Lão đại là nữ lang - La Thanh Mai (170/170)

Đọc chương này thấy Vân Khải dễ thương quá cơ

Nội dung truyện hay, nhiều tầng ý nghĩa, editor lại chăm chút cho đứa con tinh thần, cám ơn bạn.

Chương 34: Ra ngoài

Hai ngày sau, thuyền khởi hành theo kế hoạch.

Phó Nguyệt áp dụng biện pháp Phó Quế dạy, tìm Phó tứ lão gia làm nũng.

Con lớn từ trước đến nay ít , chẳng mấy khi xin cha cái gì nên Phó tứ lão gia cũng nỡ từ chối, quyết định chỉ Phó Nguyệt và Phó Quế được theo ông tới phủ Võ Xương ngay cả Phó Vân Khải và Phó Vân Thái vốn bị phạt sau lần gây họa hôm trước cũng được phép .

Hai tên nhóc mừng phát điên, vừa nghe được tin này vội vàng thúc giục nha hoàn chuẩn bị đồ đạc.

Cứ như thể vừa uống thuốc tiên, Phó Vân Khải khỏi bệnh ngay lập tức.

Đại Ngô thị và Lư thị cũng đoán ra giả bệnh nhưng cũng vạch trần, chỉ nhắc nhở dưỡng nương nhớ mang theo thuốc mỡ để bôi thêm cho .

Ngày xuất phát, thời tiết đẹp, sau khi ăn sáng và chào từ biệt người nhà xong, Phó tứ lão gia dẫn các con các cháu lên thuyền.

Phó Vân Chương tới từ trước, khi đó ngồi sau bàn trong khoang thuyền đọc tập văn mẫu, nghe thấy tiếng cười vọng lại mới lên boong chuyện với Phó tứ lão gia.

Sau mấy câu chào hỏi và hỏi thăm sức khỏe, Phó Vân Chương ra lệnh xuất phát.

Phó gia lần này có chiếc thuyền lớn, ba chiếc thuyền nhỡ, bốn chiếc thuyền , tổng cộng tám chiếc thuyền cùng nhau thuận gió giương buồm, hướng về phía lòng sông rộng lớn, thẳng về phía bắc

Giờ là cuối hạ, hai bên bờ sông, lau sậy trải dài, có những khúc dài tới mười dặm dứt. Xa xa là những dãy núi nhấp nhô, dáng hình núi đá lên ràng dưới ánh sáng mặt trời xán lạn, trông như bức tranh thủy mặc cực lớn mà trong đó trời cao vạn dặm cũng chỉ là mảnh giấy trắng.

Non xanh nước biếc, cảnh đẹp đến nao lòng.

Phó Nguyệt và Phó Quế cho cùng tuổi vẫn còn , lần đầu tiên chơi xa mà có Lư thị cùng nên cực kỳ kích động, nhìn cái gì cũng thấy thú vị, bám lấy Phó tứ lão gia hỏi han hết cái này đến cái khác.

Phó tứ lão gia gật đầu mỉm cười, kiên nhẫn kể cho hai người nghe về những chuyện ông từng tai nghe mắt thấy, bờ sông này, dãy núi kia, sơn cốc tĩnh mịch nọ, kể cho họ nghe về nguồn gốc tên gọi của châu chuyện, thôn trang, chùa chiền núi. Thi thoảng ông còn kể mấy câu chuyện cười vô thưởng vô phạt, Phó Nguyệt, Phó Quế và Phó Vân Khải, Phó Vân Thái đều bị lôi cuốn, tiếng cười vang lên ngớt.

Phó Vân mới lành bệnh chưa lâu, Phó tứ lão gia lo nàng chịu nổi lại vất vả, cho nàng ở bên ngoài quá lâu, giục nàng vào khoang nghỉ ngơi.

Nàng vâng tiếng rồi xoay người trở về khoang thuyền. Khi trước từ Cam Châu về Hồ Quảng mất cả mấy tháng, màn trời chiếu đất, lại mệt nhọc, dù là ngồi xe hay ngồi thuyền nàng cũng kinh qua cả.

Đối với Phương Tuế và Chu Viêm, đây lại là lần đầu tiên họ được chiếc thuyền lớn như thế nên say sưa ngắm nhìn cảnh vật hai bên bờ sông. Tuy vậy, thấy nàng đứng dậy, hai nha hoàn vẫn hề do dự, theo chân nàng xuống khoang thuyền.

ngang qua khoang của Phó Vân Chương, Phó Vân dừng bước, gõ cửa: "Nhị ca?"

Bên trong phát ra tiếng lạch cạch, Liên Xác mở cửa, tươi cười mời nàng và nha hoàn vào trong.

"Sao lại xuống đây thế này?"

Phó Vân Chương ngẩng đầu lên, tay cầm bút, ghi chú bên lề tập văn mẫu, mỉm cười hỏi.

"Tứ thúc bảo muội vừa lành bệnh, được bêu nắng."

Phó Vân tới bên cạnh bàn, bám vào cạnh bàn kiễng chân đọc chữ ghi tập văn mẫu, đó chắc chắn có tên và quê quán tác giả, hóa ra Phó Vân Chương đọc bài thi của đề đốc học chính Diêu Văn Đạt từng viết năm ông ta đỗ Trạng nguyên.

