Sông Đông Êm Đềm
Chương 65​

cuốn sổ nhật ký , bìa bằng da ma- rô- canh, màu giả gỗ sồi. Các góc bìa sờn và gãy: người chủ cuốn sổ bỏ nó trong túi từ lâu. Các trang bên trong đầy những dòng chữ ngã viết ngoằn ngoèo…

"Ít lâu nay mình bỗng cảm thấy cần phải sờ đến giấy bút.

Mình muốn ghi cái gì, đại loại như tập "nhật ký " ở đại học.

Trước hết là về nàng: hồi tháng hai, mình còn nhớ là ngày bao nhiêu nữa, chàng sinh viên Boiaryskin, đồng hương với nàng, giới thiệu mình với nàng. Mình gặp hai ả ở cửa rạp xi- nê. Giới thiệu xong, Boiaryskin bảo mình: "Lida là người cùng trấn với mình, trấn Vosenskaia Timofey ạ, cậu hãy quí Lida, chăm sóc Lida. Lida là thiếu nữ tuyệt vời ". Mình còn nhớ là lúc ấy mình có vài lời chẳng ra đầu chẳng ra đũa gì cả rồi nắm lấy tay Lida lát, bàn tay mềm nhũn và đẫm mồ hôi. Mình bắt đầu làm quen với Elizaveta Mokhov như thế đấy. Lida là hư hỏng, mình chỉ cần nhìn qua là nhận thấy ngay: ở những người đàn bà như thế con mắt thường lên nhiều hơn mức cần thiết.

Cũng phải thú thực rằng Lida dã gây cho mình ấn tượng có lợi cho nàng lắm: trước hết là bàn tay đẫm mồ hôi. Mình chưa từng gặp người nào nhiều mồ hôi đến như thế bao giờ. Sau đến hai con mắt. ra Lida có cặp mắt rất đẹp, với những ánh như hạnh nhân, nhưng đồng thời cặp mắt ấy lại gây cảm giác khó chịu.

Bạn Vaxia ạ, trong khi viết mình chủ tâm lựa chọn từ ngữ, thậm chí dùng đến những hình tượng, để đến khi điều đáng xảy ra xảy ra, khi cuốn "nhật ký" nầy đến được tay cậu ở Semipalachinsk (mình có sẵn ý nghĩ như thế nầy: đến khi cái trò chơi ái tình giữa mình và Elizaveta Mokhova chấm dứt, mình gửi nó tới tay cậu. Chưa biết chừng cậu đọc tài liệu nầy sẽc ảm thấy khá thú vị), cậu có khái niệm chính xác về những việc xảy ra.

Mình kể theo thứ tự thời gian. Thế là mình làm quen với nàng và cả ba cùng xem bộ phim lăng nhăng nào đó, đầm đìa tình cảm, Boiaryskin cứ ngậm tăm (cậu ta bảo rằng bị vỡ cái "cữu sỉ" đó là danh từ cậu ta dùng để gọi răng hàm), còn mình bắt chuyện rất khó khăn. Như thế là mình đồng hương với Lida, tức là hai người ở hai thôn giáp nhau. Sau khi lên số hồi ức chung chung về cái đẹp của phong cảnh vùng đồng cỏ vân vân, hai đứa lại im như thóc. Có thể mình nín thinh cách rất thoải mái, mà Lida cũng chẳng cảm thấy khó chịu chút nào khi cả hai đều cạn hết chuyện để . Mình được nàng cho biết rằng nàng học y năm thứ hai, xuất thân trong gia đình thương nhân, rất thích nước trà đặc và thuốc lá Axmolov 1. Như cậu thấy đấy, để tìm hiểu về có cặp mắt mắt hạnh nhân ấy, mình chỉ lượm được những tư liệu đến là nghèo nàn. Đến lúc chia tay hai chúng mình tiễn nàng ra tới chỗ xe điện đỗ), nàng có mời mình đến nhà chơi. Mình ghi chỗ ở của nàng và định đến ngày 28 tháng 4 ghé thăm.

29 tháng tư

Hôm nay mình đến thăm Lida, nàng thết mình nước trà và kẹo nu- ga. Bản chất Lida là tò mò. Mồm mép rất ghê, khá thông minh, chỉ có điều là nàng sặc mùi các nhân vật của Archybasev 2, từ xa ngửi thấy rồi. Mãi khuya mình mới ở nhà Lida về. Mình hút thuốc lá hết điếu nọ đến điếu kia, trong khi đó đầu óc cứ rối bời với những chuyện chẳng có chút gì liên quan đến Lida, đặc biệt là vấn đề tiền. Bộ quần áo ngoài của mình mặc sờn nát, nom đến là man rợ, nhưng lại có "tư bản". chung là bi đát cùng cực.

1 tháng năm

Hôm nay được đánh dấu bằng chuyện đáng ghi nhớ.

Chúng mình giết giờ bằng cách hoàn toàn vô hại ở khu Sokolniki bỗng nhiên vấp phải chuyện như thế nầy: cảnh binh và toán lính - dắc, chừng hai mươi tên, giải tán đám công nhân biểu tình ngày mồng tháng năm. chàng say rượu giơ gậy đánh con ngựa của gã - dắc, gã kia bèn dùng ngay đến cái roi của gã ( hiểu sao người ta lại công nhận thêm cho cái roi cái tên nữa là "hèo", tuy cái tên cúng cơm của nó đủ nổi tiếng rồi?) Mình bèn bước tới can thiệp. Lấy lương tâm mà lúc ấy trong lòng mình cũng có sôi sục những tình cảm hết sức cao quý. Mình tới can thiệp và gọi gã - dắc là đồ khốn nạn và gì gì nữa. Gã vung luôn roi định đánh cả mình, nhưng mình bằng giọng khá cứng rắn rằng chính mình cũng là thằng - dắc người trấn Kamenskaia và vì thế có thể cho gã trận bò lê bò càng. Được cái gã - dắc nầy còn trẻ, tính tình cũng hồn hậu, và xem ra thời gian ở lính còn chưa làm cho gã tán tận lương tâm.

Gã trả lời rằng gã là dân trấn Ust- Khopeskaia và nắm đấm của gã cũng vừa đâu. Hai bên chia tay nhau cách hiền lành. Nếu gã kia giở trò gì với mình rất có thể xảy ra cuộc đánh lộn, và có thể còn có những điều tệ hại hơn nữa đối với mình.

Mình can thiệp vào việc ấy, lý do là vì trong đám có cả Lida, mà chính vì Lida có mặt cho nên trong lòng mình nảy ra ý muôn "lập công" rất là trẻ con. Dưới con mắt của chính mình, mình biến thành con gà trống và mình cảm thấy như bên dưới cái mũ cát- két mọc lên cái mào đỏ vô hình… Tình hình phát triển đến mức như thế rồi đấy!

3 tháng năm

Mình có tâm trạng của thằng nghiện rượu lên cơn. Sạch sành sanh, chẳng còn xu nào dính túi. Ở chỗ giữa hai ống quần, cho đơn giản là ngay dưới đũng, bục ra miếng, hệt như quả dưa bở vùng sông Đông chín nẫu. Hy vọng đường vá bục lại rất mong manh. Kết quả cũng chỉ như ta vá quả dưa bở mà thôi!

Volotka Strenev lại chơi. Mai lên giảng đường.

7 tháng năm

Nhận đủ tiền của ông cụ nhà mình gửi cho. Trong thư cụ chửi cho trận nên thân, nhưng mình chẳng thẹn chút nào. Nếu như cụ còn biết rằng các rui mè đạo đức trong thằng con mục nát cả rồi… Mình mua bộ quần áo ngoài. Ngay những gã đánh xe cũng phải chú ý đến chiếc cravat. Mình vào tiệm ở đường Tverskaia để cạo râu. Mình ở trong tiện ra nom cứ như chàng bán hàng cho tiệm tạp hoá. đến góc phố Sadovetriumfannaia, thằng cảnh sát mỉm cười với mình. Cái thằng xỏ lá! Chẳng nhẽ nom mình như thế nầy giữa mình với nó có chỗ nào giống nhau hay sao? Nếu nó gặp mình trước đây ba tháng sao? Nhưng thôi, chuyện cũ bới lại làm gì? Ngẫu nhiên mình nhìn thấy Lida ở cửa sổ xe điện. Nàng vẫy chiếc găng mỉm cười. hiểu nom mình như thế nào nhỉ?

8 tháng năm

"Dù ở tuổi nào người ta cũng phải cúi đầu trước thần Ái tình". Mình cứ hình dung cái miệng của thằng chồng Tachiarna 3 hoác ra như miệng khẩu pháo. Ngồi "chuồng gà", mình chỉ muốn nhổ toẹt cho bãi vào miệng. Mỗi khi nhớ lại câu ấy, đặc biệt là phần cuối: "A- a- a- ái ti- ti- ình…" quai hàm mình lại giật giật, ngáp đến sái , như lên cơn thần kinh.

Nhưng vấn đề là ở chỗ mình ngay trong tuổi đương. Trong khi viết những dòng nầy, tóc mình dựng đứng cả lên.

Mình đến chơi nhà Lida. Mình bắt đầu câu chuyện từ nơi nảo nơi nào bằng giọng rất là hùng hồn. Lida làm vẻ như chẳng hiểu gì cả, cứ tìm cách lái sang những chuyện khác. Hay là sớm quá chăng?

Chà, mẹ kiếp, bộ quần áo nầy làm rối cả việc! Nhưng mình nhìn vào trong gương lại thấy là từ chối mình sao được. Mình nghĩ thầm: nào cứ toạc móng heo ra. nay mình còn có mẽ hơn những thằng khác nhiều. Nếu bây giờ thổ lộ tình ngay hai tháng nữa quá muộn: cái quần sờn và bục ở chỗ thể nào có lý lẽ chống chế. Mình vừa viết vừa cảm thấy trong lòng hân hoan lạ thường: trong lòng mình tập trung cách xán lạn nhất tất cả các tình cảm tốt đẹp nhất của các nhân vật ưu tú nhất trong thời đại chúng ta. Trong đó có thể thấy cả nhiệt tình đắm đuối sôi nổi lẫn "con mắt của lý trí minh mẫn". Ngoài các ưu điểm khác lại còn có món tạp pí lù những đức tính tốt.

Nhưng hôm nay mình vẫn chưa làm xong các công việc chuẩn bị với Lida. Mụ chủ nhà đến phá rối câu chuyện. Mụ mời Lida ra hành lang và mình nghe thấy mụ hỏi vay nàng tiền. Nàng từ chối, tuy nàng có tiền. Việc nầy mình biết chắc chắn, vì thế mình hình dung bộ mặt Lida khi nàng từ chối bằng giọng rất thành thực, cặp mắt màu hạnh nhân nom cứ như đếm. Thế là mình hết hứng thú chuyện tình .

13 tháng năm

Mình đứt đuôi con nòng nọc rồi. Chuyện nầy còn có thể hoài nghi chút nào nữa. Mọi triệu chứng đều rành rành.

Ngày mai mình thổ lộ nỗi lòng với Lida. Nhưng cho đến nay mình vẫn chưa xác định vai trò mình đóng.

14 tháng năm

Mọi việc diễn ra cách hoàn toàn bất ngờ. Trời mưa, áp dễ chịu. Hai chúng mình phố Mokhovaya, gió quét chéo những viên đá trải đường. Mình , còn Lida cư cúi đầu lặng lẽ, như lưỡng lự đắn đo. Những dòng nước mưa chảy từ mũ xuống má Lida, nom Lida tuyệt quá. Mình ghi lại dưới đây câu chuyện giữa hai chúng mình:

- Elizaveta Sergeyeevna ạ, tôi trình bày với tất cả nỗi lòng của tôi rồi. Bây giờ chỉ còn chờ cho biết ý ra sao.

- Tôi tin rằng tình cảm của chân thực.

Mình nhún vai với vẻ hết sức ngu xuẩn rồi bừa rằng mình sẵn sàng thề hoặc làm việc gì đại khái như thế.

Lida :

- hãy nghe tôi. rằng cứ y như nhân vật của Turgenev 4 ấy. đơn giản chút hơn.

Còn đơn giản hơn làm sao được nữa? em.

- Và còn gì nữa?

- Còn chờ ý kiến của Lida.

muốn có lời thổ lộ trả lời à?

muốn được trả lời.

- có thấy , Timofey Ivanovich… Lida còn với làm sao được nữa? Lida cũng có phần thích … cao lắm 5.

- còn lớn được thêm - Mình hứa.

- Nhưng chúng mình biết nhau còn quá ít, tình cảm biết có hợp với nhau ?

- Chúng ta cùng ăn ở với nhau hết pút muối rồi hiểu nhau hơn.

Lida đưa bàn tay hồng hồng lên chùi hai bên má ướt đẫm rồi :

- Thôi được, chúng mình cùng sống với nhau ở với nhau thời gian rồi xem sao. Nhưng phải cho Lida thời gian để cắt đứt mối quan hệ cũ của Lida mới được.

- là ai thế? - Mình tò mò muốn biết.

- biết ta đâu lão đốc- tờ, chuyên chữa bệnh hoa liễu

- Bao giờ em được tự do?

Lida hy vọng trước thứ sáu.

- Chúng mình sống với nhau chứ? Tức là cùng ở căn hộ chứ?

- Vâng, như thế cũng được, càng tiện. dọn đến chỗ Lida.

- Sao thế?

- Lida có căn phòng tốt lắm. Sạch , mà bà chủ nhà lại đặc biệt đáng .

Mình phản đối. Đến góc đường Tverskaia chúng mình chia tay. Hai chúng mình hôn nhau làm bà qua đường rất đỗi kinh ngạc.

biết ngày mai đem lại cho mình những gì đây?

21 tháng năm

Hai chúng mình sống tuần trăng mật. Nhưng hôm nay khí "trăng mật" bị u ám vì Lida bảo mình phải dùng những đồ lót khác mới dược. Quả đồ lót của mình rách mướp như cơn ác mộng. Nhưng tiền, tiền… cả hai tiêu toàn bằng tiền của mình, mà tiền của mình có nhiều gì cho cam. Đến phải kiếm việc gì mà làm.

25 tháng năm

Hôm nay mình quyết định mua quần áo lót, nhưng Lida lại làm mình phải tiêu món bất ngờ. Lida nằng nặc đòi ăn tối ở tiệm lớn và mua đôi bí tất lụa. Chúng mình ăn tối và mua bít tất, nhưng mình hoàn toàn tuyệt vọng: đồ lót của mình bục ra!

27 tháng năm

Lida làm mình sức cùng lực kiệt. Thể xác của mình hoàn toàn bại hoại, cứ hao hao như thân cây hướng dương trụi hết lá.

còn là đàn bà nữa, mà là lửa với khói!

2 tháng sáu

Hôm nay hai chúng mình thức giấc lúc chín giờ. Mình vốn có cái tật thổ tả cứ ngọ nguậy đầu ngón chân, vì thế đến kết quả như thế nầy: Lida lật chăn, nhìn mãi bàn chân mình. Rồi nàng tóm tắt kết quả quan sát: Chân phải là chân mà là vó ngựa. Còn tệ hơn nữa là khác! Các ngón chân lại còn lông lá đến thế kia nữa, xì! - Rồi với vẻ mặt kinh tởm, nàng nhún vai mãi như lên cơn sốt rét rồi trùm chăn, quay mặt vào tường.

Mình ngượng quá, co chân lại và đưa tay sờ vào vai nàng:

- Lida.

- Bỏ tôi ra!

- Lida, như thế nầy còn ra sao nữa. làm thế nào đổi được kiểu chân bây giờ, nó có được sản xuất theo đơn đặt hàng đâu? Còn như những cái lông đó là của ngu xuẩn, chỗ nào mà nó chẳng mọc. Em là sinh viên y khoa cũng phải biết quy luật phát triển của thiên nhiên chứ.

Lida bèn quay mặt về phía mình, hai con mắt màu hạnh nhân lại thêm ánh chocolatte, đầy vẻ bực bội.

Ngay hôm nay, mời mua lấy ít thuốc xoa mồ hôi. Chân xông lên mùi y như mùi người chết ấy!

