Chương 19



Ở Vacsava, trong phòng ăn của khách sạn sang trọng bật nhất, đại công tử và Brôkhơvich ngồi bên bàn. Valđemar ăn chút gì, chàng chỉ uống nhiều. Chàng cảm thấy lòng u ám. Bữa tối khiến chàng mệt mỏi.
- Thế ngày mai ? – Brôkhơvich hỏi.
- Thậm chí tôi ngay hôm nay.
Brôkhơvich nhìn đồng hồ.
- Cũng còn kịp, nhưng ai lại thế. Tôi khuyên mai hẵng . giải quyết xong xuôi mọi chuyện rồi chứ?
- Hoàn toàn xong.
- Tôi cũng thế. Vậy ngày mai ta hẳn loăng quăng thăm thú những người quen thuộc, tối lên đường. tuần nữa cưới rồi nhỉ?
- Phải, tôi thẳng về Guenbôvitre, phái ngựa xe, gửi hoa, ra những mệnh lệnh cuối cùng, rồi đích thân lên đường tới điền trang Rutraievô.
- Để đón vợ chưa cưới! – Brôkhơvich thêm. - Ấy! Bạn ơi, bạn quả là người sung sướng! Các vị tấp nập cưới nhau, chỉ có mỗi mình thằng tớ là độc thân.
Valđemar đưa cốc sâm banh lên môi.
- Ai cấm cậu theo chúng tớ nào, bạn thân mến? – Chàng , hàng lông mày động đậy.
Brôkhơvich phẩy tay.
- Tớ quá quan tâm đến tất cả phụ nữ, nên tài nào chọn nổi cho mình người.
- Trước kia tớ cũng thế, ấy vậy mà bây giờ… cậu thấy đấy – tớ sắp về tới đích rồi.
- Vớ vẩn! Xtefchia của cậu quả là con cá vàng, có thể xứng đáng được lấy lắm. Cậu mua tặng nàng kim cương loại gì?
- Tớ cho cậu xem.
- Này, ta lên gác thôi, cái phòng ăn này hôm nay sao buồn quá! Chẳng ma nào quen, cũng chẳng có lấy dáng phụ nữ đẹp nào làm thuộc, ta ngồi đây làm gì nữa?
Đại công tử đứng dậy như chán ngán, cả hai bước ra.
Về phòng, Valđemar đưa Brôkhơvich xem những thứ nữ trang. Đó là chuỗi kim cương đeo cổ, những viên kim cương to bằng nhân hạt dẻ, chiếc trâm xinh xắn đính kim cương và viên thạch ngọc lớn, chiếc xuyến, băng bịt tóc và những chiếc hoa tai lớn. Tất cả đều bằng ngọc quý hạng nhất. Những chiếc khung được chạm trổ bằng bàn tay điệu nghệ tạo thành tấm lưới tơ mảnh như mạng nhện giữ bên trong hừng hực quầng lửa sâu thẳm phát ra từ tận trong lòng sâu.
…
Brôkhơvich gì đó, nhưng Valđemar hề nghe thấy gì. Chàng đãng trí và bứt rứt lạ lùng. Đột nhiên, chàng bước đến gần nút chuông điện gắn trong tường thầm tự nhủ:
“Sao ta bồn chồn quá đỗi. tài nào hiểu nỗi. Ta phải thôi”.
Nhưng chàng kịp ấn chuông vì cánh cửa chợt phát ra tiếng gõ. người hầu bước vào, đưa cho đại công tử bức điện tín rồi bước ra. Valđemar nhanh như cắt mở phanh tờ giấy, sắc tái nhợt chợt phủ lên mặt chàng.
- Có chuyện gì thế? – Brôkhơvich kêu lên, từ tràng kỷ bật phắt dậy.
Valđemar đưa bức điện cho chàng hối hả ấn chuông, Brôkhơvich đọc lướt nhanh.
“Xtefchia ốm rất nặng. Đến ngay.
Ruđexki”
…
Mười lăm phút sau đại công tử ra ga. Brôkhơvich ở lại mình trong khách sạn.
Suốt đêm, Valđemar vật vã với những suy nghĩ. Trong khoang chỉ có mỗi mình chàng. Chàng sốt ruột đến tuyệt vọng. Chàng cảm thấy con tàu chậm như rùa. Tâm trí chàng lao lên trước. Chàng như trông thấy Xtefchia mặt tái nhợt với làn tóc nâu sẫm ôm quanh, xõa xuống gối, và chàng phải nghiến chặt răng vì đau đớn:
- Nàng làm sao?… Chuyện gì xảy ra với nàng?…
Lần cuối chàng gặp nàng là vào những ngày đầu tháng năm. Chàng thấy nàng hơi nhợt nhạt, nhưng vẫn khỏe. Chàng nhớ lại từng cử chỉ của nàng, từng lời nàng , nhớ từng chớp mắt cùa nàng. Mắt nàng chân thành biết bao, đôi môi nàng đáp lại đôi môi khao khát của chàng với tin cẩn của trẻ thơ. Nàng run rẩy vì khoái cảm trong vòng tay chàng. Nàng vui sướng đón mùa xuân, còn chàng cài cho nàng những đóa hoa xuân chớm nở đầu tiên, hái cho nàng những cành cây thơm hương nhựa trong khu điền trang Rutraievô. Chàng nhớ lại cái lần cả hai cùng ngồi chiếc ghế dài đặt dưới cây đào. Họa mi hót. Chàng đứng lên, bẻ cành lớn phủ đầy những đài hoa trắng muốt. Chàng ngắt từng đóa hoa ra khỏi cành, rải lên người Xtefchia, khiến cả tóc nàng, ngực nàng, tay nàng đều dính đầy những cánh hoa trắng trong như ngọc quý. Chàng rải hoa cả lên đầu gối nàng, chàng ném những cụm hoa ngát hương xuống dưới chân nàng. Nàng cười tươi sung sướng, ngước nhìn chàng bằng ánh mắt dưới hàng mi dài thượt mà tối thẫm, và bỗng dưng nàng thốt lên, đôi môi nhíu lại duyên dáng, giọng đầy âu yếm:
- Ông rắc cho em bao nhiêu là hoa thế này này…
Khi ấy chàng ôm ghì lấy nàng, hôn như điên cuồng. Rồi sau đó, nàng nhắc tới cuộc gặp gỡ của họ đúng năm trước đây trong khu rừng thưa ở Xuôđkôvxe.
- Hồi ấy em hái được bao nhiêu là hoa, phải vất vả lắm mới mang xuể. Ông gọi đó là cỏ thuốc, còn em là nàng tiên nữ.
- Còn được gọi là ma sói, - chàng đáp, ghì nàng vào người.
- Ối! Hồi ấy em giận ông lắm! tháng nữa là tròn năm… Mà biết bao thay đổi, - nàng thầm.
- tháng nữa em là vợ , chúng mình sống cùng nhau ở Guenbôvitre.
Valđemar rùng mình khi nhớ lại chuyện đó.
“Chỉ tuần nữa cưới, mà nàng lại bị ốm ư? Trời ơi, có chuyện gì xảy ra thế này?”
Chàng hồi tưởng lại niềm vui sướng của nàng ngay sau lễ đính hôn hồi tháng hai, khi chàng phác thảo kế hoạch rằng sau khi cưới cả hai sống suốt mùa hè ở Guenbôvitre, rồi sang đông cùng nhau lên đường du lịch khắp châu Âu, rồi sau đó tới Angiêri và Ai Cập. Nàng sung sướng biết bao! Nàng thích Guenbôvitre hơn những đất nước xa lạ khác. Hồi ấy nàng thốt lên với giọng tuyệt vời:
- Về Guenbôvitre… cùng với ông…
Valđemar ôm chặt đầu, mạch máu thái dương chàng đập như muốn vỡ tung.
