Sông Đông Êm Đềm
Chương 60​

Các tráng đinh - dắc bị gọi vào lính đợt hai của thôn Tatarsky và các thôn lân cận từ giã gia đình hôm trước hôm sau nghỉ đêm ở thôn Eia. Bọn - dắc cuối thôn ở chung với bọn đầu thôn. Vì thế Petro Melekhov, Anikey, Khristonhia, Stepan Astakhov, Tomilin Ivan và số gã khác cùng ở nhà. Chủ nhà là ông lão cao lớn, già lụ khụ, trước kia có tham gia cuộc chiến tranh Thổ nhĩ kỳ. Cụ bắt chuyện với họ. Bọn lính - dắc trải thảm cả trong bếp lẫn ở nhà trong, nằm xuống sáp ngủ và hút điếu thuốc cuối cùng trước khi chợp mắt.

- Nầy các thầy quyền, có lẽ ra trận phải ?

- Ra trận đấy, bố già ạ.

- Có lẽ đánh trận lần nầy giống lần chiến tranh Thổ nhĩ kỳ đâu. Vì bây giờ người ta dùng những vũ khí lợi hại lắm.

- Cùng duộc thôi. Cũng là những của thổ tả như nhau thôi. Trong cuộc chiến tranh Thổ nhĩ kỳ họ đưa nhân dân nướng lần nầy cũng lại như thế, - Tomilin lầu bầu, biết chàng có chuyện bực dọc với ai.

- Nầy bạn thân mến ạ, năng đến là hồ đồ. Chiến tranh lần nầy khác đấy.

- Tất nhiên thế rồi, - Khristonhia ngáp dài, lấy móng tay gảy tàn thuốc, lười nhác tán thành.

- Đằng nào chúng mình cũng phải đánh đấm, - Petro cũng ngáp dài rồi đưa tay lên miệng làm dấu phép và kéo áo ca- pôt lên trùm đầu.

- Các con ạ, lão muốn xin với các con điều nầy nhé. Lão chân thành xin các con nhớ lấy điều lão , - Ông lão .

Petro hất tà áo ca- pôt, lắng nghe.

- Các con hãy nhớ lấy điều nầy: nếu muốn giữ lấy tính mạng của mình, nếu muốn ra khỏi cuộc chiến tranh đầy chết chóc được nguyên vẹn phải giữ cho đúng chân lý của con người.

- Chân lý như thế nào? - Stepan nằm sát mép tấm thảm cất tiếng hỏi. Nụ cười của ta đầy vẻ hoài nghi.

Từ ngày nghe tin chiến tranh bùng nổ. Stepan bắt đầu lấy lại được nét cười. Chiến tranh hấp dẫn ta, tình hình hoảng loạn chung và những nỗi đau khổ của người khác tưởng chừng xoa dịu nỗi đau khổ của chính ta.

- Chân lý là như thế nầy nầy: trong chiến tranh chớ lấy cái gì của người khác, là . Tuyệt đối được động đến đàn bà, ngoài ra còn phải thuộc bài kinh cầu nguyện như thế nầy.

Bọn - dắc ngọ nguậy, cùng nhao nhao.

- Bây giờ chỉ mong của mình khỏi mất, còn nghĩ gì được đến của người khác.

- Còn đàn bà tại sao lại được động đến? Chỉ là chuyện ngớ ngẩn. Việc ấy tôi thấy thể giữ được đâu. Còn bài kinh sao?

- Làm thế nào mà nhịn được?

- Đằng nào cũng thế thôi.

- Còn bài kinh cầu nguyện thế nào hả cụ?

Cặp mắt ông lão nghiêm hẳn lại, cụ trả lời chung tất cả mọi người:

- Đàn bà dù sao cũng được động tới. Dứt khoát được. Nếu nhịn được hoá điên hoá rồ hoặc bị thương vì gươm đạn. Hối hận muộn. Còn bài kinh cầu nguyện lão cho các con biết. Lão có mặt từ đầu đến cuối trong cuộc chiến tranh Thổ nhĩ kỳ, cái chết lúc nào cũng lủng lẳng vai như cái túi dết, nhưng lão vẫn sống chính là nhờ bài kinh cầu nguyện nầy đấy ông lão vào nhà trong, lục lọi dưới cái ổ để hình thánh rồi mang ra tờ giấy cũ quá thành mầu nâu.

- Đây. Các con dậy mà chép . Có lẽ sáng mai gà chưa gáy lên đường rồi chứ gì?

Ông lão đặt tờ giấy lên bàn, lấy tay vuốt loạt soạt cho phẳng rồi bỏ ra ngoài. Anikey là người ngồi dậy trước tiên. Gió luồn que khe cửa thổi vào ngọn đèn, in những cái bóng chỗ sẫm chỗ nhạt lên bộ mặt nhẵn thín như mặt đàn bà của . Trừ Stepan, tất cả mọi người đều ngồi dậy chép. Anikey chép xong trước tất cả mọi người bèn xé lấy tờ giấy trong quyển vở, vo tròn lại buộc vào dây đeo cổ, phía thánh giá. Stepan đưa đưa lại bàn chân, chế Anikey:

- Thế là cậu sắp sẵn cho loài rận chỗ nương thân rồi đấy. Chúng nó thể nào sống dây đeo thánh giá được. Nhưng nay cậu xây cho chúng nó cơ ngơi bằng giấy rồi. Chà!

- Nầy, hùng rơm vừa chứ, tin im cái miệng ! - Ông lão nghiêm nét mặt ngắt lời Stepan. - Chớ có gây trở ngại cho người khác và chớ có phỉ báng tín ngưỡng. Cũng phải biết thẹn chứ, và làm như thế là có tội đấy!

Stepan mỉm cười, gì nữa. Để khí đỡ căng thẳng. Anikey hỏi ông lão:

- Trong bài kinh cầu nguyện có chỗ về thương và tên là nghĩa thế nào hả bố già?

- Bài kinh cầu nguyện lúc xung phong hãm trận phải được soạn ra trong thời đại ngày nay của chúng ta đâu. Mồ ma ông cụ đẻ ra lão được ông tam đại của cụ truyền cho rồi. Và có lẽ bài kinh còn được soạn ra trước nữa kia. Thời xưa người ta vốn là đánh nhau bằng thương và cung tên mà.

Mọi người tuỳ ý lựa chọn, ai thích bài nào chép bài nấy.

KINH CẦU NGUYỆN TỴ SÚNG ĐẠN

Lạy Chúa tôi, cầu Người ban phước lành. núi có khối đá trắng, ngó tựa con ngựa. Nước thấm đặc khối đá cũng như tên và đạn xuyên đặng người tôi, nô lệ của Thượng đế, đồng bạn tôi và con chiến mã của tôi. Cũng như búa đập xuống đe lại nảy lên, cầu khiến cho đạn cũng nảy khỏi người tôi. Cũng như cái cối xay quay, cầu khiến cho mũi tên cũng quay tít, tới đặng người tôi. Mặt trời mặt trăng xưa nay hằng sáng, cũng như tôi, nô lệ của Thượng đế, nhờ đó mà hằng tráng kiện. Phía sau trái núi có toà lâu đài toà lâu đài nầy bị đóng chặt cửa. Tôi ném những cái khoá xuống biển, xuống dưới khối dá trắng nóng bỏng Anto. Dù là phù thuỷ nam hay phù thuỷ nữ, dù là thầy tu hay ni , ai trông thấy đặng khối đá ấy. Nước khá chảy khỏi đại dương, cát vàng khá đêm, cũng như tôi, nô lệ của Thượng đế, ai khá dùng gì mà bắt đặng. Nhân danh đức Chúa cha, đức Chúa con và Thánh thần, Amen!

KINH CẦU NGUYỆN TỴ GIAO CHIẾN

Có đại dương, đại dương ấy có khối đá trắng Allto. khối đá Anto có người đàn ông bằng đá ở đấy muôn ngàn đời, cầu lấy cái áo bằng đá che cho tôi, nô lệ của Thượng đế, cùng các đồng bạn của tôi, từ phương đông cho tới phương đoài, từ dưới đất cho tới trời, đặng tỵ kiếm nhọn gươm sắc, tỵ mũi giáo mũi mác, tỵ những cây lao có hơ lửa và hơ lửa, tỵ dao găm, búa rìu và pháo đạn, tỵ đạn chì và các thứ vũ khí bách phát bách trúng, tỵ mọi thứ tên, dù là lông đại bàng hay lông thiên nga, lông ngỗng hay lông hạc, lông gà hay lông quạ, tỵ những trận chiến đấu với quân Thổ nhĩ kỳ, tỵ quân Krmn và quân Áo, tỵ những kẻ địch truy kích người Tarta và người Ladvia, người Đức, người Silin và người Kalmys. Cầu các Đức cha chí thánh và thần lực trời che chở cho tôi, kẻ nô lệ của Thượng đế. Amen.

KINH CẦU NGUYỆN KHl XUNG PHONG HÃM TRẬN

Lạy Đức mẹ chí tôn vô nhiệm nguyên tội rà Chúa Giê- su của chúng tôi. Cầu Chúa ban phước lành. Tôi là nô lệ của Thượng đế cùng các đồng bạn của tôi xung phong hãm trận, cùng với tôi còn có con ngựa. Cầu Chúa lấy mây che phủ, cầu vây quanh chúng tôi bức tường trời bằng đá thiêng. Lạy Đức thánh Dimitri Solunsky, cầu Người che chở cho tôi, nô lệ của Thượng đế, cùng các đồng bạn của tôi ở cả bốn phương tám hướng, cầu Người khiến cho những quân hung tàn bạo ngược, dù già dù trẻ, dù da đỏ hay da đen, dù là quân dị giáo, dù là bọn pháp sư phù thuỷ hay mọi loại tà đạo đều bắn bằng tên, đâm bằng giáo, chém bằng búa tầm sét, nện bằng chày, xả bằng gươm, bổ bằng rìu hoặc đâm chém bằng dao nhọn. Trong lúc nầy, mọi vật đều bày ra trước mặt tôi kẻ nô lệ của Thượng đế, độc và bị xét xử biển cả, đại dương, đảo Bllian, có cây cột thép. cái cột ấy có người thép, chống cái gậy thép, người ấy thu hút mọi thứ đồ sắt thép, thiếc, chì và mọi thứ binh khí. Nầy hỡi sắt thép ơi, ngươi hãy quay về với mẹ người là đất, hãy tránh kẻ nô lệ của Thượng đế nầy, các đồng bọn của ta và con ngựa chiến của ta. Nầy hỡi tên gỗ ơi hãy trở vể rừng, nầy hỡi lông kia hãy trở về với chim là mẹ ngươi, còn dao kia hãy trở về với cán. Cầu Người dùng mộc vàng ròng che chở cho tôi, kẻ nô lệ của Thượng đế, đặng tỵ búa rìu, tên đạn, đao thương và dao nhọn. Cầu cho thân tôi rắn tầy giáp sắt. Amen".

Các binh sĩ - dắc chép xong mấy bài kinh cầu nguyện đều đeo dưới cái áo sơ- mi lót mình. Họ buộc các bài kinh ấy vào dây thánh giá, cùng với vật được mẹ chúc phước tặng cho, với cái gói đựng dúm đất cố hương, nhưng cả những chàng đeo các bài kinh cầu nguyện cũng chẳng được thần chết buông ta.

Biết bao xác chết thối rữa những cánh đồng Galixi và Đông Phổ, ở Karpat và Rumani, ở khắp các nơi nào có ánh lửa chiến tranh và in móng ngựa - dắc.

Sông Đông Êm Đềm
Chương 61​

Thông thường các tráng đinh - dắc các trấn miền Quân khu sông Đông: Elanskaia, Vosenskaia, Migulinskaia và Cadanskaia đều được đưa về hai trung đoàn - dắc dã chiến 11, 12 và trung đoàn ngự lâm Atamansky.

Nhưng năm 1914, biết vì lý do gì phần trong số các tráng đinh - dắc người trấn Vosenskaia bị gọi vào lính dịch lại được đưa vào trung đoàn - dắc sông Đông số 3 mang tên Emark Timofeevich 1, trung đoàn nầy trước kia gồm những gã - dắc khu Ust- Medvedisky. Trong số những người bị gọi Trung đoàn 3 có cả Mitka Korsunov.

Trung đoàn nầy đóng ở Vilnius 2, cùng với vài phân đội của Sư đoàn kỵ binh số 3. Đến tháng Sáu các đại đội đều thả ngựa ra ngoài thành phố cho ăn cỏ đồng.

ngày mùa hè ấm áp, u ám, mây trôi trời ụn lại từng chỗ, nom như những đàn gia súc, che cả mặt trời. Trung đoàn tiến theo đội hình hành quân. Quân nhạc cử vang trời. Các ngài sĩ quan cưỡi ngựa túm tụm đám với những chiếc mũ cát- két mùa hè màu ka- ki, những chiếc áo quân phục mỏng , khói thuốc toả xanh xanh đầu.