Mình bèn nhận xét cách rất chí lý rằng hai bàn tay Lida bao giờ cũng đẫm mồ hôi. Lida gì nữa, nhưng trong lòng mình, nếu theo thể "văn vẻ" có bóng mây che phủ…

Vấn đề đâu phải là chân và lông chân…

4 tháng sáu.

Hôm nay hai chúng mình di chơi thuyền sông Moskva.

Chúng mình hồi tưởng vùng sông Đông dấu. Lida có thái độ rất xứng đáng. Nàng luôn luôn kiếm những cái xấu của mình mà , đôi khi rất thô bạo. Mình cũng ăn miếng trả miếng, và như thế có nghĩa là tới tan vỡ, mà mình đâu muốn có chuyện như thế. Dù có tất cả những điều xảy ra, mình vẫn cư gắn bó với nàng nhiều hơn. Lida chỉ là người đàn bà quen được nuông chiều. Mình có đủ ảnh hưởng để làm biến đổi tận gốc tính cách của Lida. đáng tính nết đồng bóng. Hơn nữa lọc lõi việc đời biết cả những điều mà chính mình cũng chỉ tai nghe.

đường về nhà, Lida kéo mình vào tiệm bào chế rồi vừa cười vừa mua ít bột tan và thứ quỷ quái gì nữa.

- Những cái nầy để bôi cho đỡ mồ hôi.

Mình cúi chào cách rất nịnh đầm và cám ơn Lida.

Kể ra cũng lô bịch, nhưng đúng là như thế đấy.

7 tháng sáu

Trí óc của Lida có gia sản quá nghèo nàn. Nhưng ngoài các vấn đề trí óc, nàng lại có thể làm thầy bất cứ ai.

Ngày nào trước khi ngủ mình cũng rửa chân bằng nước nóng, xoa nước hoa - lô- nhơ và rắc ít cái thứ của tội của nợ gì ấy.

16 tháng sáu

Càng ngày mình càng cảm thấy thể chịu đựng nổi Lida.

Hôm qua Lida lên cơn thần kinh. Sống chung với con người như thế đến là mệt.

18 tháng sáu

Hai bên chẳng có điểm nào chung giống với nhau! Hai chúng mình hai thứ tiếng khác nhau. Yếu tố kết hợp hai người là cái giường. Cuộc đời cứ như bị thiến bị hoạn.

Sáng nay, trước khi ra hiệu bánh mì, Lida lấy tiền trong túi áo mình, thấy quyển sổ nầy, bèn lôi ra.

- có cái gì thế nầy?

Người mình nóng như lửa đốt. Nếu Lida dở xem vài trang hiểu ra sao? Mình bèn trả lời và chính mình cũng phải ngạc nhiên trước cái giọng tự nhiên của mình.

- Quyển sổ ghi toán số học đấy.

Lida thờ ơ bỏ lại quyển sổ vào trong túi rồi ra ngoài. Phải cẩn thận hơn mới được. Những lời bông đùa viết riêng cho nhau xem chỉ tốt khi có người thứ ba đọc.

Viết cho bạn Vaxia xem là nguồn giải khuấy cho mình đấy.

21 tháng sáu

Lida làm mình quá đỗi kinh ngạc. Lida mới 21 tuổi đầu mà hiểu hư thân mất nết như thế nầy từ bao giờ? Gia đình Lida ra sao, Lida được giáo dục như thế nào? Ai ảnh hưởng đến phát triển của Lida? Đó là những vấn đề mà mình hết sức muốn biết. Lida đẹp cách quái đản. Lida kiêu hãnh vì cái thân hình tuyệt mỹ của nàng. Nhưng ngoài tôn thờ xác thịt của mình tht chẳng còn gì khác nữa. Mình cũng có vài lần thử với Lida những chuyện đưng đắn. Thuyết phục tín đồ Cựu giáo cho tin là có Thượng đế còn dễ hơn cải tạo Lida.

Cuộc sống chung giữa hai người trở nên vô nghĩa lý và ngu xuẩn. Nhưng mình vẫn chần chừ chưa muốn tan vỡ ngay. Phải thú nhận rằng dù có như thế, mình vẫn thích Lida. Lida mọc rễ vào cuộc đời mình rồi.

24 tháng sáu

Nhưng việc lại hết sức đơn giản. Hôm nay hai chúng mình hoàn toàn cởi mở với nhau. Lida rằng mình thoả mãn được nàng về mặt xác thịt. Chưa chính thực tan vỡ, nhưng có lẽ chỉ ngày ngày hai.

26 tháng sáu

Phải cho Lida con ngựa đực trong trại gây giống ngựa của trấn. con ngựa đực!

28 tháng sáu

khổ tâm cho mình nếu phải chia tay với Lida. Lida quấn lấy chân mình như những đám rong ở chỗ sình lầy. Hôm nay hai chúng mình chơi núi Vorobev. Lida ngồi chiếc ghế bên cạnh cửa sổ. Nắng chiếu qua những hình chạm trổ thành gờ của cái mái xuống món tóc xoăn của nàng. Làn tóc màu vàng ròng. Dù sao cũng có được chút xíu thi vị!

4 tháng 7

Mình bỏ việc. Còn Lida bỏ mình. Hôm nay mình uống bia với Strenev. Hôm qua hai đưa uống vodka. Mình và Lida chia tay nhau cách đứng đắn, như mọi người có văn hoá. xảy ra chuyện gì cả. Hôm nay mình gặp Lida ở phố Dimitrovka cùng với gã thanh niên ủng dô- kề. Mình chào chỉ thấy nàng chào lại rất kín đáo. Thôi đến lúc chấm dứt chun nhật ký nầy rồi: nguồn cạn.

30 tháng bảy

là bất ngờ lại phải cầm bút viết. Chiến tranh. Nhiệt tình bùng lên cách thú tính. Như mùi những con chó lở có giòi, mùi tinh thần nước bốc ra nồng nặc hàng vec- xta từ mỗi chiếc mũ quả dưa. em sinh viên đều phẫn nộ, nhưng mình lại sung sướng. Mình đau khổ vì niềm thương nhớ "thiên đường mất" 6. Đêm qua mình gặp Lida trong giấc mơ rất chay tịnh. Nàng vẫn còn để lại cho mình vết tương tư. Xoá bỏ quách cho xong.

1 tháng tám

Các trò ầm ĩ làm mình chán ngấy. Nỗi buồn nhớ xưa lại quay trở lại. Nỗi buồn nhớ ấy, mình cứ mút nó mãi như đứa trẻ mút nụ hoa cao su.

3 tháng tám

Có lối thoát rồi! Mình ra trận! Có ngu xuẩn ? Ngu xuẩn hết chỗ . Có đáng nhục ?

Nhưng mặc các chuyện ấy, mình có còn chỗ nào khác để lẩn trốn đâu. Chỉ cần có được chút xíu những cảm xúc mới mẻ. Trước đây hai năm kiếm đâu ra những cảm xúc tràn trề như thế nầy? Hay mình già mất rồi?

7 tháng tám

Mình viết toa xe. Mãi hôm nay mới rời khỏi Voronez.

Ngày mai mình xuống xe ở trấn Kamenskaia. Mình có quyết tâm vững chắc: chiến đấu "vì đức tin, vì vua, vì nước" 7

12 tháng tám

Người ta sửa soạn cho mình buổi hoan tống long trọng. Lão ataman say rượu bí tỉ đọc bài diễn văn kích động. Chờ lão xong, mình rỉ tai lão: "Bác xuẩn lắm, bác Andrey Karpovich ạ!" Lão kinh ngạc, mặt giận đến tái xanh tái tím, rồi rít lên chọc mình:

"Thế mà cậu cũng là người có học đấy. Phải chăng cậu cũng cùng duộc với những thằng chúng tôi cho ăn roi năm ngàn chín trăm linh năm?". Mình bèn trả lời rằng tiếc thay mình "cùng duộc" với họ. Ông cụ nhà mình khóc, chạy đến hôn mình, nước mũi cứ chảy ròng ròng. Mình bèn đùa rủ cụ cùng ra trận với mình. Cụ hoảng hốt kêu lên: "Mày làm sao thế, còn công việc ở nhà làm thế nào?" Ngày mai mình ra ga.

13 tháng tám

Nơi nào cũng thấy hía chín vàng mà chưa gặt. Những con chuột đồng các gò đống đều béo căng béo núc, giống cách lạ lùng mấy thằng Đức cái hình vẽ rẻ tiền in đá mà Kotma Kriuchkov xỏ vào ngọn giáo của gã. Mình nếm đủ mùi đời, ăn nhiều uống khỏe, học qua toán học cũng như môn khoa học chính xác khác, nhưng chưa bao giờ mình nghĩ rằng có ngày trở thành tay "sô vanh" như thế nầy. Mình cũng có chuyện với bọn - dắc trong trung đoàn.

22 tháng tám

Ở nhà ga nào đó, mình gặp đám tù binh đầu tiên. gã sĩ quan Áo thân hình cân đối, dáng người có vẻ là nhà thể thao, bị áp giải ra ga. Hai tiểu thư dạo sân ga mỉm cười với gã. Gã vừa vừa cúi chào cách duyên dáng và gửi tặng hai nàng cái hôn gió.

Bị bắt làm tù binh mà vẫn mày râu nhẵn nhụi, hào hoa phong nhã, ghệt da vàng bóng lộn. Mình đưa mắt nhìn theo gã. thằng cha vừa trẻ, vừa đẹp trai, vẻ mặt hồ hởi dáng tệ. Chạm trán với những thằng như thế nầy tâm vung gươm lên được đâu?

24 tháng tám

Người chạy giặc, người chạy giặc, người chạy giặc… Mọi nẻo đường đều thấy những đoàn xe chở người chạy giặc và lính tráng.

Đoàn xe lửa quân y đầu tiên chạy qua. Tàu chạy đến ga mình thấy gã bộ binh còn trẻ nhảy từ toa xe xuống. Mặt gã buộc băng. Mình và gã chuyện với nhau. Gã bị thương vì đạn ghém. Gã hết sức hài lòng vì vị tất còn phải ở lại quân đội, do hỏng chỉ mắt. Gã cười.

27 tháng tám

Mình đến trung đoàn của mình. Trung đoàn trưởng là ông già dễ thương. Dân - dắc tầng lớp dưới. Ngay ở đây ngửi thấy mùi máu rồi. Nghe đồn ngày kia bọn mình ra vị trí chiến đấu.

Trung đội ba đại đội ba của mình gồm những thằng - dắc trấn Konstatinovskaia. Toàn những thằng chán ngấy. Chỉ được thằng hay pha trò và hát được.

28 tháng tám

Bọn mình ra trận địa. Hôm nay ngoài ấy súng nổ đặc biệt ghê gớm. Cảm tưởng cứ như sắp có cơn giông nên sấm nổ ầm ầm đằng xa. Mình thậm chí hít hít xem có hơi mưa . Nhưng trời mượt như xa- tanh, sạch bong.

Hôm qua con ngựa của mình vấp phải cái bánh của chiếc xe nhà bếp dã chiến nên chạy khập khiễng. Mọi điều đều mới lạ, đều bình thường, vì thế mình chẳng còn biết nên nhằm vào chuyện gì mà bắt đầu viết, nên viết gì.

30 tháng tám

Hôm qua có giờ viết. Lúc nầy mình viết yên đây. Lắc ghê quá, những chữ viết ra dưới cây blít chì nom là kỳ quặc chẳng còn ra hình thù gì nữa. Ba chúng mình mang thừng buộc cỏ.

Trong lúc nầy, hai cậu kia buộc cỏ, còn mình nằm sấp, "định hình" những điều hôm qua chưa ghi kịp. Hôm qua lão quản Tolokonikov cắt sáu thằng chúng mình di trinh sát (lão gọi mình cách dè bỉu là "sinh viên": "Nầy thằng sinh viên, móng con ngựa của mày long ra rồi mà trông thấy à?" Chúng mình ngựa qua thị trấn cháy dở, biết tên là gì. Trời nóng quá. Mấy con ngựa cũng như bọn mình đều ướt đẫm. là tai hại, lính tráng - dắc mùa hè cũng phải mặc quần cưỡi ngựa bằng dạ. Mình nhìn thấy lần đầu tiên người bị giết ở cái rãnh bên ngoài thị trấn. thằng Đức. Nó nằm ngựa, hai chật tụt xuống rãnh đến đầu gối. tay nó ngoặt ra sau lưng, còn bàn tay kia vẫn nắm khư khư kẹp đạn súng trường. Cạnh đấy thấy khẩu súng nào. Ấn tượng đến là khủng khiếp. Mình chỉ nhớ lại các cảm xúc của mình lúc bấy giờ mà cũng lạnh cả gáy… Dáng nó nằm có vẻ như nó ngồi thõng chân xuống rãnh, rồi ngả lưng xuống nghỉ. Quân phục màu xám, mũ sắt. Nhìn thấy cả lần lót bằng da bên trong áo ghép tưng miếng từng miếng, như trong những điếu thuốc lá để thuốc khỏi vãĩ ra. Ấn tượng đầu tiên ấy làm mình choáng váng đến nỗi còn nhớ được mặt mũi nó như thế nào nữa. Chỉ thấy những con kiến vàng to kếch sù bò cái trán vàng ệch và hai con mắt lim dim đờ đẫn còn chút tinh thần gì nữa. Trong khi ngựa qua, em - dắc làm dấu phép. Mình nhìn vết máu ở bên phải chiếc áo quân phục. Phát đạn xuyên vào sườn bên phải. Khi qua, mình nhận thấy rằng bên trái, chỗ viên đạn phá ra ngoài, vêt máu lớn hơn, máu đổ xuống đất nhiều hơn và áo quân phục rách như xơ mướp.

Mình ngồi yên ngựa mà người cứ run bắn lên. là như thế đấy!

Thằng trung sĩ biệt hiệu là Trundakey thấy bọn mình hết hồn hết vía như thế bèn kể câu chuyện thô bỉ lòng lấy lại tinh thần cho mọi người, nhưng chính môi cũng run bần bật…

Cách thị trân nửa vec- xta, có những bức tường của nhà máy gì đó cháy thui, tường gạch ám khói đen sì. Bọn mình sợ dám thẳng đường cái vì con đưòng chạy bên cạnh đống tro tàn nầy, bèn quyết định vòng. Vừa cho ngựa rẽ sang bên từ trong đó bắt đầu có những phát súng nã vào chúng mình. ra cũng nhục, nhưng tiếng nổ của phát súng đầu tiên thiếu chút nữa làm mình lộn cổ yên xuống. Mình nắm chặt mũi yên và theo linh tính cúi rạp xuống, tay giật cương. Chúng mình cho ngựa chạy theo hướng thị trấn, qua bên cạnh cái rãnh có thằng Đức bị giết và chỉ hoàn hồn khi thị trấn nằm lại sau lưng. Sau đó lại lộn trở về. Chưng mình xuống ngựa, cho hai cậu giữ ngựa, còn bốn thằng bộ tới bên lề thị trấn, ra cái rãnh lúc nãy. Chúng mình khom lưng theo lòng rãnh. Từ xa mình trông thấy hai cái chân của thằng Đức bị giết với đôi ủng ngắn màu vàng, hai đầu gối gập lại nhọn hoắt. Mình nín thở qua bên cạnh nó, cứ như gần người ngủ và sợ làm người ấy thức giấc. Bên dưới xác chết, cỏ bị dẫm nát rất xanh, rất ướt…

Chúng mình nằm xuống dưới rãnh. Vài phút sau chín thằng u- lan Đức nối đuôi nhau cuỡi ngựa tiến ra từ trong đống hoang tàn của nhà máy bị đốt cháy… Mình dựa vào quân phục mà đoán thế.

Thằng sĩ quan tách sang bên hô biết những gì bằng giọng cổ gay gắt. Sau đó toán quân địch phi ngựa vể phía bọn mình. em gọi mình ra giúp họ buộc cỏ. Mình phải ra đây.

