CHƯƠNG 12
Jem mười hai. khó sống chung được với ấy, bất nhất, bất thường. thèm ăn của khủng khiếp, và biết bao lần bảo tôi đừng làm phiền nữa, tôi hỏi ý kiến bố Atticus, " lẽ ấy bị sán sơ mít sao?" Bố Atticus , Jem lớn. Tôi phải kiên nhẫn với và càng ít làm phiền càng tốt.

thay đổi này của Jem xảy ra chỉ mới vài tuần. Bà Dubose còn chưa lạnh trong nấm mồ của bà - Jem có vẻ biết ơn khi tôi cùng khi đến đọc sách cho bà. Rồi đột nhiên, có vẻ Jem có được hệ thống những giá trị mới mẻ và cố áp đặt nó lên tôi: nhiều lần thậm chí còn bảo tôi phải làm gì. Sau trận cãi lộn nọ, Jem hét lên, " đến lúc em làm đứa con và cư xử cho đàng hoàng rồi đó!" Tôi khóc và chạy tới chỗ Calpurnia.

" đừng lo lắng quá nhiều về cậu Jem...." Bà mở lời.

"Cậu Jem?"

"Phải, giờ cậu ấy sắp là cậu Jem rồi."

" ấy đâu có già đến cỡ đó," tôi . " ấy chỉ cần ai đó đập cho trận, mà cháu chưa đủ lớn."

"Bé con," Calpurnia , "tôi thể làm vậy nếu cậu Jem sắp lớn. Bây giờ cậu ấy muốn được yên thân mình, làm những gì các chàng trai vẫn làm, vì vậy chỉ có cách xuống bếp khi cảm thấy đơn. Mình tìm ra nhiều việc để làm ở đây."

Bước khởi đầu của mùa hè đó là điềm tốt lành: Jem có thể làm như thích; Calpurnia cũng làm gì tùy ý cho đến khi Dill về đây. Bà có vẻ vui khi thấy tôi xuất trong nhà bếp và qua việc quan sát bà tôi bắt đầu nghĩ có số kỹ năng liên quan đến việc làm thân con .

Nhưng mùa hè tới và Dill đến. Tôi nhận lá thư và bức ảnh Dill gửi. Lá thư nó có ba mới mà nó gửi hình kèm theo, và chắc nó phải ở lại Meridian vì họ lên kế hoạch đóng cái thuyền đánh cá. Ba mới của nó là luật sư giống như bố Atticus, chỉ có điều trẻ hơn nhiều. Ba mới của Dill có khuôn mặt dễ chịu, tôi thấy mừng vì Dill có được ông ta, nhưng lòng tôi tan nát. Dill kết luận bằng cách nó tôi mãi mãi và đừng lo, nó đến với tôi và cưới tôi ngay khi nó có đủ tiền, lá thư tuyệt.

kiện tôi có vị hôn phu lâu dài là đền bù bé cho vắng mặt của nó: tôi chưa bao giờ nghĩ về nó, nhưng mùa hè nghĩa là có Dill bên cạnh hồ cá hút sợi thuốc, mắt Dill sống động với những kế hoạch phức tạp để làm Boo Radley xuất ; mùa hè nghĩa là Dill nhanh nhẹn chồm lên hôn tôi khi Jem để ý, là những khao khát đôi khi chúng tôi cảm thấy đứa kia có. Có nó, cuộc sống trôi qua như thường lệ, có nó, cuộc sống chịu nổi. Tôi thấy khổ sở như thế trong hai ngày.

Như thể điều đó chưa đủ, cơ quan lập pháp tiểu bang lại được triệu tập họp khẩn cấp và bố Atticus xa chúng tôi hai tuần. Thống đốc hăm hở cải thiện hiệu năng của chính quyền tiểu bang; có những cuộc đình công ngồi lì ở Birmingham 1; những hàng người chờ phát bánh mì tại các thành phố ngày càng dài hơn, người dân vùng nông thôn càng nghèo . Nhưng đấy là những kiện xa vời ngoài thế giới của Jem với tôi.

sáng chúng tôi ngạc nhiên khi thấy tranh biếm họa tờ Montgomery Advertiser với chú thích, "Finch của Maycomb." Nó vẽ bố Atticus chân trần mặc quần soóc, bị xích vào bàn giấy: ông chăm chú viết lên tấm bảng đá đen trong khi số có vẻ phù phiếm gào lên, "Yoo-hoo!" vào mặt ông.

"Đó là lời khen ngợi," Jem giải thích. "Bố dành thời gian của bố để làm những việc mà chúng thể hoàn tất nếu có ai làm."

"Vậy hả?"

Ngoài những đặc điểm mới phát triển của Jem, có được cái vẻ thông thái dễ ghét.

"Scout này, nó giống như việc tái tổ chức hệ thống thuế của các hạt và các thứ đại loại như vậy. Đó là loại việc khá vô vị đối với hầu hết mọi người."

"Sao biết?"

"� , chơi , để yên. đọc báo."

Jem muốn thế được ngay thôi. Tôi bỏ xuống bếp.

Trong khi tách vỏ đậu, bất ngờ Calpurnia , "Chủ nhật này tôi làm gì với vụ nhà thờ của cậu đây?"

"Con chắc là khỏi phải làm gì cả. Bố Atticus có để lại cho tụi con tiền quyên góp cho nhà thờ mà."

Đôi mắt của Calpurnia nheo lại và tôi có thể đọc được những gì dang diễn ra trong đầu bà. "Cal," tôi , "bà biết tụi con ngoan mà. Mấy năm nay tụi con đâu có gây chuyện gì trong nhà thờ."

ràng là Calpurnia nhớ lại Chủ nhật trời mưa khi chúng tôi vừa có bố vừa có giáo viên trông coi. Được tháo cũi sổ lồng, cả lớp buộc Eunice Ann Simpson vào cái ghế và đặt nó trong phòng lò sưởi. Bọn tôi quên mất nó, lần lượt kéo nhau lên lầu đến nhà nguyện, và khi chúng tôi im lặng lắng nghe bài giảng những tiếng va đập khủng khiếp phát ra từ ống dẫn lò sưởi, liên tục ngừng cho đến khi ai đó tìm hiểu và đưa được Eunie Ann ra và rằng con bé muốn đóng vai Shadrach 2 nữa - Jem Finch con bé bị thiêu cháy nếu nó có đủ đức tin, nhưng dưới đó quá nóng.

"Với lại, Cal, đây đâu phải lần đầu bố Atticus để bọn con ở nhà mình đâu," tôi phản đối.

"Phải, nhưng ông ấy yên chí là giáo viên của có mặt ở đó. Lần này tôi nghe ông thế - chắc là ông quên." Calpurnia gãi đầu. Bất chợt bà mỉm cười. " với cậu Jem có thích nhà thờ với tôi ngày mai ?"

" ư?"

"Chịu ?" Calpurnia cười toét.

Nếu trước đó Calpurnia thường tắm rửa mạnh tay cho tôi, cũng chẳng có gì sánh được chăm nom của bà về những việc thường lệ của đêm thứ Bảy đó. Bà chà xà bông khắp người tôi hai lần, múc nước sạch trong chậu mỗi lần dội; bà nhấn đầu tôi vào bồn và gội bằng xà bông Octagon và xà bông Tây Ban Nha. Bà tin cậy Jem nhiều năm nay, nhưng đêm đó bà xâm phạm riêng tư của và khiến cự lại dữ dội, "Trong nhà này bộ người ta thể tắm mà cả nhà nhìn sao?"

Sáng hôm sau bà bắt đầu sớm hơn thường lệ, để "kiểm tra kỹ quần áo của chúng tôi." Khi Calpurnia sang ngủ qua đêm với chúng tôi, bà ngủ giường xếp trong nhà bếp; sáng hôm đó nó đầy quần áo ngày Chủ nhật của bọn tôi. Bà hồ chiếc đầm của tôi quá nhiều đến độ nó giương lên như cái lều khi tôi ngồi xuống. Bà bắt tôi mặc váy lót dài và thắt dải thắt lưng màu hồng. Bà chà kỹ đôi dày da của tôi với chiếc bánh nướng nguội đến độ bà soi thấy mặt mình đó.

"Cứ như mình sắp hội Mardi Gras 3 vậy," Jem . "Tất cả chuyện này để làm chi vậy, Cal?"

"Tôi muốn người ta rằng tôi chăm sóc bọn trẻ của tôi," bà lầu bầu. "Cậu Jem, cậu tuyệt đối được đeo cái nơ đó với bộ đồ đó. Nó màu xanh lá cây mà."

"Nó có sao đâu?"

"Bộ đồ màu xanh da trời mà. Cậu biết hả?"

"Ha, ha," tôi rú lên, "Jem mù màu."

Mặt đỏ lên vì giận, nhưng Calpurnia , " cậu thôi được rồi đó. cậu đến First Purchase với nụ cười môi."

Nhà thờ First Purchase của người Da đen nằm ở bên ngoài ranh giới phía Nam thị trấn, đối diện với khu đường mòn của khu xưởng cưa cũ. Nó là tòa nhà cũ kỹ tróc sơn nhiều chỗ, nhà thờ duy nhất ở Maycomb có tháp chuông và chuông, được gọi là First Purchase 4 bởi vì nó được mua bằng những đồng tiền đầu tiên những nô lệ được giải phóng kiếm được. Người Da đen thờ phụng trong đó vào các ngày Chủ nhật và người da trắng đánh bạc trong đó vào những ngày khác trong tuần.

Sân nhà thờ bằng đất sét cứng như gạch nung, như nghĩa trang cạnh nó. Nếu có ai chết vào mùa khô, xác họ được ướp đá cho đến khi mưa làm mềm đất. Vài ngôi mộ trong nghĩa trang được đánh dấu bằng những bia mộ đổ nát; các ngôi mộ mới hơn được rào quanh bằng những miếng kính màu sặc sỡ và những chai Coca-Cola bể. Những cây cột thu lôi số ngôi mộ cho thấy người chết yên nghỉ được thoải mái lắm; những mẩu nến thừa đứng ngay đầu các nấm mồ trẻ con. Đó là nghĩa trang hạnh phúc.

Mùi ngòn ngọt đăng đắng nồng ấm của người Da đen sạch trùm lấy chúng tôi ngay khi bước vào sân nhà thờ - mùi dầu gội Hearts of Love hòa quyện với mùi tỏi tây, thuốc lá hít, nước hoa Hoyts Cologne, thuốc lá nhai Browns Mule, mùi bạc hà, và phấn rôm tử đinh hương.

Khi thấy Jem và tôi cùng Calpurnia, đàn ông bước lùi lại và nhấc mũ ra; phụ nữ đan tay trước bụng, những cử chỉ tỏ vẻ trân trọng thường thấy. Họ tách ra tạo thành lối đến cửa nhà thờ cho chúng tôi. Calpurnia giữa Jem và tôi, đáp lại những lời chào của các láng giềng ăn mặc sặc sỡ của bà.

"Chị làm gì vậy, Cal?" giọng từ sau lưng chúng tôi vang lên.

Hai bàn tay Calpurnia lần đến vai chúng tôi và chúng tôi dừng lại, quay lại nhìn: đứng lối sau lưng chúng tôi là phụ nữ da đen cao. Chị ta đứng chân, khuỷu tay chống hông, bàn tay ngửa lên chỉ vào chúng tôi. Chị ta có cái đầu tròn , với đôi mắt hình quả hạnh đào kỳ lạ, mũi thẳng, miệng cong. Nhìn chị ra phải cao tới gần hai mét.

Tôi cảm thấy bàn tay Calpurnia bấu chặt vai tôi. " muốn gì, Lula?" Bà hỏi bằng giọng điệu tôi chưa từng nghe thấy bao giờ. Bà hỏi , đầy khinh bỉ.

"Tôi muốn biết tại sao chị đưa mấy nhóc da trắng đến nhà thời của dân da đen."

"Chúng là khách của tôi," Calpurnia . Tôi lại thấy giọng bà nghe là lạ: bà chuyện giống hầu hết bọn họ.

"Phải, tôi cho là bà cũng là khách của nhà Finch suốt cả tuần."

Tiếng xì xầm lan khắp đám đông. "Đừng lo." Calpurnia thầm với tôi, nhưng những bông hoa mũ bà run lên đầy phẫn nộ.

Khi Lula bước sấn về phía chúng tôi, Calpurnia , "Đứng lại đó, con mọi đen."

Lula dừng lại, nhưng chị ta , "Chị việc gì phải đưa bọn nhóc da trắng đến đây.... chúng có nhà thờ của chúng, chúng ta có nhà thờ của chúng ta. Đây là nhà thờ của chúng ta, đúng , Cal?"

Calpurnia , "Chúng thờ cùng Chúa với ta, đúng ?"

Jem , "Mình về thôi, Cal, họ muốn tụi tôi ở đây...."

Tôi đồng ý: họ muốn chúng tôi ở đây. Tôi có cảm giác, hơn là thấy, rằng chúng tôi được đẩy tới. Có vẻ như họ tiến lại gần chúng tôi hơn, nhưng khi tôi nhìn Calpurnia thấy có thích thứ trong mắt bà. Khi tôi nhìn xuống lối lần nữa, Lula mất. Ngay chỗ chị ra là đám đông những người da màu.

trong số họ bước khỏi đám đông. Đó là Zeebo, người quét rác. "Cậu Jem," ta , "chúng tôi rất hân hạnh khi cậu đến đây. Đừng quan tâm đến Lula, ta ưa gây bởi vì Cha Sykes dọa cho ấy vào nhà thờ. ấy là người hay gây rối từ lâu nay, có những ý nghĩ quái gở và cung cách phách lối.... tụi tôi rất hân hạnh khi cậu đến đây."

Thế là Calpurnia dẫn chúng tôi đến cửa nhà thờ nơi Đức cha Sykes đón chào chúng tôi, ông dẫn chúng tôi tới hàng ghế đầu.

Nhà thờ First Purchase đóng trần và được sơn bên trong. Dọc bức tường nhà thờ có những cây đèn dầu hỏa chưa thắp sáng treo những giá đỡ bằng đồng, những băng ghế gỗ thông được dùng làm ghế nguyện. Phía sau bục giảng bằng gỗ sồi xù xì là biểu ngữ bằng lụa hồng bạc màu có dòng chữ Thiên Chúa Là Tình Thương, nó là món trang trí duy nhất của nhà thờ nếu kể bản in kẽm trong bức tranh The Light of the World 5 của Hunt. có bóng dáng của đàn dương cầm, phong cầm, những tập thánh ca, những chương trình hành lễ - những thứ quen thuộc của nhà thờ mà chúng tôi thường thấy mỗi Chủ nhật. Bên trong tối mờ, với cái lạnh ẩm ướt dần dần bị xua tan khi giáo dân tập trung vào. Ở mỗi chố ngồi có cái quạt bằng bìa giấy cứng rẻ tiền in hình Khu vườn Gethsemane 6 lòe loẹt, quà tặng của công ty Tydals Hardware Co. (Với khẩu hiệu Bạn-cần-gì-chúng-tôi-bán-nấy).

Calpurnia đẩy chúng tôi xuống cuối hàng ghế và ngồi giữa chúng tôi. Bà lục tìm trong ví, lôi ra chiếc khăn tay, mở lấy mớ tiền lẻ cột ở góc khăn. Bà đưa đồng mười xu cho tôi và đồng mười xu cho Jem. "Tụi con có tiền rồi," thầm với tôi. "Bà cứ giữ lấy."Calpurnia , " cậu là khách của tôi." Tôi thoáng thấy nét do dự về đạo đức mặt Jem xem có nên giữ lại đồng mười xu của mình nhưng thói lịch bẩm sinh của thắng và nhét đồng mười xu vào túi. Tôi làm theo chút băn khoăn.

"Cal," tôi thầm, "sách thánh ca đâu?"

"Tụi tôi có cuốn nào hết," bà .

"Sao lại..."

"Suỵt," bà . Cha Sykes đứng sau bục giảng nhìn giáo đoàn ra hiệu im lặng. Ông là người thấp, chắc nịch trong bộ đồ đen, nơ đen, và sơ mi trắng, và dãy đồng hồ vàng lấp lánh trong ánh sáng từ những cửa sổ đầy tuyết.

Ông , "Hỡi chị em, chúng ta đặc biệt vui vì có những người bạn đến với chúng ta sáng nay. Cậu và Finch. Tất cả các bạn đều biết cha họ. Trước khi bắt đầu tôi đọc mấy thông báo."

Cha Sykes lật giở mấy tờ giấy, chọn tờ và giơ thẳng ra trước mặt. "Hội truyền giáo họp ở nhà chị Annette Reeves thứ Ba tuần sau. Đem theo đồ may vá của các bạn."

Ông đọc tờ giấy khác. "Tất cả các bạn đều biết vụ rắc rối của người em Tom Robinson. ấy là thành viên trung tín của First Purchase từ hồi còn là cậu bé. Tiền quyên góp được hôm nay và trong ba Chủ nhật tôi gửi đến cho Helen - vợ của Tom, để giúp chị ấy lúc túng quẫn ở nhà."

Tôi thúc Jem, "Đó là cái ông Tom mà bố Atticus sắp...."

"Suỵt!"

Tôi quay sang Calpurnia nhưng bị chặn lại trước khi kịp ra. Tôi nén lại, dán chú ý vào Cha Sykes, người có vẻ như chờ tôi bình tĩnh trở lại. " có người phụ trách nhạc hướng dẫn chúng ta trong bài thánh ca đầu tiên," ông .

Zeebo nhỏm dậy khỏi ghế và bước tới lối ở giữa, dừng lại trước mặt chúng tôi và đối diện với giáo đoàn. cầm cuốn thánh ca sờn cũ. mở nó ra và , "Tất cả chúng ta hát bài số hai trang bảy mươi ba."

Đến vụ này tôi hết chịu nổi. "Làm sao mà hát được khi có cuốn thánh ca nào cả?"

Calpurnia mỉm cười, "Suỵt, bé," bà thầm, " thấy ngay thôi."

Zeebo hắng giọng và đọc nghe như tiếng rền của đạn pháo từ xa;

"Có vùng đất bên kia con sông."