Hai bên đường làng, những người đàn ông mu- gích và những người đàn bà quần lành áo tốt cắt cỏ. Họ đưa tay lên che mắt nhìn các đoàn quân - dắc.

Ngựa đổ mồ hôi khá nhiều. Mồ hôi sủi từng đám vàng vàng dưới háng ngựa. Gió đông nam hiu hiu thổi làm cho ngựa ráo mồ hôi mà càng làm khí trở nên ngột ngạt, đầy hơi nước.

Đến giữa chặng đường hành quân, khi chỉ còn cách cái làng xa, bỗng có con ngựa non xén bờm tự nhiên chạy lẫn vào đại đội năm. Nó phi như bay từ dãy hàng rào ra, trông thấy đàn ngựa đông như thế, bèn hí dài tiếng, phóng ngang qua, cái đuôi vắt hẳn sang bên vẫn còn giữ những sợi lông tơ bù xù của thời thơ ấu. Bụi xám bay mù lên dưới bốn cái móng gọn như vỏ sò rồi lại rơi lả tả xuống lớp cỏ xanh bị dẫm nát. Nó chạy lên tới trung đội đầu rồi tinh nghịch húc mõm vào bẹn con ngựa của lão quản. Con ngựa của lão quản hất mông lên nhưng nỡ đá: có lẽ nó cũng thương.

- Xéo ngay, đồ ngu xuẩn! - Lão quản vung roi quát.

Binh lính - dắc phá lên cười, họ cảm thấy thích thú trước cái vẻ đáng của con ngựa non gợi lại cho họ những cảnh ở nhà. Đến lúc ấy xảy ra chuyện chẳng ai lường trước: con ngựa non láo xược len vào giữa các hàng của trung đội, thế là trung đội bị tách ra, mất hẳn đội hình chỉnh tề, chặt chẽ lúc nãy. Những con ngựa bị thúc cứ trù trừ giậm chân loạn lên. Con ngựa non bị những con ngựa khác len chặt bèn quay ngang và tìm cách cắn con ngựa gần nó nhất.

Viên đại đội trưởng phi ngựa như bay tới:

- Có chuyện gì thế nầy?

Ở chỗ con ngựa xén bờm lỗ mãng xông bừa vào, có mấy con ngựa quay ngang hí rầm lên. Bọn - dắc vừa cười vừa lấy roi quất con ngựa non. Trung đội còn hàng ngũ gì nữa, láo nháo dồn cả lại chỗ. Các trung đội phía sau thúc lên. Viên sĩ quan chỉ huy trung đội từ dưới đuôi đại đội phi lên theo lề đường, mặt giận bừng bừng.

- Có gì thế hử? - Viên đại đội trưởng gầm lên rồi cho ngựa xông vào giữa đám đông.

- Có con ngựa con kia…

- Nó xông ngay vào giữa đánh chúng tôi…

- Cái con quỷ con nầy, làm thế nào đuổi được!

- cho nó vài roi? Thương cái gì?

Bọn - dắc mỉm cười ra vẻ nhận lỗi. Họ kéo chặt dây cương giữ những con ngựa tức bực.

- Chánh quản đâu? Ngài trung uý, trò của nợ gì thế nầy hả? Ngài chỉnh đốn ngay hàng ngũ trung đội của ngài , chưa từng thấy thế nầy bao giờ?

Viên đại đội trưởng cho ngựa chạy sang bên. Con ngựa của lùi lại, tụt hai chân sau xuống cái rãnh bên đường. thúc cho nó cái đinh gót ủng, con ngựa nhảy sang bên kia rãnh, lên cái ụ mọc đầy tân lê và cúc vàng. nhóm sĩ quan đứng lại đằng xa.

viên trung tá ngửa đầu uống nước trong bi- đông, tay đặt lên mũi yên bọc sắt rất đẹp, với cái vẻ âu yếm của người cha đặt tay lên đầu con.

Lão quản cho trung đội tản ra, rồi vừa văng tục vừa đuổi con ngựa non ra khỏi mặt đường. Trung đội lại tập hợp. trăm rưởi cặp mắt cùng nhìn lão quản dướn thẳng người bàn đạp, phi ngựa đuổi theo con ngựa non. Nhưng con ngựa non kia lúc đứng lại dựa cái sườn bẩn thỉu đầy phân khô vào con ngựa ba véc- sốc của lão quản, lúc lại ngoặt đuôi phi vụt lên. Lão quản tìm đủ mọi cách mà tài nào quất nổi cái roi vào lưng nó, lần nào cũng chỉ trúng cái đuôi xòe ra như cái chổi. Cái đuôi bị đánh rơi thõng xuống, nhưng chỉ giây sau lại ngang ngạnh vung vẩy trước gió.

Toàn đại đội phá lên cười. Bọn sĩ quan cũng cười. Ngay đến bộ mặt sầm sầm dái trâu của viên đại uý cũng có cái nhếch mép tương tự như nét cười.

trong hàng thứ ba của trung đội đầu tiên có Mitka Korsunov cùng với Mikhail Ivankov, gã - dắc ở thôn Kargin trấn Vosenskaia, Kotma Kriuchkov ở Ust- Khop. Gã Ivankov mặt to, vai rộng, cứ lầm lì chẳng chẳng rằng. Còn Kriuchkov, biệt hiệu là "Lạc đà" là gã hơi rỗ hoa, lưng gù gù, luôn kiếm chuyện với Mitka. Kriuchkov là gã - dắc "cũ", tức là ở lính hết năm cuối cùng của thời hạn lính, và theo thứ luật ghi giấy trắng mực đen được áp dụng trong trung đoàn, cũng như tất cả các tên - dắc "cũ" khác, gã có quyền đốc thúc, bắt ne bắt nét những thằng - dắc ít tuổi, hơi có chút vừa ý là có thể rút dây lưng đánh được. qui định như sau: gã - dắc khoá 1913 có lỗi bị đánh mười ba roi, nếu là khoá 1914 mười bốn roi. Bọn quản và bọn sĩ quan rất khuyến khích thứ quy củ nầy vì chúng cho rằng làm như thế nhồi nhét được cho binh lính ý thức phục tùng người , những theo cấp bậc mà còn theo tuổi.

Mới gần đây Kriuchkov được gắn lon binh nhất. Gã gù lưrg ngồi yên, hai vai xuôi thõng, so lại như con chim. Gã nheo mat nhìn đám mây xám ưỡn căng bộ ngực mênh mông, rồi bắt chước giọng vién đại đội trưởng đại uý Popop vai u thịt bắp, hỏi Mitka:

- Nè, Korsunov, mi bảo tao hay, đại đội trưởng đại đội ta tên là gì hử?

Mitka nhiều lần được nếm mùi doi ra vì cái tính ngang ngạnh đầu bò đầu bướu của nó, vì thế lần nầy nó cố làm vẻ mặt cung kính phục tùng.

- Là đại uý Popop, thưa thầy - dắc "cũ"?

- Sao?

- Là đại uý Popop, thưa thầy - dắc cũ!

- Tao có hỏi thế đâu. Mày bảo tao hay em - dắc chúng ta riêng với nhau gọi là gì cơ.

Ivankov hoác cái miệng sứt môi ra cười rồi nháy mắt ra hiệu cho Mitka, vẻ sợ hãi. Mitka đưa mắt nhìn thấy chính viên đại uý Popop từ phía sau tới.

- Thế nào? Trả lời !

- Thưa thầy - dắc cũ, em gọi là đại uý Popop ạ.

- Mười bốn roi. Có ngay , đồ mạt kiếp!

- Thưa thầy - dắc cũ, tôi biết ạ.

- Được rồi, về đến chỗ thả ngựa, - Kriuchkov giọng còn có vẻ đùa nữa, - tao cho mày ăn roi da! hỏi phải trả lời.

- Tôi biết mà.

- Sao vậy, thằng nhóc con chết tiệt nầy, mày biết em gọi giễu lão là gì à?

Mitka nghe thấy sau lưng có tiếng con ngựa của viên đại uý rón rén bước tới như thằng ăn cắp, bèn ngậm tăm.

- Thế nào hử? - Kriuchkov hung hãn nheo mắt.

Những hàng phía sau cố nén tiếng cười. Kriuchkov hiểu người ta cười cái gì, nên cứ tưởng họ cười mình, bèn nổi xung.

- Thằng Korsunov, mày liệu cái thần hồn! Về đến nơi tao nện cho mày năm mươi roi.

Mitka nhún vai đánh liều.

- Nhọ đuôi!

- Đúng rồi, có thế chứ.

- Khriuchkov! - Sau lưng có tiếng gọi.

Thầy - dắc cựa binh run bắn yên, cố rướn thẳng người.

- Mày, thằng khốn nạn nầy, mày giở trò bậy bạ gì ở đây thế hử? - Viên đại uý Popop vừa vừa cho ngựa lên ngang con ngựa của Kriuchkov. - Tại sao mày lại dạy thằng - dắc nhóc con nầy như thế hả?

Kriuchkov hấp háy hai con mắt nheo lại, má gã đỏ tím như quả bồ quân. Bọn lính phía sau phá lên cười.

- Năm ngoái tao cho đứa nào bài học rồi hử? Cái móng tay nầy xọc rách mõm thằng nào mày còn nhớ hử? - Viên đại uý giơ cái móng tay út vừa dài vừa nhọn ra trước mũi Khriuchkov, ria rung rung. - Đừng để lần sau tao nghe thấy như thế nữa! Hiểu ?

- Thưa vâng, bẩm quan lớn hiểu rồi ạ!

Viên đại uý cho con ngựa của chạy chậm lại rồi rẽ sang bên đường giữ ngựa, chờ đại đội tiến qua. Đại đội bốn và đại đội năm chuyển sang nước kiệu.

- Đại đội nước kiệu… tiến!

Kriuchkov cầm lại dây cương, ngoái nhìn viên đại đội trưởng lúc nầy ở tụt lại phía sau. Gã kéo lại ngọn giáo cho ngay ngắn rồi lắc lắc đầu bực bội.

- Thế đấy cái lão Nhọ đuôi nầy? biết tự nhiên ở đâu mò tới thế?

Mồ hôi còn đầm đìa sau mẻ cười, Ivankov kể lại:

- Lão mãi sau lưng bọn mình mà lại. những gì lão đều nghe thấy hết. Hoặc có lẽ lão đánh hơi thấy mình chuyện gì.

- Đồ ngu xuẩn, sao mày nháy mắt ra hiệu cho tao biết?

- Nhưng chuyện can gì đến tôi.

- can gì à? Thế được, lột quần mười bốn roi!

° ° °

Các đại đội đóng quân tại các trang trại của bọn địa chủ trong vùng. Ban ngày binh lính cắt cỏ chua me và các thứ cỏ khác bãi cho địa chủ, đêm đến lại buộc hai chân sau những con ngựa, thả cho ăn cỏ những nơi chỉ định rồi túm tụm đánh bài, kể chuyện cho nhau nghe hay giở những trò tinh nghịch quanh những đống củi khói bốc nghi ngút.

Đại đội sáu biến thành cố nông cho tên đại địa chủ Ba Lan Snaider. Bọn sĩ quan ở chái nhà, chúng hết chơi bài, bí tỉ chai bố chai con lại bám lấy đứa con lão quản lý như đàn nhặng.

Binh sĩ - dắc đóng trại ở nơi cách trang trại ba vec- xta. Sáng sáng "pan" 3 quản lý cưỡi chiếc xe đua đến chỗ họ ở. Lão quý tộc lớp dưới béo phệ và bệ vệ ấy đứng dậy xe, duỗi duỗi cho cặp giò toàn mỡ bớt tê dại và bao giờ quên vẫy cái mũ cát- két trắng lưỡi trai véc- ni chào " em Cua- dắc". Trong hàng lính - dắc mặc áo sơ- mi trắng có những tiếng gọi ơi ới:

- Xuống cắt cỏ với chúng tôi cái, "pan"!

- Xuống làm lát cho tiêu bớt lớp mỡ chứ!

- Cầm lấy cái hái mà vài hàng, kẻo bán thân bất toại mất!

"Pan" mỉm cười khá điềm tĩnh, rút chiếc mùi xoa đưa ra lau vừng trán hói rất dốc rồi đưa lão quản nhận những khoảng cỏ mới cho em cắt.

Xe nhà bếp đến lúc giữa trưa. Binh lính - dắc lau rửa rồi ăn. Trong bữa ăn chàng nào cũng câm như hến, nhưng đến nửa giờ nghỉ sau bữa trưa, chuyện mới nở như pháo ran.