- Điều gì xảy ra với nàng?
Hay như hồi chàng rời Rutraievô sau lễ Phục Sinh, nàng lo lắng cho chàng xiết bao khi thấy chàng phải giữa đêm, đường lại có những chỗ nguy hiểm. Mọi người đều khuyên chàng ở lại, nhưng chàng vội cho kịp cuộc họp của Hội nông nghiệp nên vẫn quyết định cứ . Mãi về sau, khi về tới trang Guenbôvitre, chàng mới tình cờ tìm thấy trong túi áo bành tô tấm kỷ chương có hình Đức Mẹ Tối Linh, treo sợi dây chuyền mỏng mảnh. Chàng đoán rằng đó là của nàng. Và chàng xúc động trước thương đằm thắm của người vợ chưa cưới: nàng lặng thầm trao chàng cho Đức Mẹ che chở.
Lúc này chàng ngắm bức ảnh của Xtefchia trong chiếc lập lắc và thốt lên với nàng những lời âu yếm nhất, trong tâm tưởng chàng như vuốt ve nàng, ghì nàng vào người. Trong buồng toa, chàng từ cửa này sang cửa khác, chàng bứt rứt giữa bóng tối đêm đen, dường như chính đêm tối kia ngăn cách chàng với Xtefchia. Chốc chốc, Valđemar lại vùng đứng bật dậy, điên lên vì kinh hoảng.
Buổi sáng trong trẻo, ngát hương, vui tươi, khi chiếc xe ngựa của trang Rutraievô dừng bánh trước hiên nhà. Đại công tử chạy lao vào tiền phòng. Bước ra đón chàng là ông Ruđexki, dáng mệt mỏi, mắt thâm quầng.
- Nàng làm sao? Có đỡ ? – Đại công tử bật ra.
Ông Ruđexki đáp câm lặng:
- Viêm não. Hôm nay tệ hơn.
- Chúa tôi! – Valđemar rên lên. – Nguyên nhân? Ai chữa?
- Các bác sĩ địa phương và giáo sư từ Vacsava tới.
- Nàng ốm từ bao giờ?
- Tối thứ tư.
Đại công tử nhìn như phát cuồng.
- Vậy mà đến tận thứ bảy các người mới báo tin cho tôi? Sao lại có thể thế được?! – Chàng phẫn nộ thốt lên:
- Chúng tôi điện ngay sau khi giáo sư tới. Chữa chạy ngay lập tức. Chúng tôi làm tất cả những gì có thể, - ông Ruđexki đáp khô khốc.
- Nàng đâu rồi?
Ông Ruđexki còng còng trước đưa đường.
Tới phòng khách, họ gặp các bác sĩ… Đại công tử nóng nảy chào họ rồi lời chàng bước tiếp.
Trong phòng riêng của Xtefchia, trong bóng tối mờ mờ, Valđemar nhìn thấy vị giáo sư từ Vacsava tới ngồi cạnh giường bắt mạch cho bệnh nhân. Cạnh ông là bà Ruđexka. Bà nhanh nhẹn bước ra đón những người vừa tới.
- Khẽ chứ… nó vừa mới thiếp … - bà thào.
Bà vừa chào Valđemar vừa khóc. Giáo sư đứng dậy, chào đại công tử.
- Ngài thấy thế nào? – Valđemar hỏi giọng nghẹn ngào.
- Thưa đại công tử… khó lòng nuôi ảo tưởng… tình trạng rất xấu… nhưng Chúa nhân từ lắm. Chúng tôi làm tất cả những gì có thể.
Valđemar quỳ xuống bên giường. Chàng nhàng cầm tay Xtefchia, bàn tay trắng gần như trong suốt, nóng như lửa. Người ốm ngủ, trán chườm nước đá, những đợt sóng máu như rần rật lan tỏa qua mặt nàng. Đôi môi nàng hơi he hé, đỏ tươi, khô bỏng bởi cơn sốt, hơi thở nóng bỏng thoát ra khỏi miệng gấp gáp, đều. Valđemar nhìn đăm đăm vào khuôn mặt nhợt nhạt của Xtefchia, rất khẽ khàng áp bàn tay nàng vào môi. Lồng ngực chàng như chực bật tung ra, đôi mắt khô khốc chứa đầy nỗi đớn đau khủng khiếp ôm trọn toàn bộ hình hài thiếu nữ nổi lên tinh tế giữa những chiếc gối, dưới lần chăn. Mái tóc tuột khỏi vòng giữ, bao bọc quanh đầu nàng như vòng hoa màu vàng sẫm.
Valđemar quỳ lâu lắm. Chàng áp trán vào tay Xtefchia, nghe trong bàn tay mảnh mai ấy dập dồn mạch máu, cảm thấy run rẩy của từng sợi dây thần kinh.
Vị giáo sư đánh thức chàng dậy khỏi cơn bải hoải, thay nước đá chườm cho nàng. Nhìn thấy vầng trán phẳng phiu, hồng nhạt của lộ ra với những sợi tóc ướt đẫm bao quanh, Valđemar thấy lòng cảm động. Với cảm giác tuyệt vọng, chàng cúi xuống chạm môi vào thái dương nàng.
Người ta đặt xong lượt đá chườm mới, Valđemar khẽ hỏi:
- Nàng có tỉnh ?…
- Gần như… … - giáo sư đáp.
- Có nghĩa là tình trạng… hay?
- Nguy kịch!… Nhưng xin ngài đừng quá lo. Tôi nghĩ rằng đó là do cơn sốt tăng.
Ông kéo đại công tử ra góc, nhìn nhanh vào khuôn mặt chàng rồi thầm hỏi.
- Thưa đại công tử, xin ngài cho biết vài chi tiết .
- Xin sẵn lòng.
- Đám cưới của ông bà chẳng bao lâu nữa được cử hành – đúng ạ?
- Ngày tám tháng sáu.
- Nghĩa là vào thứ bẩy này. Hôm nay là chủ nhật. Lần cuối cùng ngài được gặp bà ấy lâu chưa ạ?
- Cách đây ba tuần.
- Và bà ấy vẫn hoàn toàn khỏe mạnh?
- Ồ vâng! Có điều hơi nhợt nhạt hơn bình thường chút. Ngài giáo sư cho là… nguyên do căn bệnh là gì?…
Nhà khoa học tuổi tác vuốt cằm bằng động tác nhanh nhẹn. Ông cất tiếng bằng giọng ngập ngừng.
- Hừm! Chắc hẳn phải có những chấn động tâm lý nào đó, chứ tôi thấy có lý do nào khác. Diễn biến của bệnh ác tính và rất khốc liệt: bệnh nhân mê sảng, luôn thốt ra những lời đáng ngờ.
- Những lời thế nào? – Valđemar kinh hoàng kêu lên.
Đúng lúc ấy Xtefchia động đậy. Đại công tử vội lao tới bên giường nàng, quỳ xuống. Mắt Xtefchia mở to, mờ đục, phủ làn lệ, hai tay huơ quanh đầu, miệng thào liên hồi.
dám thở mạnh, Valđemar đưa mắt sững sờ nhìn nàng. Chàng đỡ đôi tay nàng trong bàn tay mình bóp .
- Xtefchia… kho báu của , em duy nhất của , đây, Valđy của em đây… ở bên em đây… Xtefchia, - chàng giọng trầm đục.
thào liên tục.
- ấy gì vậy? – Chàng hỏi giáo sư.