Kỳ diệu thay, cùng với độ cao, cả trăm giọng cùng hát to những lời của Zeebo. tiết cuối cùng, tan thành tiếng ngân nga khàn khàn, kế theo đó là tiếng của Zeebo.

"Mà chúng ta gọi là miền đất dấu mãi mãi."

nhạc lại dâng lên quanh chúng tôi ; nốt cuối cùng ngân dài và Zeebo nối sang câu hát kế tiếp, "Và chúng ta chỉ tới được bờ đó bằng sức mạnh đức tin."

Giáo đoàn ngập ngừng, Zeebo lập lại câu đó cách cẩn thận, và mọi người hát theo. Tới đoạn đồng ca, Zeebo gấp sách lại, dấu hiệu cho giáo đoàn hát tiếp mà cần lĩnh xướng.

Khi từ "Lễ mừng," tắt dần Zeebo , "trong miền đất xa xôi dấu mãi mãi đó, ngay bên kia dòng sông sáng rực."

Từng câu , mọi người hát theo với hòa đơn sơ cho đến khi kết thúc bài thánh ca bằng tiếng thầm buồn bã.

Tôi nhìn Jem, liếc nhìn Zeebo. Tôi cũng chẳng tin, nhưng cả hai chúng tôi đều nghe thấy nó.

Sau đó Cha Sykes cầu Chúa ban phúc cho những kẻ bệnh tật và đau khổ, thủ tục khác thủ tục của nhà thờ chúng tôi, trừ việc Cha Sykes xin Thượng đế chú ý đến vài trường hợp cụ thể.

Bài giảng của ông là tố cáo tội lỗi cách thẳng thắn, tuyên ngôn đơn giản về phương châm tường sau lưng ông: ông cảnh báo con chiên của ông trước những tai ương của rượu chè, cờ bạc, phụ nữ lạ. Bọn buôn bán rượu lậu gây đủ rắc rối trong khu này rồi, nhưng phụ nữ còn tồi tệ hơn. lần nữa, như tôi thường thấy trong nhà thờ của chúng tôi, tôi gặp phải học thuyết về ô uế của phụ nữ vốn có vẻ như ám ảnh mọi tu sĩ.

Jem và tôi nghe bài giảng giống vậy hết Chủ nhật này đến Chủ nhật khác, với duy nhất ngoại lệ. Cha Sykes sử dụng bục giảng của ông cách thoải mái hơn để biểu lộ các quan điểm của mình về những sa ngã cá nhân: Jim Hardy vắng mặt ở nhà thờ năm Chủ nhật và ta hề bệnh; Constance Jackson nên cẩn thận hơn trong cách cư xử của mình ... ta gặp nguy hiểm vì cãi nhau với những láng giềng; ta dựng lên hàng rào thù hận duy nhất trong lịch sử của khu dân cư này.

Mục sư Sykes kết thúc bài giảng của mình. Ông đứng cạnh cái bàn trước bục giảng và kêu gọi quyên góp buổi sáng, nghi thức kỳ lạ với Jem và tôi. Từng người , giáo đoàn tiến về phía trước bỏ những đồng năm xu và mười xu vào bình cà phê phủ mem đen. Jem và tôi cũng bắt chước, và nhận được lời dịu dàng, "Cám ơn, cám ơn," khi những đồng mươi xu của chúng tôi bỏ xuống kêu leng keng.

Trước ngạc nhiên của bọn tôi, mục sư Sykes đổ chiếc bình ra bàn và hốt những đồng xu trong tay. Ông đứng thẳng người và , "Bấy nhiêu chưa đủ, chúng ta phải có mười đô."

Giáo đoàn xôn xao. "Tất cả các bạn đều biết nó để làm gì....Helen thể bỏ bọn trẻ để làm trong khi Tom ở tù. Nếu mọi người đều cho thêm đồng mười xu nữa, chúng ta có đủ...." Mục sư Sykes vẫy tay gọi ai đó ở phía sau nhà thờ. "Alec, đóng các cửa lại. ai rời khỏi đây cho đến khi chúng ta có đủ mười đô."

Calpurnia móc trong túi ra chiếc ví da mòn cũ đựng tiền xu. ", Cal," Jem thầm, khi bà trao cho đồng hai mươi lăm xu sáng loáng, "tụi con có thể góp tiền của tụi con vào. Đưa đồng mười xu của em, Scout."

Nhà thờ trở nên ngột ngạt, và tôi nhận ra rằng mục sư Sykes có ý định để cho các con chiên của ông đổ mồ hôi hột đúng mức. Quạt kêu xoanh xoạch, những bàn chân bồn chồn, những người nhai thuốc lá bực bội.

Mục sư Sykes làm tôi giật mình bằng câu nghiêm khắc, "Carlow Richardson, ta chưa thấy con lối này."

người đàn ông gày gò trong chiếc quần ka ki bước lối và đóng góp đồng xu. Giáo đoàn lầm rầm tán đồng.

Sau đó mục sư Sykes , "Ta muốn tất cả các con, trừ trẻ em, hy sinh chút và mỗi người cho mười xu nữa. Vậy là chúng ta có đủ."

Từ từ, cách đau khổ, mười đô được gom đủ. Cửa mở ra, và luồng khí ấm làm chúng tôi tỉnh lại. Zeebo đọc từng câu trong bài thánh ca On Jordans Stormy Banks, và buổi lễ kết thúc.

Tôi muốn ở lại để tìm hiểu thêm, nhưng Calpurnia đẩy tôi theo lối trước bà. Tại cửa nhà thờ, trong khi bà dừng lại để chuyện với Zeebo và gia đình , Jem và tôi chuyện với mục sư Sykes. Trong tôi dấy lên cả đống thắc mắc, nhưng tôi quyết định để chúng cho Calpurnia trả lời.

"Chúng tôi đặc biệt vui khi cậu đến đây," mục sư Sykes . "Nhà thờ này có người bạn nào tốt hơn cha cậu."

Cơn tò mò của tôi bộc lộ, "Tại sao mọi người đều tham gia quyên góp cho vợ của Tom Robinson?"

" biết lý do à?" Mục sư Sykes hỏi. "Helen có ba đứa con dại và ấy thể bỏ nhà làm được...."

"Sao ấy mang chúng theo, mục sư?" Tôi hỏi. Những người Da đen có con mà phải làm việc ngoài đồng thường đặt chúng dưới bất cứ bóng mát nào ở đó trong khi họ làm việc - thường những đứa bé ngồi trong bóng mát giữa hai hàng cây vải bông. Những đứa chưa tự ngồi vững được buộc vào những túi địu lưng mẹ chúng, hoặc ở trong những túi vải họ mang theo.

Mục sư Sykes ngập ngừng. " với , Jean Louise. Hồi này Helen khó mà tìm được việc làm.... khi đến mùa gặt hái, ta nghĩ ông Link Deas nhận ấy."

"Sao , mục sư?"

Trước khi ông kịp trả lời, tôi cảm thấy bàn tay Calpurnia đặt lên vai tôi. Trước sức ép của nó, tôi , "Chúng cháu cảm ơn ông vì cho chúng cháu đến." Jem lặp lại lời tôi, và chúng tôi lên đường về nhà.

"Cal, con biết Tom Robinson ở tù và ta làm điều gì đó khủng khiếp, nhưng tại sao người ta thuê Helen vậy?" Tôi hỏi.

Calpurnia, trong bộ áo váy voan xanh nước biển và chiếc mũ hải quân, giữa Jem và tôi . "Đó là do những gì người ta cho là Tom làm," bà . "Người ta đâu có muốn ......dính líu đến ai trong gia đình ta."

"Thế ta làm gì vậy, Cal?"

Calpurnia thở dài. "Lão già Bob Ewell buộc ta tội cưỡng hiếp con lão ta và khiến ta bị bỏ tù...."

"Ông Ewell?" Ký ức tôi khuấy động. " ta có quan hệ gì với mấy thằng Ewell chỉ đến trường ngày đầu năm học rồi nghỉ luôn ? Bố Atticus họ là thứ hoàn toàn ra gì.... Con chưa từng nghe bố Atticus về người khác theo kiểu ông về người nhà Ewell. Ông ...."

"Phải, chính cái nhà đó đó."

"Nếu ai ở Maycomb cũng biết người nhà Ewell là thế nào, họ phải vui vẻ thuê Helen chứ..... mà cưỡng hiếp là gì vậy, Cal?"

"Đó là điều mà nên hỏi ông Finch," bà , "ông có thể giải thích nó hơn tôi. cậu đói chưa? Ông mục sư mất nhiều thời gian giải quyết công việc sáng nay quá, thường ông chán ngắt như thế."

"Ông ấy cũng giống như Cha giảng đạo của tụi con," Jem , "nhưng sao mọi người ở đây hát thánh ca theo kiểu đó?"

"Hát theo hả?" Bà hỏi.

"Nó gọi là vậy phải ?"

"Phải, nó được gọi là hát theo. Người ta làm thế từ lâu lắm rồi."

Jem họ có thể để dành tiền quyên góp trong năm để mua sách thánh ca.

Calpurnia bật cười. "Chẳng ăn thua gì," bà . "Họ đâu có biết đọc."

" biết đọc?" Tôi hỏi. "Tất cả à?"

"Đúng vậy," Calpurnia gật đầu. " biết đọc, cả giáo xứ First Purchase này đều biết đọc trừ khoảng bốn người.... trong đó có tôi."

"Bà học trường nào vậy, Cal?" Jem hỏi.

"Chẳng ở trường nào cả. cậu muốn biết ai dạy chữ cho tôi hả? Đó là gì của Maudie Atkinson, Buford già...."

"Bà già tới vậy sao?"

"Tôi già hơn cả ông Finch nữa đó." Calpurnia mỉm cười. "Nhưng chắc lớn hơn bao nhiêu. Có lần chúng tôi bắt đầu nhớ lại, ráng tính xem tôi bao nhiêu tuổi... Tôi có thể nhớ xa hơn ông ấy vài năm, tức là tôi lớn hơn ông ấy nhiều lắm, khi đó mình rút ra kết luận rằng đàn ông nhớ dai bằng đàn bà."

"Sinh nhật của bà là ngày nào, Calpurnia?"

"Tôi cứ cho nó trùng với Giáng sinh, như thế dễ nhớ hơn - tôi có ngày sinh nhật ."

"Nhưng bà Cal này," Jem phản đối, "trông bà thậm chí còn chưa già bằng bố Atticus."

"Người da màu lộ vẻ già nua nhanh lắm," bà .

"Chắc tại họ biết đọc. Cal, bộ bà dạy Zeebo đọc hả?"

"Phải, cậu Jem. Hồi nó còn , thậm chí ở đây ngôi trường cũng chưa có nữa. Dù vậy tôi vẫn bắt nó học."

Zeebo là con trai lớn của Calpurnia. Nếu tôi từng nghĩ về điều này, hẳn tôi nhận ra từ trước kia rằng Zeebo tới tuổi trưởng thành rồi - Zeebo có con hơi lớn rồi - nhưng hồi đó tôi nghĩ ra được như vậy.

"Bà dạy ấy theo cuốn sách vỡ lòng, như tụi con vậy hả?" Tôi hỏi.

", tôi bắt nó học mỗi ngày trang Kinh Thánh, còn Buford dạy tôi theo cuốn sách khác - tôi chắc là cậu biết ở đâu mà tôi có được nó," bà .

Chúng tôi biết.

Calpurnia , "Cụ nội Finch của cậu cho tôi đó."

"Bà từng ở Landing hả?" Jem hỏi. "Bà chưa hề kể cho tụi con nghe chuyện đó."

"Phải rồi, cậu Jem. Tôi lớn lên ở đó giữa điền trang nhà Buford với Landing. Suốt ngày tôi phải làm việc hoặc cho Buford hoặc cho Landing, và tôi chuyển đến Maycomb khi bố và mẹ cậu cưới nhau."

"Cuốn sách đó là cuốn gì vậy?" Tôi hỏi Cal.

"Commetaries của BlackStone 7."

Jem kinh ngạc. "Ý bà là bà dạy Zeebo theo cuốn đó hả?"

"Phải, thưa cậu Jem."Calpurnia rụt rè đưa những ngón tay lên che miệng. "Tôi chỉ có mấy cuốn đó. Ông nội cậu Blackstone viết tiếng rất chuẩn...."

"Đó là lý do tại sao bà ăn giống như những người còn lại đó," Jem .

"Những người còn lại nào?"

"Những người da màu khác. Cal, nhưng bà ăn giống như người ta ăn trong nhà thờ..."

Tôi chưa từng nghĩ Cal có cuộc sống kép giản dị. Ý nghĩ bà có cuộc sống riêng lẻ ngoài gia đình tôi là ý tưởng mới lạ, chưa đến chuyện bà thông thạo hai loại ngôn ngữ.

"Cal," tôi hỏi, "sao bà dùng lối--mọi-đen với... với người của bà trong khi bà biết thế đúng?"

"Ờ , thứ nhất tôi là người da đen..."

"Điều đó có nghĩa là bà phải theo cách đó khi bà hiểu biết nhiều hơn," Jem .

Calpurnia nghiêng mũ và gãi đầu, rồi cẩn thận kéo mũ trùm xuống tai. "Quả là khó noi," bà . "Giả sử như cậu và Scout dùng lối của người da màu ở nhà quả là phù hợp, phải ? Vậy chuyện gì xảy ra nếu như tôi dùng lối của người da trắng tại nhà thờ này, với người hàng xóm của tôi? Họ nghĩ tôi làm ra vẻ ta đây hơn người."

"Nhưng Cal, bà biết nhiều hơn cơ mà," tôi .

" cần thiết phải mọi điều mình biết. Như thế đúng kiểu quý - thứ hai, người ta thích xung quanh ai đó biết nhiều hơn họ. Nó làm cho họ bực thêm. thay đổi được bất kỳ ai trong số họ bằng việc đúng, tự họ phải cảm thấy muốn học hỏi, và khi họ muốn học chẳng thể làm gì ngoài việc im miệng hoặc bằng thứ ngôn ngữ của họ."

"Cal, thỉnh thoảng con có thể đến gặp bà ?" Tôi hỏi.

Calpurnia nhìn xuống tôi, "Gặp tôi, bé cưng? gặp tôi mỗi ngày mà."

"Tới nhà bà đó," tôi . "Đôi khi sau giờ làm việc được ? Bố Atticus có thể dẫn con tới."

"Bất cứ lúc nào muốn," bà . "Chúng tôi rất vui được đón ."

Chúng tôi lề đường ngang nhà Radley.

"Nhìn hàng hiên đằng kia kìa," Jem .

Tôi nhìn sang nhà Radley, mong được thấy con người bí đó sưởi nắng xích đu. Chiếc xích đu trống trơn.

"Ý tao hiên nhà mình kìa," Jem .

Tôi nhìn xuôi theo con đường. Thích chí, thẳng tưng, kiên quyết rời, bà Alexandra ngồi chiếc ghế bập bênh chính xác như thể bác ngồi đó từng ngày suốt cả đời bác.

--------------------------------

1. Biểu tình ngồi lì: vũ khí hữu hiệu của giới công nhaanh ở thời Đại khủng hoảng kinh tế, họ ngồi tại xưởng, họ làm việc và cho ai khác làm việc, cho đến khi giới chủ chịu đàm phán với họ.

2. trong ba người bị vua Nebuchadnezzar ném vào lò lửa, theo sách Daniel trong Cựu ước. Nhờ đức tin vào Thiên chúa, cả ba thoát nạn chút hề hấn.

3. Mardi Gras (gốc tiếng Pháp, nghĩa đen là thứ Ba béo): đợt lễ hội, vui chơi và diễu hành khi bước vào tuần chay mùa Phục sinh của người Công giáo, bắt đầu bằng thứ Tư lễ Tro.

4. Nghĩa là món mua sắm đầu tiên.

5. Nghĩa là: Ánh sáng của thế gian

6. Kinh thánh tiếng Việt phiên thành Ghếtsêmani: nơi Jesus tới cầu nguyện vào đêm trước khi bị đóng đinh thập giá.

7. trong những tác phẩm quan trọng nhất về luật pháp của .

CHƯƠNG 13
"Để túi của tôi vào phòng ngủ đằng trước, Calpurnia," là câu đầu tiên bác Alexandra . "Jean Louise, thôi gãi đầu ," là câu thứ hai bác .

Calpurnia xách chiếc va li nặng trịch của bác lên và mở cửa. "Để con xách cho," Jem , và đón lấy nó. Tôi nghe tiếng va li rớt xuống nền phòng ngủ cái rầm. thanh kéo dài trầm đục.

"Bác đến chơi hả," tôi hỏi. Những cuộc viếng thăm từ Landing của bác Alexandra thường hiếm, và bác du lịch trong tư thế người giàu có và cao sang. Bác có chiếc Buick tinh tươm màu xanh lá cây và tài xế da đen, cả xe lẫn người luôn phải ở trong tình trạng ngăn nắp đến bệnh hoạn, nhưng hôm nay chẳng thấy cả hai đâu.

"Bố các cháu với các cháu hả?" Bác hỏi.

Jem và tôi lắc đầu.

"Có lẽ ông ấy quên. Bố các cháu chưa về hả?"

"Chưa. Bố cháu thường về muộn," Jem .

"À, bố cháu và ta quyết định đến lúc ta đến ở với các cháu thời gian."

" thời gian," ở Maycomb có nghĩa là từ ba ngày đến ba mươi năm. Jem và tôi liếc nhìn nhau.

"Jem giờ lớn, và cháu cũng vậy," bác với tôi. "Bố cháu với ta quyết định rằng có số ảnh hưởng nữ giới là tốt nhất cho cháu. Jean Louise, lâu nữa cháu quan tâm đến quần áo và bọn con trai...."

Tôi có thể đưa ra nhiều câu trả lời cho điều này: Cal là con , phải nhiều năm nữa tôi mới để ý đến bọn con trai, tôi bao giờ quan tâm đến quần áo..... nhưng tôi giữ im lặng.

"Còn bác Jimmy?" Jem hỏi. "Bác ấy cũng đến chứ?"

"Ồ, , ông ấy ở Landing. Ông coi sóc công việc ở đó."

Ngay lúc mở miệng hỏi, "Bác nhớ bác ấy sao?" tôi nhận ra ngay đây là câu hỏi tế nhị. Bác Jimmy diện hay bác Jimmy vắng mặt có khác nhau đâu, bác hề bất cứ câu gì. Bác Alexandra phớt lờ câu hỏi của tôi.

