phong trào mới: mầm mống các kế hoạch của cuộc nội chiến sau nầy và của những cuộc tấn công vào cách mạng triển khai khắp các mặt trận được khai sinh ở đây còn ở đâu?

Sông Đông Êm Đềm
Chương 97​

Những que băng màu rơm vàng vàng từ mái xuống, vỡ ra với những tiếng như thuỷ tinh. Trời trở ấm làm khắp thôn như nở hoa với những váng nước và những khoảng đất tan tuyết. Vài con bò chưa thay hết lông lang thang trong các phố, mũi luôn luôn hít hít.

Những con chim sẻ ríu rít bới lung tung trong các đống cành cây chất trong các sân gia súc, cứ như trời sang xuân. Ngoài bãi thôn, Marchin Samin đuổi theo con ngựa hồng béo căng chạy trong sân nhà ra. Con ngựa vươn thẳng cái đuôi có những sợi lông rất thô của giống ngựa sông Đông, vừa chạy vừa đá hậu, lông bờm rối như bòng bong phấp phới trước gió, bốn vó hất tung ra xa những đám tuyết tan dở. Nó chạy vài vòng bãi, rồi đứng lại bên dãy tường bao nhà thờ, hít hít những viên gạch. Nó để cho chủ lại gần chút, đưa cặp mắt tim tím liếc nhìn đoạn dây hàm thiếc trong tay chủ rồi lại vươn thẳng lưng phi như điên.

Tháng giêng cho mặt đất được hưởng những ngày u ám nhưng ấm áp. Nhìn ra sông Đông, bà con - dắc đoán rằng mùa nước lũ sớm hơn mọi năm. Hôm ấy, Miron Grigorievich đứng rất lâu cái sân sau nhà, nhìn bãi cỏ, tuyết và mặt băng xanh xanh xám xám sông Đông, bụng bảo dạ: "Rồi mà xem, năm nay nước lại to như năm ngoái thôi. Toàn tuyết là tuyết, đổ xuống cơ man nào tuyết! Đất bị đè nặng như thế kia, đến thở được mất!"

Mitka dọn sân nuôi bò, mình mặc độc cái áo quân phục cổ chui màu cứt ngựa. Cái mũ lông cừu trắng nó đội hất ra sau gáy rơi như nhờ phép mầu. Vài món tóc mượt đăm mồ hôi xoã xuống trán. Mitka đưa mu bàn tay bẩn thỉu, nặc mùi phân bò gạt lên. con dê đực lông xồm dẫm lên những thỏi phân gia súc đóng băng quét lại thành đống bên cạnh cổng sân gia súc. Những con cừu đứng chen chúc bên cạnh hàng rào. con cừu non cao hơn mẹ mà còn đòi bú, con cừu mẹ húc đuổi nó . Cách đấy chút, con cừu đực lông đen có bộ sừng uốn vòng, cọ mình vào cái cày gãi ngứa.

con chó vàng nằm sưởi nắng bên căn nhà kho có cái cửa bôi đất sét vàng. Bên ngoài nhà kho, những mảng tường dưới mái hiên có treo những thứ dùng để đánh bắt cá. Cụ Grisaka chống nạng đứng nhìn, có lẽ cụ nghĩ tới mùa xuân sắp ập tới đến nơi và việc sửa chữa lưới đánh cá.

Miron Grigorievich bước vào sân đập lúa. Bằng cặp mắt quen làm ăn, ông ước lượng mấy đống rơm. Ông vừa bắt đầu cầm cào vơ gọn chỗ rơm kê bị mấy con dê bới tung vãng nghe thấy tiếng người lạ ông bèn ném cái cào bên đống rơm, bước ra sân gia súc. Mitka đưa chân sang bên cuốn điếu thuốc, cái túi thuốc rất đẹp được nhân tình thêu tặng kẹp giữa hai ngón tay.

Khristonhia lấy ra mẩu giấy cuốn thuốc lá nhớp nhúa từ bên trong cái mũ cát két xanh da trời của trung đoàn Atamansky. Kotliarov phanh tà áo ca- pôt, đứng dựa lưng vào cái cửa đan bằng cành cây của sân gia súc. tìm loạn trong các túi chiếc quần bông của bộ binh, vẻ bực bội thoáng lên bộ mặt cạo nhẵn nhụi có chỗ hõm sâu đen đen dưới cằm: có lẽ để quên cái gì.

- Ông ngủ ngon chứ, ông Miron Grigorievich? - Khristonhia chào.

- Ơn Chúa, chào hai thầy quyền!

- Mời ông lại cùng hút cho vui.

- Chúa miễn cho. Tôi vừa hút xong.

Miron Grigorievich bắt tay hai chàng - dắc, bỏ chiếc mũ đỉnh đỏ có tai và mảng che gáy xuống, vuốt những món tóc hoa râm dựng đứng đầu, mỉm cười.

- em trung đoàn ngự lâm lại chơi có việc gì thế?

Khristonhia nhìn chủ nhà lượt từ đầu đến chân, trả lời ngay, mà cứ thè cái lưỡi to tướng, ráp như lưỡi bò ra liếm tờ giấy cho đẫm nước bọt, cuốn xong điếu thuốc chàng mới trả lời ồm ồm:

- Chúng tôi đến tìm Mitka, có chút việc.

Cụ Grisaka lệt sệt bước qua, tay giơ ra mang những vòng gỗ của cái lưới Kotliarov và Khristonhia ngả mũ chào cụ. Cụ mang các thứ lên thềm rồi lại bước ra.

- Các làm sao thế, lính với tráng gì mà cứ ru rú xó nhà như vậy? Chỉ hú hí với vợ cho ấm có phải ? - Ông cụ hỏi các chàng - dắc.

- Nhưng có chuyện gì thế cụ? - Khristonhia hỏi.

- Thối câm cái mồm , Khristonhia? Chẳng nhẽ cũng biết hay sao?

- đấy, cháu có biết gì đâu? - Khristonhia thề sống thề chết - Có cây thánh giá đây, cháu chẳng biết gì đâu cụ ạ.

- Hôm nọ có gã từ Voronez tới đây, là lái buôn, người quen của thằng Mokhov hay họ hàng thân thích với nó, lão cũng chẳng biết. Nó đến đây rằng có đạo quân phải của người mình đến đóng ở Trekova: chính là bọn Bolsevich đấy. Quân Nga đến gây chiến tranh với chúng ta mà các cứ nằm lì ở nhà hay sao? Cả mày nữa, cái thằng bỏ nầy. Mày có nghe thấy , Mitka? Sao mày cứ câm như hến thế hử? Các nghĩ ngợi những gì hử?

- Nhưng chúng cháu chẳng nghĩ ngợi gì đâu cụ ạ. - Kotliarov mlm cười.

- Các chẳng nghĩ gì cả, tai hoạ chính là ở chỗ ấy đấy! - Cụ Grisaka khùng lên. - Các bị chúng nó quơ vào lưới như người ta bắt gà gô cho mà xem! Bọn mu- gích kéo đến, các bị tràn ngập, bị quạng vào mõm cho mà xem.

Miron Grigorievich mỉm cười, vẻ dè dặt. Khristonhia đưa tay lên xoa má làm những sợi râu cứng như rễ tre, lâu cạo, kêu ràn rạt. Kotliarov vừa hút thuốc vừa đưa mắt nhìn Mitka. Trong cặp mắt xanh lè của nó, hai cái đồng tử hẹp và đứng như của loài mèo loé lên những tia bừng bừng: thể biết được hai con mắt ấy cười hay để lộ nỗi căm hờn chưa nguôi.

Kotliarov và Khristonhia thêm vài câu, chào như sắp sửa ra về rồi gọi Mitka ra cửa hàng rào:

- Tại sao tối qua cậu đến họp? - Kotliarov hỏi giọng nghiêm khắc.

- có giờ.

- Nhưng lại vẫn có giờ đến nhà Melekhov?

Mitka hất đầu, cho chiếc mũ lông cừu chạy ra trước trán và cố giấu vẻ tức tối :

- đến là đến, có thế thôi. Có chuyện gì để chúng ta với nhau thế?

- Trong thôn tất cả các em ở ngoài mặt trận về đều đến. Thằng Petro nhà Melekhov có mặt. Cậu có biết … mọi người quyết định cử đại biểu của thôn ta lên Kamenskaia. ấy đến mồng mười tháng Giêng họp đại hội đại biểu các binh sĩ ở mặt trận về. Mọi người gắp thăm, ba chúng mình được cử : mình, Khristonhia và cậu.