- Cỏ vùng nầy là thổ tả. Bì~ sao được với cỏ đồng ta.

- Hầu như chẳng thấy sợi nga quan nào.

- Ở vùng sông Đông, bà con ta bây giờ cắt cỏ xong rồi đấy.

- Cả chúng mình cũng cắt sắp xong rồi. Hôm qua là ngày đầu tuần trăng, sắp mưa đấy.

- Lão Ba Lan nầy vắt cổ chày ra nước. em vất vả thế nầy mà chẳng cho được chai rượu.

- Ồ hô- hô? Rượu lão còn cất bàn thờ…

- Nầy, các cậu ạ, thế nầy là nghĩa lý làm sao nhỉ: càng giàu có càng keo kiệt?

- Chuyện nầy cậu lên tìm hoàng đế mà hỏi.

- Còn ả con lão địa chủ, có cậu nào trông thấy chưa?

- Thế sao?

- con bé đờ đẫn những thịt là thịt!

- Lợn sữa 4 à?

- Đúng đấy đúng đấy.

- Món ấy có thể để nguyên xơi tái…

- biết có đúng hay , nhưng nghe họ hàng nhà vua có người đánh mối rồi đấy.

- Miếng ngon như thế đâu đến miệng dân ngu cu đen?

- Nầy các cậu ạ, có tin đồn hình như bộ tư lệnh tối cao sắp tới kiểm tra chúng ta phải.

- Con mèo vô công rồi nghề, thành thử…

- Thôi bỏ cái chuyện ấy , Tarat.

- Cho em khói được ?

- Đồ dị chủng, đồ quỷ đói, muốn dài tay ra ăn xin đến nhà thờ!

- Nầy, các thầy quyền lại đây mà xem, Fedorna nó rít có ghê , chẳng còn chút gì cả.

- Còn tàn đấy thôi.

- Trông kìa, người em, lửa chỗ kia cứ như trong ả đa tình ấy.

Mọi người nằm sấp hút thuốc. Những cái lưng trần phơi nắng đỏ ửng lên. Ở chỗ khác, chừng năm gã - dắc cựu binh tra hỏi tên lính mới:

- Cậu ở trấn nào thế?

- Trấn Elanskaia.

- Như thế là cậu thuộc loài dê 5 à?

- Đúng thế.

- Thế ở vùng các cậu người ta chở muối bằng gì hả?

Ngay gần đấy Kriuchkov Kotma nằm tấm áo ngựa, vẻ mặt chán ngán, mấy ngón tay vê vê những sợi ria lơ thơ.

- Bằng ngựa.

- Còn bằng gì nữa?

- Bằng bò.

- Còn cá dầy ở Krym chở đến bằng gì? Cậu có biết , cái giống bò có cái gì gồ gồ lưng nhai cả gai ấy mà, người ta gọi là gì nhỉ?

- Là lạc đà.

- Ô hô- hô- ha- ha!

Kriuchkov lừng khừng đứng dậy bước tới trước mặt kẻ vừa phạm tội lưng gã gù gù hệt như lưng lạc đà. Gã vươn cái cổ nâu nâu vàng vàng, chỗ lộ hầu to tướng, vừa vừa tháo dây lưng.

- Nằm xuống.

Tối tối, khi bóng đêm tháng sáu bềnh bệch như mắt đá mèo toả xuống cánh đồng, bên đống lửa lại có tiếng hát:

Viễn chinh đồng đất nước người,

Con ngựa huyền dưa chàng trai - dắc,

Vĩnh biệt quê hương, ruổi rong vạn dặm xa…

Giọng nam cao sang sảng như tiếng bạc thít , nhường cho những giọng trầm trải rộng tấm thảm nhung của nỗi buồn u uất:

Nơi cắt rốn chôn rau, chẳng bao giờ chàng trở lại.

Giọng nam cao lại vút lên mãi, mỗi lúc trong:

Người vợ trẻ hướng về phương bắc,

Sớm ngóng trông, chiều lại ngóng trông,

Đợi đợi mãi, mong có ngày thấy,

Ngựa chiến trả về chàng - dắc bạn lòng.

Rồi biết bao nhiêu giọng cùng hoà theo. Vì vậy bài hát nghe đặc quánh và ngây ngất như thứ rượu bia vùng Polesia:

Bên kia núi, nơi mịt mùng bão tuyết,

Nơi đại hàn, tiếng băng nổ rền vang,

Nơi rừng thông ngả nghiêng trong gió,

Dưới lớp tuyết kia, chàng - dắc gửi nắm xương tàn.

Những giọng hát kể lể câu chuyện mộc mạc về cuộc đời - dắc. Bè nam cao phụ rung lên như tiếng chim sơn ca tháng tư, khi mặt đất tan tuyết:

Lúc hấp hối, chàng xin các bạn.

Đắp cho mình nấm kurgan to.

Kèm theo là những giọng trầm u uất:

mộ ấy, hoa tuyết cầu dấu

nở xum xuê, muôn sắc huy hoàng.

Bên đống lửa khác, đám người ít hơn hát bài khác hẳn:

Biển Azop ầm ầm cuộn sóng,

Đoàn chiến thuyền tiến ngược sông Đông

Chàng ataman trẻ trai

Về với nhà cửa ruộng đồng.

Cách đó hơi xa, gã bẻm mép trong đại đội ngồi bên đống lửa thứ ba kể câu chuyện diễn biến rất éo le. Khói bốc nghi ngút làm húng hắng ho. Mọi người nín thở lắng nghe từ đầu đến cuối.

Năm mười hoạ, chỉ những lúc người hùng trong chuyện vượt được cách tài tình những cạm bẫy do bọn Môtxcan 6 cùng với tà ma bày ra, qua ánh lửa mới loáng thấy bàn tay của chàng nào đó vỗ đen đét vào ủng, rồi giọng khản đặc vì khói kêu lên ra vẻ rất thống khoái:

- Ái chà chà, quả là tài tình, chúa !

Rồi chỉ còn cái giọng thao thao bất tuyệt, trơn leo lẻo của chàng kể chuyện.

Trung đoàn chuyển ra đóng quân đồng cỏ được tuần viên đại uý Popop cho gọi gã đóng móng ngựa của đại đội và lão quản đến gặp :

- Con ngựa thế nào rồi? - hỏi lão quản.

- Bẩm quan lớn khá lắm, rất béo khỏe nữa là khác. Các chỗ gầy hõm lưng đầy lên cả rồi. Nó lại sung sức.

Viên đại uý vê vê hàng ria đen, vuốt nhọn ra như mũi tên (chính vì thế em mới đặt cho cái biệt hiệu Nhọ đuôi), rồi :

- Quan trung đoàn trưởng vừa ra lệnh mạ thiếc lại tất cả các bàn đạp và hàm thiếc. Bộ tư lệnh tối cao xuống kiểm tra trung đoàn. Phải làm thế nào cho bất kỳ cái gì cũng sáng bóng: yên cương cũng như tất cả các thứ khác. Phải làm thế nào cho tất cả những thằng - dắc đều có vẻ đáng , ưa nhìn. Thế nào, người em, bao giờ mọi việc làm xong?

Lão quản đưa mắt cho gã đóng móng ngựa. Gã đóng móng ngựa đưa mắt cho lão quản rồi cả hai cùng nhìn viên đại uý.

Lão quản :

- Bẩm quan lớn, đại khái đến chủ nhật được ạ? - Rồi lão đưa mấy ngón tay lên vuốt hàng ria mốc xanh vì khói thuốc để tỏ vẻ cung kính.

- Với tôi cẩn thận đấy? - Viên đại uý doạ trước.

Đến đây lão quản và gã đóng móng ngựa ra ngoài.

Từ hôm ấy, mọi người bắt đầu làm các công việc chuẩn bị cho bộ tư lệnh tối cao tới kiểm tra. Ivankov Mikhail là con người đóng móng ngựa và chính cũng biết nghề nầy, vì thế giúp gã đóng móng ngựa tráng thiếc lại tất cả các bàn đạp và hàm thiếc. Tất cả các binh sĩ khác tắm chải cho ngựa đến sạch quá tiêu chuẩn. Họ dùng gạch vụn đánh bóng tất cả các dây xích và các bộ phận bằng kim khí đồ thắng.

tuần sau trung đoàn bóng lộn như đồng hai mươi kopeik mới toanh. Từ móng ngựa tới mặt mũi binh sĩ - dắc, mọi thứ đều sáng như gương. Đến hôm thứ bảy, viên trung đoàn trưởng đại tá Grekov xuống kiểm tra trung đoàn, ngợi khen các ngài sĩ quan cùng em - dắc siêng năng mẫn cán làm các công việc chuẩn bị và có được vẻ hùng dũng như thế.

Những ngày tháng bảy tuôn dần ra như cuộn sợi xanh da trời. Được ăn uống no đủ, đàn ngựa - dắc mỗi ngày béo phây ra, chỉ có binh lính - dắc là nhốn nháo cuống cuồng, trong lòng như thiêu như đốt vì những ý đoán mò: về chuyện bộ tư lệnh tối cao xuống kiểm tra chẳng có phong thanh gì… Những buổi chuyện trò bàn tán quẩn quanh, những cuộc cưỡi ngựa và tập luyện, thế là hết tuần. Chợt đùng cái có lệnh Vilnius.

Trời gần tối tới Vilnius. Các đại đội lại nhận được mệnh lệnh thứ hai: chuyển ngay những cái hòm đựng các đồ riêng của binh lính - dắc lên các xe quân nhu để có thể lại xuất phát.

- Bẩm quan lớn, có chuyện gì thế? - Bọn - dắc bức bội, cố hỏi các sĩ quan chỉ huy trung đội xem tình hình đích xác thế nào.

Bọn sĩ quan chỉ nhún vai. Chính họ cũng muốn biết tình hình, dù phải trả tiền.

- Tôi biết.

- Sắp tới có những buổi diễn tập cho hoàng thượng duyệt hay ?

- Tạm thời chưa . - Những câu trả lời của bọn sĩ quan cũng làm cho binh lính - dắc vui vui.

Chiều mười chín tháng bảy gã liên lạc của viên trung đoàn trưởng rỉ tai thằng bạn gã là Mrykhin ở đại đội sáu, trực nhật trong tàu ngựa:

- Chiến tranh rồi, em ạ!

- Chỉ bậy!

- Lạy Chúa tôi, đấy. Nhưng cậu chớ có hở với ai đấy nhé?

Sáng hôm sau trung đoàn tập hợp trong đội hình sư đoàn. Các khung cửa sổ của doanh trại nhấp nhoáng thứ ánh sáng ảm đạm những miếng kính đầy bụi. Toàn trung đoàn ngồi lưng ngựa chờ trung đoàn trưởng.

Đại uý Popop cưỡi con ngựa chân rất dài đứng trước đại đội sáu, tay trái đeo găng trắng kéo dây cương. Con ngựa cúi cong cái cổ như hình bánh xe, ngoẹo đầu cọ mõm vào mấy bắp thịt trước ức.

Viên đại tá từ góc ngôi nhà của doanh trại tiến ra, cho ngựa đứng nghiêng trước hàng quân. Viên phó quan rút khăn tay, ngón tay út được chăm sóc cẩn thận tách ra nom rất điệu, nhưng chưa kịp xỉ mũi viên đại tá phá tan bầu khí chết lặng căng thẳng.

"Đúng rồi" - Ai cũng nghĩ bụng như thế. Mọi người đều hồi hộp, tinh thần căng thẳng như lò xo. Con ngựa của Mitka Korsunov giậm hết chân nọ đến chân kia. Nó tức mình thúc luôn cho con ngựa cái gót ủng. Bên cạnh nó là Ivankov. Thằng cha ngồi chĩnh chện yên, há hốc miệng ra nghe, cái môi sứt để lộ hàm răng khấp khểnh đen sì. Kriuchkov ở sau lưng , lưng gù gù, mặt nhăn như bị. Xa chút nữa là gã Lapin với hai cái tai như tai ngựa. Sau lưng có thể nhìn thấy bộ mặt cạo nhẵn nhịu và chỗ lộ hàu nổi đầy gân của Segonkov.

- Nước Đức tuyên chiến với chúng ta.

Tiếng loạt soạt lan khắp hàng quân tập hợp chỉnh tề, cứ như có làn gió ào ào thổi tới làm gợn sóng cả cánh đồng đại mạch cuộng đen chín đại trà. tiếng ngựa hí dài xuyên vào tai mọi người nghe như rnột tiếng rú. Ai nấy há hốc những cái miệng vuông vuông đen ngòm, giương mắt nhìn về phía đại đội , ở cánh trái, nơi có con ngựa cất tiếng hí.