Tôi chẳng nghĩ được điều gì khác để với bác. Thực tế tôi chưa hề nghĩ đến điều gì để với bác, và tôi ngồi nghĩ về những cuộc chuyện chán ngắt giữa chúng tôi trước đây: cháu thế nào Jean Louise? Cháu khỏe, cám ơn bác, còn bác sao? Rất khỏe, cám ơn, lâu nay cháu sinh hoạt thế nào? có gì cả. Cháu làm gì cả à? thưa bác. Chắc cháu có bạn? Dạ có. Bọn cháu làm gì? làm gì hết.

ràng là bác nghĩ tôi cực kỳ ngu ngốc, bởi vì có lần tôi nghe bác với bố Atticus rằng trông tôi lờ đờ.

Có chuyện gì đó đằng sau tất cả vụ này nhưng tôi có ý muốn gặng hỏi bác. Hôm nay là Chủ nhật, và bác Alexandra chắc chắn dễ cáu vào ngày của Chúa. Tôi đoán đó là do cái áo nịt ngực mặc ngày Chủ nhật của bác. Bác mập, nhưng to con, và bác chọn thứ quần áo bảo vệ nâng ngực của bác tới độ cao chóng mặt, siết chặt eo bác, xòe ra phần mông, và tạo ấn tượng rằng bác Alexandra từng có vóc dáng của cái đồng hồ cát. Từ bất cứ góc độ nào nó cũng gây ấn tượng khả kính.

Buổi chiều còn lại trôi qua trong khí ảm đạm nhè vốn thường xảy ra khi có bà con xuất , nhưng tan biến ngay khi chúng tôi nghe tiếng xe hơi quẹo vào lối vào nhà. Đó là bố Atticus, từ Montgormery trở về. Jem, quên mất vị thế của mình, chạy ào ra cùng tôi đón ông. Jem cầm lấy cặp và túi của ông, tôi bổ nhào vào cánh tay ông, cảm thấy cái hôn khô khan mơ hồ của ông và , "Bố có đem sách về cho con ? Bố có biết bác ở đây ?"

Bố Atticus trả lời hai câu hỏi bằng thể khẳng định. "Tụi con chắc thích lắm khi bác đến sống với mình?"

Tôi tôi rất thích, đó là lời dối, nhưng người ta phải dối trong những tình huống nào đó và vào mọi lúc mà người ta chẳng thể thay đổi gì được nó.

"Bác với bố cảm thấy đây là thời điểm bọn trẻ các con cần ... giống như lúc này, Scout." Bố Atticus . "Bác giúp ích cho bố cũng như cho các con. Bố thể ở nhà suốt ngày với tụi con, và mùa hè này nóng đấy."

"Vâng, thưa bố," tôi , hiểu lời nào ông . Tuy nhiên tôi có ý nghĩ rằng có mặt của bác Alexandra phải là do ý của bố Atticus mà đúng hơn là ý của chính bác. Bác có kiểu tuyên bố Điều Gì Là Tốt Nhất Cho Gia Đình, và tôi cho rằng việc bác đến sống với chúng tôi nằm trong kiểu đó.

Maycomb chào đón bác. Maudie Atlkinson nướng chiếc bánh nướng Lane pha quá nhiều rượu làm tôi say; Stephanie Crawford đến chơi lâu với bác Alexandra, phần lớn thời gian Stephanie chỉ lắc đầu và kêu, "Ừ, ừ, ừ." Rachel cạnh nhà mời bác tôi sang uống cà phê vào các buổi chiều, và ông Nathan Radley còn bước ra sân trước và ông ta rất vui được gặp bác.

Khi bác đến ở với chúng tôi và cuộc sống trở lại nhịp điệu hàng ngày của nó, bác Alexandra làm như là luôn luôn sống với chúng tôi từ xưa đến nay vậy. Những món ăn đãi Hội truyền giáo của bác làm tăng thêm danh tiếng bà chủ nhà của bác (bác cho phép Calpurnia làm những món ăn đặc biệt cần có để Hội đủ sức trải qua những báo cáo dài về người Thiên chúa giáo thuộc thế giới thứ ba); bác gia nhập và trở thành thư ký của Câu lạc bộ Thư ký Maycomb. Đối với tất cả các nhóm có và tham gia vào đời sống của hạt, bác Alexandra là người cuối cùng thuộc lớp người cả bác: bác có cung cách của thời người ta học trường nội trú, phà sông; cứ để cho mọi bài học đạo đức xuất và bác tuân theo nó; bác được sinh ra trong trường hợp khách quan; bác là người lắm chuyện vô phương cứu chữa. Hồi bác Alexandra còn học, tư vấn hề có trong bất kỳ cuốn sách giáo khoa nào, vì vậy bác có nghĩa của nó. Bác bao giờ buồn chán, và khi có được cơ hội nhất bác sử dụng đặc quyền làm bà chúa của mình: bác bố trí, khuyên bảo, dặn dò, và cảnh báo.

Bác bao giờ bỏ lỡ cơ hội chỉ ra những thiếu sót của các nhóm thuộc dòng họ khác nhằm cho thấy vinh quang lớn hơn của dòng họ chúng tôi, thói quen giúp vui cho Jem hơn là làm ấy bực mình, "Bác Alexandra nên cẩn thận với cách bác chuyện - bới lông tìm vết hầu hết người dân ở Maycomb trong khi họ cũng là họ hàng của chúng ta."

Bác Alexandra, khi nhấn mạnh bài học về vụ tự tử của Sam Merriweather trẻ, đó là dấu vết bệnh tật trong dòng họ. Nếu có mười sáu tuổi cười rúc rích trong đội đồng ca bác , "Chuyện xảy ra chỉ để cháu thấy tất cả phụ nữ nhà Penfield đều nông nổi." Có vẻ như mọi người ở Maycomb đều có Dấu vết: Dấu vết Say xỉn, Dấu vết Cờ bạc, Dấu vết Ích kỷ, và Dấu vết Lập dị.

lần, khi bác cam đoan với chúng tôi rằng xu hướng quan tâm đến công việc của người khác ở Stephanie Crawford là di truyền, bố Atticus , "Bà chị, khi bác bình tâm để nghĩ về chuyện đó, bác thấy thế hệ của chúng ta thực là thế hệ đầu tiên trong dòng họ Finch cưới em họ của nhau. Chắc chị họ nhà Finch có Dấu vết Loạn luân?"

Bác , chính dấu vết di truyền khiến chúng tôi có bàn tay và bàn chân nhắn.

Tôi hiểu nổi nỗi ám ảnh về di truyền của bác. Ở nơi nào đó, tôi có được ấn tượng rằng Những Người Tốt là những người làm hết khả năng của họ với ý thức mà họ có, nhưng bác Alexandra có quan điểm được biểu lộ cách gián tiếp rằng dòng họ chiếm dụng khu đất càng lâu dòng họ đó càng tốt hơn.

"Nếu vậy dòng họ Ewell là những người tốt," Jem . Dòng tộc bao gồm Burris Ewell và em ông ta sống cùng mảnh đất phía sau bãi rác Maycomb, và sống ngon lành nhờ tiền phúc lợi của hạt suốt ba thế hệ.

Thế nhưng lý thuyết của bác Alexandra có điều gì đó đằng sau nó. Maycomb là thị trấn cổ xưa. Nó cách Finchs Landing hai mươi dặm về phía Đông, nằm sâu trong nội địa cách khó chịu đối với thị trấn cổ như thế. Nhưng Maycomb gần sông hơn nếu vì nhanh trí của ông Sinkfieid nọ, người trong buổi bình minh của lịch sử kinh doanh quán trọ nơi hai đường mòn gặp nhau, quán rượu duy nhất trong vùng. Sinkfield, phải là người nước, ông ta phục vụ và cung cấp đạn dược cho người Da đỏ cũng như dân khai hoang định cư, biết mà cũng cần biết mình có thuộc về Lãnh thổ Alabama hay Xứ Creek 1 hay miễn là công việc làm ăn còn tốt đẹp. Việc làm ăn rất thuận lợi khi thống đốc William Wyatt Bibb, với ý định đấy mạnh trị an trong hạt mới thành lập, phải đội giám định đến xác định trung tâm chính xác của nó và thiết lập cơ quan chính phủ ở đó. Nhóm giám định, khách của Sinkfield, với ông chủ quán rằng ông ta ở trong địa giới của hạt Maycomb, và chỉ cho ông ta khu đất nơi chắc chắn trung tâm của hạt được xây dựng. Nếu Sinkfield có hành động táo bạo để bảo toàn tài sản của ông ta, chắc hạt Maycomb được đặt ở giữa vùng Đầm Winston, nơi hoàn toàn có nguồn lợi nào. Thay vào đó, Maycomb phát triển và trải rộng ra từ trung tâm của nó, quán rượu của Sinkfield, bởi vì tối nọ Sinkfield phục vụ rượu cho các vị khách say khướt đến mức biết trời trăng gì nữa, thuyết phục họ bày ra các bản đồ và biểu đồ của họ, cắt bỏ chút ở đây, thêm chút ở kia, và chỉnh sửa trung tâm của hạt để đáp ứng những cầu của ông ta. Ngày hôm sau ông ta bảo họ cút xéo với các biểu đồ và năm thùng rượu Whisky túi yên ngựa của họ - hai cho mỗi người và cho thống đốc

Bởi vì lý do chủ yếu cho tồn tại của nó là chính phủ, nên Maycomb tránh được cái vẻ bẩn thỉu đặc trưng ở hầu hết các thị trấn Alabama cùng kích cỡ với nó. Trong buổi đầu, những tòa nhà ở đó chắc chắn, tòa án của nó uy nghi, đường phố của nó vô cùng rộng rãi. Tỉ lệ người có nghề chuyên môn ở Maycomb tăng cao: người ta đến đó để nhổ răng, sửa xe, khám bệnh, gửi tiền, cứu rỗi linh hồn, chữa bệnh cho mấy con lừa. Nhưng người ta vẫn chưa hoàn toàn hiểu ra được cái khôn ngoan tột đỉnh trong thủ đoạn của Sinkfield. Ông ta đặt thị trấn non trẻ này quá xa loại phương tiện chuyên chở công cộng duy nhất thời đó - thuyền sông - và nó khiến người từ cực Bắc của hạt phải mất hai ngày mới tới được Maycomb để mua hàng hóa tại các cửa hiệu. Do đó thị trấn vẫn giữ nguyên kích thước ban đầu cả trăm năm nay, hòn đảo giữa biển những cánh đồng bông vải và rừng khai thác gỗ.

Dù Maycomb bị bỏ quên suốt cuộc Nội chiến, nhưng suy thoái kinh tế và luật lệ Thời kỳ tái thiết 2 buộc Maycomb phát triển. Nó phát triển từ trong ra. Hiếm có người mới định cư ở đó, vẫn những dòng họ đó kết hôn với những dòng họ đó cho đến khi các thành viên của cộng đồng trông có vẻ hơi hơi giống nhau. Thỉnh thoảng có người từ Montgomery hoặc Mobile trở về cùng người ngoài, nhưng kết quả này chỉ gây ra làn sóng gợn trong dòng chảy lặng lẽ của giống nhau trong gia đình. Mọi chuyện ít nhiều vẫn y như vậy trong suốt thời thơ ấu của tôi.

Thực tế ở Maycomb có phân biệt đẳng cấp, nhưng trong suy nghĩ của tôi nó theo cách này: những công dân lớn tuổi, thế hệ thời gồm những người sống bên nhau từ bao năm nay, hoàn toàn có thể hiểu nhau: họ biết quá những thái độ, những khác biệt về tính cách, thậm chí cả cử chỉ, vì vẫn lặp lặp lại trong mỗi thế hệ và được hoàn thiện qua thời gian. Vì vậy những tổng kết kiểu như người họ Crawford nào quan tâm đến công việc của . Cứ ba người nhà Merriweather có người bệnh hoạn. thà có ở họ Delafield.All người nhà Buford đều theo kiểu đó, đơn giản là những hướng dẫn cho sinh hoạt hàng ngày: bao giờ nhận ngân phiếu từ người họ Delafield mà kín đáo gọi điện đến ngân hàng; vai Maudie Atkinson nghiêng vì là người họ Buford; nếu bà Grace Merriweather nhấm nháp rượu gin từ những chai Lydia E. Pinkham 3 có gì là bất thường - mẹ bà ta cũng làm y như thế.

Bác Alexandra hòa hợp với thế giới của Maycomb giống như bàn tay khít với găng tay, nhưng bao giờ hòa hợp với thế giới của Jem và tôi. Tôi cũng thường tự hỏi làm sao bác có thể là chị của bố Atticus và của chú Jack đến độ những câu chuyện chỉ còn nhớ mang máng về việc đánh tráo con và những củ nhân sâm mà Jem thêu dệt từ lâu sống lại trong tâm trí tôi.

Những câu chuyện này là các suy đoán trừu tượng trong tháng đầu tiên bác lưu lại, vì bác ít khi chuyện với Jem và tôi, và chúng tôi chỉ gặp bác vào giờ ăn và vào ban đêm trước khi chúng tôi ngủ. Bây giờ là mùa hè và chúng tôi ở ngoài đường suốt. Dĩ nhiên có số buổi chiều khi chạy vào nhà để uống nước, tôi thường thấy phòng khách đầy những quý bà Maycomb, nhấm nháp thức uống, xì xào quạt, và tôi bị gọi, "Jean Louise, đến chuyện với các quý đây."

Khi tôi xuất ngay ngưỡng cửa, có vẻ như bác hối tiếc về cầu của mình; người tôi thường lấm bùn đất hoặc đầy cát.

" chuyện với chị họ Lily của cháu ," chiều nọ bác vậy khi bắt được tôi trong hành lang.

"Ai ạ?" Tôi hỏi.

"Chị họ Lily Brooke của cháu," bác Alexandra .

" ấy là chị họ của tụi cháu hả? Cháu biết chuyện đó."

Bác Alexandra cố nở nụ cười theo kiểu chuyển được lời phân trần nhàng tới chị họ Lily và bày tỏ thất vọng dữ dội với tôi. Khi chị họ Lily Brooke ra về tôi biết mình gặp phiền toái.

Quả là điều đáng tiếc khi bố tôi quên cho tôi biết về Dòng họ Finch, hoặc cài đặt bất cứ lòng tự hào nào vào những đứa con của ông. Bác cho gọi Jem đến, thận trọng ngồi chiếc trường kỷ cạnh tôi. Bác rời phòng và quay lại với cuốn sách bìa màu tía đó có dòng chữ Meditations of Joshua S. St. Clair 4 mạ vàng.

"Người bà con của cháu viết cuốn này," bác Alexandra . "Cậu ta là nhân vật tuyệt vời."

Jem xem xét cuốn sách đó. "Đây là người họ hàng Joshua bị bỏ tù từ rất lâu đó hả?"

Bác Alexandra . "Sao cháu biết chuyện đó?"

"Bố Atticus ông ta vòng qua khúc cua tại trường đại học. Bố Atticus ông ta muốn bắn ông hiệu trưởng. Bố Atticus kể Joshua nới rằng ông ta chẳng là gì ngoài tên thanh tra cống rãnh và cố bắn ông ta bằng khẩu súng kíp, nó chỉ trúng bàn tay ông ta. Bố Atticus gia đình phải tốn năm trăm đô la để cứu ông ta ra khỏi vụ đó...."

Bác Alexandra đứng ngây ra như cái chĩa. "Đủ rồi," bác . "Chúng ta xem xét chuyện này."

Trước giờ ngủ tôi ở trong phòng Jem định mượn cuốn sách bố Atticus gõ cửa bước vào. Ông ngồi xuống mép giường Jem, nhìn chúng tôi cách nghiêm nghị, rồi cười toét.

"E hèm," ông . Bố bắt đầu giới thiệu mấy điều ông định bằng cái hắng giọng, và tôi nghĩ rốt cuộc bố hẳn già , nhưng trông bố vẫn thế. "Bố biết phải chuyện này như thế nào đây," ông bắt đầu.

"Bố cứ ," Jem hỏi. "Tụi con làm chuyện gì bậy bạ sao?"

Bố bồn chồn. ", bố chỉ muốn giải thích với tụi con rằng... bác Alexandra cầu bố ..... con trai, con biết con là người nhà Finch, đúng ?"

"Con được nghe điều này." Jem nhìn bằng đuôi mắt. cao giọng cách mất kiểm soát, "Bố Atticus, có chuyện gì vậy?"

Bố Atticus bắt chéo chân và khoanh tay lại. "Bố định với con mấy điều về chuyện con người ra đời như thế nào."

Vẻ chán nản của Jem càng sâu thêm. "Con biết hết chuyện đó rồi," .

Bất chợt bố Atticus trở nên nghiêm túc. Bằng giọng điệu luật sư, chút lên xuống giọng, ông , "Bác tụi con cầu bố cố gây ấn tượng với con và Jean Louise rằng các con xuất thên từ giới tầm thường, rằng các con là sản phẩm của vài thế hệ có giáo dục tử tế...." Bố Atticus ngừng, quan sát tôi tìm con rệp đỏ lẩn khuất đâu đó chân.

"Có giáo dục tử tế," bố tiếp, khi tôi tìm ra và gãi nó, "và rằng con phải sống cho xứng đáng với tên của mình...." Bố Atticus cứ mà quan tâm đến chúng tôi, "Bác cầu bố với các con rằng các con phải cố cư xử giống như quý co và quý ông tuổi, đúng như vị trí của các con giờ. Bác muốn chuyện với các con về dòng họ và nó có ý nghĩa gì với hạt Maycomb bao năm qua, để các con ý thức được mình là ai, để các con có thể có cách cư xử cho phù hợp," ông kết thúc nhanh.

Choáng váng, Jem và tôi nhìn nhau, rồi nhìn bố Atticus, có vẻ cái cổ áo làm ông bực bội. Chúng tôi gì với ông cả.

Lúc đó tôi cầm cái lược bàn của Jem và cứa nó vào thành bàn.