Đề bài là "Quân tử hiền kì hiền nhi thân kì thân" trích trong đoạn: "Thi vân: "Ô hô, tiền vương bất vong." Quân tử hiền kì hiền nhi thân kì thân, tiểu nhân nhạc kì nhạc nhi lợi kì lợi. Thử dĩ nhất thế bất vong dã." trong sách "Đại Học". [1]

[1] Dịch nghĩa: Kinh thi "Hỡi ô! Những bậc vua đời trước, người ta quên". Người quân tử ca ngợi các thánh vương đời trước tôn trọng những người hiền, mến người thân của mình; kẻ tiểu nhân (cũng nhờ công đức của thánh vương đời trước) mà được vui hưởng niềm vui, được thụ hưởng điều lợi, vì thế người ta đời đời quên. (Bản dịch nghĩa lấy từ sách Đại Học của dịch giả Phan Văn Các)

Đề bài văn bát cổ nhất thiết phải được trích từ Tứ thư Ngũ kinh.

Bởi vậy, khi học sinh làm loại văn này, khi giải thích cũng chỉ có thể căn cứ vào cách chú giải của Chu Hi hoặc các học giả theo trường phái lý học khác, thể tự phát triển giải thích của bản thân. Hơn nữa, ngay cả đoạn đứng ở vị trí của bậc thánh nhân để giải thích cũng phải dùng ngôi thứ nhất.

Viết loại văn này cần tuân thủ nghiêm khắc cấu trúc của bài, đầu tiên là phần mở đầu, hay còn gọi là phá đề, thừa đề, khởi giảng.

Khởi đầu là phá đề, dùng hai ba câu giới thiệu và giải thích ý nghĩa của đề bài.

Tiếp theo đó là thừa đề, trong vòng ba câu phải thuyết minh, bổ sung, mở rộng ý nghĩa của đề bài.

Nguyên đề nêu mục đích của đề bài.

Sau đó là đoạn khởi giảng, bắt đầu vào trình bày và phân tích đề mục, đưa ra những góc nhìn và chú giải của tiền nhân về vấn đề này, từ đó dẫn vào phần chính.

Tiếp nữa mới là phần chính của bài văn, sâu vào việc trình bày và phân tích quan điểm của mình về đề bài. Phần chính này bao gồm bốn đoạn, mỗi đoạn hai vế song song đối nhau. Bốn đoạn này gồm có: đề cổ (hay còn gọi là khởi cổ), trung cổ, hậu cổ, thúc cổ. Mỗi phần lại có hai vế gọi là xuất cổ và đối cổ, đối ngẫu nghiêm ngặt, khai, thừa, chuyển, hợp, cấu trúc phải đăng đối cả về bằng trắc và về ngữ nghĩa, bài văn có tổng cộng tám vế nên mới gọi loại văn này "văn bát cổ".

Phần cuối cùng gọi là tiểu kết, dùng để tổng kết, khái quát lại ý nghĩa của toàn bài. Tiểu kết có thể nhắc lại hoặc mở rộng ý nghĩa của đề bài.

Bát cổ văn có cấu trúc ràng, được chia thành các đoạn như sau:

Phá đề: Giải nghĩa đề, thuyết minh chủ đề, ba đến bốn câu.

Thừa đề: Mở rộng ý nghĩa của đề, dùng để chuyển tiếp, ba đến bốn câu.

Nguyên đề: Chỉ ra nguyên nhân, mục đích thánh nhân đề cập đến câu trích được nêu trong đề, năm đến sáu câu.

Đoạn khởi giảng: Đặt mình vào vị trí của bậc thánh hiền để giảng giải, thuyết minh ý nghĩa của đề, bảy đến tám câu.

Đề cổ, vế xuất cổ: Khoảng sáu câu.

Đề cổ, vế đối cổ: Có cấu trúc đối ngẫu với vế trước.

Trung cổ, vế xuất cổ: Phần nghị luận trung tâm của bài văn, khoảng bảy đến tám câu, trường hợp dài nhất có khi lên tới hơn hai mươi câu.

Trung cổ, vế đối cổ: Có cấu trúc đối ngẫu với vế trước.

Hậu cổ, vế xuất cổ: Nếu trung cổ dài hậu cổ ngắn, trung cổ ngắn hậu cổ phải dài. Tổng kết ý nghĩa toàn đề.

Hậu cổ, vế đối cổ: Có cấu trúc đối ngẫu với vế trước

Thúc cổ, vế xuất cổ: Nhấn mạnh lại phần trung cổ, bổ sung cho phần hậu cổ, khoảng năm câu, vượt quá tam câu.

Thúc cổ, vế đối cổ: Có cấu trúc đối ngẫu với vế trước.

Tiểu kết.

Toàn bộ đoạn trích chứa câu "Quân tử hiền kì hiền" này về Chu Văn Vương làm cho người ta thể nào quên, ông tôn kính trọng dụng người hiền tài, quan tâm đến những người xung quanh, dân chúng bởi vậy nên ai cũng vui mừng, được hưởng lợi từ những quyết sách của ông, đây là chính là nguyên nhân nhân khiến người người cả đời quên ơn Chu Văn Vương.

