Chương 5 Cảnh mộng Phật viết kinh thư chữ mình mỗi người, chỉ đợi người có duyên đọc hiểu. Phật đặt ra câu đố thâm sâu ỗi miền đất, chỉ đợi người có duyên suy đoán. Đêm qua, tôi mơ thấy mình Tây Tạng, ở tu viện biết tên, nhìn thấy cây bối lá rụng đầy. Có sư sãi khoác cà sa màu đỏ thẫm cúi đầu gấp gáp lại, làm thảm lá mặt đất thoáng xao động. Cung điện trùng điệp trong gió lạnh hiu hắt tỏa ra nỗi độc cách biệt với đời, tựa hồ ở đây từng có tai họa lớn, giờ đây chim chóc bay hết, người làm chủ. lâu đài vắng vẻ, có chú tiểu ngồi nghiêm trang, hai tay chắp trước ngực, chú tiểu trông rất đỗi bình yên vô , thế giới hỗn loạn quấy nhiễu được cảnh giới thanh tịnh của chú. Tôi nhìn thấy trong mắt chú vẻ hiền lành và thương xót tôn trọng vạn vật. Ký ức trôi xa, chỉ chiếc lá rụng, liền khiến tôi thức tỉnh. Chú tiểu có lẽ là Đạt Lai Lạt Ma thứ 6 nổi tiếng trong lịch sử, Tsangyang Gyatso. Bất kể ba trăm năm trước hay ba trăm năm sau, cái tên này đều như vì sao lấp lánh, hào quang chiếu rọi thân mỗi người, nhưng lại xa xăm tài nào với tới. Tôi là bình thường nhất chốn hồng trần, định sẵn thể cùng Ngài kết duyên; khi đọc thơ Ngài, ngẫu nhiên ảo tưởng, có lẽ kiếp nào đó, tôi là cành cây ngọn cỏ được Ngài đoái thương, là chú cá đỏ được Ngài phóng sinh. Nghĩ như vậy, sau khi tỉnh mộng đến nỗi quá hụt hẫng, đến nỗi gió bụi vô chủ. Trong mơ luôn có quê cũ về được, tỉnh lại vẫn tràn đầy khát vọng nóng bỏng và ảo tưởng tình sâu đối với miền đất ấy. Phật viết kinh thư chữ mình mỗi người, chỉ đợi người có duyên đọc hiểu. Phật đặt ra câu đố thâm sâu ỗi miền đất, chỉ đợi người có duyên suy đoán. Đều lịch sử trở thành quá khứ, bánh xe thời gian nghiền chúng vụn nát tan tành, chúng ta cần thêm sương tuyết nữa. Chúng ta luôn cho rằng lịch sử ngàn năm có những bí mật tìm hiểu mãi chẳng hết, nhưng lại biết rằng, năm tháng cũng mài giũa nó càng ngày càng mỏng. Dù thể tùy ý sửa đổi, nhưng thông qua chắp vá của nhiều người khác nhau, chuyện cũ ủ kín lâu ngày cũng dần dần mất mùi vị năm xưa. Đều , người có duyên có thể nhìn thấy kiếp trước kiếp này của mình trong hồ thánh ở Tây Tạng, có thể lập lời thề ước vĩnh hằng núi tuyết. Giờ đây, chúng ta lại đến mảnh đất thần bí này, chứng kiến những quá khứ rối ren của Phật giáo Tạng truyền. Năm 1644, vó sắt của Bát Kỳ[1] sau nhiều năm hăng hái chiến đấu đạt được mong muốn mở toang tường thành cuối cùng của vương triều Đại Minh, quân Thanh vốn quen nhìn đại mạc hào hùng, cuối cùng cũng được hưởng thụ sông núi ôn nhu của phương Nam. Sau khi vua Thuận Trị[2] trẻ tuổi lên ngôi, liền phái người Tây Tạng mời Đạt Lai Lạt Ma đến Bắc Kinh[3]. Nhưng sau khi nhận được lời mời của triều Thanh, Đạt Lai Lạt Ma thứ 5 Lobsang Gyatso chỉ dâng tặng lễ vật và hỏi thăm sức khỏe vua Thuận Trị, chứ dự định lên đường vào kinh theo lời mời. Sau đó vương triều Thanh lại liên tiếp ba lần phái người chuyên trách vào Tây Tạng, nồng nhiệt mời Đạt Lai thứ 5 đến thăm nội địa[4]. Còn Đạt Lai thứ 5 trong ba lần đó thoái thác, với quan viên triều Thanh đến Tây Tạng mời Ngài rằng: “Ta nay , nhưng ta ắt .” [1] Bát Kỳ: là chế độ tổ chức quân đặc trưng của người Mãn Châu và nhà Thanh sau này. Đặc trưng của Bát Kỳ là đơn vị được phân biệt bằng lá cờ khác nhau, tổng cộng có tám lá cờ cơ bản mà theo đó mọi người dân Mãn Châu đều thuộc trong tám “Kỳ”, đứng đầu là kỳ chủ và tư lệnh tối cao là Đại Hãn, đó vừa là các đơn vị dân vừa mang tính chất quân . [2] Thuận Trị (1638-1661): vị Hoàng đế thứ 3 của nhà Thanh, tên húy là Phúc Lâm, miếu hiệu Thanh Thế Tổ. [3] Bắc Kinh: thủ đô của Trung Quốc, trung tâm chính trị của quốc gia trong phần lớn thời gian suốt bảy thế kỷ qua. [4] Nội địa: vùng đất cách biên cương hoặc duyên hải tương đối xa. Năm 1645, Đạt Lai Lạt Ma thứ 5 xây dựng lại cung Potala. Ngài hy vọng gửi gắm mộng tưởng cao xa thần kỳ của mình vào tòa cung điện huy hoàng rộng lớn này. Năm xưa vua Tây Tạng Songtsän Gampo vì công chúa Văn Thành của Đại Đường xây cung Potala đẹp đẽ đường hoàng này, hàm ý nó là tượng trưng cho vương giả chí tôn. Nó khí thế hiên ngang đứng sừng sững Hồng Sơn, chim ưng bay qua, vạn vật thế gian đều phải cúi đầu xưng thần với nó. Lobsang Gyatso thích tòa cung điện thâm sâu mà tịch mịch này, nơi đây có thể chứa đựng mọi cảnh tượng gió mây của thế gian, cũng có thể khiến Ngài đứng đỉnh cao của thế giới, mình thưởng thức hiển hách và mênh mang của cõi Phật. Năm 1648, Đạt Lai thứ 5 Lobsang Gyatso dời trung tâm chính quyền về cung Potala. Từ đó cung Potala trở thành nơi ở và nơi tiến hành các hoạt động tôn giáo chính trị của Đạt Lai Lạt Ma các đời. Vì giữ lời hứa, tháng Giêng năm 1652, Đạt Lai thứ 5 được quan viên triều Thanh cùng, dẫn dắt tùy tùng ba ngàn người, khởi hành từ Tây Tạng, đến thăm nội địa. Hành trình lần này mất thời gian gần năm, sau khi đến Bắc Kinh, vua Thuận Trị và Đạt Lai thứ 5 gặp nhau ở bãi săn bắn Nam Uyển. Vua Thuận Trị niềm nở tiếp đãi Lobsang Gyatso, đồng thời ngay hôm đó lệnh cho Bộ Hộ[5] trích cúng dường chín mươi ngàn lượng bạc. Khi Đạt Lai thứ 5 lưu lại Bắc Kinh, luôn ở tại chùa Tây Hoàng mà Đại Thanh xây riêng cho Ngài ngoài cửa An Định, hưởng đối đãi trọng hậu của khách quý tối cao. [5] Bộ Hộ: tên gọi của cơ quan hành chính thời kỳ phong kiến tại số quốc gia Đông Á như Trung Quốc, Việt Nam… tương đương với Bộ Tài Chính ngày nay. Có lẽ là từ sinh trưởng nơi đất tuyết hoang nguyên, quen nhìn trời xanh bao la trống trải, quen với thảo nguyên bò cừu đầy đàn; phú quý và phồn hoa của kinh đô hề khiến Lobsang Gyatso quá đỗi lưu luyến. Tình cảm của Ngài đối với