"Dừng trò làm ồn đó lại," bố Atticus .

cộc lốc của ông xúc phạm tôi. Chiếc lược cứa nửa chừng và tôi quăng nó xuống. vì lý do gì tôi nhận thấy mình bắt đầu khóc, nhưng tôi thể dừng lại. Đây phải là bố tôi. Bố tôi bao giờ có những ý nghĩ này. Bố tôi bao giờ như thế. Bằng cách nào đó, bác Alexandra khiến ông như thế này. Qua màn nước mắt tôi thấy Jem cũng trong cõi tách biệt tương tự, đầu ngoẹo sang bên.

biết phải đâu, nhưng tôi vẫn quay người ra và đụng phải ngực áo vest của bố Atticus. Tôi vùi đầu vào đó lắng nghe những tiếng động bên trong vang ta từ phía sau lớp vải xanh nhạt: đồng hồ của ông kêu tích tắc, tiếng lắc rắc mơ hồ của chiếc áo sơ mi hồ bột của ông, thanh nhàng của hơi thở ông.

"Dạ dày của bố sôi," tôi .

"Bố biết," ông đáp.

"Tốt hơn bố nên uống ít thuốc tiêu."

"Chốc bố uống," ông .

"Bố Atticus, mấy chuyện cư xử và các thứ này có quan trọng gì ? Ý con là bố...."

Tôi cảm thấy bàn tay ông vuốt gáy tôi. "Các con đừng lo nghĩ bất cứ điều gì nữa," ông . "Chưa đến lúc phải lo đâu."

Khi tôi nghe câu này, tôi biết ông trở lại với chúng tôi. Máu ở chân tôi bắt đầu chảy lại, và tôi ngẩng đầu lên. "Bố thực muốn tụi con làm mọi chuyện đó hả? Con nhớ hết nổi mọi việc mà những người nhà Finch có bổn phận phải làm...."

"Bố muốn các con nhớ . Quên nó ."

Ông đến cửa và ra khỏi phòng, đóng cửa lại phía sau. Ông suýt đập mạnh nó vào, nhưng đến phút cuối ông nhận ra và đóng nó lại nhàng. Khi Jem và tôi nhìn theo, cửa mở ra lần nữa và bố Atticus nhìn vào. Lông mày ông nhướn lên, kính bố trễ xuống. "Càng ngày bố càng giống Joshua, đúng ? Con có nghĩ cuối cùng bố làm gia đình mất năm trăm đô la ?"

Bây giờ tôi biết ông cố làm gì, nhưng bố Atticus chỉ là người đàn ông. Cần có người phụ nữ để làm công việc đó.

--------------------------------

1. liên minh Da đỏ gồm nhiều bộ tộc ở vùng Alabama, Georgia và Mississippi. Sau trận chiến 1813-14 họ bị người da trắng xua sang bờ Tây sông Mississippi.

2. Reconstruction: thời kỳ trong khoảng 1867-1877, khi các bang miền Nam được tổ chức và xây dựng lại sau Nội chiến.

3. Lydia E. Pinkham: nhà sản xuất những loại thuốc thông thường vào cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20. Hầu hết thuốc bào chế của Pinkham nhắm vào nữ giới, và phần lớn đều chứa lượng cồn khá cao.

4. Nghĩa là những suy ngẫm của Joshua S. St. Clair.

CHƯƠNG 14
Dù chúng tôi nghe thêm gì về Dòng họ Finch từ miệng bác Alexandra, nhưng chúng tôi nghe đủ thứ chuyện về họ nhà tôi từ dân thị trấn. Vào những ngày thứ Bảy, đem theo những đồng năm xu, khi Jem cho tôi theo ( rất dị ứng với có mặt của tôi cạnh ở nơi công cộng), chúng tôi thường luồn lách qua những đám đông mướt mồ hôi vỉa hè và đôi khi nghe thấy, "Con của ông ta đó" hoặc "Có mấy đứa nhà Finch đằng kia kìa." Quay sang đối mặt với những kẻ buộc tội, chúng tôi thường chỉ thấy cặp vợ chồng nông dân săm soi những chiếc túi đựng chất lỏng dùng để thụt ruột trong ô kính bày hàng của nhà thuốc Mayco. Hoặc hai phụ nữ nông thôn thấp béo đội mũ rơm ngồi cỗ xe ngựa hai bánh.

"Chúng có thể chạy rông rồi cướng hiếp khắp vùng nông thôn cho cả bọn điều hành hạt này lo chơi," là lời bình phẩm khó hiểu mà chúng tôi gặp phải từ quý ông gầy nhòm khi ông ta ngang qua chúng tôi. Câu đó làm tôi nhớ mình có câu hỏi cần hỏi bố Atticus.

"Cưỡng hiếp là gì?" Tối đó tôi hỏi bố Atticus.

Đằng sau tờ báo bố Atticus đưa mắt nhìn quanh. Ông ngồi ghế cạnh cửa sổ. Khi chúng tôi lớn hơn, Jem và tôi nghĩ rộng rãi khi cho bố Atticus được ngồi mình ba mươi phút sau bữa ăn.

Ông thở dài, cưỡng hiếp là tiếp xúc về mặt tình dục với người nữ thông qua vũ lực mà có được đồng ý.

"Nếu chỉ có vậy tại sao Calpurnia bảo con im khi con hỏi bà nó là gì?"

Bố Atticus có vẻ trầm ngâm. " lại coi chuyện đó thế nào."

"Bữa đó đường từ nhà thờ về con hỏi Calpurnia nó là cái gì và bà ấy biểu hỏi bố nhưng con quên và bây giờ con hỏi bố."

Ông đặt tờ báo xuống đùi. " lại lần nữa coi," ông bảo.

Tôi kể ông nghe chi tiết chuyến lễ nhà thờ của Calpurnia. Bố Atticus có vẻ thích thú, nhưng bác Alexandra, người ngồi trong góc nhà lặng lẽ khâu, đặt đồ thêu xuống và nhìn chúng tôi.

"Chủ nhật đó hai cháu về từ nhà thờ của Calpurnia hả?"

Jem , "Dạ, bà ấy dắt tụi cháu ."

Tôi nhớ lại điều, "À, bà còn hứa con có thể đến nhà bà vào buổi chiều nào đó. Bố Atticus, nếu được Chủ nhật tới con , được ? Cal bà đón con nếu bố lái xe chở con đến."

"Cháu được ."

Bác Alexandra câu đó. Tôi quay sang, giật mình, rồi quay trở lại bố Atticus đúng lúc để bắt gặp ông nhìn nhanh sang bác, nhưng quá trễ. Tôi , "Cháu hỏi bác!"

Tuy to con, nhưng bố Atticus có thể đứng lên ngồi xuống cái ghế nhanh hơn bất kỳ ai tôi từng biết. Ông đứng bật dậy, "Xin lỗi bác ngay," ông .

"Con hỏi bác ấy, con hỏi bố..."

Bố Atticus quay sang và nhìn tôi nghiêm khắc. Giọng bố đanh lại, "Thứ nhất, xin lỗi bác của con."

"Cháu xin lỗi, bác," tôi lầm bầm.

"Còn bây giờ," ông . "Chúng ta làm điều này: con làm như Calpurnia bảo con, con làm như bố bảo con, và chừng nào bác con còn ở trong nhà này, con làm như bác bảo con. Hiểu chưa?"

Tôi hiểu, cân nhắc hồi, và kết luận rằng cách duy nhất tôi có thể rút lui với chút thể diện là vào phòng tắm, tôi ở lại đó đủ lâu để họ nghĩ rằng tôi phải vào đó. Trở lại, tôi nấn ná trong hành lang để nghe cuộc tranh luận gay gắt diễn ra trong phòng khách. Qua cánh cửa tôi có thể thấy Jem ngồi trường kỷ với tạp chí bóng bầu dục trước mặt, đầu quay qua quay lại chứ như các trang báo có trận quần vợt trực tiếp.

"... cậu phải làm điều gì đó với nó," bác tôi. "Cậu để mọi thứ xảy ra quá lâu. Atticus, quá lâu."

"Em thấy chẳng có hại gì trong việc cho nó đến đó. Cal chăm sóc nó ở đó tốt như bà ấy làm ở đây vậy."

"Nó" mà họ đến là ai vậy? Lòng tôi chùng xuống: tôi. Tôi cảm thấy các bức tường bông vải màu hồng của trại cải huấn vây siết lấy tôi, và đây là lần thứ hai trong đời tôi nghĩ tới việc bỏ trốn. Ngay lập tức.

"Atticus, đa cảm cũng tốt thôi, cậu là người đàn ông dễ dãi, nhưng cậu có đứa con phải nghĩ đến. đứa con lớn."

"Đó là điều em nghĩ đến."

"Và đừng có lẩn tránh nó. Sớm muộn gì cậu cũng phải đối mặt với nó và tốt nhất là tối nay. Bây giờ chúng ta cần bà ấy nữa."

Giộng bố Atticus ôn tồn, "Alexandra, Calpurnia rời khỏi nhà này cho đến khi bà ấy muốn thế. Chị có thể nghĩ khác, nhưng em thể xoay xở được nếu như có bà ấy trong những năm tháng này. Bà ấy là thành viên trung thành của gia đình này và đơn giản là chị phải chấp nhận mọi thứ như nay. Với lại, chị à, em muốn chị mệt óc vì gia đình em..... Chị có lý do gì phải làm điều đó. Tụi em vẫn rất cần Calpurnia như từ trước tới nay."

"Nhưng Atticus...."

"Vả lại em nghĩ bọn trẻ đau khổ vì việc bà ấy nuôi dạy chúng. Nếu có thể bà ấy nghiêm khắc với chúng theo số cách nào đó hơn cả bà mẹ..... Bà ấy bao giờ ngại trừng phạt chúng vì bất cứ chuyện gì, bà ấy bao giờ nuông chiều chúng theo kiểu hầu hết các bà vú da màu vẫn làm. Bà cố nuôi dạy chúng theo lòng tin của bà, và lòng tin của Cal khá tốt... và còn điều nữa, bọn trẻ bà ấy."

Tôi thở phào. Đó phải là tôi, họ về Cal. nhõm, tôi bước vào phòng khách. Bố Atticus quay lại với tờ báo và Alexandra trở về với việc thêu thùa của bác. Pum, pum, pum, kim của bác làm xô lệch vòng căng vải. Bác ngừng tay, và kéo vải chặt hơn: pum, pum, pum. Bác bực bội.

Jem đứng dậy và bước qua tấm thảm. ra dấu bảo tôi theo sau. dẫn tôi vào phòng và đóng cửa lại. Khuôn mặt nghiêm trang.

"Họ vừa cãi nhau, Scout."

Những ngày này Jem và tôi gây nhau thường xuyên, nhưng tôi chưa bao giờ nghe hoặc thấy ai cãi nhau với bố Atticus. Đó phải là cảnh dễ chịu.

"Scout, cố đừng làm trái ý bác, nghe ?"

Những nhận xét của bố Atticus vẫn còn day dứt, làm tôi quên lời thỉnh cầu trong câu hỏi của Jem. Người tôi lại sởn da gà, " cố bảo em phải làm gì đó hả?"

", chỉ là..... bố có quá nhiều chuyện bận tâm, chưa kể chuyện tụi mình còn quấy bố nữa."

"Như chuyện gì?" Bố Atticus có vẻ có điều gì bận tâm cả.

"Vụ Tom Robinson này khiến bố lo muốn chết rồi...."

Tôi bố Atticus chẳng lo về bất cứ chuyện gì cả. Ngoài ra vụ án này chẳng gây phiền cho chúng tôi trừ mỗi tuần khoảng lần và nó kéo dài.

"Đó là bởi vì em để tâm đến điều gì lâu," Jem . "Với người lớn khác, tụi mình...."

Vẻ người lớn đáng ghét của hồi gần đây là thể chịu được. muốn làm bất cứ điều gì ngoài việc đọc và bỏ mình. Bất cứ điều gì đọc được vẫn truyền đạt cho tôi, nhưng có khác ở chỗ: trước đó, bởi vì nghĩ tôi thích nó; bây giờ làm vậy để mở mang kiến thức và trí tuệ cho tôi.

"Quỷ bắt , Jem! tưởng là ai chứ?"

"Bây giờ đây, Scout, em mà làm phiền bác, .... đét đít em."

Điều đó làm tôi nổi điên. " là đồ lường tịnh thối tha, em giết đó!" ấy ngồi giường, và dễ để tóm mớ tóc trước trán và đấm tay vào mồm . đập tôi và tôi cố đấm cú tay trái nữa, nhưng quả đấm vào bụng khiến tôi ngã quay xuống sàn. Nó khiến tôi muốn tắc thở, nhưng thế vấn đề gì vì tôi biết đánh, đánh tôi. Chúng tôi vẫn còn bình đẳng.

"Giờ cũng chẳng còn cao sang uy thế gì đâu, thấy chưa!" Tôi gào lên, tiếp tục lao vào . vẫn ở giường và tôi thể có được tư thế vững chắc, nên tôi dùng hết sức lực lao vào , đập, kéo, nhéo, móc. Cuộc chiến đấu bằng nắm đấm trở thành cuộc đánh lộn ầm ĩ. Chúng tôi vẫn tiếp tục vật lộn khi bố Atticus tách chúng tôi ra.

"Thôi ," ông . "Hai đứa ngủ ngay tức khắc."

"Lêu lêu!" tôi kêu lên với Jem. bị bắt ngủ vào giờ ngủ của tôi.

"Ai gây chuyện trước?" Bố Atticus hỏi, vẻ chịu đựng.

"Jem đó. ấy cố bảo con phải làm gì. Giờ con đâu cần phải nghe lời ấy, đúng ?"

Bố Atticus mỉm cười. "Bây giờ chúng ta tạm giải quyết như vậy: con nghe lời Jem bất cứ khi nào ấy có thể khiến con nghe lời. Được ?"

Bác Alexandra xuất nhưng im lặng, và khi bác ra hành lang với bố Atticus, tôi nghe bác , "... chỉ là trong nhiều việc chị với cậu," cụm từ có tác dụng liên kết chúng tôi lại.

Phòng của chúng tôi tiếp giáp nhau; khi tôi đóng cửa thông giữa hai phòng, Jem , "Ngủ ngon, Scout."

"Ngủ ngon," tôi lầm bầm, lần mò băng qua phòng để bật đèn lên. Khi ngang qua giường tôi giẫm phải cái gì ấm, co dãn, và hơi trơn. Nó giống hẳn như cao su cứng, và tôi có cảm giác nó là vật sống. Tôi cũng nghe nó di chuyển.

Tôi bật đèn lên và nhìn xuống chỗ sàn cạnh giường. Vật tôi giẫm phải biến mất. Tôi đập cửa phòng Jem.

"Cái gì?" .

"Con rắn rờ thấy làm sao?"

"Kiểu ram ráp. Lạnh. Trơn. Chi vậy?"

"Chắc có con dưới gầm giường em. vô xem thử được ?"

"Em có giỡn đó?" Jem mở cửa. mặc quần ngủ. Tôi nhận thấy, khỏi khoái chí, dấu vết nắm đấm của tôi vẫn còn miệng . Khi hiểu ra tôi tình, , "Nếu em nghĩ dí cái mặt vô con rắn em lầm to rồi đó. Chờ chút."

xuống bếp đem lên cây chổi. "Tốt nhất là em leo lên giường ," .

"Bộ nghĩ có con rắn thiệt hả?" Tôi hỏi. Đây là kiện. Những ngôi nhà của chúng tôi ở đây có tầng hầm; chúng được xây những khối đá cao hơn mặt đất vài tấc, việc loài bò sát chui vào phải là có nhưng phải là chuyện thường thấy. Cái cớ để uống ly rượu mạnh nguyên chất mỗi sáng của Rachel Haverford là do bao giờ thắng được nỗi sợ hãi của việc tìm thấy con rắn chuông cuộn mình trong tủ phòng ngủ của , mớ quần áo giặt của , khi treo áo khoác ngoài lên.

Jem quét thử phát dưới gầm giường. Tôi nhìn qua chân xem có con rắn nào bò ra . hề. Jem quét sâu hơn.

"Bộ rắn biết kêu hả?"

"Nó phải là rắn," Jem . "Là ai đó."

Bất ngờ chiếc túi nâu bẩn thỉu thò ra dưới gầm giường. Jem giơ cây chổi lên và suýt đập trúng đầu của Dill khi nó ló ra.

"Chúa lòng lành," giọng Jem đầy tôn kính.

Chúng tôi nhìn Dill từ từ chui ra. Nó bự hơn. Nó đứng lên, thả lỏng vai, xoay cổ chân, chà xát gáy. Sau khi máu huyết lưu thông đều lại, cậu ta , "xin chào."

Jem kêu Chúa lần nữa. Tôi nên lời.

"Tao gần chết rồi," Dill . "Có gì ăn ?"

Như trong cơn mơ, tôi xuống nhà bếp. Tôi mang lên cho nó ít sữa và nửa bịch bánh ngũ cốc còn lại sau bữa tối. Dill ăn ngấu nghiến, nhai bằng răng cửa, theo thói quen của nó.

Cuối cùng tôi cũng thành tiếng được. "Mày đến đây bằng cách nào?"

Theo lộ trình vòng vo. Tỉnh lại nhờ thức ăn, Dill kể lại câu chuyện: sau khi bị bố dượng buộc bằng dây xích và bị bỏ cho đến chết trong tầng hầm (ở Meridian có những tầng hầm), ông ta thích cậu ấy, và được bí mật giữ cho cầm hơi bằng những hạt đậu sống của bác nông dân, người ngang qua nghe tiếng cậu khóc xin giúp đỡ (người đàn ông tốt bụng này nhét từng quả đậu qua lỗ thông gió), Dill tự giải thoát bằng cách kéo bật sợi xích khỏi tường. Vẫn mang cùm ở cổ tay, nó lang thang hai dặm ra khỏi Meridian, phát ra ở đó có cuộc triển lãm thú vật nho và lập tức được thuê tắm rửa cho lạc đà. Nó theo cuộc triển lãm khắp Mississippi cho đến khi trực giác nhầm lẫn về phương hướng mách bảo nó rằng nó ở hạt Abbott, Alabama, và bên kia sông là Maycomb. Nó bộ quãng đường còn lại.

"Sao cậu đến đây được?" Jem hỏi.