"Tứ thư tập chú" có chú giải cho những câu này như sau: "Bậc quân đời trước cốt tại tân dân, chỉ ư chí thiện, có thể khiến thiên hạ đời sau, như lẽ dĩ nhiên, ghi nhớ đời đời, bởi chuyện qua từ lâu mà quên được." [2]

[2] Ba cương lĩnh của Đại học bao gồm: Minh minh đức (làm sáng cái đức sáng của chính mình), Tân dân (làm mới cho dân, theo Chu Hi, "tân tức là bỏ cái cũ, ý tự mình làm sáng tỏ cái đức sáng của mình, lại phải nên suy ra đến người khác, khiến họ cũng có thể bỏ được vết nhơ nhiễm phải từ trước"), Chỉ ư chí thiện (an trụ ở nơi chí thiện, chí thiện là đạo đức hoàn mỹ, "là tột đỉnh của cái lý đương nhiên, cái lẽ việc phải như vậy"). Ba cương lĩnh này được cụ thể hóa bằng 8 điều mục: cách vật (tiếp nhận và nhận thức vật), tri trí (đạt tri thức về vật), thành ý (làm cho ý của mình thành thực), chính tâm, làm cho tâm của mình được trung chính), tu thân (tu sửa thân mình), tề gia (sắp xếp mọi việc cho gia đình hài hòa), trị quốc (khiến cho nước được an trị), bình thiên hạ (khiến cho thiên hạ được yên bình). Trong đó, minh minh đức ứng với cách vật, tri trí, thành ý, chính tâm và tu thân; tân dân ứng với tề gia và trị quốc; chỉ ư chí thiện ứng với bình thiên hạ. (Tổng hợp từ Đại học, bản dịch của Phan Văn Các và wikipedia). Ở đây về bậc quân vương nên cũng tập trung vào tân dân (trị quốc) và chỉ ư chí thiện (bình thiên hạ).

Bài văn của Diêu Văn đạt dùng ý chú giải này để phá đề "Dựa vào ghi nhớ của người đời sau mà hiểu được cái đức tân dân của bậc quân vương đời trước. Lời này lên vai trò của tân dân trong chỉ ư chí thiện", chỉ câu giải thích được ý nghĩa của đề bài, lấy "chí thiện" làm trung tâm để lý giải.

Bài viết đơn giản ràng, súc tính, cách phá đề vừa tinh tế lại vừa chuẩn xác.

Trong bài viết có nhiều trích dẫn trong "Tứ thư tập chú", sắp xếp hợp lý, luận chứng quan điểm ràng, cuối cùng lấy câu " bởi chuyện qua từ lâu mà quên được" từng được nhắc đến ở đoạn đầu, áp dụng phương thức đầu cuối tương ứng để chốt lại toàn bài.

tóm lại, văn giải đề của Diêu Văn Đạt tuy dùng nhiều trích dẫn nguyên văn nhưng lại hoàn toàn tạo cảm giác bị rập khuôn, gò ép mà hoài cổ thanh nhã, câu chữ ngắn gọn, sử dụng linh hoạt trích dẫn về chú giải và chú thích kinh thư thể ông ta thấu hiểu những kinh thư của cổ nhân.

Đây là tác phẩm xuất sắc hiếm có.

Năm ấy bài viết này được các quan chủ khảo nhất trí cho điểm cao, sau tới thi đình, ông ta đối đáp trôi chảy nên đỗ trạng nguyên.

Đáng tiếc ông ta lại được may mắn cho lắm, bị thám hoa Thôi Nam Hiên cướp mất chú ý của Tiên đế, về sau con đường làm quan cũng thông thuận.

oOo

"Muội cảm thấy bài văn bát cổ này thế nào?"

Qua khóe mắt, Phó Vân Chương nhìn thấy Phó Vân đứng cạnh mình, mắt nhìn chằm chằm tập văn mẫu, mày nơi nhíu, có vẻ như nghiêm túc suy nghĩ cái gì nên hỏi.

"Văn của trạng nguyên đương nhiên là phải hay rồi."

Phó Vân thuận miệng đáp.

"Muội nghe Khổng tứ ca , Diêu học đài là trạng nguyên."

Nàng tự nhiên nhớ ra, mặt đổi sắc, bổ sung câu.

Phó Vân Chương nhướn mày nhưng cũng hỏi tiếp nữa.

"Nhị ca, lần này phủ Võ Xương, có phải huynh định bái phỏng Diêu học đài ?"

"Ừ."

Phó Vân Chương gật đầu, lát sau lại cười, "Trước đây ta cũng từng gặp Diêu học đài."

Phó Vân hơi nhướn mày, nhìn Phó Vân Chương hồi lâu, lòng chợt hiểu ra.

Thảo nào Diêu Văn Đạt năm lần bảy lượt châm chọc, làm Phó Vân Chương khó xử, hóa ra là vậy. Cả đời này người Diêu Văn Đạt hận nhất chắc chắn là Thôi Nam Hiên. Phó Văn Chương tuổi trẻ tuấn tú, còn trẻ như thế mà đỗ cử nhân. Diêu Văn Đạt tuổi già sức yếu, còn phải chống gậy, nhìn thấy y vẫn chưa đến tuổi trưởng thành mà có danh tiếng, khí độ tao nhã thong dong, lại còn giọng Hồ Quảng, làm sao có thể giật mình nhớ tới Thôi Nam Hiên.

phải Phó Vân Chương viết văn tốt mà là bị tai bay vạ gió.

Nàng trầm ngâm lúc rồi từ từ : "Nhị ca, Khổng tứ ca Diêu học đài và Lễ Bộ thị lang Thôi đại nhân như nước với lửa, khi nào huynh gặp Diêu học đài, huynh nhớ tỏ ra mình dính dáng gì đến Thôi đại nhân, chừng Diên học đài soi mói huynh nữa."

Khi ra mấy chữ "Thôi đại nhân", nàng ngập ngừng chút nào, mấy chữ ấy tựa như sương sớm lăn lá cỏ, vụt qua đầu lưỡi nàng, trôi chảy đến ngờ.

Phó Vân Chương đưa tay xoa đầu nàng, "Khổng tứ còn dạy muội cơ à?"

Khổng tú tài là người biết người biết ta, với khả năng của , thi hương thêm vài lần nữa có khi cũng có ngày may mắn có được cái danh cử nhân nhưng mà cũng chỉ đến thế thôi. Nhà cũng phải giàu có gì, có khả năng chi tiền cho thi tiếp, thế là quyết định từ bỏ con đường làm quan, tập trung tìm hiểu chuyện xã giao chốn quan trường.

