CHƯƠNG 28
Thời tiết ấm khác thường đối với ngày cuối cùng của tháng Mười. Thậm chí chúng tôi cần áo khoác. Gió thổi mạnh hơn, và Jem trời mưa trước khi chúng tôi về đến nhà. có trăng.

Đèn đường ngay góc hắt những chiếc bóng sắc nét lên nhà Radley. Tôi nghe Jem cười . "Cá là có ai quấy rầy họ tối nay," . Jem cầm bộ đồ giăm bông của tôi, hơi lóng ngóng vì nó khó ôm theo. Tôi nghĩ làm thế quả là lịch với nữ giới.

"Dù sao đó cũng là nơi đáng sợ, đúng ?" Tôi . "Boo có ý làm hại bất kỳ ai, nhưng em rất vui khi có chung."

"Em biết bố Atticus để em đến trường mình mà," Jem .

" hiểu sao bố nghĩ vậy, chỉ quẹo ngã tư rồi băng qua cái sân."

"Cái sân đó dài quá mức mấy bé băng qua vào ban đêm," Jem chọc tôi. "Em sợ ma hả?"

Tụi tôi cười lớn. Ma, hồn nóng, những câu thần chú, những dấu hiệu mật, biến mất với năm tháng như sương mù dưới mặt trời. "Câu hồi xưa đó là gì nhỉ," Jem , "Thiên thần sáng láng, sống chết lộn nhau, rời khỏi đường này, đừng hút hơi tao."

"Thôi ," tôi . Chúng tôi ở trước nhà Radley.

Jem , "Chắc Boo có ở nhà. Nghe kìa."

đầu chúng tôi trong bóng tối có con chim nhại lẻ loi trút ra toàn bộ tuyệt kỹ nhái giọng của nó trong niềm vui sướng chẳng cần biết chủ của cái cây nó đậu là ai, nó chuyển từ tiếng kii kii chói tai của chim hướng dương đến tiếng qua-ack giận dữ của con giẻ cái, đến lời than vãn buồn bã của chim đớp mồi.

Chúng tôi quẹo góc phố và tôi vấp phải rễ cây nhô lên đường, Jem cố giúp tôi, nhưng tất cả những gì làm là đánh rơi trang phục của tôi xuống đất. Dù sao tôi cũng bị ngã và chúng tôi tiếp.

Chúng tôi rời khỏi đường chính và bước vào sân trường. Nó tối thui.

"Làm sao biết mình ở đâu, Jem?" Tôi hỏi, khi chúng tôi vài bước.

" dám chắc mình ở dưới tán cây sồi to vì mình vừa qua nơi mát lạnh. Bây giờ cẩn thận đó, coi chừng ngã nữa đấy."

Chúng tôi thận trọng chậm lại, và dò đường phía trước để đụng vào gốc cây. Đó là cây sồi cổ thụ đơn lẻ; hai đứa bé thể ôm hết vòng thân cây. Nó cách xa các giáo viên, các do thám của họ, và những láng giềng tò mò: nó gần khu đất nhà Radley, nhưng người nhà Radley tò mò. khoảng đất dưới tán cây là nơi diễn ra nhiều trận đánh lộn và những trò chơi nhảm nhí thẩm lén.

Những ngọn đèn ở hội trường của trường trung học sáng rực từ xa, nhưng chúng chỉ tổ làm chúng tôi chói mắt. "Đừng nhìn đằng trước, Scout," Jem . "Nhìn xuống đất là ngã đó."

"Đúng ra nên mang theo đèn pin, Jem."

"Ai mà biết trước tối như vậy. Hồi nãy trời đâu có tối dữ vậy. Tại mày đó. Dù sao chút nữa hết."

Ai đó nhảy xô vào chúng tôi.

"Chúa ơi!" Jem hét lên.

vòng ánh sáng bùng chiếu vào mặt chúng tôi, và Cecil Jacobs nhảy cẫng khoái chí sau luồng sáng. "Ha-a-a ngay chóc!" Nó hét lên. "Tao đoán tụi bay theo đường này mà!"

"Mày làm gì ở ngoài này vậy, nhóc? Mày sợ Boo Radley hả?"

Cecil ngồi xe an toàn với ba mẹ nó tới hội trường, thấy tụi tôi, nó mò mẫm tới tận đây vì nó biết tụi tôi theo lối này. Nhưng nó cứ nghĩ bố Finch với tụi tôi.

"Có xa lắm đâu, chỉ quẹo cua này thôi mà," Jem . "Ai mà sợ qua vòng cua này?" Dù sao chúng tôi cũng phải thừa nhận rằng Cecil giỏi. Nó làm chúng tôi phen hoảng hồn, và nó có thể kháo chuyện này khắp trường, đó là đặc quyền của nó.

"Ê," tôi , "tối nay mày làm bò hả? Trang phục của mày đâu?"

"Để đằng sau sân khấu cơ," nó . "Bà Merriweather chưa tới hoạt cảnh này đâu. Mày cứ để bộ đồ này phía sau sân khấu kế bộ đồ của tao, Scout, rồi tụi mình với mấy đứa kia."

Đó là ý tưởng tuyệt hay, Jem nghĩ. cũng nghĩ hay khi tôi chơi với Cecil. Như vậy, được rảnh rang chơi cùng bạn bè cùng trang lứa của .

Khi bọn tôi tới hội trường, cả thị trấn có mặt ở đó trừ bố Atticus và các bà mệt lử vì trang trí, và những kẻ vô gia cư và những người thường ru rú ở trong nhà. Có vẻ như cả hạt đều ở đó: hành lang đầy dân trong hạt ăn mặc chải chuốt. Trường trung học có tiền sảnh tầng trệt rộng lớn. Người ta chen chúc quanh các quầy được lắp đặt dọc hai bên.

"Ôi, Jem. Em quên mang tiền rồi," tôi thở dài khi tôi thấy khu này.

"Bố Atticus quên," Jem . "Ba mươi xu nè, em có thể chơi ở sáu quầy. Gặp lại sau nghen."

"Rồi," tôi , hoàn toàn hài lòng với ba mươi xu và Cecil. Tôi với Cecil tới phía hội trường, qua cánh cửa bên hông và vào hậu trường. Tôi để bộ trang phục giăm bông tại đó và vọt lẹ, vì bà Merriweather đứng ngay bục phát biểu ngay hàng ghế đầu để sửa kịch bản lần cuối.

"Mày có bao nhiêu," tôi hỏi Cecil. Cecil cũng có ba mươi xu, vậy là chúng tôi bằng nhau. Chúng tôi tiêu những đồng năm xu đầu tiên của mình ở Ngôi nhà kinh hoàng, vốn chẳng làm tụi tôi sợ chút nào, tụi tôi bước vào phòng lớp bảy đen thui và được dẫn loanh quanh bởi con ma cà rồng tạm thời trong đó và được hướng dẫn rờ vào những món được cho là bộ phận cấu thành con người. "Đây là đôi mắt," chúng tôi được cho biết khi chạm vào hai quả nho bóc vỏ để cái đĩa. "Đây là trái tim," vốn tạo cảm giác giống lá gan khi còn sống. "Những thứ này là bao tử và ruột," và tay chúng tôi được nhét vào đĩa mì sợi lạnh ngắt.

Cecil và tôi ghé qua vài quầy nữa. Bọn tôi mỗi đứa mua gói kẹo tự làm của bà quan tòa Taylor. Tôi muốn chơi trò dùng răng cắn những quả táo trôi bập bềnh trong chậu, nhưng Cecil làm thế mất vệ sinh lắm. Mẹ nó nó có thể lấy thứ gì đó từ đầu của người khác chui vào trong cùng cái chậu. "Bây giờ trong thị trấn này có thứ gì để bị lây đâu," tôi phản đối. Nhưng Cecil mẹ nó bảo hợp vệ sinh khi ăn sau người khác. Sau đó tôi hỏi bác Alexandra về chuyện này, và bác những người còn những quan điểm như thế thường là những kẻ bon chen trong xã hội.

Chúng tôi định mua miếng kẹo bơ những tay đưa tin của bà Merriweather xuất bảo chúng tôi đến hậu trường, đến lúc phải chuẩn bị rồi. Hội trường dần đầy nhóc người. Ban nhạc Trường trung học Maycomb tập hợp bên dưới ngay trước sân khấu; đèn rọi sân khấu bật lên và tấm màn nhung đỏ nhấp nhô do có người lại nhộn nhạo đằng sau đó.

Ở hậu trường, Cecil và tôi thấy lối hẹp đầy nhóc người; người lớn đội những cái mũ ba góc tự chế, mũ lưỡi trai của quân miền Nam, mũ thời Chiến tranh Mỹ-Tây Ban Nha, và mũ sắt thời Thế chiến. Trẻ em ăn mặc như những công nhân nông nghiệp khác nhau tụ tập quanh ô cửa .

"Ai giẫm nát trang phục của tao rồi," tôi rên rỉ trong đau khổ. Bà Merriweather phóng về phía tôi, sửa lại tấm lưới áo và đẩy tôi chui vào trong.

"Mày trong đó êm , Scout?" Cecil hỏi. "Nghe tiếng mày xa lắc, cứ như ở tuốt bên kia đồi vậy."

"Tiếng mày nghe đâu có gần hơn chút nào đâu," tôi .