Nó lấy ba mươi đô la từ ví của mẹ nó, chuyến xe chín giờ khởi hành từ Meridian và xuống ga Maycomb. Nó bộ mười hoặc mười dặm trong số mười bốn dặm đến Maycomb, men theo những bụi cây tránh khỏi xa lộ vì sợ các giới chức truy tìm nó, và vượt quãng đường còn lại bằng cách leo lên bửng sau của chiếc xe chở bông vải. Nó nằm dưới gầm giường độ chừng hai tiếng; nó nghe tiếng tụi tôi trong phòng ăn, và tiếng thìa chạm vào đĩa khiến nó gần phát điên. Nó tưởng như Jem và tôi chẳng bao giờ ngủ; nó nghĩ đến việc bò ra và giúp tôi đánh Jem, vì Jem cao hơn nhiều, nhưng nó biết ông Finch sớm can thiệp thôi, vì vậy nó nghĩ tốt nhất là cứ nằm ở chỗ cũ. Nó kiệt sức, bẩn đến khó tin, và về tới nhà.

" được cho ai biết cậu ở đây," Jem . "Mình biết họ có truy tìm cậu ....."

"Tao biết người ta vẫn còn lục soát mọi buổi chiếu phim ở Meridian." Dill nhe răng cười.

"Cậu phải cho mẹ cậu biết cậu ở đâu," Jem . "Cậu phải cho cậu biết cậu ở đây..."

Đôi mắt Dill nhìn Jem nhấp nháy, Jem nhìn xuống sàn. Rồi đứng dậy, và phá vỡ quy ước còn lại của thời thơ ấu của bọn tôi. ra khỏi phòng và dọc hành lang. "Bố Atticus," gọi từ xa, "bố vào đây lát, được ?"

Bên dưới lớp bụi bẩn nhễ nhại mồ hôi, khuôn mặt của Dill chuyển sang trắng nhợt. Tôi cảm thấy muốn khóc. Bố Atticus đứng ở ngưỡng cửa.

Ông bước vào giữa phòng, hai tay trong túi, nhìn xuống Dill.

Cuối cùng tôi cũng lên tiếng được, " sao đâu, Dill. Chừng nào bố muốn mày biết gì đó, bố cho mày nghe."

Dill nhìn tôi. "Ý tao là sao," tôi tiếp. "Mày biết là bố làm khó mày đâu, mày biết là mày đâu phải sợ bố Atticus mà."

"Tao sợ...." Dill lầm bầm.

"Chỉ đói thôi, ta chắc như vậy." Giọng bố Atticus vui vẻ tỉnh táo như thường lệ. "Scout, mình có thể làm tốt hơn bịch bánh ngũ cốc, đúng ? Con cho chàng này ăn no và khi bố trở lại chúng ta tính coi mình có thể xem xét chuyện gì."

"Ông Finch, đừng với Rachel, đừng bắt cháu phải quay lại, cháu xin ông! Cháu bỏ trốn mất....!"

"Ha, con trai," bố Atticus . "Chẳng ai định bắt cháu phải đâu ngoài việc ngủ sớm. Ta chỉ qua với Rachel là cháu ở đây và hỏi xin cho cháu ở lại đây với chúng ta - cháu muốn vậy, đúng ? Và vì Chúa hãy trả đất về lại với đất, chuyện xói mòn đất đủ tồi tệ rồi."

Dill nhìn theo bóng bố tôi khuất hẳn.

"Ông cố pha trò," tôi . "Ý ông là tắm . Thấy chưa, tao là ông gây khó cho mày đâu mà."

Jem đứng trong góc phòng, trông như kẻ phản bội. "Dill, tớ phải cho bố tớ biết," . "Cậu thể vượt ba trăm dặm mà mẹ cậu biết được."

Chúng tôi để lại đó mà lời.

Dill ăn, và ăn, và ăn. Nó chẳng ăn gì từ tối hôm qua. Nó tiêu hết số tiền nó có để mua vé, lên xe lửa như nó làm nhiều lần, tỉnh bơ chuyện với người soát vé, mà Dill vốn là hình ảnh quên thuộc, nhưng ông ta có đủ can đảm viện dẫn đến luật lệ về việc trẻ em xa mình: nếu bạn mất tiền người soát vé cho bạn mượn đủ tiền và ba bạn trả lại cho ông ta vào cuối chặng đường.

Dill ăn hết thức ăn còn thừa và ăn đến lon thịt lợn và đậu trong tủ tiếng kêu Do-oo- Je-sus của Rachel vang lên ngoài tiền sảnh. Nó run lên như con thỏ.

Nó can đảm chịu đựng câu Cứ Chờ Coi Ta Đưa Cháu Về, Người Nhà Cháu Lo Lắng Đến Phát Điên của ấy, hoàn toàn bình tĩnh khi nghe câu Toàn Bộ Tính Chất Của Dòng Họ Harris Trong Cháu Ra Rồi, mỉm cười trước câu Ta Cho Là Cháu Có Thể Ở Lại Đây Đêm, và đáp lại cái ôm mà sau cùng ấy cũng dành cho nó.

Bố Atticus đẩy mắt kính lên trán và chà sát mặt.

"Bố cháu mệt rồi," bác Alexandra , có vẻ đó là lời đầu tiên của bác ấy trong mấy giờ qua. Bác ở đó, nhưng tôi cho rằng phần lớn thời gian bác đớ người biết gì. "Giờ các cháu phải ngủ."

Chúng tôi để họ lại trong phòng ăn. Bố Atticus vẫn chà mặt ông. "Từ cưỡng hiếp đến nổi loạn rồi bỏ trốn," tụi tôi nghe ông cười khùng khục. "Tôi tự hỏi hai tiếng nữa có chuyện gì đây."

Vì mọi việc có vẻ tiến triển tốt, Dill và tôi quyết định phải lịch với Jem. Ngoài ra Dill phải ngủ với ấy do đó chúng tôi cũng nên ăn nó lễ độ với ấy.

Tôi mặc đồ ngủ vào, đọc sách lát và thấy mình mở mắt nổi nữa. Dill và Jem im lặng; khi tôi tắt đèn đọc sách còn vệt sáng nào bên dưới cánh cửa sang phòng Jem.

Hẳn tôi ngủ rất lâu, vì khi tôi bị lay dậy căn phòng lờ mờ sáng ánh trăng lặn.

"Dịch sang bên, Scout."

" ấy nghĩ phải làm vậy," tôi lẩm bẩm. "Đừng bực ấy."

Dill bò lên giường cạnh tôi. "Tao giận," nó , "tao chỉ muốn ngủ với mày. Mày thức rồi hả?"

Lúc này tôi tỉnh, nhưng quá lười biếng. "Sao mày làm vậy?"

trả lời. "Tao hỏi sao mày bỏ trốn? Ông ta thực tình ghét mày như mày sao?"

"...."

"Bố con mày đóng thuyền như viết trong thư sao?"

"Ông ta chỉ tụi tao đóng. Bọn tao có đóng gì đâu."

Tôi chống khuỷu tay nhổm người lên, nhìn mặt Dill. "Đó phải là lý do để bỏ trốn. Đến nửa số lần là người ta có thời gian để làm những gì họ họ làm....."

" phải vậy, ông ta... họ chỉ quan tâm đến tao."

Đó là lý do bỏ trốn kỳ cục nhất mà tôi từng nghe. "Nghĩa là sao?"

"Họ suốt, và thậm chí khi ở nhà, họ cũng rút vào phòng với nhau suốt."

"Họ làm gì trong đó?"

"Chẳng làm gì, chỉ ngồi đọc sách.... Nhưng họ muốn có mặt tao."

Tôi đẩy chiếc gối tựa lên đầu giường và ngồi dậy. "Mày biết gì ? Tao tính bỏ trốn tối nay bởi vì tất cả họ ở đây. Mày đâu muốn học lúc nào cũng quanh quẩn bên mày, Dill..."

Dill thở hơi đầy kiên nhẫn, gần như thở dài.

".... Chúc ngủ ngon, bố Atticus cả ngày và đôi khi đến nửa buổi tối và ở lại trong cơ quan lập pháp và tao biết cái gì... Mày đâu muốn họ dòm ngó mày suốt ngày, Dill, mày thể làm bất cứ điều gì nếu có họ."

" phải vậy."

Khi Dill giải thích, tôi thấy mình tự hỏi cuộc sống ra sao nếu Jem khác , thậm chí, khác xa con người nay, tôi làm gì nếu bố Atticus cảm thấy cần có mặt, giúp đỡ và lời khuyên của tôi. Ô, ông ấy thể ổn thỏa ngày mà có tôi. Thậm chí Calpurnia cũng thể xoay xở, khi có mặt tôi. Họ cần tôi.

"Dill, mày hết với tao..... Bố mẹ mày xoay xở được nếu có mày. Có điều họ chỉ ích kỷ với mày thôi. Để tao cho mày biết phải làm gì với chuyện đó...."

Giọng của Dill tiếp tục đều đặn trong bóng tôi, "Vấn đề là, điều tao muốn là..... Họ sống hòa thuận với nhau nhiều hơn nếu có tao, tao thể giúp họ bất cứ điều gì. Họ ích kỷ với tao. Họ mua cho tao mọi thứ tao muốn, nhưng cái kiểu của họ là giờ-con--có-nó-hãy-chơi-với-nó-. Mày có căn phòng đầy nhóc các thứ. Mẹ--mua-cho-con-cuốn-sách-đó-vậy-lo-đọc-nó-." Dill cố gằn giọng. "Mày phải con trai. Con trai ra ngoài và chơi bóng chày với những thằng nhóc khác, nó quẩn quanh trong nhà làm rộn bố mẹ nó."

Giọng Dill trở lại bình thường. "Ô, họ ích kỷ. Họ hôn mày, ôm chặt mày, chúc mày ngủ ngon, chúc buổi sáng tốt lành và tạm biệt rồi họ mày... Scout, kiếm cho mình em bé ."

"Ở đâu?"

Dill nghe có người đàn ông với chiếc xuồng chuyên chèo thuyền tới hòn đảo đầy sương mù nơi tất cả em bé ở đó, mày có thể đặt hàng đứa....

"Người ta dóc đó. Bác Alexandra Chúa thả chúng xuống ống khói. Ít nhất tao nghĩ là bác ấy thế." Chỉ trong vụ này là cách của bác ấy ràng.

" phải vậy. Mày có em bé từ người khác. Nhưng có cái ông đó rồi.. Ông ta có những em bé chờ thức dậy, ông ta thổi sống vào chúng..."

Dill lại im. Những điều tốt đẹp trôi nổi trong cái đầu mơ mộng của nó. Nó có thể đọc hai cuốn sách so với cuốn của tôi, nhưng nó thích ma thuật trong những bịa đặt của nó hơn. Nó có thể cộng và trừ nhanh hơn tia chớp, nhưng nó thích thế giới mờ ảo của nó hơn, thế giới các em bé ngủ, chờ được người ta nhận lấy như những bông hoa huệ tây buổi sáng. Nó chậm rãi chuyện với chính mình để thiếp và đưa tôi theo cùng, nhưng trong cái tĩnh lặng của hòn đảo mờ sương của nó ra hình ảnh mờ nhạt của ngôi nhà xám với những cánh cửa nâu ảm đạm.

"Dill?"

"Ưmmmmm?"

"Tại sao mày nghĩ Boo Radley bao giờ bỏ trốn?"

Dill thở hơi dài và quay khỏi tôi.

"Có lẽ ông ta có chỗ nào để trốn ....."

CHƯƠNG 15
Sau nhiều cú điện thoại, rồi biết bao thỉnh cầu nhân danh bị cáo, và sau khí có lá thư tha thứ dài từ mẹ nó, Dill mới được phép ở lại. Chúng tôi có tuần thư thái ở bên nhau. Sau đó, chút, có vẻ vậy. cơn ác mộng ập xuống chúng tôi.

Bắt đầu bằng tối sau bữa ăn. Dill sang, bác Alexandra ngồi ghế trong góc, bố Atticus ngồi ghế của ông. Jem và tôi ngồi đọc dưới sàn nhà. Đó là tuần bình yên: tôi quan tâm đến bác; Jem hết thích chơi cái nhà cây, nhưng giúp tôi và Dill làm cái thang dây mới cho nó. Dill nghĩ ra kế hoạch chu đáo để dụ cho Boo Radley ra ngoài mà chúng tôi bị mất mát cái gì (rắc vệt giọt nước chanh từ cửa sau đến sân trước và ông ta theo nó, giống như con kiến). Có tiếng gõ cửa trước và Jem ra mở và báo rằng có ông Heck Tate tới.

"Mời ông ấy vào," bố Atticus .

"Con mời rồi. Còn mấy người nữa ngoài sân, họ muốn bố ra."

Ở Maycomb, người lớn đứng ngoài sân chỉ với hai lý do: chết và chính trị. Tôi tự hỏi ai chết, Jem và tôi ra cửa trước, nhưng bố Atticus gọi, "Quay vào trong nhà."

Jem tắt đèn phòng khách và gí mũi vào lưới cửa sổ. Bác Alexandra phản đối. "Chút xíu thôi, bác, để tụi cháu xem đó là ai," .

Dill và tôi chiếm cửa sổ khác. đám đông vây quanh bố Atticus. Có vẻ như tất cả cùng lúc.

".... Chuyển đến nhà tù hạt vào ngày mai," ông Tate . "Tôi muốn có rắc rối nào, nhưng tôi thể đảm bảo ở đó có bất cứ..."

"Đừng ngốc thế, Heck," bố Atticus . "Đây là Maycomb."

".... tôi chỉ thấy khó chịu thôi."

"Heck, chúng ta được tạm hoãn vụ này chỉ để chắc rằng có chuyện gì phải khó chịu. Hôm nay thứ Bảy," bố Atticus , "phiên tòa có lẽ diễn ra vào thứ Hai. có thể giữ ta đêm, đúng ? Tôi nghĩ có bất cứ ai ở Maycomb này bực bội vì tôi có thân chủ, những lúc gian khó thế này."

Có tiếng rì rầm vui sướng bất ngờ tắt ngấm khi ông Link Deas , " ai quanh đây muốn làm bất cứ điều gì bậy bạ cả, tôi chỉ ngại người ở Old Sarum.... thể có vụ....gọi là gì vậy, Heck?"

"Thay đổi nơi xử," ông Tate . "Chuyện đó có cơ sở lắm đâu, đúng ?"

Bố Atticus điều gì đó nghe . Tôi quay sang Jem, ra dấu cho tôi im lặng.

".... Vả lại," bố Atticus , " sợ đám đông đó, phải ?"

".... Biết họ làm thế nào khi xỉn."

"Họ thường nhậu vào Chủ nhật, họ nhà thờ cả ngày..." bố Atticus .

"Dù sao đây cũng là dịp đặc biệt..." Ai đó .

Họ bàn tán rì rầm cho đến khi bác Alexandra bảo Jem nếu bật đèn phòng khách lên khiến người ta chê cười cả nhà. Jem nghe bác .

"... thứ nhất hiểu tại sao lại dính vào chuyện này," ông Link Deas . "Vì vụ này mất mọi thứ, Atticus. Tôi thực là mọi thứ."

"Ông nghĩ thế à?"

Đây là câu hỏi nguy hiểm của bố Atticus. "Con có thực nghĩ con muốn nước đó , Scout?" Bam, bam, bam và tôi bị ăn sạch hết các quân cờ. "Con có thực nghĩ điều đó , con trai? Vậy đọc cái này ." Thế là Jem phải vật lộn suốt cả buổi tối đó để đọc cà diễn văn của Henry W. Grandy.

"Link, chàng trai đó có thể lên ghế điện, nhưng ta lên cho đến khi được phơi bày." Giọng của bố Atticus đều đều. "Và ông biết là gì mà."

Giữa nhóm người đó dấy lên tiếng rì rầm, làm tình hình xấu nhiều khi bố Atticus lui tới bậc thềm và đám người sấn lại gần ông hơn.

Bất chợt Jem hét toáng lên, "Bố Atticus, có điện thoại!"

Đám người đó hơi giật mình và tản ra; họ là những người chúng tôi gặp hàng ngày: thương nhân, nông dân trong thị trấn; bác sĩ Reynolds cũng ở đó; cả ông Avery nữa.

"Ừ, trả lời điện thoại , con trai," bố Atticus gọi.

Họ bật cười ồ. Khi bố Atticus bật đèn phòng khách, ông thấy Jem ở ngay cửa sổ, tái nhợt trừ vết đỏ của cửa lưới in mũi .

"Sao tụi con ngồi trong bóng tối vậy?" Ông hỏi.

Jem nhìn bố đến chiếc ghế của ông và cầm tờ báo buổi chiều lên. Đôi khi tôi nghĩ bố Atticus bình tĩnh đánh giá mọi cuộc khủng hoảng của cuộc đời ông đằng sau mấy tờ The Mobile Register, The Birmingham News và The Montgomery Advertiser.

"Họ rầy rà bố, phải ?" Jem đến bên ông. "Họ muốn bắt bí bố, đúng ?"

Bố Atticus hạ tờ báo xuống nhìn Jem. "Con đọc cái gì vậy?" Ông hỏi. Rồi ông nhàng. ", con trai, những người đó là bạn của chúng ta."

"Đó phải là ... băng đảng hả?" Jem liếc nhìn bố.

Bố Atticus cố nén nụ cười nhưng được. ", chúng ta có những băng đảng và thứ nhảm nhí đó ở Maycomb. Bố chưa từng nghe ở Maycomb có băng đảng."

"Có lần băng Ku Klux truy đuổi mấy người Thiên chúa giáo."

"Bố cũng chưa từng nghe có bất cứ người Thiên chúa giáo nào ở Maycomb," bố Atticus , "con nhầm chuyện đó với điều gì khác. Hồi khoảng năm 1920 có đảng Klan, nhưng đó là tổ chức chính trị hơn là bất cứ gì khác. Ngoài ta họ thể tìm ra bất cứ ai để dọa. Có đêm họ tụ tập ở cạnh nhà ông Sam Levy, nhưng Sam chỉ đứng ở hiên nhà ông và bảo họ mọi thứ đến chỗ bi đát, ông bán cho họ chính những tấm vải lưng họ. Sam khiến họ quá xấu hổ về bản thân họ đến họ bỏ ."