- Bà ấy mê sảng ngớt.
Valđemar đứng lên, cúi đầu, ghé sát tai vào môi Xtefchia.
- Chàng… can trường lắm… chúng nó sợ… chàng… tôi … muốn giết chàng… - nàng thầm rất khẽ, phải cố lắm mới nghe thấy.
Valđemar ưỡn thẳng người lên, đưa hai tay lau trán.
- Thế là thế nào?… Nàng gì thế?
Nét mặt chàng biểu lộ nỗi lo âu ghê gớm.
Xtefchia đột ngột vật vã.
- Con hủi! Con hủi! – nàng hét to.
Valđemar lùi lại như bị sức mạnh kinh hồn chinh phục, mặt chàng tái nhợt khủng khiếp. Chàng tuyệt vọng nhìn giáo sư và ông bà Ruđexki.
- Cái gì thế?… Lạy Chúa! Tiếng kêu ấy có nghĩa gì? – chàng khàn khàn thốt ra, kinh hoàng.
- Tiếng ấy lặp lại rất thường xuyên, trong những lời mê sảng của bệnh nhân, - giáo sư đáp, nhìn thẳng vào khuôn mặt thay đổi của đại công tử vẻ dò hỏi.
Valđemar giật tay ông Ruđexki.
- theo tôi, - chàng giọng trầm đục.
Họ bước sang phòng bên. Đại công tử nắm tay ông Ruđexki với sức mạnh điên cuồng.
- Xtefchia nhận được thư nặc danh, - chàng rít qua hai hàm răng nghiến chặt.
- Thư nặc danh?… Sao ông biết?
- Chắc chắn nàng nhận được! Tôi thấy điều đó qua những lời mê sảng của nàng. Tôi… tôi… báo trước cho ông là có thể có những trò can thiệp… vậy mà các người bảo vệ nàng! Chúng nó giết chết mất nàng rồi… Trời ơi!…
Chàng vặn vẹo đôi tay trong cơn tuyệt vọng kinh hoàng. Ông Ruđexki sững sờ, nhìn đại công tử như người mất trí.
- Xin thề với ông, tôi đề phòng. hề có gì cả, trừ phi, gần đây, trong khoảng thời gian gần cuối này, cháu có nhận được nhiều thư.
- Những bức thư ấy đâu? Tôi muốn có chúng trong tay, - Valđemar kêu lên.
- Tôi biết! Thường thường nó cất trong ngăn kéo bàn riêng. Có thể chúng vẫn ở đấy.
Phỏng đoán của đại công tử khiến ông Ruđexki kinh hoàng.
Họ trở lại phòng Xtefchia. Nàng lại thiếp rồi. Họ bước lại gần bàn. Đại công tử nhàng mở các ngăn kéo , và trước ngạc nhiên ghê gớm của bà Ruđexka cùng giáo sư, chàng lôi từ đó ra những bức thư, có hoặc có phong bì, nhàu nhò. Chàng ngó vào tất cả các ngăn kéo, thu thập những bức thư tìm được rồi mang , lời.
- Thế là thế nào? – Bà Ruđexka hỏi chồng.
- Hình như là thư nặc danh. Valđemar cho rằng… Những lời mê sảng của con khiến ông ta nghi ngờ.
- Có thể! Có thể lắm! – Giáo sư , gục gặc đầu – Tôi cũng đoán trong chuyện này có những khiêu khích châm chọc nào đó.
- Lạy Chúa Jêxu! Chính ông ấy báo trước cho tôi rồi kia mà! – Ông Ruđexki kêu lên, vặn vẹo đôi tay.
- Nhưng thể thế được – bà vợ kêu lên.
- Bà có nhớ ? Chúng ta tìm thấy con sốt cao, gần như mê sảng, vào đúng cái hôm nó thử áo cưới, sau khi đọc bức thư mà tôi đưa cho nó. Biết đâu đó chẳng phải là bức thư nặc danh? Tôi phải xem xem mới được, tôi vẫn còn nhớ bức thư ấy.
- thể được! chính con nó bảo đó là thư từ Xuôđkôvxe gửi tới mà.
Nhưng ông Ruđexka ra khỏi phòng.
Valđemar ngồi trong phòng làm việc của ông Ruđexki nghiên cứu những giấy tờ tìm thấy. Chàng tìm được những bức thư của chính mình đựng trong phong bì, xếp cẩn thận, và mấy bức thư của Xtefchia viết gửi chàng. Đoán rằng những tờ giấy nhàu nát có thể là thư nặc danh, Valđemar bắt đầu đọc chúng. Mặt chàng nhăn lại kinh khủng bởi cơn giận, nỗi đau, và niềm oán trách. Nét chữ của các bức thư ấy chàng hề quen, hẳn là được cố ý viết cho khác – tuy vậy, qua văn phong của chúng chàng cũng đoán được rằng tác giả của các bức thư ấy là bá tước phu nhân Chvilexka và cha con nhà Barxki. bức thư nặc danh rất cay độc và thô tục, chàng nhận ra chắc chắn qua nét chữ chưa hoàn toàn thay đổi: đó chính là thư của Melanhia.
- Đồ đểu cáng! Đồ rắn độc – chàng gào lên bằng giọng khàn đặc.
Khi ông Ruđexki bước vào, Valđemar chỉ cho ông những tờ giấy chàng vừa đọc.
- Ông xem đấy! – Chàng gào lên trong niềm oán hận, - tất cả những thứ rác rưởi này, ấy nhận được, chúng đầu độc ấy! Tôi cảnh báo trước rồi, bởi lũ người ác độc đâu có thiếu, vậy mà những thứ bẩn thỉu này vẫn lọt vào tay ấy.
Mặt tái nhợt, ông Ruđexki lục tìm giữa đám giấy tờ. Đột nhiên Valđemar cầm bức thư mới, bị nhàu, nhưng được đặt trong phong bì tay. Chàng nhanh nhẹn vuốt phẳng nó ra. Ông Ruđexki run lên. Ông nhận ra đó chính là bức thư cuối cùng.
- Thư này tôi trao cho nó đúng hôm thứ tư. Nó bảo rằng đó là thư từ Xuôđkôvxe, nhưng… ngay sau đó nó đổ bệnh. Có phải là thư nặc danh ?
Valđemar xem xét bức thư. Nét chữ chàng quen. Chàng phẫn nộ bắt đầu đọc.
Đột nhiên chàng lao người bước vội lên phía trước, đôi mắt cháy bỏng lướt nhanh bức thư. Đôi tay chàng run rẩy, nét mặt chàng lúc tuyệt vọng, lúc kinh tởm.
Chàng thốt ra tiếng trầm đục, tờ giấy rời khỏi tay chàng rơi xuống sàn. Valđemar giơ cả hai tay lên đầu, vặn vẹo.
- Lá thư này giết chết nàng!… Chính nó giết chết nàng!.. Đồ vô lại!…
Chàng nặng nề đổ người xuống ghế, hai tay bóp chặt thái dương.
Ông Ruđexki nhặt bức thư lên đọc.
- Jêxu Maria! – Ông rên lên tuyệt vọng.
Bà Ruđexka bước vào.
- Các ông làm sao thế? – Bà kinh hoàng hỏi.
Người chồng chỉ cho bà những bức thư.
- Chúng ta giết con! giết chết nó bằng những thứ này đây! Kinh khủng! Kinh khủng quá!
Mẹ Xtefchia lao tới mớ giấy tờ.
Valđemar từ ghế bật dậy, mặt xám ngắt. Hai hàm răng chàng nghiến ken két, tiếng gầm gừ như trào ra từ lồng ngực chàng.
