CHƯƠNG 8
Vì các lý do mà những nhà tiên tri kinh nghiệm nhất ở hạt Maycomb cũng thể hiểu được, năm ấy mùa thu chuyển sang mùa đông. Chúng tôi có hai tuần lạnh nhất kể từ năm 1885, bố Atticus kể ông Avery Đá Rosetta 1 có viết rằng khi trẻ con vâng lời cha mẹ chúng, hút thuốc lá và đánh lộn, các mùa thay đổi: Jem và tôi bị nặng bởi cái tội góp phần vào những sai lệch bất thường của thiên nhiên, do đó gây bất hạnh cho hàng xóm của chúng tôi và bực bội cho bản thân chúng tôi.

Bà Radley già chết vào mùa đông năm đó, nhưng cái chết của bà chẳng gây được mấy xôn xao... hàng xóm hiếm khi thấy bà, trừ lúc bà ra tưới cây chuối hoa của bà. Jem và tôi cho rằng cuối cùng Bob giết bà, nhưng khi bố Atticus từ nhà Radley trở về, ông bà chết vì những nguyên nhân tự nhiên, trước thất vọng của chúng tôi.

"Hỏi bố ," Jem thầm.

" hỏi , lớn nhất mà."

"Đó là lý do mày phải hỏi bố."

"Bố Atticus," tôi hỏi, "bố có gặp ông Arthur ạ?"

Bố Atticus nghiêm nghị nhìn tôi qua tờ báo, "Bố thấy."

Jem cản cho chúng tôi hỏi thêm nữa. bố Atticus vẫn còn dễ sốc về chúng tôi và nhà Radley, và có dò hỏi gì thêm cũng ổn. Jem có ý rằng bố Atticus nghĩ những hành động của chúng tôi vào đêm mùa hè ấy đơn thuần chỉ dừng lại ở chỗ chơi phé cởi đồ. Jem có cơ sở vững chắc cho những ý tưởng của , đó chỉ là linh cảm bất chợt.

Sáng hôm sau tôi thức dậy, nhìn ra cửa sổ và gần như chết điếng vì sợ hãi. Tiếng rú của tôi khiến bố Atticus cạo râu trong phòng tắm phải chạy ra.

"Tận thế rồi, bố Atticus! Làm ơn làm cái gì ....!" Tôi lôi ông đến cửa sổ và chỉ.

"Ôi, phải đâu," ông . "Tuyết rơi đấy mà."

Jem hỏi bố Atticus liệu nó rơi hoài sao. Jem cũng chưa từng thấy tuyết nhưng mà biết nó là gì. Bố Atticus ông biết gì hơn Jem về tuyết. "Nhưng bố nghĩ nếu trời ẩm ướt thế này, nó chuyển thành mưa."

Điện thoại reo và bố Atticus rời bàn ăn đến nghe. "Đó là Eula May," bố khi quay lại. "Bố trích nguyên văn nhé.... Vì hạt Maycomb có tuyết rơi từ năm 1885, nên hôm nay nghỉ học."

Eula May là người trực tổng đài điện thoại hàng đầu của Maycomb. được giao việc phổ biến những thông báo công, thư mời đám cưới, phát còi báo cháy, và cho những chỉ dẫn sơ cứu khi bác sỹ Reynolds vắng.

Cuối cùng bố Atticus cầu chúng tôi trật tự lại và bắt chúng tôi nhìn vào đĩa thức ăn của mình thay vì ra ngoài cửa sổ, Jem hỏi, "Đắp người tuyết như thế nào, hả bồ?"

"Bố chưa từng biết," bố Atticus , "Bố muốn tụi con thất vọng, nhưng bố e rằng có đủ tuyết để làm quả cầu tuyết nữa kìa."

Calpurnia bước vào nhà và bà nghĩ trời như vậy hoài. Khi chúng tôi chạy ra sân sau, nó phủ lớp tuyết mềm mỏng.

"Tụi mình nên lòng vòng tuyết," Jem . "Coi kìa, mỗi bước chân của mày lại làm phí phạm hết cả."

Tôi nhìn lại những dấu chân sũng nước của mình. Jem rằng nếu chờ cho đến khi tuyết rơi nhiều hơn chúng tôi có thể vun nó lại để làm thành người tuyết. Tôi lè lưỡi ra liếm bông tuyết. Nó bỏng rát.

"Jem, nó nóng!"

"Nó nóng, nó quá lạnh đến độ đốt cháy. Đừng ăn nó nữa, Scout. Mày lãng phí nó. Để nó rơi xuống."

"Nhưng em muốn giẫm lên nó."

"Tao biết, mình có thể tuyết ở sân nhà Maudie."

Jem phóng qua sân trước, tôi bước theo dấu chân . Khi chúng tôi đến vỉa hè trước nhà Maudie, ông Avery đến bên chúng tôi. Ông có khuôn mặt đỏ lựng và cái bụng to dưới thắt lưng.

"Thấy tụi bay làm gì chưa?" Ông . "Tuyết rơi ở hạt Maycomb từ sau vụ Appomattox 2. Chính mấy đứa trẻ hư như tụi bay làm các mùa thay đổi ráo."

Tôi tự hỏi liệu ông Avery có biết vào mùa hè rồi chúng tôi chăm chú háo hức chờ đợi như thế nào để thấy ông lặp lại màn trình diễn của mình và ngẫm nghĩ rằng nếu đây là phần thưởng của chúng tôi, cần phải điều gì đó để đền tội. Tôi ngạc nhiên chuyện ông Avery tập hợp những thống kê khí tượng của ông ở đâu: chúng xuất phát thẳng từ Đá Rosetta.

"Jem Finch, cháu đó Jem Finch!"

" Maudie gọi kìa, Jem."

"Mấy đứa cứ ở ngay giữa sân . Ngay gần hàng hiên có cây thạch thung dung bị vùi dưới tuyết. Đừng giẫm lên nó!"

"Dạ," Jem gọi to. "Nó đẹp lắm hả Maudie?"

"Đẹp khỉ mốc! Nếu tối nay đóng băng nó làm chết mấy cây đỗ quyên của !"

Chiếc mũ cũ kỹ của Maudie láp lánh những tinh thể tuyết. cúi xuống đám cây bụi , chụp chúng trong những bao vải. Jem hỏi làm vậy để làm gì.

"Giữ cho chúng ấm," .

"Làm sao hoa giữ ấm được? Nó đâu có máu lưu thông."

" trả lời được câu hỏi này, Jem Finch. Tất cả những gì biết là nếu tối nay trời đóng băng những cây này đóng băng, vì vậy che chúng lại. chưa?"

"Dạ, Maudie này?"

"Gì nữa, quý ông?"

"Scout và cháu có thể vay ít tuyết của ?"

"Lạy Chúa, cứ lấy hết ! có cái giỏ cũ dưới gầm sàn, hốt hết nó vô ." Maudie nheo mắt. "Jem Finch, cháu làm gì với tuyết của ?"

"Rồi thấy," Jem , và tụi tôi cật lực chuyển tuyết từ sân nhà Maudie sang sân nhà tôi, hoạt động ướt nhẹp.

"Mình làm gì, Jem?" Tôi hỏi.

"Rồi mày thấy," . "Bây giờ cầm cái giỏ và hốt hết tuyết mà mày gom được từ sân sau ra sân trước. ngược theo dấu chân cũ nghe," cẩn thận dặn thêm.

"Mình có em bé tuyết hả, Jem?"

", người tuyết thực thụ. Phải làm cật lực đó, nào ."

Jem chạy ra sân sau, lấy cây cuốc làm vườn và bắt đầu đào nhanh đằng sau đống gỗ, để những con giun bắt được sang bên. vào nhà, trở ra với cái giỏ mây đựng quần áo chờ giặt, đổ đầy đất vào và bưng nó ra sân trước.

Khi chúng tôi có được năm giỏ đất và hai giỏ tuyết, Jem vậy là sẵn sàng để bắt tay vào làm.

" nghĩ đây là mớ lộn xộn hả?" Tôi hỏi.

"Bây giờ trông lộn xộn, nhưng lát nữa đâu," .

Jem ôm đống đất, đắp vào ụ rồi thêm tiếp ôm đất nữa, và ôm nữa cho đến khi tạo xong bức tượng bán thân.

"Jem, em chưa từng nghe có người tuyết da đen bao giờ," tôi .

"Nó đen lâu đâu," càu nhàu.

Jem kiếm vài cành hồ đào ở sân sau, bện chúng lại, rồi uốn chúng thành những khung xương để phủ đất lên.

"Nó trông giống Stephanie Crawford với hai tay chống nạnh," tôi . "Mập ở giữa và hai cánh tay khẳng khiu."

"Tao làm cho chúng to hơn." Jem té nước lên pho tượng bùn rồi đắp thêm đất. nhìn nó ngẫm nghĩ hồi, rồi đắp cái bụng to bên dưới thắt lưng của người tuyết. Jem nhìn tôi, mắt nhấp nháy, "Ông Avery hơi có hình dạng người tuyết, đúng ?"

Jem vốc lên mớ tuyết và bắt đầu trét lên nó. chỉ cho phép tôi phủ sau lưng, dành những phần phơi ra trước cho . Dần dần ông Avery hóa thành trắng.

Dùng những mẩu gỗ làm mắt, mũi, miệng và nút áo, Jem thành công trong việc tạo ông Avery trông dữ dằn. thanh củi nữa làm hoàn tất bức tranh. Jem bước lui và ngắm công trình sáng tạo của .

"Nó cũng dễ thương, hé Jem," tôi . "Coi gần giống như nó chuyện với ."

" vậy đó, phải ?" bẽn lẽn .

Chúng tôi đợi được tới lúc bố Atticus về dùng bữa trưa, mà gọi điện và chúng tôi có ngạc nhiên cho ông. Ông có vẻ ngạc nhiên thiệt khi thấy hầu hết tuyết ở sân sau được chuyển ra sân trước, nhưng ông chúng tôi làm công việc tuyệt vời. "Bố biết tụi con làm nó như thế nào," ông với Jem, "nhưng từ giờ trở bố còn lo con trở nên như thế nào nữa, con trai, con luôn luôn có ý tưởng."

Tai Jem đỏ lựng trước lời khen của bố Atticus, nhưng nhìn cách ái ngại khi thấy bố Atticus bước lui lại. Bố Atticus nhìn người tuyết hồi. Ông nhe răng cười, rồi cười to. "Con trai, bố thể trước con trở thành gì.... kỹ sư, luật sư, hoặc họa sỹ vẽ chân dung. Nhưng con phạm tội gần như phỉ báng tại đây trong sân trước. Chúng ta phải cải trang thằng cha này."

Bố Atticus đề nghị rằng Jem gọt bớt phía trước của tạo vật của chút, thay cây chổi cho cây củi, và gắn cái tạp dề lên nó.

Jem giải thích rằng nếu làm vậy, người tuyết trở nên bẩn thỉu và còn là người tuyết nữa.

"Bố quan tâm những gì con làm, miễn là con làm điều gì đó," bố Atticus . "Con thể cứ chăm chăm làm những bức hí họa về các hàng xóm."

" phải là mô tả tính cách," Jem . "Nó chỉ trông giống ông ấy thôi."

"Ông Avery có thể nghĩ thế."

"Con biết làm gì rồi!" Jem . phóng ra đường, biến vào sân sau của Maudie và trở về đầy hoan hỉ. chụp cái mũ của lên đầu người tuyết và nhét cái kéo tỉa hàng rào của vào chỗ khuỳnh ra ở cánh tay của nó. Bố Atticus như vậy có vẻ được.

Maudie mở cửa trước và bước ra hàng hiên. nhìn sang chúng tôi. Bất ngờ cười nhăn răng. "Jem Finch," gọi. "Quỷ sứ, mang mũ trả cho , ông tướng!"

Jem nhìn bố Atticus, đứng lắc đầu. " ấy chỉ làm nhặng xị lên thôi," ông . " ấy thực bị ấn tượng với .... công trình của con."

Bố Atticus bước qua lề đường nhà Maudie, ở đó hai người sôi nổi chuyện trò, đoạn duy nhất tôi nghe được là "... dựng nhân vật thiệt là lường tịnh 3" trong sân đó! Atticus dạy dỗ bọn gì hết trơn!"

Đến chiều tuyết ngừng rơi, nhiệt độ xuống thấp, và khi đêm xuống những dự đoán tàn khốc của ông Avery thành thực: Calpurnia giữ cho mọi lò sưởi trong nhà cháy rực, nhưng chúng tôi vẫn lạnh. Khi bố Atticus về nhà tối đó ông bảo chúng tôi phải ở suốt trong nhà thôi, và hỏi Calpurnia bà có muốn ở lại với chúng tôi đêm nay . Calpurnia nhìn lên trần nhà cao và những cửa sổ dài rồi bà nghĩ bà ấm hơn nếu được ở nhà của bà. Bố Atticus lái xe đưa bà về.

Trước khi tôi ngủ bố Atticus cho thêm than vào lò sưởi trong phòng tôi. Ông nhiệt kế chỉ mười sáu, đó là đêm lạnh nhất mà ông từng biết, và rằng người tuyết của chúng tôi bên ngoài đông cứng.

Nhiều phút sau, như thể có ai lay tôi thức dậy. Áo choàng của bố Atticus đắp ngang người tôi. "Trời sáng rồi à?"

"Bé con, dậy ."

Bố Atticus cầm áo choàng tắm và áo khoác của tôi. "Mặc áo choàng vào trước," ông .

Jem đứng cạnh bố Atticus, loạng choạng và rối bù. giữ chặt áo khoác sát cổ, tay kia nhét kín trong túi. có vẻ béo lên cách kỳ cục.

"Nhanh lên, cục cưng," bố Atticus . "Giày vớ của con đây."

Đờ đẫn, tôi mang chúng vào. "Trời sáng rồi hả?"

", mới hơn giờ thôi. Nhanh lên."

Cuối cùng tôi nhận ra có điều gì đó ổn. "Chuyện gì vậy?"

Đến lúc đó ông cần gì nữa. Giống như bọn chim biết phải bay đâu khi trời mưa, tôi cũng biết khu phố tôi có biến cố. Nhưng thanh giống tiếng lụa phất loạch xoạch và tiếng chân chạy gấp khiến tôi chìm vào nỗi sợ hãi vô vọng.

"Ở nhà ai vậy?"

"Nhà Maudie, cục cưng," bố Atticus nhàng .

Tại cửa trước, chúng tôi thấy lửa phun ra từ những cửa sổ phòng ăn của Maudie. Như thể để khẳng định những gì chúng tôi thấy, còi cứu hỏa của thị trấn rú hết cỡ và cứ ở mức độ đó, cứ rú lên.

"Nó cháy rồi, phải ?" Jem rên rỉ.

"Bố e là thế," bố Atticus . "Giờ nghe đây, hai đứa. xuống kia đứng trước nhà Radley. Tránh đường, tụi con hiểu ? Nhìn xem gió thổi hướng nào?"

"Ồ," Jem . "Bộ mình phải dọn đồ đạc ra sao?"

"Chưa đâu, con trai. Làm như bố bảo. Giờ chạy . Chăm sóc Scout, nghe ? Đừng rời mắt khỏi nó."

Với cái đẩy bố Atticus lùa chúng tôi về phía cổng trước nhà Radley. Chúng tôi đứng nhìn con đường đầy người và xe trong khi lửa lặng lẽ nuốt chửng ngôi nhà Maudie. "Sao họ nhanh lên, sao họ nhanh lên..." Jem lầm bầm.

Chúng tôi thấy lý do. Chiếc xe cứu hỏa cũ, chết máy vì trời lạnh, được đám đàn ông đẩy từ thị trấn về. Khi những người đàn ông gắn vòi nước vào họng cột nước cứu hỏa, vòi nước bung ra và nước phun lên, rơi lách tách vỉa hè.

"Ô, Chúa ơi, Jem..."

Jem vòng tay ôm tôi. "Suỵt, Scout," . "Chưa đến lúc lo. Tao cho mày biết khi nào phải lo."

Những người đàn ông Maycomb, mặc quần áo trong hoặc ngoài, dài hoặc ngắn đủ cấp độ, khuân đồ đạc trong nhà Maudie sang khu sân ở bên kia đường. Tôi thấy bố Atticus khiêng chiếc ghế xích đu bằng gỗ sồi nặng của Maudie, và nghĩ ông nhạy cảm khi cứu món đồ mà Maudie quý nhất.

Thỉnh thoảng chúng tôi nghe tiếng la. Rồi khuôn mặt ông Avery xuất cửa sổ tầng . Ông đẩy tấm nệm ra ngoài cửa sổ và ném đồ đạc xuống cho đến khi mọi người la to, "Xuống , Dick! Cầu thang cháy! Ra đây, ông Avery!"

Ông Avery bắt đầu trèo ra cửa sổ.

"Scout, ông ấy bị kẹt..." Jem thở hổn hển. "Ôi Chúa..."

Ông Avery bị kẹt cứng. Tôi vùi đầu vào cánh tay Jem và dám nhìn nữa cho đến khi Jem la to, "Ông ấy ra được rồi, Scout! Ông ấy ổn rồi!"

Tôi nhìn lên thấy ông Avery băng qua hàng hiên gác. Ông thả chân qua lan can và tuột xuống theo cây cột. Ông té, hét lên và rơi xuống bụi cây của Maudie.

Bất ngờ tôi nhận thấy những người đàn ông lùi xa khỏi nhà Maudie và di chuyển dọc con đường về phía chúng tôi. Họ mang vác đồ đạc nữa. Lửa đến tầng hai và lan lên mái: các khung cửa sổ đen kịt nổi bật với khối màu cam sống động ở giữa.

"Jem, trông nó như quả bí ngô..."

"Scout, nhìn kìa!"

Khói cuộn phía nhà tôi và nhà Rachel như sương mù bờ sông, và người ta kéo vòi nước về phía chúng. Đằng sau chúng tôi, xe cứu hỏa từ Abbottsville hú còi rẽ khúc quanh và dừng lại trước nhà chúng tôi.

"Cuốn sách đó..." Tôi .

"Cái gì?" Jem hỏi.

"Cuốn Tom Swift đó, nó phải của em, mà của Dill....."

"Đừng lo, Scout, chưa đến lúc phải lo," Jem . chỉ. "Nhìn đằng kia kìa."

Trong nhóm hàng xóm, bố Atticus đứng hai tay thọc vào túi áo khoác. Có vẻ như ông theo dõi trận bóng đá. Maudie bên cạnh ông.

"Thấy chưa, bố đâu có lo,"Jem .

"Sao bố leo lên nóc nhà?"

"Bố già rồi, bố té hãy cổ."

" nghĩ tụi mình có nên kêu bố mang đồ đạc của mình ra ?"

"Đừng quấy rầy, bố biết khi nào đến lúc mà," Jem .

Xe cứu hỏa Abbottsville bắt đầu bơm nước lên nhà chúng tôi.; người đàn ông mái chỉ những chỗ cần phun nước nhất. Tôi nhìn pho tượng Thiệt Là Lường Tịnh của chúng tôi ngả đen và dần dần sụm xuống; cái mũ của Maudie nằm yên đống tàn tích. Tôi thấy cái kéo tỉa hàng rào của . Trong cái nóng giữa ngôi nhà của chúng tôi, nhà của Maudie và nhà của Rachel, những người đàn ông cởi áo khoác và áo choàng tắm từ lâu. Họ chỉ mặc áo ngủ và áo sơ mi ngủ bỏ trong quần mà làm việc, nhưng tôi ý thức rằng tôi dần dần tê cóng ở nơi tôi đứng. Jem cố giữ cho tôi ấm, nhưng đôi tay đủ. Tôi gỡ tay ra và ôm lấy vai mình. Nhảy nhót chút, tôi có lại cảm giác ở dưới chân.

xe cứu hỏa khác xuất và dừng trước nhà Stephanie Crawford. có họng nước cho vòi nữa, và những người đàn ông cố xối ướt nhà bằng những bình chữa cháy cầm tay.

Mái tôn nhà Maudie che bớt lửa. Kêu rầm tiếng, ngôi nhà sụp đổ; lửa tràn khắp nơi, tiếp theo là cơn mưa mền từ những người các mái nhà kế cận, dập tắt các tia lửa và những khúc gỗ cháy.