- Mình . - Mitka tuyên bố dứt khoát.

- Cậu làm sao thế? - Khristonhia cau mày nắm lấy cái khuy chiếc áo quân phục cổ chui của Mitka. - Cậu bỏ em à? ăn cánh với em à?

- Nó theo thằng Petro nhà Melekhov. - Kotliarov kéo tay áo ca- pôt của Khristonhia, mặt ràng tái - Thôi, ta . Xem ra chẳng còn ở đây làm gì nữa. Cậu phải , Mitka?

- … là .

- Thôi chào cậu! - Khristonhia nghiêng đầu chào.

- Chúc mọi tốt lành?

Mitka đưa mắt ra chỗ khác, chìa cho Khristonhia bàn tay nóng hổi rồi bước vào trong nhà.

- Thằng chó đẻ! - Kotliarov khẽ , cánh mũi run run. - Cái thằng chó đẻ! - nhắc lại to hơn và nhìn theo cái lưng cánh phản của Mitka lúc nầy xa.

đường về, hai người báo cho gã cựu chiến binh biết rằng Mitka từ chối họp và ngày mai hai người cùng lên đường dự đại hội.

Rạng ngày mồng tám tháng Giêng Khristonhia và Kotliarov ra khỏi thôn. Gã Yakov "Móng lừa" tự nguyện đánh xe đưa hai người . Cặp ngựa rất tốt thắng hai bên cái càng giữa rảo bước chạy ra ngoài thôn rồi leo lên gò. Trời trở ấm làm con đường bị bóc trần. Ở những chỗ tuyết tróc ra, đòn trượt dính xuống đất, chiếc xe tiến được đoạn lại dừng lại, hai con ngựa phải vươn mình kéo dây thắng.

Ba chàng - dắc sau chiếc xe trượt tuyết. khí ban mai hơi băng giá làm mặt "Móng lừa" đỏ rực lên, đôi ủng của nghiến ràn rạt lớp băng dội tiếng. khuôn mặt đỏ bừng của , chỉ riêng vết sẹo hình bầu dục là xám ngoét như thây người chết.

Khristonhia bên cạnh đường leo lên dốc, chân dẫm những đám tuyết to hạt lún. Phổi chàng hít khí và cứ kêu phù phù như tiếng kéo bễ, vì năm 1916 có lần Khristonhia trúng hơi ngạt của quân Đức ở gần Davno.

Gió hoành hành thoả thích ngọn gò. Lên đến đây lạnh hơn. Ba chàng - dắc vẫn ngậm tăm, Kotliarov giấu kín mặt trong cổ áo lông. Cánh rừng ở đằng xa mỗi lúc gần. Con đường xuyên qua cánh rừng ấy, leo lên đến đường sống đồi. ấy có nhiều nấm kurgan. Gió trong rừng rì rào như gạc hươu, những tảng vẩy của vỏ cây với những đường nét rắc rối, chỗ vàng chỗ xanh, nom cứ như rỉ. Xa xa biết chỗ nào có con chim ác là kêu ríu rít. Nó bay vút qua đường, cái đuôi ngoắt chéo sang bên. Bị cuốn theo chiều gió, nó nghiêng mình bay vun vút, chỉ loáng thấy đám lông lốm đốm.

Từ lúc ở trong thôn ra, "Móng lừa" cứ im như thóc. Mãi sau mới quay nhìn Kotliarov, tách bạch từng tiếng (có lẽ nhẩm sẵn trong óc câu lâu lắm rồi):

- Lên tới đại đội, các cậu phải cố làm thế nào cho đừng có chiến tranh. chẳng có thằng nào muốn đánh nhau đâu.

- Tất nhiên là thế rồi - Khristonhia đồng ý. chàng vừa vừa nhìn con ác là tự do bay lượn bằng cặp mắt ghen tị, và cứ thầm so sánh cuộc đời hạnh phúc vẩn chút lo âu của con chim với cuộc sống đời con người.

Ba người đến Kamenskaia ngày mồng mười tháng Giêng lúc trời sắp tối.

Từng toán - dắc theo các phố vào trung tâm cái trấn lớn. Quang cảnh có vẻ náo nhiệt hẳn lên. Kotliarov và Khristonhia tìm thấy chỗ Grigori Melekhov ở, nhưng được biết rằng chàng có nhà. Chủ nhà, người đàn bà béo núng nính, lông mày trắng phếch, cho biết người khách thuê phòng dự đại hội.

- Nhưng đại hội ở chỗ nào chứ? - Khristonhia hỏi.

- Có lẽ ở nhà hội đồng Khu hay là nhà dây thép gì đó. - Chủ nhà vừa trả lời vừa thản nhiên đóng sập cửa trước mũi Khristonhia.

Đại hội họp tới lúc sôi nổi nhất. Căn phòng rộng thênh thang có rất nhiều cửa sổ vẫn chứa nổi số đại biểu. số - dắc đứng tụm túm thang gác, trong các phòng bên cạnh.

- Bám sát mình nhá, - Khristonhia è è trong họng, đưa hai khuỷu tay hích mọi người để len lên.

Kotliarov xông vào cái khe mà Khristonhia để lại sau lưng.

Khi gần đến cửa căn phòng dùng làm phòng họp, Khristonhia bị gã - dắc ngăn lại. Nghe giọng , chàng nầy đúng là dân vùng dưới.

- Xô đẩy vừa vừa chứ, cái con cá diếc nầy 1 - giọng châm chọc.

- Buông tay ra, có buông ra ?

- Đứng lại ở đây thôi? Giương mắt ra mà xem, có còn chỗ nào nữa đâu!

- Lánh ra ngay, đồ muỗi nhắt, nếu đây chỉ cho cái móng tay là đủ biết thân. Đây dẫm bẹp dí cho mà xem? - Khristonhia doạ như thế rồi hơi kiễng chân, đẩy gã - dắc bé ra, tiến lên trước.

- Chà con gấu khổng lồ.

- Thằng lính trung đoàn Atamansky nầy khoẻ khiếp!

- Lấy nó làm cái xe thồ tốt lắm! Chở được khẩu pháo bốn điu- im 2 đấy!

Bọn - dắc đứng chen chúc như đàn cừu mỉm cười nhìn Khristonhia với vẻ kính nể bất đắc dĩ, vì Khristonhia cao hơn họ hẳn đầu.

Hai người len đến bức tường cuối phòng tìm thấy Grigori.

Chàng ngồi xổm hút thuốc và chuyện với chàng - dắc nào đó, đại biểu của trung đoàn 35. Grigori nhìn thấy hai ông bạn cùng thôn, hai chòm ria chảy xễ đen như lông quạ rung rung trong nét cười.

- Chà… làn gió nào đưa hai bạn đến đây thế nầy? Chào , Kotliarov! Có khoẻ , bác Khristonhia nhà tôi!

- Khoẻ lắm, nhưng xem ra hơn được con bò giống đâu, - Khristonhia cười đưa bàn tay rộng đến nửa ác- sin ra nắm gọn lỏn cả bàn tay của Grigori:

- Gia đình nhà tôi ở quê ta như thế nào?

- Ơn chúa cũng khá. Có gửi lời hỏi thăm đấy. Ông cụ nhà cậu có nhắn cậu về thăm nhà đấy.

- Petro mình như thế nào?

- Petro ấy à… - Kotliarov mỉm nụ cười ngượng nghịu. - Petro lại với em chúng mình nữa rồi.

- Mình có bìết. Thế còn Natalia? Và hai đứa con của mình nữa. Các bạn có trông thấy chúng nó ?

- Tất cả đều khoẻ mạnh, đều gửi lời hỏi thăm cậu. Còn ông cụ nhà cậu giận…

Khristonhia ngoái cổ nhìn đoàn chủ tịch ngồi ở cái bàn. Dù đứng ở phía sau, chàng vẫn nhìn được hơn tất cả mọi người.

Grigori lợi dụng những phút nghỉ họp ngắn ngủi để hỏi han thêm.