Dòng họ Levy hội đủ mọi tiêu chuẩn để trở thành Những Người Tốt; họ làm việc tốt hết sức mình với ý thức mà họ có được, và họ sống cùng khu đất ở Maycomb trong năm thế hệ.

"Đảng Ku Klux biến mất," bố Atticus . "Nó bao giờ trở lại."

Tôi về nhà cùng Dill và trở lại đúng lúc nghe được bố Atticus với bác, "....... Vì lợi ích của phụ nữ miền Nam cũng như bất cứ ai, nhưng vì bảo tồn giả tạo lịch mà làm tổn hại đến mạng sống con người," tuyên bố vốn khiến tôi e rằng họ lại cãi nhau nữa.

Tôi tìm Jem và thấy trong phòng, nằm giường chìm sâu vào suy tư. "Họ lại cãi nhau nữa hả?" Tôi hỏi.

"Đại khái vậy. Bác ấy để bố yên với vụ Tom Robinson đâu. Bác ấy gần như rằng bố Atticus làm nhục cả dòng họ. Scout... sợ."

"Sợ cái gì?"

"Sợ cho bố Atticus. Ai đó có thể làm tổn thương bố." Jem thích giữ vẻ bí ; trước những câu hỏi của tôi chỉ là chỗ khác và để yên.

Ngày hôm sau là Chủ nhật. Trong lúc nghỉ giữa buổi học giáo lý và lễ nhà thờ khi giáo đoàn nghỉ giải lao tôi thấy bố Atticus đứng trong sân với nhóm người khác. Ông Heck Tate cũng có mặt, và tôi tự hỏi phải chăng ông ta trở nên sùng đạo. Ông ta chưa bao giờ đến nhà thờ. Cả ông Underwood cũng có mặt ở đó. Ông Underwood chịu nổi bất cứ tổ chức nào trừ tòa báo The Maycomb Tribune, mà ông là chủ, biên tập viên, kiêm luôn thợ in. Suốt ngày ông ở bên dàn máy sắp chữ, thỉnh thoảng ông lại rót cho mình ly từ bình rượu dâu nằm thường trực gần đó. Ông hiếm khi thu lượm tin tức; người ta đưa nó đến cho ông. Người ta rằng ông hình thành mọi số báo The Maycomb Tribune từ trong đầu ông và viết nó ra với dàn máy sắp chữ. Đây là điều có thể tin được. Hẳn có thứ gì đó đến lôi ông Underwood ra.

Tôi thấy bố Atticus bước đến cửa, và rằng họ chuyển Tom Robinson đến nhà tù Maycomb. Ông cũng , với chính ông hơn là với tôi, rằng nếu họ giữ ta ở đó ngay từ đầu có chuyện nhộn nhạo nào. Tôi nhìn ông kiếm chỗ ngồi ở hàng thứ ba từ xuống, và nghe ông lầm bầm, "Chúa ở cùng chị em," chậm hơn tất cả chúng tôi. Ông bao giờ ngồi cùng với bác Alexandra, Jem và tôi. Ông thích ngồi mình trong nhà thờ.

thanh bình giả tạo vốn phổ biến vào những ngày Chủ nhật càng trở nên khó chịu hơn với có mặt của bác Alexandra. Bố Atticus lánh thẳng về văn phòng ông ngay sau bữa ăn, ở đó nếu thỉnh thoảng nhìn vào, chúng tôi thấy ông ngồi dựa lưng vào chiếc ghế xoay và đọc. Bác Alexandra tự cho phép mình chợp mắt hai tiếng và cấm cho chúng tôi gây bất cứ tiếng động nào trong sân, hàng xóm nghỉ ngơi. Jem trong cái tuổi chín chắn của ôm vào phòng mình đống tạp chí bóng bầu dục. Vì vậy Dill và tôi dành những ngày Chủ nhật của mình bò quanh tronh bãi Hoẵng sau nhà.

Việc săn bắn vào ngày Chủ nhật bị cấm, vì vậy Dill và tôi quả bóng của Jem quanh cánh đồng lát, việc chẳng thú vị gì. Dill hỏi tôi liệu tôi có thích chọc ghẹo Boo Radley . Tôi tôi nghĩ chẳng tốt đẹp gì khi quấy rầy ông ta, và dành buổi chiều còn lại để kể cho Dill nghe những việc xảy ra hồi mùa đông năm ngoái. Nó bị ấn tượng mạnh.

Chúng tôi chia tay vào giờ ăn tối, và sau bữa ăn khi Jem và tôi bắt đầu buổi tối như thường lệ bố Atticus làm việc khiến chúng tôi chú ý: ông bước vào phòng khách mang theo sợi dây điện dài. Có bóng đèn ở đầu dây.

"Bố ra ngoài lát," ông . "Các con chắc ngủ khi bố về, vì vậy bây giờ bố chúc tụi con ngủ ngon trước."

xong, ông đội mũ và ra cửa sau.

"Bố lấy xe," Jem .

Bố chúng tôi có vài thói quen lập dị: là ông bao giờ ăn tráng miệng; điều khác nữa là ông thích bộ. Theo trí nhớ của tôi, luôn luôn có chiếc Chevrolet trong tình trạng cực tốt ở nhà xe, và bố Atticus chỉ dùng đến nó trong những chuyến xa vì công việc, nhưng ở Maycomb ông bộ tới văn phòng làm việc mỗi ngày bốn lần và về, tổng cộng khoảng hai dặm. Ông việc tập thể dục duy nhất của ông là bộ. Ở Maycomb, nếu người dạo có mục đích rệt trong đầu, người ta tin rằng đầu óc của người đó có khả năng nghĩ ra mục đích ràng.

Sau đó, tôi chúc bác và trai tôi ngủ ngon rồi chìm đắm vào cuốn sách, khi đó tôi nghe Jem lục đục trong phòng . Những thanh trước khi ngủ của quá quen thuộc với tôi đến độ tôi gõ cửa phòng , "Sao chưa ngủ?"

" xuống thị trấn lát." thay quần.

"Chi vậy? Gần mười giờ rồi, Jem."

biết điều đó, nhưng vẫn như thường.

"Vậy em với . Nếu em đừng , em cũng cứ , nghe ?"

Jem thấy rằng phải đánh nhau với tôi để buộc tôi ở nhà, và tôi cho rằng nghĩ việc đánh nhau làm phiền bác, nên miễn cưỡng cho tôi theo.

Tôi mặc đồ nhanh. Chúng tôi chờ cho đến khi đèn của bác tắt, và chúng tôi xuống những bậc thềm sau nhà. Tối nay có trăng.

"Dill muốn đó," tôi thào.

" nó cứ muốn," Jem rầu rĩ .

Chúng tôi phóng qua bức tường cạnh đường xe chạy, qua sân bên hông nhà Rachel đến cửa sổ phòng Dill. Jem huýt sáo. Khuôn mặt Dill xuất ngay khung cửa lưới, biến mất, và năm phút sau cậu ta mở chốt cửa lưới và bò ra. Là tay lão luyện, nó gì cho đến khi chúng tôi ra đến vỉa hè. " đâu?"

"Jem lòng vòng chơi," tình trạng mà Calpurnia tất cả bọn con trai đều mắc phải ở tuổi .

"Tớ chỉ mới có cảm giác này," Jem , "đúng cái cảm giác này."

Chúng tôi ngang nhà bà Dubose, nó vắng vẻ và các cánh cửa đóng kín, những cây hoa trà của bà mọc chen lẫn cỏ dại. Còn tám ngôi nhà nữa mới tới góc phố bưu điện.

Cạnh Nam của quảng trường vắng hoe. Những bụi cây bách tán khổng lồ che phủ góc đường, và chạy giữa chúng là con đường sắt lấp lánh dưới ánh sáng đèn đường. ngọn đèn chiếu sáng trong nhà vệ sinh của hạt, thường phía đó của tòa án tối om om. vòng lớn hơn gồm các cửa hàng vây quanh quảng trường tòa án; những ngọn đèn sáng mờ mờ ở sâu bên trong những cửa hàng đó.

Văn phòng của bố Atticus nằm bên trong tòa án hồi ông bắt đầu hành nghề, nhưng sau vài năm ông chuyển đến khu yên tĩnh hơn trong tòa nhà ngân hàng Maycomb. Khi quẹo ở góc quảng trường, chúng tôi thấy xe của ông đậu trước cửa ngân hàng. "Bố ở trong đó," Jem .

Nhưng ông có ở đó. Muốn đến văn phòng ông phải qua hành lang dài. Nhìn theo hành lang, chúng tôi thường thấy dòng Atticus Finch, Luật sư bằng những chữ thanh tú nổi bật ánh sáng từ bên trong cánh cửa phòng ông. Lúc này nó tối thui.

Jem nhìn vào cửa ngân hàng cho chắc ăn. xoay nắm cửa. Cửa khóa. "Mình tiếp. Chắc bố đến gặp ông Underwood."

Ông Underwood chỉ điều hành tòa soạn từ The Maycomb Tribune, ông còn sống trong đó. Đúng ra là ở tầng đó. Ông tường thuật tin tức tòa án và nhà tù đơn giản bằng cách nhìn qua cửa sổ lầu của mình. Ngôi nhà tòa soạn nằm ở góc Tây Bắc cửa quảng trường, và muốn tới đó chúng tôi phải qua nhà tù.

Nhà tù Maycomb là trong những tòa nhà đáng ngán nhất và khủng khiếp nhất trong số các công sở của hạt. Bố Atticus có vẻ như nó do người bà con Joshua St. Clair thiết kế. Nó chắc chắn là ước mơ của ai đó. Hoàn toàn lạc điệu trong thị trấn gồm những cửa hàng quay mặt ra quảng trường và những ngôi nhà mái dốc, nhà tù Maycomb là trò đùa kiểu Gothic thu với chiều ngang bằng xà lim và cao bằng hai xà lim rồi có cả những lỗ châu mai xíu và cột vòm chống đỡ tường. tưởng tượng của nó được tăng thêm bởi mặt tiền xây bằng gạch đỏ và những thanh chắn bằng thép dày tại các cửa sổ kiểu nhà thờ. Nó nằm ngọn đồi trơ trụi, mà chen giữa Cửa hàng kim khí Tyndal và tòa soạn tờ The Maycomb Tribune. Nhà tù là câu chuyện đáng bàn duy nhất của Maycomb: những kẻ chê bai nó giống nhà vệ sinh thời Victoria;những kẻ ủng hộ nó tạo cho thị trấn vẻ nghiêm trang rệt, và người lạ nào từng nghi ngờ chuyện nó chứa đầy bọn mọi đen.

Khi theo vỉa hè, chúng tôi thấy ánh đèn lẻ loi sáng ở đằng xa. " buồn cười," Jem , "nhà tù có đèn phía ngoài."

"Nhìn như có đèn phía cánh cửa," Dill .

đoạn dây điện dài chui qua song sắt của cửa sổ xà lim tầng hai và thả xuống hông tòa nhà. Trong ánh sáng từ bóng đèn trần trụi ở đầu dây, bố Atticus ngồi dựa vào cửa trước. Ông ngồi trong những chiếc văn phòng của ông, và ông đọc, để ý đến những con thiêu thân bay lảng vảng đầu ông.

Tôi định chạy đến, nhưng Jem ngăn lại. "Đừng đến chỗ bố," , "có thể bố thích thế. Bố ổn cả, tụi mình về . chỉ muốn biết bố ở đâu thôi."

Khi chúng tôi tắt qua quảng trường có bốn chiếc xe hơi đầy bụi đường xuất từ phía xa lộ Medirian, chạy chầm chậm thành hàng. Chúng chạy vòng quảng trường, qua tòa nhà ngân hàng, và dừng lại trước nhà tù.

ai bước ra. Tôi thấy bố Atticus rời mắt khỏi tờ báo ngước nhìn lên. Ông gấp nó lại, cuộn nó cách cẩn thận, đặt lên đùi, và đẩy mũ ngược ra sau đầu. Có vẻ ông đợi họ.

"Tới coi," Jem thào. Chúng tôi phóng qua quảng trường, băng qua đường, và núp ngay cửa siêu thị Jitney Jungle. Jem nhìn theo lề đường. "Tụi mình có thể đến gần hơn," . Chúng tôi chạy đến khung cửa của Cửa hàng kim khí Tyndal - đủ gần, mà vẫn kín đáo.

Từng người hoặc từng hai người bước ra khỏi xe. Những cái bóng biến thành hình khối cụ thể khi ánh đèn cho thấy các hình dáng ràng di chuyển về phía cửa nhà tù. Bố Atticus vẫn đứng chỗ cũ. Những người đàn ông đó ché khuất ông khỏi tầm mắt chúng tôi.

" ở trong đó hả, ông Finch?" người hỏi.

"Phải," chúng tôi nghe bố Atticus trả lời, " ta ngủ. Đừng đánh thức ta."

Nghe lời bố tôi, việc diễn ra sau đó là điều mà sau này tôi hiểu ra là khía cạnh khôi hài đáng ngán của tình huống vui vẻ gì: những người đó chuyện gần như thào.

"Ông biết chúng tôi muốn gì mà," người khác . "Tránh khỏi cái cửa đó , ông Finch."

"Ông có thể quay lưng về nhà , Walter," bố Atticus cách thoải mái, "Heck Tate ở quanh đâu đây."

"Mặc xác ông ta," người khác đó . "Cả đám của Heck vào tuốt trong rừng và tới sáng họ mới về."

" ư? Sao lại thế?"

"Bọn họ săn dẽ giun 1 rồi," câu trả lời ngắn gọn. "Ông chưa hề nghĩ về trò đó hả, ông Finch?"

"Từng nghĩ đến, nhưng tin. Vậy," giọng bố tôi vẫn đều đều, "điều đó làm thay đổi mọi việc, phải ?"

"Vậy đó," giọng khác lên tiếng. Người là bóng đen.

"Ông thực nghĩ thế à?"

Đây là lần thứ hai tôi nghe bố Atticus hỏi câu hỏi đó trong hai ngày, và điều đó nghĩa là người của ai đó phải nhảy dựng lên. Vụ này quá hay thể bỏ lỡ. Tôi bỏ Jem và phóng nhanh đến chỗ bố Atticus.

Jem hét lên và cố túm tôi lại, nhưng tôi bỏ xa và Dill. Tôi chen lấn qua những thân thể hôi hám tối thui và ào vào vòng ánh sáng.

"Ch...ào bố Atticus!"

Tôi nghĩ ông ngạc nhiên thú vị, nhưng khuôn mặt ông giết chết niềm vui của tôi. vẻ sợ hãi ra trong mắt ông, nhưng biến mất khi thấy Jem và Dill chen vào chỗ ánh đèn.

Có mùi Whisky lên men và mùi chuồng heo phảng phất, khi nhìn quanh tôi phát ra rằng những người này toàn là những kẻ lạ hoắc. Họ phải là người tôi thấy tối qua. Tôi hết sức lúng túng: tôi phóng cách đắc thắng vào đám người mà tôi chưa từng gặp trước đây.

Bố Atticus đứng dậy khỏi ghế, nhưng ông di chuyển cách chậm chạp, giống ông già. Ông đặt tờ báo xuống cách cẩn thận, sửa những nếp gấp của nó bằng những ngón tay chần chừ. Chúng hơi run.

"Về nhà , Jem," ông . "Dẫn Scout với Dill về."

Chúng tôi quan với việc nhắc nhở, nhưng phải lúc nào cũng vui vẻ nghe theo những chỉ thị của bố Atticus, nhưng theo kiểu ấy đứng Jem nghĩ đến việc nhúc nhích.

"Bố bảo về nhà."

Jem lắc đầu. Khi bố Atticus chống nạnh, Jem cũng chống nạnh, và khi họ đối mặt nhau tôi có thể thấy họ ít giống nhau: đôi mắt và mái tóc nâu mềm mại của Jem, khuôn mặt trái xoan và đôi tai ép sát của là của mẹ chúng tôi, tương phản kỳ lạ với mái tóc xám bạc và những đường nét cương nghị của bố Atticus, nhưng họ giống nhau theo kiểu nào đó. thách thức lẫn nhau khiến họ giống nhau.

"Con trai, bố bảo về nhà."

Jem lắc đầu.

"Tôi đưa cậu ta về nhà," người đàn ông lực lưỡng , và thô bạo chộp lấy cổ áo Jem. Ông ta gần như nhấc hẳn Jem lên khỏi mặt đất.

"Ông được đụng vào ấy!" Tôi lẹ làng đá người đó. Chỉ có chân trần, tôi ngạc nhiên khi thấy ông ta lui lại với vẻ đau đớn . Tôi định đá vào xương ống chân ông ta, nhưng lại nhắm quá cao.

"Thôi , Scout," bố Atticus đặt tay lên vai tôi. "Đừng người ta. Đừng..." Ông , khi tôi kiếm cớ bào chữa.

" ai được đối đãi với Jem kiểu đó," tôi .

"Được rồi, ông Finch, đưa chúng tránh khỏi chỗ này," ai đó gầm gừ. "Ông có mười lăm giây để đưa chúng khỏi chỗ này."

Giữa nhóm người lạ này, bố Atticus cố làm cho Jem nghe lời ông. "Con ," là câu trả lời kiên quyết của trước những đe dọa, cầu, và cuối cùng là câu, "Bố xin con, Jem, đưa tụi nó về nhà ," của bố Atticus.

Tôi cảm thấy hơi mệt với chuyện này, nhưng cảm thấy Jem có những lý do của ấy để phản ứng như làm, trước viễn cảnh của khi bố Atticus lôi được về nhà. Tôi nhìn quanh đám đông. Đó là đêm hè, nhưng hầu hết những người này mặc quần áo bảo hộ lao động và áo sơ mi cài nút đến tận cổ. Tôi nghĩ những người này bị lạnh bẩm sinh, vì họ xắn tay áo lên mà cài nút tới tận cổ tay. số đội mũ kéo sụp đến tận tai. Họ là những con người trông cau có, mắt ngái ngủ có vẻ quen thức khuya. Tôi lại đảo mắt tìm khuôn mặt quen thuộc, và ngay giữa đám người đứng thành vòng cung tôi tìm thấy khuôn mặt như thế.

"Chào ông Cunningham."