cung Potala hơn hẳn Tử Cấm Thành[6], Ngài nhớ làn nước xanh trong của hồ thánh, nhớ tư thế chú chim ưng chao liệng, còn cả những con dân đất Tạng phủ phục dưới chân Ngài. [6] Tử Cấm Thành (Cố Cung) nằm ở trung tâm thành phố Bắc Kinh, là cung điện của các triều đại từ giữa nhà Minh đến cuối nhà Thanh. Diện tích 720.000 m2, gồm 800 cung và 8.886 phòng, được UNESCO công nhận là Di sản thế giới vào năm 1987. Chỉ lưu lại Bắc Kinh hai tháng, Đạt Lai thứ 5 bèn lấy lý do: “Nơi này thủy thổ hợp, nhiều bệnh, mà tùy tùng cũng bệnh”, đề nghị vua Thuận Trị cho phép trở về Tây Tạng. Vua Thuận Trị lập tức chuẩn tấu, ban tặng lễ vật quý giá, lệnh vương công đại thần mở tiệc tiễn đưa Ngài. Tháng năm năm đó, khi Đạt Lai thứ 5 đến Đại Cát[7], vua Thuận Trị phái quan viên mang theo sách vàng viết bằng bốn thứ tiếng Mãn, Mông, Tạng, Hán và ấn vàng đuổi theo đến Đại Cát, chính thức sắc phong Đạt Lai thứ 5 là “Tây Thiên Đại Thiện Tự Tại Phật Sở Lĩnh Thiên Hạ Thích Giáo Phổ Thông Ngõa Xích Lạt Đát Lạt Đạt Lai Lạt Ma[8]”. Có ủng hộ đắc lực của vương triều Đại Thanh, Đạt Lai thứ 5 từ đó củng cố được địa vị chính trị tôn giáo ở Tây Tạng. [7] Đại Cát: Nay là huyện Lương Thành, nội Mông Cổ. [8] Thích Giáo: Phật Giáo, Phổ Thông: thông hiểu tất cả kiến thức Phật học, Ngõa Xích Lạt Đát Lạt: dịch tiếng Phạn, nghĩa là Kim Cương Thủ. Đạt Lai thứ 5 Lobsang Gyatso vào ở trong cung Potala, dùng vàng bạc từ nội địa mang về, xây dựng mới mười ba tu viện Hoàng Giáo tại Tiền Tạng và Hậu Tạng[9], gọi là Hoàng Giáo thập tam lâm. Ngài trở thành lãnh tụ chính trị tôn giáo vĩ đại nhất của Tây Tạng, được muôn người lễ bái, mặt trời soi sáng. Chúng ta thể phủ nhận, Lobsang Gyatso có duyên với Thiền Phật, nếu Ngài làm sao có thể từ con em nhà giàu bình thường, nhập vai Lạt Ma dễ dàng như thế? Ngài trổ hết tài năng trong Phật giáo Tạng truyền loạn lạc, khiến bầu trời lịch sử vần vũ gió cát từ đây trong sáng bụi. [9] Hậu Tạng: Địa khu Shigatse. Đến những năm cuối đời, Đạt Lai thứ 5 mấy hỏi han chính , Ngài vì muốn chuyên tâm viết kinh sách, ủy nhiệm tất cả chính vụ cho Đệ Ba Sangye Gyatso[10] chủ trì. Vào năm Khang Hy[11] thứ 18 (năm 1679), Sangye Gyatso được Đạt Lai Lạt Ma thứ 5 bổ nhiệm làm Đệ Ba, Sangye Gyatso trẻ tuổi gánh vác ủy thác to lớn của Đạt Lai thứ 5, dồi dào sức sống tham gia vào chính vụ của Tây Tạng. Thế nhưng nơi có người vĩnh viễn có phân tranh, cục diện bề ngoài tưởng như gió yên sóng lặng, kỳ thực là ngấm ngầm nổi sóng. Sangye Gyatso tiếp nhận chức vụ Đệ Ba, có nghĩa y đảm đương tất cả trọng trách quản lý chính vụ Tây Tạng, bất kể vinh nhục, đều oán hối. [10] Sangye Gyatso (Tang Kết Gia Thố, 1653-1705): Nhà chính trị, học giả của Tây Tạng. Giữ chức Đệ Ba trong thời gian dài từ 1679 đến 1705. [11] Khang Hy (1654-1722): vị Hoàng đế thứ 4 của nhà Thanh, trị vì từ năm 1661 đến năm 1722, tên húy là Huyền Diệp, miếu hiệu Thanh Thánh Tổ. Ông là vị hoàng đế tài ba, người thiết lập thịnh trị dài lâu 130 năm của nhà Thanh sau loạt binh lửa can qua. Năm 1682, Đạt Lai Lạt Ma thứ 5 Lobsang Gyatso 66 tuổi qua đời vì bệnh tật ở cung Potala. Nhưng Sangye Gyatso vì ổn định cục thế, quyết định giữ kín phát tang, lợi dụng danh nghĩa của Đạt Lai thứ 5 tiếp tục nắm giữ chính quyền. Trong bóng tối, y lại thầm tra xét, tìm kiếm tung tích linh đồng chuyển thế của Đạt Lai thứ 5. Vị linh đồng này chính là Đạt Lai thứ 6 Tsangyang Gyatso, trước khi chưa chào đời, định sẵn cả đời thân bất do kỷ. Có lẽ Ngài giống Đạt Lai thứ 5, có trái tim có thể cùng thiên hạ tranh đoạt, có thể đặt mình mây, nhìn xuống muôn dân. Nhưng vận mệnh trao cho họ vai trò giống nhau, Phật sống. viên tịch của vị Phật sống, chẳng qua là chuyển dời linh hồn, hóa thân làm người với thể xác khác mà thôi. Linh hồn của họ cứ như vậy đời đời tiếp nối, lưu truyền mãi mãi. thực tế, chuyển thế nào chỉ có Phật sống, nếu mỗi người đều tìm kiếm kiếp trước của mình lại trải qua quá trình ra sao? Chúng ta đều là người bình thường, do đó sống hay cái chết của chúng ta đều chẳng có gì là kỳ lạ. Mỗi sinh mệnh đến hoặc , đều như bụi cát, rơi xuống dòng sông dài của năm tháng mênh mang, ai có thể tìm kiếm ai. Chúng ta kiên trì truy tìm ván bài của kiếp trước, đến cuối cùng lật bài ra, lại phát lá bài ấy hẳn là của mình. Dùng cố chấp cả đời để đổi lại nuối tiếc dường ấy, rốt cuộc có xứng đáng hay ? Dù đời huy hoàng hay ảm đạm, vào ngày chết đều tan tành như mây khói. qua đời của Đạt Lai thứ 5 Lobsang Gyatso khiến tôi nhớ đến giấc mơ đêm qua, lá bối rơi đầy, đến cuối cùng cũng chẳng để lại vết tích. Muôn ngàn phong cảnh thế gian, chỉ cần trận gió thổi tan hết rồi. hiểu chúng ta còn chìm đắm chốn hồng trần, vui thấy mệt lưu luyến điều gì? Tranh đoạt thứ gì? quên được chuyện gì?