Trong khi kể cho chàng nghe về thôn xóm, về những việc xảy ra trong thôn, Kotliarov thuật lại ngắn gọn cuộc họp của các em ở ngoài mặt trận về cử và Khristonhia đến đây. bắt đầu hỏi xem ở Kamenskaia có những việc gì xảy ra và tình hình như thế nào, nhưng giữa lúc đó có người ngồi ở bàn tuyên bố:

- Thưa em đồng hương, bây giờ vị đại biểu của em công nhân hầm mỏ lên phát biểu ý kiến. Đề nghị mọi người chú ý lắng nghe và giữ trật tự.

người tầm thước vuốt lại bộ tóc đỏ lòm chải ngược ra sau, bắt đầu . Những tiếng nhao nhao như ong vỡ tổ lập tức lắng , như bị cắt đứt.

ta sôi nổi, bừng bừng nhiệt tình, và mới nghe mấy câu đầu Grigori cũng như tất cả những người khác đều cảm thấy ngay sức mạnh trong niềm tin tưởng của arih ta. ta về chính sách phản bội của Kaledin, chính sách xúi giục dân - dắc chống lại giai cấp công nhân và nông dân Nga, về thống nhất lợi ích giữa dân - dắc và giai cấp công nhân, về các mục đích mà người Bolsevich theo đuổi trong khi tiến hành cuộc đấu tranh chống các lực lượng phản cách mạng trong dân - dắc.

- Chúng tôi chìa bàn tay em bắt tay người lao động - dắc và mong rằng trong cuộc chiến đấu chống bè lũ Bạch vệ, chúng tôi tìm thấy những đồng minh đáng tin cậy trong em - dắc ở mặt trận về. các mặt trận trong cuộc chiến tranh của vua Nga, những người công nhân và - dắc cùng phải đổ máu, và trong cuộc chiến tranh chống bọn trọc phú tư sản, được Kaledin nuôi dưỡng, chúng ta phải cùng sát cánh với nhau và sát cánh bên nhau! Tay nắm chặt tay, chúng ta cùng chiến đấu chống những kẻ nô dịch nhân dân lao động bao nhiêu thế kỷ nay! - ta gầm lên như tiếng kèn đồng.

- Quân cho- o- ó đẻ! Diệt hết nòi chúng nó ! - Khristonhia cao hứng khẽ và nắm lấy khuỷu tay Grigori mạnh quá làm chàng nhăn mặt.

Kotliarov he hé miệng lắng nghe. Tinh thần quá căng thẳng nên hai con mắt cứ nháy liên hồi. lẩm bẩm:

- Đúng lắm. Đúng là như thế đấy!

Sau khi người đại biểu ấy xong, chàng thợ mỏ cao lêu đêu vừa vừa ngật ngưỡng như cây tần bì trước gió. ta đứng lên, dướn thẳng lưng như người có thể gập lại mở ra, nhìn khắp hàng trăm cạp mắt của đám người, và chờ rất lâu cho những tiếng ồn ào lắng . Chàng thợ mỏ nầy y như đoạn chão buộc thuyền, người những đốt là đốt, chắc nịch, khô đét, lại có ánh xanh lá cây như rắc sulfat đồng. Các lỗ chân lông mặt ta bị những bụi than li ti két vào đen sì, thể nào rửa sạch. Hai con mắt màu vàng nhạt, mất sắc vì bao năm sống trong bóng tối dưới những lớp đất đen ngòm, nom cũng ảm đạm như ánh than đá.

ta vung hai cánh tay đầy lông ngắn như để bổ những nhát cuốc, hai nắm tay nắm chắc lại.

- Đứa nào đem án tử hình áp dụng đối với em binh sĩ ngoài mặt trận? Kornilov! Đứa nào cùng với Kaledin đè nén, áp bức chúng ta? Cũng nó? - mỗi lúc nhanh, phải là mà là gào lên - Thưa bà con - dắc! Các em! Các em! Vậy em sát cánh với ai? Thằng Kaledin muốn chúng ta uống máu những người em của mình? được! được? Nó làm nổi cái trò ấy đâu! Chúng ta dẫm chết nó, cho nó về chầu Chúa, cho nó xuống ti địa ngục! Cái loại hút máu ấy chúng ta quăng tuốt xuống biển!

- Quân cho- o- ó đẻ! Khristonhia vỗ hai tay vào nhau đánh đét, miệng há hốc. Đầu tiên chàng chỉ mỉm cười, nhưng sau nhịn được nữa, phá lên cười khồ khồ - Đu- ú- úng lắm! Đánh hộc máu chúng nó ra?

- Có im cái mồm ? Khristonhia, cậu làm sao thế? Họ tống cổ cậu ra bây giờ! - Kotliarov hoảng lên.

Laguchin càng làm cho tinh thần các binh sĩ - dắc cháy bừng bừng với những lời tâm huyết, mạch lạc lắm, nhưng sống động, rất trúng đích. chàng - dắc trấn Bukanovskaia nầy làm chủ tịch thứ nhất ban quản lý - dắc trong Ban chấp hành Xô viết trung ương toàn Nga khoá thứ hai. Rồi Pochenkov, người chủ toạ cuộc họp lên phát biểu, tiếp theo là Sadelko, chàng đẹp trai, ria tỉa theo kiểu ăng lê.

chàng nào thế? Khristonhia giơ cánh tay dài như cán cào ra hỏi Grigori.

Sadelko, tay chỉ huy của bọn Bolsevich.

- Còn cậu kia.

- Manđenstam.

- Dân ở đâu thế?

- Moskva.

- Còn kia là những ai? - Khristonhia chỉ nhóm đại biểu của đại hội vùng Voronez.

- Cậu hãy ngơi cái miệng chút, Khristonhia.

- Lạy chúa tôi, hiểu sao mình muốn biết quá! Cậu hãy bảo cho mình biết, cái chàng ngồi bên cạnh Pochenkov, người dài ngoẵng ấy, là ai thế?

- Krivoslykov người trấn Elanskaia thôn Gorbatov. Mấy cậu ngồi đằng sau Krivoslykov là em vùng ta đấy: Gudinov, Doneskkov Cho mình hỏi thêm nhé… Thế cậu kia… phải đâu! Ngồi cái cuối cùng, có cái bờm tóc xoã ấy?

- Eliseeev mình biết là dân trấn nào.

Khristonhia hỏi thoả bèn ngồi im gì nữa để lắng nghe người khác lên phát biểu rồi lại là người đầu tiên át tiếng hàng trăm người khác bằng cái giọng trầm hạng thấp nhất của ta "Đúng lă- ă- ắm!"

Sau Stekhin, chàng - dắc Bolsevich, đến lượt đại biểu của trung đoàn 44. chàng nầy cứ ngắc ra với những câu trơn tru, suy nghĩ cực nhọc. được lời, như đóng cái dấu nung vào khí, rồi lại ngừng lời, hỉ mũi. Nhưng các đại biểu - dắc đều lắng nghe ta với thái độ rất đồng tình, chỉ lâu lâu mới ngắt lời bằng những tiếng hô tán thành. ràng những lời ta gây tiếng vang sống động trong lòng họ.

- Thưa em! Đại hội đại biểu của chúng ta phải vào giải quyết vấn đề quan trọng là làm thế nào cho nhân dân khỏi bị xúc phạm và mọi việc đều chấm dứt bình an vô ? - ta è è như người lắp. - Tôi muốn rằng có chiến tranh đẫm máu. Chúng ta sống dở chết dở trong chiến hào ba năm rưỡi trời, và nếu còn phải đánh nhau lần nữa dân - dắc chết hết…

- Đúng đá- â- ấy?

- Chí lý lắm!

- Chúng ta muốn chiến tranh?

- Cần phải đàm phán với cánh Bolsevich cũng như với Cơ- rúc quân khu?

- Chúng ta cần theo con đường hoà bình, chứ dùng phương pháp nào khác cả? Chẳng có gì phải bàn cãi quẩn quanh?

Pochenkov đấm mạnh nắm tay xuống bàn làm những tiếng la thét lắng cả xuống. Đại biểu trung đoàn 44 lại vuốt chòm râu để như người Sibiri, kéo dài giọng:

- Chúng ta cần phải cử số em mình trong đại hội đại biểu Novocherkask cầu quân tình nguyện cùng mọi thứ quân du kích ra khỏi nơi đây. Còn người Bolsevich họ cũng chẳng có việc gì phải làm trong vùng chúng ta. Tự chúng ta giải qụyết với các kẻ thù của nhân dân lao động. nay chúng ta cần đến giúp đỡ của người khác. Bao giờ cần đến chúng ta tới cầu họ giúp đỡ sau.

- như thế xong đâu!

- Đúng lă- ă- ắm!

- Hượm nào? Hượm nào! Thế nào là "đúng mới được chứ? Trong lúc mình còn đứng chưa vững chân, chúng nó xiết chặt vòng vây quanh chúng ta, rồi đến lúc ấy mới cầu cứu phải ? được đâu, chờ được mạ má sưng 3.

- Phải lập nên chính quyền của mình mới được!