Ban nhạc chơi quốc ca, và chúng tôi nghe khán giả đứng lên. Rồi tiếng trống vang lên. Bà Merriweather, đứng đằng sau bục cạnh ban nhạc, xướng lên, "Maycomb Country. Ad Astra Aspera." Tiếng trống trầm vang lên lần nữa. "Điều đó có nghĩa là," bà Merriweather , dịch cho đám cư dân nông thôn hiểu, "từ bùn lầy lên những ngôi sao." Bà thêm, theo tôi là cần thiết, " màn hoạt cảnh."

"Làm cứ như họ hiểu nổi nó là cái gì nếu như bà ta cho họ biết vậy," Cecil thào, lập tức bị nhắc giữ im lặng.

"Cả thị trấn này đều biết rồi," tôi .

"Những dân nông thôn cũng tới," Cecil .

"Im hết coi," giọng ra lệnh, và chúng tôi im lặng.

Trống trầm đánh lên theo mỗi câu bà Merriweather thốt ra. Bà lê thê về hạt Maycomb còn lâu đời hơn tiểu bang, rằng nó là phần lãnh thổ của Mississippi và Alabama, rằng người da trắng đầu tiên đặt chân lên khu rừng nguyên sinh là cụ tổ năm đời của Quan tòa di chúc, người bao giờ được nghe nhắc lại. Sau đó là đại tá Maycomb dũng cảm, người được lấy tên để đặt cho hạt này.

Andrew Jackson bổ nhiệm ông vào vị trí cầm quyền và tự tin đúng chỗ và có ý thức định hướng kém cỏi của đại tá Maycomb mang đến tai họa cho tất cả những người chiến đấu cùng ông trong những cuộc chiến tranh với người Da đỏ Creck. Đại tá nỗ lực kiên trì biến khu vực này trở thành vùng an toàn cho nền dân chủ, nhưng chiến dịch đầu tiên của ông cũng là chiến dịch cuối cùng. Những mệnh lệnh của ông được truyền tới qua phái viên Da đỏ thân thiện và tiến về phía Nam. Sau khi nghiên cứu địa y của thân cây để xác định hướng nào là hướng Nam, và bỏ ngoài tai lời khuyên của những thuộc cấp vốn mạo muội sửa sai ông, đại tá Maycomb thực chuyến hành trình cương quyết nhằm đánh tan kẻ thù và khiến binh lính của ông lạc về hướng Tây Bắc trong rừng nguyên sinh đến độ cuối cùng được những người khẩn hoang giải cứu khi họ sâu vào nội địa.

Bà Merriweather kể lể khoảng ba mươi phút về những chiến công của đại tá Maycomb. Tôi phát ra rằng nếu quỳ xuống tôi có thể nhét đầu gối vào trong trang phục của mình và sau cùng ngồi xuống được. Tôi ngồi xuống lắng nghe bài chuyện của bà Merriweather và tiếng trống trầm vỗ rồi ngủ hồi nào hay.

Sau này họ rằng bà Merriweather dành hết tâm trí của bà vào màn cuối cùng tráng lệ này, rằng bà ngân nga, "Gi-ăm bô-ng," với niềm tin hình thành khi thấy những cây thông và những hạt đậu đều ra sân khấu đúng thời điểm. Bà chờ vài giây rồi gọi, "Gi-ăm bô-ng?" Khi có gì xuất , bà gào lên, "Giăm bông!"

Hẳn tôi nghe tiếng bà trong giấc ngủ, hoặc ban nhạc chơi bài Dixie đánh thức tôi, nhưng khi bà Merriweather trèo lên sân khấu với lá cờ tiểu bang tôi mới quyết định bước ra. Quyết định này quả đúng lúc khi nghĩ tốt hơn tôi nến bắt kịp những đứa khác.

Sau này họ với tôi rằng quan tòa Taylor ra phía sau hội trường và đứng đó vỗ đầu gối của ông mạnh đến độ bà Taylor phải mang cho ông ly nước và viên thuốc.

CHƯƠNG 28: (tiếp)
Có vẻ như bà Merriweather thành công, mọi người khen ngợi như thế, nhưng bà chộp lấy tôi ở hậu trường và tôi làm hỏng cả màn hoạt cảnh của bà. Bà làm tôi cảm thấy khó chịu, nhưng khi Jem đến để dẫn tôi về, rất thông cảm. từ chỗ ngồi thấy trang phục của tôi. Làm thế nào biết tôi cảm thấy khó chịu dưới lớp trang phục tôi biết, nhưng tôi diễn cũng tốt, tôi chỉ lên trễ có chút xíu, có vậy thôi. Jem trở nên tốt gần bằng bố Atticus trong việc làm bạn cảm thấy dễ chịu khi mọi việc bị trục trặc. Hầu như - Jem chỉ có thể dẫn tôi qua đám đông đó, mà còn bằng lòng chờ ở hậu trường với tôi cho đến khi khán giả về hết.

"Em muốn cởi nó ra , Scout?" hỏi.

", em muốn mặc nguyên vậy," tôi . Tôi có thể giấu nỗi xấu hổ của mình dưới lớp hóa trang đó.

"Mấy đứa có muốn quá giang về nhà ?" Ai đó hỏi.

" thưa ông, cám ơn," tôi nghe Jem . "Tụi cháu chỉ phải bộ chút thôi."

"Coi chừng mà đó," giọng đó . "Tốt hơn nên bảo mấy con ma coi chừng Scout."

"Người ta về gần hết rồi," Jem với tôi. "Tụi mình thôi."

"Chúng tôi qua hội trường ra tiền sảnh, rồi xuống các bậc thềm. Trời vẫn tối thui. Những chiếc xe hơi còn lại đậu bên kia tòa nhà, và đèn pha của chúng chẳng có tác dụng gì. "Nếu có chiếc nào theo hướng tụi mình tụi mình có thể thấy đường hơn," Jem . "Scout này, để giữ bộ trang phục cho. Em có thể mất thăng bằng đó."

"Em thấy đường mà."

"Đúng, nhưng em có thể mất thăng bằng." Tôi cảm thấy lực đè nhè đầu, và cho rằng Jem túm lấy đầu của khúc giăm bông. " nắm em hả?"

"Ừ!"

Chúng tôi bắt đầu băng qua sân trường tối thui, căng mắt nhìn xuống bàn chân. "Jem này," tôi , "em quên đôi giày, còn bộ ở đằng sau sân khấu."

"Trở lại lấy ," nhưng khi chúng tôi vòng qua hội trường đèn tắt. "Để mai lấy cũng được," .

"Nhưng mai là Chủ nhật," tôi phản đối, khi Jem xoay tôi về nhà.

"Em có thể nhờ chú bảo vệ cho vào mà..... Scout!"

"Hả?"

" có gì."

nín lặng hồi lâu. Tôi tự hỏi nghĩ gì. cho tôi hay khi nào muốn, chắc là khi tụi tôi về tới nhà. Tôi cảm thấy những ngón tay của ấn đầu trang phục của tôi, có vẻ quá mạnh. Tôi lắc đầu "Jem, đâu cần phải...."

"Im chút coi, Scout," , nhéo tôi.

Chúng tôi im lặng . "Hết chút rồi," tôi . " nghĩ gì vậy?" Tôi quay sang nhìn , nhưng bóng dáng khó mà thấy .

"Hình như nghe có cái gì đó," . "Dừng lại chút ."

Chúng tôi dừng lại.

"Có nghe gì ?" .

"."

Chúng tôi chưa tới năm bước bảo dừng lại lần nữa.

"Jem, bộ tính nhát em đó hả? biết là em quá lớn....."

"Im nào," , và tôi biết đùa.

Đêm im ắng. Tôi có thể nghe hơi thở của ngay cạnh tôi. Thỉnh thoảng có cơn gió bất ngờ làm mát đôi chân trần của tôi, nhưng đó là tất cả những gì còn sót lại của đêm hứa hẹn đầy gió. Đây là yên tĩnh trước cơn bão. Chúng tôi lắng nghe.

"Chỉ có tiếng con chó già," tôi .

" phải nó," Jem đáp. " chỉ nghe tiếng đó khi mình , nhưng khi dừng lại nghe thấy nữa."

" nghe tiếng trang phục của em kêu sột soạt chứ gì. Ôi, nhiễm Halloween rồi...."

Tôi vậy để trấn an tôi hơn là Jem, chắc là thế, khi chúng tôi bắt đầu tiếp, tôi nghe thấy tiếng động mà vừa . Nó phải từ trang phục của tôi.

"Chắc chỉ là thẳng quỷ Cecil," Jem ngay. "Nó hù được mình nữa đâu. Đừng để nó nghĩ mình vội."

Chúng tôi chậm lại gần như bò. Tôi hỏi Jem làm sao Cecil có thể theo chúng tôi trong đêm tối thế này, rình chờ để hù chúng tôi từ sau lưng.

" thấy được em mà, Scout," Jem .

"Sao được? Em đâu thấy ."

"Mấy được sọc to của em thấy lắm. Bà Crenshaw sơn chúng bằng chất gì đó lấp lánh để chúng nổi bật ánh đèn sân khấu. có thể thấy em khá và nghĩ rằng Cecil có thể thấy em đủ để đến quá gần."

Tôi cho Cecil thấy rằng chúng tôi biết nó ở sau lưng và sẵn sàng với nó. "Cecil là con g-à m-á-i ghẹ mắc mưa!" Bất ngờ tôi quay lại, gào lên.

Chúng tôi dừng lại. lời đáp lại nào trừ tiếng con g-à m-á-i dội lại từ bức tường trường học đằng xa.

" tóm nó," Jem kêu. "N-à-y!"