30 tháng tám

Mình muốn kể nốt để cậu biết chuyện lần đầu tiên mình nhằm vào con người mà nổ súng. Đó là lúc bọn u- lan Đức phi ngựa về phía chúng mình đến giờ mình còn như nhìn thấy trước mắt những cái áo quân phục xanh xanh xám xám, những chiếc mũ bóng loáng hình ổng, phần loe to màu xanh đồng như màu da thằn lằn, những ngọn giáo mắc cờ đuôi nheo rung rinh).

Bọn u- lan cưỡi những con ngựa lông nâu sẫm. hiểu sao mình lại đưa mắt xuống nhìn cái ụ đất phía cái rãnh, thấy con cánh cam , xanh như ngọc bích. Ngay trước mắt mình, con cánh cam mỗi lúc to ra cách quái đản. Nó làm mấy ngọn cỏ dung đưa, bò lên khuỷu tay mình như tên khổng lồ, lúc ấy khuỷu tay mình tì lên cái ụ đất sét khô lổn nhổn từng hòn to.

Con cánh cam leo lên ống tay áo va- rơi ka- ki của mình rổi bò rất nhanh lên khẩu súng, rồi lại chuyển từ khẩu súng sang dây đeo súng. Mình theo dõi hành trình của con cánh cam nghe thấy tiếng thằng trung sĩ Trundaley quát, lạc cả giọng: "Bắn chứ, chúng mày làm sao thế?".

Mình đặt lại khuỷu tay cho vững, nheo mắt lại và cảm thấy tim mình to phồng lên mãi, to cách lạ lùng, chẳng khác gì con cánh cam màu ngọc bích lúc nãy. nền chiếc áo quân phục xanh xanh xám xám, đầu ruồi mũi súng rung rung trong kẽ khe nhắm. Tơrandaley nổ súng ngay bên cạnh mình. Mình bóp cò và nghe thấy tiếng viên đạn của mình bay ra như rên xiết. Rất có thể là mình nhằm quá thấp. Viên đạn bắn vào đất rồi bật lên giĩra đám bụi mù. Lần đầu tiên mình nhằm vào con người mà nổ súng.

Mình bắn văng mạng hết kẹp đạn, chẳng nhắm mà cũng chẳng nhìn thấy gì trước mặt. Lần cuối cùng mình kéo củ tỏi về phía sau nghe thấy tiếng lách cách, mới biết kẹp đạn hết đạn. Mãi lúc ấy mình mới đưa mắt lên nhìn bọn Đức. Chúng nó phóng ngựa quay trở lại nhưng hàng ngũ vẫn chỉnh tề. Viên sĩ quan phi ngựa sau cùng.

Chúng nó có chín thằng và mình nhìn thấy cái mông màu nâu sẫm của con ngựa thằng sĩ quan cưỡi, cùng bản kim khí đỉnh mũ u- lan của nó.

2 tháng chín

Trong "Chiến tranh và hoà bình" có đoạn Tolstoi tôi viết về nét vạch giữa hai đạo quân thù địch, cái nét vạch của những điều chưa biết nó tựa như đường ranh giới giữa người sống và người chết. Đại đội kỵ binh của Nicolai Rostov xông lên xung phong, vì Rostov thầm xác định đường ranh giới ấy. Hôm nay mình nhớ lại đoạn ấy trong cuốn tiểu thuyết cách đặc biệt ràng, vì lúc trời bình minh, chúng mình tấn công kỵ binh của quân Đức… Tư sáng các đơn vị của chúng nó được pháo binh yểm trợ rất tốt đánh lui bộ binh của chúng ta. Mình nhìn thấy những thằng bộ binh của ta, có lẽ thuộc hai trung đoàn bộ binh 241 và 273, hoang mang tháo chạy. Sau chộc tấn công thất bại, chúng hoàn toàn mất tinh thần: hai trung đoàn lên tấn công mà có pháo binh yểm trợ nên bị hoả lực của địch đánh bật trở lại và bị tiêu diệt gần phần ba toàn bộ quân số. Bọn kỵ binh của quân Đức bèn đuổi theo bộ binh của chúng ta. Đến lúc ấy trung đoàn mình được đem ra sử dụng vì chúng mình đặt trước trong khoảng rừng trống để làm nhiệm vụ hậu bị. Mình nhớ rằng việc diễn ra như thế nầy.

Chúng mình tiến ra khỏi làng Tytvich lúc ba giờ sáng. Trời sắp rạng nên bóng tối càng dày đặc thêm. khí nặc mùi lá thông và mùi lúa yên mạch. Trung đoàn tiên lên từng đại đội, rẽ sang bên trái con đường làng, vượt qua đồng lúa. Những con ngựa vừa chạy vừa thở phì phì, vó ngựa, đạp rơi những hạt sương to mọng lúa yên mạch.

Mình mặc áo ca- pôt mà vẫn thấy lạnh. Trung đoàn bị lôi rất lâu cánh đồng và tiếng đồng hồ sau từ trung đoàn bộ mới có sĩ quan phi ngựa xuống trao cho trung đoàn trưởng mệnh lệnh. Ông già của chúng mình truyền đạt mệnh lệnh bằng giọng bực bội. Trung đoàn chuyển hướng theo góc vuông tiến vào trong rừng. Trong những đội hình hàng dọc, các trung đội đứng chen chúc trong khoảng rừng trống. Chiến đấu diễn ra ở chỗ nào đó bên trái bọn mình. Cứ nghe những tiếng nổ cũng có thể đoán ra rằng các đại đội pháo Đức hoạt động với số lượng rất lớn.

Tiếng nổ của các loạt đạn khi trầm khi bổng. Có cảm tưởng như những đám lá thông toả hương nồng nặc đầu bọn mình cháy bùng bùng. Cho đến lúc mặt trời mọc, chúng mình chỉ ở yên chỗ mà nghe. Sau đó vẳng tới những tiếng "hu- ra" run run, uể oải chẳng có khí lực gì cả, nghe đến là thảm hại, rồi tất cả lại lặng trong những tiếng súng máy rền đều đặn. Trong giờ phút đó, trăm ngàn ý nghĩ đầu đũa dồn lên đầu óc mình. Nhưng chỉ có điều mà mình hình dung thấy cách ràng, rành rọt đến đau như dao cắt những bộ mặt mỗi người vẻ của bộ binh ta tiến lên trong đội hình tấn công.

Mình nhìn thấy những thân hình xám xám tlong những bộ quần áo lũng nhũng như những cái túi, đội những mũ lưõí trai bằng vải ka- ki nhăn nhúm như những cái bánh mỏng xếp lên nhau, những đôi ủng bộ binh thô xấu, cao tới đầu gối, dẫm loạn lên mặt đất mùa thu, mình nghe thấy rành rọt cái giọng cười khàn khàn của những khẩu súng máy Đức, biến những con người sống, đẫm mồ hôi, thành những thây ma. Hai trung đoàn bị đánh tan tác phải quẳng cả vũ khí tháo chạy. trung đoàn kỵ binh của quân Đức truy kích ngay sau lưng họ. Chúng mình ở bên sườn trung đoàn, chỉ cách chừng ba trăm xa- gien hoặc còn gần hơn nữa.

Có lệnh. Chúng mình tập hợp trong nháy mắt. Mình chỉ nghe thấy tiếng hô lạnh lùng, cố ghì , nghe chỉ như tiếng hàm thiếc: "Tiến… tiến! " là mọi người phi vụt lên ngay. Hai tai con ngựa mình cuỡi cứ áp chặt lấy nhau, tưởng chừng thể nào dùng tay gỡ ra được nữa. Mình ngoái cổ lại thấy trung đoàn trưởng và hai sĩ quan phi ngựa sau lưng. Nó kia rồi, nét vạch nằm giữa những người sống và người chết kia rồi. Nó kia rồi, mất trí vĩ đại đó kia rồi!

Hàng ngũ bọn kỵ binh rối loạn, chúng còn tự làm nát thêm. Chính mắt mình nhìn thấy trung uý Chernekov chém chết thằng ky binh Đức. Mình nhìn thấy cậu - dắc ở đại đội sáu đuổi theo thằng Đức, cậu ta phát điên lên, chém cả vào mông con ngựa của thằng kia. Da bật ra từng mảng dưới thanh gươm vung lên… , thể tưởng tượng được! Những điều như thế có cái tên nào để gọi nữa! Sau khi trở về, mình nhìn thấy mặt Chernekov tựa như tập trung suy nghĩ với vẻ vui mừng cố giữ cho khỏi lộ ra. cứ như ngồi đánh bài chứ phải là ngồi yên sau khi vừa giết người. Trung uý Chernekov tiến còn xa. con người rất có năng lực.

4 tháng chín

Chúng mình được nghỉ ngơi. Sư đoàn của quân đoàn 2 bị điều ra mặt trận. Bọn mình đóng quân ở thị trấn Kobizino. Sáng nay, những phân đội thuộc sư đoàn kỵ binh II và em - dắc Ural hành quân cấp tốc qua thị trấn. Những cuộc chiến đấu diễn ra ở phía Tây. Súng nổ ầm ầm lúc nào ngớt. Ăn trưa xong mình tới quân y. đoàn xe chở thương binh chạy tới chỗ mình. Vài người tải thương vừa cười vừa mở cửa chiếc xe bốn bánh. Mình lại gần. gã bộ binh cao lớn, mặt rỗ, ái chà tiếng, rồi mỉm cười xuống xe có người tải thương đỡ. "Cậu - dắc ạ, chúng nó néml cho mình nắm đậu Hà Lan vào mông đấy. Mình nhận được bốn viên đạn ghém". Gã tải thương hỏi: "Thế quả pháo nổ ở phía sau à?" - "Sao lại là nổ ở phía sau. Chính mình tấn công giật lùi đấy chứ". nữ y tá bước ra từ trong căn nhà của nông dân. Mình vừa đưa mắt nhìn ta run bắn người lên, phải dựa vào chiếc xe tải cho khỏi ngã. y tá giống Lida cách lạ lùng. Cũng cặp mắt ấy, khuôn mặt bầu dục ấy, cái mũi ấy, làn tóc ấy. Ngay đến giọng cũng như hệt. Phải chăng chỉ là mình mơ màng thấy như thế? Có lẽ bây giờ bất cứ người đàn bà nào mình cũng đều thấy giống Lida.

5 tháng chín

Suốt ngày đêm, cho ngựa ăn ở chỗ buộc ngựa, nhưng bây giờ lại phải ra ngoài ấy. Thể xác mình kiệt quệ, còn chút sức lực gì nữa. Thằng lính kèn thổi bài đóng yên. Lúc nầy nó chính là thằng mà có lẽ mình cho ăn kẹo đạn cách khoái trá nhất!

° ° °

Grigori được đại đội trưởng phái liên lạc với ban tham mưu trung đoàn. Qua nơi vừa diễn ra những cuộc chiến đấu. Grigori nhìn thấy gã - dắc bị giết ngay giữa đường cái. Gã nằm áp bộ tóc vàng xuống lớp đá dăm trải đường bị những vó ngựa dẫm thủng lỗ chỗ. Grigori xuống ngựa, bịt mũi khám người gã (mùi thây người chết xông nồng nặc, lờm lợm từ cái xác). Chàng tìm thấy trong túi quần ngựa có quyển sổ nầy, cái bút chì hoá học và túi đựng tiền. Chàng tháo lấy cái băng vải gài các kẹp đạn rồi liếc nhanh nhìn qua khuôn mặt trắng bệch, ủng sũng bắt đầu thối rữa. Hai bên thái dương và chỗ tinh mũi đầy nước đen như nhung. Bụi đường bám đen sẫm vết nhăn chếch ngang vầng trán người chết có vẻ như suy nghĩ rất lung điều gì.

Grigori lấy chiếc khăn tay vải phin tìm thấy trong túi người chết phủ lên mặt ta rồi lại tiếp con đường lên ban tham mưu trung đoàn, nhưng chốc chốc vẫn ngoái nhìn lại. Quyển sổ được chuyển cho bọn văn thư ban tham mưu. Bọn nầy chụm đầu cùng đọc đọc lại vừa đọc vừa cười cuộc đời ngắn ngủi cùng những điều say đắm thường tình của người mà họ quen biết.

--- ------ ------ ------ -------1 Chủ xưởng thuốc lá ở Rostov thời bấy giờ (ND).

2 (1878 - 1927) nhà văn tư sản Nga, nổi tiếng với tập Sanhi (ND).

3 Câu thơ và nhân vật trong "Evgeni Olêghin". Kiệt tác của Puskin (ND).

4 (1778 - 1833) nhà văn lớn người Nga, tác giả của "Nhật ký người săn", "Cha và con", "Tổ ấm quý tộc". v. v.

5 chàng Timofey nầy vốn lùn (ND).

6 Mượn đầu đề của tác phẩm nổi tiếng của nhà thơ Miltơn tả lại cảnh con người bị đuổi khỏi thiên đường (ND).

7 Khẩu hiệu mà chính phủ Nga hoàng nêu ra trong Đại chiến thế giới thứ nhất (ND).

8 loại kỵ binh, thường chiến đấu bằng súng trường (ND).

Sông Đông Êm Đềm
Chương 66​

Sau khi đánh chiếm được Lesnhiup, sư đoàn kỵ binh lI chiến đấu tràn qua Stanislavchich, Razivilov, Brody và đến ngày mười lăm tháng tám triển khai thế trận ở gần thành phố Kamenka- Strumilovo. Tập đoàn quân tiến theo sau sư đoàn nầy, các đơn vị bộ binh được tập trung ở các khu vực quan trọng về chiến lược, các ban tham mưu và các đoàn xe nhà binh kéo đến đầy các đầu mối giao thông. Mặt trận kéo dài từ biển Ban- tích xuống như cái bùi nhùi đầy tử khí. Các ban tham mưu thảo những kế hoạch tấn công rộng lớn, các tướng lính bù đầu những tấm bản đồ. Bọn sĩ quan liên lạc phi ngựa long tóc gáy đem những mệnh lệnh chiến đấu tới các nơi. Hàng chục vạn chiến binh lên đường về cõi chết…

Trinh sát báo cáo có những lực lượng kỵ bính rất lớn của địch kéo về thành phố. có những cuộc đụng độ trong các khu rừng hai bên đường cái. Những đội trinh sát - dắc chạm trán với trinh sát địch.

Sau khi chia tay với , suốt những ngày chiến dịch, Grigori cố tìm cho mình chỗ dựa tinh thần để sâu suy nghĩ về những điều làm chàng đau khổ và lấy lại tâm trạng bình thản xưa kia, nhưng chẳng tìm thấy đâu. Từ các đại đội mới bổ sung gần đây nhất, có những gã - dắc khoá ba được biên chế thêm vào trung đoàn.

Trong số đó có gã người tấn Kazanskaia, tên là Aleksey Uriupin bị đưa đến trung đội của Grigori. Uriupin cao lớn, lưng gù gù hàm dưới nhô hẳn về phía trước, cặp ria nom cứ như hai bím tóc của dân Kalmys, hai con mắt vui vẻ, gan lì chẳng lúc nào có nét cười. Tuy tuổi nhiều, nhưng đầu gã hói bóng, chỉ hai bên cái sọ to lù lù còn thấy lơ thơ vài sợi tóc đỏ. Mới ngày đầu, bọn - dắc đặt ngay cho gã cái biệt hiệu "Tóc trái đào".

Sau cuộc chiến đấu ở gần Brody, trung đoàn được nghỉ ngơi ngày đêm. Grigori và "Tóc trái đào" cùng ở chung căn nhà của nông dân. Hai người thường xuyên chuyện trò với nhau.

- Grigori ạ, cậu cứ như thằng mất hồn ấy.

- Sao lại mất hồn? - Grigori cau mày.

- Thẫn thờ, lử khử lừ khừ như có bệnh ấy, - "Tóc trái đào" thêm.

Hai người cho ngựa ăn ở chỗ cọc buộc ngựa và dựa lưng vào dãy hàng rào thấp lung lay, đầy rêu để hút thuốc. Bọn kỵ binh dóng hàng tư qua phố. Dưới chân dãy hàng rào còn ngổn ngang những xác chết chưa được mang (trong khi đánh đuổi quân Áo, có giao chiến trong các phố ở ngoại ô). Toà giáo đường Do Thái bị đốt chỉ còn lại đống hoang tàn khói bốc nghi ngút. Trong giờ phút trước lúc hoàng hôn, thành phố lên nền trời rực rỡ trong những màu sắc huy hoàng với cả vẻ hoang tàn, lạnh lẽo.