Chương 6 Luân hồi Dù là như vậy, chúng ta vẫn bỏ lỡ quá nhiều cơ duyên, bỏ lỡ quá trình đóa hoa hé nở, bở lỡ hạt cát chảy trôi, bỏ lỡ khoảnh khắc tái ngộ người. Người chết rồi có chuyển thế luân hồi được hay ? Tôi từng chỉ lần hỏi bản thân như vậy, chẳng ai có thể cho tôi đáp án chuẩn xác. Nếu có, phải chăng nuối tiếc kiếp này, có thể lưu lại kiếp sau bù đắp? tốt đẹp kiếp này, có thể tiếp diễn đến kiếp sau? Nhưng đó chung quy vẫn chỉ là nếu như, dù chúng ta tin tưởng nhân quả luân hồi, kiếp này vẫn phạm phải lỗi lầm thể tha thứ. Mỗi người cả đời đều phải trải qua nhiều kiếp số, dù có thể lật giở quá khứ, biết trước tương lai, vẫn tránh khỏi thịnh suy định sẵn như nhau. Con người bắt đầu từ khi sinh ra, diễn từng màn kịch hoặc bi hoặc hài, mãi đến khi chết mới có thể chấm dứt tất cả vướng bận. Nếu như có chuyển thế, kiếp này phải gánh vác trách nhiệm vì kiếp trước, lại phải tích thiện vì kiếp sau, cứ tuần hoàn như vậy, làm sao có kết thúc? Vì chúng ta bình thường, do đó có thể sống qua loa, nhất thiết gánh vác quá nhiều nghiệp chướng và nợ nần, cũng phải tính toán tiền nhân quả báo. Còn về kiếp trước là gì, kiếp sau lại chuyển thế làm gì, đều quan trọng, thứ chúng ta có cũng chỉ là kiếp này ngắn ngủi. Nhưng ở Tây Tạng, những vị Đạt Lai Lạt Ma viên tịch các đời đều có thể tìm được linh đồng chuyển thế của mình. Vì họ là Phật sống, cho nên có quá trình chuyển thế tầm thường, chỉ có chuyển thế mới có thể tiếp tục mệnh Đức Phật gửi gắm người họ. Về việc làm sao tìm kiếm linh đồng chuyển thế của Đạt Lai Lạt Ma, cũng như bí mật xa xưa, khiến người đời tràn đầy ảo tưởng, truy tìm lời giải đáp hoàn mỹ nhất. Nhiều vị Phật sống trước khi viên tịch để lại di chúc, cho đệ tử của mình biết, Ngài chuyển thế ở địa phương nào đó. Có dạng khác là thần dụ, thần linh nhập vào cơ thể con người, truyền đạt ý chỉ của mình. Thần có thể chỉ ra phương hướng ra đời của linh đồng, thậm chí cho biết tên cha mẹ linh đồng. Cũng có thể thông qua cao tăng đắc đạo xem bói, biết được phương vị của linh đồng. Còn có hồ thánh, đợi sau khi xác định được phương vị tổng quát, cùng phương vị có thể xuất nhiều linh đồng cùng thuộc tính, lúc ấy cần quan sát hồ thánh. Thành kính cầu khẩn, trong hồ hiển số cảnh tượng kỳ diệu, cảnh tượng có thể truyền đạt địa phương cụ thể mà linh đồng sinh ra. Vì linh đồng chuyển thế đều có đặc trưng phi phàm, lời cử chỉ của họ, thậm chí điềm báo trước lúc ra đời đều có khác biệt rất lớn với người thường. Họ tiếp nối linh hồn của Phật sống, cũng tiếp nối linh tính của Phật sống, do đó sau khi sinh ra còn có thể nhớ lại nhiều đoạn đời của kiếp trước, có thể phân biệt ra đồ vật kiếp trước dùng, những lời kiếp trước từng , thậm chí nhận ra người quen kiếp trước. Dù chúng ta tin hay , tất cả nhân quả này đều được bảo tồn, hết đời này đến đời khác linh đồng chuyển thế của Phật sống đều dùng những phương thức này tìm kiếm. Bởi vì chân thực, khiến chúng ta càng thêm tin tưởng tồn tại của Thần Phật, tin tưởng thế gian này có linh hồn bất tử, có luân hồi sinh sôi bất diệt. Dù là như vậy, chúng ta vẫn bỏ lỡ quá nhiều cơ duyên, bỏ lỡ quá trình đóa hoa hé nở, bở lỡ hạt cát chảy trôi, bỏ lỡ khoảnh khắc tái ngộ người. Người kết duyên với Phật, mình nhất định có khí chất tầm thường, họ đầy lòng thương xót, hiểu cảm ơn, sống tỉnh táo mà lại trầm tĩnh. Dẫu Đạt Lai Lạt Ma có ý chí của Đức Phật, tạo ra đạo tràng bồ đề chốn nhân gian, độ hóa muôn ngàn người đời, họ có linh hồn bất tử, thể xác họ lại khác biệt với người thường, phải trải qua sinh lão bệnh tử như nhau, có buồn vui ly hợp như nhau. Người và người thế gian này vốn dĩ giống nhau, mỗi người đều cùng con đường, cuối cùng đến được chốn về bình yên. Bất kể bạn do dự quyết, hay vì nghĩa chùn, thời gian tựa thanh kiếm sắc, lạnh lùng vô tình như nhau. Ở sườn nam của núi Himalaya[1] có địa phương gọi là Monyu, dân tộc Monpa[2] đời đời cư trú tại đây. Dân tộc cổ xưa này tình quê chất phác, phong tục cởi mở, cách xa huyên náo, tranh với đời. Nhà ở của người dân Monpa đều lấy vật liệu tại chỗ, dùng gỗ, tre, đá, cỏ tranh… để xây, khi ngủ trải da thú hoặc thảm len, mặc nguyên y phục mà nằm. Cuộc sống tản mạn khiến họ câu nệ tiểu tiết, uống rượu mạnh, hát tình ca, tổ tiên đời đời sinh sống hạnh phúc, tự do đương mảnh đất yên tịnh này. [1] Himalaya (Hy Mã Lạp Sơn): dãy núi ở châu Á, phân chia tiểu lục địa Ấn Độ khỏi cao nguyên Tây Tạng. Mở rộng ra, đó cũng là tên của hệ thống núi hùng vĩ bao gồm cả Himalaya, Karakoram, Hindu Kush và các dãy núi khác trải dài từ Pamir Knot. Himalaya theo tiếng Phạn nghĩa là “nơi ở của tuyết”. Đây là dãy núi cao nhất hành tinh, có mười bốn đỉnh núi cao nhất thế giới với độ cao 8.000m, cao nhất là đỉnh Everest. Dãy Himalaya trải khắp bảy quốc gia: Bhutan, Trung Quốc, Ấn Độ, Nepal, Pakistan, Myanmar và Afghanistan. Nó cũng là nơi khởi nguồn của ba hệ thống sông lớn thế giới: sông Ấn, sông Hằng - Brahmaputra và Trường Giang. [2] Monpa (Môn Ba): dân tộc sinh sống chủ yếu tại bang Arunachal Pradesh đông bắc Ấn Độ, Khu tự trị Tây Tạng Trung Quốc và Bhutan. Người dân Monpa có tín ngưỡng của mình, họ đời đời tin thờ phái Nyingma (Hồng Giáo), tôn trọng vạn vật tự nhiên, tin tưởng nhân quả luân hồi. Ở nơi này, tôn giáo và tình hề mâu thuẫn, tôn giáo chỉ là tín ngưỡng trong lòng, còn tình lại là thần thoại đẹp đẽ nhất thế gian. mảnh đất thần thánh cổ xưa này, mỗi ngọn cỏ gốc cây đều có linh tính, mỗi hòn đá đều biết chuyện, mỗi con bò con cừu đều có tình cảm. Ngàn năm rồi lại ngàn năm, mặc cho thế gian gió mây biến ảo, nơi này vẫn chất phác như thuở ban đầu. Đạt Lai thứ 6 Tsangyang Gyatso sinh ra trong gia đình nhà nông bình thường ở làng mảnh đất tươi đẹp yên bình này. Năm ấy, là năm 1683 sau Công nguyên, năm Khang Hy thứ 22. Ngày Ngài chào đời, có cảnh tượng kỳ lạ bảy mặt trời cùng mọc, cột vàng chiếu rọi, là chuyển thế của Liên Hoa Sinh[3], bí điển “Thần quỷ dị giáo” thế kỷ XII có tiên đoán. Nguyên quốc tịch Bhutan, dân tộc Monpa, sau khi ra đời năm mới có người biết, là con cả trong nhà, cha mẹ tin thờ Hồng Giáo, tức là phái Nyingma do Đại sư Liên Hoa Sinh sáng lập. [3] Liên Hoa Sinh (Padmasambhava): Đại sư Ấn Độ truyền Phật giáo sang Tây Tạng và sáng lập phái Nyingma vào thế kỷ thứ VIII. Tương truyền Ngài sinh ra trong hoa sen nên có tên này. Ở ngôi làng cổ xưa này, trời xanh nước biếc, cỏ non cừu béo. Hàng trăm năm nay, người dân