Này-à-này-à-này-à, bức tường trường học vọng lại. có vẻ Cecil cố tình trì hoãn lâu như vậy; khi nó thắng đẹp trò đùa nó lặp lặp lại vụ đó. Chúng tôi hẳn bị nó nhảy xổ vào người rồi. Jem ra dấu cho tôi dừng lại lần nữa.

thào, "Scout, em có thể cởi cái áo đó ra ?"

"Em chắc được, nhưng em mặc đồ nhiều bên trong."

" có mang váy cho em đây."

"Em mặc được nó ở chỗ tối hù như vậy."

"Được rồi," . "Đừng lo."

"Jem, sợ hả?"

". Chắc mình sắp tới chỗ cái cây rồi. Chừng vài thước nữa thôi, rồi mình ra tới đường. Lúc đó mình thấy đèn đường." Jem bằng giọng đều đều, gấp. Tôi tự hỏi giữ huyền thoại Cecil kéo dài bao lâu.

" nghĩ mình phải hát lên hả, Jem?"

". Im nữa coi, Scout."

Chúng tôi tăng tốc độ. Jem cũng như tôi biết rằng khó nhanh mà bị vấp đầu ngón chân, trượt đá sỏi, và những phiền phức khác, mà tôi lại còn chân nữa chứ. Có lẽ đó là gió lùa trong hàng cây. Nhưng đâu có gió và cũng có cây cối gì trừ cây sồi cổ thụ đó.

Người đồng hành với chúng tôi kéo lê chân của như thể mang đôi giầy nặng. Dù đó là ai cũng mặc quần vải dày, thanh mà tôi nghĩ là cây cối xào xạo chính là tiếng sột soạt của vải cọ vào vải, soạt soạt theo mỗi bước chân.

Tôi cảm thấy cát dưới chân tôi trở lạnh và tôi biết chúng tôi gần tới cây sồi già, Jem ấn đầu tôi. Chúng tôi dừng lại và lắng nghe.

Lần này tiếng chân lê dừng lại theo chúng tôi. Quần y kêu sột soạt nhàng và đều đặn. Rồi chúng dừng lại. Y chạy, chạy về phía chúng tôi phải bằng những bước chân trẻ con.

"Chạy , Scout! Chạy! Chạy!" Jem gào lên.

Tôi bước bước dài và thấy mình lảo đảo: hai cánh tay tôi vô dụng, trong bóng tối, tôi thể giữ thăng bằng.

"Jem, Jem, cứu em, Jem!"

Có cái gì đó chạm mạnh vào lớp lưới thép mỏng bao quanh tôi. Kim loại chọc toạc kim loại và tôi té xuống đất lăn ra xa đến hết sức mình, vật lộn để thoát khỏi nhà tù lưới của tôi. Từ đâu đó gần bên tôi vang lên những thanh đá, thanh của những đôi giày và da thịt cọ sát vào đất và rễ cây. Ai đó lăn đụng vào tôi và tôi cảm giác đó là Jem. đứng lên nhanh như chớp và lôi tôi theo nhưng, dù đầu và vai tôi thoát ra, tôi vẫn quá vướng víu nên chúng tôi xa được.

Khi chúng tôi gần đến đường lộ tôi có cảm giác tay Jem rời khỏi tôi, cảm thấy bị giật ngược ra sau đè xuống đất. Lại có xô xát, và có tiếng lụp cụp trầm đục và tiếng Jem rú lên.

Tôi chạy theo hướng tiếng rú của Jem và ập vào cái bụng mềm nhão của người đàn ông. Chủ nhân của cái bụng đó kêu lên, "Hự!" và cố nắm hai cánh tay của tôi, nhưng chúng bị khóa chặt. Bụng y mềm nhưng hai cánh tay cứng như thép. Y từ từ ép chặt làm tôi ngạt thở. Tôi nhúc nhích được. Bất ngờ y bị kéo ngược ra sau và bị vật xuống đất, gần như lôi cả tôi theo. Tôi nghĩ, đó là Jem.

Nhiều khi đầu óc con người hoạt động rất chậm. Choáng váng tôi đứng đó đờ đẫn. Tiếng vật lộn im hẳn, ai đó thở khò khè và đêm yên tĩnh trở lại.

Yên tĩnh trừ tiếng người đàn ông thở nặng nhọc, thở nặng nhọc và lảo đảo. Tôi nghĩ y đến cây sồi và dựa vào đó. Y ho dữ dội, cơn ho khàn đục, co giật cả người.

"Jem hả?"

có tiếng trả lời trừ tiếng thở nặng nhọc của người đó.

"Jem?"

Jem trả lời.

Người đó bắt đầu di chuyển loanh quanh, như thể mò tìm cái gì. Tôi nghe y rên rỉ và kéo cái gì đó nặng lê dưới đất. Từ từ tôi nhận ra rằng có tới bốn người dưới tán cây.

"Bố Atticus hả...?"

Người đàn ông bước nặng nhọc và lảo đảo về phía đường lộ.

Tôi đến chỗ tôi nghĩ ông ta đứng và điên cuồng mò mẫm dưới đất, quờ mấy ngón chân tìm. Rồi tôi chạm phải ai đó.

"Jem hả?"

Mấy ngón chân của tôi chạm phải cái quần, khóa thắt lưng, nút, thứ gì đó mà tôi xác định được, cổ áo và cái mặt. Những sợi râu lởm chởm cái mặt đó cho tôi biết phải là Jem. Tôi ngửi thấy mùi rượu mạnh chua loét.

Tôi dọc theo phía mà tôi nghĩ là dẫn ra đường lộ. Tôi dám chắc, bởi vì tôi bị quay tới quay lui quá nhiều. Nhưng tôi tìm ra nó và nhìn thấy đèn đường. người đàn ông qua dưới ánh đèn. Người đàn ông bằng những bước lịch bịch của người mang vật nặng quá sức mình. Ông ta quẹo góc đường. Ông ta vác Jem. Cánh tay của Jem đung đưa dữ dội trước ngực ông ta.

Đến khi tôi tới góc đường người đó băng qua sân trước nhà tôi. Đèn từ cửa trước nhà tôi soi bố Atticus trong tích tắc; ông chạy xuống những bậc thềm, và cùng người đó mang Jem vào nhà.

Tôi đến được cửa trước khi họ vào hành lang. Bác Alexandra chạy ra đón tôi. "Gọi bác sĩ Reynolds ngay!" Giọng bố Atticus đanh gọn từ phòng Jem. "Scout đâu?"

"Con bé đây," bác Alexandra đáp, lôi tôi theo bác đến điện thoại. Bác lo lắng kéo mạnh tôi. "Cháu sao, bác," tôi , "tốt nhất bác nên gọi điện thoại."

Bác nhấc ống nghe khỏi giá và , "Eula May, gọi bác sĩ Reynolds, nhanh lên!"

"Agnes, ba cháu có nhà ? Chúa ơi, ông ấy đâu rồi? Làm ơn báo ông ấy đến đây ngay khi ông ấy về tới. Làm ơn, gấp lắm!"

Bác Alexandra cần xưng bác là ai; mọi người ở Maycomb đều biết giọng của nhau.

Bố Atticus bước ra khỏi phòng Jem. Ngay khi bác Alexandra xong, bố Atticus đón lấy ống nghe từ tay bác. Ông vỗ vỗ giá điện thoại và , "Eula May, làm ơn gọi cảnh sát trưởng giùm tôi."

"Heck hả? Atticus Finch đây. Có người đuổi theo đám con tôi. Jem bị thương. Đoạn từ nhà tôi đến trường. Tôi bỏ con trai tôi mình được. Làm ơn chạy ra đó giùm tôi, và xem còn loanh quanh ở đó . chắc tìm ra lúc này, nhưng tôi muốn gặp . ngay . Cám ơn Heck!"

"Bố Atticus, Jem chết rồi hả?"

", Scout. Chị chăm sóc con bé giùm," ông gọi, khi ra hành lang.

Những ngón tay của bác run lên khi tháo lớp vải và miếng lưới sắt quanh người tôi. "Cháu có sao , cục cưng?" Bác cứ hỏi mãi câu đó khi tháo lớp vải quanh tôi.

Quả là nhõm khi được giải thoát. Hai cánh tay tôi bắt đầu tê và chúng đỏ ửng lên với những vết lục giác . Tôi chà sát chúng và thấy đỡ hơn.

"Bác này, Jem chết rồi hả?"

"... , cưng, nó chỉ ngất thôi. Mình chưa biết nó bị thương cỡ nào cho đến khi bác sĩ Reynolds tới. Jean Louise, chuyện gì xảy ra vậy?"

"Cháu biết."

Bác tạm ngưng ở đó. Bác mang cho tôi thứ gì đó để mặc vào, và đến lúc đó tôi nghĩ về nó, tôi hẳn bao giờ để bác quên: trong cơn bối rối, bác mang cho tôi bộ áo liền quần. "Mặc vào , cưng," bác , và đưa cho tôi bộ đồ mà bác ghét nhất.

Bác ào vào phòng Jem, sau đó chạy ra chỗ tôi ngoài hành lang. Bác vỗ vào người tôi rồi trở vào phòng Jem.

chiếc xe hơi dừng ngay cửa nhà tôi. Tôi nhận tiếng bước chân của bác sĩ Reynolds như tiếng bước chân của bố tôi. Ông đỡ đẻ cho tôi và Jem, và đưa chúng tôi vượt qua những bệnh tật hồi mà con người thường mắc phải gồm cả lần Jem té từ ngôi nhà cây xuống và ông bao giờ mất tình bạn của tụi tôi. Bác sĩ Reynolds , nếu chúng tôi thuộc loại dễ bị nổi nhọt mọi chuyện khác, nhưng chúng tôi tin điều đó.