Viên đại tá còn thêm nhiều nữa. sắp đặt các từ ngữ câu cú theo thứ tự cần thiết, hòng làm cho lòng tự hào dân tộc bùng cháy trong mọi người, nhưng hàng ngàn binh lính - dắc đâu có nhìn thấy trước mặt họ những lá cờ lụa của quân địch loạt soạt ngã xuống dưới chân mình, mà chỉ thấy những cái gì có quan hệ xương máu với mình trong cuộc sống hàng ngày lên mồn , kêu gọi inh tai nhức óc: vợ con, người , lúa má chưa gặt, thôn xóm quạnh hiu, cửa nhà…

"Hai giờ nữa trung đoàn lên đoàn tàu quân ". Đó là lời duy nhất lọt vào trí nhớ mọi người.

Những người vợ sĩ quan đứng túm tụm cách đó xa lấy khăn tay che mặt khóc. Binh lính - dắc kéo nhau từng đám về doanh trại. Viên trung uý Khorov gần như bế bổng vợ , người đàn bà Ba Lan, có mang.

Trung đoàn ra ga, vừa vừa hát. Quân nhạc lúc đầu thổi inh tai, nhưng đến giữa đường lại ngượng ngùng câm bặt. Các bà vợ sĩ quan theo bằng xe ngựa. Những đám người quần áo sặc sỡ đứng nháo nhác hè đường. Vó ngựa hất tung cát bụi. Gã quản ca của đơn vị như nhạo nỗi đau khổ của mình và của người khác, cứ nhún nhún vai trái, làm nhô cái lon vai màu lam rúm ró, cất giọng hát nhữngười lăng nhăng của bài hát - dắc thô tục:

Nầy nàng hơ hớ, mới vừa được con cá măng…

Đại đội cố hát lẫn lộn phần lời của bài hát, đệm theo chỉ có tiếng những vó ngựa mới đóng móng. Họ mang theo ra ga, những toa xe đó từ nay trở thành nhà ở cả, thiếu thốn của mình thể trong bài hát:

Con cá măng, con cá măng, con cá măng vớ được,

Quẳng vào nồi luộc, nấu cháo cá măng.

Cháo cá măng, cháo cá măng, cháo cá măng, nầy nàng hơ hớ…

Viên phó quan của trung đoàn cho ngựa chạy từ dưới đuôi đại đội lên đám hát, mặt đỏ như gấc vì cười và vì ngượng. Gã quản ca vung tay, quẳng dây cương xuống, nháy mắt cách rất mất dạy với đám đàn bà đứng xúm đông bên hè đường tiễn đơn vị - dắc. thứ nước ngải cứu sắc đắng hắc, còn là mồ hôi nữa, chảy ròng ròng từ hai bên má đen như đồng hun của gã xuống hàng ria đen.

Nầy nàng hơ hớ, tìm bà mối, mời sơi cháo cá măng…

Tìm ba mối, tìm bà mối, mời xơi cháo cá măng…

đường ray, đầu máy xe lửa rúc còi cách tỉnh táo, như báo trước cho người ta đề phòng rồi phì hơi chuyển bánh.

° ° °

Những đoàn tàu chở quân… Những đoàn tàu chở quân… Những đoàn tàu chở quân… Đếm sao hết những đoàn tàu chở quân.

khắp các mạch máu của đất nước, theo các đường xe lửa, nước Nga sôi sục đổ dồn về biên giới miền Tây những đợt máu đựng trong những chiếc áo ca- pôt màu xám.

--- ------ ------ ------ -------1 Người hùng - dắc xưa kia đánh người Tarta ở Sibiri và chết ở đấy (ND).

2 Nay là thủ đô nước Lidva(ND).

3 Tiếng Ba Lan: quan lớn, địa chủ, ông (ND).

4 Nguyên văn: "thịt cừu" (ND).

5 Dê là biệt hiệu của trấn Elanskaia.

6 "Moskan" là cái tên mà người Ukraina và người Bạch- Nga dùng để gọi cách khinh bỉ cho đại biểu chính quyền cũng như dân chúng và binh lính Moskva (ND).

Sông Đông Êm Đềm
Chương 62​

Trung đoàn chuyển tới thị trấn tên là Torzok phân ra từng đại đội. Theo lệnh sư đoàn bộ, đại đội sáu bị phái đến chịu quyền điều động của quân đoàn bộ binh thuộc Tập đoàn quân số ba. Đại đội ấy hành quân tới thị trấn Pelikalie đặt những vọng tiêu. Biên giới vẫn còn do các đơn vị biên phòng của quân ta bảo vệ.

Các đơn vị bộ binh và pháo binh cũng lục tục kéo đến. Ngày hai mươi tư tháng bảy, trước lúc trời tối, tiểu đoàn của trung đoàn 108 Klobovsky cùng đại đội pháo cũng tới thị trấn. Chín tên lính - dắc do tên hạ sĩ của trung đội chỉ huy đến đặt vọng tiêu tại trang trại Alexandrovsky cách đấy xa lắm.

Đêm hai mươi bảy, đại uý Popop cho gọi lão quản và gã - dắc Stepan Astakhov tới.

Stepan về tới trung đội trời tối hẳn. Mitka vừa dắt con ngựa từ chỗ cho ngựa uống nước trở về.

- Cậu đấy à Stepan? - Mitka gọi.

- Mình đây. Thế Kriuchkov và em ở chỗ nào thế?

- Kia, trong nhà ấy.

Stepan nheo mắt như người thong manh bước vào trong nhà với cả thân hình to lớn, hơi nặng nề, và bộ tóc rất sẫm. Segonkov ngồi ở cạnh bàn, dưới ánh cây đèn dầu, dùng chỉ vuốt nhựa để nối đoạn dây cương đứt. Kriuchkov chắp tay sau lưng đứng bên bếp lò, gã nháy mắt ra hiệu cho Ivankov chỉ người đàn bà Ba Lan vợ của chủ nhà, mắc bệnh phù thũng nằm giường. Hai gã cười với nhau, lát sau hai cái má hồng hồng của Ivankov vẫn còn giật giật.

- Các cậu ạ sáng mai trời vừa hửng phải ra vọng tiêu rồi đấy.

- Ở chỗ nào thế? - Ivankov hỏi, mải nhìn đánh rơi mất những sợi lông chưa se thành sợi.

- Ở cái thị trấn Liubov.

- Thế những ai ? - Mitka bước vào, vừa đặt thùng nước bên cạnh ngưỡng cửa vừa hỏi.

- Cùng với mình có Segonkov, Kriuchkov, Rvachev, Popop và cả cậu nữa, Ivankov ạ.

- Còn mình, Stepan?

- Mitka ạ, cậu ở lại.

- Chẳng sao, mặc mẹ các cậu.

Kriuchkov rời khỏi chỗ bếp lò. Gã vặn lưng răng rắc rồi hỏi vợ chủ nhà:

- Từ đây đến Liubov bao nhiêu vec- xta?

- Bốn dặm.

- Thế cũng gần thôi, - Stepan vừa vừa ngồi xuống chiếc ghế dài, tháo ủng - Ở đây có chỗ nào hong bít tất nhỉ?

Mọi người ra lúc trời hửng. Ở cái giếng chỗ ra khỏi thị trấn có chân đất buông gàu lấy nước. Kriuchkov cho ngựa dừng lại.

- Nầy em thân mến, cho tôi xin ngụm nước?

dùng tay giữ cái váy vải thô, cặp chân hồng hồng lõm bõm trong vũng nước, hai con mắt xám sau hàng mi dài thoáng có nét cười. đưa gàu nước cho Kriuchkov. Cái gàu khá nặng.

Kriuchkov xách lên uống, tay run run, làm những giọt nước rơi xuống lộp bộp, chảy ngoằn ngoèo theo đường nẹp quần đỏ.

- Chúa cứu thế giúp, cám ơn em mắt xám!

- Ơn Chúa Giê- su.

nhận lại cái gàu, rồi lùi lại, mỉm cười nhìn quanh.

- em có gì mà cười thế, hay muốn theo theo - Kriuchkov lánh lánh người yên, làm ra vẻ sẵn sàng dành cho chỗ.

- thôi! - Stepan thúc ngựa quát to.

Rvachev liếc nhìn Kriuchkov, đầy vẻ chế nhạo:

- Mê nó rồi à?

- Chân con bé hồng hồng như chân bồ câu ấy.

Kriuchkov bật cười, làm mọi người đều quay lại nhìn theo như khẩu lệnh.

dạng cặp chân đầy đặn, bắp chân hồng hồng, rồi cúi xuống thành giếng, chổng mông hằn đường chia đôi.

- Nếu lấy được làm vợ nhỉ? - Popop thở dài.

- Để mình bảo cái roi lấy vợ cùng thể cho tất cả các cậu nào muốn lấy vợ, - Stepan .

- Sao lại bằng cái roi!

- Cậu động đực rồi à?

- Cũng phải đem ra dùng chứ!

- Chúng mình thắt chặt nó lại, như thắt cho con bò đực.

Tốp - dắc cười rộ cho ngựa chạy nước kiệu. Lên đến cái gò gần đấy trông thấy thị trấn Liubov trải ra dưới khe sườn dốc thoai thoải. Mặt trời nhô khỏi ngọn đồi sau lưng mọi người. con sơn ca là xuống đậu lên cái bình sứ cột dây thép trồng bên cạnh.

Stepan vừa học xong lớp quân , vì thế ta được chỉ định phụ trách vọng tiêu. ta chọn chỗ ở tạm cho em là ngôi nhà cuối cùng, dựng tách rời bên ngoài thị trấn, về phía biên giới.

Chủ nhà là người Ba Lan khoèo chân, đội mũ dạ trắng, mày râu nhẵn nhụi. Người ấy đưa tốp lính - dắc ra gian nhà thóc, chỉ cho nơi buộc ngựa. Sau gian nhà thóc, bên ngoài dãy hàng rào thưa có khoảng cỏ chua me xanh rờn. dãy gò nhấp nhô kéo dài tới cánh rừng gần đấy, xa hơn nữa là những cánh đồng lúa trắng, có con đường chạy qua, rồi lại đến những khoảng cỏ chua me xanh bóng. Mọi người luân phiên mang ống nhòm ra gác ở cái chòi sau nhà thóc. Còn bao nhiêu đều nằm nghỉ trong gian nhà thóc mát rượi. Trong đó nồng nặc mùi lúa nén chặt, mùi bụi trấu, mùi cửt chuột và mùi đất mốc meo thum thủm lờm lợm.

Ivankov dựa lưng vào cái gậy dựng trong góc tối, đánh giấc li bì đến chiều. Mãi đến lúc mặt trời lặn, em mới đánh thức dậy.

Kriuchkov véo túm da cổ , vừ kéo vừa :

- Có Nhà nước nuôi, hốc cho đầy vào, béo như con trâu trương, các cậu thử xem nó nầy? Đồ chảy thây, có dậy , ra mà canh bọn Đức!

- Đừng có giở trò khỉ, Kotma?

- Đứng dậy!

- Được rồi, bỏ tay ra! Thôi đừng đùa dai nữa… Mình dậy ngay đây.

Ivankov đứng dậy, mặt sị ra, đỏ dừ. lắc lắc cái đầu to như cái nồi đặt vững chãi cái cổ ngắn cũn, giữa hai cái vai rất rộng. nằm ở chỗ đất ẩm, bị cảm lạnh, nên sụt sịt buộc lại băng đựng đạn cheo chéo trước ngực, ròi kéo lệl sệt khẩu súng trường ra cửa. thay gác cho Segonkov rồi điều chỉnh lại cự ly ống nhòm và nhìn rất lâu về phía tây bắc, phía cánh rừng. Đằng ấy, những cánh đồng lúa trắng trắng nhấp nhô dưới làn gió. Ráng chiều đỏ rực mỗi lúc xuống thấp mũi đất màu xanh lá cây của khu rừng liễu đỏ. Bên ngoài thị trấn có con sông lượn cong thành hình vòng cung màu xanh da trời rất đẹp. Bầy trẻ tắm bên sông hò la inh ỏi. giọng đàn bà trầm trầm gọi ơi ới:

"Staxiu! Sta- a- axiu! Về đây tao bảo!"

Segonkov cuốn điếu thuốc, châm hút rồi vừa bỏ vừa :

- Ráng chiều đỏ thế kia. Trời sắp nổi gió đến nơi rồi.

- Sắp nổi gió đấy. - Ivankov đồng ý.

Đến đêm, những con ngựa được tháo yên. Trong thị trấn tắt hết đèn đóm, mọi tiếng động đều lắng xuống. Sáng hôm sau, Kriuchkov gọi Ivankov trong nhà ra:

- Ta ra thị trấn cái .

- Ra làm gì?

- Kiếm cái gì nhậu nhẹt chầu.

- Khó mà có đấy. - Ivankov có vẻ nghi ngờ.