Phó Vân đoán mục tiêu của Khổng tú tài rất có thể là trở thành môn khách của Phó Vân Chương trong tương lai.

Đối với tiến sĩ, chuyện tuyển chọn quan có quy định nghiêm ngặt về hộ tịch, thể về quê làm quan, bắt buộc phải vùng khác nhậm chức. Cường long bất áp địa đầu xà [3], vậy nên khi những vị quan này tới địa phương mới, đa phần đưa theo môn khách phụ tá mình tín nhiệm, những người này thường là đồng hương với vị quan kia nên thân thiết hơn nhiều, cũng được vị quan kia nể trọng hơn nhiều so với phụ tá ở địa phương mới.

[3] Rồng dẫu có mạnh cũng chưa chắc thắng được đám rắn tại hang ổ của nó. Tiếng Việt có nhiều câu tương tự nhưng có câu nào hoàn toàn đồng nghĩa.

Khổng tú tài thường xuyên giúp Phó Vân Chương xử lý mấy việc xã giao, lo lắng trước sau, là người chịu khó hỏi thăm tin tức, liên lạc dưới, giao hảo với học quan, thầy dạy, thực tế là môn khách đầu tiên của Phó Vân Chương rồi.

biết mình thể làm quan nên cũng phải sống gò ép, nhìn Phó Vân bằng ánh mắt khác thường.

Có vài lần đến Lâm Lang Sơn Phòng mượn sách, Liên Xác và mấy nha hoàn đều biết chữ nên biết sách muốn mượn nằm chỗ nào, tìm mãi vẫn thấy. Phó Vân từng sắp xếp lại thư phòng cho Phó Vân Chương nên cần nghĩ cũng biết cuốn sách đó ở đâu.

Khổng tú tài thấy thế liền trêu chọc nàng, đố nàng đọc thuộc lòng Tứ thư rồi phát ra nàng có thể đọc được nên vô cùng kinh ngạc. Từ đó, còn dùng giọng điệu dỗ dành trẻ con để chuyện với nàng nữa.

Khổng tú tài kể cho nàng nghe rất nhiều tin đồn ở chốn quan trường.

Nào là họ hàng nhà Thẩm các lão làm xằng làm bậy, quan viên địa phương muốn lấy lòng Thẩm các lão nên ra sức bao che, bị ngôn quan dâng tấu lên Hoàng thượng, cuối cùng người nhà Thẩm các lão vẫn chẳng làm sao, ngôn quan kia lại bị bãi miễn.

Nào là Diêu học đài lòng dạ hẹp hòi, thù dai như đỉa. Mấy chục năm trước ở quê có vị hương lão đắc tội với ông ta. Ngày ông ta về quê tế tổ sau khi đỗ Trạng nguyên, tri huyện địa phương, tộc lão và con cháu Diêu gia tổng cộng mấy trăm người tụ tập đường lớn dẫn vào huyện, chờ suốt cả buổi dưới ngày trời nắng, chờ đến đầu váng mắt hoa nhưng cũng thấy Trạng nguyên đâu. Sau khi tìm người nghe ngóng họ mới vỡ lẽ ra Trạng nguyên sai tiểu tốt đổi sang đường khác, nhất nhất phải qua mộ cái vị hương lão chết từ hai mươi mấy năm trước kia khua chiêng gõ trống diễu vài vòng để cho vị hương lão đó biết Diên Văn Đạt đỗ Trạng nguyên rồi đây này!

...

Những chuyện như thế, Phó Vân nghe nhiều rồi.

"Ai dạy mà chẳng được, dùng được là được rồi."

Thấy Phó Vân Chương dừng bút, Phó Vân tới bên cửa sổ rót ly trà hồ đào bưng qua cho y, chậm rãi . ra chỉ cần Phó Vân Chương xấu Thôi Nam Hiên mấy câu trước mặt Diêu Văn Đạt là ổn nhưng tính cách Phó Vân Chương như thế, chắc xấu sau lưng người ta được.

Nhất là y còn rất tôn trọng Thôi Nam Hiên. Lúc nàng dọn dẹp thư phòng cho y còn nhìn thấy tập văn của Thôi Nam Hiên.

"Diêu học đài tuy xấu nhưng lại quá cố chấp. Ông ta thấy ta thế nào là chuyện của ông ta, ép buộc quá có để làm gì đâu."

Phó Vân Chương nhấp ngụm trà, cười nhàn nhạt, "Tùy ông ta ."

Phó Vân cũng đoán được y trả lời như vậy, nhìn y có vẻ ôn hòa nhưng bản chất bên trong lại ngang ngạnh.

Nang suy nghị hồi, lại hỏi: "Nhị ca, Diêu học đài là người Nam Trực Lệ, ông ta có phải đời sau của Diêu Quảng Hiếu ?"

Diêu Quảng Hiếu, từ thưở thiếu niên xuất gia, pháp danh Đạo Diễn, Thành Tổ ban cho tên là Quảng Hiếu, phụ tá Thành Tổ dành được chiến thắng trong chiến dịch Tĩnh Nạn, nhờ đó đoạt được ngôi vị hoàng đế nên rất được Thành Tổ tín nhiệm, có "Đào hư tử tập" lưu truyền hậu thế.

"Diêu Quảng Hiếu?" Phó Vân Chương sửng sốt, kiên nhẫn giải thích với nàng: "Diêu Quảng Hiếu là người Nam Trực Lệ, phủ Tô Châu, quê Diêu học đài cũng ở Nam Trực Lệ nhưng lại cách phủ Tô Châu mấy trăm dặm, phải cùng tộc với Diêu Quảng Hiếu."