Ông bước đến cửa và , "Chúa ơi." Ông bước về phía tôi và , "cháu vẫn đứng vững được," và đổi hướng. Ông biết mọi căn phòng trong nhà này. Ông cũng biết ngay tôi có gặp tình trạng tệ hại hay , và biết cả Jem nữa.

Sau mười phút dài đằng đẵng bác sĩ Reynolds trở ra. "Jem chết rồi hả?" Tôi hỏi.

"Còn lâu lắm," ông , quỳ xuống cạnh tôi. "Cậu ấy bị cục u đầu giống như cục u của cháu vậy, và gãy cánh tay. Scout, nhìn hướng đó - , đừng quay đầu, chỉ đảo mắt thôi. Bây giờ nhìn ra đằng kia. Cậu ấy bị gãy tay nặng lắm, giờ bác chỉ có là ngay khuỷu tay. Kiểu như ai đó cố ý bỏ tay cậu ấy.... Giờ nhìn bác nè!"

"Vậy ấy chết hả?"

"Khô-ng!" bác sĩ Reynolds đứng lên. "Tối nay mình làm gì được nhiều," ông , "trừ việc làm cho cậu bé thoải mái hết sức. Mình phải chụp X quang cánh tay cậu ấy - chắc chắn cậu ấy phải treo cánh tay xa bên hông trong ít lâu. Dù gì cũng đừng lo, cậu ta lành lại thôi. Con trai ở tuổi cậu ấy lành nhanh lắm."

Trong khi , bác sĩ Reynolds nhìn tôi chăm chú, nhàng rờ cục u trán tôi. "Cháu thấy có chỗ nào bị sứt mẻ hết hả?"

Trò đùa nho của bác sĩ Reynolds làm tôi cười. "Vậy cháu nghĩ là cháu chết chưa hén?"

Ông đội mũ lên. "Bây giờ có thể bác sai, dĩ nhiên, nhưng bác nghĩ cậu ấy còn rất khỏe. Thể được mọi dấu hiệu của sống. Vào thăm cháu , và khi bác quay lại mình gặp nhau rồi quyết định."

Bước chân của bác sĩ Reynolds trẻ trung và nhanh nhẹn. Bước chân của ông Heck Tate . Đôi ủng nặng nề của ông hành hạ hàng hiên và ông mở cửa cách vụng về, nhưng ông y câu của bác sĩ Reynolds kh bước vào. Rồi ông thêm, "Cháu ổn chứ, Scout!"

"Ổn, thưa ông, cháu vào thăm Jem. Bố Atticus với mọi người ở trong đó."

"Ta với cháu." Ông Tate .

Bác Alexandra che đèn đọc sách của Jem bằng cái khăn và phòng mờ mờ, Jem nằm ngửa. Có vết xấu xí chạy dọc bên mặt . Cánh tay trái của dang xa khỏi thân người; khuỷu tay hơi cong lại, nhưng theo hướng kỳ cục. Jem nhíu mày.

"Jem...?"

Bố Atticus . " con nghe tiếng con đâu, Scout, bị ngất. sắp tỉnh lại, nhưng bác sĩ Reynolds làm mê trở lại."

"Vâng, thưa bố," tôi rút lui. Phòng của Jem to và vuông. Bác Alexandra ngồi chiếc ghế đu cạnh lò sưởi. Người đàn ông cõng Jem đứng trong góc, tựa lưng vào tường. Ông ta là nông dân nông thôn nào đó tôi biết, có lẽ ông ta có mặt tại buổi hoạt cảnh, và ở gần đâu đó khi việc xảy ra. Hẳn ông ta nghe tiếng rú của chúng tôi và chạy đến.

Bố Atticus đứng cạnh giường của Jem.

Ông Heck Tate đứng ngay khung cửa. Mũ ông tay, và chiếc đèn pin cộm lên trong túi quần. Ông mặc cảnh phục.

"Vào đây, Heck," bố Atticus . " có tìm thấy gì ? Tôi nghĩ ra ai lại hèn mạt đến độ làm chuyện như vầy, nhưng tôi hy vọng tìm ra ."

Ông Tate khịt mũi. Ông nhìn sắc lẻm vào người đàn ông trong góc phòng, gật đầu với ông ta, rồi nhìn quanh phòng... vào Jem, vào bác Alexandra và vào bố Atticus.

"Ngồi xuống , ông Finch," ông cách thoải mái.

Bố Atticus , "Mình ngồi cả . Có cái ghế đó, Heck. Để tôi ra phòng khách lấy cái nữa."

Ông Heck ngồi xuống chiếc ghế ngay bàn của Jem. Ông chờ cho tới khi bố Atticus trở vào và ngồi xuống. Tôi tự hỏi sao bố Atticus mang cái ghế nữa cho người đàn ông trong góc, nhưng bố Atticus hiểu cung cách của dân nông thôn hơn tôi nhiều. số thân chủ nông thôn của ông cột mấy con lừa tai dài của họ bên mấy cây đào ở sân sau, và bố Atticus vẫn thường trao đổi với họ ở ngay bậc thềm sau nhà. Người đàn ông này chắc chắn thoải mái hơn khi đứng ở đó.

"Ông Finch," ông Tate , "để cho tôi cho ông biết tôi tìm thấy gì. Tôi tìm thấy cái váy của bé - nó ở ngoài xe tôi. Cái váy đó của cháu hả, Scout?"

"Phải, thưa ông, nếu đó là váy hồng có xếp nhiều nếp nhún," tôi nó. Ông Tate cư xử như ở bục nhân chứng. Ông thích kể mọi chuyện theo cách của riêng ông, bị bên công tố hay luật sư cản trở, và đôi khi việc đó làm ông tốn thời gian.

"Tôi tìm thấy mấy miếng vải lấm bùn trông kỳ cục và............."

"Đó là đồ hóa trang của cháu, ông Tate."

Ông Tate lần tay xuống đùi. Ông chà xát cánh tay phải và nghiên cứu bệ lò sưởi của Jem, rồi có vẻ ông quan tâm đến lò sưởi. Nhưng ngón tay của ông sờ lên sống mũi dài của ông.

"Có gì nữa vậy hả, Hate?" Bố Atticus hỏi.

Ông Tate mò xuống cổ và chà xát nó. "Bob Ewell nằm dưới đất dưới tán cây đằng đó với con dao làm bếp cắm sâu vào sườn. chết rồi, ông Finch ạ."

CHƯƠNG 29
Bác Alexandra đứng lên và với tay lên chỗ bệ lò sưởi. Ông Tate nhỏm dậy, nhưng bác từ chối giúp đỡ. Như ngoại lệ trong cuộc đời ông, bản năng lịch của bố Atticus quên thể : ông ngồi ỳ tại chỗ.

Chả hiểu sao tôi chẳng thể nghĩ về điều gì ngoài việc ông Bob Ewell ông ta trả thù bố Atticus cho dù phải bỏ ra cả phần đời còn lại của ông ta. Ông Ewell hầu như trả thù được bố tôi, và đó là việc cuối cùng của ông ta.

" chắc chứ?" Bố Atticus hỏi cách ảo não.

" chết ngắc rồi," ông Tate . " chết rồi. còn làm tổn thương bọn trẻ con được nữa."

"Tôi có ý đó." Bố Atticus có vẻ như trong giấc ngủ. Tuổi tác của ông bắt đầu lộ ra, dấu hiệu bối rối trong lòng ông, đường nét mạnh mẽ của quai hàm ông hơi chảy ra, người ta thấy những nếp nhăn tối cáo tuổi tác hình thành bên dưới tai ông, người ta nhận ra mái tóc đen huyền của ông mà chỉ thấy những vệt bạc ngày càng nhiều ở hai bên thái dương ông.

"Sao mình ra phòng khách ?" Cuối cùng bác Alexandra .

"Nếu bà phiền," ông Tate , "tôi thích chúng ta ở lại trong này hơn nếu điều đó làm tổn thương Jem thêm. Tôi muốn xem xét vết thương của nó trong khi Scout...... kể cho chúng ta nghe vụ này."

"Vậy tôi xin kiếu có phiền gì ?" Bác . "Tôi là người thừa ở đây. Tôi ở trong phòng nếu cậu cần tôi, Atticus." Bác Alexandra ra cửa, nhưng bác dừng bước và quay lại. "Atticus, tối nay tôi có linh cảm về chuyện này rồi...tôi..... đây là lỗi của tôi," bác tiếp. "Đúng ra tôi nên....."

Ông Tate giơ tay lên. "Bà cứ về phòng , bà Alexandra, tôi biết đây là cú sốc cho bà. Bà đừng tự trách móc mình vì bất cứ chuyện gì nữa... ôi, nếu lúc nào chúng ta cũng theo những linh cảm của mình, ta giống những con mèo đuổi theo đuôi của chúng vậy. Scout này, xem cháu có thể kể cho mọi người ở đây nghe những gì xảy ra, trong khi nó còn đậm nét trong đầu cháu . Cháu kể được ? Cháu thấy ta theo tụi cháu hả?"

Tôi đến bên bố Atticus và cảm thấy hai cánh tay ông vòng qua người tôi. Tôi vùi đầu vào lòng ông. "Tụi cháu bắt đầu về nhà. Cháu bảo Jem, em bỏ quên đôi giày rồi. Tụi cháu lật đật quay lại tìm đèn tắt. Jem để mai đến lấy........."