- Mình vẫn khỏe đấy chứ, - Grigori nhìn "Tóc trái đào", nhổ bãi nước bọt.

- láo! Mình nhìn thấy rất .

- Cậu nhìn thấy như thế nào?

- Cậu sợ à, cái thằng nhát như cáy? Sợ chết phải ?

- Cậu chỉ là thằng ngu xuẩn, - Grigori bằng giọng khinh bỉ rồi nheo mắt nhìn những móng tay của mình.

Thế cậu bảo cho mình biết: cậu giết người bao giờ chưa l

- "Tóc trái đào" hỏi rành rọt từng tiếng và nhìn vào mặt Grigori, mắt nhìn như dò xét.

- Giết rồi. Thế sao?

- Rồi bị lương tâm cắn rứt phải ?

- Cắn rứt ấy à? - Grigori cười nhại.

"Tóc trái đào" rút thanh gươm khỏi vỏ.

- Cậu có muốn mình chém đầu cậu ?

- Rồi sao?

Mình giết cậu tiếng thở dài, trong lòng mình có ý thương hại gì đâu? - Hai con mắt "Tóc trái đào" vẫn cười nhưng Grigori nghe giọng của gã và nhìn hai cánh mũi gã phập phồng như loài thú rừng, hiểu rằng gã đùa.

- Cậu là thằng man rợ, đồ quái đản? - Grigori chăm chú nhìn vào mặt "Tóc trái đào".

- Trái tim của cậu nó nhão nhoét. Cậu được biết đường gươm Baklanov chưa? Trông đây nầy!

"Tóc trái đào" chọn cây bạch dương rất già mọc trong mảnh vườn hoa , rồi bước thẳng tới, gù gù cái lưng, nheo mắt nhắm. Hai cánh tay gân guốc dài ngoẵng của gã thõng xuống động đậy bàn tay sao mà quá khổ.

- Xem đây!

"Tóc trái đào" từ từ đưa gươm lên, hơi khuỵu chân xuống, rồi bất thình lình chém đánh vụt nhát chéo, đà chém mạnh kinh người.

Cây bạch dương đứt phăng làm đôi phía gốc hai ác- sin, đổ vật xuống, có những cành bám vào những khung cửa sổ có cánh, cào lên tường nhà.

- Nhìn thấy chưa? Cậu hãy cố học lấy. Xưa có ông ataman Baklanov, cậu nghe tới ông ấy chưa? Ông ấy có thanh gươm, bên trong lưỡi đổ thuỷ ngân, nâng lên nặng, nhưng chém xuống có thể chặt đứt đôi con ngựa. Như thế đấy!

Grigori tập mãi mà nắm được bí quyết phức tạp của đường gươm.

- Cậu cũng có lực đấy, nhưng chém như thằng đần độn. Phải chém thế nầy nầy. - "Tóc trái đào" giảng cho Grigori, và lưỡi gươm của gã lại phạt chéo xuống, hạ mục tiêu với sức mạnh kinh người.

- Chém con người cứ mạnh dạn mà chém. Con người chỉ nhão như bột bánh thôi. - "Tóc trái đào" vừa dạy vừa cười bằng mắt. - Cậu chớ có nghĩ ngợi lôi thôi những chuyện chém cái gì và chém như thế nào. Cậu là thằng - dắc, công việc của cậu là chém, cần hỏi han phải trái gì cả. Giết kẻ địch trong chiến đấu là việc thiêng liêng. Cậu chém thêm được thằng, Thượng đế tha thêm cho cậu tội, cũng như khi giết được con rắn ấy. Gia súc nếu cần được giết hại, đối với bò bê, vân vân, như thế, còn con người cậu cứ việc tiêu diệt. Con người là giống bẩn thỉu… Nó là đồ quái, làm thối bẩn cả mặt đất, sống chẳng khác gì loài nấm độc.

Nghe Grigori lại, "Tóc trái đào" chỉ cau mày, nhất định thêm gì nữa.

Grigori rất lấy làm lạ khi nhận thấy rằng bất kỳ con người nào cũng vô duyên vô cớ sợ "Tóc trái đào". Mỗi khi gã tới chỗ buộc ngựa, con nào con nấy cụp tai đứng sát vào nhau, tưởng chừng có con thú dữ chứ phải con người tới gần. Ở gần Stanislavchich, đại đội tấn công vùng có nhiều rừng và bãi lầy, mọi người phải xuống ngựa. Bọn lính giữ ngựa dắt ngựa đến chỗ đất trũng để che giấu. "Tóc trái đào" bị phân công giữ ngựa nhưng gã khăng khăng từ chối.

- Uriupin, mày làm sao thế, đồ chó đẻ, có gì mà làm bộ làm tịch hử? Sao mày chịu coi ngựa hử? - Tên hạ sĩ của trung đội cho "Tóc trái đào" trận.

- Chúng nó sợ thằng nầy. thế đấy! - "Tóc trái đào" giấu nét cười bao giờ rời khỏi hai con mắt gã, quả quyết.

"Tóc trái đào" bao giờ coi ngựa. Gã rất dịu dàng đối với con ngựa của gã, rất chăm nom nó, nhưng bao giờ Grigori cũng nhận thấy điều là mỗi khi thấy chủ bước tới, hai tay đung đưa mà cứ áp chặt vào hai bên đùi theo thói quen, con ngựa lại có cơn run chạy rân rân lưng: nó sợ.

- Nầy, người em, tại sao con ngựa nào cũng kinh kinh cậu thế nào ấy? - Có lần Grigori hỏi.

- Có trời hiểu được chúng nó! - "Tóc trái đào" nhún vai - Mình vẫn thương chúng nó đấy chứ.

- Thằng nào say rượu ngựa nó ngửi thấy mùi nó sợ là phải, nhưng cậu lại nghiện rượu mới lạ.

- Ngựa nó cảm thấy ở mình trái tim cứng rắn đấy.

- Tim cậu là tim chó sói, mà có thể còn có tim nữa, hòn đá được đặt thay vào chỗ đó.

- Có thể như thế lắm - "Tóc trái đào" sẵn sàng đồng ý.

Khi tiến tới gần thành phố Kamenka- Strumilovo, toàn trung đội cùng viên sĩ quan chỉ huy trung đội trinh sát: trước đấy hôm tên lính Tiệp đào ngũ báo cáo cho ban chỉ huy biết về cách bố trí các đơn vị quân Áo và về cuộc phản công trù tính là địch có thể phát động theo tuyến Grosa- Stavinsky; vì thế có cầu phải thường xuyên theo dõi con đường được giả thiết là đường tiến quân của các đơn vị địch. Nhằm mục đích ấy viên trung đội trưởng để bốn gã - dắc ở lại mép rừng cùng với tên hạ sĩ của trung đội, rồi cùng với số quân còn lại cho ngựa tiến về phía cái thôn mới được thành lập mà những cái mái ngói thấy ra sau trái núi .

Grigori, tên hạ sĩ và ba tay - dắc trong đám còn trẻ: Silanchev, "Tóc trái đào" và Miska Kosevoi ở lại chỗ ven rừng, bên toà nhà thờ cổ nóc nhọn hoắt, có cây thánh giá mang hình chúa Giêsu đóng đanh câu rút hoen rỉ.

- Quàng quàng lên các cậu - Tên hạ sĩ ra lệnh - Miska, dắt ngựa ra đằng sau mấy cây thông kia, phải rồi, đằng sau mấy cái cây ấy đấy, chọn những cây rậm vào.

Mấy binh sĩ - dắc nằm hút thuốc bên cây thông đổ héo khô.

Tên hạ sĩ dán mắt vào ống nhòm. Cách mọi người chừng mươi bước, cánh đồng lúa mạch đen gợn sóng, lúa chín già mà chưa gặt, mặc cho hạt rơi rụng. Những bông lúa bị gió thổi xơ xác gục xuống với những tiếng loạt soạt thê thảm. Toán - dắc nằm chừng nửa tiếng đồng hồ, thỉnh thoảng lại lười nhác trao đổi nhau vài câu. biết từ chỗ nào bên phải thành phố, tiếng đạn pháo rền vang trầm bổng lúc nào ngớt. Grigori bò tới sát đồng lúa rồi chọn vài bông nặng, vò ra nhai nhai những hạt rắn đanh vì để lại lâu quá ngoài đồng.

- Hình như quân Áo phải. - Tên hạ sĩ khẽ kêu lên.

- Ở đâu thế? - Silanchev giật mình hỏi.

- Đằng kia kìa, từ trong rừng ra. Cậu nhìn sang phải chút.

toán người cưỡi ngựa tiến ra khỏi cánh rừng đằng xa. Họ dừng lại, nhìn khắp cánh đồng từ chỗ mũi rừng nhô ra xa xa, rồi cho ngựa tiến về toán lính - dắc.

- Grigori? - Tên hạ sĩ gọi.

Grigori bò tới chỗ mấy cây thông.

- Cứ cho tới gần nữa rồi mình nổ súng đều loạt. Sẵn sàng cả chưa, các cậu? - Tên hạ sĩ khẽ , giọng có vẻ luống cuống.

Bọn kỵ binh địch rẽ sang phải, cho ngựa bước . Bốn chàng - dắc nín thở, nằm im dưới gốc thông.

- Au- khơ- to capran 1! - Gió đưa tới tai họ giọng trẻ, sang sảng.

Grigori ngẩng đầu: sáu tên kỵ binh Hungary cho ngựa túm tụm thành đám, chúng mặc những chiếc áo vét rất đẹp đính dây lằng nhằng. Tên đầu cưỡi con ngựa huyền rất to, tay cầm khẩu ca- ra- bin. khẽ cười, giọng ồm ồm.

- Bắn! - Tên hạ sĩ khẽ ra lệnh.

- Pằng- pằng- pằng! - loạt đạn nổ đều.

- Apa- pa- pa- pa- ác? Tiếng vọng vẳng tới từ phía sau nghe như chó sủa.

- Các cậu bắn cái gì thế? - Miska ở phía sau mấy cây thông hốt hoảng kêu lên rồi lại quát bốn con ngựa - Tơ- r- rơ con chết tiệt?

- Mày phát rồ à? Suỵt? Đồ quỷ! Giọng Miska vàng lo lạ thường.

Bọn kỵ binh cho ngựa tản ra thành đội hình chiến đấu, phi đồng lúa. thằng trong đám tên cưỡi con ngựa huyền béo núc chạy hàng đầu, bắn phát lên trời. Tên cuối cùng cho ngựa tụt lại phía sau, rạp mình xuống cổ ngựa, vừa phi ngựa vừa đưa tay trái lên giữ chiếc mũ kê- pi, ngoái nhìn lại.

"Tóc trái đào" nhảy chồm lên trước tất cả mọi người, gã cầm ngang khẩu súng trường xông lên phía trước, nhưng hai chân cứ vướng trong những đám lúa. Cách đó chừng trăm xa- gien, con ngựa bị ngã giãy dụa, bốn chân đạp lung tung. tên kỵ binh Hungary đứng cạnh con ngựa, đầu còn mũ, nắn bên đầu gối bị ngã đau. Từ xa kêu lên biết những gì rồi giơ hai tay lên nhưng vẫn ngoái nhìn mấy thằng đồng đội phi ngựa đằng xa.

Tất cả các việc đó xảy ra nhanh đến nỗi mãi khi "Tóc trái đào" giải tên tù binh về tới gốc thông, Grigori mới vỡ lẽ.

- Tháo cái nầy ra, lính với tráng! "Tóc trái đào" giật thanh gươm, quát giọng thô bạo.

Tên tù binh bối rối mỉm cười, tay chân luống cuống. ngoan ngoãn bắt đầu tháo dây da, nhưng tay run bần bật, làm thế nào gỡ được khoá. Grigori nhàng giúp . Tên kỵ binh còn trẻ, người cao lớn, má phinh phính, hạt cơm xíu như dán gần mép cái môi ria cạo nhẵn nhụi. mỉm cười gật đầu cám ơn Grigori và có vẻ rất hí hửng vì được người ta giải thoát cho còn phải mang vũ khí nữa. vừa nhìn thấy mấy chàng - dắc vừa thọc tay vào hết túi nọ đến túi kia, cuối cùng lấy ra cái túi đựng thuốc lá bằng da và giơ tay ra hiệu mời mọi người hút thuốc, miệng lắp bắp biết những gì.

- Nó thết chúng mình đấy - Tên hạ sĩ mỉm cười và chính cho tay vào túi tìm giấy.

- Hút thử thuốc ngoại xem sao cái? - Silanchev cười khà khà.

Bọn - dắc cuốn thuốc châm hút. Thứ thuốc lá đen vẫn để hút píp nên rất nặng, xông cả lên óc.

- Súng trường của nó đâu? - Tên hạ sĩ móp má rít hơi dài và hỏi.

- Có đây rồi? - "Tóc trái đào" kéo từ sau lưng gã ra cái dây da màu vàng có đường máy.

- Giải nó về đại đội mới được. Có lẽ ban tham mưu cần có cái "lưỡi" 2 Thế nào các cậu, cậu nào giải nó bây giờ? - Tên hạ sĩ húng hắng ho rồi vừa hỏi vừa đưa cặp mắt lờ đờ nhìn mọi người lượt.

- Để tôi - "Tóc trái đào" nhận làm việc đó.

- Được cậu giải nó .

Hình như tên tù binh cũng hiểu ý. mỉm nụ cười cay đắng, nom đến là thảm hại, rồi cưỡng lại bản thân, luống cuống lộn mề gà các túi tìm thấy miếng súc cù là ẩm xì, nhão nhoét, và dúi vào tay bọn - dắc.

- Ru- xinich… ru- xin… ních- tơ Áp- xtơ- rít 3! - Giọng ngọng nghịu, hai tay múa lên ra hiệu nom rất buồn cười và cố nhét vào tay mấy chàng - dắc miếng chocolatte nát bét, thơm phức.

- Mày còn có vũ khí gì khác nữa ? - Tên hạ sĩ hỏi tên tù binh. - Nhưng mày đừng lắp bắp như thế nữa, chúng tao hiểu gì đâu. Có súng "nục" ? Có cái "pằng pằng" ? - Tên hạ sĩ bóp cái cò tưởng tượng.

Tên tù binh ra sức lắc đầu.

- có! có!

ngoan ngoãn để cho khám xét, hai má phinh phính run run.

Chiếc quần ngựa của bị rách ở đầu gối, máu chảy ròng ròng trông thấy cả vết rách làn da hồng hồng. lấy chiếc khăn tay áp vào chỗ đau, nhăn mặt, bập bập môi và cứ luôn miệng… Mũ kê- pi của vẫn còn để lại bên cạnh con ngựa bị giết, xin phép ra đấy lấy chăn, mũ và cuốn sổ tay trong đó có ảnh của những người thân thuộc. Tên hạ sĩ cố hiểu xem những gì nhưng hoài công vô ích. Cuối cùng vẫy tay cách tuyệt vọng:

- Giải nó !

"Tóc trái đào" nhận con ngựa cửa gã trong tay Miska, ngồi lên yên, sửa lại dây đeo súng, rồi giơ tay chỉ:

- Thôi thầy quyền, lính tráng gì cái thớ mày, mẹ khỉ!

Tên tù binh thấy "Tóc trái đào" cười, cũng mạnh dạn thêm. mỉm cười bên cạnh con ngựa, thậm chí còn vỗ vào chỗ đầu gối giơ xương của "Tóc trái đào", vẻ muốn làm quen lấy lòng. "Tóc trái đào, nghiêm nét mặt hất tay ra, rồi kéo dây cương, cho tên tù binh lên trước.

- , đồ quỷ! Mày đùa với tao đấy phỏng?

Tên tù binh rảo bước ra vẻ biết tội, dáng nghiêm túc hơn, nhưng chốc chốc vẫn quay lại nhìn bọn - dắc còn ở lại.