- Các vị giết con vì cẩn tắc, còn lũ kia vì đểu giả. Sao tôi lại biết chuyện này từ trước? Tôi dùng đạn đóng dấu vào những lời xảo trá vô luân kia! Tôi phát bằng được tác giả của những bức thư nặc danh này – chúng phải trả máu!
Giọng chàng vang như tiếng sấm rền.
- cầu cử ngay người đưa tin cưỡi ngựa ra bưu điện! Chàng hét lên, chạy ra khỏi phòng.
Mười phút sau, người đưa tin phóng ngựa lao vút , để gửi điện tới mấy thủ đô các nước ở châu Âu, mời những vị danh y nổi tiếng nhất.
Ở điền trang Rutraievô những giờ phút nối nhau trôi trong căng thẳng kinh khủng nhất. Bệnh tình của Xtefchia ngày mỗi lúc nặng thêm, chỉ thỉnh thoảng nàng mới tỉnh lại vài phút ngắn ngủi. Ông bà Ruđexki đều mất bình tĩnh, chỉ mỗi mình đại công tử là nguồn sức lực cạn, chàng như nhân đôi nhân ba mình lên. Chàng rời Xtefchia, đích thân chàng bế nàng lên, khi người ta thay ga trải giường cho nàng, tự tay chàng thay những lượt đá chườm trán. ân cần âu yếm của chàng khiến các bác sĩ phải kinh ngạc. Chàng ngủ, ăn, mắt chàng cháy bỏng sức mạnh có thể đè bẹp tất cả, sức mạnh có thể nghiền nát tất cả.
- Ta phải cứu nàng bằng được! Nhất định! Nhất định phải cứu sống bằng được! – Chàng bướng bỉnh lặp lặp lại.
Vị giáo sư tóc bạc phơ quen biết chàng từ lâu chỉ còn biết lắc đầu ngạc nhiên, ông thể hình dung ở chàng những tình cảm mạnh mẽ nhường ấy.
buổi tối, khi còn mỗi mình Valđemar quỳ gối bên giường trong phòng Xtefchia, cầm tay nàng, nàng chợt tỉnh, mở mắt ra. Nàng nhìn chàng giây lâu rồi khẽ mỉm cười.
- Valđy, – từ môi nàng thoảng ra tiếng gọi rất khẽ.
- Em vàng ngọc của ! Em thân nhất của ! bé của ! – Valđemar thầm, cổ như nghẹn đắng, chàng phủ lên đôi tay nàng những nụ hôn. – Em nhận ra , em nhận ra chứ?…
- Valđy… - Xtefchia nhắc lại.
- ở bên em đây, em duy nhất của , thức bên em đây mà…
Xtefchia ngả đầu vào vòng tay người chồng chưa cưới, áp khuôn mặt nóng bỏng vào tay áo chàng. Cử chỉ âu yếm lời ấy khiến Valđemar xúc động tận tâm can. Ngực chàng nức nở. Chàng ôm ghì lấy nàng, gắn đôi môi nóng bỏng vào má nàng.
- Em ốm, phải ? - nàng thầm hỏi.
- Phải, em vàng ngọc của , nhưng em khỏe hơn rồi đấy. Em thấy đau ở đâu?
- Ở đầu… cái đầu… thiêu đốt em… trong đầu có đá, nặng lắm.
- Rồi khỏi… khỏi thôi em ạ… em khỏe mạnh, là của …
Nàng cựa mạnh, ngước mắt lên nhìn chàng.
- mãi mãi em chứ?… em chứ, ? – Nàng hỏi.
- em, em duy nhất của … em hơn cả cuộc đời . Nhưng em đừng động mạnh, em hãy nằm yên nhé.
- em, đúng ? sung sướng chứ? … biết gì hết… chính em giết chết mất… Valđy… Valđy.
Lệ long lanh trong mắt nàng.
Valđemar ôm nàng vào lòng.
- Yên nào, bé của … Hãy tin ở … Đừng tin chúng nó… Đừng nghĩ ngợi về chuyện đó nữa em… Mọi đều tốt đẹp… Cả hai chúng mình rồi vô cùng hạnh phúc… vô cùng, Xtefchia của !…
Nàng mỉm cười, cọ đầu vào tay chàng.
- Vậy tốt… tốt quá…
Nàng lại dần dần mất tỉnh táo. Nàng đưa mắt nhìn thảng thốt.
- Valđy!… Em là con hủi… biết đâu… em là con hủi!… bất hạnh! Hãy cẩn thận đấy! – Nàng hối hả kêu lên.
Rồi nàng lại mê sảng.
Valđemar đứng dậy nhường chỗ cho vị giáo sư vừa bước vào.
- Chúa ơi! Chúa ơi! – Đại công tử rên lên. – Nàng vừa chuyện với tôi, hoàn toàn tỉnh táo.
- Có lâu ?
- Được vài phút thôi.
Bác sĩ ngẫm nghĩ.
Trong đêm ấy vị chuyên gia từ Pest tới nơi, hôm sau có thêm hai người nữa. Họ cùng bàn bạc, những buổi hội chẩn kéo dài. Đại công tử cho họ biết về những bức thư nặc danh và họ hết sức lo ngại. Mặc dù đổ ra biết bao công sức, cơn bệnh vẫn bớt nguy hiểm. Mỗi ngày càng mang đến thêm những chịu đựng mới, mỗi đêm càng làm thức dậy những lo lắng kinh hoàng. Xtefchia có những cơn co giật và run bắn cả người. Các nhà khoa học vò đầu bứt tai bất lực. Bệnh viêm não trong trường hợp này tiến triển cách cực kỳ độc địa. phương sách nào có thể kìm hãm nổi tiến trình của bệnh. Valđemar gần như phát rồ, nhưng chàng vẫn ngả lòng. Các bác sĩ danh tiếng từ thành Pêterburg và Viên tới, vị danh y từ Kracốp. Sáng sớm thứ năm, gia sư của công tước phu nhân Pođhorexka, thầy thuốc thực hành tuổi tác rất có năng lực cũng tới, theo lời mời của Valđemar. Tiếp theo sau, bằng chuyến tàu chiều là cụ Machây cùng tiểu thư Rita. Ở Obrône và Xuôđkôvxe người ta hay tin bệnh tình của Xtefchia qua lời kể của Brôkhơvich và tạm hoãn chuyến Vacsava dự cưới. Người ta điện mấy lần đến điền trang Rutraievô nhưng ai trả lời. Việc gia y của công tước phu nhân được mời khiến mọi người kinh hoảng. Cụ Machây nhận được điện tại Obrône. nghĩ ngợi lâu cụ ra ngay tức khắc cùng tiểu thư Rita. Cả vùng đều biết chuyện vừa xảy ra. đám sương mù u ám trùm phủ lên cả tòa lâu đài và gia nhân ở Guenbôvitre. Brôkhơvich từ trang Obrône về Xuôđkôvxke u ám như đêm đầy mây.
Tình trạng của Xtefchia càng ngày càng xấu . Nàng hề nhận ra cả cụ Machây lẫn tiểu thư Rita, mê sảng liên tục. Chỉ có lần, trước mặt đông đủ mọi người, nàng chợt kêu to như trông thấy ai đó đứng lừng lững trước mặt:
- Xin vâng, thưa bà… cháu trả quyển nhật ký cho ông… cháu trả mà…
Cụ Mchây nhớ mãi những lời ấy.