Phó Vân vẫn tiếp: "Nhưng mà Khổng tứ ca lại với muội Diêu học đài vẫn thường tự nhận mình là người trong tộc của Diêu Quảng Hiếu."

"Diêu gia là tộc lớn, đông người, trải ra nhiều nơi nên Diêu học đài mới có thể như thế, cũng thể nào chắc chắn là cùng chi với Diêu gia ở phủ Tô Châu. Ví dụ như người họ Vương mình vốn có nguồn gốc là tộc Vương thị ở Thái Nguyên, chắc gì là người Thái Nguyên." Phó Vân Chương đặt chén trà xuống .

Phó Vân im lặng để y hết lời, lơ đãng đề xuất: "Diêu học đài sùng bái Diêu Quảng Hiếu như thế, nhị ca, sao huynh thử tìm hiểu văn phong của Diêu Quảng Hiếu xem sao?"

Đừng đọc văn mẫu của Diêu Văn Đạt nữa, ông ta thích loại văn dạt dào cảm xúc cơ.

"Sao tự nhiên muội lại nghĩ thế?"

Phó Vân Chương quen với việc nàng những điều khiến người ta phải giật mình nên thấy nàng đổi đề tài nhanh như vậy cũng đến nỗi trở tay kịp, trả lời nàng, "Diêu Quảng Hiếu hiểu thuật dương, bản thân ông ta hừng hực khí thế, văn phong cũng rất táo bạo, người khác chỉ có thể bắt chước cấu trúc bài viết của ông ta chứ học thế nào cũng học nổi khí khái trong đó."

Điều này cũng đúng, Phó Vân Chương cũng có thói quen sử dụng câu từ của riêng mình, y có thể bắt chước phong cách của Diêu Văn Đạt nhưng Diêu Quảng Hiếu, từ con người đến văn phong đều quá khác biệt với y, tự nhiên bắt chước chưa chắc có thể lấy lòng Diêu Văn Đạt. Bắt chước xong có khi còn hỏng việc.

Phó Vân ngẩn ra hồi lâu bỗng hiểu ra, đường tắt có thể đạt đến cái lợi trước mắt nhưng thể vì ham lợi mà đâm đầu vào ngõ cụt.

Nàng suy nghĩ quá đơn giản rồi.

"Nhị ca, muội hiểu rồi." Nàng khẽ .

Phó Vân Chương cũng hỏi nàng vừa hiểu ra cái gì, mỉm cười gật đầu. Tốc độ học tập của nàng còn nhanh hơn nhiều so với y dự đoán, giống như vùi hạt giống vào trong đất ẩm rồi tận mắt nhìn nó nảy mầm đâm rễ lên lá non. Giờ nàng cần nhiều ánh sáng mặt trời, nhưng cũng cần có mưa có gió, trải qua trải nghiệm của sương gió, rễ cây mới đâm sâu được.

Chỉ là biết nàng có chịu đựng được hay .

oOo

boong tràn ngập tiếng cười , lúc sau, Vương thẩm bước tới mời cả nhà xuống khoang thuyền ăn cơm.

Phó Vân Khải và Phó Vân Thái chơi hăng, chạy xuống bếp tìm bà tử nhờ lấy giúp mấy con cá trắm đen và bếp than hồng cháy đượm, muốn tự nướng cá ăn. Phó Quế, Phó Nguyệt đứng bên cạnh xem hai em xát muối lên thân cá đánh vẩy sạch .

Phó tứ lão gia chiều trẻ con nên cũng để mấy đứa muốn làm gì làm, xuống khoang tìm Phó Vân Chương, định mời y uống rượu.

Vừa vào tới cửa, ông nhìn thấy Phó Vân Chương ngồi bên bàn viết chữ, Phó Vân ngồi ghế cạnh cửa sổ, trong tay cầm quyển sách chăm chú đọc, lớn đều rất tập trung.

Mấy nha hoàn và gã sai vặt ngồi dưới đất, người thêu thùa, kẻ đan mũ nan, ai làm việc của người đó, ai chuyện, cả phòng im phăng phắc.

Ông ngại làm phiền nên lại ra.

Trở lại boong, nhìn thấy Phó Vân Khải và Phó Vân Thái phồng mang trợn má thổi bếp lò, tà áo giắt vào cạp quần, ông tự nhiên thấy ngứa mắt.

Phó tứ lão gia cuối cùng cũng hiểu vì sao từ ngày Phó Vân bắt đầu học, Tôn tiên sinh lại trở nên khó tính, hay bực mình như thế.

Trước kia có ai để so sánh, cũng thấy có vấn đề gì, Phó Vân Chương quá ưu tú, dám đem ra so, hơn nữa y cũng lớn hơn hai đứa kia mấy tuổi.

Nhưng tỷ nhi còn hơn hai thằng con bé mà!

Cứ coi như tỷ nhi tảo tuệ [4] , so sánh con bé với chúng nó nữa... Thế còn Tô Đồng sao? Tô Đồng cũng chẳng lớn hơn Khải ca nhi và Thái ca nhi bao nhiêu...

[4] Từ hiểu biết hơn người, gần giống như thần đồng.

Phó tứ lão gia hừ tiếng, xoay người về khoang.

Thôi khuất mắt trông coi.

Đêm nay thuyền của bọn họ đậu lại ở bến tàu. sông gió sóng yên, thực ra có thể cả đêm, vậy có thể đến phủ Võ Xương trước hừng đông, nhưng tàu lại có mấy đứa trẻ, hơn nữa lần này chơi là chính, vội vàng gì, Phó tứ lão gia liền quyết định dừng lại đêm rồi tiếp sau.