Trời rạng trước khi những người đàn ông bỏ , ban đầu từng người , rồi từng nhóm. Họ đẩy xe cứu hỏa Maycomb trở lại thị trấn, xe Abbottsville rút lui, chiếc thứ ba vẫn còn ở đó. Hôm sau chúng tôi nhận ra nó đến từ Clarks Ferry, cách đây sáu mươi dặm.

Jem với tôi băng qua đường. Maudie nhìn chằm chằm cái hố đen bốc khói trong sân nhà , và bố Atticus lắc đầu để cho chúng tôi hiểu rằng muốn chuyện. Ông dẫn chúng tôi về nhà, ôm vai chúng tôi băng qua con đường đầy tuyết. Ông lúc này Maudie ở tạm nhà Stephanie.

"Có ai muốn uống sôcôla nóng ?" Ông hỏi. Tôi rùng mình khi bố Atticus nhóm lửa lò trong bếp.

Khi uống ca cao tôi thấy bố Atticus nhìn tôi, lúc đầu với vẻ tò mò, rồi sau với vẻ nghiêm khắc. "Bố nhớ bố biểu con với Jem đứng ở chỗ bố chỉ," ông .

" tụi con làm vậy mà. Tụi con đứng ở..."

"Vậy cái mềm đó của ai?"

"Mền nào?"

"Phải, thưa quý , cái mền. Nó phải của nhà mình."

Tôi nhìn xuống và thấy mình quấn cái mền len nâu quanh vai, theo kiểu phụ nữ da đỏ.

"Bố Atticus, con biết... con..."

Tôi quay sang Jem tìm câu trả lời, nhưng Jem thậm chí còn bối rối hơn tôi. biết làm sao nó ở đó, tụi con làm đúng những gì bố Atticus bảo, tụi con đứng ngay cổng nhà Radley cách xa mọi người, tụi con xê dịch tấc... Jem ngừng lại.

"Ông Nathan có mặt chỗ lửa cháy," lúng búng, "con thấy ông ấy, con thấy ông ấy, ông ấy giật mạnh tấm nệm đó... Bố Atticus, con thề..."

" sao, con trai." Bố Atticus cười từ tốn. "Có vẻ như mọi người dân Maycomb đều ra ngoài tối nay, theo cách này hay cách khác. Jem, có số giấy gói đồ trong phòng đựng chén bát, bố nghĩ vậy. lấy ra đây rồi mình ..."

"Bố Atticus, !"

Jem có vẻ mất bình tĩnh. bắt đầu tuôn ra những bí mật của chúng tôi ở mọi nơi, hoàn toàn quan tâm đến an toàn của tôi nếu muốn đến an toàn của chính , chừa thứ gì cả, lỗ hốc, cái quần và mọi thứ.

".... Ông Nathan trét xi măng vào cây đó, bố Atticus, và ông ta làm vậy để ngăn cho tụi con tìm thấy các thứ.... Ông ta điên, con cho là vậy, như người ta đồn, nhưng bố, con thề trước Chúa là ông ta chưa hề làm hại tụi con, ông ta hề làm đau tụi con nữa kìa, ông ta có thể cắt cổ con từ tai này sang tai kia nhưng thay vào đó ông ta vá quần cho con... Ông ta chưa hề làm gì tụi con hết, bố Atticus...."

Bố Atticus , "Ồ, con trai," quá dịu dàng đến độ tôi thấy hết sức phấn khởi. ràng là bố chú ý lời nào Jem , vì bố chỉ là, "Con đúng. Chúng ta nên giữ kín chuyện này với cái mền cho mình. ngày nào đó có lẽ Scout có thể cảm ơn ông ta vì đắp cho nó."

"Cám ơn ai?" Tôi hỏi.

"Boo Radley. Tụi con lo nhìn đám cháy mà nhận ra khi ông ra choàng cái mền lên vai con."

Bao tử tôi tan thành nước và tôi suýt mửa nó ra khi Jem giơ cái mền ra và bò về phía tôi. "Ông ta lẻn ra khỏi nhà... vòng qua... lặng lẽ, và như vậy nè!"

Bố khô khan, "Đừng lấy chuyện này làm vinh quang, Jeremy."

Jem nhíu mày, "Con gây bất cứ chuyện gì cho ông ta," nhưng tôi nhìn thấy tia lửa mạo hiểm mới mẻ trong mắt . "Thử nghĩ coi Scout," , "chỉ cần mày quay lại, mày thấy ông ta."

Calpurnia đánh thức chúng tôi lúc chưa. Bố Atticus chúng tôi cần đến trường hôm đó, chúng tôi chẳng học được gì sau khi thiếu ngủ. Calpurnia chúng tôi phải lo dọn dẹp lau chùi sân trước.

Cái mũ của Maudie nằm trong lớp băng mỏng, giống như con ruồi trong hổ phách, và chúng tôi phải đào xuống đất để tìm lại cây kéo tỉa hàng rào của . Chúng tôi tìm thấy ở sân sau, nhìn chằm chằm vào những cây đỗ quyên cháy sém lạnh giá của .

"Tụi cháu mang trả mấy thứ của , Maudie," Jem . "Tụi cháu hết sức lấy làm tiếc."

Maudie nhìn quanh, và bóng nụ cười quen thuộc phớt qua mặt . " luôn muốn có ngôi nhà hơn, Jem Finch à. Để có thêm sân. Nghĩ coi, bây giờ có thêm đất cho mấy cây đỗ quyên của !"

" đau lòng sao, Maudie?" Tôi hỏi, đầy ngạc nhiên. Bố Atticus gia tài của chỉ có ngôi nhà.

"Đau lòng hả, bé con? Ôi, ghét cái chuồng bò cũ đó. nghĩ đến việc đốt rụi nó cả trăm lần, chỉ sợ họ đưa vào viện tâm thần."

"Nhưng..."

"Nhưng đừng lo cho , Jean Louise Finch. Có nhiều cách để làm chuyện này chuyện nó mà cháu biết. Sao , xây cho ngôi nhà và kiếm vài người thuê phòng và ... ôi, có cái sân đẹp nhất Alabama. Nhà Bellingrath 4 trông hết sức tầm thường khi bắt đầu khu vườn của !"

Jem và tôi nhìn nhau. "Làm sao nó bắt lửa vậy, Maudie?" hỏi.

" biết, Jem. Chắc là cái ống thông gió trong nhà bếp, tối qua đốt lửa trong đó có mấy cây trồng trong chậu. Nghe tối qua cháu có người bạn bất ngờ, Jean Louise."

"Sao biết?"

"Atticus với đường xuống thị trấn sáng nay. với cháu, thích ở cạnh cháu. Nhưng cũng đủ hiểu biết để xen vào chuyện của cháu."

Maudie làm tôi bối rối. Với hầu hết tài sản bị mất và cái sân quý chỉ còn là đống hỗn độn, vẫn quan tâm cách chân thành và mạnh mẽ đến những vấn đề của Jem và tôi.

hẳn thấy vẻ lúng túng của chúng tôi. , "Điều duy nhất tối hôm qua quan tâm là nguy hiểm và xáo động mà vụ cháy gây ra. Toàn bộ khu này có thể bị cháy rụi. Ông Avery chắc phải nằm giường cả tuần. Ông ấy bị té nặng. Ông ấy già rồi đâu còn làm những việc như vậy được và như thế với ông ấy. Chừng nào rảnh tay và khi Stephanie Crawford dòm ngó, làm cho ông ấy cái bánh nướng Lane cực ngon. Stephanie đó cứ rình mò công thức làm bánh này của suốt ba mươi năm nay, và nếu ấy nghĩ cho ta công thức đó chỉ bởi vì ở với ấy ấy lầm to."

Tôi cho rằng nếu Maudie ngã bệnh và cho Stephanie công thức đó, ấy cũng làm theo. có lần Maudie cho tôi xem công thức đó: ngoài các nguyên liệu khác, công thức này còn ghi tách đường lớn.

Đó là ngày yên tĩnh. khí quá lạnh và trong trẻo đến độ chúng tôi nghe tiếng đồng hồ tòa án kêu lách cách, rổn rang và căng thẳng trước khi báo giờ. Mũi Maudie có màu mà trước đây tôi chưa từng thấy và tôi hỏi về nó.

" ngồi ngoài này từ sáu giờ," . "Đến bây giờ chắc nó bị đóng băng rồi." giơ hai bàn tay lên. mạng lưới những đường bé xíu đan ngang dọc lòng bàn tay, ngả màu vì đất và máu khô.

" làm hư tay hết rồi," Jem . "Sao thuê người da màu?" Giọng của Jem hề mang vẻ hy sinh tự nguyện khi thêm, "Hoặc Scout với cháu, tụi cháu có thể giúp ."

Maudie , "Cám ơn các cháu, nhưng các cháu có công việc riêng bên nhà mà." chỉ qua sân của bọn tôi.

"Ý muốn cái tượng Lường Tịch hả?" Tôi hỏi. "Ui chao, tụi cháu có thể cào đắp nó lên trong nháy mắt."

Maudiee nhìn tôi, môi động đậy cách lặng lẽ. Bất chợt đặt hai tay lên đầu rồi hét lên thích thú. Khi chúng tôi rời chỗ , vẫn cười rinh rích.

Jem biết có vấn đề gì - Maudie vẫn là như vậy mà.

--------------------------------

1. Đá Rosetta được phát năm 1799 ở Ai Cập, Đá Rosetta là khối phún xuất thạch lớn có khắc văn bia về đạo luật được ban hành năm 196 trước Công nguyên. Được viết bằng ba thứ tiếng, tảng đá này đem lại cho giới khảo cổ nhiều manh mối về ý nghĩa của các văn bản bằng chữ tượng hình người Ai Cập.

2. Appomattox là ngôi làng xưa ở miền trung Virginia. Ngày 9/4/1865, tướng Robert E.Lee của miền Nam đầu hàng tướng Ullysses S. Grant của miền Bắc tại Pháp đình Appomattox, chấm dứt cuộc Nội chiến Mỹ.

3. Lường tịnh (tạm dịch chữ morphodite trong nguyên bản): Scout nghe nhầm lời Maudie, hẳn dùng chữ hermaphrodite (động thực vật lưỡng tính) để chỉ thằng người tuyết khi thấy nó có nét đàn ông lẫn đàn bà. Morphodite là từ vô nghĩa do Harper Lee bịa ra nhưng sau này được nhiều tác giả Mỹ sử dụng lại.

4. Bellingrath: gồm dinh thự và nhiều khu vườn ở Mobile, Alabama, rộng 275.186m2, mở cửa cho thăm quan từ 1932 và được xếp hạng di tích lịch sử quốc gia năm 1982.

CHƯƠNG 9
Mày có thể rút lại câu đó, nhóc!"

Lệnh này, tôi đưa ra cho Cecil Jacobs, là khởi đầu cho thời kỳ khó chịu cho Jem và tôi. Nắm tay tôi siết chặt lại và tôi sẵn sàng bung nó ra. Bố Atticus đe với tôi rằng ông dần tôi nhừ xương nếu nghe tôi đánh lộn lần nữa; tôi quá lớn và quá to cho những trò trẻ con như thế, và tôi càng sớm học được cách kiềm chế, mọi người càng hài lòng hơn. Tôi nhanh chóng quên điều đó.

Cecil Jacobs làm tôi quên. Hôm qua nó rêu rao trong sân trường rằng bố của Scout Finch biện hộ cho bọn mọi đen. Tôi phủ nhận điều đó, nhưng kệ lại với Jem.

"Nó vậy là có ý gì?" Tôi hỏi.

"Chẳng có gì," Jem . "Hỏi bố Atticus, bố cho nghe."

"Bố biện hộ cho bọn mọi đen hả bố Atticus?" Tối đó tôi hỏi ông.

"Đương nhiên. Đừng gọi là mọi đen, Scout. Gọi thế dung tục lắm."

"Ở trường ai cũng gọi vậy hết."

"Từ giờ trở mọi người cứ làm vậy trừ người..."

"Được rồi, nếu bố muốn con lớn lên với kiểu ăn đó sao bố cho con học?"

Bố tôi nhìn tôi dịu dàng, mắt ông ánh lên vẻ thú vị. Bất chấp thỏa hiệp của chúng tôi, chiến dịch trốn học của tôi vẫn tiếp tục dưới hình thức này hoặc hình thức khác kể từ ngày khó chịu trong ngày đầu tiên đến trường của tôi: đầu tháng Chín rồi tôi còn bị cảm giác nản chí, đờ đẫn và những cơn sôi ruột . Tôi phải trả hai mươi lăm xu cho đặc ân được cọ xát đầu tôi với đầu đứa con trai người đầu bếp của Rachel, đứa bị chứng lác đồng tiền khủng khiếp. Nó hết.

Nhưng tôi còn ưu tư về cục xương khác. "Bộ luật sư lúc nào cũng biện hộ cho bọn... ờ, Da đen hả, bố Atticus?"

"Dĩ nhiên vậy rồi, Scout."

"Vậy sao Cecil bố bảo vệ bọn mọi đen? Nó làm như bố điều hành lò rượu lậu vậy."

Bố Atticus thở dài. "Đơn giản là bố biện hộ cho người Da đen-tên ta là Tom Robinson. ta sống ở khu định cư đằng sau bãi rác thị trấn. ta là thành viên trong giáo phái của Calpurnia, và Calpurnia biết gia đình ta. bà họ là người đàng hoàng. Scout, con chưa đủ lớn để hiểu số điều, nhưng có nhiều lời đồn trong thị trấn với ý rằng bố nên làm gì nhiều trong việc biện hộ cho này. Đó là vụ kỳ lạ.... cho đến mùa hè nó mới được đưa ra xử. John Taylor khá tử tế khi cho chúng ta được hoãn lại..."

"Nếu người ta bố nên biện hộ cho ta, vậy sao bố lại làm?"

"Vì số lý do," bố Atticus . "Lý do chính là, nếu bố làm được bố thể ngẩng cao đầu trong thị trấn này được, bố thể đại diện hạt này trong cơ quan lập pháp, thậm chí bố thể bảo con hay Jem đừng làm điều gì đó nữa."

"Ý bố nếu biện hộ cho người đó, Jem và con nể phục bố nữa hả?"

"Đại loại là như vậy."

"Tại sao?"

"Tại vì bố thể cầu con nể phục bố nữa. Scout, đơn giản bởi vì bản chất của mỗi công việc, mỗi luật sư trong đời mình ít nhất có vụ tác động đến cá nhân ông ta. Vụ này là của bố, bố cho là vậy. Con có thể nghe số lời đồn xấu về vụ này ở trường, nhưng nếu được hãy làm cho bố điều: con hãy ngẩng cao đầu và hạ nắm đấm xuống. Cho dù ai bất cứ điều gì với con, đừng để chúng khiến con nổi giận. Cố đấu tranh bằng cái đầu của con cho thay đổi..... Đây là việc tốt, cho dù nó cản trở việc học."

"Bố Atticus, mình thắng chứ?"

", cục cưng."

"Vậy tại sao...."

"Đơn giản bởi vì cho dù chúng ta bị đánh bại trăm năm trước khi chúng ta bắt đầu đó cũng đâu phải là lý do khiến chúng ta cố thắng," bố Atticus .

"Bố giống như họ Ike Finch," tôi . Ike Finch là cựu binh miền Nam thời Nội chiến duy nhất còn sống của hạt Maycomb. Ông có bộ râu kiểu tướng Hood mà ông rất tự hào. Ít nhất mỗi năm lần bố Atticus, Jem và tôi đến thăm ông, và tôi thường phải hôn ông. Đó là điều khủng khiếp. Jem và tôi lắng nghe cách kính trọng khi bố Atticus và bác Ike nhắc lại cuộc chiến tranh. "Cho biết, Atticus," bác Ike vẫn , "Hiệp ước Dung hòa Missouri 1 chính là thứ đá đánh bại chúng ta, nhưng nếu phải sống lại thời đó lần nữa tôi lại đúng từng bước y như tôi làm trước đây và hơn nữa lần này tôi hạ gục bọn chúng... Vào năm 1864, khi tướng Stonewall Jackson tỉnh lại với câu-xin lỗi các , những chàng trai trẻ tuổi. Lúc ấy Ol Blue Light 2 lên thiên đàng rồi, cầu Chúa nguôi giận...."

"Lại đây, Scout," bố Atticus . Tôi bò lên đùi và rúc đầu dưới cằm ông. Ông ôm và ru tôi dịu dàng. "Lần này khác," ông . "Lần này chúng ta chiến đấu với bọn Yankee 3, mà chiến đấu với bạn bè của mình. Nhưng hãy nhớ điều này, dù cho mọi việc có cay đắng thế nào nữa, họ vẫn là bạn bè của chúng ta và đây vẫn là nhà của chúng ta."

Với ý nghĩ này trong đầu, hôm sau tôi đối mặt với Cecil trong sân trường. "Mày rút lại lời đó , nhóc?"

"Mày kiếm chuyện với tao trước!" Nó gào lên. "Nhà tao ba mày là kẻ đáng hổ thẹn và thằng mọi đen đó phải bị treo cổ ở tháp nước!"

Tôi nhắm kỹ vào nó, rồi nhớ lại những gì bố Atticus , tôi buông nắm đấm xuống và bỏ . Câu "Scout là đứa-hèn-nhát!" vang lên trong tai tôi. Đó là lần đầu tôi từ bỏ cuộc đánh lộn.

Dù thế nào nếu đánh nhau với Cecil tôi phụ lòng bố Atticus. Bố Atticus hiếm khi Jem và tôi làm điều gì đó cho ông. Tôi có thể chấp nhận bị gọi là kẻ hèn nhát vì ông. Tôi có thể cực kỳ ngon lành vì nhớ lại lời bố, và cẫn tiếp tục ngon lành như thế trong ba tuần. Rồi Giáng sinh đến và tai họa giáng xuống.

Jem và tôi nghĩ tới Giáng sinh với những cảm xúc lẫn lộn. Khía cạnh hay ho là cây Giáng sinh và có mặt của chú Jack Finch. Ngày áp lễ Giáng sinh nào chúng tôi cũng đón chú Jack tại nhà ga Maycomb, và chú ở lại với chúng tôi tuần.

cú tung đồng tiền là cho thấy ngay bản chất bất biến của bác Alexandra và Francis.

Tôi cho rằng mình nên kể cả bác Jimmy, chồng của bác Alexandra, nhưng vì bác hề với tôi tiếng nào trong đời tôi ngoại trừ lần bác bảo, "Xuống khỏi hàng rào," nên tôi thấy chẳng có lý do gì để chú ý đến bác ấy cả. Mà cả bác Alexandra cũng vậy nữa. Hồi xưa, trong cơn bột phát tình thân, bác ấy và Jimmy cho ra đời đứa con trai tên Henry, tay này bỏ nhà ngay khi có đủ khả năng, lập gia đình, và cho ra đời Francis. Henry và vợ gửi Francis ở nhà ông bà nội nó mỗi Giáng sinh, rồi theo đuổi những lạc thú riêng của họ.

Dù có thở dài bao nhiêu cũng thuyết phục được bố Atticus cho chúng tôi đón Giáng sinh ở nhà. Chúng tôi luôn về Finchs Landing vào Giáng sinh từ hồi tôi bắt đầu nhớ được tới giờ. Chuyện bác Alexandra là đầu bếp tuyệt vời cũng là đền bù cho việc bị buộc phải trải qua kỳ lễ thánh với Francis Hancock. Nó lớn hơn tôi tuổi, và chung là tôi tránh nó: nó thích thú mọi thứ tôi phản đối, và ưa những trò tiêu khiển chân chất của tôi.

Bác Alexandra là chị của bố Atticus, nhưng khi Jem với tôi về những trẻ sơ sinh bị đánh tráo và chị em ruột, tôi kết luận rằng bác bị đánh tráo khi ra đời, rằng ông bà nội tôi chắc nhận được Crawford thay vì Finch. Nếu tôi từng ấp ủ các khái niệm bí về những ngọn núi vốn có vẻ ám ảnh các luật sư và quan tòa, bác Alexandra giống với ngọn Everest: suốt thời thơ ấu của tôi, bác lạnh lẽo và ở nguyên đó.

Khi chú Jack nhảy xuống khỏi xe lửa vào ngày áp lễ Giáng sinh, chúng tôi phải chờ người khuân vác trao cho chú hai cái túi dài. Jem và tôi luôn nghĩ tức cười khi chú Jack hôn phớt lên má bố Atticus; cả đời tụi tôi chỉ được thấy hai người đàn ông hôn nhau là họ. Chú Jack bắt tay Jem và tung tôi lên cao, nhưng đủ cao: chú Jack thấp hơn bố Atticus cái đầu; chú nhóc của gia đình, chú là em của bác Alexandra. Chú và bác trông giống nhau, nhưng chú Jack tận dụng được khuôn mặt của mình: chúng tôi chẳng bao giờ phải cảnh giác với cái mũi và chiếc cằm nhọn của chú.