Monpa an cư lạc nghiệp ở đây, hưởng thụ thời gian yên bình mà tự nhiên ban cho. Trước giờ biết, làng quê mộc mạc như vậy cũng có sinh mệnh tầm thường giáng lâm. Cha mẹ của Tsangyang Gyatso là nông dân lương thiện, cần cù, cũng là giáo đồ Hồng Giáo thành kính. Do đó cảnh tượng kỳ lạ xuất bầu trời khi Tsangyang Gyatso sinh ra khiến họ cho rằng đứa con này là Phật tổ ban ơn, là ông trời khen thưởng nết chăm chỉ, phúc hậu nhiều đời của người dân Monpa. Người cha người mẹ hiền lành biết rằng, đứa con này là linh đồng chuyển thế của Đạt Lai thứ 5, cũng biết con mình sau này vào ở trong cung Potala, được muôn dân lễ bái. Càng thể biết, cuộc đời vốn phải huy hoàng của con, lại tô đầy sắc thái bi kịch. Chàng trai tuấn xuất thân từ quê hương của những bản tình ca này trở thành nhà thơ lãng mạn nổi tiếng trong lịch sử Tây Tạng. Nếu có vướng bận của kiếp trước, Tsangyang Gyatso giống như tất cả người dân Monpa, mảnh đất đầm ấm này, cùng xinh đẹp tự do đương, kết hôn sinh con. việc đời, xưa nay đều là có được có mất, bạn cho rằng sở hữu mặt trời duy nhất của nhân gian, lại biết sớm đánh mất mặt trăng trong sáng nhất. Bạn cho rằng mình là bá chủ làm mưa làm gió có thể nắm giữ thiên hạ, lại biết đồng thời cũng mất hạnh phúc giản đơn nhất của đời người. Nhiều lúc, phải bạn truy tìm nên thần vận mệnh đáp xuống người bạn. Ba trăm năm trước Tsangyang Gyatso chỉ muốn cùng mình yên ổn trông nom vùng đồng cỏ, dăm ba con bò con cừu, bình dị qua ngày, lại bị kéo lên ngai Phật của cung Potala, làm Đạt Lai Lạt Ma mà chúng sinh kính ngưỡng. Thế nhưng, Ngài lại trở thành vật hy sinh của chính trị Tây Tạng, trở thành con rối mà Sangye Gyatso tìm ra để ứng phó với Khang Hy. Đều người tin số mệnh là người tiêu cực bi quan. Nhưng tôi lại cho rằng, con người bởi vì tin tưởng vào số mệnh, mà càng tỏ ra ôn hòa điềm đạm. có số mệnh, chúng ta cố chấp sửa đổi những chương tiết biên soạn sẵn của đời người, cắt bỏ những đoạn tình sâu sắc hay nông cạn ấy. Tôi thường hay , bất kể bạn và tôi sống theo phương thức nào, hoặc vì bản thân, hoặc vì người khác, đều làm con cờ bị năm tháng sắp đặt, có cả quyền lợi chọn lựa trắng đen. như vậy, có nghĩa cuộc sống của chúng ta có nhiều bi ai đến thế, chỉ là đời người sóng cả trùng điệp, ai cũng phải học cách bảo vệ bản thân. Con người chỉ có khi bị thương, mới làm tổn thương người khác; chỉ có khi tỉnh táo, mới có thể điểm hóa người khác; chỉ có khi quý bản thân, mới thương bảo vệ người khác. Tsangyang Gyatso mà chúng ta mong đợi, đức vua lớn nhất của cung Potala, người tình đẹp nhất của đường phố Lhasa, đến nhân gian như thế. Ba trăm năm trước, tại ngôi làng xa xôi của Tây Tạng. Vị Đạt Lai Lạt Ma này định sẵn khiến vô số người say mê, phải vì Ngài có tâm nguyện to lớn dường nào, có hoài bão sâu xa dường nào, cũng phải vì Ngài tay cầm quyền trượng thần thánh, được tôn vinh cao nhất. Thứ chúng ta si luyến là thơ tình của Ngài, là chặng đường sinh mệnh mê ly mà đẹp đẽ như mơ của Ngài. Ngài dùng cuộc đời truyền kỳ mà bi kịch, đổi lấy hoài niệm và cảm động vĩnh viễn của đời người. Chẳng biết, đây có xem là nét đẹp vô tư hay ? Lại có xem là tròn vẹn tàn khuyết hay ?
Chương 7 Bí mật qua thời trai trẻ, năm tháng bắt đầu khoan dung, mỗi ngày điều ta có thể làm chính là thu thập những hồi ức già , giả vờ bản thân còn sở hữu cảnh xuân muôn hồng ngàn tía. Lúc con người còn thơ ấu, luôn cảm thấy thời gian trôi qua quá chậm, dường như mình là đứa bé lớn nổi, chẳng có cả khả năng đứng dưới gốc cây rướn người hái quả. Nhưng đến lúc vĩnh biệt tuổi xuân xanh, mới cảm thấy thời gian quá đỗi vô tình, cho ta cơ hội quay đầu ôn lại giấc mơ xưa. qua thời trai trẻ, năm tháng bắt đầu khoan dung, mỗi ngày điều ta có thể làm chính là thu thập những hồi ức già , giả vờ bản thân còn sở hữu cảnh xuân muôn hồng ngàn tía. Quá trình của sinh mệnh cũng như giương buồm ra khơi, thể xoay chuyển phương hướng con thuyền, lại hà tất để tâm nó có xuôi theo dòng nước mùa xuân cuồn cuộn chảy về đông hay chăng? Tsangyang Gyatso sinh trưởng giữa non nước Monyu, cho rằng mình có tuổi thơ hạnh phúc. Là con cả trong nhà, Ngài được cha mẹ hết lòng cưng chiều. Ngài như chú chim ưng non vui vẻ tự do thảo nguyên, tuy chưa đủ lông đủ cánh, nhưng cần lo lắng gió mưa xâm phạm. Mỗi ngày, Ngài cùng đám bạn trẻ chăn thả đàn cừu, cười vui đùa. Có lúc, Ngài lẳng lặng gối đầu lên bãi cỏ, ngắm mây trắng trôi dạt dưới trời xanh, trong đầu thoáng số chuyện cũ chưa từng xảy ra nhưng lại lờ mờ phảng phất. Ngài mến mảnh đất ình sinh mệnh này, quyến luyến cỏ dại nhàng lay động trong gió, thích thú ngắm mái tóc dài đen mượt của làng bên. Tsangyang Gyatso khi còn rất biết mình và các bạn giống nhau. Bắt đầu từ khi có ký ức, ngày thường ngoài chăn thả chơi đùa với bạn bè, Ngài còn được định kỳ bí mật sắp xếp học kinh ở nơi gọi là tu viện Basang. Tu viện Basang tọa lạc tại huyện Cona[1] của Lhoka, là nơi người Monpa tụ tập sinh sống, sùng bái Hồng Giáo, tôn trọng tình . Ở đây, sư sãi có thể kết hôn với phụ nữ ngoài đời, do đó bên ngoài tu viện thường vang vọng những bản tình ca du dương. [1] Cona (Thác Na): huyện của địa khu Lhoka, khu tự trị Tây Tạng, Trung Quốc. Khi Tsangyang Gyatso chưa thôi nôi, gia đình người nông dân bình thường này đột nhiên có khách quý đến thăm, đó chính là sứ giả do Đệ Ba Sangye Gyatso phái đến. Sứ giả đem đến tin tức động trời, y cho cha mẹ Tsangyang Gyatso biết, con trai cả của họ là linh đồng chuyển thế của Đạt Lai thứ 5 Lobsang Gyatso. Vinh hoa từ trời rơi xuống này trong khoảnh khắc nhắm trúng họ, khiến đôi