Có vẻ như người đó nghe tiếng tôi.

"Chào ông Cunningham. Vụ tài sản thừa kế của ông tới đâu rồi?"

Những vụ pháp lý của ông Walter Cunningham tôi quá rành; bố Atticus có lần mô tả chúng rất kỹ. Người đàn ông to lớn này nhấp nháy mắt và móc ngón tay cái của ông ta và dây quai của bộ đồ bảo hộ lao động. Ông ta có vẻ thoải mái; ông ta hắng giọng và nhìn chỗ khác. Khúc dạo đầu thân thiện của tôi thất bại.

Ông Cunningham đội mũ, và nửa trán phía của ông ta trắng bệch tương phản với khuôn mặt rám nắng của ông, điều đó khiến tôi tin rằng ông ta hầu như ngày nào cũng đội mũ. Ông nhúc nhích bàn chân trong đôi giày lao động nặng nề.

"Ông nhớ cháu hả, ông Cunningham? Cháu là Jean Louise Finch. Có lần ông mang cho tụi cháu mớ hồ đào, nhớ ?" Tôi bắt đầu cảm thấy vô ích mà người ta cảm thấy khi người quen tình cờ nhận ra họ.

"Cháu học cùng với Walter," tôi lại bắt đầu. "Nó là con trai của ông, đúng ? Đúng , ông?"

Ông Cunningham miễn cưỡng gật đầu. Rốt cuộc là ông có biết tôi.

"Bạn ấy học chung với cháu," tôi , "bạn ấy học khá. Bạn ấy tốt lắm," tôi thêm, " cậu trai thực tốt. Có lần tụi rủ bạn ấy về nhà ăn trưa. Có lẽ bạn ấy có với ông về cháu, có lần cháu đánh bạn ấy, nhưng bạn ấy vẫn thoải mái với chuyện đó. Nhờ ông cho cháu gửi lời chào bạn ấy, được ?"

Bố Atticus từng rằng lịch là với người khác về những gì họ quan tâm, chứ về những gì mình quan tâm. Ông Cunningham biểu lộ quan tâm đến con trai ông, vì vậy tôi về vụ hạn chế thừa kế của ông ấy lần nữa trong nỗ lực cuối cùng để khiến ông ấy cảm thấy thoải mái.

"Những khoản hạn chế thừa kế thiệt tệ," tôi góp ý với ông ta, rồi tôi từ từ nhận ra rằng tôi chuyện với cả nhóm người đó. Tất cả đều nhìn tôi, số người há hốc miệng. Bố Atticus thôi thúc giục Jem: họ đứng bên cạnh Dill. chú ý của họ lên tới mức ngây cả người. Miệng bố Atticus thậm chí hơi há ra, cử chỉ mà ông từng mô tả là thô lậu. Mắt chúng tôi chạm nhau và ông nhắm lại.

"Bố Atticus, con với ông Cunningham rằng vụ hạn chế thừa kế thiệt là tệ, và nhiều điều khác nữa, nhưng bố là đừng lo, đôi khi nó mất nhiều thời gian.. rằng...bố với ông ấy xoay xở vượt qua được...." Tôi từ từ ngừng , tự hỏi mình phạm phải ngu xuẩn lớn lao gì đây. Vụ hạn chế thừa kế có vẻ như rất phù hợp cho cuộc chuyện ở phòng khách.

Tôi bắt đầu cảm thấy mồ hôi túa ra từ chân tóc, tôi có thể chịu đựng mọi thứ trừ chuyện nhóm người cứ nhìn tôi chòng chọc. Họ đứng im hoàn toàn.

"Có chuyện gì vậy?" Tôi hỏi.

Bố Atticus chẳng gì. Tôi nhìn quanh và nhìn lên ông Cunningham, khuôn mặt của ông cũng để lộ cảm xúc nào. Rồi ông làm việc lạ kỳ. Ông ngồi xuống nắm hai vai tôi.

"Tôi với nó gửi lời chào, quý bé bỏng," ông .

Rồi ông đứng thẳng dậy, vẫy bàn tay to bè. "Chúng ta giải tán," ông gọi to. "Chúng ta thôi, các bạn."

Như khi họ đến, từng người hoặc từng hai người lại chui vào những chiếc xe cũ nát của họ. Cửa đóng sầm lại, máy nổ khục khặc, và họ mất.

Tôi quay sang bố Atticus, nhưng bố Atticus đến nhà tù và tựa người quay mặt vào tường. Tôi đến bên ông kéo tay áo ông. "Mình về nhà bây giờ được chưa?" Ông gật đầu, lấy khăn tay ra lau khắp mặt và thở phì mạnh.

"Ông Finch?"

giọng khàn khàn từ chỗ tối bên , "Họ rồi hả?"

Bố Atticus lùi lại, nhìn lên. "Họ hết rồi," ông . "Ráng ngủ chút , Tom. Họ quấy rầy nữa đâu."

Từ hướng khác, giọng nữa cắt thẳng qua bóng đêm. "Ông đúng quá rồi chúng quấy rầy nữa đâu. Tôi rình sẵn yểm trợ ông nãy giờ đó, Atticus."

Ông Underwood và khẩu súng hai nòng thò ra cửa sổ bên tòa soạn tờ The Maycomb Tribune.

quá giờ ngủ của tôi lâu rồi và tôi càng lúc càng mệt; có vẻ như bố Atticus với ông Underwood chuyện suốt đêm. Ông Underwood từ cửa sổ chõ xuống và bố Atticus vọng lên chỗ ông ta. Cuối cùng bố Atticus quay lại, tắt ngọn đèn bên cửa nhà tù, và cầm ghế của ông lên.

"Để cháu mang nó cho, ông Finch," Dill . Nãy giờ nó lời.

"Ô, cảm ơn, con trai."

về phía văn phòng, Dill và tôi sau bố Atticus và Jem. Dill bị cái ghế làm vướng chân nên bước của nó chậm hơn. Bố Atticus và Jem bỏ xa chúng tôi, và tôi cho rằng bố Atticus rầy la vì chịu về nhà, nhưng tôi lầm. Khi họ qua dưới đèn đường, bố Atticus đưa tay xoa đầu Jem, cử chỉ trìu mến của ông.

--------------------------------

1. săn dẽ giun: trò đùa trong đó nhóm dẫn người săn chim dẽ giun trong rừng sâu, và khi người đó lo tìm giống chim đó cả bọn trốn về.

CHƯƠNG 16
Jem nghe tiếng tôi sụt sịt. thò đầu qua cửa thông giữa hai phòng. Khi đến bên giường tôi đèn của bố Atticus bật lên. Chúng tôi ở yên tại chỗ cho đến khi ánh đèn đó tắt; chúng tôi nghe ông trở mình, và chờ cho đến khi ông im lặng trở lại.

Jem dẫn tôi qua phòng và đặt tôi lên giường cạnh . "Ráng ngủ ," . "Có lẽ ngày mai mọi chuyện qua thôi."

Chúng tôi lặng lẽ vào nhà, để làm bà bác thức giấc. Bố Atticus tắt máy xe đường rẽ vào nhà và thả cho xe chạy đến nhà xe; chúng tôi vào bằng cửa sau và ai về phòng nấy lời. Toi quá mệt, và trôi vào giấc ngủ với ký ức về việc bố Atticus bình tĩnh xếp tờ báo và đẩy mũ ra sau trở thành bố Atticus đứng giữa con đường chờ trống trơn, đẩy cặp kính lên. Việc hiểu ý nghĩa của các kiện trong đêm làm tôi khóc. Jem quá tế nhị trong chuyện này: như ngoại lệ nhắc tôi nhớ rằng những người gần chín tuổi làm những việc giống như vậy.

Sáng nay mọi người ăn thấy ngon, trừ Jem; ăn hết ba quả trứng. Bố Atticus theo dõi với vẻ thán phục ràng; bác Alexandra nhấp cà phê và lộ vẻ tán thành theo từng chặp. Trẻ con lẻn ra ngoài vào ban đêm là nỗi ô nhục cho gia đình. Bố Atticus rằng ông rất vui vì những ô nhục của ông theo ông, nhưng bà bác , "Nhảm nhí, ông Underwood lúc nào cũng ở đó."

"Chị biết đó, có điều buồn cười ở ông Braxton này," bố Atticus . "Ông ta khinh thường người da đen, để người nào ở gần ông ta."

Quan điểm địa phương cho rằng ông Underwood là con người thó báng bổ, mạnh mẽ, cha ông ta trong lúc nổi máu hài hước quái dị đặt tên thánh cho ông là Braxton Bragg 1, cái tên mà ông Underwood làm hết sức để mọi người quên . Bố Atticus việc đặt tên cho con theo các tướng lĩnh miền Nam khiến người ta uống rượu lâu say.

Calpurnia phục vụ thêm cà phê cho bác Alexandra, và bác lắc đầu trước những gì mà tôi nghĩ là ánh mắt nài xin đầy thuyết phục. "Cháu còn quá," bà . "Bác cho cháu nghe khi cháu lớn hơn." Tôi như thể có ích cho dạ dày tôi. "Được rồi," bà , và lấy cái tách từ tủ bát đĩa. Bà rót thìa cà phê vào đó và chế sữa tới miệng tách. Tôi cám ơn bà bằng cách thè lưỡi vào húp, và nhìn lên bắt gặp cái nhìn cảnh cáo của bác tôi. Nhưng đó là bác cau mày với bố Atticus.

Bác chờ cho đến khi Calpurnia vào nhà bếp mới , "Đừng ăn như vậy trước mặt họ."

" làm sao trước mặt ai?" Bố hỏi.

"Giống như vậy trước mặt Calpurnia. Cậu Braxon Underwood khinh thường người da đen ngay trước mặt bà ấy."

"Phải, em chắc Calpurnia biết điều đó. Mọi người ở Maycomb đều biết chuyện đó."

Tôi bắt đầu nhận thấy thay đổi tinh tế ở bố tôi mấy ngày nay, điều đó lộ ra khi ông chuyện với bác Alexandra. Nó là khó chịu khuất sâu bên trong bao giờ lộ ra ngoài. Có vẻ gay gắt mơ hồ trong giọng ông khi ông . "Bất cứ điều gì tại bàn ăn được trước mặt Calpurnia cũng được. Bà ấy biết bà có ý nghĩa thế nào với gia đình này."

"Tôi nghĩ đó là thói quen tốt, Atticus. Nó khích lệ họ. Cậu biết họ chuyện giữa họ với nhau như thế nào mà. Mọi việc xảy ra trong thị trấn này đều lan tới khu da đen trước khi mặt trời lặn."

Bố tôi đặt con dao xuống. "Em biết luật nào họ thể chuyện. Nếu chúng ta đừng gây những chuyện cho họ bàn tán chắc họ im lặng. Sao con uống cà phê của con , Scout?"

Tôi nghịch chiếc muỗng trong ly. "Con nghĩ ông Cunningham là trong những người bạn của chúng ta. Bố vậy với con từ lâu rồi."

"Ông ta vẫn là bạn."

"Nhưng tối hôm qua ông ta muốn hại bố."

Bố Atticus đặt cái đĩa xuống cạnh con dao và đẩy cái đĩa của ông sang bên. "Ông Cunningham về cơ bản là người tốt," ông , "ông ta chỉ có thành kiến giống những người khác trong chúng ta thôi."

Jem . "Đừng đó là thành kiến. Ông ta định giết bố tối hôm qua khi ông ta vừa đến đó."

"Ông ta có thể làm bố bị thương chút ít," bố Atticus thừa nhận, "nhưng con trai, con hiểu con người hơn khi con lớn hơn chút nữa. Dù gì nữa đám đông hung hăng cũng gồm những con người đơn lẻ. Tối qua ông Cunningham chỉ là phần của đám đông hung hăng đó, nhưng ông ta vẫn là con người. Mọi đám đông hung hăng trong mọi thị trấn bé ở miền Nam này luôn luôn gồm những người con biết...... điều đó quá bình thường dễ hiểu, đúng ?"

"Con ," Jem .

"Vậy cần đứa bé tám tuổi để họ bình tĩnh lại, phải ?" Bố Atticus . "Điều đó chứng minh điều gì đó - rằng đám thú hoang vẫn có thể bị ngăn lại được, đơn giản bởi họ vẫn là con người. Hừm, có lẽ chúng ta cần lực lượng cảnh sát gồm toàn trẻ em...... Bọn trẻ các con tối hôm qua khiến Walter Cunningham ở vào hoàn cảnh của bố trong lát. Vậy là đủ rồi."

Ồ, tôi hy vọng Jem hiểu con người hơn chút khi ấy lớn; tôi , "Ngày đầu tiên Walter quay lại trường là ngày cuối cùng của nó," tôi khẳng định.

"Con được đụng tới nó," bố Atticus thẳng thừng. "Bố muốn cả hai đứa mang lòng hận thù về chuyện này, bất chấp chuyện gì xảy ra."

"Cậu thấy đó, phải ," bác Alexandra , "những việc giống vầy tới đâu. Đừng là tôi báo trước với cậu."

Bố Atticus ông chẳng bao giờ như vậy, đẩy ghế ra và đứng lên. "Xin lỗi, em còn cả ngày trước mặt. Jem, bố muốn con hôm nay và Scout đừng xuống thị trấn, làm ơn nghe lời bố ."

Khi bố Atticus vừa rời , Dill nhảy chân sáo từ hành lang vào phòng ăn. "Sáng nay xôn xao khắp thị trấn," cậu ta thông báo, "về chuyện làm thế nào chúng ta đẩy lùi được hàng trăm người bằng tay ..."

Bác Alexandra nhìn cậu ấy chằm chằm ra hiệu im lặng. " có hàng trăm người," bác , "và có ai đẩy lùi bất cứ ai hết. Đó chỉ là hang ổ của những tên Cunningham, say sưa và ồn ào."

"Ồ, bác, Dill chỉ vậy thôi," Jem , ra hiệu cho bọn tôi theo .

"Bữa nay tất cả các cháu ở chơi trong sân," bác khi chúng tôi tiến về hàng hiên trước nhà.

Hôm ấy giống như ngày thứ Bảy. Dòng người từ phía Nam hạt kéo ngang qua nhà chúng tôi cách nhàn nhã nhưng đều đặn.

Ông Dolphus Raymond lảo đảo qua con ngựa thuần chủng của ông ta. " thấy kiểu ông ta ngồi yên thế nào sao," Jem thào. "Làm sao em có thể say xỉn khi chưa tới tám giờ sáng?"

chiếc xe chở toàn các quý bà ngang qua chúng tôi. Họ đội mũ vải và mặc áo tay dài. người đàn ông râu ria đội chiếc mũ len điều khiển xe. Đằng xa có nhóm người theo phái Mennonite, Jem với Dill, "Họ có nút áo." Họ sống sâu trong rừng, gần như chỉ buôn bán với bên kia sông, hiếm khi đến Maycomb. Dill khoái chí, "Mắt của tất cả họ đều xanh," Jem giải thích, "và những người đàn ông này thể cạo râu sau khi cưới vợ. Vợ họ thích họ mơn trớn các bà bằng râu của họ."

Ông X Billups cưỡi lừa ngang qua và vẫy chào chúng tôi. "Ông này ngộ lắm nghe," Jem . "X là tên ông ta, phải viết tắt tên ổng đâu. Có lần ông ta đến tòa án và người ta hỏi tên ông ấy. Ông ta là X Billups. Viên thư ký cầu ông ta đánh vần nó và ông ta X. cầu lần nữa, ông ta X. Họ cứ vậy cho đến khi ông ta viết chữ X lên tờ giấy và đưa ra cho mọi người xem. Họ hỏi vì sao ông ta có tên đó ông ta đó là cách người nhà ông đăng ký cho ông khi ông mới chào đời."

Khi cả hạt ngang qua chúng tôi, Jem kể cho Dill nghe những câu chuyện và quan điểm chung của những nhân vật nổi bật hơn: ông Tensaw Jones ủng hộ luật cấm rượu; Emily Davis lén hít thuốc lá bột; ông Byron Walter chơi được vĩ cầm; ông Jake Slade làm hàm răng giả thứ ba của ông.

xe chở hàng đầy những công nhân mặt mày nghiêm trang khác thường xuất . Khi họ chỉ vào sân nhà Maudie Atkinson, vốn nở rộ những bông hoa mùa hè, chính Maudie bước ra hàng hiên. Có cái gì đó khác lạ ở Maudie - đứng hiên nhà, ở quá xa nên chúng tôi thể thấy nét mặt , nhưng chúng tôi có thể biết được tâm trạng thông qua cách đứng. đứng chống nạnh, vai hơi xuôi xuống, đầu nghoẹo sang bên, cặp kính lấp lánh trong ánh nắng. Tôi biết bày ra nụ cười kinh dị nhất.

Người đánh xe ghìm ngựa chậm lại, và phụ nữ giọng the thé vọng ra, "Kẻ đến trong phù hoa ra trong tăm tối!"

Maudie đáp, "Lòng mừng vui làm hân hoan nét mặt 2"

Tôi đoán những người theo phái rửa chân nghĩ rằng Quỷ sứ trích dẫn Kinh Thánh vì mục đích của , vì người đánh xe thúc bọn lừa tăng tốc. Lý do tại sao họ phản đối cái sân của Maudie là điều bí , điều bí đó càng tăng lên trong đầu tôi bởi vì đối với những ai dành cả ngày ở ngoài trời, thông thạo Kinh Thánh của Maudie ấn tượng.

"Sáng nay có đến tòa án ?" Jem hỏi. Chúng tôi thả bộ sang đó.

"," đáp. "Sáng nay chẳng có việc gì với tòa án cả."

" xuống đó để theo dõi sao?" Dill hỏi.

". Quả là bệnh hoạn, theo dõi kẻ khốn khổ bị xử tội chết. Nhìn tất cả những người kia xem, trông cứ như ngày hội của người La Mã."

"Họ phải xử ta công khai, Maudie," tôi . "Nếu làm vậy là sai."

" biết điều đó," . "Chỉ bởi vì nó công khai, nên việc gì phải , đúng ?"

Stephanie Crawford ngang qua. đội mũ và đeo găng tay. "E, e hèm," . "Nhìn đám người kia kìa - bạn nghĩ là William Jennings Bryan 3 ."