Chú là trong số vài con người khoa học mà hề làm tôi khiếp sợ, có lẽ vì chú chưa bao giờ cư xử như bác sĩ. Bất cứ khi nào chú làm việc chăm sóc nho gì đó thay cho Jem đối với tôi, như lấy cái dằm ra khỏi chân, chú chính xác việc chú sắp làm, cho chúng tôi ước tính về mức độ gây đau của nó, và giải thích công dụng của bất cứ cái kẹp nào chú dùng. Giáng sinh nọ, tôi trốn vào góc ôm cái dằm xoắn trong bàn chân, cho ai đến gần. Khi chú Jack bắt gặp tôi, chú khiến tôi phá lên cười về chuyện tay thuyết giáo rất ghét nhà thờ đến độ mỗi ngày ông đều mặc áo khoác ngủ đứng ở cổng, hút bát điếu và những bài thuyết giáo năm phút cho bất cứ khách qua đường nào cần thư thái tinh thần. Tôi ngắt ngang để hỏi chú chừng nào chú rút cái dằm ra, nhưng chú giơ lên cái dằm dính máu trong cái nhíp và chú rút nó ra trong lúc tôi cười ngặt nghẽo, đó là thứ được gọi là tính tương đối.

"Có cái gì trong mấy cái túi đó vậy?" Tôi hỏi chú, chỉ mấy cái gói dài mà người khuân vác đưa cho chú.

" phải việc của cháu," chú .

Jem , "Rose Aylmer khỏe ạ?"

Rose Aylmer là con mèo của chú Jack. Nó là con mèo cái vàng tuyệt đẹp mà chú Jack xếp vào loại trong vài giống cái mà chú có thể chịu đựng suốt đời. Chú thò tay vào túi áo khoác lôi ra mấy bức ảnh chụp. Chúng tôi ngắm nghía chúng.

"Nó mập lên há," tôi .

"Chú nghĩ thế. Nó ăn hết mọi ngón tay và lỗ tai bỏ lại ở bệnh viện."

"Ối, chuyện gì thổ tả thế," tôi .

"Cháu gì?"

Bố Atticus , "Đừng chú ý đến nó, Jack. Con bé thử chú đấy. Calpurnia con bé biết rủa rất lưu loát cả tuần nay."

Chú Jack nhướn mày và chẳng gì. Tôi thực lý thuyết mơ hồ, ngoài sức hấp dẫn tự nhiên của những từ như thế, rằng nếu bố Atticus phát ra tôi lượm lặt những từ như vậy ở trường học ông bắt tôi học nữa.

Nhưng trong bữa ăn tối đó khi tôi cầu chú đưa giùm tôi miếng giăm bông chết tiệt, chú Jack chỉ vào tôi. "Ăn xong ra gặp riêng chú nhé, bé," chú .

Ăn tối xong, chú Jack ra phòng khách và ngồi xuống. Chú vỗ đùi cho tôi đến ngồi đùi chú. Tôi thích ngửi chú: chú giống như chai rươu và đôi khi có mùi ngọt ngào thú vị. Chú vén mớ tóc ở trán tôi và nhìn tôi. "Cháu giống Atticus hơn mẹ cháu nhiều," chú . "Cháu cũng lớn so với cái quần cháu mặc chút."

"Cháu nghĩ là nó rất vừa."

" giờ cháu thích những từ như chết tiệt và quỷ sứ, phải ?"

Tôi tôi cho là vậy.

"Chú ," chú , " thích trừ khi có khiêu khích dữ dội khiến chú muốn xài tới chúng. Chú ở đây tuần, và chú muốn nghe bất cứ từ nào giống vậy trong khi chú ở đây. Scout, cháu gặp rắc rối nếu cháu tiếp tục những điều như thế. Cháu muốn lớn lên trở thành quý , đúng ?"

Tôi hẳn lắm.

"Dĩ nhiên là cháu muốn. Thôi bây giờ mình lại chỗ cây thông ."

Chúng tôi trang trí cây thông cho đến khi ngủ, và đêm đó tôi mơ về hai gói dài cho Jem và tôi. Sáng hôm sau Jem và tôi lao vào chúng: chúng là của bố Atticus, bố viết thư bảo chú Jack mua chúng cho tụi tôi, và chúng là thứ bọn tôi hỏi xin.

"Đừng chĩa súng trong nhà," bố Atticus , khi Jem nhắm vào bức tranh tường.

" phải dạy tụi nó cách bắn," chú Jack .

"Đó là việc của chú," bố Atticus . "Tôi chỉ chấp thuận điều thể tránh khỏi."

Bố Atticus phải dùng giọng ở pháp đình mới kéo được chúng tôi khỏi cây thông. Ông cho chúng tôi mang cây súng hơi của chúng tôi đến Landing (Tôi nghĩ đến việc bắn Francis) và nếu chúng tôi phạm hành động sai lầm ông tịch thu chúng vĩnh viễn.

Finchs Landing gồm ba trăm sáu mươi sáu bậc cấp từ mỏm đá cao xuống và kết thúc ở đê chắn sóng. Xuôi theo dòng sông, bên kia mỏm đá, là vết tích của bãi bốc dỡ bông vải, nơi những người Da đen nhà Finch chất các kiện hàng và nông sản, dỡ những khối nước đá, bột mì và đường, nông cụ, và quần áo cho phụ nữ. con đường hai vết lún chạy từ bờ sông và biến mất giữa những hàng cây tối. Cuối đường là ngôi nhà trắng hai tầng với hàng hiên bao quanh ở cả lầu và tầng trệt. Lúc về già, cụ tổ Simon Finch của chúng tôi xây nó để làm vui lòng người vợ hay cằn nhằn của ông; nhưng với các hàng hiên, mọi nét tương đồng với những ngôi nhà bình thường ở thời đại của nó kết thúc. Những sắp xếp bên trong của ngôi nhà Finch biểu thị thà của Simon và tự tin tuyệt đối của ông khi xét đoán con cháu mình.

lầu có sáu phòng ngủ, bốn cho tám trẻ , cho Welcome Finch, con trai duy nhất, và cho họ hàng đến chơi. Khá đơn giản; nhưng phòng của đám con chỉ có cầu thang lên, phòng của Welcome và phòng của khách bằng cầu thang khác. Cầu thang lên phòng con nằm trong phòng ngủ của ba má chúng ngay tầng trệt, vì vậy Simon luôn luôn biết giờ giấc về ban đêm của lũ con ông.

Có nhà bếp tách khỏi phần còn lại của ngôi nhà, nối nhau bằng lối hẹp bằng gỗ; trong sân sau có cái chuông gỉ cây sào, được dùng để tập trung nhân công nông trại hoặc phát tín hiệu báo nguy; mái có sân thượng với lan can bao quanh, nhưng có quả phụ nào dạo đó cả 4-từ chỗ đó, Simon theo dõi các đốc công, quan sát thuyền bè sông, và nhìn vào sinh hoạt của những chủ đất xung quanh.

Cùng với ngôi nhà là truyền thuyết bình thường về các Yankee: phụ nữ nhà Finch, vừa mới đính hôn, mặc hết quần áo cưới của mình để cứu chúng khỏi những kẻ cướp bóc trong vùng; bà bị kẹt ngay cửa dẫn đến cầu thang lên phòng con nhưng được xối nước vào và cuối cùng cũng đấy lọt được qua. Khi chúng tôi đến Landing, bác Alexandra hôn chú Jack, Francis hôn chú Jack, bác Jimmy lặng lẽ bắt tay chú Jack, Jem và tôi trao quà của chúng tôi cho Francis, nó cũng cho tụi tôi món quà. Jem cảm nhận được tuổi của và bị hút về phía người lớn nên để tôi chơi với đứa cháu họ của chúng tôi. Francis lên tám và chải dầu vuốt mái tóc nó ra sau.

"Giáng sinh mày được cho cái gì?" Tôi hỏi cách lịch .

"Đúng thứ tao cầu," nó . Francis đòi cái quần lửng, cái cặp da màu đỏ, năm áo sơ mi và cái nơ bướm thả.

"Vậy là quá bảnh rồi," tôi xạo. "Jem với tao được hai khẩu súng hơi, và Jem có bộ thí nghiệm hóa học...."

"Chắc là thứ đồ chơi chứ gì."

", bộ thiệt. ấy làm cho tao thứ mực vô hình, và tao dùng nó viết thư cho Dill."

Francis hỏi công dụng của thứ đó.

"Mày hình dung được vẻ mặt của nó khi nó nhận lá thư của tao mà có gì trong đó sao? Cái đó làm nó điên lên được."

Việc chuyện với Francis cho tôi cảm giác chìm từ từ xuống đáy đại dương. Nó là đứa bé đáng chán nhất tôi từng gặp. Vì nó sống ở Mobile, nó thể thông tin về tôi cho ban giám hiệu trường, nhưng tìm cách mọi thứ nó biết cho bác Alexandra, rồi bà lại kể hết cho bố Atticus nghe, ông hoặc quên nó hoặc trách mắng tôi, tùy theo cái gì đánh vào trí tưởng tượng của ông. Nhưng lần duy nhất tôi từng nghe bố Atticus chuyện gay gắt với người khác là khi có lần tôi nghe ông , "Chị à, em làm điều tốt nhất trong khả năng mình cho chúng!" Chuyện lần đó có liên quan đến việc tôi cứ mặc bộ áo liền quần suốt.

Bác Alexandra chú ý quá đáng đến vấn đề quần áo của tôi. Tôi hầu như thể hy vọng trở thành quý nếu cứ mặc quần chẽn; tôi mình thể làm gì trong bộ áo váy, bác rằng tôi có nhiệm vụ làm những việc đòi hỏi mặc quần tây. Quan điểm của bác Alexandra về cung cách của tôi liên quan tới việc chơi với những bếp lò , bồ đồ pha trà và đeo vòng cổ hiệu Add-A-Pearl mà bác cho tôi khi tôi mới ra đời, hơn nữa tôi phải là tia nắng ấm trong cuộc đời độc của bố tôi. Tôi đưa ra ý kiến rằng người ta có thể là tia nắng chiếc quần tây cũng được mà, nhưng bác rằng người ta phải cư xử giống như tia nắng, rằng tôi được sinh ra tốt đẹp nhưng mỗi năm tệ hại hơn. Bác làm tổn thương tình cảm của tôi và gây phiền hà cho tôi, nhưng khi tôi hỏi bố Atticus về chuyện này, ông có đủ những tia nắng trong gia đình này và tôi cứ lo việc của tôi, ông ưu tư lắm về cung cách của tôi.

Ở bữa ăn Giáng sinh, tôi ngồi tại chiếc bàn trong phòng ăn; Jem và Francis ngồi với người lớn tại bàn ăn lớn. Bác Alexandra tiếp tục lập tôi rất lâu sau khi Jem và Francis tiến dần đến bàn ăn lớn. Tôi thường tự hỏi bác nghĩ tôi làm gì, đứng lên và ném cái gì đó chăng? Đôi khi tôi nghĩ đến việc với bác nếu bác cho phép tôi ngồi tại bàn lớn với những người kia chỉ lần thôi, tôi chứng minh cho bác thấy tôi có thể lịch đến thế nào; rốt cuộc, tôi ăn ở nhà mỗi ngày và xảy ra thiệt hại gì đáng kể. Khi tôi xin bố Atticus sử dụng ảnh hưởng của ông, ông ông chả có ảnh hưởng gì cả.... chúng ta là khách, chúng ta ngồi vào nơi bác bảo chúng ta ngồi. Ông cũng bác Alexandra hiểu con nhiều, bác có con .

Nhưng tài nấu nướng của bác bù đắp cho mọi thứ: ba món thịt, rau mùa hè từ những chiếc kệ trong tủ đựng thức ăn; dưa hồ đào, hai loại bánh và món tráng miệng trái cây trộn dừa tạo thành bữa Giáng sinh khiêm tốn. Sau đó, người lớn sang phòng khách và ngồi rải rác trong trạng thái lừ đừ. Jem nằm sàn nhà và tôi ra sân sau. "Mặc áo khoác vào," bố Atticus cách lơ mơ, vì vậy tôi nghe ông.

Francis ngồi cạnh tôi bậc thềm sau nhà. "Bữa ăn thiệt hết ý," tôi .

"Bà nội là đầu bếp tuyện vời," Francis . "Bà dạy tao cách nấu ăn."

"Con trai nấu bếp." Tôi cười hinh híc trước ý nghĩ Jem mặc cái tạp dề.

"Bà nội tất cả đàn ông phải học nấu ăn, rằng đàn ông phải chăm sóc vợ và phục vụ họ khi họ cảm thấy thoải mái," thằng cháu họ tôi .

"Tao muốn Dill phục vụ tao," tôi . "Tao thích phục vụ nó hơn."

"Dill?"

"Phải. Chưa gì về chuyện đó, nhưng tụi tao cưới nhau ngay khi tụi tao lớn lên. Mùa hè rồi nó hỏi cưới tao."

Francis chế nhạo.

"Có vấn đề gì với nó hả?" Tôi hỏi. "Đâu có chuyện gì với nó đâu."

"Ý mày cái thằng ẻo lả mà bà nội mỗi mùa hè đều về ở với Rachel đó hả?"

"Đó đúng là người tao muốn ."

"Tao rành nó quá mà," Francis .

"Cái gì về nó?"

"Bà nội nó có nhà...."

"Có mà, nó sống ở Meridian."

"... nó chỉ được chuyển từ nhà người bà con này đến nhà người bà con khác, còn Rachel lo giữ nó vào mỗi mùa hè."

"Francis, phải vậy!"

Francis cười vào mặt tôi. "Có khi mày quá ngốc, Jean Louise. Tao đoán mày chẳng biết gì hơn."

"Ý mày là sao?"

"Nếu ông Atticus để mày chạy chơi loanh quanh với mấy con chó lạc, đó là việc của riêng ông, giống như bà nội , vì vậy đó phải là lỗi của mày. Ngoài ra tao nghĩ nếu ông Atticus là kẻ bọn mọi đen đó cũng phải là lỗi của mày, nhưng tao ở đây để với mày chuyện đó chắc chắn làm xấu mặt những người còn lại của dòng họ này...."

"Francis, mày muốn cái quái quỷ gì vậy?"

"Tao vậy đó. Bà nội chuyện ba mày để tụi mày sống bừa bãi tùy ý đủ tệ rồi, nhưng giờ ông lại té ra thành kẻ bọn mọi đen chúng ta bao giờ có thể lại đường phố Maycomb được nữa. Ông ấy hủy hoại dòng họ này, ông làm vậy đó."

Francis đứng dậy và chạy xuống lối hẹp dẫn tới nhà bếp cũ. Ở khoảng cách an toàn nó la to, "Ba mày chẳng là gì ngoài kẻ bọn mọi đen!"

" phải thế!" tôi gầm lên. "Tao biết mày về cái gì, nhưng tốt nhất mày nên nhưng trò này ngay lập tức!"

Tôi phóng khỏi bậc thềm và chạy xuống lối . Tôi tóm cổ Francis dễ dàng và bảo nó rút lại lời ngay.

Francis vùng thoát và chạy nhanh vào nhà bếp cũ. "Đồ bọn mọi đen!" Nó gào lên.

Khi rình con mồi của mình, tốt nhất là cứ thong thả. Chẳng gì, nhưng chắc chắn nó tò mò và ra. Francis xuất ngay cửa bếp. "Mày vẫn còn nổi sùng hả, Jean Louise?" Nó ngập ngừng hỏi.

"Chẳng có gì để ," tôi đáp.

Francis bước lên lối .

"Mày rút lại lời đó , Fra-a-ancis?" Nhưng tôi động thủ quá nhanh. Francis lui trở vào nhà bếp, vì vậy tôi rút về bậc thềm. Tôi có thể chờ cách kiên nhẫn. Tôi ngồi đó có lẽ cỡ năm phút nghe bác Alexandra gọi:

"Francis đâu rồi?"

"Nó ở trong bếp."

"Nó biết nó được chơi trong đó mà."

Francis bước ra khỏi cửa và gào lên, "Bà nội, ấy nhốt con trong này, cho ra!"

"Chuyện gì vậy, Jean Louise?"

Tôi nhìn lên bác Alexandra. "Cháu nhốt nó trong đó, bác, cháu giữ nó."

"Có, nó có," Francis la to, "nó cho con ra!"

"Tụi bay làm nhặng xị lên đó hả?"

"Jean Louise nổi sùng với con, bà nội," Francis kêu lên.

"Francis, ra khỏi đó! Jean Louise, nếu bác còn nghe cháu từ nào như thế nữa bác mách ba cháu. Hồi nãy bác nghe cháu từ quái quỷ phải ?"

" ạ."

"Bác nghĩ là có. Tốt hơn là đừng để bác nghe từ đó lần nữa."

Bác Alexandra là người rình nghe ở hiên sau. Khi bác khuất Francis ló đầu ra nhăn nhở cười. "Đừng có lừa tao," nó .

Nó phóng ra sân và giữ khoảng cách, những bụi cỏ, thỉnh thoảng quay sang cười tôi. Jem xuất hiên nhà, nhìn chúng tôi, rồi bỏ . Francis trèo lên cây mimosa, tuột xuống, đút hai tay vào túi quần và vòng quanh sân. "Ha!" nó . Tôi hỏi nó nghĩ nó là ai, chú Jack chắc? Francis nó nghĩ là tôi bị rầy rồi, tôi chỉ nên ngồi đó và để nó yên.

"Tao thèm quấy mày," tôi .

Francis nhìn kỹ tôi, kết luận rằng tôi bị khuất phục, và ngân nga khe khẽ, "Đồ bọn mọi đen..."

Lần này, tôi đấm vào răng cửa của nó đến toác da đốt ngón tay tới tận xương. Tay trái tôi tê dại, tôi chuyển sang đánh bằng tay phải, nhưng được lâu. Chú Jack giữ chặt hai cánh tay tôi sát hông và . "Đứng im!"

Bác Alexandra chăm sóc Francis, lấy khăn tay chùi nước mắt cho nó, xoa đầu nó, vỗ má nó. Bố Atticus, Jem, và chú Jimmy ra tới hiên sau Francis bắt đầu gào.

"Đứa nào gây trước?" Chú Jack hỏi.

Francis và tôi chỉ nhau. "Bà nội," nó hét, "nó gọi con là con điếm rồi nhảy xổ vào con!"

"Đúng , Scout?"Chú Jack hỏi.

"Cháu cho là như vậy."

Khi chú Jack nhìn tôi, nét mặt chú giống hệt mặt bác Alexandra. "Cháu có biết là chú rằng cháu gặp rắc rối nếu dùng những từ như thế ? Chú có với cháu rồi, đúng ?"

"Vâng, nhưng....."

"Giờ cháu gặp rắc rối rồi đó. Đứng đó."

Tôi cân nhắc hoặc đứng đó hoặc chạy và nấn ná quyết định quá lâu: tôi quay người để chạy trốn nhưng chú Jack nhanh hơn. Tôi thấy mình đột nhiên dí mặt xuống nhìn con kiến bé xíu vật lộn với vụn bánh mì cỏ.

"Cháu bao giờ chuyện lại với chú chừng nào cháu còn sống! Cháu ghét chú và coi thường chú và hy vọng mai chú chết!" tuyên bố có vẻ như khích lệ chú Jack, nhiều hơn bất cứ gì khác. Tôi chạy đến chỗ bố Atticus tìm vỗ về, nhưng ông rằng tôi đáng bị như vậy và đây là lúc chúng tôi nên về nhà. Tôi chui vào băng sau xe mà chào tạm biệt bất cứ ai, và tới nhà tôi chạy vào phòng mình, đóng sầm cửa lại. Jem cố điều gì tốt đẹp, nhưng tôi để .

Tôi xem xét thiệt hại, chỉ có bảy hay tám dấu đỏ, và tôi ngẫm nghĩ về tính tương đối nghe ai đó gõ cửa. Tôi hỏi ai; chú Jack trả lời.

" !"

Chú Jack nếu tôi giống vậy chú đánh bại tôi lần nữa.