Bến tàu chỉ có thuyền nhà bọn họ, còn có thuyền của vài nhà khác.

Chờ thuyền dừng hẳn, Phó tứ lão gia và Phó Vân Chương gặp gỡ chủ nhân các thuyền xung quanh, hỏi tên hỏi tuổi, hỏi thăm sức khỏe hồi.

Trong khi người lớn xã giao, đám trẻ con chơi cả ngày thấm mệt nên ăn cơm xong phải chuẩn bị ngủ luôn.

Phó Nguyệt, Phó Quế và Phó Vân ngủ chung gian phòng, ma ma, nha hoàn như sắp ra trận, chia nhau túc trực ở trước khoang thuyền, cả đêm ngủ.

Phó Nguyệt tò mò, " thuyền toàn người nhà mình, người khác có vào được đâu, tại sao mấy ma ma lại thức trắng đêm canh gác làm gì?"

Phó Quế cười ha ha, tung chăn ngồi dậy, thào, "Muội nghe Liễu bà tử dưới bếp kể chuyện này..."

Nàng từ từ kể câu chuyện đó: Trước kia ở huyện Hoàng Châu, Trịnh gia có tiểu nương tử nơi khác với cha mẹ, ban đêm ngủ ở thuyền. Đêm ấy, chiếc thuyền khác cũng đậu ở bến, có vị công tử Thẩm gia. Vị công tử này nhìn thấy tiểu nương tử Trịnh gia vô cùng xinh đẹp liền đem lòng ái mộ, nhân dịp hai chiếc thuyền đậu sát nhau liền lén chạy sang chiếc thuyền của Trịnh gia...

Nghe đến đó, mặt Phó Nguyệt đỏ bừng, che mặt : "Được rồi được rồi, tỷ muốn ngủ!"

Phó Quế bĩu môi, "Sợ cái gì chứ? Câu chuyện này ai cũng biết ấy mà, sau này tiểu nương tử Trịnh gia thành thân với công tư Thẩm gia kia thôi."

Phó Vân nằm bên ngoài biết phải gì, đại khái Phó Quế biết công tử Thẩm gia hôm đó lén chạy sang thuyền Trịnh gia xong điều gì xảy ra tiếp theo.

Ánh trăng như nước, cảnh vật đều tắm trong ánh trăng.

Nằm thuyền tựa như gối lên dòng nước trôi, đến giấc mơ cũng bồng bềnh.

Sáng sớm hôm sau, Phó Vân bước chân xuống giường, đầu vẫn còn tròng trành, lúc giày suýt nữa là trượt chân ngã sõng soài.

Ma ma giữ cho nàng ngồi vững, giúp nàng giày rồi chải đầu cho nàng.

Bến tàu đông vui tấp nập, nha hoàn mở cửa sổ hướng ra mặt sông, đủ loại thanh từ phía ngoài vọng vào hòa lẫn với nhau trong tròng trành của sóng nước, tiếng , tiếng bước chân, tiếng cười của con trẻ.

Phó Vân lên boong hít thở khí lại bắt gặp Liên Xác ngồi gặm củ ấu.

Liên Xác với nàng Phó Vân Chương còn chưa dậy.

"Tối hôm qua tình cờ gặp được quý nhân ạ!" cắn miếng củ ấu, tươi cười , "Thuyền bên cạnh chúng ta là do đồng tri mới nhậm chức ở phủ Võ Xương Lý đại nhân thuê, ngài ấy có vẻ quý mến thiếu gia nhà chúng ta, nhất quyết rủ thiếu gia đàm luận thâu đêm, đêm qua tới canh tư thiếu gia mới trở về."

Đồng tri phủ Võ Xương à?

"Lý đại nhân là người phía nam sao?"

Liên Xác lắc đầu, ", là người phương Bắc, hình như là Bắc Trực Lệ, ngài ấy giọng phương Bắc, từng làm quan ở kinh thành nữa!"

Nếu là người phương Bắc, đáng ra vị này phải đường bộ xuống phía nam, tại sao lại thuyền ngược lên thế này?

Liên Xác gọt vỏ củ ấu, giơ về phía Phó Vân , "Ngũ tiểu thư, tiểu thư ăn củ ấu ?"

Phó Vân lắc đầu.

Liên Xác thu tay về, cắn miếng, loáng cái ăn hết củ ấu to tròn mập mạp, lúng búng : "Lý đại nhân định phủ Giang Lăng, phải dời mộ cho người Ngụy gia."

Phó Vân giật nảy.

"Người Ngụy gia nào cơ?" Cố lấy lại bình tĩnh, nàng im lặng lát rồi hỏi.

"Ngụy gia ở phủ Giang Lăng, trước kia nhà đó có rất nhiều cử nhân." Liên Xác gãi gãi đầu, suy nghĩ hồi lâu. "Sau này nhà bọn họ kinh thành, được vài năm chết cả. Lý đại nhân ngài ấy được người khác nhờ vả đưa linh cữu người Ngụy gia từ kinh thành về quê an táng."

Người Ngụy gia được mai táng ở nghĩa địa ở ngoại vi kinh thành, mỗi lần Phó Vân muốn tế bái người nhà cũng chỉ có thể hướng về phương bắc vái vọng. có cho phép của triểu đình, người bình thường thể tới gần nghĩa địa kia chứ đừng tới chuyện dời mộ cho người nhà.

"Lý đại nhân đó tên là gì?"

Nàng nhớ Ngụy gia có họ hàng nào họ Lý hay .