- Gà mẹ vào ổ rồi mà trứng còn chưa biết để đâu… Lạy chúa tôi! Người đâu mà ngu khổ ngu sở!

Đại biểu trung đoàn 44 xong, Laguchin đưa ra những lời kêu gọi sôi nổi. Có những tiếng kêu cắt đứt lời . Có người đề nghị chỉ mười phút, nhưng vừa lấy lại được yên lặng Pochenkov tung những lời dưới đây vào giữa đám người sôỉ sục:

- em - dắc! Trong lúc chúng ta hội họp ở đây, những kẻ thù của nhân dân lao động ngủ đâu. Chúng ta cứ muốn sói cũng no mà cừu cũng toàn vẹn, nhưng Kaledin lại nghĩ như thế. Chúng ta có được bản mệnh lệnh của , sai bắt giữ tất cả các đại biểu tới dự đại hội nầy. Bản mệnh lệnh nầy được đọc ngay cho mọi người nghe.

Sau khi văn bản mệnh lệnh của Kaledin về việc bắt giữ các đại biểu dự đại hội được đọc xong, tinh thần xao xuyến lập tức truyền lan qua từng toán đại biểu như làn sóng. Những tiếng ầm ầm dội lên to gấp trăm lần bất kỳ cuộc họp nào của trấn.

- Phải có hành động cụ thể mới được, thể chỉ suông?

- Yên lă- ă- ặng! Suỵt!

Bây giờ "yên lặng" cái gì? Phải tiêu diệt chúng nó !

- Lobob? Lobob? Cậu với em vài lời ?

- Chúng ta hãy chờ lát!

- Kaledin, nó phải là thằng ngốc đâu!

Grigori chẳng chẳng rằng, chỉ vểnh tai lắng nghe. Chàng nhìn dám đại biểu, nhìn những cái đầu ngả nghiêng và những cánh tay vung lên loạn xạ, rồi cuối cùng nhịn được nữa, phải kiễng chân gào lên:

- Có im nào, bọn quỷ dữ! Các đến đây họp chợ hay sao thế nầy? Để cho Pochenkov ?

Kotliarov cứ bám lấy gã đại biểu của trung đoàn 8 để tranh cãi. Khristonhia bị chàng cùng đơn vị công kích bèn gầm lên cãi lại:

- Trong chuyện nầy phải tỉnh táo đề phòng mới được? Cậu nhăng cuội với mình cái gì thế hả? Đồ ngốc? Thôi nầy, bạn thân mến ơi! Thuốc lá chúng ta trồng lấy hút tốt chán, việc chúng ta, chúng ta lo!

Bỗng nhiên những tiếng gào thét inh tai nhức óc lắng hẳn , cứ như có cơn gió thổi rạp làn sóng lúa lao xao. Tiếng hô the thé như tiếng con của Krivoslykov xuyên như mũi khoan qua bầu khí ngay từ lúc chưa hoàn toàn yên lặng.

- Đả đảo Kaledin? Uỷ ban quân cách mạng - dắc muôn năm!

Đám người cũng gầm lên. Những tiếng hô đồng tình vang rền như sấm, xoắn lại với nhau, nặng nề quất vun vút vào tai như những ngọn roi. Krivoslykov vẫn đứng yên với bàn tay giơ cao, những ngón tay khẽ rung rung như những cái lá đầu cành. Những tiếng la thét ầm ĩ vừa lắng hết, Krivoslykov kêu lớn, vẫn cái giọng the thé, rất to, như con sói bị vây bắt:

- Tôi đề nghị bầu lấy trong số chúng ta Uỷ ban quân cách mạng - dắc? Trao cho Uỷ ban đó nhiệm vụ tiến hành cuộc đấu tranh với Kaledin và tổ…

- Ha- a- a- a- a! - Những tiếng hô nổ ra như những trái đạn pháo. Thạch cao trát trần rơi xuống lả tả như những mảnh đạn.

Mọi người bắt đầu bầu các uỷ viên của Uỷ ban quân cách mạng. số đáng kể, đứng đầu là gã đại biểu trung đoàn 14 vừa phát biểu cùng vài người khác, tiếp tục đòi kiên trì dùng con đường hoà bình để giải quyết cuộc xung đột với chính quyền quân khu, nhưng đa số những người có mặt trong đại hội còn ủng hộ họ nữa. Sau khi đọc bản mệnh lệnh chứng thực Kaledin muốn bắt giữ mình, các đại biểu - dắc nổi nóng, khăng khăng đòi phải tích cực chống lại chính quyền Novocherkask.

Grigori bị gọi cấp tốc lên trung đoàn bộ, nán lại được tới khi bầu cử xong. Lúc rời khỏi đại hội, chàng dặn Khristonhia và Kotliarov:

- Các việc xong xuôi hai bạn lại nhà mình nhé? Mình rất muốn biết có những ai được bầu làm uỷ viên.

Đến đêm Kotliarov mới quay về. Vừa bước tới ngưỡng cửa, cho biết:

- Pochenkov chủ tịch, Krivoslykov thư ký!

- Còn các uỷ viên?

- Tham gia Uỷ ban có cả Laguchin, Ivan và Golovatrep, Minaev, Kudinov ngoài ra còn vài người khác nữa.

- Thế Khristonhia đâu rồi? - Grigori hỏi.

- Cậu ấy cùng số em - dắc bắt bọn cầm quyền ở Kamenskaia. - dắc gì mà nóng như lửa, nước bọt nhổ vào cậu ấy là cháy xèo xèo. Của nợ!

Trời rạng Khristonhia mới về. chàng thở như kéo bễ giờ lâu rồi vừa cởi ủng cởi tất, vừa lầu bầu biết những gì. Grigori châm đèn, thấy khuôn mặt đỏ tía của Khristonhia vấy máu, và phía trán có vết đạn sướt.

- Đứa nào bắn cậu thế? Băng lại nhá! Mình băng ngay cho cậu cậu chờ lát, mình tìm thấy băng ngay đây! - Grigori nhảy phắt giường xuống, tìm vải ga và băng.

- khỏi ngay thôi, cũng như vết thương con chó ấy mà, Khristonhia làu bàu - Thằng chỉ huy quân làm mình toạc da với khẩu Nagan của nó đấy. Người ta cửa tiền vào nhà nó như những vị khách mà nó lại chống cự. Nó còn bắn bị thương cậu nữa. Mình muốn moi linh hồn nó ra xem cái linh hồn của bọn sĩ quan nó như thế nào, nhưng em để cho mình làm như thế, nếu mình nắn thử nó… sờ nắn nó đến nơi đến chốn rồi!

--- ------ ------ ------ -------

1 Biệt hiệu của dân Đông Thượng (ND).

2 80 ly.

3 Nguyên văn: "Chờ được bánh chín bà lão chết ngỏm rồi"

Sông Đông Êm Đềm
Chương 98​

Đại hội đại biểu những người - dắc ở mặt trận trở về họp ở trấn Kamenskaia tuyên bố chuyển chính quyền sang tay Uỷ ban quân cách mạng. Sau khi nhận được tin nầy, Lenin đài phát thanh: ở vùng sông Đông bốn mươi sáu trung đoàn - dắc tuyên bố thành lập chính quyền mới và chiến đấu chống lại Kaledin.

em - dắc ở mặt trận về cử đại biểu lên Petrograd dự Đại hội đại biểu các Xô viết toàn nước Nga. Lenin tiếp họ tại điện Smolnyi.

"Các đồng chí hãy quét khỏi mặt đất kẻ thù của nhân dân, các đồng chí hãy tống cổ Kaledin khỏi Novocherkask". - Đại hội đại biểu các Xô viết toàn nước Nga kêu gọi dân - dắc.

Đại hội đại biểu vừa họp ở trấn Kamenskaia hôm trước hôm sau, theo lệnh Kaledin, trung đoàn - dắc sông Đông số 10 kéo đến trấn nầy để bắt giữ tất cả các đại biểu tham gia đại hội và tước vũ khí các đơn vị - dắc có tinh thần cách mạng nhất.

Lúc ấy ngoài ga có cuộc mít tinh. Những người - dắc kéo đến đông như kiến, tinh thần sôi sục, với những thái độ phản ứng khác nhau trước lời phát biểu của diễn giả.