Chú Jack nếu tôi giống vậy chú đánh bại tôi lần nữa, vì vậy tôi im lặng. Khi chú bước vào phòng, tôi rút vào góc và quay lưng lại chú. "Scout," chú , "cháu vẫn ghét chú sao?"

"Chú cứ ."

"Chà, chú nghĩ cháu vẫn còn ghét chú," chú . "Chú thất vọng về cháu....... cháu đáng bị như vậy và cháu biết điều đó."

"Cháu chẳng biết gì cả."

"Cục cưng, cháu thể cứ gọi người ta là....."

"Chú công bằng," tôi , "chú công bằng."

Chú Jack nhướn mày. " công bằng? Như thế nào?"

"Chú thiệt là tốt, chú Jack, và cháu cho rằng cháu vẫn chú bất kể những gì chú làm, nhưng chú hiểu trẻ con nhiều."

Chú Jack chống nạnh và nhìn xuống tôi. "Và tại sao chú hiểu trẻ con, Jean Louise? Kiểu cư xử như của cháu chẳng đòi hỏi hiểu nhiều. Thế là bừa bãi, lộn xộn, và thô lỗ...."

"Chú có cho cháu cơ hội chú nghe ? Cháu có ý hỗn láo với chú, cháu chỉ cố với chú."

Chú Jack ngồi xuống giường. Chú nhíu mày lại và nhìn tôi từ dưới hàng lông mày đó. "Bắt đầu ," chú .

Tôi hít hơi dài. "Được rồi, thứ nhất là chú bao giờ ngưng lại để cho cháu được kể lại chuyện đó theo cách của cháu.... chú chỉ tấn công cháu. Khi Jem và cháu gây lộn, bố Atticus bao giờ lắng nghe ý kiến của Jem về chuyện đó, ông còn lắng nghe ý kiến của cháu nữa, và thứ hai là chú có bảo cháu đừng bao giờ dùng những từ như thế trừ trong trường hợp bị khiêu khích quá mức, và Francis khiêu khích cháu đủ để cháu nện vỡ đầu nó...."

Chú Jack gãi đầu. "Chuyện đó theo cách kể của cháu là sao, Scout?"

"Francis gọi bố Atticus là cái gì đó và cháu tính nhắc lại nó."

"Francis gọi ba con là gi?"

"Kẻ bọn mọi đen. Cháu biết chắc nghĩa của nó, nhưng kiểu Francis câu đó... với chú điều này nghe chú Jack, cháu là đồ..... cháu thề trước Chúa nếu cháu còn ngồi đó và để nó điều gì đó về bố Atticus."

"Nó gọi bố Atticus như vậy hả?"

"Phải, nó vậy, còn hơn vậy nữa. Nó bố Atticus là hủy hoại của dòng họ này và bố để cho Jem và cháu sống bừa bãi....."

Qua vẻ mặt chú Jack, tôi nghĩ mình bị rắc rối nữa. Khi chú , "Chúng ta xem xét vụ này," tôi biết chính Francis mới bị rắc rối. "Chú nghĩ tối nay mình đến đó."

"Thôi , bỏ qua chuyện này . Cháu năn nỉ đấy."

"Chú có ý định bỏ qua," chú , "Alexandra phải biết chuyện này. Ý tưởng về... cứ chờ cho tới khi chú trừng phạt được thằng bé này...."

"Chú Jack, làm ơn hứa với cháu điều, cháu năn nỉ. Hứa là với bố Atticus chuyện này. Có lần bố.... bố cầu cháu đừng để bất cứ điều gì cháu nghe về bố làm cháu nổi khùng lên, và cháu thà để bố nghĩ tụi cháu đánh nhau vì điều gì khác còn hơn. Làm ơn hứa....."

"Nhưng chú thích Francis vẫn yên thân với chuyện giống như thế này..."

"Nó đâu có yên thân. Chú có nghĩ là chú băng tay cho cháu được ? Nó còn rỉ máu nè."

"Dĩ nhiên chú băng chí, bé con. có bàn tay nào chú hoan hỉ băng lại hơn tay cháu đâu. Cháu vào trong kia nghe?"

Chú Jack trang trọng nghiêng đầu hướng tôi vào phòng tắm. Trong khi chú rửa và băng những đốt ngón tay cho tôi, chú giải thích cho tôi bằng câu truyện về ông già cận thị ngộ nghĩnh có con mèo tên Hodge, và ông ta đếm tất cả các vết nứt lề đường khi ông ta bộ xuống thị trấn.. "Từ giờ," chú , "cháu có vết sẹo rất kém phụ nữ ở ngón áp út."

"Cám ơn chú. Chú Jack này?"

"Gì nương?"

"Con điếm là gì vậy?"

Chú Jack lái sang câu chuyện dài khác về vị thủ tướng già ngồi trong Hạ viện thổi những chiếc lông và cố giữ cho chúng ở đó trong khi tất cả những người quanh ông mất bình tĩnh. Tôi đoán chú cố trả lời câu hỏi của tôi, nhưng chú gì tôi chẳng hiểu được.

Sau đó, khi đến giờ sắp phải ngủ, tôi xuống hành lang để uống nc nghe bố Atticus và chú Jack chuyện trong phòng khách.

"Em bao giờ cưới vợ, Atticus."

"Sao vậy?"

"Em có thể có con."

"Chú có nhiều thứ cần học, Jack à."

"Em biết. Chiều nay con cho em những bài học đầu tiên. Nó em hiểu trẻ con nhiều và cho em biết tại sao. Nó hoàn toàn đúng. Atticus, nó cho em biết cách em phải cư xử với nó...Ồ, em rất tiếc vì áp đặt nó."

Bố Atticus cười. "Con bé đáng bị như vậy, nên cũng đừng quá ân hận."

Lòng bồn chồn, tôi chờ chú Jack với bố Atticus ý kiến của tôi về chuyện đó. Nhưng chú . Chú chỉ lẩm bẩm, "Việc con bé sử dụng những từ ngữ rủa xả chẳng để lại gì cho trí tưởng tượng. Nhưng con bé chưa biết hết ý nghĩa của phân nửa những gì nó ... Nó hỏi em con điếm là gì..."

"Rồi chú cho nó biết hả?"

", em kể cho nó nghe chuyện Huân tước Melbourne 5."

"Jack! Khi trẻ con hỏi chú điều gì hãy trả lời , vì thiện ý. Nhưng đừng bịa chuyện. Trẻ con là trẻ con, nhưng chúng có thể phát lẩn tránh nhanh hơn người lớn, và lẩn tránh chỉ làm chúng bối rối. ," bố tôi trầm tư, "chiều nay chú trả lời đúng, nhưng với những lý do sai. Ngôn ngữ bậy bạ là chặng đường mà mọi trẻ con đều phải qua, và nó chết với thời gian khi chúng biết chúng thu hút được chú ý bằng thứ ngôn ngữ đó. Thói nóng nảy cũng . Scout phải học cách giữ bình tĩnh và học sớm, với những gì sắp xảy ra cho nó vài tháng tới đây. Dù sao con bé cũng lớn lên. Jem lớn hơn và nay con bé cũng học tập khá nhiều theo gương nó. Lắm khi tất cả những gì con bé cần chỉ là giúp đỡ."

"Atticus, chưa bao giờ làm đau con bé."

"Tôi thừa nhận điều đó. Cho đến bây giờ tôi vẫn có thể kiềm chế chứng nó bằng cách răn đe được. Jack à, con bé quan tâm đến tôi bằng hết sức của nó. thỏa đáng lắm trong bao lâu nay, nhưng con bé cố."

"Đó phải là câu trả lời," chú Jack .

", câu trả lời là con bé biết tôi biết nó cố gắng. Đó mới là quan trọng. Điều khiến tôi lo là con bé với Jem phải tiếp xúc những điều xấu khá sớm. Tôi lo về khả năng giữ bình tĩnh trong cơn khủng hoảng của Jem, nhưng Scout sẵn sàng nhảy xổ vào ai đó cũng như nhìn thẳng vào người đó nếu lòng tự trọng của nó bị xúc phạm..."

Tôi chờ thấy chú Jack vi phạm lời hứa, nhưng chú vẫn .

"Atticus, chuyện này xấu đến cỡ nào? đâu có nhiều cơ hội để thảo luận chuyện này."

"Nó thể tồi tệ hơn, Jack. Điều duy nhất chúng ta có là lời khai của người da đen chống lại nhà Ewell. Bắng chứng rút cục lại là -có-làm-tôi--làm. Người ta hầu như mong đợi bồi thẩm đoàn chấp nhận lời khai của Tom Robinson chống lại nhà Ewell.... Chú có quen biết với nhà Ewell ?"

Chú Jack có, chú nhớ lại họ. Chú tả họ cho bố Atticus nghe, nhưng bố Atticus , "Chú là thế hệ trước. Tuy nhiên những người nay cũng y như vậy."

"Vậy làm gì?"

"Trước khi tôi xong vụ này, tôi có ý định quậy bồi thẩm đoàn chút... Tuy nhiên tôi nghĩ chúng ta có cơ hội hợp lý để kháng án. Thực tôi thể xác định gì vào giai đoạn này. Chú biết đấy, tôi hy vọng hết cuộc đời mà gặp vụ nào giống như vậy, nhưng John Taylor chỉ vào tôi và , Là thôi"

"Xin cất chén này xa con, hả? 6"

"Đúng. Nhưng bộ chú nghĩ tôi có thể đối mặt với các con tôi khác sao? Chú biết chuyện này xảy ra y như tôi vậy, Jack, và tôi hy vọng và cầu nguyện mình có thể đưa Jem và Scout vượt qua vụ này mà chịu đắng cay, và nhất là bị nhiễm căn bệnh thường gặp của Maycomb. Tại sao những con người có lý trí lại hoàn toàn điên lên khi xảy ra bất cứ chuyện gì dính đến người Da đen là điều mà tôi muốn làm bộ hiểu.... Tôi chỉ hy vọng rằng Jem với Scout đến gặp tôi để kiếm câu trả lời cho chúng thay vì lắng nghe thị trấn này. Tôi hy vọng chúng đủ tin cậy ở tôi......Jean Louise hả?"

Tóc tôi dựng đứng. Tôi ló đầu khỏi góc nhà, "Dạ?"

" ngủ."

Tôi chạy về phòng và lên giường. Chú Jack là người bạn tuyệt vời bỏ rơi tôi. Tôi hiểu nổi tại sao bố Atticus biết tôi lắng nghe, và mãi nhiều năm sau tôi mới nhận ra ông muốn tôi nghe mọi lời ông .

--------------------------------

1. Hiệp ước dung hòa Missouri(1820) kết nạp Missouri vào liên bang mà vẫn được duy trì chế độ nô lệ ở bang này, nhưng quy định thêm rằng cho phép có thêm tiểu bang có nô lệ nào nữa kể từ đường biên giới phía Nam Missouri trở lên phía Bắc.

2. Stonewall Jackson (1824-1863): tướng miền Nam trong Nội chiến Mỹ, Ol Blue Light là biệt danh của ông.

3. Dân miền Bắc nước Mỹ.

4. Sân thượng có lan can nóc nhà(windows walk, nghĩa đen, lối dạo cho quả phu) thường thấy ở những ngôi nhà ven biển, dành cho vợ của ngư phủ hoặc thủy thủ đứng ngóng tàu của chồng họ trở về.

5. Huân tước Melborne(1979-184: Thủ tướng đầu tiên của Nữ hoàng Victoria, cũng nổi tiếng là nịnh đầm.

6. Vào đêm trước khi bị đóng đinh thập giá, Jesus cầu nguyện rằng, "Lạy cha, nếu cha muốn, xin cất chén này xa con. Nhưng xin đừng theo ý con, xin theo ý cha." Khi xin "cất chén này xa con" Jesus mong có thể tránh được số phận của mình (trong tiếng Hy lạp, "chén" có nghĩa bóng là "số phận"). Ở đây, Jack hiểu mình muốn chịu số phận là phải biện hộ cho Tom Robinson.

CHƯƠNG 10
Bố Atticus yếu: ông gần năm mươi. Khi Jem và tôi hỏi tại sao bố lại già như thế, ông ông khởi đầu trễ, điều đó chúng tôi cảm thấy được phản ảnh trong những khả năng và nam tính của ông. Ông già hơn cha mẹ của những bạn học của chúng tôi nhiều, và chẳng có gì Jem hoặc tôi có thể về ông khi bạn học của chúng tôi , "Ba tao thế này... thế kia..."

Jem rất mê bóng bầu dục. Bố Atticus bao giờ mệt đến độ muốn chơi, nhưng khi Jem muốn dành bóng với ông, ông , "Bố quá già làm vụ đó nổi, con trai."

Bố tôi làm bất cứ thứ gì. Ông làm việc trong văn phòng, phải trong tiệm tạp phẩm. Bố Atticus lái xe thùng cho hạt, ông phải là cảnh sát trưởng, ông làm nghề nông, làm việc trong tiệm sửa xe, hoặc làm bất cứ điều gì có thể dấy lên lòng ngưỡng mộ của bất cứ ai.

Ngoài ra, bố còn đeo kính. Mắt trái ông gần như mù, và ông rằng mắt trái là lời nguyền dòng tộc của nhà Finch. Mỗi khi muốn nhìn thứ gì, ông phải quay đầu và nhìn bằng mắt phải.

Bố làm những việc mà ba của các bạn học tôi làm: ông săn, chơi phé hoặc câu cá hay uống rượu hay hút thuốc. Bố ngồi trong phòng khách và đọc.

Tuy nhiên, với những đặc điểm này bố tôi vẫn được chìm khuất như chúng tôi mong ước: năm đó, cả trường xôn xao chuyện ông biện hộ cho Tom Robinson, lời bàn tán nào lộ thán phục. Sau vụ đụng độ giữa tôi và Cecil Jacobs khi tôi cam kết theo chính sách làm kẻ hèn nhát, có lời đồn lan truyền rằng Scout Finch đánh nhau nữa, nó bị ba nó cấm. Điều này hoàn toàn đúng: tôi chiến đấu công khai vì bố Atticus, nhưng gia đình là lĩnh vực riêng tư. Tôi chiến đống sống mái với bất kỳ ai từ đứa em họ ba đời trở lên. Francis Hancock chẳng hạn, biết điều đó.

Khi cho chúng tôi những khẩu súng hơi bố Atticus dạy chúng tôi bắn. Chú Jack dạy chúng tôi những nguyên lý cơ bản của việc đó; chú bố Atticus quan tâm đến súng ống. Ngày nọ bố Atticus với Jem, "Bố thích con bắn vào mấy cái thùng thiếc ở sân sau, nhưng bố biết con săn chim. Cứ bắn mọi con giẻ xanh mà con muốn, nếu con có thể bắn trúng, nhưng hãy nhớ giết con chim nhại là tội lỗi."

Đó là lần duy nhất tôi từng nghe bố Atticus làm điều gì đó là tội lỗi, và tôi hỏi Maudie về điều đó.

"Ba cháu đúng," . "Những con chim nhại chẳng làm gì ngoài việc đem tiếng hót đến cho ta thưởng thức. Chúng phá hoại vườn tược của con người, làm tổ những bẹ ngô, chúng làm việc gì ngoài việc hót bằng cả trái tim cho chúng ta nghe. Điều đó lý giải tại sao giết con chim nhại là tội lỗi."

" Maudie, đây là khu lâu đời, đúng ?"

"Từng có ở đây trước cả thị trấn này."

", cháu muốn là những người ở khu phố chúng ta đều là người già, Jem và cháu là những đứa trẻ duy nhất ở quanh đây. Bà Dubose gần trăm tuổi con Rachel cũng già và và bố Atticus cũng vậy."

" cho năm mươi là quá già," Maudie cách chua chát. " chưa phải bằng xe lăn, đúng ? Mà ba cháu cũng vậy. Nhưng phải là Chúa đủ tử tế để thiêu rụi ngôi nhà mồ cũ của , già quá chăm sóc nó được nữa..... có lẽ cháu đúng, Jeans Louise, đây là khu ổn định. Quanh cháu bọn trẻ nhiều lắm, đúng ?"

"Phải, ở trường có."

"Ý là những người lớn trẻ. Cháu biết , cháu may mắn. Cháu và Jem có lợi từ tuổi tác của ba cháu. Nếu ba cháu ba mươi cháu thấy cuộc sống hoàn toàn khác hẳn."

"Chắc vậy. Bố Atticus chẳng làm được cái gì..."

"Cháu ngạc nhiên đấy," Maudie . "Nhưng có cuộc sống bên trong ông ấy."

"Bố cháu có thể làm gì?"

"Ông ấy có thể làm di chúc cho ai đó chặt chẽ đến độ ai làm rối được."

"Ôi trời..."

"Ồ, cháu có biết ba cháu là người chơi cờ giỏi nhất thị trấn này ? Ở Landing hồi bọn ta mới lớn, Atticus Finch có thể đánh bại bất kỳ ai ở hai bên bờ sông."

"Chúa ơi, Maudie, lần nào Jem với cháu cũng thắng bố hết."

" đến lúc cháu nhận ra đó là bởi vì ông nhường tụi cháu. Bộ cháu biết ông ấy còn chơi được thụ cầm Do Thái 1sao?"

Thành tựu khiêm tốn này thậm chí còn khiến tôi xấu hổi hơn về ông.

"Ờ...." ấy .

"Ờ, cái gì, Maudie?"

"Ờ . có gì..... có vẻ như thế cháu thấy tự hào về ông. phải ai cũng chơi được thụ cầm Do Thái. Bây giờ hãy tránh đường cho các thợ cưa. Tốt hơn cháu nên về nhà. còn bận mấy khóm đỗ quyên và trông chừng cháu được. Cây gỗ có thể rớt trúng cháu đó."

Tôi bước ra sân sau và thấy Jem tích cực bắn vào cái thùng thiếc, việc này có vẻ ngốc nghếch khi lũ giẻ xanh đầy quanh đó. Tôi trở ra sân trước và bận rộn hai giờ liền với việc xây dựng những công phức tạp ở cạnh hàng hiên, gồm lốp xe, thùng đựng cam, giỏ mây đựng quần áo giặt, những chiếc ghế ở hiên nhà, và lá cờ Mỹ mà Jem lấy trong hộp bắp rang cho tôi.

Khi bố Atticus về nhà ăn trưa ông thấy tôi khum người nhắm sang bên kia đường. "Con bắn vào cái gì vậy?"

"Mông của Maudie."

Bố Atticus quay sang và thấy mục tiêu bề thế của tôi cúi xuống những bụi cây của . Ông lật mũ ra sau và băng qua đường. "Maudie," ông gọi, "tôi nghĩ tốt hơn tôi nên cảnh báo . trong tình trạng nguy hiểm đáng báo động đấy."

Maudie đứng thẳng dậy và nhìn về phía tôi. , "Atticus, đúng là quỷ sứ dưới địa ngục."

Khi quay về, bố bảo tôi dẹp trò chơi này . "Đừng để bố thấy con nhắm cây súng này vào bất cứ ai lần nữa."

Tôi ước gì bố tôi là quỷ sứ dưới địa ngục. Tôi kể lể chuyện này với Calpurnia. "Ông Finch hả? Ông ta có thể làm rất nhiều chuyện."

"Như chuyện gì?" Tôi hỏi.

Calpurnia gãi đầu. "Tôi biết lắm," bà .

Jem làm chuyện này ràng hơn khi hỏi bố Atticus có phải đấu tranh cho các tín hữu Giám lý và bố Atticus ông chuốc vạ vào thân nếu làm như vậy, ông quá già cho loại việc như thế. Những tín hữu Giám lý cố trả hết tiền thế chấp nhà thờ của họ và thách thức các tín hữu Baptist chơi trận bóng bầu dục chạm 2. Mọi ông bố trong thị trấn đều chơi, trừ bố Atticus. Jem thậm chí muốn , nhưng cưỡng lại được môn bóng bầu dục ở bất cứ hình thức nào, và đứng rầu rĩ đường biên với bố Atticus và tôi theo dõi bố của Cecil Jacobs ghi điểm cho đội Baptist.

thứ Bảy tôi và Jem quyết định xách súng hơi thám hiểm xem liệu chúng tôi có tìm được con thỏ hay con sóc nào . Chúng tôi cách nhà Radley khoảng năm trăm thước tôi nhận ra Jem nhìn cái gì đó dọc con đường. quay đầu và nhìn bằng khóe mắt.