vợ chồng thường dân lương thiện ấy luống cuống. Thế nhưng, tin tức này có nghĩa là Tsangyang Gyatso phải lập tức rời Monyu, đến Lhasa xa xôi, ngồi ngai Phật quyền quý của cung Potala, từ đó diễn tiếp cuộc đời Phật sống của Ngài. Có câu họa là nơi phúc tựa, phúc là nơi họa nấp. đời biến ảo vô thường, khi bạn chìm đắm trong niềm vui sướng tuyệt vời khôn tả, lại đâu hay có tâm tư bi thương lặng lẽ chờ bạn. Cha mẹ Tsangyang Gyatso biết con trai họ chính là linh đồng chuyển thế của Đạt Lai thứ 5, bước vào cung Potala rực rỡ huy hoàng trong truyền thuyết, trở thành đức Phật sống chí cao vô thượng, được muôn người tôn sùng, nhưng lại thể giữ kín như bưng bí mật lớn lao này, vì dù là dân thường chốn Monyu hẻo lánh, cũng biết trong xã hội tầng của Lhasa luôn diễn ra đấu tranh chính trị tàn khốc mà kịch liệt. Họ thể biết được, con mình trong tương lai bị cuốn vào trong những đấu tranh ấy, gánh chịu hưng thịnh vinh nhục thế nào. biết, tình giấu diếm này mai kia chiếu cáo thiên hạ, dấy lên sóng to gió lớn ra sao. ai có thể đoán trước tương lai, cũng giống như ban đầu thể dự liệu gia đình nghèo nàn trong sạch này lại giáng lâm linh đồng chuyển thế của Đạt Lai Lạt Ma. Nếu đây là sủng ái của cao xanh đối với họ, lại vì sao buộc họ cố sống cố chết giữ kín bí mật lớn tày trời này, đến nỗi cả ngày hoảng hốt yên. Khi Tsangyang Gyatso hai tuổi, liền được định kỳ bí mật sắp xếp học kinh ở tu viện Basang. Đứa bé còn chưa tỏ đời này hề biết sứ mệnh gian khó Phật tổ trao ình. Chỉ có cha mẹ của bé, ngày tháng từ đó về sau, mỗi ngày đều như băng mỏng. Tsangyang Gyatso thơ bé học tập kinh văn ở tu viện Basang, thầy dạy kinh sách cho Ngài là mấy vị cao tăng đắc đạo do Đệ Ba Sangye Gyatso cử đến. ngày kia, nếu bạn đến Tây Tạng, qua tu viện Basang cũ kỹ vắng vẻ, phải chăng nảy sinh nỗi buồn da diết đối với nơi từng khóa chặt tuổi thơ của Tsangyang Gyatso? Kỳ thực sâu thẳm trong tâm hồn chúng ta, lẽ nào lại mềm yếu như thế, luôn bị chút tình cảm êm đềm nho làm cảm động đến bối rối. Khi ngoài cửa sổ vang vọng bản tình ca uyển chuyển, chúng ta muốn biết, năm xưa Tsangyang Gyatso dựa bàn đọc kinh, phải chăng bị tình ca bay bổng cắt đứt suy nghĩ sâu lắng, gợi mở tưởng tượng xa vời vô tận đối với tình của Ngài? Ta và nàng gặp gỡ, Trong rừng nam Monpa. Ngoài chim vẹt dẻo miệng, Chẳng ai biết qua. Chim vẹt biết à, Đừng lộ bí mật ra. Xin vẹt nhà ta, Lặng yên thêm chút nữa. Chị họa mi rừng liễu, Muốn hát khúc ca. Tsangyang Gyatso ba trăm năm trước lớn lên trong tiếng đọc kinh văn và những bản tình ca. Mười bốn năm đằng đẵng trôi qua, Ngài trở thành thiếu niên tiêu sái như cây ngọc trước gió. Ở miền đất tự do luyến ái và kết hôn này, chàng trai trẻ Tsangyang Gyatso vẫn luôn cho rằng mình có thể cùng nhà bên mắt qua mày lại, bày tỏ tình cảm. Lúc ấy, cha Tsangyang Gyatso sớm qua đời, chỉ có người mẹ hiền mình vất vả giữ kín bí mật ai biết kia, sống ngày tày năm. Bà nhìn thấy con cưng tình xuân nảy nở, chìm đắm trong ảo tưởng ngọt ngào, chỉ có thể thầm than thở. Bà biết ngày nào cảnh tượng trước mắt bỗng nhiên tan biến, khi bí mật sáng tỏ đời, đứa con này có thể chịu đựng tổn thương mà vinh quang muôn trượng mang lại hay ? đời này chẳng ai hiểu con mình bằng người mẹ, mẹ Tsangyang Gyatso biết con mình từ có trái tim đa cảm. khuôn mặt tuấn tú của Ngài thiếu khí thế lẫm liệt nhả khói phun sương, dư nhu tình quyến luyến ôn hòa như nước. Trong đôi mắt sâu thẳm kia mang nỗi ưu sầu bẩm sinh. thiếu niên cảm thương rơi lệ vì hoa cỏ, thầm trò chuyện cùng bò cừu, si mê tình ca, định sẵn là tình lang đẹp nhất thảo nguyên. Có lẽ chúng ta nên tha thứ ột đứa trẻ ngây ngô biết thân thế của mình, đứa trẻ ấy chẳng mảy may kiêng dè theo đuổi tình , tịnh phạm phải lỗi lớn tày trời gì cả. Chính những khúc tình ca ngân nga cảm động lòng người khiến Ngài mê hoặc sâu sắc, chính mảnh đất nảy nở hoa tình này chôn xuống hạt giống lãng mạn trong đáy lòng Ngài. Khi bí mật chưa công bố với đời, tình của Tsangyang Gyatso là vô tôi. Ngài ôm ấp niềm vui của tình xuân, viết nên văn chương hoa mỹ của mộng mơ, trái tim khát vọng tình ấy của Ngài đâu thấy tóc bạc ngày càng nhiều thêm của mẹ, thấy được ưu tư đè nặng đáy lòng mẹ? Ngài có tội, nhưng nhiều năm sau, Ngài lại chịu trừng phạt vô tình bởi thói đa tình của mình. Đây chẳng lẽ cũng là nhân quả đời này Ngài phải nhận? Nếu phải, dùng tu hành đời để xóa bỏ hết thảy nghiệt trái tiền duyên. Đều người trong cuộc mê, người ngoài cuộc tỉnh, người quá tỉnh táo, có lẽ sống mệt mỏi hơn bất kỳ ai khác. Có lẽ chúng ta đều nên hồ đồ chuyến, đối với nhiều người nhiều việc, giả vờ nhìn thấy, như vậy phải chăng sống nhõm hơn? Tsangyang Gyatso trước mười bốn tuổi, chính là người ở trong cuộc nhưng lại biết câu đố. Đời người khéo trêu cợt, khi người quyết ý thề chết hối vì tình , bạn làm sao nhẫn tâm cho người đó biết, ra cả đời này, người đó định sẵn ngồi ngai Phật, độc đến chết.