"Scout, lớn lên cho ông Tate nghe ," bố Atticus . Tôi bò lên đùi ông.

"Rồi Jem im lát. Cháu nghĩ ấy suy nghĩ - ấy luôn luôn muốn làm người ta im lặng để ấy suy nghĩ - rồi ấy ấy nghe thấy gì đó. Tụi cháu nghĩ đó là Cecil."

"Cecil?"

"Cecil Jacobs. Tối nay nó hù tụi cháu được lần, và tụi cháu nghĩ là nó. Nó trùm tấm vải. Họ thưởng hai mươi lăm xu cho bộ trang phục đẹp nhất, cháu biết ai giành được nó....."

"Cháu ở đâu khi cháu nghĩ đó là Cecil?"

"Mới ra khỏi trường chút. Cháu hét câu vào mặt nó..."

"Cháu hét cái gì?"

"Cecil là con gà mái ghẹ mập ú, cháu nghĩ vậy. Tụi cháu nghe thấy gì..... sau đó Jem la to xin chào hay câu gì đại loại như vậy lớn đến độ đánh thức cả người chết..."

"Chờ chút, Scout," ông Tate . "Ông Finch, ông có nghe thấy chúng ?"

Bố Atticus ông nghe thấy. Ông bật radio. Bác Alexandra cũng bật cái khác trong phòng bác. Ông nhớ bởi vì bác bảo ông vặn chút để bác nghe được radio của bác. Bố Atticus mỉm cười, "Tôi luôn bật radio hơi lớn."

" biết những người láng giềng có nghe được gì ...." Ông Tate .

"Chắc đâu, ông Heck. Hầu hết họ đều nghe radio hoặc ngủ cùng lúc với gà. Maudie Atkinson có thể còn thức, nhưng tôi chắc."

" tiếp , Scout," ông Tate .

"Rồi sau khi Jem hét to tiếng tụi cháu lại tiếp. Ông Tate, cháu bị trùm trong bộ đồ hóa trang nhưng cháu vẫn nghe thấy. Ý cháu muốn tiếng bước chân. Nó theo khi tụi cháu và dừng lại khi tụi cháu dừng. Jem ông ta thấy được cháu vì bà Crenshaw có phết sơn chiếu sáng trang phục của cháu. Cháu là miếng giăm bông."

"Cái đó là sao?" Ông Tate hỏi, giật mình.

Bố Atticus mô tả vai diễn của tôi cho ông Tate nghe, cùng cấu tạo của bộ đồ hóa trang. " phải thấy con bé khi nó mới về tới mới hiểu được," bố tôi , "nó bị rách tả tơi."

Ông Tate xoa xoa cằm. "Tôi tự hỏi sao thằng bé có những vết đó người. Hai tay áo nó bị lủng lỗ chỗ. Có vài vết đâm cánh tay nó trùng với những lỗ thủng. Cho tôi xem bộ trang phục đó ."

Bố Atticus tìm và đem ra những gì còn lại của bộ trang phục của tôi. Ông Tate lật nó tới lui và uốn lại để nhận ta hình dạng ban đầu của nó. "Vật này chắc chắn cứu mạng bé," ông . "Nhìn nè."

Ông chỉ bằng ngón trỏ dài. lằn sáng ràng nổi bật khung thép mờ xỉn. "Bob Ewell có ý đồ ," ông Tate lầm bầm.

"Ông ta phát điên rồi," bố Atticus .

" thích cãi lại ông, ông Finch - hề khùng, mà có ý định xấu xa. Tên đốn mạt đê hèn nốc rượu đủ để có can đảm giết bọn trẻ. chưa từng gặp ông mặt đối mặt."

Bố Atticus lắc đầu. "Tôi thể tưởng tượng người mà....."

"Ông Finch, có hạng người mà ông phải bắn trước khi ông có thể câu xin chào với chúng. Thậm chí đến lúc đó chúng cũng xứng đáng nhận viên đạn để dành bắn chúng nữa. Ewell thuộc vào loại đó."

Bố Atticus , "Tôi nghĩ ông ta có ý đồ này ngay từ ngày ông ta đe dọa tôi. Ngay cả nếu ông ta hăm dọa, tôi vẫn nghĩ ông ta săn đuổi tôi."

" ta có đủ can đảm để quấy nhiễu người phụ nữ da màu tội nghiệp, có đủ can đảm để quấy nhiễu quan tòa Taylor khi nghĩ trong nhà còn ai khác, vậy mà ông nghĩ đối mặt với ông giữa ban ngày hả?" Ông Tate thở dài, "Thôi chúng ta tiếp tục . Scout, cháu nghe tiếng ta sau lưng cháu..."

"Vâng, thưa ông. Khi tụi cháu tới chỗ tán cây...."

"Làm sao cháu biết mình đứng dưới tán cây, ở ngoài đó cả sấm chớp cháu còn thấy được mà."

"Cháu chân và Jem đất dưới tán cây luôn luôn mát lạnh hơn."

"Mình phải đưa nó làm phụ tá cảnh sát trưởng mới được, tiếp ."

"Sau đó có cái gì đó bất ngờ chộp lấy cháu và dập nát trang phục của cháu..... cháu nghĩ mình chúi nhủi xuống đất.... nghe có tiếng vật lộn dưới tán cây kiểu như.......họ va đụng vào thân cây. Jem tìm thấy cháu và lôi cháu về phía đường lộ. Ai đó....ông Ewell vật ấy xuống, cháu cho là vậy. Họ ẩu đả dữ dội hơn rồi sau đó có tiếng động lạ lùng.... Jem thét lên...." Tôi ngưng bặt, đó là cánh tay của Jem.

"Dù sao Jem thét lên và cháu nghe tiếng ấy nữa rồi kế đó....... ông Ewell cố bóp cổ cháu, cháu nghĩ vậy..... rồi ai đó vật ông Ewell xuống. Chắc Jem đứng dậy, cháu đoán vậy. Cháu chỉ biết bấy nhiêu thôi...."

"Rồi sau đó?" Ông Tate nhìn tôi đăm đăm.

"Ai đó lảo đảo, thở hổn hển.... và ho dữ dội. Mới đầu cháu nghĩ đó là Jem, nhưng nghe tiếng giống Jem vì vậy cháu tiếp tục mò dưới đất tìm Jem. Cháu nghĩ bố Atticus đến cứu tụi cháu và kiệt sức...."

"Đó là ai?"

"Ông ta đó, ông Tate, ông ta có thể cho ông biết tên mà."

Khi điều đó, tôi nửa chỉ người đàn ông trong góc, nhưng vội hạ tay xuống vì sợ bố Atticus quở trách tội chỉ trỏ. Chỉ trỏ là bất lịch .

Ông ta vẫn tựa vào tường. Ông ta dựa tường khi tôi bước vào phòng, hai tay ông ta khoanh trước ngực. Khi tôi chỉ tay, ông thả hai cánh tay xuống và áp lòng bàn tay áp sát tường. Hai bàn tay đó trắng, trắng cách bệnh hoạn vì chưa từng gặp ánh nắng mặt trời, quá trắng đến độ chúng nổi bật trước bức tường màu kem mờ xỉn trong ánh sáng lờ mờ của căn phòng Jem.

Tôi nhìn từ hai bàn tay ông ta đến chiếc quần kaki bạc màu; mắt tôi đưa dần lên thân hình gày gò đến chiếc áo sơ mi vải tả tơi của ông ta. Mặt ông ta trắng như bàn tay ông trừ đốm đen chiếc cằm chìa ra của ông ta. Đồi gò má ông ta gầy đến mức hóp vào; miệng ông rộng, có những vết lõm nông, hầu như khó thấy hai thái dương ông ta, đôi mắt xám ông ta màu đến độ tôi nghĩ ông ta mù. Tóc ông mỏng và thưa, hầu như lơ thơ đỉnh đầu.

Khi tôi chỉ vào ông, lòng bàn tay ông trượt , để lại những vết mồ hôi nhờn tường, vì ông móc ngón tay cái vào thắt lưng. cơn co thắt kỳ lạ lướt qua thân người, như thể ông nghe tiếng móng tay cào vào phiến đá, nhưng khi tôi hoang mang nhìn ông vẻ căng thẳng từ từ biến khỏi mặt ông. Đôi môi ông ta nở thành nụ cười bẽn lẽn, và hình ảnh người hàng xóm của tôi mờ trong dòng nước mắt bất ngờ của tôi.

"Xin chào, ông Boo," tôi .

CHƯƠNG 30
"Ông Arthur chứ, cục cưng," bố Atticus , nhàng sửa lời tôi. "Jean Louise, đây là ông Arthur Radley. Bố tin là ông ấy biết con."

Nếu bố Atticus có thể thản nhiên giới thiệu tôi với Boo Radley vào thời điểm như bây giờ, ồ..... đó là bố Atticus.

Boo nhìn tôi chạy theo bản năng đến chiếc giường Jem nằm, vì chính nụ cười bẽn lẽn nở mặt ông. Quá mắc cỡ, tôi cố giấu mặt bằng cách chúi vào Jem.

"Ấy ấy, đừng đụng con," bố Atticus .

Ông Heck Tate ngồi nhìn Boo chăm chú qua cặp kính gọng sừng của ông. Ông định mở miệng bác sĩ Reynolds từ hành lang bước vào.

"Mọi người ra thôi," ông khi ông bước tới cửa phòng. "Chào buổi tối, Arthur, hồi nãy ở đây tôi thấy ông."