" nhìn gì vậy?"

"Con chó già tuốt đằng kia kìa," .

"Đó là con Tim Johnson già, đúng ?"

"Phải."

Tim Johnson là tài sản của ông Harry Johnson, người lái xe buýt Mobile và sống ở mé Nam thị trấn. Tim là con chó săn chim màu gan gà, con vật cưng của Maycomb.

"Nó làm gì vậy?"

"Tao biết, Scout. Tụi mình nên về thôi."

"Này Jem, trời mới tháng Hai."

"Tao quan tâm, tao với Calpurnia."

Chúng tôi chạy về nhà và vào bếp.

"Calpurnia," Jem , "bà có thể bước ra vỉa hè chút ?"

"Chi vậy, Jem? Tôi thể ra đứng vỉa hè mỗi lần cậu muốn đâu."

"Có chuyện gì kỳ kỳ với con chó già đằng kia kìa."

Calpurnia thở dài. "Tôi thể băng chân cho bất cứ con chó nào lúc này. Trong phòng tắm có số bông băng, lấy và tự làm ."

Jem lắc đầu. "Nó bệnh, Calpurnia à. Có chuyện gì kỳ kỳ với nó."

"Nó làm gì, cố cắn đuôi nó hả?"

", nó làm giống vầy nè."

Jem ngáp ngáp giống như con cá vàng, rút vai và vặn vẹo thân mình. "Nó làm giống vậy, chứ giống ý nó muốn."

"Cậu bịa chuyện với tôi hả, Jem Finch?" Giọng Calpurnia khô khốc.

" Calpurnia, con thề là ."

"Nó có chạy ?"

", nó chỉ từ từ, chậm đến độ bà thể là nó . Nó sắp tới đây rồi."

Bà rửa tay và theo Jem ra sân. "Tôi có thấy con chó nào đâu," bà .

Bà theo chúng tôi vượt qua nhà Radley và nhìn theo hướng Jem chỉ. Tim Johnson ở đằng xa lớn hơn cái chấm , nhưng nó gần chúng tôi hơn. Nó thất thểu, như thể chân phải của nó ngắn hơn chân trái. Nó gợi tôi nhớ đến chiếc xe hơi bị kẹt trong bãi cát.

"Nó khập khiễng," Jem .

Calpurnia nhìn, rồi nắm vai lôi chúng tôi về nhà. Bà đóng cánh cửa gỗ lại sau lưng chúng tôi, đến điện thoại và la lên. "Cho tôi chuyện với văn phòng ông Finch."

"Ông Finch!" bà la to. "Cal đây. Tôi thề có Chúa, có con chó điên ở khu phố mình... nó đến đây, phải, thưa ông, nó là.... ông Finch, tôi cho nó là...... Tim Johnson già, phải.... thưa ngài.... phải.... phải ...."

Bà lắc đầu khi chúng tôi cố hỏi bà bố Atticus gì. Bà quay số điện thoại và , " Eula May... tôi vừa chuyện với ông Finch, làm ơn đứng nối máy cho tôi nữa... nghe này, Eula May, có thể gọi điện cho Rachel và Stephanie Crawford và bất cứ ai có điện thoại phố này để báo cho họ biết có con chó điên sắp ngang được ? Lẹ lên, !"

Calpurnia lắng nghe. "Tôi biết là tháng Hai, Eula May, nhưng khi thấy là tôi biết con chó nào điên liền. Nhanh lên !"

Calpurnia hỏi Jem, "Nhà Radley có điện thoại ?"

Jem nhìn danh bạ rồi . "Dù sao họ cũng ra ngoài đâu Cal."

"Tôi quan tâm, tôi báo với họ."

Bà chạy ra hiên trước, tôi và Jem theo sát gót bà. " cậu ở lại trong nhà!" bà hét lên.

Cả khu phố nhận được thông điệp của Calpurnia. Mọi cánh cửa gỗ trong tầm nhìn của chúng tôi được đóng chặt. Chúng tôi chẳng thấy bóng dáng gì của Tim Johnson. Chúng tôi nhìn theo Calpurnia chạy về phía nhà Radley, vén váy và tạp dề lên quá gối. Bà đến bên bậc thềm cửa trước và đập cửa. Chẳng ai trả lời và bà la to, "Ông Nathan, ông Arthur, có con chó điên đến! Chó điên đến!"

"Bà ta nên vòng ra phía sau," tôi .

Jem lắc đầu. "Giờ ăn thua nữa rồi," .

Calpurnia nện vào cửa cách vô ích. ai biết cảnh cáo của bà; ai có vẻ nghe thấy gì.

Khi Calpurnia chạy nhanh đến hiên sau, chiếc Ford đen chạy vào lối xe nhà tôi. Bố Atticus và ông Heck Tate bước ra.

Ông Heck Tate là cảnh sát trưởng của hạt Maycomb. Ông cao bằng bố Atticus nhưng gầy hơn. Ông có sống mũi dài, mang ủng có những lỗ xỏ dây kim loại lấp lánh, quần ủng và áo khoác. Thắt lưng của ông có gắn hàng đạn. Ông mang cây súng trường nặng. Khi ông và bố Atticus đến hàng hiên, Jem mở cửa.

"Ở trong nhà , con trai," bố Atticus . "Nó đâu, Cal?"

"Giờ này lẽ ra nó phải ở đây rồi," Calpurnia , chỉ ra đường.

"Nó chạy chứ?" Ông Tate hỏi.

", thưa ngài. Nó trong giai đoạn co giật, ông Heck ạ."

"Mình phải săn tìm nó, hả Heck?" Bố Atticus .

"Tốt hơn mình nên chờ, ông Finch. Chúng thường theo đường thẳng, nhưng ông đâu nó chắc được. Nó có thể theo đường cong... Hy vọng nó quẹo hoặc thẳng vào sân sau nhà Radley. Mình chờ lát ."

"Tôi nghĩ nó vào được sân nhà Radley. Hàng rào chặn nó lại. Chắc nó theo đường lộ..."

Tôi nghĩ bọn chó điên là sùi bọt mép, phóng hết tốc lực, nhảy lên và lao vào cổ họng, và tôi nghĩ chúng làm vậy vào tháng Tám. Nếu Tim Johnson phản ứng kiểu đó, chắc tôi ít sợ hơn.

Chẳng có gì rợn người hơn con phố vắng ngắt nằm chờ. Cây cối lặng im, bọn chim nhại bặt tiếng, các thợ cưa nhà Maudie biến mất. Tôi nghe ông Tate khịt mũi rồi hắt hơi. Tôi thấy ông đưa súng lên kẹp vào khuỷu tay. Tôi thấy khuôn mặt của Stephanie Crawford lộ ra ở ô kính cửa trước nhà . Maudie xuất và đứng cạnh . Bố Atticus gác chân lên thanh ngang của chiếc ghế và chậm rãi chà bàn tay dọc bên đùi.

"Nó kìa," ông nhàng.

Tim Johnson ra, liêu xiêu theo mé trong của đoạn đường vòng song song với nhà Radley.

"Nhìn nó kìa," Jem thào. "Ông Heck chúng theo đường thẳng. Thậm chí nó theo con đường được nữa."

"Trông nó bệnh hoạn quá chừng," tôi .

"Để bất cứ thứ gì ngay trước mặt nó là nó nhảy thẳng vô liền."

Ông Tate đặt tay lên trán và chồm tới. "Nó bị ràng rồi, ông Finch."

Tim Johnson tiến tới rất chậm, nhưng nó đùa giỡn hoặc ngửi cành lá, có vẻ như nó chăm chú theo hướng và bị đẩy bởi lực vô hình về phía chúng tôi. Chúng tôi có thể thấy nó rùng mình như con ngựa xua ruồi; hàm của nó há ra rồi ngậm lại; nó ngoẹo đầu sang bên, nhưng bị đẩy dần dần về phía chúng tôi.

"Nó tìm chỗ để chết," Jem .

Ông Tate quay sang. "Còn lâu nó mới chết, Jem, nó còn chưa bắt đầu tìm nữa kìa."

Tim Johnson tới chỗ con đường nhánh chạy trước nhà Radley, và những gì còn sót lại trong đầu óc khốn khổ của nó khiến nó ngừng lại và có vẻ cân nhắc biết đường nào. Nó bước do dự vài bước rồi ngừng ngay trước cổng nhà Radley; rồi nó cố quay người, nhưng coi bộ rất khó khăn.

Bố Atticus , "Nó trong tầm bắn đó Heck. nên xử lý nó trước khi nó quẹo xuống đường nhánh... có Chúa mới biết ai ở trong góc đường đó. Vào trong , Cal."

Calpurnia mở cửa lưới, đóng chốt lại sau lưng bà, rồi lại mở chốt ra và cài vào móc cửa. Bà cố chặn tôi với Jem bằng thân người bà, nhưng bọn tôi nhìn ra qua nách bà.

"Hạ nó , ông Finch." Ông Tate và trao khẩu súng trường cho bố Atticus; tôi và Jem gần muốn xỉu.

"Đừng phí thời gian, Heck," bố Atticus . "Làm ."

"Ông Finch, đây là công việc -phát."

Bố Atticus quyết liệt lắc đầu, "Đừng cứ đứng ngây ra đó, Heck! Nó chờ cả ngày đâu...."

"Vì Chúa, ông Finch, nhìn chỗ nó đứng kìa! Bắn hụt là đạn bay thẳng vào nhà Radley đó! Tôi bắn được ngon lành như thế và biết mà!"

"Tôi bắn súng ba mươi năm rồi...."

Ông Tate gần như ném khẩu súng trường vào bố Atticus, "Tôi cảm thấy rất thoải mái nếu như bắn lúc này," ông ta .

Với cảm giác bối rối, tôi với Jem nhìn bố tôi cầm khẩu súng lên và bước ra ngay giữa đường. Ông nhanh, nhưng tôi nghĩ ông di chuyển giống như người lặn dưới nước: thời gian chậm lại tới mức gây buồn nôn.

Khi bố Atticus nâng kính lên Calpurnia lầm bầm, "Cầu Chúa phù hộ ông," và đưa hai tay ôm lấy má.

Bố Atticus đẩy kính lên trán; nó trượt xuống, và ông để nó rớt xuống đường. Trong im lặng, tôi nghe tiếng nó bể. Bố Atticus chà sát mắt và cằm. Chúng tôi thấy ông chớp mắt lia lịa.

Trước cổng nhà Radley, Tim Johnson quyết định với mớ thần kinh còn sót lại trong đầu nó. Sau cùng nó quay người, và tiếp tục lộ trình ban đầu hướng về phía nhà chúng tôi. Nó bước tới hai bước, rồi dừng lại và ngỏng đầu lên. Chúng tôi thấy thân thể nó cứng ngắc.

Với những động tác quá nhanh có vẻ như xảy ra đồng thời, bàn tay của bố Atticus kéo mạnh cần lên đạn trong khi ông đưa khẩu súng lên vai.

Khẩu súng nổ vang. Tim Johnson nhảy dựng, đổ phịch xuống và co rúm thành đống màu nâu lẫn trắng lề đường. Nó biết cái gì đâm trúng nó.

Ông Tate phóng khỏi hàng hiên và chạy tới nhà Radley. Ông dừng trước con chó, ngồi xổm xuống, xoay người và gõ ngón tay lên trán chỗ mắt trái ông, "Ông bắn hơi chệch sang phải, Finch," ông ta kêu lên.

"Luôn luôn vậy," bố Atticus đáp. "Nếu được chọn, tôi xài cây súng bắn đạn chài."

Ông cúi xuống nhặt kính lên, nghiền nát tròng kính bị vỡ dưới gót chân, tới chỗ ông Tate và đứng nhìn xuống xác Tim Johnson.

Từng cánh cửa mở ra, và khu phố chầm chậm hoạt động trở lại. Maudie xuống những bậc thềm cùng Stephanie Crawford.

Jem đớ người. Tôi nhéo phát thúc ấy ra, nhưng khi bố Atticus thấy chúng tôi đến gần, ông . "Ở yên đó."

Khi ông Tate và bố Atticus trở lại sân, ông Tate mỉm cười. "Tôi kêu Zeebo hốt nó ," ông . " đâu có quên nhiều, Finch. Người ta nó bao giờ rời ."

Bố Atticus im lặng.

"Bố Atticus?" Jem .

"Gì?"

" có gì."

"Tôi chứng kiến hết, Finch -Phát."

Bố Atticus quay sang đối mặt với Maudie. Họ nhìn nhau mà gì, và bố Atticus bước vào xe ông cảnh sát trưởng. "Lai đây," ông với Jem. "Con đừng đến gần con chó đó, hiểu ? Đừng đến gần nó, nó chết nhưng vẫn nguy hiểm như khi còn sống vậy."

"Vâng, thưa bố," Jem . "Bố Atticus...."

"Gì, con trai?"

" có gì."

"Có chuyện gì mà cháu được vậy, nhóc?" Ông Tate hỏi, vười với Jem. "Bộ cháu biết ba cháu là...."

"Thôi , Heck," bố Atticus , "mình quay lại thị trấn ."

Khi họ lái xe , Jem và tôi đến bậc thềm trước nhà Stephanie Crawford. Chúng tôi ngồi chờ Zeebo đến với xe chở rác.

Jem ngồi trong trạng thái bối rối đờ đẫn, và Stephanie , "Ô, ô, ô, ai lại nghĩ có chó điên vào tháng Hai chứ, có lẽ nó điên, chắc nó chỉ mới khùng thôi. ghét phải thấy khuôn mặt của Harry Johnson khi ông ta vừa chạy xong chuyến tài ở Mobile và biết được Atticus Finch bắn con chó của ông ta. Cá là nó đầy bọ chét từ đâu đó..."

Maudie Stephanie ăn theo giọng khác nếu Tim Johnson vẫn dài phố, rằng họ sớm tìm ra, họ gửi đầu nó đến Montgomery.

Jem trở nên ăn mơ hồ, "Mày thấy , Scout? Mày có thấy bố đứng ngay đó ?...... rồi đột nhiên bố dãn người ra, trông cứ như cây súng đó là phần cơ thể bố... và bố làm sao nhanh thế, giống như..... tao phải nhắm cả mười phút mới bắn trúng cái gì đó...."

Maudie cười cách ranh mãnh. "Giờ , Jean Louise," , "vẫn còn nghĩ là ba cháu làm được cái gì nữa ? Vẫn còn xấu hổ về ông hả?"

"Dạ ," tôi lí nhí.

"Bữa đó quên với cháu rằng ngoài việc chơi thụ cầm Do Thái, Atticus Finch còn là tay súng cừ nhất hạt Maycomb vào thời của ông."

"Tay súng cừ..." Jem lặp lại.

"Đúng vậy đó, Jem Finch. Chắc bây giờ cháu đổi giọng điệu của cháu ngay. Đúng ý tưởng đó, bộ cháu biết biệt danh của ông ấy là -Phát khi còn trai trẻ sao? Ở Landing, khi mới lớn, nếu ông ấy bắn mười lăm phát mà trúng được mười bốn con bồ câu là ông ấy phàn nàn rằng mình lãng phí đạn."

"Bố chẳng hề hé môi chuyện đó," Jem lầm bầm.

" hề hé môi về chuyện đó hả?"

", thưa ."

" biết sao bây giờ bố săn nữa," tôi .

"Có lẽ có thể cho cháu biết," Maudie . "Dù ba cháu có bất cứ cái gì, trong tâm, ông là người văn minh. Thiện xạ là món quà của Chúa, tài năng... ô, cháu phải thực hành để hoàn thiện nó, nhưng việc bắn súng khác việc chơi đàn dương cầm hoặc cái gì giống vậy. nghĩ có lẽ ông đặt súng xuống khi ông nhận ra Chúa cho ông lợi thế thiếu công bằng so với hầu hết những sinh vật khác. đoán ông quyết định bắn cho đến khi bị buộc phải bắn, và hôm nay ông phải làm thế."

"Coi bộ bố tự hào về chuyện đó," tôi .

"Con người có đầu óc sáng suốt bao giờ tự hào về tài năng của mình," Maudie .

Chúng tôi thấy Zeebo lái xe đến. ta lấy trong thùng xe ra cái chĩa và cẩn thận nâng Tim Johnson lên. ta hất con chó vào xe tải, sau đó đổ chất gì đó từ cái bình to xuống khắp chỗ Tim nằm chết. "Đừng tới gần chỗ này trong ít lâu nghe," ta kêu lên.

Khi về nhà tôi với Jem tụi tôi có chuyện để kể trong trường vào thứ Hai rồi, Jem quay sang tôi.

"Đừng gì về chuyện này, Scout," .

"Cái gì? Chắc chắn là em kể. Đâu phải bố đứa nào cũng là tay súng cừ nhất hạt Maycomb đâu."

Jem , "Tao cho là bố muốn tụi mình biết chuyện đó, bố kể với mình rồi. Nếu bố tự hào về chuyện đó, bố với mình rồi."

"Có lẽ bố quên mất chuyện đó," tôi .

" đâu, Scout, đó là chuyện mày hiểu được. Bố Atticus già thiệt, nhưng tao quan tâm nếu bố làm được bất cứ việc gì.... Tao cần biết nếu như bố làm được việc quái gì đó."

Jem nhặt hòn đá và hân hoan ném vào nhà xe. Chạy đuổi theo nó, kêu với lại, "Bố Atticus là quý ông, giống như tao!"

--------------------------------

1. Jews harp: nhạc cụ xíu, gọn trong lòng bàn tay, được cầm trong miệng và tạo thanh bằng cách gẩy ngón tay vào lưỡi gà kim loại.

2. Touch foolball: biến thể của dòng bầu dục nhằm làm cho nó ít bạo lực hơn bằng cách thay vì giành bóng người ta chỉ cần chạm vào bóng rồi chạy.

CHƯƠNG 10
Bố Atticus yếu: ông gần năm mươi. Khi Jem và tôi hỏi tại sao bố lại già như thế, ông ông khởi đầu trễ, điều đó chúng tôi cảm thấy được phản ảnh trong những khả năng và nam tính của ông. Ông già hơn cha mẹ của những bạn học của chúng tôi nhiều, và chẳng có gì Jem hoặc tôi có thể về ông khi bạn học của chúng tôi , "Ba tao thế này... thế kia..."

Jem rất mê bóng bầu dục. Bố Atticus bao giờ mệt đến độ muốn chơi, nhưng khi Jem muốn dành bóng với ông, ông , "Bố quá già làm vụ đó nổi, con trai."

Bố tôi làm bất cứ thứ gì. Ông làm việc trong văn phòng, phải trong tiệm tạp phẩm. Bố Atticus lái xe thùng cho hạt, ông phải là cảnh sát trưởng, ông làm nghề nông, làm việc trong tiệm sửa xe, hoặc làm bất cứ điều gì có thể dấy lên lòng ngưỡng mộ của bất cứ ai.

Ngoài ra, bố còn đeo kính. Mắt trái ông gần như mù, và ông rằng mắt trái là lời nguyền dòng tộc của nhà Finch. Mỗi khi muốn nhìn thứ gì, ông phải quay đầu và nhìn bằng mắt phải.

Bố làm những việc mà ba của các bạn học tôi làm: ông săn, chơi phé hoặc câu cá hay uống rượu hay hút thuốc. Bố ngồi trong phòng khách và đọc.

Tuy nhiên, với những đặc điểm này bố tôi vẫn được chìm khuất như chúng tôi mong ước: năm đó, cả trường xôn xao chuyện ông biện hộ cho Tom Robinson, lời bàn tán nào lộ thán phục. Sau vụ đụng độ giữa tôi và Cecil Jacobs khi tôi cam kết theo chính sách làm kẻ hèn nhát, có lời đồn lan truyền rằng Scout Finch đánh nhau nữa, nó bị ba nó cấm. Điều này hoàn toàn đúng: tôi chiến đấu công khai vì bố Atticus, nhưng gia đình là lĩnh vực riêng tư. Tôi chiến đống sống mái với bất kỳ ai từ đứa em họ ba đời trở lên. Francis Hancock chẳng hạn, biết điều đó.

Khi cho chúng tôi những khẩu súng hơi bố Atticus dạy chúng tôi bắn. Chú Jack dạy chúng tôi những nguyên lý cơ bản của việc đó; chú bố Atticus quan tâm đến súng ống. Ngày nọ bố Atticus với Jem, "Bố thích con bắn vào mấy cái thùng thiếc ở sân sau, nhưng bố biết con săn chim. Cứ bắn mọi con giẻ xanh mà con muốn, nếu con có thể bắn trúng, nhưng hãy nhớ giết con chim nhại là tội lỗi."