Chương 8 Quyển hai: Hoa rơi còn đa tình hơn nàng Núi thần Cảnh vật đời vốn có tình cảm, từng cành cây ngọn cỏ, từng hạt cát hạt bụi, đều là do con người thêu dệt những câu chuyện và truyền thuyết phủ lên mới có máu thịt, mới có điểm tựa. Mỗi người đều từng có thời thanh xuân trẻ trung, đều từng có cuộc tình rực rỡ như pháo hoa, tuy rằng ngắn ngủi, nhưng suốt đời khó quên. Thế gian này có nhiều việc có thể quay trở lại, nhưng thời gian qua và tình cảm bỏ lỡ lại trở lại. Cho dù như thế, ai cũng thể xóa những thứ từng có được, những đoạn đời ấy được niêm phong trong ký ức, lâu bền phai. Do đó, chúng ta luôn trầm tư hồi lâu vì tấm ảnh cũ ố vàng, nước mắt lưng tròng vì tình cờ nghe được bài hát xưa, cảm động khôn nguôi vì cảnh gặp lại sau bao ngày xa cách. Khi tôi được biết nhiều người vì đọc thơ tình của Tsangyang Gyatso mà lựa chọn sắp xếp hành trang lặn lội đường xa đến Tây Tạng, trong lòng khỏi nảy sinh muôn vàn cảm xúc. Tôi luôn tin tưởng những người này Tây Tạng đơn thuần là vì tìm kiếm kiếp trước kiếp này của Tsangyang Gyatso. Họ càng muốn biết, mảnh đất phong tình lãng mạn đó, rốt cuộc từng có mối tình duyên giống người phàm ra sao. Rốt cuộc là vị Đạt Lai Lạt Ma thế nào mới có thể viết ra câu thơ: “Thế gian sao có đôi đường vẹn, Chẳng phụ Như Lai chẳng phụ nàng.” Mà những người khách qua đường vội vã đó, đều là người chí tình, sở dĩ họ ngàn dặm xa xôi tìm hiểu câu chuyện thần kỳ của người khác, là vì đáy lòng họ cũng cất giấu chuyện xưa ai hay biết. Chỉ có những ai từng mới dễ dàng cảm động bởi tình của người khác. Cảnh vật đời vốn có tình cảm, từng cành cây ngọn cỏ, từng hạt cát hạt bụi, đều là do con người thêu dệt những câu chuyện và truyền thuyết phủ lên mới có máu thịt, mới có điểm tựa. Nếu có công chúa Văn Thành năm xưa gả , có thơ tình của Tsangyang Gyatso, cao nguyên Tây Tạng hoang vu kia có lẽ thiếu nhiều sắc thái lãng mạn. Cung Potala tráng lệ cũng chẳng qua là ảo ảnh của thời gian, cằn cỗi vì thiếu những mẩu chuyện xưa. Giờ đây, vì có tồn tại của chúng, dù trải qua bao nhiêu năm tháng, đều đến nỗi bị thời gian bòn rút sạch trơn. Tình cảm chân và tư tưởng phong phú có thể khiến mảnh đất hoang vu trong nháy mắt nở đầy hoa. Khi chúng ta lại ở mỗi chốn xưa Tsangyang Gyatso từng sống, dạo bước mỗi nẻo đường Ngài từng qua, đều nhịn được tự hỏi: Ngài từng ở nơi này ư? Phải chăng có thể bước trùng lên dấu chân của Ngài? lan can kia, liệu có còn lưu lại hơi ấm bàn tay Ngài? Hết lần này đến lần khác đọc thơ tình của Ngài, chỉ cảm thấy cỏ cây nơi đây đều thông hiểu tâm linh, hiểu được tình cảm. Chúng từng chứng kiến tình đẹp đẽ của Tsangyang Gyatso, từng nghe những lời âu yếm Ngài cùng mình thương , nhớ lại mỗi lời ước hẹn Ngài trao. Ba trăm năm, thời gian sao mà dài đằng đẵng, triều đại đổi thay, con người thay đổi, chỉ có cây cỏ vẫn xanh tươi, đá núi vẫn vững chãi như xưa. Nhân gian là kịch trường, biết bao máu lệ chảy thành sông, tràn ngập đến mức ai thu dọn. Mà chúng ta của hôm nay, vì lẽ gì còn phải tổn thương nhau, vì lẽ gì thể giống như gió mát trăng thanh, dung chứa lẫn nhau, chung sống yên bình? Tôi tin rằng, những người đến Tây Tạng, thấy núi tuyết thảo nguyên, từng uống nước hồ thánh, lòng của họ từ đó trong trẻo sáng láng. hiểu được người sống đời chẳng dễ dàng, hết thảy duyên phận đều phải cố gắng trân trọng, tất cả mọi người đều nên chúc phúc cho nhau. Lịch sử là chân thực, ba trăm năm trước, đích xác từng có Tsangyang Gyatso, mảnh đất Tây Tạng bao la cũng thực lưu giữ chút ít vết tích của Ngài. Ngài sinh ra ở nơi này, tâm tình và câu chuyện cả đời cũng giao phó cho nơi này, rất nhiều câu thơ đều chạm khắc mảnh đất này. Rời xa Tây Tạng, Ngài còn là Tsangyang Gyatso, do đó mỗi người nhớ nhung Tsangyang Gyatso đều nhớ nhung Tây Tạng. Chúng ta hy vọng mình kiếp này có thể đích thân đến đây, có thể chính miệng hỏi tiếng, vị tình tăng chẳng phụ Như Lai chẳng phụ nàng ấy, ba trăm năm qua, Ngài vẫn khỏe chứ? Linh hồn của Ngài phải chăng vẫn luân hồi tiếp tục? Giờ đây, chúng ta nên đến chốn nào tìm Ngài? Tsangyang Gyatso trước mười bốn tuổi, đúng là có thể chẳng phụ Như Lai chẳng phụ nàng. Ngài vừa học kinh ở tu viện Basang, vừa nghe những bản tình ca cảm động ngoài cửa sổ, cùng thầm hẹn hò với làng bên. Ngài thậm chí còn cảm thấy vào tuổi xuân xanh, hết lòng nhau lần là uổng phí đời người. Ở nơi vốn dĩ trai có thể tự do luyến ái, tình của Tsangyang Gyatso như đất trời tháng 4, oanh bay cỏ mọc, chút e dè. Ngài chẳng mảy may biết bí mật về linh đồng chuyển thế của Đạt Lai thứ 5, dù Ngài thông tuệ hơn những thiếu niên khác, tràn đầy linh khí, nhưng cũng chỉ cho rằng mình là người may mắn, được ông trời quan tâm chiếu cố mà thôi. Phía xa tu viện Basang, có núi thần Bonri[1] nguy nga hùng vĩ. ngọn núi thần này, có cây thần cực lớn, cây treo đầy kinh phướn phấp phới, cây cao chọc trời, rất có linh tính. Rất nhiều người kora quanh núi, từ trời nam đất bắc nề muôn dặm xa xôi rong ruổi, chỉ để đến ngọn núi thần này dập đầu bái lạy, nguyện lời thề ước ở dưới cây. Tsangyang Gyatso lúc đó thường hay đứng lặng hồi lâu ở ban công tu viện, nhìn cây thần núi thần từ xa, thầm cầu khẩn cho ước mơ non nớt trong lòng. [1] Núi thần Bonri: Núi thần được đạo Bon nguyên thủy ở Tây Tạng tôn sùng, cao khoảng 4.500m. Giờ lành đổi vận đến, Phướn cầu phúc dựng lên. Ta nhận lời thục nữ, Tới làm khách làng bên. Tsangyang Gyatso đa tình , Ngài và ý trung nhân nhau trong khu vườn hoan lạc mỹ lệ. Ánh nắng cao nguyên cho cỏ dại hoa xuân đầy đủ hơi ấm, cũng kích thích tình cảm rạo rực của những thiếu niên thiếu nữ nơi này. Họ có thể hát đối đáp tình ca để cuồng nhiệt bày tỏ tình trong lòng, có thể chút e dè phung phí tuổi xuân tràn trề. Đó là quyền lợi mà sinh mệnh trao cho họ, khi tuổi xuân xa, những con sóng tình ấy trở thành nước chảy cuồn cuộn, trở lại. Đỗ quyên bay đến thăm, Đem hương xuân thơm ngát. Ta và nàng gặp nhau, Lòng vui sướng dào dạt. Miệng cười khoe răng trắng, Hớp mất hồn ai kia. Nếu lòng thương mến, Xin thề chẳng chia lìa. ra tâm nguyện của Tsangyang Gyatso rất đỗi bình thường, Ngài chẳng qua chỉ muốn kề cận cùng người mảnh đất lãng mạn quen thuộc, cùng dòng suối, đám mây, bãi cỏ, mấy con bò con cừu nương tựa