Pochenkov bước lên diễn đàn và :

- Kính thưa các cụ bô lão, thưa em, tôi chưa từng ghi tên vào đảng phái nào nên là người Bolsevich. Tôi chỉ nhằm mục đích là công bằng và hạnh phúc, là liên hiệp trong tình em giữa tất cả những người lao động để có áp bức nào nữa, để tuyệt nòi những tên kulak 1 tư sản và tài chủ, để tất cả mọi người đều được sống tự do, có gì trói buộc… Những người Bolsevich cũng nhằm mục đích ấy và đấu tranh để đạt tới mục đích ấy. Người Bolsevich là công nhân, tức là những người lao động, cũng như bà con - dắc chúng ta. Chỉ có điều là người công nhân Bolsevich giác ngộ hơn chúng ta: chúng ta bị giam giữ trong cảnh tối tăm dốt nát, còn họ ở thành phố nên được hiểu biết nhiều hơn về cuộc đời. Vì thế tôi cũng là người Bolsevich, tuy chưa ghi tên vào đảng Bolsevich.

Trung đoàn vừa xuống tầu cũng tới dự mít tinh. Nửa số binh sĩ trung đoàn nầy là quân nhân cũ của trung đoàn Gundorov, họ đứng xen với binh sĩ - dắc thuộc các trung đoàn khác. Vốn được tuyển trong số những người đặc biệt to lớn, họ đều ăn vận chải chuốt, và tinh thần của họ lập tức chuyển biến hẳn. Khi tên trung đoàn trưởng ra lệnh chấp hành chỉ thị của Kaledin, binh sĩ - dắc từ chối tuân theo. Họ bắt đầu có tư tưởng bất mãn do tuyên truyền vận động tích cực của những người ủng hộ Bolsevich.

Trong khi đó thị trấn Kamenskaia như lên cơn sốt rét với cái khí xao xuyến sôi sục thường thấy ở những nơi nằm sát mặt trận. Những chi đội - dắc tổ chức vội vã được điều chiếm giữ các nhà ga và bám trụ ở những nơi chiếm được. Thỉnh thoảng lại có đoàn tàu nhà binh chuyển bánh về hướng Zrorevo- Likhaya.

Trong các đơn vị tiến hành việc bầu lại các cán bộ chỉ huy. Những người - dắc muốn tham gia chiến tranh lén lút rời khỏi Kamenskaia. Đại biểu của các thôn trấn đến họp muộn vẫn tiếp tục kéo đến. các đường phố có di lại nhộn nhịp khác thường.

Ngày mười ba tháng Giêng, đoàn đại biểu của chính quyền Trắng vùng sông Đông đến Kamenskaia để đàm phán, thành phần gồm có chủ tịch Cơ- rúc quân khu Agieev, các uỷ viên Cơ- rúc: Svetozarov, Ulanov, Kariev, Bezelov và tên trung tá Kusnarev.

đám người đông nghịt đón đoàn đại biểu ở nhà ga. đội bảo vệ gồm những chàng - dắc trước kia thuộc trung đoàn ngự lâm Atamansky hộ tống bọn người mới đến tới toà nhà của sở bưu điện. Suốt đêm hôm ấy Uỷ ban quân cách mạng họp cùng với đoàn đại biểu chính quyền vừa tới.

Uỷ ban quân cách mạng có mười bảy người đến dự. Agieev phát biểu ý kiến, kết tội Uỷ ban quân cách mạng là phản bội vùng sông Đông và thoả hiệp với người Bolsevich, Pochenkov và người đầu tiên trả lời với những ý kiến vặn lại rất gay gắt. Sau đó Krivoslykov là Laguchin cũng đứng lên . Lời phát biểu của tên trung tá - dắc Kusnarev nhiều lần bị cắt đứt bởi những tiếng hô của những binh sĩ đứng chật trong hành lang. xạ thủ súng máy nhân danh các binh sĩ - dắc theo cách mạng cầu bắt giữ đoàn đại biểu.

Cuộc đàm phán đem lại kết quả gì cả. Mãi gần hai giờ đêm, khi bắt đầu thấy là hai bên thể nào tới thoả hiệp, mọi người chấp thuận kiến nghị của tên uỷ viên Cơ- rúc quân khu Kariev là đoàn đại biểu của Uỷ ban quân cách mạng tới Novocherkask để giải quyết dứt đoạn vấn đề chính quyền.

Sau khi đoàn đại biểu của chính quyền sông Đông rồi, đoàn đại biểu của Uỷ ban quân cách mạng do Pochenkov dẫn đầu cũng lên đường Novocherkask. Qua bỏ phiếu chung, đoàn đại biểu gồm có: Pochenkov, Kudinov, Krivoslykov, Laguchin, Scatkov, Golovachev và Minaev. Giữ làm con tin có số sĩ quan trung đoàn Atamansky bị bắt ở Kamenskaia.

--- ------ ------ ------ -------

1 Phú nông (có nơi lại gọi là địa chủ).

Sông Đông Êm Đềm
Chương 99​

Bão tuyết hoành hành bên ngoài cửa sổ toa xe. Nhìn qua phía những tấm bảng tín hiệu chôn xiên xẹo thành dãy hàng rào. Mặt các đống tuyết nhấp nhô nham nhở, in đầy những vết chân chim nom đến là kỳ dị.

Những nhà ga xép, những cột dây thép lui dần về phía bắc cũng như toàn bộ cánh đồng cỏ vô biên vô tận, nom rờn rợn trong cái vẻ đơn điệu bốn bề tuyết phủ.

Pochenkov ngồi ngay bên cửa sổ, mặc chiếc áo da mới tinh, Krivoslykov chống khuỷu tay chiếc bàn , ngồi trước mặt Pochenkov, đăm đăm nhìn ra cửa sổ. hẹp vai, người mảnh khảnh như cậu thiếu nỉên, cặp mắt trong sáng như mắt con nít lúc nào cũng có vẻ lo lắng chờ đợi. Laguchin cầm cái lược chải mượt bộ râu ngô thưa thớt. Chàng - dắc khổng lồ Mỉnaev hơ hai bàn tay cái ống dẫn hơi nước của thiết bị sưởi ấm, chốc chốc lại ngọ nguậy ghế dài. Golovachev và Scatkov nằm tầng giường thầm với nhau biết chuyện gì.

Toa xe lành lạnh, hơi mù khói. Mọi người trong đoàn đại biểu đều cảm thấy mình hoàn toàn vững tâm trong chuyến Novocherkask lần nầy. Những câu chuyện cứ rời rạc ăn khớp với nhau. khí chết lặng đến là khó chịu. Tầu chạy qua ga Likhaya, Pochenkov lên ý nghĩ chung của mọi người.

- chẳng được việc gì đâu. Ý kiến hai bên thống nhất làm sao được?

- lần nầy cũng đến công toi - Laguchin đồng ý.

Rồi mọi người lại lặng giờ lâu, Pochenkov ngoáy ngoáy bàn tay rất đều, nom cứ như người luồn cái thoi qua những mắt lưới. Thỉnh thoảng lại đưa mắt nhìn xuống, ngắm nghía cái ánh bềnh bệch của chiếc áo da mặc.

Tầu chạy đến gần Novocherkask. Minaev nhìn bản đồ con đường sông Đông chạy ra khỏi thành phố, rồi khẽ kể:

- Trước kia, em - dắc lính ở trung đoàn Atamansky, đến khi mãn hạn được đưa về nhà bằng xe lửa. em đưa lên tầu hòm xiểng các đồ tư và ngựa. Đoàn tầu nhà binh chuyển bánh và đến khi chạy gần đến Voroubez, chỗ sắp vượt qua sông Đông lần đầu các tay lái tầu bao giờ cũng cho tầu chạy chậm lại, hết sức chậm… vì họ biết có chuyện gì sắp xảy ra. Tàu vừa bắt đầu leo lên cầu cha mẹ ơi, các cậu có biết ? Đúng là chàng nào cũng như hoá điên hoá ngộ. "Sông Đông? Sông Đông của chúng ta! Người nuôi sống em ta! Hur- r- ra- a- a- a- a!". Thế là mũ cát két, áo capôt cũ, quần ngựa, ra cửa sổ xuống sông qua dãy hành lang hai bên cầu. Mãn hạn lính trở về cũng phải có quà tặng sông Đông chứ? Nhìn xuống nước cứ thấy toàn là những chiếc mũ cát- két của lính Atamansky trôi bập bềnh như những con thiên nga hay những đoá hoa… tập quán ấy được truyền lại từ lâu lắm rồi.