Đó là lần duy nhất tôi từng nghe bố Atticus làm điều gì đó là tội lỗi, và tôi hỏi Maudie về điều đó.

"Ba cháu đúng," . "Những con chim nhại chẳng làm gì ngoài việc đem tiếng hót đến cho ta thưởng thức. Chúng phá hoại vườn tược của con người, làm tổ những bẹ ngô, chúng làm việc gì ngoài việc hót bằng cả trái tim cho chúng ta nghe. Điều đó lý giải tại sao giết con chim nhại là tội lỗi."

" Maudie, đây là khu lâu đời, đúng ?"

"Từng có ở đây trước cả thị trấn này."

", cháu muốn là những người ở khu phố chúng ta đều là người già, Jem và cháu là những đứa trẻ duy nhất ở quanh đây. Bà Dubose gần trăm tuổi con Rachel cũng già và và bố Atticus cũng vậy."

" cho năm mươi là quá già," Maudie cách chua chát. " chưa phải bằng xe lăn, đúng ? Mà ba cháu cũng vậy. Nhưng phải là Chúa đủ tử tế để thiêu rụi ngôi nhà mồ cũ của , già quá chăm sóc nó được nữa..... có lẽ cháu đúng, Jeans Louise, đây là khu ổn định. Quanh cháu bọn trẻ nhiều lắm, đúng ?"

"Phải, ở trường có."

"Ý là những người lớn trẻ. Cháu biết , cháu may mắn. Cháu và Jem có lợi từ tuổi tác của ba cháu. Nếu ba cháu ba mươi cháu thấy cuộc sống hoàn toàn khác hẳn."

"Chắc vậy. Bố Atticus chẳng làm được cái gì..."

"Cháu ngạc nhiên đấy," Maudie . "Nhưng có cuộc sống bên trong ông ấy."

"Bố cháu có thể làm gì?"

"Ông ấy có thể làm di chúc cho ai đó chặt chẽ đến độ ai làm rối được."

"Ôi trời..."

"Ồ, cháu có biết ba cháu là người chơi cờ giỏi nhất thị trấn này ? Ở Landing hồi bọn ta mới lớn, Atticus Finch có thể đánh bại bất kỳ ai ở hai bên bờ sông."

"Chúa ơi, Maudie, lần nào Jem với cháu cũng thắng bố hết."

" đến lúc cháu nhận ra đó là bởi vì ông nhường tụi cháu. Bộ cháu biết ông ấy còn chơi được thụ cầm Do Thái 1sao?"

Thành tựu khiêm tốn này thậm chí còn khiến tôi xấu hổi hơn về ông.

"Ờ...." ấy .

"Ờ, cái gì, Maudie?"

"Ờ . có gì..... có vẻ như thế cháu thấy tự hào về ông. phải ai cũng chơi được thụ cầm Do Thái. Bây giờ hãy tránh đường cho các thợ cưa. Tốt hơn cháu nên về nhà. còn bận mấy khóm đỗ quyên và trông chừng cháu được. Cây gỗ có thể rớt trúng cháu đó."

Tôi bước ra sân sau và thấy Jem tích cực bắn vào cái thùng thiếc, việc này có vẻ ngốc nghếch khi lũ giẻ xanh đầy quanh đó. Tôi trở ra sân trước và bận rộn hai giờ liền với việc xây dựng những công phức tạp ở cạnh hàng hiên, gồm lốp xe, thùng đựng cam, giỏ mây đựng quần áo giặt, những chiếc ghế ở hiên nhà, và lá cờ Mỹ mà Jem lấy trong hộp bắp rang cho tôi.

Khi bố Atticus về nhà ăn trưa ông thấy tôi khum người nhắm sang bên kia đường. "Con bắn vào cái gì vậy?"

"Mông của Maudie."

Bố Atticus quay sang và thấy mục tiêu bề thế của tôi cúi xuống những bụi cây của . Ông lật mũ ra sau và băng qua đường. "Maudie," ông gọi, "tôi nghĩ tốt hơn tôi nên cảnh báo . trong tình trạng nguy hiểm đáng báo động đấy."

Maudie đứng thẳng dậy và nhìn về phía tôi. , "Atticus, đúng là quỷ sứ dưới địa ngục."

Khi quay về, bố bảo tôi dẹp trò chơi này . "Đừng để bố thấy con nhắm cây súng này vào bất cứ ai lần nữa."

Tôi ước gì bố tôi là quỷ sứ dưới địa ngục. Tôi kể lể chuyện này với Calpurnia. "Ông Finch hả? Ông ta có thể làm rất nhiều chuyện."

"Như chuyện gì?" Tôi hỏi.

Calpurnia gãi đầu. "Tôi biết lắm," bà .

Jem làm chuyện này ràng hơn khi hỏi bố Atticus có phải đấu tranh cho các tín hữu Giám lý và bố Atticus ông chuốc vạ vào thân nếu làm như vậy, ông quá già cho loại việc như thế. Những tín hữu Giám lý cố trả hết tiền thế chấp nhà thờ của họ và thách thức các tín hữu Baptist chơi trận bóng bầu dục chạm 2. Mọi ông bố trong thị trấn đều chơi, trừ bố Atticus. Jem thậm chí muốn , nhưng cưỡng lại được môn bóng bầu dục ở bất cứ hình thức nào, và đứng rầu rĩ đường biên với bố Atticus và tôi theo dõi bố của Cecil Jacobs ghi điểm cho đội Baptist.

thứ Bảy tôi và Jem quyết định xách súng hơi thám hiểm xem liệu chúng tôi có tìm được con thỏ hay con sóc nào . Chúng tôi cách nhà Radley khoảng năm trăm thước tôi nhận ra Jem nhìn cái gì đó dọc con đường. quay đầu và nhìn bằng khóe mắt.

" nhìn gì vậy?"

"Con chó già tuốt đằng kia kìa," .

"Đó là con Tim Johnson già, đúng ?"

"Phải."

Tim Johnson là tài sản của ông Harry Johnson, người lái xe buýt Mobile và sống ở mé Nam thị trấn. Tim là con chó săn chim màu gan gà, con vật cưng của Maycomb.

"Nó làm gì vậy?"

"Tao biết, Scout. Tụi mình nên về thôi."

"Này Jem, trời mới tháng Hai."

"Tao quan tâm, tao với Calpurnia."

Chúng tôi chạy về nhà và vào bếp.

"Calpurnia," Jem , "bà có thể bước ra vỉa hè chút ?"

"Chi vậy, Jem? Tôi thể ra đứng vỉa hè mỗi lần cậu muốn đâu."

"Có chuyện gì kỳ kỳ với con chó già đằng kia kìa."

Calpurnia thở dài. "Tôi thể băng chân cho bất cứ con chó nào lúc này. Trong phòng tắm có số bông băng, lấy và tự làm ."

Jem lắc đầu. "Nó bệnh, Calpurnia à. Có chuyện gì kỳ kỳ với nó."

"Nó làm gì, cố cắn đuôi nó hả?"

", nó làm giống vầy nè."

Jem ngáp ngáp giống như con cá vàng, rút vai và vặn vẹo thân mình. "Nó làm giống vậy, chứ giống ý nó muốn."

"Cậu bịa chuyện với tôi hả, Jem Finch?" Giọng Calpurnia khô khốc.

" Calpurnia, con thề là ."

"Nó có chạy ?"

", nó chỉ từ từ, chậm đến độ bà thể là nó . Nó sắp tới đây rồi."

Bà rửa tay và theo Jem ra sân. "Tôi có thấy con chó nào đâu," bà .

Bà theo chúng tôi vượt qua nhà Radley và nhìn theo hướng Jem chỉ. Tim Johnson ở đằng xa lớn hơn cái chấm , nhưng nó gần chúng tôi hơn. Nó thất thểu, như thể chân phải của nó ngắn hơn chân trái. Nó gợi tôi nhớ đến chiếc xe hơi bị kẹt trong bãi cát.

"Nó khập khiễng," Jem .

Calpurnia nhìn, rồi nắm vai lôi chúng tôi về nhà. Bà đóng cánh cửa gỗ lại sau lưng chúng tôi, đến điện thoại và la lên. "Cho tôi chuyện với văn phòng ông Finch."

"Ông Finch!" bà la to. "Cal đây. Tôi thề có Chúa, có con chó điên ở khu phố mình... nó đến đây, phải, thưa ông, nó là.... ông Finch, tôi cho nó là...... Tim Johnson già, phải.... thưa ngài.... phải.... phải ...."

Bà lắc đầu khi chúng tôi cố hỏi bà bố Atticus gì. Bà quay số điện thoại và , " Eula May... tôi vừa chuyện với ông Finch, làm ơn đứng nối máy cho tôi nữa... nghe này, Eula May, có thể gọi điện cho Rachel và Stephanie Crawford và bất cứ ai có điện thoại phố này để báo cho họ biết có con chó điên sắp ngang được ? Lẹ lên, !"

Calpurnia lắng nghe. "Tôi biết là tháng Hai, Eula May, nhưng khi thấy là tôi biết con chó nào điên liền. Nhanh lên !"

Calpurnia hỏi Jem, "Nhà Radley có điện thoại ?"

Jem nhìn danh bạ rồi . "Dù sao họ cũng ra ngoài đâu Cal."

"Tôi quan tâm, tôi báo với họ."

Bà chạy ra hiên trước, tôi và Jem theo sát gót bà. " cậu ở lại trong nhà!" bà hét lên.

Cả khu phố nhận được thông điệp của Calpurnia. Mọi cánh cửa gỗ trong tầm nhìn của chúng tôi được đóng chặt. Chúng tôi chẳng thấy bóng dáng gì của Tim Johnson. Chúng tôi nhìn theo Calpurnia chạy về phía nhà Radley, vén váy và tạp dề lên quá gối. Bà đến bên bậc thềm cửa trước và đập cửa. Chẳng ai trả lời và bà la to, "Ông Nathan, ông Arthur, có con chó điên đến! Chó điên đến!"

"Bà ta nên vòng ra phía sau," tôi .

Jem lắc đầu. "Giờ ăn thua nữa rồi," .

Calpurnia nện vào cửa cách vô ích. ai biết cảnh cáo của bà; ai có vẻ nghe thấy gì.

Khi Calpurnia chạy nhanh đến hiên sau, chiếc Ford đen chạy vào lối xe nhà tôi. Bố Atticus và ông Heck Tate bước ra.

Ông Heck Tate là cảnh sát trưởng của hạt Maycomb. Ông cao bằng bố Atticus nhưng gầy hơn. Ông có sống mũi dài, mang ủng có những lỗ xỏ dây kim loại lấp lánh, quần ủng và áo khoác. Thắt lưng của ông có gắn hàng đạn. Ông mang cây súng trường nặng. Khi ông và bố Atticus đến hàng hiên, Jem mở cửa.

"Ở trong nhà , con trai," bố Atticus . "Nó đâu, Cal?"

"Giờ này lẽ ra nó phải ở đây rồi," Calpurnia , chỉ ra đường.

"Nó chạy chứ?" Ông Tate hỏi.

", thưa ngài. Nó trong giai đoạn co giật, ông Heck ạ."

"Mình phải săn tìm nó, hả Heck?" Bố Atticus .

"Tốt hơn mình nên chờ, ông Finch. Chúng thường theo đường thẳng, nhưng ông đâu nó chắc được. Nó có thể theo đường cong... Hy vọng nó quẹo hoặc thẳng vào sân sau nhà Radley. Mình chờ lát ."

"Tôi nghĩ nó vào được sân nhà Radley. Hàng rào chặn nó lại. Chắc nó theo đường lộ..."

Tôi nghĩ bọn chó điên là sùi bọt mép, phóng hết tốc lực, nhảy lên và lao vào cổ họng, và tôi nghĩ chúng làm vậy vào tháng Tám. Nếu Tim Johnson phản ứng kiểu đó, chắc tôi ít sợ hơn.

Chẳng có gì rợn người hơn con phố vắng ngắt nằm chờ. Cây cối lặng im, bọn chim nhại bặt tiếng, các thợ cưa nhà Maudie biến mất. Tôi nghe ông Tate khịt mũi rồi hắt hơi. Tôi thấy ông đưa súng lên kẹp vào khuỷu tay. Tôi thấy khuôn mặt của Stephanie Crawford lộ ra ở ô kính cửa trước nhà . Maudie xuất và đứng cạnh . Bố Atticus gác chân lên thanh ngang của chiếc ghế và chậm rãi chà bàn tay dọc bên đùi.

"Nó kìa," ông nhàng.

Tim Johnson ra, liêu xiêu theo mé trong của đoạn đường vòng song song với nhà Radley.

"Nhìn nó kìa," Jem thào. "Ông Heck chúng theo đường thẳng. Thậm chí nó theo con đường được nữa."

"Trông nó bệnh hoạn quá chừng," tôi .

"Để bất cứ thứ gì ngay trước mặt nó là nó nhảy thẳng vô liền."

Ông Tate đặt tay lên trán và chồm tới. "Nó bị ràng rồi, ông Finch."

Tim Johnson tiến tới rất chậm, nhưng nó đùa giỡn hoặc ngửi cành lá, có vẻ như nó chăm chú theo hướng và bị đẩy bởi lực vô hình về phía chúng tôi. Chúng tôi có thể thấy nó rùng mình như con ngựa xua ruồi; hàm của nó há ra rồi ngậm lại; nó ngoẹo đầu sang bên, nhưng bị đẩy dần dần về phía chúng tôi.

"Nó tìm chỗ để chết," Jem .

Ông Tate quay sang. "Còn lâu nó mới chết, Jem, nó còn chưa bắt đầu tìm nữa kìa."

Tim Johnson tới chỗ con đường nhánh chạy trước nhà Radley, và những gì còn sót lại trong đầu óc khốn khổ của nó khiến nó ngừng lại và có vẻ cân nhắc biết đường nào. Nó bước do dự vài bước rồi ngừng ngay trước cổng nhà Radley; rồi nó cố quay người, nhưng coi bộ rất khó khăn.

Bố Atticus , "Nó trong tầm bắn đó Heck. nên xử lý nó trước khi nó quẹo xuống đường nhánh... có Chúa mới biết ai ở trong góc đường đó. Vào trong , Cal."

Calpurnia mở cửa lưới, đóng chốt lại sau lưng bà, rồi lại mở chốt ra và cài vào móc cửa. Bà cố chặn tôi với Jem bằng thân người bà, nhưng bọn tôi nhìn ra qua nách bà.

"Hạ nó , ông Finch." Ông Tate và trao khẩu súng trường cho bố Atticus; tôi và Jem gần muốn xỉu.

"Đừng phí thời gian, Heck," bố Atticus . "Làm ."

"Ông Finch, đây là công việc -phát."

Bố Atticus quyết liệt lắc đầu, "Đừng cứ đứng ngây ra đó, Heck! Nó chờ cả ngày đâu...."

"Vì Chúa, ông Finch, nhìn chỗ nó đứng kìa! Bắn hụt là đạn bay thẳng vào nhà Radley đó! Tôi bắn được ngon lành như thế và biết mà!"

"Tôi bắn súng ba mươi năm rồi...."

Ông Tate gần như ném khẩu súng trường vào bố Atticus, "Tôi cảm thấy rất thoải mái nếu như bắn lúc này," ông ta .

Với cảm giác bối rối, tôi với Jem nhìn bố tôi cầm khẩu súng lên và bước ra ngay giữa đường. Ông nhanh, nhưng tôi nghĩ ông di chuyển giống như người lặn dưới nước: thời gian chậm lại tới mức gây buồn nôn.

Khi bố Atticus nâng kính lên Calpurnia lầm bầm, "Cầu Chúa phù hộ ông," và đưa hai tay ôm lấy má.

Bố Atticus đẩy kính lên trán; nó trượt xuống, và ông để nó rớt xuống đường. Trong im lặng, tôi nghe tiếng nó bể. Bố Atticus chà sát mắt và cằm. Chúng tôi thấy ông chớp mắt lia lịa.

Trước cổng nhà Radley, Tim Johnson quyết định với mớ thần kinh còn sót lại trong đầu nó. Sau cùng nó quay người, và tiếp tục lộ trình ban đầu hướng về phía nhà chúng tôi. Nó bước tới hai bước, rồi dừng lại và ngỏng đầu lên. Chúng tôi thấy thân thể nó cứng ngắc.

Với những động tác quá nhanh có vẻ như xảy ra đồng thời, bàn tay của bố Atticus kéo mạnh cần lên đạn trong khi ông đưa khẩu súng lên vai.

Khẩu súng nổ vang. Tim Johnson nhảy dựng, đổ phịch xuống và co rúm thành đống màu nâu lẫn trắng lề đường. Nó biết cái gì đâm trúng nó.

Ông Tate phóng khỏi hàng hiên và chạy tới nhà Radley. Ông dừng trước con chó, ngồi xổm xuống, xoay người và gõ ngón tay lên trán chỗ mắt trái ông, "Ông bắn hơi chệch sang phải, Finch," ông ta kêu lên.

"Luôn luôn vậy," bố Atticus đáp. "Nếu được chọn, tôi xài cây súng bắn đạn chài."

Ông cúi xuống nhặt kính lên, nghiền nát tròng kính bị vỡ dưới gót chân, tới chỗ ông Tate và đứng nhìn xuống xác Tim Johnson.

Từng cánh cửa mở ra, và khu phố chầm chậm hoạt động trở lại. Maudie xuống những bậc thềm cùng Stephanie Crawford.

Jem đớ người. Tôi nhéo phát thúc ấy ra, nhưng khi bố Atticus thấy chúng tôi đến gần, ông . "Ở yên đó."

Khi ông Tate và bố Atticus trở lại sân, ông Tate mỉm cười. "Tôi kêu Zeebo hốt nó ," ông . " đâu có quên nhiều, Finch. Người ta nó bao giờ rời ."

Bố Atticus im lặng.

"Bố Atticus?" Jem .

"Gì?"

" có gì."

"Tôi chứng kiến hết, Finch -Phát."

Bố Atticus quay sang đối mặt với Maudie. Họ nhìn nhau mà gì, và bố Atticus bước vào xe ông cảnh sát trưởng. "Lai đây," ông với Jem. "Con đừng đến gần con chó đó, hiểu ? Đừng đến gần nó, nó chết nhưng vẫn nguy hiểm như khi còn sống vậy."

"Vâng, thưa bố," Jem . "Bố Atticus...."

"Gì, con trai?"

" có gì."

"Có chuyện gì mà cháu được vậy, nhóc?" Ông Tate hỏi, vười với Jem. "Bộ cháu biết ba cháu là...."

"Thôi , Heck," bố Atticus , "mình quay lại thị trấn ."

Khi họ lái xe , Jem và tôi đến bậc thềm trước nhà Stephanie Crawford. Chúng tôi ngồi chờ Zeebo đến với xe chở rác.

Jem ngồi trong trạng thái bối rối đờ đẫn, và Stephanie , "Ô, ô, ô, ai lại nghĩ có chó điên vào tháng Hai chứ, có lẽ nó điên, chắc nó chỉ mới khùng thôi. ghét phải thấy khuôn mặt của Harry Johnson khi ông ta vừa chạy xong chuyến tài ở Mobile và biết được Atticus Finch bắn con chó của ông ta. Cá là nó đầy bọ chét từ đâu đó..."

Maudie Stephanie ăn theo giọng khác nếu Tim Johnson vẫn dài phố, rằng họ sớm tìm ra, họ gửi đầu nó đến Montgomery.

Jem trở nên ăn mơ hồ, "Mày thấy , Scout? Mày có thấy bố đứng ngay đó ?...... rồi đột nhiên bố dãn người ra, trông cứ như cây súng đó là phần cơ thể bố... và bố làm sao nhanh thế, giống như..... tao phải nhắm cả mười phút mới bắn trúng cái gì đó...."

Maudie cười cách ranh mãnh. "Giờ , Jean Louise," , "vẫn còn nghĩ là ba cháu làm được cái gì nữa ? Vẫn còn xấu hổ về ông hả?"

"Dạ ," tôi lí nhí.

"Bữa đó quên với cháu rằng ngoài việc chơi thụ cầm Do Thái, Atticus Finch còn là tay súng cừ nhất hạt Maycomb vào thời của ông."