- Mình bảo cho cậu biết. Mình hỏi lão chủ nhà rồi. Chỗ cái nhà đằng kia kìa, cậu có trông thấy căn nhà lợp ngói kia ? - Kriuchkov giơ ngón tay đen thui, móng rất dài chỉ cho Ivankov - Cái quán chỗ ấy có bia đấy. nhá?

Hai gã ra . Stepan đứng ở cửa gian nhà thóc nhìn ra gọi:

- Hai cậu đâu đấy?

Kriuchkov cao cấp hơn Stepan nên chỉ trả lời qua quít.

- Chúng mình cái về ngay.

- Quàng lên rồi về, hai cậu nhé?

- Đừng chửi rầm lên đấy!

lão Do Thái tóc mượt, mí mắt lật ngược, gập người xuống chào hai gã - dắc.

- Có bia ?

- Thưa ngài - dắc, còn đâu ạ.

- Chúng tôi trả tiền.

- Giêsu- Maria, chẳng nhẽ tôi… Chà, thưa ngài - dắc, ngài hãy tin lời lão Do Thái thà chất phác nầy, có bia đâu!

- Quân Do Thái, chỉ láo!

- Thưa "pan" - dắc, thế đấy! Lão thế rồi mà.

- Nầy đây… - Kriuchkov bực tức ngắt lời ông lão, thọc tay vào túi quần móc ra cái túi đựng liền sờn - Lão mang ngay ra cho chúng tôi tôi chửi cho bây giờ!

Lão già Do Thái lấy ngón tay út ấn đồng tiền vào trong lòng bàn tay, rồi hạ hai hàng mi lật ngược, vào nhà trong.

phút sau, lão mang ra chai vodka ướt đẫm, vỏ chai dính đầy trấu đại mạch.

- Thế mà bảo là có. Chà, lão già nầy?

- Lão bảo là có bia mà lại.

- Lấy ra cái gì cho chúng tôi nhắm chứ.

Kriuchkov mở nút chai đánh phựt, rồi rót đầy đến miệng cái cốc cóc gặm.

Hai gã ra về ngà ngà say. Kriuchkov nhảy cỡn lên giơ nắm tay doạ mấy khung cửa sồ mở toang như những con mắt thao láo đen ngòm.

Stepan nằm ngáp dài trong gian nhà thóc. Bên kia tường mấy con ngựa nhai rơm ngau ngáu. Đến tối Popop mang báo cáo . ngày trôi qua trong cảnh vô công rồi nghề.

Tối. Rồi đêm. vừng trăng vàng ệch treo lơ lửng bên thị trấn. Chốc chốc trong mảnh vườn sau nhà lại có quả táo chín nẫu rơi đánh bộp, tiếng rơi nghe ươn ướt. Đến khoảng nửa đêm Ivankov nghe có tiếng vó ngựa rầm rập dãy phố trong thị trấn. Gã bò dưới cái ngòi lên cố nhìn, nhưng trăng bị mây che kín, nên thể nhìn thấy gì sau tấm màn xám mịt mù.

Gã bèn vào trong nhà lay Kriuchkov ngủ ở cửa.

- Kotma có toán cưỡi ngựa tới? Dậy !

- Từ đâu đến?

- qua thị trấn.

Hai gã bước ra ngoài. đường phố có tiếng vó ngựa đập lộp cộp rành rọt, chỉ còn cách chừng năm chục xa- gien.

Ta chạy vào trong vườn . Ở đấy nghe hơn.

Hai gã chạy tế vòng qua nhà, vào mảnh vườn , nằm xuống dưới chân hàng rào. Tiếng người rì rầm. Tiếng bàn đạp lạch cạch. Tiếng yên ọt ẹt. Mỗi lúc gần. lờ mờ nhận ra hình những người cưỡi ngựa.

Họ mỗi hàng bốn người.

- Ai?

- cần hỏi ai? - Trong mấy hàng đầu có giọng nam cao hỏi lại.

- Ai? Trả lời tôi bắn! - Kriuchkov kéo quy lát lách cách.

- Tô...ôi - người cho ngựa dừng lại rồi đến bên hàng rào - Chi đội biên phòng đây - Vọng tiêu à?

- Phải, vọng tiêu.

- Trung đoàn nào thế?

- Trung đoàn - dắc số ba.

- Mày gì với ai ở chỗ ấy thế? - trong bóng tối có tiếng hỏi.

Người tới bên hàng rào trả lời:

- Bẩm quan lớn, vọng tiêu - dắc.

Lại người nữa tới bên hàng rào.

- Chào em - dắc.

- Chào ngài - Ivankov trả lời ngay.

- em đến đây lâu chưa?

- Tối hôm qua.

Người đến sau đánh diêm châm thuốc. Kriuchkov nhận ra viên sĩ quan mặc quân phục biên phòng.

- Trung đoàn biên phòng chúng tôi rút khỏi biên giới rồi. - Viên sĩ quan vừa vừa thở ra hơi thuốc.

- em phải nhớ rằng bây giờ em giáp mặt với chúng nó rồi đấy. Có lẽ ngày mai quân địch tiến tới đây.

- Thưa quan lớn, quan lớn đâu bây giờ? - Kriuchkov hỏi, ngón tay vẫn rời cò súng.

- Chúng tôi phải tập trung với đại đội kỵ binh của chúng tôi ở nơi cách đây hai vec- xta. Thôi ! Các cậu! Chúc em - dắc mọi điều may mắn!

- Chúc ngài đường bình an!

Gió vén màn mây, trăng ló, thứ ánh sáng vàng khè đầy tử khí toả xuống cái thị trấn , xuống những ngọn cây trong vườn, xuống cái mái nham nhở của gian nhà thóc, xuống đoàn người ngựa tiến lên ngọn gò.

Sáng hôm sau Rvachev mang báo cáo về đại đội. Stepan thương lượng với người chủ nhà. Người ấy nhận lời để binh lính cắt cỏ chua me cho ngựa với giá đắt lắm. Từ đêm ngựa vẫn yên cương sẵn sàng. Bọn lính - dắc sợ ở lại giáp mặt với địch. Trước kia, lúc còn biết rằng phía trước có bộ đội biên phòng canh giữ, họ chưa có cái cảm giác bị cắt rời, bị độc như thế nầy. Nhưng sau khi biết tin biên giới bị bỏ trống, cảm giác ấy mỗi lúc tăng.

Cánh đồng nhà chủ ở cách gian nhà thóc xa lắm. Stepan cắt Ivankov và Segonkov cắt cỏ. Người chủ nhà đội chiếc mũ dạ trắng như hoa ngưu bàng dẫn hai gã ra khoảng cỏ chia cho nhà bác ta. Segonkov cắt, Ivankov cào những đống cỏ vừa ẩm vừa nặng và bó lại. Trong khi đó Stepan hướng ống nhòm về phía con đường ra biên giới, nhìn thấy thằng bé chạy tới từ phía tây nam qua cánh đồng. Thằng bé chạy ngọn đồi xuống như con thỏ nâu chưa thay lông. Từ xa nó vung hai tay áo ngoài dài ngoẵng kêu lên biết những gì. Khi chạy đến gần, nó thở hổn hển, giương hai con mắt tròn xoe kêu lên:

- Các chú - dắc ơi, các chú - dắc ơi, quân Đức kéo đến đấy! Quân Đức chúng nó đến từ phía kia kìa!

Thằng bé giơ ống tay áo dài lòng thòng, cong xuống như cái vòi Stepan dán mắt vào ống nhòm, nhìn thấy trong phạm vi mắt kính có nhóm người phi ngựa đằng xa trong đội hình dày đặc. ta rời mắt khỏi ống nhòm, gọi to:

- Kriuchkov!

Kriuchkov nhảy từ trong cái cửa xiêu vẹo của gian nhà thóc, nhìn quanh.

- Cậu chạy ngay gọi em về? Quân Đức đấy? đội trinh sát Đức!

Stepan nghe thấy tiếng chân Kriuchkov chạy và bây giờ thấy ràng trong ống nhòm đám người cưỡi ngựa chập chờn dải cỏ hung hung. ta thậm chí còn nhận ra màu lông hạt dẻ của những con ngựa và màu lam sẫm của những chiếc áo quân phục. Chúng có hơn hai chục tền. Chúng chạy ộn tới thành đám chẳng ra đội hình gì cả và tiến từ hướng tây nam tới, thế mà chàng quan sát cứ chờ đợi chúng từ hướng tây bắc. Chúng vượt ngang qua con đường, rồi tiến chếch theo sống đồi phía khoảng đất lòng chảo, mà thị trấn Liubov nằm ngay dưới cái lòng chảo nầy.

Ivankov thè đầu lưỡi ra liếm cặp môi nhăn nhúm rồi ra sức kéo sợi dây để buộc chặt bó cỏ. Vì quá cố gắng, thở như kéo bễ. Chủ nhà, người Ba Lan khoèo chân, đứng bên hút cái tẩu. Người ấy luồn hai tay vào thắt lưng, cau hai hàng lông mày dưới vành mũ dạ, gườm gườm nhìn Segonkov cắt cỏ.

- Thế nầy mà cũng gọi là cái hái à? - Segonkov vừa chửi gầm lên bực bội vung cái hái như đồ chơi trẻ con - Bác vẫn cắt cỏ bằng cái nầy hay sao?

- Tôi vẫn cắt đấy - Người Ba Lan trả lời, lưỡi dính vào cái cán tẩu, rồi kéo ngón tay ra ngoài thắt lưng.

- Cái hái nầy của bác chỉ cắt được cỏ ở chỗ cái số ta của đàn bà thôi!

- Hừ- ừm - Người Ba Lan cũng nhận là như thế.

Ivankov phì cười. Gã còn muốn thêm gì nữa, nhưng vừa ngoái đầu lại thấy Kriuchkov chạy tới cánh đồng cày, hai chân trẹo trẹo những hòn đất mấp mô, tay đỡ gươm.

- Thôi quẳng việc nầy !

- Còn chuyện gì nữa thế? - Segonkov vừa hỏi vừa cắm mũi lưỡi hái xuống đất.

- Quân Đức!

Ivankov để rơi bó cỏ. Chủ nhà bỏ chạy ngay về nhà, người khom gập, hai tay gần chạm đất, cứ như có đạn réo đầu.

Hai gã - dắc về tới gian nhà thóc, thở hổn hển, nhảy luôn lên ngựa. Giữa lúc ấy họ thấy đại đội bộ binh Nga hành quân từ Pelikalie về phía thị trấn. Toán - dắc phi ngựa tới. Stepan báo cáo với viên đại đội trưởng rằng có nhóm trinh sát Đức tiến gò, vòng bên cạnh thị trấn. Viên đại uý đăm chiêu nhìn xuống đôi ủng sương muối bám đầy như bụi rồi hỏi:

- Chúng nó có bao nhiêu tên?

- Hơn hai mươi thằng.

- Các vòng ra, cắt đường rút lui của chúng nó, chúng tôi nổ súng ở chỗ nầy. - quay mặt về đại đội, ra lệnh cho đội hình và dẫn bọn lính rảo bước.

Khi toán lính - dắc cho ngựa xông lên gò, những tên Đức nhanh hơn họ, cho ngựa chạy nước kiệu, cắt ngang con đường Pelikac. viên sĩ quan cưỡi con ngựa hồng nhạt, đuôi ngắn, tiến tách rời ở phía trước.

- Đuổi theo? Chúng ta đuổi kịp chúng nó ở vọng tiêu thứ hai! - Stepan ra lệnh.

Lúc còn trong thị trấn có người lính kỵ binh biên phòng nhập bọn với toán - dắc, nhưng đến đây chàng cho ngựa chạy chậm lại.

- Cậu làm sao thế? Hết hồn vía rồi à, người em? - Stepan quay lại quát lên.

Người lính biên phòng khoát tay, rồi cho ngựa bước về phía thị trấn. Toán - dắc cho ngựa chạy nước kiệu nhanh. Lúc nầy dùng ống nhòm cũng có thể nhìn thấy quân phục màu lam của bọn long kỵ binh Đức. Chúng cho ngựa chạy nước kiệu chậm theo hướng vọng tiêu thứ hai đặt ở trang trại cách thị trấn chừng ba vec- xta, vừa tiến vừa ngoái nhìn đám lính - dắc. Khoảng cách giữ hai bên thu ngắn khá nhiều.

- Chuẩn bị bắn? - Stepan nhảy yên xuống, hô giọng khàn khàn.