Giọng của bác sĩ Reynolds vui tươi như bước chân của ông, như thể ông câu đó mỗi tối trong cuộc đời của mình, thông báo gây sửng sốt cho tôi thậm chí còn hơn việc ở cùng phòng với Boo Radley. Dĩ nhiên.... tôi nghĩ, cả Boo Radley đôi khi cũng bị bệnh chứ. Nhưng mặt khác tôi dám chắc.

Bác sĩ Reynolds mang cái túi lớn quấn trong tờ báo. Ông đặt nó xuống bàn của Jem và cởi áo khoác ra. "Giờ hẳn cháu hoàn toàn hài lòng vì cháu còn sống rồi hả? Để bác cho cháu là làm sao bác biết. Khi bác khám cho cậu ta, cậu ta đá bác. Phải làm cho cậu ta mê mới đụng vào cậu ta được. Thôi ra ngoài ," ông với tôi.

"Ừm..." Bố Atticus , liếc nhìn Boo. "Heck này, tụi mình ra hàng hiên trước . Ngoài đó có nhiều ghế lắm, mà trời vẫn còn ấm."

Tôi tự hỏi tại sao bố Atticus mời chúng tôi ra hiên trước mà vào phòng khách, rồi tôi hiểu ra. Đèn phòng khách quá sáng.

Chúng tôi lần lượt ra, trước tiên là ông Tate - bố Atticus chờ ông ngay cửa để dẫn đường cho ông. Rồi ông đổi ý và theo sau ông Tate.

Người ta có thói quen làm những công việc hàng ngày ngay cả trong những điều kiện kỳ cục nhất. Tôi cũng là ngoại lệ, " nào, Arthur," tôi nghe mình , "ông biết ngôi nhà này. Cháu dắt ông ra hiên nhà."

Ông nhìn xuống tôi và gật đầu.

Tôi dẫn ông qua hàng lang và ngang phòng khách.

"Sao ông ngồi, ông Arthur? Cái ghế bập bênh này êm và dễ chịu lắm."

Trí tưởng tượng bé của tôi về ông ta sống lại lần nữa: ông ngồi hiên nhà... mình có mấy ngày đẹp trời liên tiếp, phải , ông Arthur?

Phải, mấy ngày đẹp trời liên tiếp. Cảm giác có phần hư ảo, tôi dẫn ông đến chiếc ghế cách xa bố Atticus và ông Tate nhất. Nó nằm hoàn toàn trong bóng tối. Boo cảm thấy thoải mái hơn trong bóng tối.

Bố Atticus ngồi ghế xích đu, ông Tate ngồi chiếc ghế cạnh ông. Đèn từ cửa sổ phòng khách rọi thẳng vào họ. Tôi ngồi cạnh Boo.

"Heck này," bố Atticus , "tôi đoán việc cần làm.... Chúa ơi, tôi mất trí nhớ...." Bố Atticus đẩy kính lên và chà xát mắt. "Jem chưa đến mười ba..., nó mười ba rồi.... tôi nhớ . Nhưng dù sao chuyện cũng ra trước tòa án hạt...."

"Cái gì ra, ông Finch?" Ông Tate nhấc cái chân bắt chéo và chồm tới.

"Dĩ nhiên đó ràng là trường hợp tự vệ, nhưng tôi phải đến văn phòng và tìm kiếm...."

"Ông Finch, ông nghĩ Jem giết Bob Ewell hả? Ông nghĩ vậy hả?"

"Ông nghe những gì Scout rồi đó, còn nghi ngờ gì về chuyện này. Con bé Jem đứng dậy và lôi ta ra khỏi con bé... chắc chắn bằng cách nào đó nó vớ được con dao của Bob Ewell trong bóng tối.. ngày mai chúng ta tìm ra."

"Ô-ng Finch, nghe nè," ông Tate . "Jem hề đâm Bob Ewell."

Bố Atticus im lặng lát. Ông nhìn ông Tate như thể ông đánh giá cao điều ông ấy . Nhưng bố Atticus lắc đầu.

"Heck, ông tử tế và tôi biết ông làm điều đó vì lòng tốt, nhưng đừng bầy ra bất cứ chuyện gì như vậy."

Ông Tate đứng dậy, và đến mép hàng hiên. Ông nhổ nước bọt vào bụi cây, rồi đút hai tay vào túi bên hông và đối diện với bố Atticus. "Như cái gì?" Ông hỏi.

"Tôi xin lỗi nếu tôi ăn thẳng thừng quá, Heck," bố Atticus cách đơn giản, "nhưng, ai bưng bít chuyện này. Tôi sống kiểu đó."

"Chẳng ai bưng bít gì cả, ông Finch."

Giọng ông Tate ôn tồn, nhưng đôi giày của ông đặt quá vững chãi hàng hiên đến độ có vẻ như chúng mọc lên từ đó. cuộc ganh đua kỳ cục, mà bản chất của nó tôi hiểu ra, phát triển giữa bố tôi và ông cảnh sát trưởng.

Đến lượt bố Atticus đứng dậy và tới mé hiên. Ông , "Hừm" và nhổ nước bọt xuống sân. Ông thọc hai tay vào túi và đối mặt với ông Tate.

"Heck, ông nhưng tôi biết ông nghĩ gì. Cám ơn vì điều đó. Jean Louise..." Ông quay sang tôi. "Con Jem lôi ông Ewell khỏi con hả?"

"Vâng, thưa bố, con nghĩ vậy... con..."

"Thấy chưa, Heck? Tận đáy lòng tôi cám ơn ông, nhưng tôi muốn con trai tôi bước vào cuộc đời với điều gì đó như chuyện này đầu nó. Cách hay nhất để làm sạch bầu khí là đưa mọi chuyện ra công khai. Hãy để cả hạt này đến và mang theo sandwich 1. Tôi muốn nó lớn lên với những tiếng xì xào về nó, tôi muốn bất cứ ai , 'Jem Finch... bố nó đút lót rất nhiều tiền để gỡ nó ra khỏi vụ đó.' Chúng ta giải quyết chuyện này càng sớm càng tốt."

"Ông Finch," ông Tate cách dửng dưng, "Bob Ewell té ngay con dao của ta. ta tự giết mình."

Bố Atticus tới góc hàng hiên. Ông nhìn giàn đậu tía. Theo tôi hai người đều ương ngạnh như nhau. Tôi tự hỏi ai đầu hàng trước đây. Tính ương ngạnh của bố Atticus lặng lẽ và hiếm khi thể rệt, nhưng trong số cách ông cố chấp như những người nhà Cunningham. Tính cố chấp của ông Tate theo bài bản và lộ liễu, nhưng nó cũng ngang bằng với bố tôi.

"Heck này," bố Atticus quay lại. "Nếu việc này bi ỉm đối với Jem đó là phủ nhận thẳng thừng phương cách mà tôi cố công nuôi dạy nó. Đôi khi tôi nghĩ trong vai trò cha mẹ tôi thất bại hoàn toàn, nhưng tôi là tất cả những gì chúng có. Trước khi Jem nhìn vào bất cứ người nào khác, nó nhìn vào tôi, và tôi cố sống để tôi có thể thẳng thắn nhìn lại nó.....Nếu tôi đồng lõa với chuyện như vầy, tôi thể thẳng thắn nhìn vào mắt nó, và vào cái ngày tôi làm được điều đó tôi biết tôi mất nó. Tôi muốn mất nó với Scout, bởi vì chúng là tất cả những gì tôi có. "

"Ông Finch," ông Tate vẫn chôn chân sàn nhà. "Bob Ewell té con dao của . Tôi có thể chứng minh điều đó."

Bố Atticus quay sang. Hay tay ông thọc vào túi. "Heck này, ông thậm chí thể nhìn vụ này theo cách của tôi sao? Ông có con, nhưng tôi già hơn ông. Khi con tôi lớn tôi là ông già nếu tôi còn sống, nhưng ngay bây giờ tôi là........ nếu chúng tin tôi, chúng tin bất cứ ai. Jem và Scout biết chuyện gì xảy ra. Nếu chúng nghe ở thị trấn tôi điều gì đó khác việc xảy ra....Heck, tôi còn chúng nữa. Tôi thể sống ngoài thị trấn theo kiểu này và sống ở nhà theo kiểu khác."

Ông Tate lắc lư gót chân ông và cách kiên nhẫn, " vật Jem xuống, vấp và rễ cây và... nhìn nè, tôi có thể cho ông thấy."

Ông Tate thọc tay vào túi bên hông và rút ra con dao bấm. Khi ông ta làm thế, bác sĩ Reynolds bước ra cửa. "Đứa con trai... À, người chết dưới tán cây đó, bác sĩ, ngay bên trong sân trường. Có đèn pin ? Tốt hơn nên lấy cái này."

"Tôi có thể lái xe tới rồi bật đèn xe lên," bác sĩ Reynolds , nhưng vẫn lấy đèn pin của ông Tate. "Jem ổn rồi. Tôi nghĩ là tối nay cậu ấy tỉnh dậy đâu, cho nên đừng lo. Đó là con dao giết ông ta hả, Heck?

", thưa ông, nó vẫn còn cắm trong người ta. Nhìn chuôi dao thấy giống loại dao làm bếp. giờ chắc Ken có mặt ở đấy với xe chở xác, bác sĩ, tạm biệt."