Mấy món tóc xoăn trăng trắng dựng đứng đỉnh đầu nom đến là nghịch ngợm. Trong trí nhớ của Grigori còn ghi lại hình ảnh như thế của tên tù binh: chiếc áo vét kỵ binh thêu diêm dúa khoác chéo vai, mấy món tóc xoăn trăng trắng dựng đứng và dáng tin tưởng mạnh dạn.

- Grigori, ra tháo lấy yên ngựa của nó, tên hạ sĩ ra lệnh rồi nhổ nước bọt vào mẩu thuốc cháy tới ngón tay, có vẻ tiếc rẻ.

Grigori tháo cái yên lưng con ngựa chết rồi hiểu sao tự nhiên nhấc chiếc mũ kê- pi nằm lăn lóc ở gần đấy. Chàng ngửi lần lót mũ thấy có mùi thơm của xà phòng rẻ tiền và mùi mồ hôi. Chàng xách cái yên về nhóm, tay trái nhàng cầm cái mũ kê- pi của kỵ binh . Bọn - dắc ngồi xổm bên gốc thông, lục tung các túi yên, xem xem lại kiểu yên lạ mà họ chưa từng thấy bao giờ.

- Thuốc lá của nó ngon quá, kể ra cũng nên xin để cuốn thêm điếu nữa, - Silanchev có vẻ tiếc rẻ.

- Phải, đứt đuôi con nòng nọc là thuốc ngon rồi.

- Hút vào cứ ngọt lịm, trôi tuồn tuột xuống cổ như bơ ấy… - Tên hạ sĩ thở dài nhớ lại điếu thuốc vừa hút rồi nuốt miếng nước bọt.

Vài phút sau, từ sau cây thông bỗng thấy ló ra cái đầu của con ngựa. "Tóc trái đào" trở về.

- Sao thế? - Tên hạ sĩ sợ hãi đứng chồm lên. - Mày thả nó rồi à?

"Tóc trái đào" vung vảy cái roi, cho ngựa tới, rồi xuống ngựa, dướn thẳng người, vươn vai.

- Mày làm gì với thằng lính Áo ấy rồi hả? - Tên hạ sĩ bước tới hỏi thêm.

- Có gì mà làm ầm ĩ như thế? - "Tóc trái đào" giọng hằn học - Nó bỏ chạy… nó định chạy trốn…

- Thế mày thả cho nó chạy à?

- Vừa ra tới chỗ rừng trống là nó giở trò… Tôi bèn cho luôn nó nhát.

- Mày láo! - Grigori gầm lên - Nó chẳng làm gì mà mày cũng giết nó.

- Có gì mà ngậu xị lên như thế? Chuyện nầy can gì đến cậu? - "Tóc trái đào" ngửng lên nhìn Grigori bằng hai con mắt lạnh như tiền.

- Sa- a- a- ao? - Grigori từ từ đứng dậy, sờ soạng chung quanh, hai tay run bần bật.

- Chớ có dính vào chuyện cần dính vào! Hiểu chưa hử!

- Đừng có dính vào? - "Tóc trái đào" nhắc lại, giọng gay gắt.

Grigori giật dây đeo súng, thoắt cái giương súng lên vai.

Ngón tay chàng run bắn lên, mãi đặt đúng cò súng, mặt chàng tím lại, méo xệch cái rất lạ lùng.

- được thế! - Tên hạ sĩ chạy lại chỗ Grigori quát lên giọng hăm doạ. - Phát súng chưa kịp nổ, tên hạ sĩ hất được tay Grigori, viên đạn rít tiếng dài, làm lá cây thông rụng xuống lả tả.

- Sao lại thế! - Miska kêu lên.

Silanchev từ đầu đến cuối cứ há hốc miệng ngồi sững sờ.

Tên hạ sĩ đấm vào ngực Grigori, giằng lấy khẩu súng trường, chỉ "Tóc trái đào" là vẫn đứng yên như phỗng, chân đưa sang bên, tay trái đặt dây lưng.

- Bắn nữa !

- Tao giết mày! - Grigori giằng ra nhảy tới trước mặt gã.

- Chúng mày làm sao thế hử? Sao lại thế? Muốn ra toà, muốn bị xử bắn phải ? Cất súng ? - Tên hạ sĩ quát to, đẩy Grigori ra, rồi đứng giữa hai người, hai tay dang rộng như bị đóng đanh câu rút.

- Mày láo, có mà dám giết! - "Tóc trái đào" rung rung bên chân dạng ra, cười rất bình tĩnh.

Mọi người đường về trời hoàng hôn. Grigori là người đầu tiên nhìn thấy xác tên lính bị chém chết ở chỗ rừng trống. Chàng cho ngựa vượt lên cả bọn, tiến gần tới cái xác. Con ngựa hí lên.

Grigori ghìm nó lại, đưa mắt nhìn kỹ: kẻ bị chém nằm sóng soài lớp rêu loăn xoăn, bàn tay lật ngửa vươn hẳn ra ngoài, mặt rúc vào lớp rêu. Bàn tay đặt cỏ vàng đục, nom như chiếc lá mùa thu.

Nhát gươm khủng khiếp, chắc chắn là chém từ sau lưng, bổ đôi người tên tù binh, chéo từ bên vai xuống tới thắt lưng.

- Bổ xả dọc thằng bé… - Tên hạ sĩ giọng trầm trầm. Trong khi cho ngựa qua, sợ hãi liếc nhìn những món tóc xoăn trắng của người bị giết rũ xuống cái đầu vặn ngoặt sang bên.

Toán - dắc ngậm tăm về tới chỗ đại đội đóng quân. Bóng tối dày đặc. làn gió hiu hiu dồn những đám mây đen lờm xờm như bông từ phía trời tây. biết từ chỗ nào khoảng đầm lầy bốc lên cái mùi ngai ngái của ao đầm, của khí ẩm, của những vật thối rữa. Có tiếng con te te kêu trầm trầm. Trong bầu khí lặng thiếp như trong giấc mơ thỉnh thoảng lại có tiếng đồ thắng ngựa va vào nhau lách cách, tiếng thanh gươm bất thần đập vào bàn đạp, tiếng lá thông loạt soạt dưới vó ngựa. Mặt trời lặn còn để lại những vết đỏ sẫm loáng thoáng thân những cây thông trong khoảng rừng trống. "Tóc trái đào" hút thuốc hết điếu nọ đến điếu kia. Ánh lửa ỉ dưới tàn thuốc chiếu lên những ngón tay thô ấn chặt điếu thuốc, với những móng tay phồng phồng đen kịt.

Đám mây đen lơ lửng bên khu rừng càng làm đậm thêm những mầu sắc ảm đạm, buồn sao tả xiết của lúc cuối chiều trùm lên mặt đất.

--- ------ ------ ------ -------1 … thầy cai (phiên tiếng Đức (ND).

2 Tù binh bắt để khai thác tài liệu (ND).

3 Người Ru- ten… Ru- ten… phải là dân Áo đâu! (phiên tiếng Đức).

Ru- ten là người gốc Ukraina ở Galixi (ND).

Sông Đông Êm Đềm
Chương 67​

Cuộc chiến đấu đánh chiếm thành phố mở màn lúc tờ mờ sáng.

Các đơn vị bộ binh phải tiến ra khỏi khu rừng để tấn công lúc trời mới rạng. Kỵ binh được đặt sẵn ở hai bên sườn các đơn vị bộ binh và ở vị trí lực lượng dự bị. Nhưng ở nơi xảy ra chuyện rắc rối: hai trung đoàn bộ binh tới nơi đúng giờ, vì thế trung đoàn khinh binh 211 nhận được lệnh phải chuyển sang sườn bên trái.

Trong lúc trung đoàn khác vận động vu hồi trung đoàn 211 bị đại đội pháo của chính nó bắn vào, gây tình trạng hỗn loạn thể tưởng tượng được. lộn xộn tai hại ấy phá vỡ các kế hoạch, và trận tấn công có nguy cơ nếu đưa tới tan vỡ của phía tấn công, dù sao cũng thất bại. Giữa lúc bộ binh bị điều loạn lên từ chỗ nọ sang chỗ kia, giữa lúc pháo binh cố cứu những cỗ ngựa và những khẩu pháo đêm qua bị đẩy đến vùng đồng lầy biết theo lệnh của ai, giữa lúc ấy sư đoàn 11 bắt đầu xuất kích. Địa hình vừa rừng vừa bãi lầy cho phép dàn thế trận rộng lớn để tấn công quân địch. Ở số khu vực các đại đội kỵ binh của quân ta phải tẩn công từng trung đội.

Đại đội bốn và đại đội năm của trung đoàn 12 được điều sang lực lượng dự bị, các đại đội còn lại lao mình vào làn sóng tấn công.

Mười lăm phút sau, những tiếng nổ ầm ầm và tiếng gào thét rung trời chuyền đất vẳng đến tai những người ở lại:

"Rrra- a- a- a - r- a- a- a - rrra- a- a- a!"

- Quân ta xuất kích rồi!

- Bắt đầu tiến lên rồi.

- Súng máy nổ nhiều thêm.

- Có lẽ chúng nó quét em mình đấy…

- Lại lặng rồi, sao thế hả?

- Như thế là tiến tới nơi rồi.

- Bọn mình sắp bị lôi vào cuộc rồi đấy, - Binh sĩ - dắc trao đổi nhau những ý kiến nhát gừng.

Các đại đội kỵ binh đứng trong khoảng rừng trống. Những cây thông dựng đứng chặn tầm mắt của họ. đại đội bộ binh tiến qua, gần như với tốc độ bước chạy. viên quản coi bộ khá hùng. hổ hơi chậm lại, chờ cho những hàng cuối cùng tiến qua rồi hô bằng giọng khàn khàn:

- được chạy rối hàng ngũ!

Tiếng chân đại đội bộ binh dẫm rầm rập lát, hoà lẫn tiếng bình toong đập loong coong, rồi đại đội ấy khuất sau đám liễu đỏ.

Tít đằng xa, từ sau sườn dốc đầy cây cối, lại vẳng tới những tiếng hô xa dần, yếu dần, ầm ì như sấm rền: "Ra- a- a- a- a- ar- ra- a- a! Aa- a?" Rồi bỗng nhiên tiếng hô lắng bặt, như bị cắt đứt.

khí chết lặng đặc sệt, gây cảm giác nhức nhối.

- Bây giờ mới tiến tới nơi đấy!

- Mỗi đứa xả thằng… Tha hồ mà đâm chém!

Mọi người đều căng thẳng, hết sức lắng nghe, nhưng chẳng có gì xuyên qua được bầu khí ngưng đọng. Ở sườn bên trái, pháo binh của quân Áo giã giò lên các đơn vị tấn công, những khẩu súng máy bắn liên hồi chọc vào tai như kim máy khâu.

Grigori đưa mắt nhìn lượt trung đội chàng. Bọn lính - dắc đầy vẻ bồn chồn lo lắng, những con ngựa bực bội lồng lộn như bị mòng cắn, "Tóc trái đào" mắc chiếc mũ cát- két của gã lên mũi yên, chùi mồ hôi khoảng đầu hói xám ngoét. Bên cạnh Grigori, Miska rít lấy rít để điếu thuốc loại tồi. Mọi vật chung quanh đều lên mồn , đều "" hơn cả mức bình thường: những khi thức trắng đêm người ta thường thấy như thế.

Hai đại đội kỵ binh ở lại trong lực lượng dự bị chừng ba tiếng đồng hồ. Tiếng súng lắng lát rồi lại dội mạnh lên đợt mới. chiếc máy bay biết của bên nào kêu vù vù đầu họ và lượn vài vòng. Chiếc máy bay lượn tròn tầng cao tít rồi bay về phía đông, mỗi lúc cao. Bên dưới nó, những quả đạn ghém nổ làm bung ra những đám khói trắng đục như sữa nền trời xanh ngắt: pháo phòng bắn.

Mãi giữa trưa lực lượng dự bị mới được đem sử dụng. Khi gã kỵ binh làm liên lạc phi ngựa tới tất cả số thuốc lá còn lại hút sạch, còn người đều mệt lử vì chờ đợi. Viên đại đội trưởng đại đội bốn lập tức dẫn đại đội ra khoảng rừng trống rồi đưa tới nơi nào đó ở bên cạnh (Grigori có cảm tưởng như quay trở về). Đại đội qua rừng rậm trong khoảng hai mươi phút, đội hình rối loạn cả.

Những tiếng ầm ầm của trận chiến đấu vẳng tới mỗi lúc gần. Ở chỗ nào đó phía sau, xa lắm, đại đội pháo bắn với tốc độ nhanh. Những trái đạn pháo vượt sức cản của khí rú lên, rít lên bay qua đầu mọi người. Đại đội - dắc bị phân tán vì phải len lỏi trong rừng, ùa ra khoảng đồng trống, còn trật tự gì nữa. Cách đó chừng nửa vec- xta, đám kỵ binh Hungary chém các pháo thủ của đại đội pháo Nga ngay ven rừng.

- Đại đội, đội hình chiến đấu!

Binh sĩ chưa kịp triển khai có lệnh:

- Đại đội gươm tuốt trần, xung pho- o- ong!

Những lưỡi thép tuốt ra rào rào loang loáng ánh xanh biếc. Đại đội cho ngựa chạy nước kiệu mỗi lúc nhanh rồi chuyển sang nước đại.

Chừng sáu tên kỵ binh Hungary rối rít quanh cỗ ngựa kéo khẩu pháo gần nhất. tên nắm dây hàm thiếc lôi mấy con ngựa lồng. Thằng thứ hai dùng kiếm đánh ngựa. Những thằng khác xủống ngựa, bắt tay vào nan hoa các bánh xe, cố giúp con ngựa kéo khẩu pháo . Gần đấy, sĩ quan vênh vang con ngựa cái cộc đuôi màu chocolatte. ra lệnh. Bọn lính Hungary nhìn thấy đơn vị - dắc bèn bỏ khẩu pháo, phi ngựa chạy.

"Lộp cộp, lộp cộp, lộp cộp!" - Grigori thầm đếm các sải chân ngựa. bên chân chàng chợt tuột khỏi bàn đạp trong giây.

Chàng cảm thấy mình ngồi yên vững, bèn đượchân tìm bàn đạp, trong lòng cũng có hoảng lên. Chàng cúi gập người, bắt được bàn đạp, bèn lồng mũi bàn chân vào. Chàng vừa ngẩng đầu lên nhìn thấy cỗ sáu con ngựa kéo khẩu pháo. con ngựa chạy đầu, gã coi ngựa bị chém gục xuóng ôm cổ con ngựa bằng cả hai tay, áo sơ- mi lầy nhầy những máu và óc. Vó của con ngựa dẫm lên xác tên pháo thủ bị giết làm cái thây kêu răng rắc. Còn hai cái thây nữa nằm vật bên hòm đạn lật sấp. tên khác nằm sóng xoài ngay giá pháo. Silanchev phi ngựa vượt lên trước Grigori. Viên sĩ quan Hungary cưỡi con ngựa cái cộc đuôi nổ súng vào , gần như ngay đầu mũi súng. Silanchev nhảy chồm lên cái yên rồi gục xuống, nhưng trước khi ngã, còn vươn hai tay lên như muốn ôm lấy bầu trời xanh xa lắc… Grigori giật cương định cho ngựa chạy sang bên kia để chém cho thuận tay, nhưng tên sĩ quan đoán được ý chàng, bèn luồn tay phải xuống dưới tay trái nổ súng luôn. bắn về phía Grigori hết kẹp đạn súng ngắn rồi rút gươm ra. Xem ra thằng cha cũng là tay kiếm cừ khôi vì Grigori chém ba nhát chí mạng, đều đỡ được như bỡn. Grigori dướn người bàn đạp, méo miệng chém nhát thứ tư mới trúng (hai con ngựa chạy gần như song song. Grigori nhìn thấy mồn bên má cạo nhẵn nhụi, da thẳng căng, xám ngoét như tro của tên sĩ quan Hungary và con số thêu cổ áo quân phục của ). Chàng chém dứ nhát để đánh lạc hướng chú ý của tên Hungary, rồi chuyển đường gươm thúc ngược mũi gươm lên. Nhát thứ hai của chàng trúng ngay cổ , chỗ đầu xương sống. Tên Hungary thõng tay buông cương, dướn thẳng người lên, ưỡn ngực ra như bị cắn, rồi gục xuống mũi yên. Grigori cảm thấy trong lòng nhõm hẳn cách lạ lùng, bèn bồi thêm cho nhát vào đầu. Chàng nhìn thấy thanh gươm cắm phập vào xương sọ phía tai chút, ngập đến rãnh đường phay.

nhát gươm khủng khiếp chém từ phía sau vào đầu bỗng làm Grigori bất tỉnh. Chàng cảm thấy trong miệng có chất máu vừa nóng vừa mặn, biết thế nào mình cũng ngã. Từ chỗ nào đó bên cạnh, mặt đất cùng với những gốc rạ đó bỗng quay lộn ập tới, vụt cái đâm sầm vào chàng.