Lần thứ hai, vào buổi chiều thứ sáu, Xtefchia tỉnh lại chốc lát. Vài người đứng xung quanh nàng. Valđemar quỳ gối, cầm tay nàng. Nàng nhìn mọi người với đôi tròng mắt mở to, mỉm cười rồi thào khá :
- Mọi người đều tôi chứ?… Đúng ?…
Cụ Machây bảo nàng:
- Con ta ơi… ông đây… ông đây mà, cháu… cả Valđy cũng ở đây… Con có nhận ra ?
- Con có. Valđy ở cạnh con từ lâu rồi. Chị Rita có đây chứ?…
Nàng ngước mắt lên như tìm kiếm.
Tiểu thư Rita nhích lại gần.
- Mình đây, bạn thân … mình đây, - nàng , hôn tay .
- Còn mẹ?… Cha nữa, đông đủ chứ? Jurếc và Zôsia đâu? Con muốn gặp mặt tất cả.
em ngủ, còn Jurếc từ sau tấm rèm che giường nhô ra, nắm tay ấn chặt vào mắt, phục xuống chân Xtefchia khóc òa lên.
Valđemar sốt ruột đẩy nó ra, Xtefchia sợ, ông Ruđexki định đưa Jurếc ra ngoài, nhưng cậu bé cứ co người nằm bệt xuống đất trong góc phòng, nức nở, cố nén những tiếng thổn thức.
- Sao nó lại khóc? – Xtefchia bình thản hỏi.
ai trả lời. Valđemar bắt đầu vuốt ve an ủi nàng.
Xtefchia mỉm cười, quàng tay vào cổ chàng, cầm bàn tay vuốt ve lên khuôn mặt nóng bừng như lửa của nàng.
- Valđy của em… của em… của em… - Nàng thầm, đăm đăm nhìn chàng bằng đôi mắt thẳm sâu ngả sang sắc tím lóng lánh. Trong mắt cháy sáng những đốm lửa nóng bỏng của cơn sốt cao.
Chàng dịu dàng trò chuyện với nàng, âu yếm như với đứa trẻ thân nhất, âu yếm ôm nàng vào lòng, cho đến khi nàng thiếp tay chàng.
Những sợi tơ của giờ chạng vạng bắt đầu len vào phòng. Qua cửa sổ mở rộng vọng vào tiếng vù vù đơn điệu của những đàn châu chấu bay và tiếng lũ côn trùng đập người vào tường nhà. Những cây đoạn rì rào muôn thanh ngào ngọt. Chợt vang lên đâu đó tiếng cò chao chát rồi những tiếng ếch nhái khẽ khàng cùng hòa giọng cất lên khúc đơn điệu rút ra từ những khúc luyến tiếc ban chiều. Thế gian trẻ trung, mơ màng trong những điều mơ tưởng táo bạo, chan hòa khát vọng hạnh phúc bước vào giấc ngủ. Mọi vật đều sửa soạn nghỉ ngơi với tiếng ngân nga khe khẽ, để ngày mai tỉnh thức cùng nhau bước vào những nỗi lạc thú của tồn tại. Valđemar lắng nghe bản nhạc đêm hè ấy, ngắm nhìn dáng hình tuyệt vời của người thiếu nữ thiếp giữa chăn đệm, hình dáng trẻ trung, mảnh dẻ… mà bỏng sôi cơn bạo bệnh. Khắp phòng thiên nhiên trào sôi sống, chỉ mỗi nhành hoa này bị héo tàn, bị lụi thương tiếc, dửng dưng trước những luồng gió đương xuân và cơn cuồng khích của thiên nhiên. Valđemar ngắm nhìn người vợ sắp cưới lặng lẽ bất động kia mà nghĩ thầm với nỗi khổ hình khủng khiếp trong tim:
- Mai nhẽ ra là ngày cưới của đôi ta.

Chương 20


Buổi sáng rực lên muôn ngàn mầu sắc.
Những rặng keo đu đưa, những khóm nhài khẽ xạc xào thầm. Những cây thùy dương tươi tắn màu lục nõn che sắc trắng ngần của lụa, run rẩy muôn ngàn chiếc lá xinh lóng lánh như sơn men. Những khóm hoa, lùm cây và những thân cây gỗ lưu niên đều chào đón ngày mới bằng tiếng xạc xào vui sướng.
Trời xanh ngắt, khí trong như pha lê. Vầng dương thức dậy theo sau rạng đông, vui sướng, hạnh phúc.
Cả mặt đất và tất thảy vạn vật sinh sống, phát triển, nở hoa tỏa hương mặt đất, tất thảy những gì có thể ca hát, cảm nhận, líu lo – tất thảy đều cất lên khúc thiều ca trang trọng: Khi bình minh thức dậy…
Cửa sổ phòng Xtefchia mở rộng. Những tấm rèm bằng vải Muslin màu trắng có hình hoa diên vĩ tim tím đu đưa trong hơi thở nhàng của những cây thùy dương mọc dưới cửa sổ. Những cành cây mảnh dẻ màu bạc rủ những túm lá thanh thoát run rẩy, nom giống như những giọt lệ khóc thương tuôn chảy. Hàng thùy dương quạt vào phòng mùi hương sực nức, đầy đủ những hương thơm ngoài vườn thu được từ những đài hoa, cây gửi vào phòng những tiếng xạc xào, và cả khu vườn thầm gửi qua cửa sổ bản hòa tấu tuyệt vời nhất. Nàng tiên rạng đông tô điểm sắc hồng cho những tấm rèm cửa sổ trắng ngần, mang sắc hồng vào sâu trong phòng, nơi có hình dáng mảnh dẻ của người thanh nữ nằm, tinh tế và mảnh mai như áng mây bồng bềnh hồng ánh bình minh.
Vầng trán Xtefchia trắng ngần, hầu như trong suốt, đôi gò má ửng đỏ. Chiếc cổ hé lộ với mạch máu đập phập phồng, khiến những dải đăng ten của bộ đồ ngủ nhè nâng lên hạ xuống.
Căn phòng tràn ngập ánh sáng và khí trời. Chung quanh người bệnh là những đóa hoa do cậu Jurếc mang vào phòng tặng chị. Ông Ruđexki định quẳng chúng e rằng mùi hương quá nồng có hại cho Xtefchia, nhưng vị giáo sư giữ ông lại.
- Thưa ông, còn có hại nữa đâu, - giáo sư , với vẻ nghiêm trang u buồn.
Ông Ruđexki chạy ra khỏi phòng, quỳ gối bên cạnh vợ, bà khom người mặt đất thổn thức trước bức tranh Đức Mẹ.
Valđemar quỳ bên giường Xtefchia, bị giằng xé trong nỗi tuyệt vọng điên cuồng, cuốn chàng vào chốn hư vô. Chàng ghì chặt đôi bàn tay bé của người trinh nữ, từ lồng ngực chàng bật ra những tiếng rên rỉ nghẹn ngào, giống như tiếng gầm:
- Hãy sống! Hãy sống!… Lạy Chúa… Hãy ở lại… Đừng !
Và đôi môi chàng run rẩy áp chặt vào đôi tay nóng bỏng của Xtefchia. Vầng trán nổi hằn những mạch máu, đẫm mồ hôi, hằn nỗi đau đớn áp vào tấm chăn, chàng cầu nguyện khẩn thiết, nức nở trong tiếng khóc khô khốc. Chàng run lên trong cơn sốt nóng, nỗi tiếc thương to lớn giằng xé trong lòng chàng, nỗi tiếc thương thể chứa đựng nổi ngay cả trong lồng ngực sắt đá ấy của chàng.