Cả bọn cuộn dây cương vào tay, đứng bắn loạt đạn đầu tiên. Con ngựa của Ivankov đứng chồm hẳn lên, lôi chủ nó ngã xuống. Trong khi ngã, Ivankov còn kịp nhìn thấy tên Đức lăn từ lưng ngựa xuống: đầu tiên chỉ lười nhác nghiêng người sang bên rồi bất thình lình vươn hai tay lộn cổ xuống. Bọn Đức dừng lại cũng lấy súng trường ra khỏi bao, mà chỉ cho ngựa chuyển sang nước đại. Đội hình của chúng tản rộng hơn. Gió xoắn những lá cờ đuôi nheo bằng vải mắc ngọn giáo. Stepan nhảy lên ngựa trước tiên. Con ngựa bị quất tiếc tay. Đội trinh sát Đức rẽ ngoặt sang trái.

Toán - dắc đuổi phía sau lao theo đà, vượt quá chỗ tên Đức ngã ngựa chừng bốn mươi xa- gien. Sau đó là vùng có nhiều đồi nhấp nhô, bị cắt ngang dọc bởi những cái khe sâu lắm, vách khe dựng đứng nham nhở như răng cưa. Bọn Đức vừa lên bên kia cái khe toán - dắc lại xuống ngựa, bắn theo thêm mỗi gã kẹp đạn. Lại tên lính Đức bị hạ trước vọng tiêu thứ hai.

- Lộn cổ rồi! - Kriuchkov luồn chân vào bàn đạp kêu lên.

- có em mình trong trang trại ra ngay thôi? Vọng tiêu thứ hai ở chỗ nầy đấy… - Stepan vừa lẩm bẩm vừa đưa ngón tay vàng khè vì khói thuốc lá ấn kẹp đạn mới vào buồng đạn của khẩu súng trường.

Bọn Đức chuyển sang nước kiệu đều. Trong khi phóng ngựa qua trang trại, chúng ngoái cổ nhòm váo. Nhưng trong sân vắng tanh. Chỉ có vừng mặt trời vẫn dội nắng chang chang xuống những mái ngói của các ngôi nhà. Stepan ngồi nguyên ngựa nã phát. tên Đức hơi tụt lại phía sau lắc lắc đầu rồi thúc con ngựa bằng gót ủng.

Về sau mới được biết đêm qua bọn - dắc rút khỏi vọng tiêu thứ hai vì thấy dây điện tín bị cắt ở nơi cách trang trại nửa véc- xta.

- Đuổi đến vọng tiêu thứ nhất! - Stepan quay nhìn những tên - dắc khác kêu lên.

Đến giờ Ivankov mới thấy mũi Stepan bị sướt miếng da lủng lẳng ngay lỗ mũi.

- Sao chúng nó bắn lại nhỉ? - Gã sửa lại khẩu súng trường đeo sau lưng, hỏi giọng bực bội.

- Chờ đấy biết… - Segonkov vừa trả lời vừa thở ì ạch như con ngựa sổ mũi.

Bọn Đức cho ngựa chạy xuống cái khe đầu tiên mà cũng chẳng ngoái lại nhìn. Bên kia khe là khoảng đất cày đen sì, bên nầy cỏ dại mọc lởm chởm, lơ thơ vài bụi rậm. Stepan cho ngựa đứng lại, hất mũ cát- két lên, đưa mù bàn tay lên chùi những giọt mồ hôi to tướng. ta đưa mắt nhìn lượt các gã - dắc khác, nhổ bãi nước bọt rồi :

- Ivankov, cậu tiến tới chỗ lòng chảo, nhìn xem chúng nó đâu.

Mặt Ivankov đỏ tía như gạch, lưng áo đẫm mồ hôi. Gã liếm cặp môi khô cứng cách thèm khát, thúc ngựa .

- Nếu được hút thuốc nhỉ. - Kriuchkov lấy roi xua con mòng ngựa, khẽ .

Ivankov cho ngựa bước , kễng chân bàn đạp để nhìn xuống khoảng đất lòng chảo. Đầu tiên gã chỉ nhìn thấy những ngọn giáo đưa đưa lại, rồi bất thình lình thấy bọn Đức quay ngựa trở lại, xung phong theo mặt dốc từ dưới lòng chảo lên. Viên sĩ quan phi ngựa hàng đầu, thanh kiếm giơ lên như trong tranh. Lúc Ivankov kéo ngựa quay lộn lại, trong óc gã ghi được hình ảnh khuôn mặt khó đăm đăm, râu ria cùng dáng cưỡi ngựa đĩnh đạc của viên sĩ quan. Tiếng vó ngựa của bọn Đức dội vào tim Ivankov như trận mưa đá. Gã cảm thấy hơi lạnh của chết chóc xuyên vào mình đau nhói. Gã cho ngựa quay lại rồi lặng lẽ phi trở về với đồng đội. Stepan kịp gập túi thuốc, nhét nhầm ra ngoài túi áo.

Kriuchkov nhìn thấy những tên Đức sau lưng Ivankov và là thứ nhất cho ngựa xông lên. Cánh phải của bọn Đức định chặn đường Ivankov, chúng đuổi kịp gã với tốc độ kinh người. Gã vừa ra sức đánh ngựa, vừa ngoái nhìn lại. Những cơn co giật làm khuôn mặt xám ngoét của gã méo xệch, hai con mắt lồi hẳn ra ngoài. Phía trước, Stepan áp hẳn xuống mũi yên, cho ngựa phi nước đại. đám bụi nâu cuốn xoáy lên phía sau Kriuchkov và Segonkov.

"Thôi! Thôi! Chúng nó đuổi kịp đến nơi rồi" - Đầu óc Ivankov như tê dại, gã cũng chẳng nghĩ đến chống cự, cả cái thân hình to lớn đẫy đà co rúm, đầu cúi xuống sát bờm ngựa.

tên Đức to lớn, tóc đỏ, đuổi kịp Ivankov và chĩa ngọn giáo đâm vào lưng gã. Mũi giáo nhọn hoắt xuyên qua dây lưng da, ngập chéo vào trong người đến nửa véc- sốc.

- em ơi, quay trở lại! - Ivankov như mất trí, kêu lên rồi rút gươm ra khỏi vỏ. Gã gạt được mũi giáo thứ hai, chĩa vào sườn, rồi dướn người lên, chém nhát vào lưng tên Đức phi ngựa ở bên trái. Gã bị vây tứ phía. con ngựa Đức to lù lù hích ngực vào sườn con ngựa của gã, thiếu chút nữa hất lộn gã xuống đất.

Ivankov nhìn thấy khuôn mặt lờ mờ rất khủng khiếp của tên địch ở ngay sát mặt mình.

Stepan là người đầu tiên phi ngựa tới. ta bị bọn Đức dồn ngay sang bên cạnh. ta múa tít thanh gươm, người quay ngược quay xuôi, oặt ẹo yên, răng nhe ra trắng loá, mặt biến sắc hẳn, nom như mặt người chết. Ivankov bị mũi gươm sạt vào cổ. tên long kỵ binh xông tới chém gã, lưỡi gươm vung lên, nhấp nhoáng ánh ảm đạm. Ivankov giơ gươm đỡ được, thép đập phải thép, bật ra tiếng rít dài. Từ sau lưng gã, tên địch đâm mũi giáo vào dây lon vai rồi ấn xuống, dây lon bật khỏi vai. Sau cái đầu ngẩng cao của con ngựa, loáng thấy khuôn mặt đẫm mồ hôi của tên Đức có tuổi, khuôn mặt đầy tàn hương đỏ như gấc, quai hàm xệ xuống, run run. Thằng cha vung gươm lên cách vụng về, định thừa cơ đâm vào ngực Ivankov. Thanh gươm chém tới, tên Đức quẳng gươm, lôi khẩu súng trường ra khỏi cái bao khâu liền vào yên, cặp mắt nâu nâu hoảng sợ nháy lia lịa, rời Ivankov.

Nhưng chưa kịp kéo khẩu súng khỏi vỏ Kriuchkov chĩa ngọn giáo đâm trúng người qua con ngựa. Tên Đức xé toang ngực chiếc áo quân phục xanh sẫm, ngửa hẳn người ra sau, kêu lên vừa kinh hoàng vừa ngạc nhiên:

- Mai- nô Gôt 1!

Ngay bên cạnh, tám tên long kỵ binh vây chặt Kriuchkov định bắt sống, nhưng gã kịp cho con ngựa đứng chồm hẳn lên, quay người như chong chóng, vung gươm chống lại cho đến khi thanh gươm bị đánh bật. Rồi gã nắm được ngọn giáo của tên Đức ở bên cạnh, bèn giật lấy, động tác làm đúng như khi luyện tập.

Những tên Đức kia lùi lại, dùng gươm đỡ ngọn giáo. Bên vạt đất cày sầu thảm lẫn đất sét, tất cả cứ thế quần nhau kể gì sống chết, tất cả đều sôi sục điên cuồng, đều ngả nghiêng trong trận chiến đấu giáp lá cà như dưới đọt cuồng phong. Quá sợ đến trở nên hung dữ như thú rừng cả hai bên - dắc lẫn Đức đều bạ chỗ nào chém đâm chỗ nấy, bất kể là lưng, là tay, là ngựa hay là vũ khí…

Những con ngựa cũng kinh hoàng đến điên cuồng rồ dại, cứ xông bừa lên, có con hiểu vì sao tự nhiên lăn đùng ra. Ivankov trấn tĩnh được. tên long kỵ binh tóc vàng mặt dài xông tới đánh gã gã chém liền tên kia mấy nhát, nhưng nhát nào thanh gươm cũng chạm phải vành mũ sắt rồi lại trượt xuống.

Stepan phá được vòng vây xông ra ngoài, nhưng mất khá nhiều máu. Viên sĩ quan Đức đuổi theo Stepan. Stepan hạ khẩu súng trường vai xuống, giết được bằng phát bắn trong lúc hai bên gần như mặt giáp mặt. Phát súng nầy tạo ra bước ngoặt chấm dứt trận giáp lá cà. Tên Đức nào cũng mang nhiều vết thương vì những miếng đòn vô nghĩa lý, hơn nữa chúng lại mất sĩ quan, vì thế bắt đầu vỡ chạy. Toán - dắc truy kích, cũng chẳng bắn theo. Chúng cho ngựa chạy thẳng về thị trấn Pelikalie, nơi đại đội đóng. Bọn Đức khiêng tên đồng đội ngã ngựa bị thương ra khỏi yên rồi bỏ chạy về biên giới.

Ngựa phi được vài vec- xta Ivankov lảo đảo:

- Mình còn hơi sức gì nữa… Mình ngã mất? - Gã cho ngựa đứng lại, nhưng Stepan kéo dây cương.

- !

Kriuchkov chùi máu loang đầy mặt rồi nắn nắn ngực áo quân phục của gã loang lổ những vết đỏ lòm.

Đến cái trang trại trước kia là điểm của vọng tiêu thứ hai, toán - dắc phân làm hai.

- Cho ngựa rẽ sang phải, - Stepan chỉ cái đầm bên ngoài trang trại, xanh rờn như trong thần thoại giữa rừng liễu đỏ.

- , sang trái. - Kriuchkov nghe.

Mọi người chia làm hai tốp. Stepan và Ivankov về thị trấn chậm chút. Bọn - dắc trong đại đội đứng chờ hai người bên ngoài hàng rào.

Ivankov ném dây cương, tụt yên xuống, lảo đảo rồi quỵ xuống. em nậy mãi mới lấy được thanh gươm ra khỏi bàn tay cứng như đá.

giờ sau, gần như cả đại đội đều kéo ra chỗ viên sĩ quan Đức bị giết. Bọn - dắc tháo giầy, lột quần áo, vũ khí rồi xúm đông xúm đỏ xem mặt . Khuôn mặt còn trẻ, khó đăm đăm, bắt đầu vàng ệch. Gã Tarasov ở Ust- Khop lẹ tay tháo được chiếc đồng hồ có dây bạc xác chết và bán luôn tại chỗ cho tên hạ sĩ trung đội .

Trong ví viên sĩ quan, bọn - dắc thấy có ít tiền, bức thư, món tóc bạch kim bỏ trong chiếc phong bì và bức hình của thiếu nữ có nụ cười rất kiêu kỳ.

--- ------ ------ ------ -------1 Mein Gott! Lạy Chúa tôi (Tiếng Đức)(ND).

Sông Đông Êm Đềm
Chương 63​

Sau đó người ta nặn ra chiến công từ trận chiến đấu . Kriuchkov được viên đại đội trưởng , nên theo bản báo cáo tác chiến của , gã được tặng huân chương thánh Gioóc. Còn các bạn của gã chẳng được đả động gì đến. Người hùng được đưa lên sư đoàn bộ, và rong chơi phè phỡn đó cho tới khi chiến tranh chấm dứt. Ba thứ huân chương khác gã cũng được nhận cả, chỉ vì ở Petrograd và Moskva có những bà quyền thế và những ngài sĩ quan đến xem mặt gã. Các bà ồ, các bà à, các bà tọng cho gã - dắc sông Đông đủ mọi thứ thuốc lá đắt tiền và bánh kẹo.