Đoàn tầu chạy chậm dán rồi dừng bánh. Các đại biểu - dắc đứng dậy, Krivoslykov vừa thắt dây lưng ra ngoài áo ca- pôt vừa cười gằn:

- Bây giờ bọn mình cũng về nhà đây? - hiểu tại sao họ mang bánh mì và muối ra đón! 1 - Scatkov thử pha trò.

tên đại uý - dắc cao lớn gõ cửa, hùng hổ bước vào ngăn toa xe. toát nhìn khắp lượt các đoàn viên của đoàn đại biểu bằng cặp mắt soi móc đầy căm hờn rồi cố ý giọng thô bạo:

- Tôi được trao nhiệm vụ hộ tống các ngài. Các ngài Bolsevich, các ngài làm ơn mau ra khỏi toa xe . Tôi đảm bảo về phía dân chúng và… về an toàn của các ngài đâu.

Hai con mắt dừng lại lâu nhất người Pochenkov chiếc áo sĩ quan của đúng hơn. Rồi ra lệnh bằng giọng cố nhấn mạnh tính chất thù địch:

- Ra khỏi toa xe, nhanh lên!

- Chúng nó đây rồi, cái lũ đê tiện, những lên phản bội dân - dắc - tên sĩ quan có hàng ria rất dài kêu lên từ chỗ sân ga người đông nghịt.

Pochenkov tái mặt liếc nhìn Krivoslykov, cặp mắt liêng liếng của hơi có ánh hốt hoảng. Krivoslykov xuống xe theo sau Pochenkov, mỉm cười khẽ :

- Chúng ta nghe thấy những thanh của đồng tình ủng hộ phải trong những lời tán tụng ngọt ngào dậy sấm, mà trong những tiếng kêu gào căm hờn man rợ… Cậu có nghe thấy , Fedor?

Pochenkov nghe mấy tiếng cuối cùng, nhưng vẫn mỉm cười.

đội hộ tống mạnh, toàn sĩ quan, theo đoàn đại biểu. Đám người như hoá rồ cùng ùa theo đến nhà hội đồng quân khu. Tất cả đều chỉ muốn tự ý đem các đại biểu ra hành tội. riêng sĩ quan và học sinh sĩ quan, mà cả số đàn ông - dắc, số người đàn bà ăn vận đứng đắn và học sinh cũng ngang ngược làm nhục đoàn đại biểu.

- Tại sao các ngài lại để cho họ bậy bạ như thế? - Laguchin phẫn nộ với tên sĩ quan hộ tống.

Tên kia toát nhìn khắp người Laguchin, cặp mắt đầy vẻ căm thù, rồi lầu bầu:

- Mày hãy cảm ơn Chúa là còn giữ được cái thân xác… Nếu tao có quyền hành trong tay tao cho mày… đồ bẩn thỉu, đồ… đồ chó chết.

Ánh mắt có ý chê trách của tên khác, trẻ hơn, ngăn lại.

- Thôi, thế là mắc bẫy rồi nhá! - Scatkov chờ đúng lúc có thể bèn khẽ bảo Golovachev.

- Cứ như bị chúng nó giải hành quyết ấy.

Gian phòng lớn của nhà hội đồng quân khu chứa hết số người kéo đến. Theo hướng dẫn của tên trung uý phụ trách việc sắp xếp các đại biểu vừa tới đến ngồi vào bên của chiếc bàn, trong khi đó bọn uỷ viên của chính quyền cũng vừa tới.

Kaledin bước vào với cái lưng hơi gù gù. Chân bước rắn rỏi, như chân chó sói, khi cả bàn chân cùng đặt bẹp xuống đất. kèm với có Bogaevsky. Kaledin kéo ghế ngồi xuống rồi thản nhiên đặt lên bàn cái mũ cát- két màu cứt ngựa đó lên trăng trắng cái phù hiệu của sĩ quan. vuốt tóc rồi vừa đưa tay trái lên cài khuy cái túi bên rất to của chiếc áo quân phục cổ đứng, vừa ngả người về phía Bogaevsky, nghe thằng cha nầy biết những gì Mỗi cử động của Kaledin đều chậm rãi, bệ vệ, đầy tự tin, biểu lộ cả sức mạnh lúc sung sức nhất. Phong độ của những kẻ từng nắm quyền lực thường là như thế. Qua bao nhiêu năm họ hình thành được cho mình tư thái, cách ngửng đầu, dáng đặc biệt, khác hẳn người thường. Giữa và Pochenkov có nhiều điểm giống nhau. Nhưng ngồi cạnh kẻ oai phong lầm lẫm như Kaledin, Bogaevsky kém nước hẳn . Nom lão rất thảm hại và như xao xuyến trước cuộc đàm phán sắp phải tiến hành.

Bogaevsky vẫn biết những gì, môi lão lắp bắp rất khẽ dưới hàng ria sùm sụp mái hiên, chải xễ và đỏ như râu ngô. Cặp mắt xếch sắc ngọt của lão long lanh sau cái kính kẹp mùi. Thần kinh lão hoảng loạn. Điều đó biểu trong mọi cử chỉ lúc lão sửa lại cổ áo hoặc xoa cái cằm cương nghị với bàn tay đưa lươn lướt, chập chững, lúc rung rung hai hàng lông mày như hai cánh chim vươn rộng hai cái hố con mắt rất to.

Kaledin ngồi chính giữa, những tên uỷ viên khác trong chính quyền khu ngồi hai bên. Trong số đó có vài tên tới Kamenskaia: Kariev, Svetozarov. Ulanov, Agieev, Elatonchev, Melnikov, Boseê, Sotnikov, Poliakov ngồi xa chút.

Pochenkov nghe thấy Bogaevsky thầm gì biết với Kaledin.

Tên nầy nheo mắt loáng nhìn Pochenkov ngồi trước mặt rồi :

- Tôi thấy bắt đầu được rồi đấy.

Pochenkov mỉm cười, dõng dạc trình bày mục đích chuyến của đoàn đại biểu. Krivoslykov vươn tay qua bàn đưa ra bức tối hậu thư như Uỷ ban quân cách mạng soạn trước. Nhưng Kaledin đưa bàn tay trắng bệch gạn tờ giấy và giọng rắn rỏi:

- cần để từng uỷ viên Chính phủ xem riêng tài liệu nầy. Mất giờ như thế chẳng có ý nghĩa gì cả. Ngài làm ơn đọc to tối hậu thư của các ngài. Sau đó chúng ta bàn.

- Cậu đọc , - Pochenkov ra lệnh.

Pochenkov ăn đứng ngồi rất oai vệ, nhưng cũng như tất cả các uỷ viên khác trong đoàn đại biểu, ràng hoàn toàn tự tin. Krivoslykov đứng dậy. Cái giọng vang vang the thé như giọng con nhưng rành rọt của bắt đầu chập chờn trong căn phòng đông nghịt.

"Từ ngày mồng 10 tháng Giêng năm 1918, toàn bộ quyền chỉ huy các đơn vị quân đội và quyền tiến lành các hoạt động chiến đấu trong Tỉnh quân khu sông Đông được chuyển từ tay ataman quân khu sang Uỷ ban quân cách mạng - dắc sông Đông.

Tất cả các chi đội hoạt động chống lại các đơn vị cách mạng đều phải triệt hồi từ ngày 15 tháng Giêng năm nay và bị tước vũ khí cũng như các chi đội tình nguyện, các trường Yunke và trường sĩ quan cấp uỷ. Tất cả những người tham gia các tổ chức đó, nếu trước kia sống ở vùng sông Đông, đều bị trục xuất ra khỏi địa hạt Quân khu sông Đông và cho về nguyên quán.

Chú thích: Các vũ khí, trang bị và quân trang phải trao cho uỷ viên của Uỷ ban quân cách mạng. Giấy phép ra khỏi Novocherkask do nội uỷ viên Uỷ ban quân cách mạng cấp.

Thành phố Novocherkask phải do những trung đoàn - dắc được Uỷ ban quân cách mạng chỉ định đóng giữ.

Các uỷ viên trong Cơ- rúc Quân khu còn có quyền hành nữa kể từ ngày 15 tháng Giêng năm nay.

Triệt hồi tất cả các lực lượng cảnh sát do chính quyền quân khu phái tới các vùng mỏ và các nhà máy trong khu vực sông Đông.

Công bố trong toàn Quân khu sông Đông cho các trấn và các thôn biết về việc chính quyền quân khu tự nguyện từ bỏ quyền lực của mình vì mục đích tránh đổ máu và về việc lập tức chuyển giao chính quyền của Uỷ ban quân cách mạng - dắc quân khu, trước khi thành lập trong quân khu chính quyền lao động chính thực của toàn thể nhân dân".