lẫn nhau, sống bình lặng, yên ổn vô . Họ cùng chăn thả, cùng làm thơ, sinh đôi trai dễ thương, sở hữu hạnh phúc bình thường nhất đời. Tâm nguyện nhoi biết bao, lại đáng kể biết bao, đây là hạnh phúc mà làng quê của Tây Tạng, thậm chí bất cứ làng quê nào thế gian đều có thể cho họ. Hỏi người tình trong mộng, Có gần gũi trọn đời? Đáp: Trừ phi tử biệt, Sống - mãi chẳng chia rời. Nếu nàng vì học đạo, Rời bỏ ta ra , Thiếu niên ta nhất định, Theo vào chốn tu vi. Đúng vậy, điều Ngài muốn chính là người bạn tình ngọt ngào, sống chết có nhau cả đời như thế. Ngài hề biết rằng thảo nguyên rộng lớn này, làng quê chất phác này lại thỏa mãn được tâm nguyện bé của Ngài. Bất cứ người nào cũng có thể mưu cầu niềm hạnh phúc đơn giản ấy, duy chỉ có Ngài - Tsangyang Gyatso, định sẵn có duyên với phàm trần. cuộc tình bình thường lại là kiếp nạn số mệnh dành cho Ngài. Đích thực như thế, khi ngày kia Ngài đứng đỉnh cao ai với tới nhìn xuống chúng sinh, Ngài hiểu , ra “cao ngất lạnh lùng sao[2]” là thế nào. [2] Nguyên văn là “Cao xứ bất thắng hàn”, câu trong bài từ “Thủy điệu ca đầu” của Tô Đông Pha thời Tống. Tình , trước khi đến, bạn biết là gì, sau khi đến rồi, bạn còn là chính mình nữa. Biết bao người cả đời đều tìm tìm kiếm kiếm, mong mỏi tìm được người mình và người ấy cũng mình, song thực tế thường trái với nguyện vọng. Thế nhưng khi có được, lại có bao nhiêu người cố gắng trân trọng? Những hứa hẹn trao ấy, phải chăng có thể vĩnh viễn? Những người từng ấy, phải chăng đến cuối cùng đều thành khách qua đường? Sống hết cuộc đời dài đằng đẵng, người và việc đáng để chúng ta hồi tưởng, còn có thể sót lại bao nhiêu? Dù Tsangyang Gyatso từng có tình , nhưng cuối cùng thể cùng người thương bầu bạn lâu dài, do đó Ngài chìm đắm đời trong dòng sông tình ái. Nếu Ngài trọn vẹn mơ ước, kết hôn sinh con với mình , lại phải chăng trọn đời hạnh phúc? Đời người biết bao câu chuyện khiến ta sinh lòng tiếc nuối trước những lệch lạc sai sót, chúng ta đạo diễn từng màn kịch, nhìn hết sống chết ly biệt, lại bất lực thể làm gì. Tình cảm của con người, nếu có thể thu phát như ý, bắt đầu là bắt đầu, kết thúc là kết thúc, chẳng có lưu luyến, cũng vương vấn, thế tốt biết dường nào? Bao nhiêu người đứng nơi đầu sóng ngọn gió khăng khăng làm theo ý mình, đến sau chót, chung quy cũng chống chọi nổi vận mệnh cố chấp. Thấy đời người thịnh suy, chúng ta luôn trách năm tháng quá ép người, xưa nay chưa hề hỏi xem, bản thân gieo nhân trước ra sao. Suy cho cùng, thời gian cũng như đám thổ phỉ, dọc đường đánh cướp chúng ta. Tsangyang Gyatso, linh đồng chuyển thế của Đạt Lai thứ 5, gánh vác bí mật của mười bốn năm, rốt cuộc vẫn là bị bức bách đến bước đường cùng.
Chương 9 Vĩnh biệt Khi còn trẻ, tôi từng người, cho rằng có , ngày tháng rực rỡ đến mấy cũng đều tẻ nhạt vô vị. Đến khi duyên phận hết, tôi mới tỉnh ngộ, bản thân ra nặng tình đến thế. Đều đời này, bí mật giấu kín bao lâu, rồi đến cuối cùng cũng có ngày phơi bày giữa thanh thiên bạch nhật. Đồng thời nhiều chân tướng cũng theo dòng chảy thời gian, bị vùi lấp dưới bùn đất của lịch sử, thấy mặt trời. Cái gọi là bí mật, là điều che giấu cho ai biết, Phật giáo chỉ phép thuật sâu xa giấu kín. Xưa nay luôn cho rằng, bí mật đến lúc chín muồi, tự nhiên bóc trần hoàn hảo vô khuyết. Cố ý bới móc bí mật, đó là tàn nhẫn.Khi còn trẻ, tôi từng người, cho rằng có , ngày tháng rực rỡ đến mấy cũng đều tẻ nhạt vô vị. Đến khi duyên phận hết, tôi mới tỉnh ngộ, bản thân ra nặng tình đến thế. Ba trăm năm trước, mẹ Tsangyang Gyatso giấu bí mật ấy trong lòng, ngày ngày lo sợ yên. Bà biết bí mật sớm muộn cũng bị vạch trần, e sợ con trai chìm đắm trong tình khó mà chịu đựng được đả kích đột ngột này. Linh đồng chuyển thế của Đạt Lai thứ 5, đối với nhiều người, là vinh dự cầu cũng được, là chính quả tu luyện ngàn năm khó đạt. Nhưng phải bất cứ ai cũng cần danh hiệu này, phải bất cứ ai cũng tiếp nhận nổi chức con nhà quý tộc này. Biết bao người sinh ra trong nhà vua chúa cảm khái muôn vàn, chỉ hy vọng kiếp sau chuyển thế, rơi vào nhà thường dân, cần chịu đựng tranh đấu và phiền nhiễu vô vị ấy. Năm 1696, khi bình định phiến loạn Dzungar[1], vua Khang Hy tình cờ từ miệng tù binh biết được tin Đạt Lai thứ 5 qua đời từ nhiều năm trước. Khang Hy rất đỗi phẫn nộ đối với việc Sangye Gyatso giấu kín bẩm báo, muốn phát binh chinh phạt hỏi tội. Chân tướng vừa bị vạch trần, Sangye Gyatso sống trong lo âu, phấp phỏng mười lăm năm biết rằng, rốt cuộc mình vẫn thoát khỏi kiếp nạn này. Y gắng gượng khiến mình trấn tĩnh, mặt cùng Ban Thiền thứ 5 trù hoạch, nhanh chóng công bố thân phận của linh đồng chuyển thế, đồng thời phái sứ giả rước Ngài đến cung Potala, chuẩn bị lễ lớn tọa sàng[2]. mặt khác gửi thư tâu lên triều đình, mấy năm nay giấu phát tang hoàn toàn phải là ý mình, mà là tuân theo di chúc của Đạt Lai thứ 5, vì để ổn định cục diện chính trị Tây Tạng, đợi khi bụi trần lắng đọng, mới chiếu cáo với thiên hạ thân phận của linh đồng chuyển thế. [1] Hãn Quốc Dzungar (Chuẩn Cát Nhĩ): là đế quốc du mục thảo nguyên châu Á, nằm khu vực trải dài từ cực tây của Vạn Lý Trường Thành đến miền đông Kazakhstan nay, và từ miền bắc Kyrgyzstan nay đến miền nam Siberia. Hãn Quốc bị nhà Thanh sáp nhập vào năm 1756-1759, phần lớn lãnh thổ của nó nay thuộc địa giới Tân Cương, Trung Quốc. [2] Tọa sàng: nghi thức tôn giáo trọng đại và tất yếu trong quá trình truyền thừa của Phật sống ở các tự viện Phật giáo Tạng truyền, linh đồng chuyển thế chính thức kế nhiệm Phật sống và đổi xưng hô bằng danh hiệu của Phật sống. Do Sangye Gyatso