Chàng ngã xuống, người bị đập cách tàn nhẫn xuống đất, nên tỉnh lại trong giây. Chàng mở mắt, máu chảy như suối tràn vào hai con mắt. Bên tai có những tiếng vó ngựa rầm rập và những tiếng con ngựa thở nặng nề: "Phì phì, phì!" Grigori mở mắt lần cuối cùng, nhìn thấy hai cái lỗ mũi hồng hồng của con ngựa nở to, và có chiếc ủng biết của ai luồn vào bàn đạp. "Thế là hết!", ý nghĩ nhàng khoan khoái luồn vào trong đầu óc chàng như con rắn.

Bên tai ầm ầm lên trận rồi chỉ còn đen ngòm và trống rỗng.

Sông Đông Êm Đềm
Chương 68​

Mấy ngày đầu tháng tám, viên trung uý Evgeni Litnhitki quyết tâm xin chuyển từ trung đoàn ngự lâm cận vệ Atamansky tới trung đoàn - dắc nào khác của bộ đội chiến đấu. gửi đơn lên rồi ba tuần sau xin được quyết định điều đến trong những trung đoàn chiến đấu. Sau khi làm xong các thủ tục nhận nhiệm vụ mới, lúc sắp rời khỏi Petrograd, viết bức thư ngắn báo tin cho bố biết về quyết định của mình:

"Thưa cha, con chạy chọt xin được điều khỏi trung đoàn Atamansky để ra đơn vị chiến đấu. Hôm nay con vừa nhận được giấy điều động và sắp tới chịu quyền chỉ huy của quân đoàn trưởng quân đoàn hai. Chắc chắn là cha ngạc nhiên khi thấy con quyết định làm như thế, nhưng con xin trình bày như sau để cha về hành động nầy: con rất đau khổ về cái hoàn cảnh trong đó con phải quẩn quanh trong thời gian qua. Những cuộc diễu binh, đón tiếp, những buổi canh gác, tất cả các công việc phục vụ như thế trong cung điện làm con chán ngấy. Tất cả các món đó con phải ăn đến nôn ra được. Con chỉ muốn làm việc gì cho có sức sống, và nếu cha muốn, con còn mong lập được chiến công. Chắc là trong người con biểu tính chất dòng máu vinh quang của họ Litnhitki, họ ngay từ cuộc chiến tranh giữ nước 1 đan thêm những nhánh nguyệt quế vào vòng vinh quang của nghiệp nước Nga. Con sắp ra trận. Xin cha chúc phước cho con. Tuần qua, trước khi hoàng đế ngự giá ra đại bản doanh, con được bái kiến long nhan. Con vốn sùng bái hoàng đế. Hôm ấy con làm nhiệm vụ cảnh vệ trong cung điện. Hoàng đế cùng Rozienko 2 và khi qua trước mặt con, Người có đưa mắt về phía con rồi mỉm cười bằng tiếng : "Đây là đội ngự lâm vinh quang của trẫm đây. Khi cần trẫm dùng nó để đánh bại con bài của Vinhem 3". Con sùng bái hoàng đế chẳng khác gì nữ học sinh trung học. Tuy con quá hai mươi tám thổi, nhưng con vẫn có thể thu nhận như thế mà chẳng thấy hổ thẹn gì cả. Con rất phẫn nộ vì trong cung có những người đơm đặt bám lên thanh danh trong sáng của hoàng đế như những cái mạng nhện. Con tin những người đó và thể nào tin được. Mấy hôm trước, thiếu chút nữa con nổ súng vào viên đại uý Gromov, vì con có mặt ở đấy mà dám cả gan thốt ra những lời vô lễ về hoàng đế bệ hạ. là đê tiện, và con thẳng vào mặt rằng chỉ có những kẻ có dòng máu nông nô chảy trong người mới hạ mình tung ra những lời đồn nhảm bẩn thỉu như thế. việc xảy ra trước mặt vài sĩ quan nữa. Con điên tiết tới cực độ rút khẩu súng ngắn và định nhả viên đạn vào thằng đốn mạt, nhưng các bạn của con tước mất vũ khí của con. Phải sống trong hoàn cảnh bẩn thỉu như thế nầy, càng ngày con càng cảm thấy nặng nề. Trong các trung đoàn ngự lâm, nhất là trong giới sĩ quan, chẳng làm gì có tinh thần nước chân chính, và ra kể cũng đáng sợ, ngay đến lòng mến hoàng triều cũng có. còn ra tầng lớp quý tộc nữa, mà chỉ là phường lưu manh. Về căn bản dó là nguyên nhân làm cho con cắt đứt với trung đoàn. Con thể nào giao du tiếp xúc với những con người mà con kính trọng. Thôi, có lẽ con thưa với cha như thế là đủ rồi.

Có những chỗ viết có phần tản mạn, xin cha thứ lỗi cho, vì con vội còn phải xếp vali và tới chỗ quan tư lệnh. Cầu mong cha mạnh khỏe. Đến đơn vị con gửi về nhà bức thư tường tận.

Evgeni của cha"

Chuyến xe lửa Vacsava chuyển bánh lúc tám giờ tối. Evgeni xe ngựa ra ga. Petrograd nằm lại sau lưng với những ánh đèn xanh xanh xám xám. Ngoài ga đông nghịt những người, tiếng ầm ầm như vỡ chợ. Phần lớn, là quân nhân. Người phu khuôn vác xếp va- li cho Evgeni xong, nhận vài đồng tiền lẻ, rồi chúc quan lớn lên đường may mắn. Evgeni tháo đai đeo kiếm và áo ca- pôt, cởi giày da, rồi trải lên chiếc ghế dài cái chăn lụa hoa vùng Karpelz. Ở tầng ghế dưới, lão cố đạo gầy gò, mặt nom như người tu đạo cấm dục, ngồi ăn bên cạnh cửa sổ. chiếc bàn bày những thức ăn uống làm ở nhà mang . Lão vừa rũ những mẩu bánh mì vụn vướng chòm râu to sợi, vừa mời ngồi trước mặt ăn. gầy gầy, da ngăm ngăm, mặc đồng phục học sinh trung học.

- Con thử nếm chút xem. Thế nào?

- Xin cám ơn cha.

- Con làm khách quá đấy. Tạng người như con phải ăn nhiều hơn mới được.

- Xin cám ơn cha.

- Con cứ nếm thử cái bánh sữa nầy xem. Còn ngài sĩ quan, có lẽ ngài cũng nếm thử cái chứ?

Evgeni cúi đầu nhòm xuống:

- Cha gọi con phải ?

- Vâng, vâng, - Hai con mắt thầm của người cố đạo nhìn như khoan vào Evgeni. Lão chỉ cười bằng cặp môi mỏng dính sau hàng ria thảm hại, to sợi và ẩm như cỏ mùa tuyết tan.

- Xin cám ơn cha. Con muốn ăn.

- Cần gì phải giữ kẽ như thế. Các thứ đưa được vào miệng chẳng có gì hại cả. Có phải ngài ra đơn vị chiến đấu ?

- Vâng.

- Cầu Chúa che chở cho ngài.

Trong lúc thiu thiu ngủ, Evgeni có cảm tưởng như giọng trầm trầm của lão cố đạo vẳng tới tai từ nơi xa lắm. những thế còn thấy như phải là lão cố đạo bằng cái giọng trầm than vãn nầy, mà là tên đại uý - dắc Gromov.

- Gia đình cha, con có biết , đồng ra đồng vào ít lắm. Bây giờ cha theo các trung đoàn làm công việc rửa tội đây. Nhân dân Nga thể có tín ngưỡng được. Mỗi năm, con biết , đức tin lại càng được củng cố thêm. Tất nhiên cũng có những người xa rời đạo Chúa, nhưng họ đều thuộc giới trí thức, còn người mu- gích vẫn lòng theo Chúa. Phải… Vốn là như thế đấy… - cái giọng trầm thở dài thườn thượt, rồi lại tuôn ra thôi hồi những lời lần nầy còn lọt được vào ý thức của Evgeni nữa.

Evgeni ngủ thiếp . Những điều cuối cùng mà cảm thấy trong lúc còn tỉnh là mùi sơn mới trần toa xe ghép bằng những thanh gỗ hẹp và tiếng kêu bên ngoài cửa sổ:

- Phòng hành lý nhận rồi, còn liên can gì đến tôi nữa!

"Phòng hành lý nhận cái gì thế nhỉ?" - Đầu óc của hoạt động thêm chút nhưng luồng suy nghĩ lại bị đứt quãng lúc nào biết. Sau hai đêm liền ngủ, đánh giấc li bì rất lại sức. Xe lửa chạy khỏi Petrograd được chặng chừng bốn mươi vec- xta Evgeni tỉnh dậy. Bánh xe kêu lạch xạch đều đặn, toa xe lắc lư theo từng đợt lao mạnh của đầu máy. Ở ngăn bên cạnh biết có ai khẽ hát. Ngọn đèn dầu in những cái bóng xiên xiên tím ngắt.

Trung đoàn, nơi viên trung uý Evgeni Litnhitki được phái đến, vừa bị thương vong rất nhiều trong mấy trận vừa qua, và được điều khỏi khu vực chiến đấu để bổ sung người và ngựa.

Trung đoàn bộ đóng tại làng buôn bán lớn tên là Berenhagi. Evgeni bước toa xe xuống ở nhà ga xép lên tuồi. bộ phận quân y dã chiến cũng xuống xe ở đấy.

Evgeni hỏi người bác sĩ xem trạm quân y nầy chuyển đến đâu và được biết rằng trạm nầy được điều từ mặt trận Tây Nam về khu nầy và lập tức lên đường theo tuyến Berenhagi - Ivanovka - Krysovins - Kote. Người bác sĩ to lớn, mặt đỏ như gấc, chẳng có ý gì ngợi khen về các thủ trưởng trực tiếp của ông ta. Ông ta kết lội các sĩ quan tham mưu sư đoàn rồi rũ sù bộ râu, long lanh hai con mắt đầy vẻ tức tối sau cái kính kẹp mũi khung vàng, tuôn ra cho người ngẫu nhiên chuyện với mình nghe tất cả nỗi đắng cay bực bội trong lòng mình.

- Ngài có thể cho tôi nhờ xe đến Berenhagi được chứ? - Evgeni ngắt lời người bác sĩ.

- Trung uý ạ, ngài cứ ngồi lên chiếc xe hai bánh kia. Ngài cứ với chúng tôi. - Người bác sĩ nhận lời và vừa xoay xoay cách suồng sã cái khuy áo ca- pôt của viên trung uý để tìm kiếm đồng tình, vừa cười khồ khồ bằng giọng trầm cố ghìm cho bớt to:

- Trung uý ạ, ngài thử nghĩ xem: chịu lắc hai trăm vec- xta những toa xe chở bò ngựa nầy để về nhởn nhơ vô công rồi nghề ở đây trong khi khu vực mà trạm quân y của tôi vừa rời khỏi có những trận chiến đấu đổ máu ghê gớm, còn lại bao nhiêu là thương binh cần được chúng tôi cấp tốc cứu giúp. - Người bác sĩ nhấn lại mấy tiếng "đổ máu cực kỳ ghê gớm" với giọng khoái trá, quái ác, và trong khi kêu lên, ông ta dằn rất mạnh vào các "gh", "g".

- Vì sao lại có chuyện quái đản vô nghĩa lý như thế? - Viên trung uý hỏi thêm vì lịch .

- Vì sao ấy à? - Người bác sĩ giương hai hàng lông mày bên cái kính kẹp mũi, gầm lên đầy vẻ châm biếm - Cái thói trống đánh xuôi kèn thổi ngược, khờ khạo, ngu xuẩn của các cấp lãnh đạo, đó là vì sao đấy! Cái bọn đê tiện ấy cứ ngồi đấy mà làm tất cả rối tinh rối mù lên. Chẳng có chút năng lực giải quyết gì cả, đúng là có đến khôn ngoan thông thường nữa. Ngài còn nhớ cuốn "Nhật ký người thầy thuốc của Veresaev" 4) chứ? Đúng thế đấy! Chúng mình nhai lại những cái trò đó ở cấp bình phương.

Evgeni đưa tay lên vành mũ chào rồi về phía đoàn vận tải, nhưng sau lưng người bác sĩ vẫn quàng quạc những lời sấm truyền:

- Trung uý ạ, chúng ta thua trong trận chiến tranh nầy thôi! Bị bọn Nhật Bản đánh bại lần rồi mà còn chưa mở mắt ra 5 cứ tưởng như đánh hai thằng địch dễ như trở bàn tay, nhưng đâu có như thế…- Rồi người bác sĩ rầu rĩ lắc đầu, bước qua những vũng nước có váng dầu óng ánh những sắc cầu vồng theo đường sắt.

Trạm quân y đến được Berenhagi trời hoàng hôn. Gió lay những gốc rạ nom như những đám lông cứng vàng vàng. Bên phía trời tây, mây ùn ùn kéo tới, thành gò thành đống. Phần của các đám mây đen lại với ánh tim tím, nhưng xuống tới bên dưới mây mất dần cái màu kỳ quái ấy, đổi sắc, toả ra nền trời sin xỉn như vải thô những ánh tím ngát mung lung rất dịu mắt. Giữa cái đám ộn lên ra hình thù gì nhồi nhét đầy, nom cứ như những tảng băng chỗ tắc sông trong mùa băng trôi, lại có khoảng mây thưa ra, những tia mặt trời hoàng hôn màu da cam đổ ào ào vào lỗ hổng ấy rồi toả ra như nan quạt gãy khúc và xuyên thẳng từ xuống với những đám bốc lên như bụi. Còn ở dưới lỗ hổng ấy, các tia sáng đan lại với nhau, tạo thành cuộc cuồng loạn của các màu sắc quang phổ.

con ngựa hồng bị bắn chết nằm ở gần cái rãnh bên đường. chân sau của nó giơ ngược lên, nom rất man rợ, cá móng sắt mòn mất nửa, lấp loáng. Chiếc xe hai bánh chạy rất xóc làm Evgeni nhảy chồm chồm nhưng vẫn cố nhìn kỹ cái xác ngựa.

Người tải thương ngồi cùng xe với nhổ toẹt bãi nước bọt vào cái bụng trương phềnh của con ngựa, rồi giải thích:

- Thóc đấy cứ tọng nhiều vào… ăn đến bội thực. - ta đưa mắt nhìn viên trung uý, chữa lại, và còn muốn nhổ thêm bãi nước bọt nữa, nhưng lại giữ lễ nuốt , rồi đưa tay áo va- rơi lên chùi miệng. - Ngựa chết mà cũng chẳng buồn đem chôn. Người Đức, họ đâu có như người mình.

- Nhưng tại sao biết được?

Evgeni hỏi bằng giọng hiểu sao đầy vẻ bực bội và trong lúc nầy cũng vô duyên vô cớ ghét cay ghét đáng cái bộ mặt lạnh nhạt, hơi thoáng vẻ vừa kiêu ngạo vừa khinh thị của người tải thương. Khuôn mặt ấy xám xám, tẻ ngắt như cánh đồng tháng chín, khi chỉ còn những cuống rạ và chẳng có chút gì khác những khuôn mặt của hàng ngàn người lính bộ binh mu- gích mà viên trung uý gặp hay đuổi theo con đường từ Petrograd ra mặt trận. Tất cả những người ấy hiểu sao đều như bạc màu, đều có vẻ đần độn ngưng đọng trong những cặp mắt xám, xanh da trời, xanh lá cây hay những màu khác, đều làm người ta nghĩ tới những đồng tiền qua tay nhiều người, đúc lâu ngày.