Krivoslykov vừa dứt lời, Kaledin lớn tiếng hỏi:

- Có những đơn vị nào uỷ quyền cho các ngài?

Pochenkov đưa mắt cho Krivoslykov rồi bắt đầu kể như tự mình tính lại cho mình nghe:

- Trung đoàn Ngự lâm Atamansky, trung đoàn Ngự lâm Kadatri, đại đội pháo số sáu, trung đoàn Bốn mươi tư, đại đội pháo Ba mươi hai, hai đội độc lập Mười bốn… - vừa đếm vừa ấn những ngói tay xuống bàn tay trái. Trong phòng có tiếng xì xào và tiếng cười mỉa mai. Pochenkov cau mày đặt hai bàn tay đầy lông đỏ lên bàn, cất cao giọng:

- Trung đoàn Hai mươi tám, đại đội pháo Mười hai, trung đoàn Mười hai…

- Trung đoàn Hai mươi chín, - Laguchin khẽ nhắc.

- Trung đoàn Hai mươi chín, - Pochenkov kể tiếp, giọng lúc nầy vững vàng hơn và to hơn. - Đại đội pháo Mười ba, đội cảnh bị địa phương Kamenskaia, trung đoàn Mười, trung đoàn Hai mươi bảy, tiểu đoàn khinh binh số hai, trung đoàn dự bị số hai, trung đoàn Tám, trung đoàn Mười bốn.

Sau vài câu hỏi chẳng có nghĩa lý và vài ý kiến trao đổi ngắn ngủi. Kaledin tì ngực lên cạnh bàn, nhìn chằm chằm vào Pochenkov và hỏi:

- Các ngài có công nhận chính quyền của Xô viết các uỷ viên nhân dân ?

Pochenkov uống cạn cốc nước, đặt lại bình nước lên khay, đưa tay áo lên chùi ria rồi tránh trả lời thẳng:

- Chỉ toàn thể nhân dân mới có thể điều đó.

Krivoslykov sợ Pochenkov thực thà quá lỡ lời bèn phát biểu:

- Người - dắc thể chịu đựng tổ chức trong đó có những đại biểu của "Đảng tự do nhân dân" 2 Chúng tôi là người - dắc, nên chính quyền vùng chúng tôi phải là của chúng tôi, của người - dắc.

- Làm thế nào hiểu được các ngài khi đứng đầu Xô viết lại có bọn Bolsevich cùng những kẻ tương tự như họ?

- Nước Nga tín nhiệm họ chúng tôi cũng tín nhiệm họ?

- Sau nầy các ngài có đặt quan hệ với họ ?

- Có.

Pochenkov "Hừm" tiếng ra vẻ đồng ý rồi ủng hộ Krivoslykov:

- Chúng tôi nhìn vào những cá nhân, chúng tôi nhìn vào tư tưởng.

tên uỷ viên chính quyền quân khu hỏi câu ngây ngô:

- Xô viết các uỷ viên nhân dân có làm việc vì lợi ích của nhân dân hay ?

Pochenkov đưa mắt nhìn có vẻ thăm dò. mỉm cười, với lấy cái bình, rót nước và uống cạn cốc nước cách thèm khát. khát khổ khát sở, nên có vẻ như muốn đổ chất nước trong vắt lên ngọn lửa rất to cháy bỏng trong lòng mình.

Kaledin khẽ gõ những ngón tay lên bàn, dò hỏi:

- Các ngài có những điểm gì chung giống với người Bolsevich.

- Chúng tôi muốn lập nên ở quê nhà, ở quân khu sông Động chính quyền tự trị của người - dắc.

- Phải, nhưng có lẽ các ngài cũng biết rằng ngày mồng bốn tháng Hai nầy triệu tập Cơ- rúc quân khu. Các uỷ viên Cơ- rúc được bầu lại. Các ngài có tán thành hai bên kiểm soát lẫn nhau ?

- ! - Pochenkov cúi nhìn xuống, chợt ngước mắt lên trả lời kiên quyết - Vì các ngài là thiểu số cho nên chúng tôi bắt các ngài phải phục tùng ý muốn của chúng tôi.

- Nhưng như thế là cưỡng bức!

- Phải!

Bogaevsky chuyển tầm mắt từ chỗ Pochenkov sang Krivoslykov, hỏi:

- Các ngài có công nhận Cơ- rúc quân khu ?

- Còn chờ xem tình hình ra sao ? - Pochenkov nhún cặp vai rất rộng. - Uỷ ban quân cách mạng quân khu triệu tập đại hội đại biểu nhân dân. Đại hội làm việc dưới kiểm soát của tất cả các đơn vị quân đội. Nếu đại hội làm chúng tôi thoả mãn, chúng tôi công nhận đại hội.

- Vậy ai là trọng tài? - Kaledin giương cao hai hàng lông mày.

- Nhân dân! - Pochenkov kiêu hãnh ngửng đầu ra sau, cái áo da sát vào chỗ ghế trạm trổ kêu loạt soạt.

Cuộc đàm phán tạm nghỉ vài phút, sau đó Kaledin bắt đầu .

Mọi tiếng động trong phòng đều lắng , và cái giọng trầm đục như bầu trời mùa thu của tên ataman vang lên rành rọt trong bầu khí lặng lờ.

- Chính phủ thể chiều theo cầu của Uỷ ban quân cách mạng mà từ chức được. Chính phủ chân chính được toàn thể nhân dân vùng sông Đông bầu ra và chỉ Chính phủ đó, chứ phải số đơn vị riêng lẻ, có thể cầu tôi từ bỏ chức quyền. Các ngài chịu ảnh hưởng của tuyên truyền tội ác của bọn Bolsevich, những kẻ muốn quân khu phục tùng trật tự của chúng, nên các ngài chỉ là công cụ mù quáng trong tay bọn Bolsevich. Các ngài thực ý muốn của những kẻ làm đầy tớ cho quân Đức mà nhận thấy trách nhiệm tày đình mà mình phải gánh trước toàn thể đồng bào - dắc. Tôi khuyên các ngài nên nghĩ cho kỹ vì các ngài đem lại tai hoạ chưa từng thấy cho quê hương thân sau khi theo con đường xa rời Chính phủ, Chính phủ phản ánh ý chí của toàn thể nhân dân. Tôi cũng chẳng tham quyền cố vị làm gì. Cơ- rúc lớn của quân khu sắp được triệu tập, Cơ- rúc quyết định vận mệnh của biên khu. Nhưng cho tới khi Cơ- rúc được triệu tập tôi vẫn phải ở lại cương vị mình. Lần cuối cùng tôi khuyên các ngài hãy tỉnh ngộ.

Sau Kaledin đến lượt vài tên uỷ viên Chính phủ thuộc những đơn vị - dắc và đơn vị ở nơi khác đến lên phát biểu ý kiến. Tên Đảng viên Đảng xã hội cách mạng Bose dội lên đầu các uỷ viên Uỷ ban quân cách mạng bài phát biểu tràng giang đại hải trong đó xen lẫn những lời kêu gọi đường mật.

Laguchin quát lên ngắt lời :

- sách của chúng tôi là các ngài hãy chuyển giao chính quyền cho Uỷ ban quân cách mạng. Nếu Chính phủ quân khu chủ trương giải quyết vấn đề cách hoà bình chẳng cần phải chờ đợi làm gì nữa.

Bogaevsky mỉm cười:

- Như vậy nghĩa là làm sao?

- Phải công bố cho toàn thể nhân dân biết rằng chính quyền được chuyển giao cho Uỷ ban quân cách mạng. Chờ hai tuần lễ nữa, đến khi cái Cơ- rúc của các ngài được triệu tập thể được! Nhân dân phẫn nộ lên đến cổ rồi.

Kariev lúng búng mãi chuỗi những lời đâu, Svetozarov cố tìm ra phương án thoả hiệp sao thực được.

Nghe chúng , Pochenkov tức sôi lên. đưa nhanh mắt nhìn em lượt. Thấy Laguchin nhăn nhó, mặt tái , Krivoslyukov dán mắt xuống mặt bàn, còn Golovachev như nóng lòng muốn câu gì. Krivoslykov chờ đúng lúc bèn khẽ bảo: "Cậu ".

Pochenkov tựa như chỉ chờ câu đó. đẩy chiếc ghế dựa ra sau, bằng giọng gắng gượng, cảm động quá đâm ra lắp bắp, vừa vừa cố tìm những lời thuyết phục nặng đồng cân, đập tan được luận điệu của đối phương.