"Chị tính đâu vậy, Stephanie?" Maudie hỏi.

"Tới siêu thị Jitney Jungle."

Maudie cả đời chưa từng thấy Stephanie đến siêu thị Jitney Jungle với cái mũ đầu.

"Phải," Stephanie , "Tôi nghĩ mình có thể ghé mắt vào tòa án, để xem Atticus làm gì đó."

"Tốt hơn là nên cẩn thận kẻo ông ta trao cho chị cái trát hầu tòa."

Chúng tôi cầu Maudie giải thích: Stephanie có vẻ biết quá nhiều về vụ án này nên cũng có thể bị triệu tập để làm chứng.

Chúng tôi dằn lòng đến trưa, khi bố Atticus về nhà dùng bữa trưa và họ dành ra cả buổi sáng để chọn bồi thẩm đoàn. Sau bữa trưa, chúng tôi đến đón Dill và xuống thị trấn.

Đây là ngày hội. Vòng buộc công cộng còn chỗ cho con vật nào nữa, lừa và xe ngựa được buộc vào mọi gốc cây còn chừa ở đó. Quảng trường tòa án đầy các nhóm cắm trại ngồi những tờ báo ăn bánh quy với xi rô và uống sữa nóng rót ra từ những bình trái cây. Vài người gặm thịt gà nguội và những miếng sườn chiên nguội. Vài người khá giả hơn thanh toán thức ăn và Coca-Cola trong những ly soda dạng bầu tròn mua từ tiệm tạp phẩm. Những đứa trẻ có khuôn mặt mũm mĩm vung roi da qua đám đông, và trẻ sơ sinh vục đầu vào vú mẹ.

Ở góc xa quảng trường, những người Da đen ngồi lặng lẽ ngoài nắng, ăn trưa với cá mòi, bánh quy và những hương vị sống động hơn của Nehi Cola. Ông Dolphus Raymond ngồi với họ.

"Jem," Dill , "ông ta uống từ cái bao."

Có vẻ như ông Dolphus Raymond làm thế: hai ống hút màu vàng chạy từ miệng ông vào tuốt sâu bên trong túi giấy nâu.

"Chưa từng thấy ai làm vậy sao?" Dill thào.

"Làm thế nào ông ta đựng cái gì trong đó được vậy?"

Jem cười rúc rích. "Ông ta có chai Coca-Cola đựng đầy rượu mạnh trong đó. Làm vậy để các bà cằn nhằn. Cậu thấy ông ta nhấm nhấp suốt buổi chiều, ông ta ra ngoài lát để nạp đầy chai lại."

"Sao ông ta ngồi với những người da màu vậy?"

"Luôn luôn vậy. Tớ nghĩ là ông ta thích bọn họ hơn thích chúng ta. Ông ta sống mình gần biên giới hạt. Ông ta có bà da màu và những đứa con lai. Nếu thấy chúng tớ chỉ cho cậu."

"Trông ông ta có vẻ nghèo khổ," Dill .

"Ổng đâu có nghèo, ổng sở hữu tất cả đất bên kia sông, với lại ông ta xuất thân từ dòng họ thực lâu đời."

"Sao ông ta lại làm thế?"

"Cái kiểu của ông ta là vậy," Jem . "Họ ông ta bao giờ quên được đám cưới của mình. Ông ta dự trù cưới trong các... con nhà Spencer, tớ nghĩ vậy. Họ chuẩn bị đám cưới linh đình, nhưng có được - sau buổi thử áo, dâu lên lầu và bắn vào đầu mình. Súng săn, ta đạp cò bằng ngón chân."

"Họ có biết lý do ?"

"," Jem . "Chẳng ai biết tại sao trừ ông Dolphus. Họ đó là do ta biết được người phụ nữ da màu của ông, ông ta cho rằng ông ta có thể giữ bà ta mà vẫn cưới được vợ như thường. Từ đó trở ông ta cứ say xỉn. Dù sao ông ta cũng rất tốt với bọn trẻ đó....."

"Jem," tôi hỏi, "trẻ lai là gì?"

"Nửa trắng, nửa màu. Em thấy tụi nó rồi mà, Scout. Em biết thằng tóc đỏ kỳ cục giao hàng cho cửa hàng thực phẩm ? Nó lai trắng đấy. Tụi nó đáng buồn."

"Buồn, nghĩa là sao?"

"Chúng thuộc về bất cứ đâu. Người da màu dung chứa chúng bởi vì chúng lai trắng; người da trắng chấp nhận chúng bởi vì chúng lai da màu, vì vậy chúng chỉ đứng ở giữa, thuộc về đâu cả. Nhưng ông Dolphus, giờ, họ ông đưa hai đứa con ông lên miền Bắc. Ở miền Bắc họ quan tâm đến chúng. Đằng kia là đứa trong bọn tụi nó."

chú nhóc nắm chặt tay người phụ nữ da đen về phía chúng tôi. Với tôi nó giống mọi người da đen khác. Nó có màu da Sôcôla đậm với lỗ mũi to và hàm răng tuyệt đẹp. Thỉnh thoảng nó nhảy chân sáo phấn khởi, và người phụ nữ da đen giật mạnh tay nó để bắt nó dừng lại.

Jem chờ cho đến khi họ ngang chúng tôi. "Đó là trong những đứa trẻ lai," .

"Sao cậu dám chắc?" Dill hỏi. "Tớ thấy nó cũng là da đen thôi."

"Có khi cậu thể phân biệt, trừ khi cậu biết họ là ai. Nhưng nó có nửa dòng máu của Raymond đó."

"Nhưng làm sao dám chắc?" Tôi hỏi.

" với em rồi, Scout, em phải biết chúng là ai."

"Vậy làm sao biết chúng tôi phải là người da đen?"

"Chú Jack Finch chúng ta thực biết. Chú trong chừng mực chú lần ngược được gốc gác dòng họ Finch chúng ta phải, nhưng theo tất cả những gì chú biết có thể chúng ta đến từ Ethiopia 4 trong Cựu Ước."

"Nếu chúng ta đến từ thời Cựu Ước, chuyện quá lâu rồi đáng kể nữa."

" cũng nghĩ vậy," Jem , "nhưng ở đây nếu em từng có giọt máu da đen, điều đó làm em hành đen hoàn toàn. Ê, nhìn kìa...."

dấu hiệu vô hình nào đó khiến những người ăn trưa quảng trường nhỏm dậy và bỏ bừa những tờ báo, giấy bóng kính, và giấy gói. Trẻ em chạy đến bên mẹ, những đứa trẻ được bế lên hông khi đàn ông với những chiếc mũ ố mồ hôi tập họp gia đình họ lại và lùa chúng qua các cửa tòa án. Ở góc xa của quảng trường, những người da đen và ông Dolphus Raymond đứng lên và phủi đít. Có ít phụ nữ và trẻ em trong số họ, điều đó có vẻ xua tan tâm trạng lễ hội. Họ kiên nhẫn chờ đợi tại các cửa phía sau những gia đình da trắng.

"Tụi mình vô ," Dill .

"Tốt hơn là tụi mình chờ cho họ vào hết, bố Atticus có lẽ thích nếu ông thấy tụi mình," Jem .

Tòa án hạt Maycomb gợi nhớ đến Arlington ở khía cạnh: những cột bê tông đỡ mái phía Nam của nó quá bề thế so với trọng lượng bé mà chúng chống đỡ. Những cây cột này là thứ duy nhất còn đứng vững khi tòa án ban đầu bị cháy năm 1856. tòa án khác được xây quanh chúng. hơn là, được xây bất chấp chúng. Nhưng đối với mặt phía Nam, tòa án hạt Maycomb mang dáng dấp thời đầu Victoria, bày ra khung cảnh hài hòa khi nhìn từ phía Bắc. Tuy nhiên, nhìn từ góc cạnh khác, những cây cột kiểu Hy Lạp được phục hồi này trong trái mắt với chiếc tháp đồng hồ khổng lồ thế kỷ mười chín chứa công cụ gỉ sét đáng tin cậy, hình ảnh cho thấy dân tộc nhất quyết bảo tồn mọi mảnh vụn vật chất của quá khứ.

đến được phòng xử án tầng hai, người ta phải qua nhiều phòng kín mít khác nhau dành cho các công chức trong hạt: người thẩm định thuế, nhân viên thuế, thứ ký hạt, cố vấn pháp luật, thư ký lưu động, thẩm phán tòa án xử các vụ liên quan đến di chúc sống trong những ô tối mờ mát lạnh bốc mùi những tập hồ sơ mục nát trộn lẫn với mùi vị xi măng ẩm thấp cũ kỹ và mùi những tiểu ngai ngái. Ban ngày cũng phải bật đèn, luôn luôn có lớp bụi phủ lên ván sàn thô ráp. Người trong các phòng này là những sinh vật thuộc môi trường của họ: những người thó với khuôn mặt xám xịt, có vẻ như họ bị nắng gió chạm đến.

Chúng tôi biết bên trong rất đông, nhưng chúng tôi ngờ được khối người đặc nghẹt ở hành lang tầng . Tôi bị tách khỏi Jem và Dill, nhưng được đến bức tường cạnh cầu thang, biết rằng sau cùng Jem cũng đến tìm tôi. Tôi thấy mình lọt giữa câu lạc bộ Idlers 5, và cố sao để mình càng ít bị chú ý càng tốt. Đây là nhóm các ông già, mặc quần kaki có dây đeo qua vai, áo sơ mi trắng, họ sống cả đời chẳng làm gì và trải qua những tháng ngày tàn tạ bằng việc ngồi những băng ghế bằng gỗ thông dưới bóng các cây sồi ở quảng trường. Là những người chỉ thích phê bình những công việc của tòa án, bố Atticus họ rành luật pháp như chánh án Tối cao pháp viện, qua nhiều năm dài quan sát. Bình thường, chỉ có họ là khán giả của tòa án, và hôm nay họ có vẻ bực tức vì bị gián đoạn thói quen thoải mái của mình. Cuộc chuyện là về bố tôi.

"... nghĩ ông ta biết mình làm gì," người .

"Ô-ô, , tôi thế," người khác . "Atticus Finch là người đọc kỹ, người đọc rất kỹ."

"Ông ta đọc nhiều, và ông ta chỉ làm có vậy." Cả câu lạc bộ cười khúc khích.

"Bây giờ để tôi với ông chuyện, Billy," người thứ ba , " biết tòa án chỉ định ông ta biện hộ cho tên da đen đó."

"Phải, nhưng Atticus quyết biện hộ cho . Đó là điều tôi ưa."

Đây là tin tức, tin tức soi rọi ánh sáng khác vào mọi việc: bố Atticus phải làm vậy, dù ông muốn hay . Tôi nghĩ kỳ lạ ông bất cứ điều gì với chúng tôi về chuyện này - chúng tôi có thể sử dụng nó nhiều lần để biện hộ cho ông và cho cả chúng tôi. Ông phải làm việc này, đó là lý do tại sao ông làm việc này, với ít xung đột hơn và ít lộn xộn hơn. Nhưng điều đó có giải thích thái độ của cả thị trấn này ? Tòa án chỉ định bố Atticus biện hộ cho ta. Bố Atticus quyết bảo vệ ta. Đó là lý do tại sao họ thích. Chuyện này rối trí.

Những người da đen, sau khi chờ cho những người da trắng lên lầu, mới bước vào. "Khoan nào, chờ chút," thành viên của câu lạc bộ , lấy cây gậy của ông chặn lại. "Khoan cho họ lên lầu lát."

Cả câu lạc bộ lụm cụm kéo nhau leo lên và gặp phải Jem và Dill tìm tôi. Hai đứa chen qua đám đông và Jem gọi, "Scout, lên đây, chẳng còn chỗ ngồi đâu. Tụi mình phải đứng thôi."

"Nhìn kìa, ồ," cách bực bội, khi những người da đen tràn lên lầu, những ông già trước họ hẳn chiếm hết chỗ đứng. Chúng tôi thiếu may mắn và đó là do lỗi tại tôi, Jem trách tôi. Chúng tôi đứng khổ sở ở cạnh tường.

"Tụi cháu vô được hả?"

Mục sư Sykes nhìn xuống bọn tôi, chiếc mũ đen cầm tay.

"Chào mục sư," Jem . " được ạ, tại Scout đấy."

"Để xem chúng tôi có thể làm được gì nào."

Mục sư Sykes thận trọng lách mình lên lầu. Vài phút sau ông quay lại. "Dưới nhà còn chỗ. Bọn cháu có chịu ra chỗ ban công với ta ?"

"Hay quá," Jem . Mừng , bọn tôi chạy trước mục sư Sykes để vào bên trong tòa. Ở đó chúng tôi leo lên cầu thang có mái che và chờ ở cửa. Mục sư Sykes thở phì phò đằng sau chúng tôi, và dẫn chúng tôi nhàng lách qua những người da đen ở ban công. Bốn người da đen đứng lên và nhường cho chúng tôi ngồi ở hàng ghế đầu.

Ban công dành cho người da màu chạy dọc ba bức tường của tòa án giống hành lang ở tầng hai và từ đó chúng tôi có thể thấy mọi thứ.

Bồi thẩm đoàn ngồi bên trái, dưới những cửa sổ dài. Gầy và da rám nắng, tất cả bọn họ đều có vẻ là nông dân, nhưng điều này là tự nhiên: dân thị trấn hiếm khi tham gia làm bồi thẩm đoàn, họ hoặc bị bệnh hoặc được miễn. hoặc hai người trong bồi thẩm đoàn trông hơi giống những người nhà Cunningham ăn mặc tươm tất. Lúc này họ ngồi thẳng và chăm chú.

Luật sư tòa lưu động và người khác, bố Atticus và Tom Robinson ngồi tại những chiếc bàn quay lưng về phía chúng tôi. Có cuốn sách nâu và vài tờ bìa vàng bàn của viên luât sư; bàn của bố Atticus trống trơn.

Ngay bên trong hàng rào chia tách cử tọa với tòa, nhân chứng ngồi những chiếc ghế lót nệm da bò. Lưng họ quay về phía chúng tôi.

Quan tòa Taylor ngồi ghế chủ tọa, trông giống con cá mập già ngái ngủ, con cá hoa tiêu của ông ta ghi chép lẹ làng phía dưới ngay trước mặt ông ta. Quan tòa Taylor trông giống hầu hết các quan tòa tôi từng gặp: hòa nhã, tóc bạc, mặt hơi đỏ, ông ta là người điều hành tòa án với phong cách buông tuồng đáng ngại - đôi khi ông gác chân lên, ông thường cậy móng tay bằng con dao bỏ túi. Trong những buổi thẩm vấn kéo dài, đặc biệt là sau bữa ăn, ông tạo ấn tượng bằng ông ngủ gật, ấn tượng tan biến mãi mãi khi có lần luật sư cố ý đẩy chồng sách xuống sàn nhà trong nỗ lực tuyệt vọng nhằm đánh thức ông dậy. mở mắt, quan tòa Taylor lầm bầm, "Ông Whitley, làm chuyện đó lần nữa là nó khiến ông mất trăm đô đó."

Ông là người học ngành luật, và dù có vẻ nhận công việc của mình cách hờ hững, nhưng thực tế ông ta nắm vững tất cả mọi thủ tục tồn tại trước ông. Chỉ lần duy nhất người ta thấy quan tòa Taylor lâm vào hoàn cảnh bế tắc trong phiên tòa công khai,và những người nhà Cunningham khiến ông bó tay. Old Sarum, khu vực quen thuộc của họ, có hai dòng họ riêng rẽ và tách biệt sinh sống từ đầu, nhưng may lại mang cùng tên. Người họ Cunningham cưới họ Coningham cho đến khi việc viết chính tả tên này chỉ mang tính lý thuyết - lý thuyết cho đến khi người họ Cunningham tranh chấp quyền sở hữu đất đai với người họ Coningham và dẫn đến thưa kiện. Trong suốt cuộc tranh luận về chữ viết này, Jeems Cunningham khai rằng mẹ ông ta viết là Cunningham các bằng khoán và các thứ, nhưng bà thực là Coningham, bà là người viết chính tả trôi chảy, người ít đọc, và đôi khi có thói quen nhìn xa xăm khi bà ngồi hành lang trước nhà vào buổi tối. Sau chín giờ lắng nghe những thói quen kỳ dị của các cư dân Old Sarum, quan tòa Taylor ném vụ án này khỏi tòa án. Khi được hỏi dựa vào lý do gì, quan tòa Taylor đáp, "thông đồng chia án phí" và tuyên bố ông hy vọng ở Chúa những người kiện tụng được hài lòng vì mỗi người đều được ăn công khai trước công chúng. Họ hài lòng. Đó là tất cả những gì họ muốn.

Quan tòa Taylor có thói quen thú vị. Ông cho phép hút thuốc trong phòng xử của ông nhưng bản thân ông : đôi khi nếu may mắn, người ta có đặc ân thấy ông đặt điếu xì gà khô dài lên miệng, và nhai nó từ từ. Dần dần điếu xì gà đó biến mất, để vài giờ sau tái xuất thành mớ lầy nhầy dẹp lép, tinh chất của nó bị rút ra và trộn lẫn với dịch vị của quan tòa Taylor. Có lần tôi hỏi bố Atticus làm sao bà Taylor chịu hôn ông ta cho nổi, nhưng bố Atticus họ hôn nhau nhiều.

Bục nhân chứng nằm ở bên phải của quan tòa Taylor, và khi chúng tôi an vị ông Heck Tate đứng đó.

--------------------------------

1. Chỉ huy binh đoàn miền Tây của phe miền Nam trong Nội chiến, Bragg có binh nghiệp lẫy lừng lắm và binh đoàn của ông cuối cùng đại bại.

2. Câu trước của người ngồi xe là tục ngữ, câu sau của Maudie trích từ sách Châm ngôn (Cựu ước)

3. William Jennings Bryan (1860-1925): luật sư, chính khách (từng ra tranh cử tổng thống ba lần) và là nhà hùng biện nổi tiếng. Diễn văn của ông thu hút rất đông người, nhất là ở miền Nam.

4. Trong thời Cựu Ước, Ethiopia là Vương quốc ở Đông Bắc châu Phi. Ngày nay, nó là nước ở Đông Phi.

5. Nghĩa là những kẻ ở .