Ông Tate bấm mở con dao, "Nó giống như vậy nè," ông . Ông cầm con dao và giả bộ như bị vấp; khi ông chồm tới cánh tay trái của ông chõi xuống trước mặt ông. "Thấy chưa? Tự đâm mình xuyên qua lớp thịt mềm giữa các xương sườn. Toàn bộ sức nặng của đổ lên nó."

Ông Tate đóng con dao lại và nhét nó trở vào túi. "Scout tám tuổi," ông . "Con bé quá sợ đến độ biết chuyện gì xảy ra."

"Ông phải ngạc nhiên đó," bố Atticus cách nghiêm khắc.

"Tôi con bé bịa ra chuyện này, tôi con bé quá sợ đến độ biết chính xác những gì xảy ra. Ngoài đó trời rất tối, tối đen như mực. Phải ai đó rất quen với bóng tối mới làm nhân chứng tốt được...."

"Tôi chấp nhận chuyện đó," bố Atticus cách nhàng.

"Khỉ mốc, tôi nghĩ đến Jem!"

Giày của ông Tate giậm lên sàn nhà mạnh đến độ đèn trong phòng ngủ của Maudie bật sáng. Đèn của Stephanie Crawford cũng bật sáng. Bố Atticus và ông Tate nhìn qua bên kia đường, rồi nhìn nhau. Họ chờ đợi.

Khi ông Tate tiếp giọng ông chỉ vừa đủ nghe. "Ông Finch, tôi ghét tranh cãi với ông khi ông giống vầy. Tối nay ông trải qua chuyện căng thẳng mà người nào trải qua. Tôi hiểu sao ông dẹp chuyện này sang bên, nhưng tôi biết rằng lúc này ông cộng hai với hai lại được, và chúng ta phải giải quyết chuyện này tối nay bởi vì ngày ai là quá trễ. Bob Ewell lãnh con dao làm bếp vào bụng ta."

Ông Tate thêm rằng bố Atticus nên đứng đó và cứ cho rằng đứa con trai cỡ như Jem với cánh tay gãy lại còn đủ sức chiến đấu để khống chế và giết người lớn trong đêm tối như hũ nút.

"Heck này," bố Atticus bất chợt , "thứ ông cầm là con dao bấm. Ở đâu ông có nó vậy?"

"Tước từ tên say rượu," ông Tate đáp cách lạnh nhạt.

Tôi cố nhớ lại. Ông Ewell xấn vào tôi - rồi ông ta ngã xuống... Jem hẳn đứng dậy. Ít nhất tôi nghĩ....

"Heck này?"

"Tôi tôi tước nó từ tên say rượu dưới thị trấn hồi tối. Ewell có lẽ vớ được con dao làm bếp đâu đó trong bãi rác. Mài nó và chờ cơ hội.... chỉ chờ có cơ hội."

Bố Atticus bước tới cái ghế xích đu và ngồi xuống. Hai bàn tay ông buông thõng giữa hai đầu gối. Ông nhìn xuống sàn nhà. Ông cử động với vẻ chậm chạp y như trong cái đêm đó trước cửa nhà tù, khi tôi nghĩ sao ông gấp tờ báo và ném nó xuống ghế lâu đến thế.

Ông Tate nhàng quanh hiên nhà. "Đó phải là quyết định của ông, ông Finch, tất cả là của tôi. Nó là quyết định của tôi và trách nhiệm của tôi. Lần cuối, nếu ông nhìn nó theo cách nhìn của tôi, ông chẳng thể làm gì được đâu. Nếu ông muốn thử, tôi gọi thẳng vào mặt ông rằng ông là kẻ dối. Con trai ông hề đâm Bob Ewell," ông chậm rãi, "tuyệt đối hề làm được chuyện gì đại loại như thế và giờ ông biết mà. Nó chỉ muốn chuyện là đưa nó và em về nhà an toàn."

Ông Tate thôi đếm bước. Ông ngừng ngay trước mặt bố Atticus và quay lưng về phía chúng tôi. "Tôi phải là người rất tốt, thưa ngài, nhưng tôi là cảnh sát trưởng hạt Maycomb. sống ở thị trấn này cả đời và tôi gần bốn mươi ba tuổi. Biết mọi việc ở đây từ trước khi tôi ra đời. Có chàng trai da đen chết chẳng vì lý do gì cả, và người đàn ông này chịu trách nhiệm cho cái chết đó. Lần này hãy để người chết chôn người chết. ông Finch. Hãy đển người chết chôn người chết."

Ông Tate đến chỗ ghế xích đu và cầm mũ lên. Nó nằm cạnh bố Atticus. Ông Tate vuốt ngược tóc ra sau và đội mũ lên.

Tôi chưa từng nghe rằng là phạm pháp nếu công dân cố hết sức mình để ngăn cho tội ác xảy ra, và đó chính xác là điều ta làm, nhưng có thể ông cho rằng nhiệm vụ của tôi là phải cho cả thị trấn này biết chuyện và được ỉm nó . Biết sau đó xảy ra chuyện gì ? Tất cả phụ nữ ở Maycomb này, kể cả vợ tôi, gõ cửa nhà ta mang theo bánh xốp. Theo tôi nghĩ, ông Finch, bắt giữ người vốn giúp đỡ rất nhiều cho ông và cho cả thị trấn này rồi lôi ta ra cùng với cung cách rụt rè của ta trước công chúng... với tôi, đó là tội ác. Đó là tội ác và tôi định chứa nó trong đầu tôi đâu. Nếu đó là bất cứ người đàn ông nào khác lại khác. Nhưng phải người đàn ông này, ông Finch."

Ông Tate cố đào cái lỗ sàn nhà bằng mũi giày của ông. Ông kéo mũ, rồi ông chà xát cánh tay trái. "Tôi chẳng là gì cả, ông Finch, nhưng tôi vẫn là cảnh sát trưởng hạt Maycomb và Bob Ewell té con dao của . Chúc ngủ ngon, thưa ngài."

Ông Tate bước khỏi hàng hiên và băng qua sân trước. Cửa xe ông đóng sầm và ông lái xe .

Bố Atticus ngồi nhìn xuống sàn nhà hồi lâu. Cuối cùng ông cũng ngẩng đầu lên. "Scout," ông , "ông Ewell té con dao của ông, chắc con hiểu chứ?"

Có vẻ bố Atticus cần được cổ vũ. Tôi chạy đến bên ông, ôm ông và hôn ông tới tấp. "Vâng, thưa bố, con hiểu," tôi đoán chắc với ông. "Ông Tate đúng."

Bố Atticus nhõm và nhìn tôi. "Ý con là sao?"

"Vâng, nó giống như việc bắn con chim nhại vậy, đúng bố?"

Bố Atticus úp mặt ông vào tóc tôi và xoa nó. Khi ông đứng lên bước qua hàng hiên vào chỗ bóng tôi, bước chân trẻ trung của ông trở lại. Trước khi vào nhà, ông dừng lại trước mặt Boo Rayley. "Cám ơn vì những gì làm cho những đứa con của tôi, Arthur," ông .

--------------------------------

1. Atticus hàm ý cứ đem Jem ra xử trước tòa cho mọi người tới xem.

CHƯƠNG 31 - HẾT
Khi Boo Rayley loẹt xoẹt đứng dậy, ánh đèn từ các cửa sổ phòng khách chiếu lấp lánh trán ông. Mọi cử động của ông đều chắc chắn như thể ông bảo đảm tay và chân mình đặt đúng vào những thứ ông tiếp xúc. Ông ho trận dữ dội đến độ ông phải lảo đảo ngồi xuống lại. Tay ông mò tìm trong túi bên hông, và ông lôi ra chiếc khăn tay. Ông ho vào đó, rồi ông lau trán.

quá quen với vắng mặt của ông, tôi thấy thể tin được rằng ông ngồi bên tôi suốt thời gian đó. Ông gây tiếng động nào.

Ông lại đứng lên. Ông quay sang tôi và hất đầu về phía trước.

"Ông muốn chúc Jem ngủ ngon phải , ông Arthur? Cứ vào ."

Tôi dẫn ông theo hành lang. Bác Alexandra ngồi cạnh giường Jem. "Vào , Arthur," bác . "Nó còn ngủ. Bác sĩ Reynolds cho nó liều an thần mạnh, Jean Louise, bố cháu trong phòng khách hả?"

"Vâng, thưa bác, cháu nghĩ thế."

"Để bác ra chuyện với bố cháu lát. Bác sĩ Reynolds để lại số...." giọng bác xa dần.

Boo tới góc phòng, ông đứng đó với cái cằm hếch lên, nhìn Jem từ xa. Tôi cầm tay ông, bàn tay ấm cách kinh ngạc so với vẻ trắng bệch của nó. Tôi giật ông, và ông để cho tôi dẫn đến giường Jem.

Bác sĩ Reynolds làm thứ giống như cái lều bên cánh tay Jem, giữ cho chăn khỏi phủ lên nó, và Boo chồm tới nhìn qua đó, vẻ tò mò lên mặt ông ta, cứ như thể ông ta chưa từng thấy cậu con trai. Miệng ông ta hé mở, và ông ta nhìn Jem từ đầu đến chân. Boo giơ tay ra, nhưng ông lại buông thõng nó xuống bên hông.

"Ông có thể nựng ấy, ông Arthur, ấy ngủ rồi. Nhưng ông thể làm chuyện đó nếu ảnh thức, ảnh để cho ông..." Tôi nhận ra mình giải thích. "Cứ tự nhiên ."

Bàn tay Boo chờn vờn đầu Jem.

"Làm đại , ông, ảnh ngủ rồi."

Bàn tay ông ta đáp xuống tóc Jem.