Đầu tiên gã chỉ hô cho các bà nghe bằng đủ các giọng, nhưng sau nhờ có ảnh hưởng tốt của những kẻ có tài bợ đỡ đeo lon sĩ quan trong bộ tư lệnh, gã bắt đầu chuyển sang làm nghề khá phát tài là kể chuyện "chiến công". Mặt đỏ như quả bồ quân, gã khoác lác chút ngượng mồm để cho các bà tha hồ hân hoan cảm động ngắm bộ mặt rỗ nhằng rỗ nhịt, y như mặt thằng ăn cướp của gã - dắc hùng. Thế là mọi người đều sung sướng, mọi người đều vừa lòng.

Vua Nga ngự giá đến đại bản doanh, người ta lại dẫn Kriuchkov đến bái yết mặt rồng. Vị hoàng đế tóc râu ngô đưa cặp mắt ngái ngủ nhìn Kriuchkov như người ta xem con ngựa. Ngài hấp háy hai mi sưng mọng, lũng nhũng như hai cái túi, vỗ vỗ vai gã:

- Gã - dắc cừ lắm! - Rồi ngài quay lại bảo đám người theo hầu:

- Cho trẫm cốc nước suối.

Cái đầu có bờm tóc xoã trước trán của Kriuchkov luôn luôn được đưa lên những trang báo cáo và tạp chí. Có cả những bao thuốc lá mang chân dung Kriuchkov. Giới lái buôn ở Nizegrod đem đến tặng gã khẩu súng bằng vàng.

Bộ quân phục lột của viên sĩ quan Đức bị Stepan giết được đính lên tấm bảng bằng gỗ dán rất rộng. Tướng Phôn Renncamphơtơ cho Ivankov và viên quản lên chiếc xe hơi cùng với tấm bảng đó rồi tới trước những đơn vị sắp ra tuyến lửa, đọc những bài diễn văn động viên của Nhà nước.

Nhưng chỉ là thế nầy: những con người chưa học được thuần phục cách giết hại đồng loại bị đẩy lên vũ đài của Thần chết. Trong tâm trạng kinh hoàng của thú vật, họ chạm trán nhau, quật ngã nhau, mù quáng đâm chém nhau, làm cho bản thân mình cùng những con ngựa trở nên đui què mẻ sứt, rồi hốt hoảng bỏ chạy trước những phát súng, những xác chết, với cả tâm hồn bị què cụt

Người ta gọi đó là chiến công.

Sông Đông Êm Đềm
Chương 64​

Mặt trận còn chưa ổn định thành con rắn dài hàng bao nhiêu vec- xta xê dịch. biên giới thỉnh thoảng lại nổ ra những cuộc đụng độ và những trận chiến đấu kỵ binh. Những ngày đầu sau khi tuyên chiến, bộ tư lệnh Đức cố vươn ra những cái vòi mò mẫm, tức là những đội trinh sát kỵ binh mạnh, quấy rối các đơn vị quân ta, luồn qua các đồn tiền tiêu, dò xét cách bố trí và quân số của các đơn vị Sư đoàn kỵ binh số 12 dưới quyền chỉ huy của tướng Kaledin hoạt động ở phía trước trận địa của Tập đoàn quân Brusilov. Ở bên trái sư đoàn 12, sư đoàn kỵ binh số 11 vượt biên giới nước Áo và tiếp tục tiến thêm. Những phân đội của sư đoàn nầy chiến đấu chiếm được Lesnhiup và Brody, rồi lại phải dẫm chân tại chỗ vì quân Áo vừa nhận được tiếp viện và kỵ binh Hungari có những trận tập kích vào kỵ binh của chúng ta, làm cho kỵ binh ta phải đề phòng và lui về Brody.

Sau trận chiến đấu ở gần thành phố Lesnhiup, trong lòng Grigori Melekhov, nỗi đau khổ nhức nhối luôn luôn tàn nhẫn làm tình làm tội chàng. Chàng gầy trông thấy, sút cân nhiều. Dù là hành quân hay nghỉ ngơi, ngủ say hay chỉ thiu thiu mơ màng, chàng thường thấy ra hình ảnh người lính Áo mà chàng chém chết bên dãy hàng rào. Trong giấc ngủ, chàng rất hay sống lại trận chiến đấu đầu tiên và ngay trong khi ngủ, trong khi bị dằn vặt bởi những hồi ức nặng tựa đá đeo, chàng vẫn có cái cảm giác bị chuột rút ở bàn tay phải nắm cán giáo quá chặt. Lần nào tỉnh dậy, chàng cũng phải đưa tay lên che cặp mắt nhắm nghiền đến đau nhức, cố xua tan cơn ác mộng.

Kỵ binh dẫm nát lúa má chín vàng. Các cánh đồng in đầy những vết móng ngựa với những lỗ đinh nhọn hoắt, cứ như vừa có trận mưa tàn phá khắp xứ Galixi, ủng bộ binh đầm rắn các con đường đất dẫm vụn nát đá trải đường, đạp nát nhừ những đám bùn tháng tám.

Ở các nơi diễn ra những trận chiến đấu, bộ mặt sầu thảm của đất cũng bị trái phá khoét lỗ chỗ như mặt người rỗ hoa. Dưới những cái lỗ ấy hoen rỉ những mảnh gang và thép thèm khát máu người.

Đêm đêm những vừng lửa đỏ ối sau đường chân trời vươn những cánh tay lên trời, chếu rực những thôn xóm, những thị trấn, những thành phố như những ánh chớp. Tháng tám là tháng mùa hoa quả chín, thóc lúa chờ được gặt về, trời luôn luôn đăm chiêu xám xịt, hoạ hoằn được ngày nắng ráo hơi nước lại xông lên oi bức ngột ngạt.

Tháng tám sắp qua. Lá trong các khu vườn chuyển sang màu vàng với ánh mỡ màng. Các cuống lá bắt đầu có cái màu đỏ lúc hấp hối. Đứng xa mà nhìn cứ có cảm giác như cây cối bị những vết thương xé rách thân hình tuôn ra những dòng máu đỏ:

Grigori để ý theo dõi những điều biến đổi trong các bạn cùng đại đội. Prokho Zykov vừa ở trạm quân y về, hai má hằn vết sẹo hình móng ngựa, hai bên mép nét vừa đau khổ vừa băn khoăn, cặp mắt dịu dàng như mắt con bò non luôn nháy lia lịa.

Egor Zarkov bất cứ lúc nào cũng có thể văng những lời tục tĩu tồi tệ nhất, làm những việc đê tiện nhiều hơn cả trước kia và chửi tha cái gì đời. chàng cùng thôn với Grigori là Emelian Grosov, gã - dắc chín chắn, tháo vát, hiểu sao người tự nhiên đen như hòn than, và thỉnh thoảng vô duyên vô cớ cười khà khà trận, tiếng cười có ý thức, chẳng có gì vui. Mặt mũi ai cũng mang những nét khác trước. Ở mỗi người, các hạt giống mà chiến tranh gieo rắc đều được ấp ủ theo cách riêng và cũng nảy nở theo cách riêng.

Trung đoàn rút ở tuyến lửa về, đóng lại để nghỉ ngơi ba ngày, nhận số quân bổ sung từ vùng sông Đông chuyển đến. Đại đội vừa sắp ra tắm ở cái đầm của tên địa chủ thấy đoàn kỵ binh rất đông kéo tới từ nhà ga ở cách trang trại ba vec- xta.

Trong khi binh lính - dắc đại đội bốn ra tới con đê, đội kỵ binh ở nhà ga tới từ cái dốc núi dài kéo xuống, và bây giờ bắt đầu thấy đây là kỵ binh - dắc. Prokho Zykov đứng con đê, cúi xuống để cởi áo quân phục. Gã chui đầu ra khỏi áo, nhìn kỹ.

- em mình đấy, dân sông Đông đấy.

Grigori cau mày nhìn đội hình hành quân hàng dọc trườn về phía trang trại.

- Người ta điều quân bổ sung tới.

- Có lẽ bổ sung cho chúng ta đấy.

- Chắc hẳn phải gọi đến kỳ hai rồi.

- Kìa có nhìn thấy các cậu? Kia là Stepan Astakhov có phải ? Chỗ kia kìa, hàng thứ ba ấy! - Grosov kêu lên rồi cười tiếng ngắn ngủn, the thé.

- Cả thằng em nhà chúng nó cũng bị gọi ra rồi.

- Còn Anikey chỗ kia kìa!

- Griska! Melekhov! cậu kia kìa. nhận ra chưa?

- Nhận ra rồi.

- Cậu phải thết mình chầu đấy, đồ thổ tả, mình nhận ra trước cậu.

Grigori giương mắt nhìn chằm chằm, làm những vết nhăn hai gò má sâu xuống, chàng cố nhận ra con ngựa của Petro. "Ở nhà mới mua đấy", - chàng bụng bảo dạ rồi đưa mắt lên nhìn mặt , khuôn mặt biến đổi cách kỳ lạ vì lần cuối cùng hai em gặp nhau quá lâu. Hàng ria màu lúa chín xén bớt bên dưới và cặp lông mày bị nắng thui trắng phếch như bạc. Grigori bỏ chiếc mũ cát- két xuống rồi vẫy vẫy tay như trong khi diễn tập, chạy ra đón . Theo sau Grigori, đám - dắc cởi dở quần áo cũng chạy xuống, dẫm nát cả những đám bạch chỉ thân rỗng rất dễ gãy và những bụi ngưu bàng già cỗi.

Đại đội bổ sung cho ngựa vòng khu vườn, tiến vào trang trại, nơi trung đoàn đóng quân. Dẫn đầu đại đội là viên đại uý có tuổi vạm vỡ, đầu mới cạo nhẵn, râu ria, cái miệng hách dịch với hai bên mép cong xuống đờ ra như gỗ.

Grigori nghĩ bụng: "Thằng cha nầy có lẽ giọng khàn khàn, hắc hắc lắm đây?" Chàng mỉm cười với rồi lại đưa nhanh mắt lên nhìn thân hình viên đại uý ngồi rất vững lưng con ngựa có cái mũi khum khum chắc hẳn giống Kalmys.

- Đại đội! - Viên đại uý cất tiếng hô, giọng trong sang sảng. - Các trung đội thành hàng dọc, vai trái đưa lên trước… bước!

- Có khỏe ? Grigori sung sướng và cảm động mỉm cười, gọi to chào Petro.

- Ơn Chúa. Bọn chúng đến với chúng mày đây. Thế nào, dạo nầy ra sao?

- Cũng bình thường.

- Còn sống cơ à?

- Tạm thời còn sống.

- Ở nhà gửi lời hỏi thăm đấy.

- Ở nhà ra sao hả ?

- Vẫn khỏe mạnh cả.

Petro tì tay lên mông con ngựa lực lưỡng màu hồng nhạt, quay hẳn lại, đưa cặp mắt tươi cười nhìn khắp người Grigori, trong khi con ngựa xa dần. Đám sau Petro, người Grigori quen, người . Lưng họ lên lên xuống xuống che cho chàng nhìn thấy nữa.

- Có khỏe , Griska! Gửi cậu lời hỏi thăm của bà con trong thôn.

- Cậu cũng đến chỗ bọn mình đấy à? - Grigori nhìn thấy cái bờm tóc dầy vàng óng, nhận ra Misa Kosevoi bèn nhe răng cười.

- Đến với các cậu đây. Chúng mình cứ như những con gà thấy kê là đến mổ.

- cho người ta mổ có! Rồi cậu cũng sắp bị mổ thôi.

- Được, rồi xem?

Egor Zarkov nhảy lò cò đê xuống, mình chỉ độc chiếc sơ- mi. nghiêng nghiêng người giơ tay lấy thăng bằng, cố thọc chân vào cái ống quần lũng lẵng.

- Chào em cùng trấn!

- Chà- à- à! Té ra là Zarkov Egor.

- Nầy, con ngựa non, cậu bị buộc chân sau đấy à?

- Bà cụ nhà mình ở nhà thế nào?

- Vẫn còn sống.

- Bà cụ có lời hỏi thăm cậu đấy, nhưng mình nhận mang hộ quà vì quá nặng.

Egor lắng nghe câu trả lời với vẻ mặt nghiêm trang khác thường, rồi cứ tồng ngồng như thế ngồi xuống cỏ. đưa tay lên che bộ mặt xúc động đầy buồn phiền, chân run bắn lên chẳng làm thế nào lồng vào ống quần được nữa.

đám - dắc cởi gần hết quần áo bên ngoài dãy hàng rào sơn xanh da trời. Từ bên kia con đường trồng toàn những cây dẻ, đám lính bổ sung từ vùng sông Đông tiến vào sân.