- Trước chiến tranh tôi từng sống ba năm ở Đức. - Người lải thương thủng thẳng trả lời. Trong giọng của ta lại lộ ra cái vẻ tự đại khinh người mà viên trung uý nhận thấy trong hai con mắt. - Tôi làm việc tại nhà máy thuốc lá Quenisberg - người tải thương vừa bằng giọng chán ngán vừa dùng cái nút dây cương đánh con ngựa nhưng kéo rất khỏe.

- Thôi hãy im lát - Evgeni giọng nghiêm khắc rồi quay lại nhìn cái đầu con ngựa chết với tùm bờm xoã xuống mắt và hàm răng nhe ra trước gió và ánh nắng. Bên chân giơ lên của con ngựa gập lại ở đầu gối, móng luy có bị đóng nứt ra chút, nhưng vành móng vẫn chắc, xám bóng. Viên trung uý nhìn cái chân ngựa với chỗ khớp xương phía móng thon , đoán rằng con ngựa còn non và tốt giống.

Chiếc xe hai bánh chạy long xòng xọc mỗi lúc xa con đường làng mấp mô. Các màu sắc khoảng trời đằng tây mờ gió thổi tan những đám mây đen. Cái chân của con ngựa chết lên đen sì sau toà nhà thờ cụt đầu. Evgeni vẫn dán mắt vào cái chân ấy. Bỗng nhiên có dé nắng tròn chiếu ngay vào con ngựa, cái chân ngựa với đám lông hồng hồng mọc sát mượt đó sáng rực lên, đẹp lạ lùng, như cành cây thần có lá, màu da cam.

Khi tới lối vào Berenhagi, đoàn xe của trạm quân y gặp đoàn xe chở binh lính bị thương.

Chủ chiếc xe đầu là người Belorussia có tuổi, râu cạo nhẵn nhụi. Người ấy bên cạnh con ngựa, những đoạn dây cương làm bằng thừng cuốn tay. gã - dắc mũ, đầu quấn băng, chống khuỷu tay nằm trong xe. Hai con mắt nhắm lại đầy vẻ mệt mỏi, gã nhai bánh mì rồi nhổ ra đám đen đen nhão nhão như cháo. người lính bộ binh nằm sấp sóng sượt bên cạnh gã. Hai bên mông , cái quần rách như xơ mướp phồng lên, cứ cong cong vì máu đọng. Người lính bộ binh ngửng đầu lên, cứ nằm như thế mà chửi cách man rợ. Evgeni lắng nghe giọng chửi bất giác thất kinh: những người tin Chúa nhất cũng thường say sưa nguyện kinh bằng giọng như thế. Trong chiếc xe thứ hai, sáu tên lính bộ binh nằm chen nhau như cá hộp. Trong đám có tên vui mừng hớn hở, nheo cặp mắt sưng mọng, sáng như trong cơn sốt, kể chuyện:

- Hình như sứ thần của hoàng đế chúng nó đến nêu đề nghị ký hoà ước phải. Điều chủ yếu là làm thế nào gặp được con người thành thực. Mình hy vọng nó đến nỗi bịp bợm.

- Khó có chuyện như thế lắm. - Tên thứ hai lắc lắc cái đầu tròn xoe mang những dấu vết có từ lâu của bệnh tràng nhạc.

- Cậu cứ chờ mà xem, Philip ạ, chưa biết chừng đúng là có đến đấy. - Tên thứ ba ngồi quay lưng về phía trước, giọng dịu dàng như dân vùng Vonga.

Trong chiếc xe thứ năm thấy đỏ lòe mấy cái vành mã cát- két - dắc. Ba tên lính - dắc chiếm thoải mái chiếc xe tải rất rộng. Chúng lặng thinh nhìn Evgeni và những bộ mặt khắc khổ đầy bụi, thấy chút bóng dáng nào của cái vẻ phục tùng sợ sệt thường thấy trong hàng ngũ.

- Chào bà con đồng hương! - Viên trung uý chào ba gã - dẳc.

- Chúc ngài khỏe mạnh. - Gã - dắc đẹp trai lông mày rậm, có hàng ria trắng như bạc, ngồi cạnh chủ xe, trả lời uể oải.

- Trung đoàn thế nào? - Evgeni cố nhìn con số cái lon vai màu lam của gã - dắc.

- Trung đoàn mười hai.

- Trung đoàn của các bây giờ ở đâu?

- Chúng tôi thể biết được.

- Thế các bị thương ở đâu?

- Ở gần cái làng kia, xa đâu.

Ba gã - dắc thầm với nhau biết những gì, rồi gã nhàng đưa bên tay lành lên đỡ bên tay bị thương buộc bằng miếng vải thô, nhảy xe xuống.

- Thưa quan lớn, xin quan lớn hượm cho lát. - nâng rất cẩn thận bên tay bị đạn bắt đầu mưng mủ, vừa dận hai bàn chân đất mặt đường; vừa mỉm cười với Evgeni.

- Quan lớn có phải là người trấn Vosenskaia ? Có phải là công tử Litnhitki ạ?

- Phải phải.

- Chúng tôi cũng đoán là như thế. Thưa quan lớn, quan lớn có thể cho xin ít thuốc hút được ? Quan lớn hãy vì Chúa mà thết chúng tôi chầu. có thuốc hút chúng tôi chết mất!

Gã dựa tay vào cái thành sơn màu của chiếc xe hai bánh, bên cạnh. Evgeni lấy hộp thuốc lá ra.

- Xin quan lớn cho độ mươi điếu tốt quá. Chúng tôi có ba em cơ. - Gã - dắc mỉm cười van lơn.

Evgeni còn bao nhiêu thuốc dốc cả vào tay gã - dắc, bàn tay nâu xịt, to đến là to. Cho xong hỏi:

- Trung đoàn có nhiều người bị thương ?

- Chừng hai chục.

- Thương vong nhiều lắm à?

- Chết trận nhiều lắm. Xin quan lớn bật cho cái lửa. Cám ơn quan lớn! - Gã - dắc đứng lại hít hơi, rồi kêu với theo - Ở thôn Tatarsky, gần trang trại của quan lớn ấy, hôm nay bị giết mất ba. Lần nầy em - dắc đại bại.

Gã khoát tay rồi đuổi theo chiếc xe của gã. Gió thổi phần phật chiếc áo va- rơi ka- ki thắt dây lưng.

Viên trung đoàn trưởng trung đoàn Evgeni được cử đến công tác ở Berenhagi trong nhà lão cố đạo. Vào đến bãi làng viên trung uý chào từ biệt người bác sĩ tốt bụng dành cho chỗ chiếc xe quân y hai bánh, rồi vừa vừa phủi bụi chiếc áo quân phục. gặp ai cũng hỏi trung đoàn bộ đóng ở đâu. lão quản có bộ râu rậm đỏ như lửa dẫn lính tuần từ phía trước tới. Lão đừa tay lên vành mũ chào viên trung uý, trả lời câu hỏi và chỉ ngôi nhà nhưng chân vẫn bước. Ngôi nhà của trung đoàn bộ lặng tờ như mọi ban chỉ huy đóng xa tuyếl lửa. Vài gã văn thư chúi đầu xuống chiếc bàn rộng. viên đại uý có tuổi cười trong ống dây dã chiến với người chuyện với . Những con ruồi vo ve các khung cửa sổ của căn nhà rộng thênh thang.

Những tiếng chuông điện thoại xa rên rỉ như tiếng muỗi. tên lính cần vụ dẫn viên trung uý tới gặp trung đoàn trưởng ở nhà. Viên đại tá tiếp Evgeni ở phòng ngoài cách chẳng có gì là thân thiện. Ông ta cao lớn, dưới cằm có vết sẹo hình tam giác, mặt mày hiểu sao đầy vẻ buồn phiền.

- Tôi là trung đoàn trưởng. - Ông ta trả lời câu hỏi rồi sau khi nghe viên trung uý báo cáo có vinh dự được tới chịu quyền chỉ huy của ông ta, bèn chẳng chẳng rằng, đưa tay mời Evgeni vào phòng trong. Ông ta bước vào, đóng cửa lại rồi đưa tay lên vuốt tóc, cử chỉ nom vô cùng mệt mỏi. Ông ta giọng nhàng, tẻ nhạt:

- Hôm qua lữ đoàn bộ cũng truyền đạt cho chúng tôi biết về việc nầy. Mời ngài ngồi.

Ông ta hỏi han Evgeni về công tác trước kia, về tin tức ở kinh đô về đường xá. Suốt trong cuộc chuyện ngắn ngủi giữa hai người, ông ta ngước mắt lên nhìn người chuyện với mình lần nào, cặp mắt cứ như bị mệt mỏi rã rời kéo trĩu xuống.

"Chắc hẳn ông tướng nầy vừa bị mẻ ra trò ngoài mặt trận. Mệt mỏi thẫn thờ như cái xác ấy", - Evgeni nhìn vầng trán cao có vẻ rất thông minh của viên đai tá và bỗng có ý nghĩ thương hại. Nhưng viên đại tá đưa đầu cán gươm lên gãi gãi chỗ tinh mũi, như muốn làm cho viên trung uý vỡ mộng:

- Trung uý hãy làm quen với em sĩ quan. Ngài biết , tôi ngủ ba đêm liền. Ở cái nơi khỉ ho cò gáy nầy, ngoài quân bài chai rượu ra chẳng còn làm gì được nữa đâu.

Evgeni đưa tay lên vành mũ chào, nụ cười môi chứa đựng cả khinh bỉ đến cực độ. bỏ ra rồi mà còn bực bội nhớ lại cuộc gặp mặt và cứ tự giễu mình về những ý nghĩ kính trọng bất giác nảy ra trong lòng trước vẻ mệt mỏi và vết sẹo cái cằm rộng của viên đại tá.

--- ------ ------ ------ -------

1 Tức là cuộc chiến tranh Nga Pháp năm 1812, lần đó quân Nga đánh bại quân Napôlêông (ND).

2 (1859 - 1924) chính khách phản động thời Nicolai đệ nhị, hồi nầy làm chủ tịch viện Duma (ND).

3 Tức Vinhem 11 (1859 - 1941). Hoàng đế nước Đức, thoái vị ngày 28- 11- 1919 (ND).

4 (1867 - 1945) tác giả Nga theo chủ nghĩa thực. Tác phẩm nổi tiếng của ông "Nhật ký người thầy thuốc" miêu tả nỗi khổ tâm, lòng hoài nghi của người thầy thuốc trẻ trong chế độ cũ (ND).

5 Chỉ cuộc chiến tranh Nga - Nhật (1904 - 1905) trong đó quân Nga bị đại bại (ND).

Sông Đông Êm Đềm
Chương 69​

Sư đoàn nhận được nhiệm vụ vượt sông Styra rồi tiến vào hậu phương của địch ở gần Lovichtri.

Trong vài ngày, Evgeni kịp làm quen dần với đám sĩ quan trong trung đoàn. Hoàn cảnh chiến đấu mau chóng lôi cuốn , xua khỏi tâm hồn thói quen sống an nhàn và mơ mộng hoà bình.

Sư đoàn hoàn thành rất xuất sắc cuộc chiến đấu vượt sông. Họ đánh vào sườn bên trái binh đoàn khá lớn của địch rồi tiến vào hậu phương của chúng. Ở gần Lovichtri, quân Áo có kỵ binh Hungary hiệp đồng tác chiến, định chuyển sang phản công, nhưng chúng bị các đại đội pháo - dắc quét sạch bằng đạn ghém. Các đại đội kỵ binh Hungary triển khai xong lại phải rút lui hỗn loạn, và bị tiêu diệt dưới hoả lực súng máy bắn lướt sườn, sau lưng họ lại còn có quân - dắc truy kích.

Evgeni cùng trung đoàn của tham gia trận phản xung phong. Sư đoàn của bám sát gót quân địch rút lui. Trung đội ba do Evgeni chỉ huy có tên - dắc bị giết và bốn tên bị thương.

Viên trung uý cố giữ vẻ bình tĩnh nét mặt để cho ngựa chạy qua chỗ Losenov và chỉ mong sao nghe thấy cái giọng nhẻ khàn khàn của người lính. Losenov là gã - dắc còn trẻ, mũi gồ người trấn Kratnokaskaia. Con ngựa bị bắn chết nằm đè lên người gã. Gã bị thương ở cánh tay, cứ phải nằm yên đấy mà nhe răng ra van những toán - dắc phi ngựa qua:

- Các em thân mến ơi, đừng bỏ mình? Kéo giúp mình ra, các em thân mến…

Giọng kêu van khe khẽ ngắc ra vì đau nghe đến là thê thảm. Nhưng lòng dạ bọn - dắc phi ngựa qua còn rối bời như thế làm sao có được niềm trắc , mà dù có chăng nữa, lý trí cũng chẳng để cho thương hại ấy lộ ra, cũng phải luôn luôn nén nó xuống. Trung đội cho ngựa bước chừng năm phút để những con ngựa chạy thở như kéo bễ được lát lấy lại hơi. Những đại đội kỵ binh Hungary tháo chạy toán loạn cách họ chừng nửa vec- xta. Giữa những chiếc áo vét viền lông rất đẹp của họ thấp thoáng những chiếc áo quân phục màu xám xanh của bộ binh. Đoàn xe vận tải của quân Áo bò đường cống đồi. Những phát đạn ghém tuôn ra những đám khói trắng đục như sữa bên những chiếc xe như để từ biệt. Ở chỗ nào đó bên trái có đại đội pháo nhả đạn với tốc độ nhanh vào đoàn xe vận tải. Những tiếng rền vang dội chạy rần rần khắp cánh đồng, gây ra rất nhiều tiếng vọng từ khu rừng gần đấy.

Trung tá Safronov dẫn đầu sư đoàn ra lệnh cho ngựa chạy nước kiệu. Ba đại đội tản ra, kéo dài đội hình, tiến nước kiệu nặng. Dưới các chàng kỵ sĩ những con ngựa lảo đảo, mồ hôi sủi bọt, rơi xuống từng đám như những đoá hoa hồng vàng vàng. Đêm ấy, họ đóng quân trong ngôi làng .

Mười hai sĩ quan của trung đoàn chen chúc trong căn nhà . Mệt mỏi tưởng đứt hơi, chưa được miếng nào vào bụng, họ lăn ra ngủ. Gần nửa đêm xe nhà bếp dã chiến mới đến. Viên thiếu tá Trubov xách về cà mèn súp bắp cải. Mùi súp béo ngậy làm các sĩ quan tỉnh dậy cả, và mười lăm phút sau, mắt còn sưng vù, bọn sĩ quan chẳng chẳng rằng, ăn ngốn ngấu như thần trùng để bù lấy phần sức lực hao tổn trong hai ngày chiến đấu. Sau bữa ăn khuya khoắt như thế, chẳng còn ai nghĩ đến ngủ nghê. Các sĩ quan ăn nặng bụng, ngả người xuống những tấm áo khoác bằng dạ hay những đống rơm hút thuốc.

Thượng uý Kalmykov là viên sĩ quan thấp thấp, người tròn xoay. riêng cái tên, mà cả khuôn mặt cũng mang những đặc điểm của dòng máu Mông cổ. vừa vừa hoa tay múa chân rất dữ:

- Cuộc chiến tranh nầy đâu phải nổ ra cho mình tham gia. Mình ra đời muộn mất chừng bốn thế kỷ. Cậu có biết , Petre. - Kalmykov với viên trung uý Cherinchev, nhưng trong từ "Petro, phát chệch "o" thành "e" nặng. - Mình sống được tới khi cuộc chiến tranh nầy chấm dứt đâu.

Thôi bỏ những chuyện tướng số ấy , giọng Cherinchev ồm ồm dưới tấm áo khoác bằng dạ.