"Tay súng cừ..." Jem lặp lại.

"Đúng vậy đó, Jem Finch. Chắc bây giờ cháu đổi giọng điệu của cháu ngay. Đúng ý tưởng đó, bộ cháu biết biệt danh của ông ấy là -Phát khi còn trai trẻ sao? Ở Landing, khi mới lớn, nếu ông ấy bắn mười lăm phát mà trúng được mười bốn con bồ câu là ông ấy phàn nàn rằng mình lãng phí đạn."

"Bố chẳng hề hé môi chuyện đó," Jem lầm bầm.

" hề hé môi về chuyện đó hả?"

", thưa ."

" biết sao bây giờ bố săn nữa," tôi .

"Có lẽ có thể cho cháu biết," Maudie . "Dù ba cháu có bất cứ cái gì, trong tâm, ông là người văn minh. Thiện xạ là món quà của Chúa, tài năng... ô, cháu phải thực hành để hoàn thiện nó, nhưng việc bắn súng khác việc chơi đàn dương cầm hoặc cái gì giống vậy. nghĩ có lẽ ông đặt súng xuống khi ông nhận ra Chúa cho ông lợi thế thiếu công bằng so với hầu hết những sinh vật khác. đoán ông quyết định bắn cho đến khi bị buộc phải bắn, và hôm nay ông phải làm thế."

"Coi bộ bố tự hào về chuyện đó," tôi .

"Con người có đầu óc sáng suốt bao giờ tự hào về tài năng của mình," Maudie .

Chúng tôi thấy Zeebo lái xe đến. ta lấy trong thùng xe ra cái chĩa và cẩn thận nâng Tim Johnson lên. ta hất con chó vào xe tải, sau đó đổ chất gì đó từ cái bình to xuống khắp chỗ Tim nằm chết. "Đừng tới gần chỗ này trong ít lâu nghe," ta kêu lên.

Khi về nhà tôi với Jem tụi tôi có chuyện để kể trong trường vào thứ Hai rồi, Jem quay sang tôi.

"Đừng gì về chuyện này, Scout," .

"Cái gì? Chắc chắn là em kể. Đâu phải bố đứa nào cũng là tay súng cừ nhất hạt Maycomb đâu."

Jem , "Tao cho là bố muốn tụi mình biết chuyện đó, bố kể với mình rồi. Nếu bố tự hào về chuyện đó, bố với mình rồi."

"Có lẽ bố quên mất chuyện đó," tôi .

" đâu, Scout, đó là chuyện mày hiểu được. Bố Atticus già thiệt, nhưng tao quan tâm nếu bố làm được bất cứ việc gì.... Tao cần biết nếu như bố làm được việc quái gì đó."

Jem nhặt hòn đá và hân hoan ném vào nhà xe. Chạy đuổi theo nó, kêu với lại, "Bố Atticus là quý ông, giống như tao!"

--------------------------------

1. Jews harp: nhạc cụ xíu, gọn trong lòng bàn tay, được cầm trong miệng và tạo thanh bằng cách gẩy ngón tay vào lưỡi gà kim loại.

2. Touch foolball: biến thể của dòng bầu dục nhằm làm cho nó ít bạo lực hơn bằng cách thay vì giành bóng người ta chỉ cần chạm vào bóng rồi chạy.

CHƯƠNG 11
Khi chúng tôi còn , jem và tôi giới hạn những hoạt động của mình trong khu phố phía Nam, nhưng khi tôi học lớp hai được ít lâu và việc chòng ghẹo Boo Radley trở thành lạc hậu, khu vực kinh doanh của Maycomb lôi kéo chúng tôi thường xuyên ngược về thị trấn qua khu đất của bà Henry Lafayette Dubose. thể xuống thị trấn mà ngang qua nhà bà trừ khi chúng tôi muốn bộ vòng thêm cả dặm. Những cuộc chạm trán trước đây với bà để lại cho tôi khao khát được gặp lại bà nữa, nhưng Jem tới lúc nào đó tôi phải lớn lên.

Bà Dubose sống mình nếu kể Da đen phục vụ thường xuyên, cách nhà tôi hai căn, trong ngôi nhà có những bậc thềm dốc phía trước và lối có mái che nối giữa hai khu nhà. Bà rất già; hầu như cả ngày bà nằm giường và sau đó ngồi xe lăn. Người ta đồn rằng bà giữ khẩu súng lục CSA 1 giấu trong mớ khăn choàng vai và khăn quấn cổ.

Jem và tôi ghét bà. Nếu bà ngồi ở hàng hiên khi chúng tôi qua, chúng tôi bị soi mói mọi chỗ bởi cái nhìn phẫn nộ của bà, bị thẩm vấn thẳng tay về cách cư xử của chúng tôi, và được cho dự đoán u ám về tình cảnh chúng tôi rơi vào khi lớn lên, vốn luôn luôn chẳng ra gì cả. Từ lâu tụi tôi từ bỏ ý tưởng ngang nhà bà ở phía bên kia đường; việc đó chỉ khiến bà cao giọng lên và cho cả khu phố cùng biết.

thể làm gì để bà vui lòng. Nếu tôi vui vẻ với bà, "Hê, bà Dubose," tôi nhận câu trả lời., "Đừng có hê với ta, đồ con xấu xa! Cháu phải xin chào, bà Dubose!"

Bà hung dữ. Có lần bà nghe Jem gọi bố chúng tôi là "Atticus" và phản ứng của bà cứ như sắp đột quỵ. Ngoài việc bảo chúng tôi là những đứa đần độn láu cá nhất, xấc xược nhất từng ngang qua nhà bà, bà còn bảo rằng tội nghiệp cho chúng tôi vì bố Atticus tái hôn sau khi mẹ tôi mất. quý dễ thương hơn người mẹ quá cố của chúng tôi chưa hề có đời, bà , và đau lòng khi thấy cái kiểu Atticus Finch để cho con cái của ấy sống buông tuồng. Tôi nhớ về mẹ mình, nhưng Jem có - đôi khi kể cho tôi nghe về mẹ - và giận điên người khi bà Dubose bắn cho chúng tôi thông điệp này.

Jem, sống sót sau vụ Boo Radley, vụ con chó điên, và những nỗi kinh hoàng khác, kết luận rằng hèn nhát khi dừng ở bậc thềm trước nhà Rachel và đợi, nên ra lệnh rằng chúng tôi phải chạy đến tận góc phố bưu điện mỗi chiều để đón bố Atticus làm về. Rất nhiều tối bố Atticus thấy Jem tức tối vì những điều bà Dubose phát biểu khi chúng tôi qua.

"Đừng chấp, con trai," bố Atticus thường . "Bà ấy già và còn bị bệnh. Con hãy ngẩng cao đầu và hành xử như quý ông. Cho dù bà ta gì với con nữa, việc của con là để cho bà ta làm con phát điên lên."

Jem thường cãi bà ta chẳng ốm yếu gì lắm, vì bà ta cứ hò hét như thế. Khi bố con chúng tôi đến gần nhà bà, bố Atticus thường nhấc mũ ra, ân cần vẫy tay và , "Chào buổi tối, bà Dubose! Tối nay trông bà như bức tranh."

Tôi chưa từng nghe bố Atticus bà giống như bức tranh vẽ cái gì. Ông thường kể cho bà nghe tin tức ở tòa án, và thêm ông hết lòng hy vọng bà có ngày mai tốt đẹp. Rồi bố đội mũ lên, kiệu tôi lên vai ngay trước mặt bà, và chúng tôi về nhà trong bóng chiều chập choạng. Những lúc như thế tôi nghĩ bố tôi, người ghét súng ống và chưa hề dự cuộc chiến nào, là người đàn ông can đảm nhất đời.

Ngày sau hôm sinh nhật thứ mười hai của Jem, tiền của cứ như bốc cháy trong túi, vì vậy tụi tôi vào thị trấn lúc đầu giờ chiều. Jem nghĩ có đủ tiền mua động cơ hơi nước thu cho và cây gậy thể dục dụng cụ cho tôi.

Từ lâu tôi để mắt đến cây gậy đó: nó ở cửa hàng V.J.Elmore, được tô điểm bằng những hạt cườm lấp lánh và kim tuyến, đề giá mười bảy xu. Hồi đó tham vọng cháy bỏng của tôi là lớn lên và múa gậy với ban nhạc Trung học hạt Maycomb. Sau khi phát triển tài năng đến độ tôi có thể tung khúc cây lên và hầu như chụp được nó khi rớt xuống, tôi khiến Calpurnia cấm cho vào nhà mỗi khi bà thấy tôi cầm cây gậy tay. Tôi cảm thấy mình có thể khắc phục khuyết điểm này với cây gậy thể dục thực , và tôi nghĩ Jem hào phóng khi mua cho tôi cây gậy như thế.

Bà Dubose trụ ở hiên nhà khi chúng tôi ngang.

"Hai đứa đâu vào giờ này hả?" Bà la to. "Chắc là trốn học chứ gì. Ta gọi điện cho ông ta biết!" Bà đặt tay lên bánh xe lăn và bày ra khuôn mặt hoàn hảo của mình.

"Ô, hôm nay là thứ Bảy, bà Dubose," Jem .

"Thứ Bảy có gì khác đâu," bà cách bí , "ta tự hỏi biết ba tụi bay có biết tụi bay đâu ?"

"Bà Dubose, tụi cháu tự xuống thị trấn từ hồi tụi cháu cao cỡ này," Jem giơ bàn tay ở khoảng sáu tấc cách mặt lề đường.

"Tụi bay đừng có dối ta!" Bà gào lên. "Jeremy Finch, Maudie Atkinson với ta sáng nay cháu làm sụm giàn nho của ấy. ta méc ba cháu, rồi cháu ước gì mình bao giờ thấy ánh sáng ban ngày nữa! Nếu cháu bị tống tới trường cải huấn trước tuần sau, tên ta phải là Dubose nữa!"

Jem, vốn chưa hề đến gần dàn nho của Maudie từ mùa hè rồi, và cũng biết Maudie lại với bố Atticus nếu có làm gãy, đưa ra những lời phủ nhận chung.

"Đừng có cãi ta!" Bà Dubose hét lên. "Còn cháu..." Bà chỉ ngón tay bi viêm khớp vào tôi - "cháu làm gì trong bộ áo liền quần đó? Cháu phải mặc váy với áo lót, quý ạ! Lớn lên cháu làm bồi bàn nếu có ai đó thay đổi cung cách của cháu - đứa nhà Finch làm bồi bàn ở quán cà phê O.K- à ha!"

Tôi kinh khiếp. Quán cà phê O.K là cơ sở u ở phía Bắc quảng trường. Tôi nắm lấy tay Jem nhưng lắc tay tôi buông ra.

"Xem kìa, Scout," thào. "Đừng thèm chú ý đến bà ta, cứ ngẩng cao đầu và làm quý ông coi ."

Nhưng bà Dubose buông tha chúng tôi, " chỉ là đứa nhà Finch làm bồi bàn mà còn là Finch trong tòa án bênh vực họn mọi đen!"

Jem cứng người. Phát đạn của bà Dubose trúng đích và bà ta biết điều đó.

"Đúng vậy đó, thế giới này đến đâu khi người nhà họ Finch chống lại người nuôi dưỡng nó? Ta cho mấy đứa biết!" Bà ta đặt tay lên miệng. Khi bà rút tay xuống, nó kéo rê sợi nước dãi dài màu bạc. "Ba mấy đứa hơn gì bọn mọi đen và thứ cặn bã mà ông ta phục vụ!"

Jem đỏ mặt. Tôi kéo tay áo , và bài diễn văn đả kích về thoái hóa đạo đức của gia đình tôi đuổi theo chúng tôi dài theo vỉa hè, và tiền đề chủ yếu là cho rằng phần nửa nhà họ Finch đều ở trong nhà thương điên, nhưng nếu mẹ chúng tôi còn sống, chúng tôi chắc đến tình trạng như thế.

Tôi chắc Jem phẫn nộ cái gì nhất, nhưng tôi tức tối trước đánh giá của bà Dubose về vấn đề sức khỏe tâm thần của gia đình tôi. Tôi hầu như quen nghe những lời thóa mạ nhắm vào bố Atticus. Nhưng đây là lời thóa mạ đầu tiên đến từ người lớn. Trừ những nhận xét của bà về bố Atticus, cuộc công kích của bà Dubose chỉ là thường lệ. Có phảng phất dấu hiệu mùa hè trong khí - trong bóng râm khí trời mát mẻ, còn nắng ấm, có nghĩa là thời kỳ thoải mái tới gần: phải học và có Dill.

Jem mua động cơ hơi nước và chúng tôi đến cửa hàng Elmore mua cây gậy cho tôi. Jem vui trước món đồ mới mua; nhét nó vào túi và lặng lẽ về nhà cùng tôi. đường về nhà tôi suýt va phải ông Link Deas, ông , "Cẩn thận, Scout!" khi tôi lỡ mất cú tung gậy, khi chúng tôi đến gần nhà bà Dubose cây gậy của tôi bị lem luốc vì rơi xuống đất quá nhiều lần.

Bà có hiên nhà.

Nhiều năm sau, đôi khi tôi tự hỏi cái gì khiến Jem làm điều đó, cái gì khiến phá bỏ trói buộc của câu "Con là quý ông, con trai," và cụm từ về chính trực tự giác mà vừa mới nhập vào. Jem có lẽ chịu đựng nhiều lời đồn đại ngốc nghếch về việc bố Atticus biện hộ cho bọn mọi đen như tôi chịu đựng, và tôi đương nhiên cho rằng kiềm chế - có tính khí trầm tĩnh tự nhiên và là ngòi nổ chậm. Tuy nhiên, vào thời điểm đó tôi nghĩ cách giải thích duy nhất cho hành động của là chợt nổi điên trong vài phút.

Những gì Jem làm và việc tất nhiên tôi cũng làm nếu tôi bị bố Atticus cấm, mà trong đó tôi cho là có cả việc gây gổ với những bà già khó ưa. Chúng tôi vừa tới cổng nhà bà Jem chộp lấy cây gậy của tôi và chạy vung loạn xạ lên những bậc thềm vào sân trước nhà bà Dubose, quên hết mọi điều bố Atticus , quên rằng bà ta có cất khẩu súng lục dưới đống khăn choàng, quên rằng nếu bà Dubose bắn hụt, có hầu Jessie của bà chắc chắn bắn hụt.

bình tĩnh lại được cho đến khi đập gãy ngọn mọi bụi hoa trà của bà Dubose, cho đến khi mặt đất đầy những nụ và lá xanh. kê cậy gậy của tôi vào đầu gối, bẻ làm hai và ném nó xuống đất.

Lúc đó tôi là hét ỏm tỏi. Jem nắm tóc tôi, quan tâm, làm lần nữa nếu có cơ hội, và nếu tôi câm họng nhổ từng sợi tóc tôi ra. Tôi im miệng và đá tôi. Tôi mất thăng bằng và té dập mặt xuống đất. Jem nâng tôi dậy cách thô bạo nhưng trông có vẻ hối lỗi. có gì để .

Chúng tôi đón bố Atticus về nhà vào tối đó. Chúng tôi lẩn trốn trong nhà bếp cho đến khi Calpurnia xua chúng tôi ra. Bằng những phép thuật nào đó mà dường như Calpurnia biết hết mọi chuyện. Bà thực được vai trò là thuốc giảm đau hữu hiệu, nhưng bà cho Jem cái bánh bơ nướng nóng mà bẻ chia tôi phân nửa. Nó có vị như quả bông.

Chúng tôi ra phòng khách. Tôi cầm lên tờ tạp chí bóng bầu dục, tìm ra ảnh chụp Dixie Howell, chỉ nó cho Jem coi và , "Tay này trông giống ." Đó là điều hay ho nhất tôi nghĩ ra để với , nhưng chẳng có tác dụng gì. ngồi cạnh cửa sổ, khum người trong chiếc ghế đu, cau có, chờ đợi. Ánh sáng ban ngày nhạt dần.

Hai kỷ địa chất sau chúng tôi mới nghe thấy tiếng đế giày của bố Atticus những bậc thềm trước nhà. Khung cửa lưới đóng sầm, khoảng yên lặng - bố Atticus ở chỗ giá treo mũ trong tiền sảnh - và chúng tôi nghe ông gọi, "Jem!" Giọng ông giống cơn gió mùa đông.

Bố Atticus bật ngọn đèn trần trong phòng khách và thấy chúng tôi ở đó, người cứng đờ. tay ông cầm cây gậy của tôi; núm tua vàng bẩn thỉu của nó kéo lê thảm. Ông chìa tay kia ra; đó là những búp hoa trà căng tròn.

"Jem," ông , "con là thủ phạm vụ này phải ?"

"Vâng, bố."

"Tại sao con làm vậy?"

Jem lí nhí, "Bà ta bảo bố biện hộ cho bọn mọi đen và lũ rác rưởi."

"Con làm chuyện này vì bà ta vậy à?"

Đôi môi Jem động đậy, nhưng câu, "Vâng, bố," hầu như nghe được.

"Con trai, bố chắc chắn con bị những người xung quanh gây khó chịu về việc bố biện hộ cho bọn mọi đen, như con , nhưng làm việc như thế này với bà già bệnh tật là tha thứ được. Bố lòng khuyên con bước ra ngoài và chuyện với bà Dubose," bố Atticus . "Rồi về thẳng nhà ngay."

Jem nhúc nhích.

"Bố bảo ngay."

Tôi theo Jem ra khỏi phòng khách. "Quay lại đây," bố Atticus bảo tôi quay lại, tôi quay lại.

Bố Atticus cầm tờ Mobile Press lên và ngồi vào chiếc ghế đu Jem vừa rời . Dù cố gắng đến mấy, tôi cũng thể hiểu làm sao ông có thể thản nhiên ngồi đó và đọc báo trong khi đứa con trai duy nhất của mình có nguy cơ bị giết bởi di vật của quân đội miền Nam. Dĩ nhiên đôi khi Jem chọc giận tôi đến độ tôi muốn giết , nhưng rốt cuộc là tất cả những gì tôi có. Bố Atticus có vẻ nhận ra điều này, hoặc nếu có nhận ra ông cũng quan tâm.

Tôi ghét ông vì điều đó, nhưng khi gặp rắc rối bạn dễ thấy mệt: chỉ lát sau tôi rúc đầu vào lòng bố và đôi tay ông ôm lấy tôi.

"Con lớn quá hết ru được rồi," ông .

"Bố quan tâm đến những gì xảy ra cho ấy," tôi . "Bố chỉ bắt ấy qua để nhận phát đạn trong khi ấy chỉ làm việc là bênh vực bố."

Bố Atticus kê cầm của ông lên đầu tôi. "Chưa đến lúc phải lo," ông . "Bố hề nghĩ Jem là đứa mất bình tĩnh trước chuyện này - bố cứ nghĩ phải gặp nhiều rắc rối với con cơ."

Tôi dù sao tôi cũng hiểu tại sao tụi tôi phải giữ bình tĩnh, ai tôi quen biết ở trường phải giữ bình tĩnh về bất cứ chuyện gì.

"Scout," bố Atticus , "đến hè con còn phải giữ bình tĩnh trước những điều còn tệ hại hơn.... vậy là công bằng cho cả Jem và con, bố biết vậy, nhưng nhiều khi mình phải cố làm tốt trong mọi chuyện và cả trong cách chúng ta ứng xử vào những lúc khó khăn.... Ồ, bố chỉ có thể là, khi con và Jem lớn khôn, có thể con nhìn lại chuyện này với lòng nhân hậu và cảm xúc nào đó rằng bố làm con thất vọng. Vụ kiện này, vụ của Tom Robinson, là chuyện đánh vào cốt lõi của lương tâm con người - Scout, bố thể đến nhà thờ và thờ phụng Chúa nếu bố cố giúp ta."

"Bố Atticus, bố hẳn là sai....."

"Sai thế nào?"

"Hầu hết mọi người có vẻ nghĩ rằng họ đúng còn bố sai....."

"Chắc chắn họ có quyền nghĩ vậy và họ có quyền nhận được tôn trọng dành cho ý kiến của họ," bố Atticus , "nhưng trước khi bố sống được với người khác bố phải sống với chính mình. Có thứ tuân theo nguyên tắc đa số, đó là lương tâm của con người."