Xtefchia mở đôi mắt đục như đôi vì sao lụi tắt, đầu lắc lư gối, tay nàng huơ huơ cạnh đầu như muốn xua đuổi cái gì đó. Từ môi nàng thốt ra những tiếng rời rạc và lộn xộn:
- Kia kìa… sợ quá!… thoát!… Valđy… Bao nhiêu hoa này… Đó là lỗi của em! đừng !…
- Em thân của ! Tỉnh lại em… hãy thương với! – Valđemar thầm, chính chàng cũng như sắp ngất .
- Đừng trừng trị… chúng… Valđy…
Người nàng co giật. Hai bác sĩ có mặt trong phòng chạy lại, nhưng Valđy nhường chỗ. Chàng quỳ mãi, hai tay ôm chặt bàn tay của nàng, trán kề sát bên ngực nàng.
Lát sau, những cơn co giật lắng , Xtefchia nằm bất động, đầu oặt ra. Tóc nàng phủ xuống vầng trán Valđemar.
Nàng thở thoi thóp, thái dương và cổ mạch máu phập phồng gấp gáp, nhưng mạch đập chậm dần lại.
Các thầy thuốc nhìn nhau. Cả hai cùng cụp mắt, lùi xa khỏi giường, rồi quỳ xuống ở khoảng cách cạnh đấy.
Trông thấy thế, cụ Machây và tiểu thư Rita cũng quỳ gối, lấy hai tay che mặt.
bầu khí im lặng to lớn, im lặng đầy huyền hoặc bao trùm căn phòng sáng sủa nức hương ấy.
Đột nhiên trong im lặng trang trọng ấy chợt vang lên những chuỗi thanh tinh thế như những nốt nhạc thổi chiếc sáo ngọc sáo vàng.
cành thùy dương bên dưới cửa sổ với những khóm nhài dày đặc bao quanh, con họa mi vừa cất tiếng hót.
Họa mi gửi những thanh của mình lên cao tận ánh ráng hồng trời, đến những đám mây tán rực rỡ của mặt trời. Vị hoàng đế của ban ngày ló ra từ sau dải mây bạc, tài sản cuối cùng còn sót lại của rạng đông. Con chim bằng chiếc sáo của mình mời gọi ánh sáng đến, và bằng những hòa thanh trầm bổng vẫy gọi các vị thiên thần trong sáng từ trời xanh dưới chân đấng Toàn Năng bay xuống cây thùy dương này, vào khung cửa sổ mở rộng mà lặng lẽ như trong nhà nguyện này.
Biết bao tình cảm, biết bao lời khẩn cầu, bao lời nguyện ngắm tuôn trào từ lồng ngực của họa mi, khiến cho những ánh sáng hồng đầu tiên như trôi dạt về phía này, cuốn theo mọi màu sắc của thiên giới.
Vầng dương trẻ trung, tuyệt diệu nhô lên, mang theo ấm áp và ánh sáng… Hương hoa tỏa lan… Hương đồng cỏ nồng nàn tỏa lan… Hơi gió thoảng của những cánh chim trời chao vẫy… Những thanh khẽ khàng của trung cũng tỏa rộng đến khôn cùng.
Và từ dưới chân Chúa Trời cất cánh bay lên những thiên thần trong trẻo, xinh đẹp, đầy thi hứng, chập chờn ra từ làn sương mù của ánh trắng bạc những đám mây.
Cả đoàn thiên sứ cùng vỗ cánh bay xuống trong cơn thác lũ những dải màu sặc sỡ đậu vào cây thùy dương tươi tốt, nơi con chim phát lên những tín hiệu đầu tiên.
Và cùng với ánh bình minh, cùng với hương hoa và giai điệu tuyệt vời của mùa xuân, những vị thiên sứ trong vắt ấy bay tới bên Xtefchia, vây quanh mái đầu tuyệt diệu của thiếu nữ hơi thở lặng thầm nhân hậu.
Họa mi vẫn hót, gieo từng nốt, như thể muốn tiếp thêm những khúc bi thương luyến nhớ vào dàn đồng ca của các thiên sứ.
Và khi chiếc giường của Xtefchia nằm bừng lên ánh lửa mặt trời, đoàn thiên sứ liền đập cánh cất mình lên theo con đường nắng vàng rời khỏi phòng – đoàn thiên sứ được tăng thêm linh hồn trong suốt nữa: linh hồn của Xtefchia.
Các sứ giả của cao xanh mang theo linh hồn trong trắng của nàng như những chiếc lông cánh của họ, lan tỏa quanh đầu nàng vầng hào quang kỳ diệu của những ánh sáng mắt trần thấy được. Và vừa bay lên cao xanh, hướng về gót chân Đức Chúa Trời cả dàn đồng ca thiên sứ cùng cái linh hồn mới mẻ của thiếu nữ ấy cùng cất lên khúc tụng ca thành kính:
- Salve Regina…
…
cơn rùng mình lan tỏa khắp những người có mặt, như thể những thiên thần vừa cất cánh bay quệt vạt áo vô hình vào tất thảy mọi người.
Valđemar nghe tiếng bác sĩ thầm rất khẽ:
- Thế là… xong tất cả…
Chàng bàng hoàng vùng dậy, người nhễ nhại mồ hôi nom khủng khiếp.
Đôi tròng mắt điên loạn nhìn như dán chặt vào dáng hình bất động của nằm nhắm mắt trong khung tóc vàng, hệt như con bướm vừa bị giết chết.
rên tiếng lời, chỉ vẻ hoang dại trong mắt, Valđemar lảo đảo rồi nặng nề đổ cả người xuống mép giường.
Mọi người chạy vội đến. Nỗi đe dọa như treo lơ lửng đầu.

cây thùy dương, chim họa mi vẫn hót.

Chương 21


Valđemar ngất nhưng chàng rơi vào tình trạng hoàn toàn mất cảm giác. Chàng ngó đăm đăm vào hình hài bất động của Xtefchia, đôi môi nàng đỏ đậm màu hoa kim ngân, dường như máu đông lại ở đó, mà môi nàng vẫn mỉm cười ngào ngạt đến lạ lùng. Đôi hàng mi khép lại rủ bóng dài xuống sắc trắng tinh khiết của làn da mặt. Có cảm giác như nàng ngủ say – cả đoàn thiên sứ của Chúa Trời tô điểm cho thân hình trẻ trung của nàng trở nên tuyệt vời nhường ấy khi mang hồn nàng như hương hoa bay .
Nỗi tuyệt vọng của hai ông bà Ruđexki, tiếng gào thét của Jurếc, tiếng khóc than của Zôsia và người thân thuộc hề mảy may tác động đến Valđemar. Chàng như người hóa đá, điếc, mất trí. Tỳ vào mép giường, chàng đăm đăm dán chặt mắt vào thân hình của người thiếu nữ, ánh mắt thẫn thờ, mang vẻ bi thảm câm lặng và khủng khiếp.
Cả giờ đồng hồ cứ thế trôi qua, đằng đẵng, đầy những tiếng khóc than thê thảm.
Đột nhiên Valđemar đứng dậy, đưa hai tay lên đầu quệt vầng trán rồi bước ra khỏi phòng.
Cụ Machây lưng còng, mặt hoàn toàn biến sắc, bước theo chàng như chiếc bóng.
Tình cảnh của Valđemar khiến cụ lo lắng. Cụ sợ cho chàng, dám rời mắt khỏi đứa cháu nội, trong khi chính cụ cũng cần được chăm sóc.
Đại công tử bước vào buồng riêng, sập mạnh cánh cửa lại sau lưng.
- Lạy Chúa! Mở cửa ra! – Cụ già thảng thốt gào lên.
Với sức mạnh chưa từng có, cụ giật mạnh cánh cửa, mở tung ra lao vào phòng, ngã lăn xuống như chết lặng vì kinh hoảng.