Liên Xác trả lời: "Ngài ấy tên Lý Hàn Thạch, người cũng trắng trẻo thư sinh lắm."

Phó Vân lục tìm trong trí óc, cái tên Lý Hàn Thạch này nàng mới nghe tới lần đầu.

, phải Lý Hàn Thạch, Liên Xác được người ta nhờ vả, ai là người nhờ dời mộ cho Ngụy gia đây?

Người này có thể thuyết phục được cả Hoàng đế, địa vị chắc chắn bình thường.

Chẳng lẽ lại là người kia?

phải, người nọ ở tận chân trời góc bể, thể nào xuất ở kinh sư được.

Phó Vân siết nắm nay, người này sẵn sàng mạo hiểm, màng tới nguy cơ khiến Hoàng đế tức giận để an táng cho người Ngụy gia, chắc chắn phải là người thân thiết với cha nàng.

Hoặc là... có người cố ý làm như vậy để dụ nàng xuất .

Gió thổi mặt sông cuốn theo hơi nước, thổi tới mặt tới người nàng, lạnh buốt.

Nàng rùng mình cái, từ từ bình tĩnh lại.

Mộ được dời về đây, về sau thể nào cũng có cơ hội tới tế bái, cần phải nóng vội, trước khi tới cần phải hỏi thăm được người sau lưng Lý Hàn Thạch là ai.

Nếu là người bụng dạ khó lường, nàng thể phủ Giang Lăng. Nếu là bạn cũ khi xưa của Ngụy gia, coi như nợ người ta phần nhân tình.

Quyết định như vậy, nàng trở lại phòng tiếp tục đọc sách.

Lật được vài trang bỗng nghe thấy bên ngoài có tiếng chuyện.

Phó tứ lão gia đứng boong lớn tiếng chuyện với người nào đó. Ở bến tàu tiếng người ồn ào, hai người chuyện với nhau cũng phải to người kia mới nghe thấy.

Lát sau, đó vọng lại tiếng ôn hòa trong sáng của Phó Vân Chương, y chào từ biệt người ở thuyền bên cạnh, hai người còn hẹn hơn tháng nữa gặp lại nhau ở phủ Võ Xương.

Giọng sang sảng kia có lẽ là của Lý Hàn Thạch.

Phó Vân chăm chú lắng nghe, tự khẳng định thêm lần nữa là nàng biết người này.

Thuyền Phó gia lại rời bến, về phương Bắc.

Ăn sáng xong, Phó Vân tìm Phó Vân Chương hỏi mấy vấn đề nhưng lại thấy cửa khoang của y đóng chặt.

Liên Xác canh giữ ngoài cửa lắc đầu , "Tối qua thiếu gia uống nhiều rượu nên giờ đau đầu, khi nãy dậy chào từ biệt rồi ngủ lại rồi ạ."

Phó Vân Chương có vẻ như uống được nhiều rượu, lần nào tham gia hội văn hội thơ gì về y lại say tới lảo đảo cả người.

Trời nóng thế này say rượu rất khó chịu, nhất là lại ở thuyền.

"Ở đây ta có kim ngân lộ, ta bảo bà tử dưới bếp chưng lên, sạch hơn đồ mua bên ngoài, thuyền có băng lạnh, ngươi làm bát trà kim ngân ướp lạnh cho nhị ca uống rã rượu."

Phó Vân bảo Phương Tuế đưa bình đựng kim ngân lộ cho Liên Xác.

Liên Xác nhận chiếc bình, cảm ơn rối rít, "Ngũ tiểu thư chu đáo, nhị thiếu gia thích uống cái này nhất, trong nhà cũng thường làm, đáng tiếc là năm nay phơi kim ngân chưa đủ độ nên hỏng hết cả."

"Đây là chuẩn bị cho nhị ca, ở nhà ta còn nhiều, nếu huynh ấy thích khi nào về ta bảo nha hoàn mang qua."

Liên Xác cười thưa vâng.

oOo

Tới chiều, thuyền sông càng ngày càng nhiều, tốc độ di chuyển càng lúc càng chậm, có thể nghe thấy tiếng ồn ào phía xa xa.

Tới phủ Võ Xương rồi.

Thuyền Phó gia chầm chậm cập bến.

Phủ Võ Xương là nơi giao nhau giữa hai con sông Trường Giang và Hán Thủy, xưa kia vốn là vùng giao tranh về quân . Ban đầu hệ thống đường thủy được xây dựng với mục đích quân , bắt đầu từ thời Tây Hán, khi nơi này vẫn có tên là Ngạc Huyện. Tới thời Tam Quốc, khi Tôn Quyền nước Đông Ngô đoạt lại Kinh Châu từ trong tay Lưu Bị, dời đô về đây, lấy ý "Dụng võ trị quốc nhi xương" (Dùng võ trị quốc để thay đổi) để đổi tên thành Võ Xương. Nhà thơ thời Đường Lý Bạch viết những câu thơ "Hoàng Hạc lầu cao nghe sáo ngọc, Giang Thành dậy khúc ‘Lạc mai hoa’" [5] tại đây, vậy nên phủ Võ Xương còn có tên là Giang Thành. Tới triều Nguyên, Võ Xương trở thành tỉnh lị của tỉnh Hồ Quảng, từ đó về sau chở thành thủ phủ của vùng rộng lớn.

[5] Trích bài thơ “Dữ Sử lang trung khâm thính Hoàng Hạc lâu thượng xuy địch” của Lý Bạch. Bản dịch từ thivien.net.