Khi Jem trở về, thấy tôi vẫn nằm trong lòng bố Atticus. "Sao, con trai?" Bố Atticus . Ông nhấc tôi dậy đặt xuống đất và tôi bí mật dò xét Jem. có vẻ vẫn còn nguyên vẹn nhưng mặt có nét kỳ cục. Có lẽ bà cho liều thuốc xổ.

"Con dọn dẹp sạch cho bà và con rất tiếc, nhưng con hối tiếc, rồi con con trồng lại chúng kể từ thứ Bảy và cố chăm sóc cho chúng lớn lại."

" vô nghĩa lý khi con rất tiếc mà con thấy hối tiếc," bố Atticus . "Jem, bà ấy già lại bệnh. Con thể buộc bà ấy chịu trách nhiệm cho những gì bà ấy và làm. Dĩ nhiên bố thà để bà ấy điều đó với bố hơn là với hai đứa con, nhưng mình đâu phải lúc nào cũng được quyền chọn lựa."

Jem có vẻ bị mê hoặc bởi đóa hoa hồng tấm thảm. "Bố Atticus," Jem , "bà ấy muốn con đọc cho bà nghe."

"Đọc cho bà nghe?"

"Vâng. Bà muốn con đến mỗi tối sau giờ học về và mỗi thứ Bảy để đọc to cho bà nghe trong hai giờ. Bố Atticus, con nên làm ?"

"Chắc chắn rồi."

"Nhưng bà ấy muốn con làm vậy trong tháng."

"Vậy con đọc trong tháng."

Jem đặt ngón chân cái vào ngay giữa đóa hồng và ấn xuống đó. Cuối cùng , "Bố Atticus, ngoài vỉa hè có gì nhưng bên trong ....nó tối thui mà ớn da gà lắm. Có bóng đen với đủ thứ trần...."

Bố Atticus mỉm cười và cương quyết. "Điều đó hấp dẫn trí tưởng tượng của con. Cứ xem như con ở trong nhà Radley."

Chiều thứ Hai sau đó Jem và tôi trèo lên những bậc tam cấp dốc trước nhà bà Dubose và bước đến trước cửa. Jem thủ sẵn cuốn Ivanhoe và mớ kiến thức đầy đủ, gõ cánh cửa thứ hai bên trái.

"Bà Dubose?" gọi.

Jessie mở cánh cửa gỗ và mở chốt cửa lưới.

"Em hả, Jem Finch?" hỏi. "Em còn dẫn em theo nữa à. Tôi biết....."

"Cho cả hai đứa vô , Jessie," bà Dubose . Jessie cho tụi tôi vào rồi bỏ xuống nhà bếp.

mùi ngột ngạt phả vào chúng tôi khi chúng tôi bước qua ngưỡng cửa, mùi tôi gặp nhiều lần trong những ngôi nhà xám xịt mục nát vì mưa, nơi có những ngọn đèn dầu, những cái gáo múc nước, và vải trải giường nội hóa ố màu. Nó luôn khiến tôi sợ, chờ đợi, và cảnh giác.

Trong góc phòng có cái giường bằng đồng, bà Dubose nằm đó. Tôi tự hỏi biết có phải những hành động của Jem khiến bà phải nằm đó , và trong giây lát tôi cảm thấy tiếc cho bà. Bà nằm dưới đống chăn mền và trông rất thân thiện.

Có cái bồn rửa tay mặt đá cẩm thạch cạnh giường bà; đó có cái ly và cái thìa để trong ly, ống bơm thụt, hộp bông thấm nước, và đồng hồ báo thức bằng thép có ba chân bé xíu.

"Vậy là cháu đưa theo em bẩn thỉu của cháu đó hả?" Đó là lời chào hỏi của bà.

Jem lặng lẽ, "Em cháu bẩn thỉu và cháu sợ bà," dù tôi thấy hai đầu gối run.

Tôi chờ đợi bài diễn văn chỉ trích, nhưng bà ta chỉ là, "Cháu bắt đầu đọc được rồi đó, Jeremy."

Jem ngồi xuống chiếc ghế mây và giở cuốn Ivanhoe ra. Tôi kéo chiếc ghế khác và ngồi cạnh .

"Lại sát đây," bà Dubose . "Tới cạnh giường nè."

Chúng tôi kéo ghế tới. Đây là lần đầu tiên tôi tới gần bà đến thế, và điều tôi muốn làm nhất là kéo ghế trở lại.

Bà khủng khiếp. Mặt bà có màu áo gối bẩn, và khóe miệng bà loáng nước, nó chảy dần dần như con sông băng xuống những nếp nhăn hằn sâu bao quanh cằm bà. Những vết tàn nhanh của tuổi già lấm tấm hai má, và đôi mắt mờ đục của bà có hai đồng tử đen xíu. Hai bàn tay bà nổi u cục, những lớp biểu bì trùm lên các móng tay. Hàm răng giả của bà nằm trong miệng, và môi của bà nhô ra; thỉnh thoảng bà kéo môi dưới lên tới hàm và kéo theo cái cằm. Việc này làm nước dãi chảy nhanh hơn.

Tôi nhìn bà nhiều quá mức cần thiết. Jem lại mở cuốn Ivanhoe ra và bắt đầu đọc. Tôi cố theo dõi truyện đọc, nhưng đọc quá nhanh. Khi đến những chữ biết, Jem bèn bỏ qua, nhưng bà Dubose thường phát được và bảo đánh vần chúng. Jem đọc có lẽ được hai mươi phút, trong thời gian đó tôi nhìn vào bệ lò sưởi ấm bồ hóng, nhìn ra ngoài cửa sổ, bất cứ nơi đâu để phải nhìn bà. Khi đọc tiếp, tôi nhận thấy những lần bắt lỗi của bà ít dần và khoảng cách thưa hơn, và Jem thậm chí bỏ lửng câu. Bà còn lắng nghe nữa.

Tôi nhìn về phía giường.

Có chuyện gì đó xảy ra với bà. Bà nằm ngửa, chăn đắp tận cằm. Chỉ thấy được đầu và vai bà. Đầu bà lắc chầm chậm từ bên này sang bên kia. Thỉnh thoảng bà há to miệng và tôi có thể thấy lưỡi bà giật giật . Nước bọt đọng lại môi bà; bà nhép chúng vào; rồi lại há miệng ra. Miệng bà như có tồn tại riêng của nó. Nó hoạt động riêng rẽ và tách khỏi phần còn lại của cơ thể, thò ra thụt vào, giống như cái hang của bọn trai sò lúc thủy triều rút. Thỉnh thoảng nó lại thốt ra, "Pt," giống như thứ chất sền sệt sắp sôi.

Tôi kéo tay áo Jem.

nhìn tôi, rồi nhìn vào giường. Đầu bà lắc đều đặn về phía chúng tôi, và Jem hỏi, "Bà Dubose, bà ổn ?" Bà nghe .

Đồng hồ reo lên và chúng tôi sợ cứng người. phút sau, thần kinh vẫn căng thẳng, Jem và tôi trở ra vỉa hè và hướng về nhà. Chúng tôi bỏ chạy, Jessie tiễn chúng tôi về: trước khi đồng hồ hết dây thiều, vào phòng và đẩy Jem với tôi ra khỏi đó.

"Suỵt," , "hai đứa về ."

Jem do dự ngay cửa.

" đến cữ thuốc của bà," Jessie . Khi cửa đóng mạnh sau lưng chúng tôi, tôi thấy Jessie nhanh về phía giường bà Dubose.

Khi chúng tôi về đến nhà mới có ba giờ bốn mươi lăm, vì vậy Jem và tôi bóng qua lại ở sân sau cho đến giờ đón bố Atticus. Bố Atticus có hai cây bút chì màu vàng cho tôi và tờ tạp chí bóng bầu dục cho Jem, mà tôi cho rằng đó là phần thưởng thầm lặng cho buổi đầu tiên chúng tôi ở bên bà Dubose. Jem kể cho ông nghe những gì xảy ra.

"Bà ấy có làm tụi con sợ ?" Bố Atticus hỏi.

", bố," Jem , "nhưng trông bà ấy tởm lắm. Bà ta bị động kinh hay cái gì đó. Bà chảy nước dãi tùm lum."

"Bà ngăn được chuyện đó. Khi người ta bệnh đôi khi người ta trông được vừa mắt lắm."

"Bà ta làm con sợ," tôi .

Bố Atticus nhìn tôi qua cặp kính. "Con biết là con phải với Jem mà."

Chiều hôm sau ở nhà bà Dubose cũng y như chiều hôm đầu, và ngày kế tiếp cũng vậy, cho đến khi dần dần hình thành trình tự: mọi thứ bắt đầu cách bình thường-nghĩa là, bà Dubose hành Jem về các đề tài ưa thích của bà, những bông hoa trà của bà và xu hướng thân mọi đen của bố chúng tôi; bà dần dần im lặng, rồi quên mất chúng tôi. Đồng hồ báo giờ reo, Jessie đưa chúng tôi ra, và những giờ còn lại trong ngày là của chúng tôi.

"Bố Atticus," tối tôi , "chính xác kẻ bọn mọi đen nghĩa là gì?"

Mặt bố Atticus nghiêm lại, "Bộ có người gọi con vậy hả?"

", bố. Bà Dubose gọi bố như vậy. Mỗi chiều bà ta khỏi động bằng việc gọi bố như vậy. Giáng sinh rồi Francis cũng gọi bố như vậy, đó là lần đầu con nghe từ đó."

"Đó là lý do con nhảy xổ vào nó chứ gì?" Bố Atticus hỏi.

"Vâng, bố....."

"Vậy tại sao con hỏi bố nó nghĩa là gì?"

Tôi cố giải thích với bố Atticus rằng những gì Francis làm tôi nổi sùng lên bằng cách nó câu đó. "Giống như nó mũi thò lò hay cái gì đó."

"Scout," bố Atticus , "kẻ--bọn-mọi-đen chỉ là trong những từ ngũ hàm ý gì cả-giống như mũi thò lò vậy. Nó khó giải thích ... những người ngu dốt, kém hiểu biết dùng nó khi họ nghĩ ai đó ưa thích người Da đen và cả họ. Nó trở nên thông dụng với số người như chúng ta, khi họ muốn có từ ngữ phổ biến, xấu xí, để gán cho ai đó."

"Vậy thực bố phải là kẻ-ưa-bọn-mọi-đen đúng ?"

"Chắc chắn bố là thế. Bố cố hết sức để thương mọi người....Đôi khi bố cảm thấy khó khăn... bé con, hề là xúc phạm khi bị gọi là thứ gì đó mà người ta nghĩ là cái tên xấu. Nó chỉ cho con thấy người đó tội nghiệp làm sao, nó làm tổn thương con. Vì vậy đừng để bà Dubose làm con xuống tinh thần. Bà ấy có đủ rắc rối riêng của mình rồi."

tháng sau vào chiều khi Jem khó nhọc đọc Sir Walter Scout 2, như gọi ông ta, và bà Dubose sửa cho từng chút , có tiếng gõ cửa. "Vào !" Bà gào lên.

Bố Atticus bước vào. Ông bước đến giường bắt tay bà Dubose. "Tôi làm về thấy bọn trẻ," ông , "tôi nghĩ chúng còn ở đây."

Bà Dubose mỉm cười với ông. Dù có gắng đến mấy tôi cũng thể hình dung ra làm sao bà có thể chuyện với ông khi bà có vẻ ghét ông đến thế. " biết mấy giờ rồi chứ, Atticus?" Bà . "Chính xác là năm giờ mười bốn phút. Đồng hồ reo được định giờ là năm giờ ba mươi. Tôi muốn biết điều đó."

Bất chợt tôi nhận ra rằng mỗi ngày chúng tôi ở lại nhà bà Dubose lâu hơn, rằng đồng hồ reo này báo giờ trễ thêm vài phút mỗi ngày, và rằng bà động kinh được hồi vào lúc nó reo. Hôm nay bà làm Jem tức tối gần hai tiếng vì hề tính chuyện động kinh gì cả, và tôi cảm thấy mình bị mắc bẫy cách tuyện vọng. Đồng hồ báo giờ là dấu hiệu cho phóng thích chúng tôi; nếu ngày nào đó nó reo, chúng tôi biết làm thế nào?

"Tôi có cảm giác rằng số ngày đọc của Jem hết," bố Atticus .

"Tôi nghĩ còn hơn tuần nữa," bà , "đế đảm bảo...."

Jem nhỏm dậy, "nhưng....."

Bố Atticus giơ tay ra và Jem im lặng. đường về nhà, Jem rằng chỉ phải làm chuyện này tháng và tháng hết và thế là công bằng.

"Chỉ tuần nữa thôi, con trai," bố Atticus .

"," Jem .

"Có đây," bố Atticus .

Tuần sau chúng tôi trở lại nhà bà Dubose. Đồng hồ báo giờ ngừng reo, nhưng bà Dubose phóng thích chúng tôi với câu, "đủ rồi", lúc chiều muộn tới độ hẳn bố Atticus ngồi đọc báo khi chúng tôi về tới nhà. Dù những cơn động kinh của bà biến mất, nhưng bà trở lại như trước ở mọi mặt khác: khi Sir Walter Scott sa đà vào những đoạn mô tả lê thê về những đường hào và các lâu đài, bà Dubose thường phát chán và quay ra chỉ trích chúng tôi:

"Jeremy Finch, ta bảo rằng cháu sống để hối tiếc về việc phá nát vườn hoa trà của ta. Giờ cháu hối tiếc, đúng ?"

Jem chắc chắn hối tiếc.

"Cháu nghĩ cháu có thể giết cây hoa Tuyết--đỉnh-núi của ta, đúng ? Jessie ngọn của nó mọc lại. Lần sau cháu biết cách phá nó đúng cách, phải ? Cháu nhổ rễ nó lên, phải ?"

Jem thường chắc chắn làm vậy.

"Cháu đừng có lầu bầu với ta, nhóc! Hãy ngẩng cao đầu và vâng thưa bà. Dù sao ta cũng nghĩ cháu thích giữ đầu cao với những gì bố cháu làm."

Cằm Jem đưa ra, và nhìn bà Dubose với khuôn mặt hoàn toàn oán hận. Qua nhiều tuần trao dồi cách thể mối quan tâm vô tư và lịch , và trình ra cho bà để đáp lại những lời đặt điều kinh hoàng nhất của bà.

Cuối cùng ngày đó đến. Khi chiều nọ bà Dubose , "Đủ rồi," bà thêm, "Vậy là xong. Chúc cháu ngày tốt lành."

Thế là xong. Chúng tôi phóng xuống vỉa hè trong niềm hân hoan cực độ, nhảy nhót và rú lên.

Mùa xuân đó tuyệt: ngày dài hơn và chúng tôi có thời gian chơi nhiều hơn. Đầu óc Jem hầu như chỉ đầy những thống kê quan trọng về từng cầu thủ bóng bầu dục đại học cả nước. Mỗi đêm bố Atticus đọc cho chúng tôi những trang báo thể thao. Năm nay bang Alabama có thể lại đến chung kết ở sân Rose Bowl, đánh giá qua những đội có triển vọng đoạt giải, có cái tên nào trong số họ mà chúng tôi xác nhận được. tối nọ khi bố Atticus đọc đến chuyên mục của Windy Seaton chuông điện thoại reo.

Ông trả lời, rồi ra giá mũ ở tiền sảnh. "Bố sang nhà bà Dubose lát," ông , " lâu đâu."

Nhưng bố Atticus ở mãi bên đó tới quá giờ ngủ của tôi khá lâu. Khi ông về mang theo hộp đựng kẹo. Bố Atticus ngồi xuống, đặt cái hộp xuống cạnh sàn ghế ông ngồi.

"Bà ấy muốn gì vậy?" Jem hỏi.

Chúng tôi gặp bà hơn tháng. Bà còn ngồi ở hàng hiên khi chúng tôi qua.

"Bà ấy chết rồi, con trai," bố Atticus . "Bà chết cách đây vài phút."

"Ô," Jem . "Tốt."

"Tốt là đúng," bố Atticus . "Bà còn phải chịu đau đớn nữa. Bà bệnh lâu rồi. Con trai, con biết những cơn động kinh của bà là gì à?"

Jem lắc đầu.

"Bà Dubose là người nghiện Moóc-phin," bố Atticus . "Bà dùng nó như thứ thuốc giảm đau trong nhiều năm. Bác sĩ khuyên bà như thế. Bà dùng nó suốt quãng đời còn lại của bà và chết mà đau đớn lắm, nhưng bà quá trái khoáy...."

"Sao bố?" Jem .

Bố Atticus , "Ngay trước khi xảy ra trò phá phách của con bà gọi bố đến làm di chúc cho bà. Bác sĩ Reynolds bà chỉ còn vài tháng nữa thôi. Công việc kinh doanh của bà được thu xếp chu đáo nhưng bà , vẫn còn việc chưa thu xếp được."

"Đó là chuyện gì?" Jem bối rối.

"Bà bà rời khỏi thế giới này mà mắc nợ cái gì với bất cứ ai. Jem, khi con bị bệnh như bà, việc dùng bất cứ thuốc gì để nó dễ chịu hơn cũng được thôi, nhưng bà muốn vậy. Bà bà muốn giải thoát bà ra khỏi nó trước khi chết, và đó là việc bà làm."

Jem , "Ý bố là việc đó gây ra những cơn động kinh của bà hả?"

"Phải, chuyện là vậy. Trong hầu hết thời gian con đọc sách cho bà bố nghi biết bà có nghe lời nào của con . Toàn bộ tâm trí và cơ thể bà tập trung vào chiếc đồng hồ báo giờ. Nếu con rơi vào tay bà, bố chắc cũng bảo con đến đọc cho bà nghe. Nó có thể là cách tìm quên. Còn lý do nữa.... "

"Vậy là bà chết thanh thản?" Jem hỏi.

"Như khí núi," bố Atticus . "Hầu như bà tỉnh táo đến phút cuối. Tỉnh táo," ông mỉm cười, "và gắt gỏng. Bà vẫn phản đối kịch liệt những việc làm của bố, và chắc bố dành phần đời còn lại còn bố để cứu con khỏi nhà tù. Bà bảo Jessie đưa con cái hộp này...."

Bố Atticus thò xuống cầm hộp kẹo lên. Ông đưa nó cho Jem.

Jem mở hộp. Bên trong, bao quanh bởi mớ bông ẩm để chèn, là bông hoa trà trắng, tuyệt hảo, bóng như sáp. Nó là đóa Tuyết--đỉnh-núi.

Jem trợn tròn mắt. "Bà già xấu xa chết tiệt, bà già xấu xa chết tiệt!" rú lên, vứt nó xuống. "Sao bà ta để con yên?"

Trong chớp mắt bố Atticus đứng dậy đến bên Jem, Jem vùi mặt vào ngực áo bố Atticus. "Sh-h," ông . "Bố nghĩ đó là cách bà với con - mọi việc giờ ổn, Jem, mọi thứ đều ổn. Con biết đo, bà là quý bà vĩ đại."

"Quý bà?" Jem ngẩng đầu lên. Mặt đỏ bừng, "sau tất cả những điều bà ta về bố, vậy mà bà ta vẫn là quý bà?"

"Đúng vậy, bà có quan điểm của riêng bà về mọi thứ, rất khác quan điểm của bố, có lẽ.... con trai, bố với con rằng nếu con mất bình tĩnh, bố cũng bảo con đến đọc cho bà. Bố muốn con thấy được điều gì đó ở bà, bố muốn con thấy lòng can đảm là gì, thay vì có ý nghĩ rằng can đảm là người đàn ông có khẩu súng trong tay. Đó là khi con biết thất bại trước khi con bắt đầu nhưng dù vậy con vẫn bắt đầu và con theo đuổi nó tới cùng dù cho có chuyện gì xảy ra. Con hiếm khi thắng, nhưng đôi khi con cũng thắng. Bà Dubose thắng, tất cả bốn mươi sáu ký của bà. Theo quan điểm của bà, bà chết mà mắc nợ bất cứ cái gì và bất cứ ai. Bà là người can đảm nhất bố từng biết."

Jem nhặt hộp lên và ném nó vào lò sưởi. nhặt đóa hoa trà lên, rồi khi lên giường tôi thấy vuốt ve những cánh hoa nở to của nó. Bố Atticus vẫn đọc báo.

--------------------------------

1. Confederate States of America (Liên hiệp các tiểu bang Mỹ) tên gọi chính thức của phe miền Nam trong Nội chiến Mỹ.

2. Cách đọc trại tên Sir Walter Scott, tác giả tiểu thuyết Ivanhoe