Valđemar cầm khẩu súng lục mà chàng vừa rút khỏi bao.
Cụ già nhẩy bổ tới cháu, giật tay chàng, muốn túm chặt lấy khẩu súng, nhưng đại công tử nhanh nhẹn giơ cao súng lên khỏi đầu. Với ánh hoang dã trong mắt, chàng đẩy phắt cụ Machây ra, gào lên bằng giọng khàn khàn:
- Cút ! Cút !
Nom chàng khủng khiếp. Mắt chàng rừng rực cơn tức giận, cả khuôn mặt chàng run rẩy như kẻ sắp lâm chung. Chàng đứng thẳng, với thứ công cụ giết người giơ cao trong tay. Khẩu súng lấp lánh ánh thép dữ dội. Từ miệng chàng bật ra tiếng gầm gừ hổn hển, nghe như phải tiếng người nữa:
- Nàng… chết… rồi… nàng!…
Như hóa điên, cụ Machây rên lên tiếng xé lòng, lao tới ôm chầm Valđemar. Rồi cụ cứ quỳ, vòng tay ôm hai đầu gối đứa cháu nội, tuyệt vọng nức nở:
- Đừng làm việc ấy! Hãy thương ông với! Đừng giết thêm ông nữa con ơi!… Cái chết của nó là hình phạt với ông rồi, ông là kẻ bị rủa nguyền lắm rồi! Nhưng con phải sống! Phải sống con ơi!
Đại công tử nhìn trừng trừng như hiểu lời ông.
Đúng lúc ấy tiểu thư Rita lao vào nhanh như cắt nàng hiểu ngay tình thế, chạy vội lại gần nhưng kịp – vừa trông thấy nàng đại công tử vội hạ thấp họng súng.
Tiếng nổ vang lên.
Cánh tay run run và vội vã cứu sống Valđemar. Viên đạn sượt qua trán chỉ cách vài phân, găm sâu vào tường.
Tiểu thư Rita giằng khẩu súng ra khỏi tay chàng.
Chàng đưa mắt nhìn tiểu thư như người điên, điên cuồng lao tới định giằng lại, nhưng Rita ném ngay khẩu súng ra ngoài cửa sổ và giữ chặt tay Valđemar, kéo mạnh để áp môi vào. Đôi mắt biểu lộ lời khẩn cầu và nỗi xót thương vô hạn.
Cụ già vẫn quỳ còng lưng dưới chân cháu. Tiếng nổ tước trí nhớ và cảm giác của cụ trong thoáng, lúc này những tiếng nức nở trầm đục khiến lồng ngực già rung chuyển.
- Valđemar! Hãy tha thứ cho ông…! Ông là kẻ khốn nạn!… Đó là trả thù dành cho ông đấy… Nữ thần báo thù Nêmêzys ra tay! Valđy! Cháu duy nhất của ta! Cháu là toàn bộ cuộc đời ta! Hãy thương tình, hãy xót cho thân ta với!…
Cảnh tượng kinh khủng, khiến tiểu thư Rita phải che mắt.
Tiếng khóc đầy đau xót của người ông tuổi tác thấm sâu vào tâm hồn Valđemar.
- Kìa ông… hãy đứng lên , - chàng giọng khàn đặc, những mạch máu trán căng phồng.
Tiểu thư Rita đỡ cụ già đứng dậy. Cụ lao vào ngực đứa cháu trai run lẩy bẩy.
Đôi tròng mắt khô khốc của Valđemar biểu lộ nỗi tuyệt vọng, nỗi đau đớn nghiền nát lòng chàng. Chàng gạt ông nội ra, nặng nề thõng người xuống ghế, giấu mặt trong lòng bàn tay.
- Trời ơi! Trời ơi! Trời ơi!
Tiếng nức nở ấy như chứa đựng trong mình toàn bộ nỗi bất hạnh và tàn nhẫn của cuộc đời.
…
Mãi đến chủ nhật những người ở điền trang Xuôđkôvxe mới có thể lên đường, vì tình trạng sức khỏe của công tước phu nhân cho phép sớm hơn. Ở ga xe lửa họ gặp công tước phu nhân Franchiskôva Phođhorexka cùng các con .
Mọi người lặng lẽ chào nhau.
- Con dự tang lễ à? Thế là phải. Thế còn Frannhiô? – công tước phu nhân tuổi tác hỏi con dâu.
- Frannhiô ở lại nhà, con cũng ép. Vào những lúc thế này tốt nhất nên để Valđemar thấy mặt ấy… Vả lại… nhà con cũng chưa tới Rutraievô bao giờ. Con chỉ mang theo các cháu, chúng biết ấy và rất thương ấy.
- Phải lắm, phải lắm. Chúng ta nên có mặt ở đó… đông đủ tất cả.
- Nhưng trong bức điện của Rita có câu , - công tước phu nhân trẻ tuổi .
- Câu gì?… Câu gì mới được chứ?…
- ấy viết: “Xtefchia chết – bị sát hại”. Cụ già mở to mắt.
- Thế là thế nào? Nó bị ốm kia mà… viêm não.
- Chắc phải có nguyên do gì gây bệnh, rất có thể là lý do tâm lý, Trestka xen ngang.
- Nhưng lý do gì mới được?
Công tước phu nhân Franchiskia dướn mày.
- Thưa mẹ! Dẫu sao việc Xtefchia tự dưng mang bạo bệnh cũng rất đáng ngờ - chắc hẳn phải có chuyện gì đó.
Suốt dọc đường công tước phu nhân thể bình tâm. Luxia khóc suốt, hai công tước tiểu thư hoài công an ủi .
Chiều thứ hai họ mới tới Rutraievô. Ra đón họ là ông Ruđexki và Brôkhơvich. Ở nhà cầu, chàng Jur khóc than giữa đám gia nhân điền trang Rutraievô.
Lần đầu tiên công tước phu nhân tuổi tác bước vào tòa gia trạch của điền trang Rutraievô, hệt như pho tượng u buồn – cao lớn, trang trọng, trong bộ trang phục toàn màu đen với những thứ đăng ten lớn, kéo theo sau lưng những nếp gấp nghiêm trang. Tiểu thư Rita cũng mặc toàn đồ đen dắt tay công tước phu nhân. Theo sau hai người là phu nhân Iđalia cùng Luxia, công tước phu nhân Franchiskôva và các tiểu thư. cuối đoàn là Trestka và Brôkhơvich. Ông Ruđexki trước.
Khi họ ngang qua phòng khách, mấy vị khách quanh vùng Rutraievô có mặt lễ độ dịch ra bên trước hình dáng cao sang của công tước phu nhân.
- Phu nhân Pođhorexka… bà ngoại của đại công tử… đến, - những tiếng thào khe khẽ vang lên.
Mọi người kính cẩn ngắm vị phu nhân bước từng bước ngắn, vẻ hơi tự hào và đầy trang trọng. khuôn mặt nhợt nhạt và phẳng phiu của bà cùng hàng mi hạ xuống đọng lại dấu vết của nỗi bất hạnh. Những mớ tóc bạc dưới làn đăng ten màu đen, rủ dày xuống vai, khiến bà có vóc dáng của vị nữ hoàng. Người bà công tước, người kiên quyết chống lại mối tình của cháu ngoại, người mà chàng phải đấu tranh lâu nhất, bây giờ bước để chứng kiến bi kịch của chàng, nỗi tuyệt vọng câm lặng của chàng sau khi hạnh phúc tắt. Người bà công tước mang trong trái tim bi kịch khủng khiếp – bi kịch của đứa cháu ruột rà.