Phủ Võ Xương ở kế bên huyện Hán Dương, trấn Hán Khẩu. Sơn nam thủy bắc vi dương [6], cái tên Hán Dương có nguồn gốc như thế. Trong những năm Thành Hóa, Hán Thủy đổi dòng chảy từ Quy Sơn lên phía bắc nhập vào Trường Giang. Tới năm Gia Tĩnh, bên bờ phía bắc của Hán Thủy hình thành thị trấn mới - trấn Hán Khẩu. Những ưu điểm về địa lý tự nhiên khiến trấn Hán Khẩu nhanh chóng đuổi kịp và vượt qua Hán Dương và Võ Xương, trở thành thành trấn quan trọng trong việc thông thương hang hóa.

[6] Trong câu “Sơn nam thủy bắc vi dương, sơn bắc thủy nam vi ”. Trung Quốc (giống Việt Nam) ở Bắc bán cầu, mặt trời mọc ở đằng Đông và lặn ở đằng Tây, trong quá trình mặt trời chiếu sáng mặt trời " qua" phương Nam. Do đó, sườn phía nam của núi nhiều nắng, sườn bắc có nắng. Vậy nên "sơn nam" là dương (sáng), "sơn bắc" là (tối). Bên cạnh đó sông của Trung Quốc đa phần chảy từ Tây sang Đông, do trục trái đất nghiêng nên dòng chảy bị lệch về phía nam, phần bờ phía nam bị xói mòn nên phía nam ẩm ướt còn phía bắc khô ráo. Do đó, "thủy bắc" là dương (khô), "thủy nam" là (ẩm).

Mười dặm cột buồm như phố thị, vạn nhà đèn đuốc sáng trắng đêm.

Đừng đến hai bé ít khi được đâu xa nhà như Phó Nguyệt, Phó Quế, đến hai đứa con trai thường tự xưng mình là người "nhiều kiến thức" như Phó Vân Khải và Phó Vân Thái cũng bi cảnh tượng tấp nập ở phủ Võ Xương làm cho kinh ngạc đến há hốc cả mồm.


Tác giả có lời muốn :

Diêu Quảng Hiếu: Pháp danh Đạo Diễn, từng xuất gia, phò tá Yến Vương Chu Lệ, học rộng tài cao. Để che giấu Chu Lệ soán vị nên khi giám sát biên soạn sách sử bóp méo lịch sử khá nhiều.

Trong truyện, về cách phá đề của Diêu Văn Đạt, tác giả tham khảo vài thi của vị tiến sỹ thi năm Vĩnh Nhạc thứ hai.

"Quân tử hiền kì hiền..." có nhiều cách giải thích khác nhau, truyện chỉ giải thích trong số đó.

Phần về văn bát cổ văn tham khảo tài liệu.

Ở các thời đại khác nhau, loại văn này cũng có khác biệt, ví dụ đầu thời Minh, loại văn này có cấu trúc rời rạc hơn, càng về sau lại càng có các quy tắc nghiêm ngặt, mỗi phần bao nhiêu câu đều có quy định. Sau năm Vạn Lịch, loại văn này còn phần "Nguyên đề" nữa.

Trong truyện này, cầu của bài văn chặt chẽ hơn đầu thời Minh nhưng thoải mái hơn giữa triều Minh.


Editor: Trong truyện, khi về văn thơ, tác giả thường nhắc tới cầu nghiêm ngặt vè đối ngẫu. Đối ngẫu (thường gọi tắt là đối) là trong những đặc trưng của thơ văn trung đại và cổ đại. Có nhiều kiểu đối khác nhau, cùng có nhiều các phân loại, ở đây editor chỉ đưa ra ví dụ vài kiểu đối để các bạn dễ hình dung. Ngôn đối là đối bằng từ ngữ, từ này trong câu đối với từ ở vị trí tương tự trong câu dưới. đối là đối bằng điển cố. Hai câu cách khác nhau nhưng cùng ý gọi là chính đối, ý nghĩa trái ngược nhau gọi là phản đối. Ngoài ra đối ngẫu còn cầu về từ loại (danh từ đối với danh từ, động từ đối với động từ…) về thanh (bằng đối với trắc và ngược lại)…

Ngoài ra, cấu trúc khai-thừa-chuyển-hợp cũng là cấu trúc phổ biến trong văn học (đặc biệt là thơ Đường, chúng ta đều học ở phổ thông). Thực ra có rất nhiều cách hiểu khác nhau của nhiều học giả khác nhau (vì người đề xuất mông lung quá), ở đây cũng nhắc tạm cách hiểu đơn giản: Khai là mở đầu, thừa là mở rộng, chuyển là biến hóa để dẫn đến kết (hợp).

Thêm chương hộc máu, mỗi lần Chu Hi là lại hộc máu, mình kị cái này từ hồi bé rồi, tầm mười mấy tuổi nghĩ đọc gì chứ đọc Chu Dịch (vì khó quá). Hiểu biết của mình về phần này rất nông nên giải thích nhiều khi nghe ngây ngô. Phải cái hình như lắm người giống mình nên mạng cũng ít tài liệu. Hộc máu lần 2.

Đọc truyện này làm mình nhớ lại hồi xưa học văn lớp 9 về bình luận và phân tích mình hiểu gì hết . Đến những năm cấp 3 lại được học sinh giỏi văn vì tính thích làm màu- thi 3 năm rớt cả và sau này đại học có 2 điểm môn văn. Sợ nhất là làm văn.
Cảm ơn Iris vì rất chu đáo, chú thích kỹ, dễ hiểu nữa .
Lúc đầu mình cứ ngờ ngợ Phó Văn Chương là nam chính, nhưng sau này mới chắc Hoắc ca. Mong đợi đến khi chị tái ngộ ghê.