Tôi bắt đầu hiểu ra tiếng bằng ngôn ngữ cơ thể của ông. Tay ông siết chặt tay tôi vào báo hiệu ông muốn cáo lui.

Tôi dẫn ông ra hiên trước, ở đó những bước chân dùng dằng của ông dừng lại. Ông vẫn cầm tay tôi và tỏ dấu hiệu muốn buông ra.

" đưa tôi về nhà chứ?"

Ông hầu như thào câu đó, với giọng điệu đứa trẻ sợ bóng tối.

Tôi đặt chân lên bậc thềm cao nhất và dừng lại. Tôi có thể dẫn ông qua nhà tôi, nhưng tôi thể dẫn ông về nhà.

"Ông Arthur, cong cánh tay ông xuống vầy. Đúng rồi, thưa ông."

Tôi đưa tay bám vào khuỷu tay khuỳnh ra của ông.

Ông phải khom xuống chút để thuận tiện cho tôi, nhưng nếu Stephanie Crawford nhìn qua cửa sổ lầu nhà , thấy Arthur Radley hộ tống tôi dọc hè đường, như bất cứ trang nam tử nào làm.

Chúng tôi tới chỗ đèn đường ở góc phố và tôi tự hỏi bao nhiêu lần. Dill đứng đây ôm cây cột to tướng này, nhìn, đợi và hy vọng. Tôi tự hỏi bao nhiêu lần Jem và tôi thực chuyến hành trình này, nhưng tôi bước vào cổng trước nhà Radley lần thứ hai trong đời. Boo và tôi những bậc thềm đến hiên nhà. Những ngón tay của ông tìm nắm đấm cửa trước. Ông nhàng buông tay tôi, mở cửa, vào trong và đóng lại. Tôi bao giờ gặp lại ông nữa.

Hàng xóm mang thức ăn đến khi nhà có tang và mang hoa tới khi có người bệnh và các thứ linh tinh vào những lúc khác. Boo là láng giềng của chúng tôi. Ông cho chúng tôi hai con búp bê bằng xà phòng, đồng hồ có dây chuyền bị đứt, hai đồng hai mươi lăm xu may mắn, và cả mạng sống của chúng tôi. Nhưng láng giềng thường cho qua cho lại. Chúng tôi bao giờ để lại cái cây đó những gì chúng tôi lấy ra, chúng tôi chẳng cho ông ta thứ gì cả và điều đó làm tôi buồn.

Tôi quay người trở về nhà. Đèn đường sáng suốt con đường tới thị trấn. Tôi chưa từng nhìn con phố của chúng tôi từ góc này. Kia là nhà Maudie, nhà Stephanie Crawford, đó là nhà của chúng tôi, tôi có thể thấy chiếc xích đu ở hàng hiên, nhà của Rachel đằng sau nhà tôi, hơi khuất. Thậm chí tôi có thể thấy nhà của bà Dubose.

Tôi nhìn đằng sau. Bên trái cánh cửa nâu là cửa chớp dài. Tôi tới đó, đứng trước nó, rồi quay lại. Vào ban ngày, tôi nghĩ, bạn có thể nhìn thấy tận ngã tư bưu điện.

Ban ngày... trong đầu tôi, đêm tàn. là ban ngày và hàng xóm bận rộn. Stephanie Crawford băng qua đường để kể tin tức mới nhất cho Rachel. Maudie cúi người bên những bụi đỗ quyên khô của . Đó là mùa hè, và hai đứa trẻ chạy láu táu theo lề đường về phía người đàn ông ở xa tiến đến. Người đàn ông vẫy tay, và hai đứa trẻ đua nhau chạy đến bên ông ta.

Vẫn là mùa hè, và bọn trẻ đến gần hơn. cậu trai lê bước dọc lề đường lôi theo chiếc cần câu đằng sau. người đàn ông đứng đợi hai tay chống nạnh. Mùa hè, và bọn trẻ của ông ta chơi trong sân trước với bạn bè chúng, trình diễn vở kịch lạ lùng do chúng tự bịa ra.

Đó là mùa thu, và hai đứa con của ông ta đánh nhau lề đường trước nhà bà Dubose. Cậu con trai giúp em nó đứng dậy, và chúng về nhà. Mùa thu, con cái ông ta chạy lúp xúp tới lui góc đường, niềm vui sướng và buồn phiền của ngày hôm đó. Chúng dừng trước ngay cây sồi lớn, thích thú, lúng túng, sợ hãi.

Mùa đông, và bọn trẻ của ông ta run rẩy ở cổng trước, in bóng vào ngôi nhà cháy. Mùa đông và người đàn ông bước xuống lòng đường làm rớt kính của ông và bắn con chó.

Mùa hè, và ông theo dõi trái tim tan vỡ của bọn trẻ con ông. Mùa thu lại về, và bọn trẻ của Boo cần ông.

Bố Atticus đúng. Có lần ông bạn bao giờ thực biết người cho đến khi bạn ở vào địa vị của họ và cư xử theo kiểu của họ. Chỉ đứng bên hàng hiên nhà Radley cũng đủ.

Đèn đường mờ dưới hàng mưa bụi rơi. đường về nhà, tôi cảm thấy mình rất già, nhưng chỉ nhìn vào chóp mũi mình tôi có thể thấy những hạt sương tuyệt đẹp, nhưng hai mắt tập trung nhìn vào chỗ quá gần làm tôi chóng mặt nên tôi bỏ trò đó. đường về nhà, tôi nghĩ với Jem về chuyện này vào ngày mai mới hay làm sao. tức điên lên vì bỏ lỡ nó đến độ chuyện với tôi trong nhiều ngày. Khi về nhà, tôi nghĩ Jem và tôi lớn lên nhưng còn nhiều điều gì cho chúng tôi học, có lẽ trừ môn đại số.

Tôi chạy lên những bậc tam cấp vào nhà. Bác Alexandra ngủ, và phòng của bố Atticus tối thui. Tôi xem Jem tỉnh lại chưa. Bố Atticus trong phòng của Jem, ngồi cạnh giường. Bố đọc cuốn sách.

"Jem thức chưa?"

"Ngủ ngon lành. Tới sáng nó mới thức."

"Ô, bố ngồi suốt với ấy hả?"

"Chỉ chút nữa thôi. ngủ , Scout. Con trải qua ngày dài rồi."

"Vâng , con muốn ở lại với bố lát."

"Tùy con," bố Atticus . Chắc phải quá nửa đêm, và tôi bối rối bởi đồng ý dễ chịu của ông. Tuy nhiên ông khôn ngoan hơn tôi: ngay lúc ngồi xuống tôi cảm thấy buồn ngủ.

"Bố đọc gì vậy?" Tôi hỏi.

Bố Atticus lật qua cuốn sách. "Sách của Jem. Tên là The Gray Ghost."

Tôi chợt tỉnh hẳn. "Sao bố lấy cuốn đó?"

"Cục cưng, bố biết. Bố chỉ lấy đại. trong mấy thứ bố chưa đọc," ông ràng.

"Đọc lớn lên , bố Atticus. Nó thấy ghê lắm."

"," ông . "Bữa nay con sợ thế là đủ rồi. Truyện này quá...."

"Bố Atticus, con sợ."

Ông nhướn mày và tôi phản đối, "Ít ra cũng cho đến khi con kể cho ông Tate nghe. Jem sợ. hỏi và ấy sợ. Với lại, chẳng có gì thực đáng sợ trừ trong sách."

Bố Atticus mở miệng định điều gì đó, nhưng ngậm miệng lại. Ông nhấc ngón tay ra khỏi chỗ giữa cuốn sách và lật trở lại trang đầu. Tôi xoay người qua và kê đầu vào gối ông. "Hừm," ông đọc. "Con ma xám của Seckatary Hawkins, Chương ...."

Tôi quyết chí thức, nhưng mưa quá êm và căn phòng quá ấm và giọng của ông quá trầm và gối ông quá êm đến độ tôi ngủ mất.

Có vẻ như vài giây sau, giày ông thúc vào sườn tôi. Ông đõ tôi dậy và với tôi về phòng tôi. "Vẫn nghe từng chữ bố đọc..." tôi lầm bầm, ".... đâu có ngủ gì đâu, nó kể về con tàu và Fred ba ngón và cậu trai của Stoner...."

Ông tháo móc bộ quần áo liền quần của tôi, dựa tôi sát vào ông, và kéo bộ áo ra. Ông vịn tôi tay còn tay kia với bộ đồ ngủ của tôi.

"Phải, tất cả họ đều nghĩ chính cậu trai của Stoner quậy tung ngôi nhà của câu lạc bộ và rắc mực văng tứ tung và...."

Ông dẫn tôi tới giường và đặt tôi ngồi xuống. Ông giơ hai chân tôi lên và đắp mền cho tôi.

"Và họ đuổi theo cậu ta và bao giờ bắt được cậu ta vì họ biết mặt mũi cậu ta trông ra sao, và bố Atticus này, khi cuối cùng họ thấy cậu ta, tại sao cậu ta làm bất cứ chuyện gì trong những chuyện đó..... bố Atticus, cậu ta thực dễ thương."

Hai tay ông ở dưới cằm tôi, kéo mền lên, dém nó lại quanh tôi.

"Hầu hết con người là vậy, Scout, khi cuối cùng con gặp được họ."

Ông tắt đèn và sang phòng Jem. Ông ở đó suốt đêm, và ông ở đó khi Jem thức dậy vào ngày mai.

Hà Nội, mùa Đông 2008

Hết.