- Chào em đồng hương!

- Nầy, hình như bác Alexandr, thông gia với tôi có phải ?

- Chính Alexandr đây.

- Andreyan! Andreyan! Cái con quỷ dữ cụp tai nầy, nhận được ra tao à?

- Nầy thầy quyền, vợ cậu có lời hỏi thăm đấy?

- Ơn Chúa!

- Thế Boris Belov đâu?

- Cậu ấy ở đại đội nào thế?

- Có lẽ đại đội bốn.

- Cậu ấy người đâu ta?

- Người Zaton trấn Vosenskaia.

- Cậu tìm cậu ấy có việc gì thế? - gã thứ ba thoáng nghe thấy câu chuyện hỏi xen vào.

- Có việc cần. Mình chuyển hộ bức thư.

- Người em ạ, cậu ấy bị giết hôm kia ở gần Raybrody rồi.

- Có ?

- đấy! Chính mắt mình trông thấy mà. Viên đạn trúng ngay dưới nụ hoa bên trái.

- Các cậu ở đây có ai vùng sông Chernaia ?

- , thôi .

Đuôi đại đội vào hết, toàn đại đội tập hợp giữa sân. mặt đê lại đông nghịt những gã - dắc lại quay ra tắm.

Chỉ lát sau, những gã thuộc đại đội bổ sung cũng lũ lượt kéo ra.

Grigori ngồi cạnh . Mùi ẩm ướt của đất sét con đê xông lên nồng nặc. Ở chỗ sát mép bờ cỏ xanh rờn, nước đặc sánh nhấp nhoáng ngũ sắc như nở hoa. Grigori vừa giết những con rận trong các đường viền và nếp nhăn áo sơ- mi vừa kể lể:

- Petro ạ, bây giờ trong lòng em đau khổ chết được. Lúc nầy em sống chẳng ra sống, chết chẳng ra chết. Cứ như bị đưa vào dưới hòn đá cối xay, bị nghiền nát nhừ rồi lại được nhả ra. - Giọng Grigori rè rè, than vãn. vết nhăn sâu đen đen nằm chếch ngang trán (đến lúc nầy Petro mới nhận thấy vết nhăn đó và nó làm ta bất giác sờ sợ), vết nhăn hoàn toàn mới có ấy làm Petro kinh ngạc với tính chất biến đổi, xa lạ chứa đựng trong đó.

- Đau khổ như thế nào? - Petro vừa hỏi vừa kéo cái áo sơ- mi qua đầu, để lộ thân hình trắng hếu với cái ngấn rất đều chung quanh cổ ngăn với phần bị rám nắng.

- Rồi thấy thế nào, - Grigori vội vã, giọng chàng trở nên cứng rắn trong cơn bực bội, con người bị xua đến chỗ đánh giết nhau, chớ dính dáng vào làm gì? - Con người trở nên tồi tệ hơn cả loài sói độc. Bốn bề toàn khí hằn thù. Có lẽ bây giờ em mà cắn ai người ấy hoá dại ngay tức khắc.

- Thế mày có lần phải… giết người rồi à?

- có! - Grigori gần như kêu lên rồi vo tròn cái áo sơ- mi ném xuống chân. Chàng đưa mắt nhìn sang chỗ khác và cứ lấy những ngón tay nắn bóp mãi chỗ cổ họng, tựa như muốn ấn cho bật ra những lời bị tắc trong cổ.

- Kể tao nghe , - Petro bảo Grigori nhưng lại tránh và sợ bắt gặp con mắt thằng em.

- Lương tâm giày vò em. Ở gần Lesnhiup em dừng giáo đâm chết thằng. Trong lúc hăng… Mà đâm cũng được Nhưng vì sao em lại chém chết thằng khác cơ chứ?

- Như thế nào?

- Còn thế nào nữa? Em vô cớ chém chết con người để rồi vì nó, vì cái thằng chó đẻ ấy mà tâm hồn em bị ốm đau quặt quẹo. Thằng khốn nạn, đêm nào em cũng nằm mơ thấy nó. biết có phải lỗi ở em ?

- Mày chưa quen đấy thôi. Chờ đấy mà xem, rồi thấy như cơm bữa.

- Đại đội là đại đội bổ sung phải ? - Grigori hỏi.

- Sao lại bổ sung? đâu, chúng tao tới trung đoàn Hai mươi bảy.

- Thế mà em cứ tưởng đến tiếp viện chúng em.

- Đại đội chúng tao bị ghép vào sư đoàn bộ binh nào đó. Bây giờ chúng tao đuổi theo trung đoàn ấy đây. Nhưng cùng với chúng tao cũng có bộ phận bổ sung, người ta cắt đến chỗ chúng mày những thằng trẻ.

- À ra vậy. Thôi, chúng ta tắm cái .

Grigori vội vã tụt quần, rồi leo lên mặt đê, người rám nâu hơi gù nhưng cân đối. Petro thấy từ dạo hai em chia tay nhau đến giờ, thằng em ta già hẳn . Grigori duỗi thẳng hai tay, bổ nhào xuống nước. Làn nước đặc sánh màu xanh lá cây ập tới kín chỗ sau hai bàn chân Grigori rồi lại tản ra. Grigori bơi ra chỗ đám lính - dắc cười khà khà ở giữa đầm, hai bàn tay vỗ xuống nước như âu yếm vuốt ve, vai di động lười nhác.

Petro hì hục mãi mới tháo xong cây thánh giá đeo sát người và bài kinh cầu nguyện khâu trong cái túi đựngười chúc phúc của mẹ. ta nhét cái dây đeo vào trong chiếc áo sơ- mi rồi lần xuống nước, vẻ mặt vừa sợ vừa khó chịu. Đầu tiên Petro té nước lên cho ướt ngực ướt vai, sau đó ái chà tiếng và ngụp xuống, bơi đuổi theo Grigori. Hai em bơi cách nhau quãng, cùng sang tới khoảng bờ cát mọc đầy những bụi rậm ở bên kia đầm.

Thân thể được cử động nên Grigori cũng khuây khoả chút ít. Chàng vừa vươn tay bơi, vừa bằng giọng cân nhắc, còn sôi nổi như lúc nãy nữa:

- Rận cắn khắp người em. Lại thêm cái nhớ nhà. Bây giờ em chỉ mong được qua nhà cái: nếu có cánh em bay ngay. Dù chỉ được nhìn qua cái. Thế nào , ở nhà ra sao?

- Natalia nó về nhà ta rồi?

- Sao?

- Vẫn khỏe mạnh.

- Cha mẹ thế nào?

- Vẫn bình thường. Còn con Natalia nó vẫn đợi mày đấy. Nó cứ nhất định cho rằng mày lại về với nó.

Grigori bị sặc, chàng lặng lẽ nhổ chỗ nước vừa ộc vào miệng.

Petro quay đầu lại, cố nhìn vào mắt Grigori.

- Mày viết thư về nhà cũng nên có câu hỏi thăm nó chứ. Có mày nó mới sống được.

- Sao Natalia lại thế nhỉ… xé đôi còn muốn chắp vá lại hay sao?

- Người ta cũng đúng… Con người chỉ sống bằng hy vọng. Con bé ngoan lắm. Tính nết đứng đắn. Biết giữ gìn. Các chuyện lẳng lơ đĩ thoã, nó hoàn toàn có chút gì.

- Natalia lấy chồng tốt hơn.

- Mày gì mà lạ!

- Chẳng có gì lạ cả. Chỉ có con đường như thế thôi.

- Chuyện giữa hai đứa chúng mày với nhau, tao cũng chẳng can thiệp.

- Thế còn Dunhiaska?

- Nó có thể là dâu được rồi đấy em ạ! Có năm mà nó nhớn nhớn là, mày chẳng còn nhận ra được nữa đâu.

- à - Grigori ngạc nhiên, vui hẳn lên.

- thế đấy. Ở nhà cho nó về nhà chồng mà chúng mình chẳng được nhúng ria vào rượu cưới của nó đâu. Lũ khốn kiếp, có lẽ chúng nó giết chúng mình từ bao giờ rồi.

- Chuyện ấy cũng dễ thôi?

Hai em leo lên bãi cát rồi chống khuỷu tay nằm song song bên nhau, cùng phơi mình dưới nắng lúc nầy gay gắt. Miska Kosevoi bơi qua, nhô gần nửa người lên khỏi mặt nước.

- Xuống nước , Griska!

- Hượm , để mình nằm lát.

Grigori vừa chôn con bọ hung vào lớp cát xốp tơi vừa hỏi:

- có nghe tin gì về Acxinhia ?

- Hồi chưa tuyên chiến, có gặp nó trong thôn.

- Còn về đấy làm gì nữa?

- Nó về nhà chồng lấy đồ đạc.

Grigori húng hắng ho rồi lấy sống bàn tay gạt cát vùi kín hẳn con bọ hung.

- có chuyện với Acxinhia ?

- Chỉ chào hỏi qua loa. Coi bộ béo tốt phởn phơ lắm. Có lẽ ăn cơm nhà địa chủ cũng dễ chịu.

- Còn Stepan?

- Đến mẩu nến nó cũng để cho Acxinhia lấy. xảy ra chuyện gì cả. Nhưng mày phải liệu liệu đấy. Phải để ý giữ mình. em kể lại cho tao biết rằng lần thằng Stepan say rượu, nó doạ: hễ cùng chiến đấu là ngay trận đầu nó cho mày ăn kẹo đạn ngay.

- À hà!

- Nó tha thứ cho mày đâu.

- Em cũng biết.

- Con ngựa tao mua lấy đấy, - Petro sang chuyện khác.

- Ở nhà phải bán bò à?

- Bán mấy con hói. Được trăm tám mươi rúp. Mua con ngựa mất trăm năm mươi rúp. Tốt hơn con của mày. Mua ở Chutkan đấy.

- Thế lúa má như thế nào?

- Được mùa. Nhưng lại được gặt đem về. Chưa kịp gặt bị xách cổ rồi.

Câu chuyện chuyền sang vấn đề cày cấy làm ăn nên còn căng thẳng như lúc nãy. Grigori thèm khát nuốt lấy từng tin nhà. Giờ phút nầy, chàng hoàn toàn sống với những mẩu tin đó, và gần như chàng trai ngang bướng và chất phác trước kia.

- Thôi lạnh rồi, chúng mình mặc quần áo thôi, - Petro bảo em rồi phủi cát cái bụng ướt đẫm, người run run. Da lưng, da tay nổi gai ốc.

Bọn lính - dắc kéo đàn kéo lũ ở đầm về. Stepan Astakhov đuổi kịp hai em ở dãy hàng rào ngăn khu vườn với sân trang trại.

chàng vừa vừa chải bờm tóc xoã trước trán bằng cái lược xương , rồi nhét lại bờm tóc vào dưới lưỡi trai. Stepan tới ngang Grigori.

- Chào bạn!

- Chào , - Grigori dừng lại, nhìn Stepan bằng cặp mắt có phần ngượng nghịu, như hối lỗi.

- Còn chưa quên mình chứ?

- Gần như quên mất rồi.

- Mình quên cậu đâu, - Stepan mỉm nụ cười chế nhạo, rồi dừng lại, vượt luôn lên trước bá vai gã - dắc đeo lon hạ sĩ phía trước.

Trời vừa tối trung đoàn nhận được của sư đoàn bộ mệnh lệnh truyền qua điện thoại, bảo phải tới ngay vị trí. Chỉ mười lăm phút, trung đoàn sửa soạn xong xuôi. Được bổ sung thêm quân số, đơn vị vừa vừa hát tiến ra lấp lỗ hổng mới bị kỵ binh Hungary chọc thủng.

Lúc chia tay, Petro dúi vào tay em tờ giấy gấp tư:

- Cái gì thế nầy? - Grigori hỏi.

chép cho mày bài kinh cầu nguyện. Giữ lấy nhé…

- Nó có giúp được gì chứ?

- Đừng có báng bổ, Griska!

- Em có báng bổ gì đâu.

- Thôi tạm biệt em. Mong em khỏe mạnh. Mà mày đừng có xông xáo lên trước những thằng khác làm gì. Thần chết nó vốn hay chọn những đứa quá hăng đấy? Ra đến đấy liệu mà giữ lấy mình? - Petro kêu to.

- Nhưng có bài kinh cầu nguyện rồi cơ mà?

Petro khoát tay.

Mọi người đến mười giờ mà chẳng có biện pháp đề phòng gì cả Mãi sau bọn quản mới truyền cho các đại đội mệnh lệnh hành quân hết sức yên lặng, cấm hút thuốc.

cánh rừng xa xa thấy bay vụt lên những viên đạn tín hiệu kèm theo những đám khói tím.