- Các ngài đúng chút nào cả? Nếu chính quyền quân khu được tín nhiệm tôi vui lòng rút lui các sách của tôi ngay… nhưng nhân dân có tín nhiệm đâu! Kẻ gây ra nội chiến phải là chúng tôi, mà là các ngài! Tại sao các ngài lại cho những tên lưu vong đủ mọi kiểu đến nương náu đất - dắc? Chính vì thế người Bolsevich mới đến chiến đấu sông Đông êm đềm của chúng ta. Tôi chịu khuất phục các ngài đâu? Tôi cho phép làm như thế đâu! Người ta phải dẫm qua xác tôi! Chúng tôi đem những ra cho các ngài thấy đấy? Những biện pháp gì được áp dụng đối với các đơn vị muốn phục tùng các ngà? À, tình hình là như thế đấy! Các ngài tung những tên quân tình nguyện của các ngài trấn áp những người thợ mỏ làm gì? Làm như thế các ngài chỉ đem điều ác reo rắc khắp các nơi? Các ngài hãy cho tôi hay: ai đảm bảo được rằng Chính phủ quân khu đứng ngoài nội chiến? Các ngài thể nào giấu được đâu. Còn nhân dân và em - dắc ở mặt trận về đều đứng về phía chúng tôi!

Tiếng cười lan ra trong phòng như tiến gió xào xạc. Vẳng có những tiếng hô phản đối Pochenkov. Pochenkov quay khuôn mặt đổ bừng về phía đó quát lên, cần che giấu niềm phẫn nộ và chua xót của mình nữa.

- Bây giờ các người cứ cười , nhưng rồi sau được khóc! - xong quay lại nhìn Kaledin ánh mắt tóe ra như đạn ghém - Chúng tôi cầu chuyển giao chính quyền cho chúng tôi là những người đại biểu của nhân dân lao động, và tống cổ hết bọn tư sản cùng quân đội tình nguyện ! Cả cái Chính phủ của ngài cũng phải cút !

Kaledin cúi đầu xuống, cứ chỉ đầy vẻ mệt mỏi.

- Tôi có ý định rời khỏi Novocherkask và bỏ đâu.

Sau thời gian nghỉ ngắn ngủi, buổi họp lại tiếp tục với lời phát biểu sôi nổi của Melnikov:

- Các chi đội Xích vệ đột nhập vào vùng sông Đông để tiêu diệt người - dắc! Chúng làm cho nước Nga bị diệt vong với cái thể chế điên cuồng rồ dại của chúng và nay muốn đưa quân khu chúng ta đến chỗ diệt vong nốt. Lịch sử chưa từng thấy có trường hợp nào nhóm lưu manh mạo hiểm mạo danh có thể quản lý đất nước cách sáng suốt và đem lại lợi ích cho nhân dân. Nước Nga mở mắt ra và tống cổ cái bọn khố rách áo ôm ấy ! Thế mà các ngài lại mù quáng trước cuồng ngộ của chúng nó, lại muốn đoạt lấy chính quyền trong tay chúng tôi để mở rộng cửa rước lấy bọn Bolsevich vào nhà? thể được?

- Các ngài hãy chuyển giao chính quyền cho Uỷ ban quân cách mạng, Xích vệ đình chỉ ngay cuộc tấn công… - Pochenkov xen vào.

Được Kaledin cho phép, tên thượng uý Sein từ trong đám công chúng bước ra. vốn là tên lính trơn leo lên đế cấp thượng uý và được thưởng tất cả bốn hạng huân chương thánh Gioóc. sửa lại các nếp áo quân phục như sắp sửa tham gia duyệt binh, rồi lập tức tuôn ra tràng:

- Các ngài đồng hương, các ngài nghe bọn nầy làm gì? - kêu lên, giọng cao như ra lệnh, bàn tay chém xuống như lưỡi gươm. - Chúng ta cùng được với bọn Bolsevich? Chỉ những kẻ phản bội sông Đông, phản bội đồng bào - dắc mới có thể mở miệng đòi trao chính quyền cho Xô viết và kêu gọi người - dắc theo Bolsevich? - Rồi ngả hẳn người về phía trước, chỉ thẳng vào Pochenkov và quát lên với - Pochenkov, chẳng nhẽ ngài nghĩ rằng sông Đông theo ngài, theo thằng - dắc ngu dốt vô học hay sao? Nếu có kẻ nào theo cũng chỉ là nhóm - dắc vô liêm sỉ, mất gốc! Nhưng bạn ơi, rồi chúng nó cũng tỉnh ngộ và treo cổ lên thôi.

Đám đầu người trong phòng bắt đầu ngật ngưỡng như những đoá hướng dương dưới gió. Rào rào có những tiếng hô đồng tình. Sein ngồi xuống, tên sĩ quan cao lớn đeo lon trưng tá, mặc chiếc áo lông ngắn xếp nếp, từ phía sau vỗ vai tỏ ý tán thành. nhóm sĩ quan đứng chen chúc gần đấy. giọng đàn bà như điên như ngộ gào lên quàng quạc với vẻ hết sức cảm động.

- Cám ơn, Sein! Cám ơn!

- Hoan hô đại uý Sein! Hết sức hoan hô! - gã xem hát chuyên ngồi "chuồng gà" tự nhiên phong thêm cho tên thượng uý Sein cấp, giọng gã trầm nhưng non choẹt như tiếng con gà giò, nghe cứ như giọng học sinh trung học.

Giờ lâu vài tên hùng biện liếm gót chính quyền sông Đông còn cố làm mê muội đầu óc mấy ngài - dắc uỷ viên Uỷ ban quân cách mạng mới được bầu ra ở Kamenskaia. khí trong phòng xanh xanh xám xám, mù mịt những khói, ngột ngạt. Bên ngoài mấy khung cửa sổ, mặt trời hết chặng đường ngày hôm đó. Những cành tùng đẫm sương muối vươn sát tới những vuông kính cửa sổ.

Những người ngồi các bậu cửa sổ nghe thấy tiếng chuông nhà thờ báo giờ nguyện kinh chiều và qua tiếng gió rít có những tiếng còi xe lửa rúc khàn khàn.

Laguchin nhịn được nữa. ngắt lời diễn giả của chính quyền quân khu và với Kaledin:

- Ngài giải quyết vấn đề thôi, đến lúc kết thúc rồi đây!

Bogaevsky khe khẽ, trêu tức Laguchin:

- Ngài đừng nên quá xúc động, ngài Laguchin! Có nước đây nầy. Đối với người làm chủ gia đình mà thể trạng dễ mắc chứng bại liệt xúc động là điều tai hại lắm đấy. Hơn nữa dù sao ngài cũng nên ngắt lời người phát biểu, mà đây có phải là Xô viết đại biểu công nhân binh sĩ nào đó đâu.

Laguchin cũng đập lại lão vài câu nhưng chú ý của mọi người tập trung vào Kaledin. Tên nầy vẫn vững vàng chơi ván cờ chính trị như từ đầu, nhưng vẫn cứ húc đầu phải những câu trả lời giản dị nhưng kín mít như áo giáp của Pochenkov.

- Ngài rằng, nếu chúng tôi chuyển giao chính quyền cho các ngài người Bolsevich đình chỉ cuộc tấn công của họ vào vùng sông Đông. Nhưng đó chỉ là các ngài tưởng thế thôi. Còn chuyện quân Bolsevich tiến tới sông Đông hành động như thế nào chúng tôi đâu có biết.

- Uỷ ban tin tưởng rằng người Bolsevich chứng thực lời tôi . Ngài cứ thử mà xem, hãy trao chính quyền cho chúng tôi, hãy tống cổ những tên quân tình nguyện ra khỏi vùng sông Đông, rồi ngài thấy người Bolsevich chấm dứt chiến tranh ngay.

lúc sau, Kaledin đứng dậy. Câu trả lời của được chuẩn bị từ trước: Chernechev nhận được lệnh tập trung chi đội để tấn công vào nhà Likhaya. Nhưng Kaledin dùng kế hoãn binh và kết thúc cuộc họp như sau để dành thêm thời gian:

- Chính phủ sông Đông thảo luận về kiến nghị của Uỷ ban quân cách mạng và mười giờ sáng mai trả lời bằng giấy tờ.

--- ------ ------ ------ -------

1 Theo phong tục người Nga, nếu có khách qúí đến đem bánh mì và muối ra đón (ND).

2 "Đảng tự do nhân dân " là tên gọi chính đảng phản cách mạng của bọn dân chỗ lập hiến (Lời chú của bản tiếng Nga).