lời lẽ khẩn thiết, giọng điệu khiêm tốn, Khang Hy thấy lý do y đưa ra xét về tình cũng có thể tha thứ, hơn nữa mấy năm nay Đại Thanh vào trong quan ải vẫn phải chinh chiến liên miên, để ổn định cục diện chính trị Tây Tạng, nhà vua cũng đành bỏ qua. Khang Hy những trừng phạt, ngược lại còn phái sứ giả đến Tây Tạng tham gia lễ lớn tọa sàng của Đạt Lai thứ 6, và ban cho nhiều vàng bạc châu báu cùng Phật cụ pháp khí. bí mật che giấu mười lăm năm kinh động xuất đời, cho rằng dẫn đến sóng to gió lớn, ngờ lại hời hợt lướt qua rất nhanh như thế. Sangye Gyatso lòng dạ cực kỳ sâu xa, từ khi tiếp nhiệm chức vụ Đệ Ba, chưa từng có giây phút nhõm. Nhất là để giữ kín bí mật tày trời mười lăm năm, nỗi mệt nhọc y gánh chịu thua kém bất cứ ai. Trước đó, Sangye Gyatso chuẩn bị sẵn sàng đón nhận trừng phạt, vốn cho rằng chỉ ném đá dò đường, qua được bao nhiêu hay bấy nhiêu, lại ngờ có thể nhàng qua sông như vậy. Ba trăm năm trước, khi thân phận Phật sống của Tsangyang Gyatso được công khai, phải là vào mùa nào? Tôi nghĩ chắc phải là mùa thu, vì chỉ có mùa này mới hiểu được tình cảm ly biệt, chỉ có mùa này mới có thể đảm đương vai diễn sứ giả tiễn đưa. Chúng ta có thể thử tưởng tượng tình cảnh ngày nọ sứ giả Sangye Gyatso phái tới đặt chân đến làng Monyu. Mười lăm năm trước, bọn họ bí mật đến, làm phiền bất cứ người nào trong tộc Monpa. Lần này, họ tỏ ra đường hoàng, rầm rộ mà long trọng. Tin tức về linh đồng chuyển thế của Đạt Lai thứ 5 như tiếng sấm mùa xuân, kinh động bình lặng và yên ổn mấy trăm năm nay của ngôi làng miền núi. Người dân Monpa đời đời chất phác ngờ được rằng, chỉ là góc hẹp bên trời, lại giấu vì sao sáng lấp lánh. Hào quang của Ngài trong chớp mắt tỏa ra, khiến ánh nắng cao nguyên cũng theo đó ảm đạm thất sắc. Đây là vinh dự lớn nhường nào, ngay cả Tsangyang Gyatso cũng bị vinh quang bất ngờ này làm chấn động, nhất thời khó gánh nổi sức nặng sinh mệnh giao cho. Lúc đó, Ngài cùng ý trung nhân ngắm lá đỏ, thả bò cừu, suy nghĩ về tương lai hạnh phúc ngọn núi mùa thu. Khi Ngài biết mình được vinh quang từ trời rơi xuống nhắm trúng, quả thực cũng có vui sướng lướt qua trong lòng. Bất cứ người nào cũng đều hiểu , mỗi vị Phật sống cuối cùng đều bước lên ngai Phật cao ngất của cung Potala, được muôn dân lễ bái. Tsangyang Gyatso mười lăm tuổi, vẫn là đứa trẻ vừa mới khôn lớn, nội tâm mềm yếu của Ngài làm sao ngăn nổi cám dỗ tày trời ấy. Tsangyang Gyatso được sứ giả do Sangye Gyatso phái đến vội vã rước khỏi địa phương bé Monyu. Ngài thậm chí còn kịp từ giã với bà con hàng xóm, kịp câu ly biệt với mình thương, kịp lau vệt nước mắt mặt người mẹ điểm tóc bạc bên mai, liền cứ thế được sứ giả dọc đường gió bụi đưa đến Lhasa xa xôi. Chiếc mũ vàng lóng lánh của Phật sống kia đem đến cho Ngài ảo tưởng vô hạn, Ngài gần như là ngâm nga tình ca, mơ giấc mơ đẹp bước vào cung Potala vàng son rực rỡ. Thiếu niên mười lăm tuổi ấy thậm chí còn ấu trĩ cho rằng, đợi mình ngồi lên ngai Phật có thể có cả thiên hạ, có thể người mình , sống cuộc sống mình mong muốn. Tsangyang Gyatso mười lăm tuổi căn bản biết, chỉ cần Ngài ngồi lên ngai Phật của cung Potala, từ đó vĩnh biệt với tình nhân gian, ý trung nhân cùng Ngài trở thành người dưng nước lã vĩnh viễn. Càng biết rằng, vị Phật sống chí cao vô thượng trong mắt người đời chẳng qua là con cờ bàn cờ của Sangye Gyatso, là giao phó của trước vua Khang Hy. đời này biết bao vua chúa đều hữu danh vô thực, trở thành con rối để kẻ khác khống chế thiên hạ. Phật sống tuy phải là vua chúa, lại tôn quý tối cao như vua chúa, thậm chí càng vinh diệu thần kỳ. Trong mắt người đời, Phật sống phải có trái tim từ bi tế thế, phải có pháp lực vô biên, có thể độ hóa đông đảo chúng sinh. Thế nhưng chẳng ai tin rằng, dù là Phật, cũng có những bất lực và nỗi bi ai thân bất do kỷ. Năm 1697, Tsangyang Gyatso được chọn là “linh đồng chuyển thế” của Đạt Lai thứ 5, tháng 9 năm đó, từ Lhoko rước đến Lhasa, khi ngang qua huyện Nagarzê[3], tôn Ban Thiền thứ 5 Lobsang Yeshe[4] làm thầy, cạo đầu thọ giới sa di[5], lấy pháp danh Lobsang Rinchen Tsangyang Gyatso[6]. Ông trời cuối cùng đem thứ Tsangyang Gyatso vốn nên có trả lại cho Ngài, song ai từng hỏi, đây phải chăng là thứ Ngài mong muốn. Ngay cả bản thân Tsangyang Gyatso cũng hiểu , cuộc đời Ngài từ đó có được những gì, mất những gì. Chẳng lẽ người đến với nhân gian, đều là vì đòi nợ và trả nợ? Đợi đến khi đòi lại những thứ bị thiếu, trả hết những thứ cần trả, chúng ta còn theo đuổi thứ gì? Tranh chấp thứ gì? [3] Nagarzê (Lãng Ca Tử): huyện của địa khu Lhoka, khu tự trị Tây Tạng, Trung Quốc. [4] Lobsang Yeshe (La Tang Ích Hi, 1663-1737): Ban Thiền Lạt Ma thứ 5 [5] Thọ giới sa di: Sau khi linh đồng chuyển thế vào tự viện, nhất định phải thọ giới sa di, bày tỏ bằng lòng tiếp nhận tu hành, sống cuộc sống tự viện. Khi thọ giới, có vị Phật sống cao tuổi đứng bên linh đồng, Ngài câu, linh đồng theo câu, đó là những giới luật giản đơn phải nghiêm khắc tuân thủ. [6] La Tang Nhân Khâm Thương Ương Gia Thố. Hoa rơi vẫn trôi theo nước chảy, biển biếc hóa nương dâu. Tsangyang Gyatso triệt để thoát ly với cuộc sống qua, từ đó thể quay về làng miền núi thời thơ ấu nữa. ngờ, ngày ấy vội vã rời lại thành vĩnh biệt, ngày thu đó tựa như ngày thu cuối cùng trong cuộc đời Ngài. Bởi vì, suốt đời này Tsangyang Gyatso cũng còn nhìn thấy lá đỏ đẹp đẽ như thế nữa. Trong khoảnh khắc, Ngài thốt nhiên hiểu , những nhân vật và cảnh tượng quen thuộc trong quá khứ, sau này chỉ có thể gặp được trong mơ. Mơ, Ngài bắt đầu hy vọng mình có thể ngủ thiếp , và cứ mơ mãi.