- Chẳng có tướng số gì đâu. Kết cục ấy là do tiền định. Mình vốn có chứng di truyền cách đại 1. Vì thế mình ở đây chỉ là người thừa. Hôm nay, trong khi tiến công dưới hoả lực địch, mình điên tiết run bắn cả người. Hễ trông thấy địch là mình chịu nổi. Cái cảm giác thổ tả ấy cũng ngang với sợ hãi. Chúng nó ở cách mình hàng mấy vec- xta, nã pháo vào mình, còn mình ngồi lưng con ngựa, cứ như con vịt trời đồng cỏ trước mũi súng của thằng thợ săn nhằm vào mình.

- Ở Kupalka tôi có được xem khẩu lựu đạn pháo của quân Áo. Trong các ngài có ai được thấy chưa, thưa các ngài? - Viên trung uý Atamantrukov vừa hỏi vừa thè lưỡi liếm những miếng thịt hộp vụn vướng hàng ria hung tung, tỉa theo kiểu .

- là tuyệt vời! Riêng bộ phận nhằm là cả cơ cấu, vượt mức hoàn thiện. - Viên thiếu uý Trubov trầm trồ nhận xét. kịp đánh sạch cà- mèn xúp thứ hai.

- Tôi cũng được trông thấy, nhưng tôi cảm tưởng của tôi đâu. Về pháo binh tôi là thằng ngoại đạo. Theo tôi loại pháo nào cũng chỉ là pháo, chuyên ngáp ruồi.

- Tôi ghen tị với những con người xưa kia chiến đấu với những phương tiện nguyên thuỷ, - Kalmykov tiếp, nhưng lần nầy với Evgeni. - Trong cuộc chiến đấu đàng hoàng thẳng thắn, chém giết địch, dùng thanh gươm xả con người ra làm đôi, chuyện ấy tôi hiểu được. Ngoài ra chẳng còn biết quỷ quái gì nữa - Trong những cuộc chiến tranh tương lai, vai trò của kỵ binh chỉ là con số .

- đúng hơn còn có kỵ binh nữa.

- Chà, đó mới chỉ là giả thuyết?

- Chuyện ấy còn gì đáng nghi ngờ nữa.

- Nầy, Cherinchev ạ, thể nào lấy máy móc thay cho con người được đâu. Tuyệt đối là như thế.

- Mình về con người, mà về con ngựa. Mô- tô hoặc ô- tô thay con ngựa.

- Mình thử hình dùng ét- ca- đơ- rông 2 ô- tô.

- là nguy xuẩn! - Kalmykov phát cáu. - Ngựa còn phục vụ cho các đạo quân. hoang đường phi lý! Hai ba trăm năm nữa ra sao, chúng ta còn chưa biết, còn như ngày nay trong bất kỳ trường hợp nào, kỵ binh…

- Nầy ông Dmitri Donskoi 3 ơi, nếu người ta đào chiến hào làm vành đai vây quanh mặt trận ông làm thế nào? Hả? Thế nào, trả lời !

- Mở đột phá khẩu, đột kích, biệt kích thọc sâu vào hậu phương quân địch, đó là công việc của kỵ binh.

- Chỉ lung tung.

- Thôi các ngài ạ, đến lúc ấy chúng ta thấy.

- Chúng mình ngủ thôi.

- Nầy các ngài ạ, đến lúc cắt đứt câu chuyện rồi đấy, nhiều người muốn ngủ đấy.

Cuộc tranh cãi sôi nổi lát rồi lắng . Có người ngáy và thở như huýt sáo dưới áo choàng dạ. Evgeni tham gia câu chuyện. nằm ngửa, hít cái mùi hăng hắc của lớp rơm lúa mạch đen lót dưới lưng. Kalmykov làm dấu phép rồi nằm xuống bên cạnh.

- Trung uý ạ, ngài thử chuyện với thằng lính tình nguyện Buntruc mà xem. Nó ở ngay trung đội của ngài đấy. thằng hay lắm!

- Hay như thế nào? - Evgeni vừa hỏi vừa xoay lưng về phía Kalmykov.

- thằng - dắc mà biến thành người Nga. Nó sống ở Moskva. thằng thợ quèn mà chẳng có vấn đề gì nó biết. thằng cực kỳ liều lĩnh nhưng bắn súng máy tuyệt vời.

- Chúng mình ngủ thôi, - Evgeni .

- Nào, ngủ, - Kalmykov nghĩ về chuyện gì riêng. trả lời và vừa ngọ nguậy mười đầu ngón chân, vừa cau mày ra vẻ biết mình có lỗi - Trung uý ạ, ngài thứ lỗi cho tôi nhé, hai chân tôi nó cứ xông lên cái mùi như thế nầy… Ngài có biết , ba tuần liền được tháo ủng, bít tất mủn ra vì mồ hôi… là kinh tởm, ngài cũng biết đấy! Phải kiếm lấy vải bọc chân ở chỗ bọn - dắc mới được.

- sao đâu, - Evgeni lầu bầu rồi thiếp dần.

Evgeni quên câu chuyện với Kalmykov, nhưng ngay hôm sau có dịp làm cho gặp người lính tình nguyện Buntruc. Trời vừa tảng sáng viên đại đội trưởng ra lệnh cho trinh sát và nếu có thể bắt liên lạc với trung đoàn bộ binh tiếp tục tấn công ở sườn bên trái. Trong lúc còn tranh tối tranh sáng, Evgeni dò dẫm khắp cái sân, giữa những tên - dắc nằm ngủ ngổn ngang, để tìm gã hạ sĩ của trung đội.

- Cắt cho tao năm thằng - dắc trinh sát. Bảo chúng nó thắng cho tao con ngựa. Nhanh lên.

Năm phút sau có gã - dắc thấp thấp tới ngưỡng cửa căn nhà .

- Bẩm quan lớn. - ta với viên trung uý bỏ thuốc lá vào hộp, - hạ sĩ cắt tôi trinh sát vì chưa đến phiên tôi. Quan lớn cho phép tôi có được ?

- Mày muốn lập công à? Mới phạm tội gì phải ? - Viên trung uý vừa hỏi vừa cố nhìn mặt gã - dắc trong bóng tối xám xám.

- Tôi phạm tội gì cả.

- sao, cho mày . - Evgeni quyết định rồi đứng dậy.

- Nầy, thằng kia! - Gã - dắc quay ra, nhưng Evgeni gọi với theo. - Quay lại đây?

Gã kia bước tới.

- Mày ra bảo thằng hạ sĩ…

- Họ của tôi là Buntruc, - Gã - dắc ngắt lời .

- Lính tình nguyện à?

- Vâng.

- ra bảo hạ sĩ, - Evgeni luống cuống phút, rồi trấn tĩnh được và lại, - bảo … Nhưng thôi được, , để tự tôi bảo cũng được.

Bóng tối tan dần. Đội trinh sát ra khỏi cái làng , vượt qua những vọng tiêu và tuyến cảnh giới, tiến theo hướng cái làng được ghi bản đồ.

Sau khi được nửa vec- xta, viên trung uý cho ngựa chuyển sang bước .

- Lính tình nguyện Buntruc!

- Có tôi.

- Mời lại đây.

Buntruc cho con ngựa hạng bét của ta tiến lên ngang con ngựa thuần giống của viên trung uý.

- người trấn nào thế? - Evgeni vừa hỏi vừa nhìn kỹ hình trông nghiêng của khuôn mặt lính tình nguyện.

- Novocherkaskaia.

- Tôi có thể biết lý do thúc đẩy tình nguyện vào lính được ?

- Vâng sao, - Buntruc kéo dài giọng trả lời với vẻ hơi có chút giễu cợt rồi nhìn viên trung uý bằng cặp mắt rất đanh, phớt phớl màu xanh lá cây. Mắt ta nhìn chớp với vẻ rất kiên định. - Tôi muốn tìm hiểu nghệ thuật quân . Tôi muốn nắm được nghệ thuật quân .

- Muốn vậy có những trường quân .

- Vâng, vẫn có.

- Thế vì sao lại làm thế nầy?

- Đầu tiên tôi muốn thử với thực tế xem sao . Lý luận đến sau.

- Trước chiến tranh làm nghề gì?

- Tôi làm thợ.

- làm việc ở đâu?

- Ở Peterburg, Rostov sông Đông, ở nhà máy chế tạo vũ khí Tula… Tôi muốn xin được chuyển sang đội súng máy.

- quen với súng máy rồi à?

- Tôi có biết các kiểu Sốt, Bécchiê, Málxen, Maxim, Hotkít, Bécman, Uýchoơ, Liuít, Sáclốt.

- Chà chà… Tôi thưa với quan trung đoàn trưởng.

- Xin quan lớn thưa giúp cho.

Viên trung uý quay sang nhìn lần nữa cái thân hình cao lớn nhưng chắc nịch của Buntruc, cái thân hình hao hao gợi lên hình ảnh của cây ca- ra- ít vùng sông Đông. Chẳng có gì đập vào mắt, chẳng có gì đặc biệt cả đều bình thường, chỉ có cái cằm nhô mạnh ra và cặp mắt nhìn dễ bắt người ta phải quay làm cho khuôn mặt Buntruc có điểm phân biệt được với muôn vàn khuôn mặt khác.

Buntruc hay cười, mỗi khi cưởi hai bên mép nhăn lại, nhưng hai con mắt vẫn vì cười mà dịu chút nào, vẫn giữ nguyên cái ánh sáng đùng đục nó làm người ta rất khó gần. Khắp người Buntruc đều nghèo màu sắc, đều lạnh lùng, kín đáo, đúng là cây ca- ra- ít, thứ cây mọc thẳng đứng, rắn như thép, mọc đất chất đầy sỏi cát của vùng sông Đông ảm đạm thê lương.

Hai người cùng cưỡi ngựa bên nhau lát, chẳng ai gì cả.

Hai bàn tay to bè bè của Buntruc đặt chỗ mũi yên màu xanh lá cây tróc sơn. Evgeni lấy ra điếu thuốc và trong khi châm húl bằng que diêm do Buntruc đánh, cảm thấy bàn tay Buntruc có cái mùi mồ hôi ngựa ngọt ngọt như mùi nhựa chưng Những đám lông hai mu bàn tay ấy mọc dầy như lông ngựa. Evgeni bất giác muốn vuốt vuốt những đám lông ấy. nuốt hơi khói đắng và :

- hãy cùng với gã - dắc nữa theo con đường mòn bên trái kia ra khỏi rừng. Có trông thấy ?

- Vâng.

- Nếu trong khoảng nửa vec- xta mà gặp bộ binh của ta quay trở lại.

- Xin tuân lệnh.

Hai người cho ngựa chạy nước kiệu. Những cây bạch dương giống "bạn " mọc thành đám sin sít, tách rời hẳn khu rừng.

Phía sau đám bạch dương, những cây thông lùn choằn choằn làm khổ con mắt với cái màu lá vàng vàng vui vẻ chút nào, những khoảng cây thưa thớt, loăn xoăn, những bụi rậm bị nghiền nát dưới những bánh xe vận tải của quân Áo. Ở bên phải, đằng xa kia, tiếng ầm ầm của hoả lực pháo binh đè nén mặt đất, nhưng ở đây trong đám bạch dương nầy, khí sao mà êm ả… Đất thoả chí uống sương mai. Tất cả các thứ cỏ đua nhau nở hoa xum xuê, hồng hồng, tươi thắm, nở xô bồ lúc sắp sang thu để báo trước cái chết sắp tới của hoa, Evgeni cho ngựa đứng lại bên cây bạch dương , dùng ống nhòm quan sát ngọn núi gồ lên như cái bướu sau cánh rừng. con ong xòe cánh đến kiếm mật đầu cán gươm của .

- Ngu xuẩn - Buntruc nhận xét cái sai lầm của con ong, khẽ , giọng thương hại.

- Cái gì hử? Evgeni buông ống nhòm xuống.

Buntruc đưa mắt chỉ cho xem con ong. Evgeni mỉm cười.

- Mật nó gây đắng đấy. thấy thế nào?

phải là Buntruc trả lời . biết từ chỗ nào, sau đám thông đằng xa có khẩu súng máy khạc đạn với những tiếng chối tai như con chim ác là, xé tan bầu khí yên lặng.

Những viên đạn rú lên, xuyên rào rào vào đám bạch dương. cành cây bị đạn cứa đứt quay lộn, ngả nghiêng rồi rơi xuống bờm con ngựa của viên trung uý.

Cả nhóm miệng quát tay quật thúc ngựa phi về cái làng . Sau lưng họ, khẩu súng máy của quân Áo bắn loạt hết sạch băng đạn, lần nào dừng lại lấy hơi.

Sau hôm ấy, Evgeni còn có nhiều dịp gặp lính tình nguyện Buntruc, và lần nào cũng phải kinh ngạc trước ý chí quật cường nó làm sáng hai con mắt đanh thép của Buntruc. chỉ có thể ngạc nhiên mà thể nào đoán ra điều gì sau cái vẻ kín đáo khó hiểu nó phủ lên khuôn mặt con người bề ngoài nom bình thường như vậy, chẳng khác gì bóng mây. Mà Buntruc cũng tựa như chẳng bao giờ hết ý mình, bao giờ cũng có nét cười in chặt lên hai bên mép kiên định, bao giờ cũng như theo con đường ngoằn ngoèo quanh chân lý mà chỉ mình biết.

Buntruc được chuyển sang đội súng máy. Chừng mươi ngày sau (hôm ấy trung đoàn được nghỉ ngày đêm). Evgeni tới chỗ viên đại đội trưởng đuổi kịp Buntruc. Buntruc qua cái nhà kho cháy trụi, vừa vừa nghịch nghịch, vung vẩy bàn tay trái.

- A- a, lính tình nguyện?

Buntruc quay đầu lại, đưa tay lên vành mũ chào rồi đứng tránh sang bên đường.

- đâu đây? - Evgeni hỏi.

- Tôi lên gặp ngài đội trưởng.

- Có lẽ chúng ta cùng đường.

- Vâng, có lẽ thế.

Hai người dãy phố của cái làng bị phá tan hoang, và cùng nín lặng lát. Có những người lăng xăng bận rộn trong những sân nhà gần những cái nhà kho, hiếm hoi còn nguyên vẹn, số kỵ binh qua qua lại lại. Chiếc xe nhà bếp dã chiến bốc khói nghi ngút ngay giữa phố với hàng dài những gã - dắc chờ đến lượt lĩnh khẩu phần. Mưa rơi lâm râm xuống đầu mọi người.

- Thế nào, vẫn nghiên cứu chiến tranh chứ? - Evgeni liếc nhìn Buntruc hơi lui về phía sau rồi hỏi.

- Vâng… tôi vẫn nghiên cứu.

- định sau chiến tranh làm gì? - hiểu sao Evgeni hỏi như thế, và cứ nhìn hai bàn tay lông lá của người lính tình nguyện.

- Ai trồng dưa được dưa, trồng đậu được đậu, còn tôi… tôi còn chờ xem - Buntruc nheo mắt trả lời.

- Nên hiểu ý như thế nào?

- Thưa trung uý, ngài có biết câu phương ngôn: (hai con mắt Buntruc càng ti hí và càng sắc) "Kẻ nào gieo gió gặt bão" ? Vấn đề là như thế đấy.

- đừng có ví với von, hãy hơn .

- Như thế cũng rồi. Xin tạm biệt trung uý, tôi phải rẽ sang trái.

Buntruc đưa những ngón táy lông lá lên lưỡi trai chiếc mũ cát- két - dắc rồi rẽ sang trái.

Viên trung uý nhún vai, đưa mắt nhìn theo Buntruc rất lâu.

" hiểu nó là thằng như thế nào, nó cố ý lập dị hay chỉ là thằng cha có những ý nghĩ kỳ quặc!" - Evgeni vừa bực bội nghĩ thầm vừa bước vào căn hầm sạch ngăn nắp của viên đại đội trưởng.

--- ------ ------ ------ -------

1 Chứng di truyền xuất cách đời hoặc nhiều đời (ND).

2 Đại đội kỵ binh (ND).

3 (1380 - 1389) vị hùng dân tộc Nga, năm 1350 đánh bại đại quân Tarta ở vùng sông Đông đặt cơ sở cho việc giải phóng người Nga khỏi ách thống trị của người Tarta (ND).