Trước ngưỡng cửa của văn phòng trang hoàng đầy hoa lá, cụ già bắt đầu hấp háy mắt vì xúc động và vì phòng tràn ngập ánh sáng.
Những luồng ánh sáng nhấp nhánh giữa phòng, soi sáng những bức tường, chung quanh dắt đầy những cây bạch dương non tơ thon thả. Trần nhà cũng được trang hoàng những vòng hoa trắng trinh bạch, tuôn chảy xuống những tràng hoa dài như tấm lọng. Những loài cây lớn, những cây quý hiếm đẹp nhất được mang đến từ điền trang Guenbôvitre mấy xe đầy, tô điểm cho phòng khách của Rutraievô, xếp thành từng cụm xinh xắn trong các góc phòng, che khuất những thân bạch dương trắng toát. Lá xanh, hoa trắng và ánh nến tạo thành khoảng gian thơm ngát nức hương.
Bục cao đặt giữa phòng chìm trong hoa: những đóa hồng bạch, cẩm chướng, huệ. Chân bục có những vòng hoa quân cải lá dương xỉ bao quanh.
Những cây cọ xòe quạt cao tận trần nhà tạo thành vòng sinh động che bên bục ấy. Hình như đó là ngọn đồi thần tiên, bó hoa lớn tươi rói, nức hương, tràn ngập ánh sáng.
các bậc phía trong sâu, Valđemar quỳ gối giữa những cánh hồng. Chàng tựa người vào bậc cao nhất, đôi mắt tắt lửa nhìn đăm đăm vào những đường nét như tạc của người thiếu nữ ngủ giấc ngàn thu. Những tấm lá cọ rộng bản che khuất chàng.
Phía sau lưng chàng, trong bóng bạch dương, cụ Machây ngồi chiếc ghế bành, xa hơn chút nữa là phu nhân Ruđexka quỳ gối cùng các con và mấy người nữa.
Người bà công tước bước vào cái động trinh nữ này giống như lá cờ tang, mang lại cho người ta cảm giác hãi hùng. Tiếng loạt xoạt của vạt áo bà càng khiến cho ấn tượng về sức mạnh nào đó khoan nhượng bước vào đây như lời phán xử cuối cùng. Bà dừng chân gần các bậc, ngước mắt, chăm chú nhìn với vẻ tập trung và nếp nhăn chạy dọc vầng trán. Đôi đồng tử đen của cụ già mờ , đôi môi mím chặt run rẩy. Bà đứng bất động, lòng tan nát, mãi sau phu nhân mới thầm khá to và não ruột:
- Nó ngủ… đẹp tuyệt vời… trong bộ áo cưới… với vòng hoa… và khăn choàng mạng… Trời ơi!
Những giọt lệ lớn trào ra từ mắt cụ già.
Lặng lẽ, phu nhân trang trọng quỳ xuống, mái đầu trĩu nặng đau buồn cúi thấp.
Đúng lúc ấy tiếng thét xé lòng của Luxia vang lên đập vào lòng những người có mặt:
- Xfefa! Chị Xtefa ơi!
Valđemar choàng dậy, ngó đứa em họ, nghiến chặt răng, tỳ trán vào lòng bàn tay.
Luxia ngất . Người ta phải mang ra ngoài.
Im lặng tràn ngập căn phòng. Qua khung cửa sổ hàng hiên có che rèm len vào phòng tiếng cây cối xạc xào, và xa xa đâu đó trong làn sương mù màu trắng khắc khoải tiếng đỗ quyên, những nhạc công điểm nhịp của vùng đồng cỏ.

Chương 22


Thứ năm, sau lễ tang, ở điền trang Rutraievô bao trùm khí lặng lẽ đến rợn người.
…
Valđemar leo lên ngọn đồi nghĩa địa, cách điền trang chừng dặm, phía sau khu rừng trăn của Rutraievô…
Trước cổng nghĩa địa có chiếc xe ngựa chờ khách đỗ. Valđemar để ý bước nhanh theo con đường trồng cây bạch dương hai bên, rồi rẽ sang phải, nơi giữa những lùm thùy dương màu lục nhạt nổi bật lên nấm gò nho màu trắng phủ đầy hoa tươi. Những vòng hoa, những tràng hoa, những bó hồng bạch, những bó huệ, cẩm chướng, từng ôm hoa quân chồng chất lên nhau, mang những dải băng đề chữ. Ngay phía trước là vòng hoa lớn tết công phu bằng lá cọ, những đóa hồng và huệ, với dòng chữ băng trắng rộng bản:
“Valđemar của em tặng” Những vòng hoa treo các thân bạch dương. Trong đó có vòng hoa tuyệt đẹp, làm theo hình phong lan trắng, do bá tước phu nhân Vizembergôva gửi tới viếng, với dòng chữ ngắn ngũi dải băng mầu xanh thắm:
“Hãy ngủ yên!” Chiếc gò đầy hoa được bao quanh bởi những loài cây quý hiếm trồng trong chậu: trắc bá, bách hương, đào kim hương và mấy tán cọ xòe lá.
Mặt trời tô điểm cho muôn hoa những chùm ánh sáng rực rỡ, rải những tia lửa long lanh các vòng hoa bằng kim loại, tuôn chảy tràn trề những dải băng với những dòng lạc khoản.
Valđemar dán chặt mắt vào chiếc gò màu trắng ấy, chàng bước nhanh hơn. Đột nhiên chàng dừng lại khi nhìn thấy bóng đàn ông quỳ bên mộ. Đại công tử đứng lại giây rồi lại tiến lên phía trước.
Đúng lúc ấy người lạ quay lại, đứng lên.
Đó là chàng Narnhixki, họ của Xtefchia.
Hai người đưa mắt nhìn nhau. Công tử Mikhôrôvxki mặt tái nhợt, Narnhixki hết sức xúc động. Chàng ngó đại công tử vẻ khắc nghiệt, nhưng trong ánh mắt và mặt đại công tử chàng lại bắt gặp cả vực thẳm tuyệt vọng, nỗi đau vô hạn, khiến ngay lập tức chàng thấy có thiện cảm với vị đại quý tộc mà phút trước đây thôi chàng vẫn coi là bạo chúa của Xtefchia. Lòng đầy xúc động, chàng cúi chào, rồi thốt lên:
- Chắc ngài là… đại công tử? Tôi là Narnhixki… họ ấy và là…
Cảm động quá, chàng thể hết lời.
Công tử Mikhôrôvxki nhăn mặt cáu kỉnh, chìa nhanh tay ra bắt, rồi lướt qua chàng, bước thẳng tới mộ.
Narnhixki run run quay ra cổng, nhưng sau đó chàng lại lùi vào rìa nghĩa địa, tựa lưng vào tường, giấu mình trong những rặng vân sam từ xa dõi theo đại công tử.
Valđemar đứng bên mộ đưa mắt nhìn quanh, và khi thấy chỉ còn mỗi mình, chàng quỳ xuống, áp mặt vào hoa. Narnhixki hầu như nín thở nhìn dáng hình còng còng của người chồng chưa cưới của Xtefchia, nhìn mái đầu cúi gục, nhìn vẻ mặt buồn khổ thể ngay cả trong cử chỉ, và trong lòng chàng trai trào lên nỗi tự trách mình cay đắng:
- Vậy mà ta nhầm tưởng về ông ta... ta cho rằng ông ta là người chịu trách nhiệm về cái chết của nàng... trong khi ông ta nàng đến thế. Ông ấy đổi thay biết bao... lẽ vẫn là con người ấy? - Chàng thầm nghĩ.
Và cái chết của Xtefchia đối với chàng càng trở nên khủng khiếp hơn.
Valđemar quỳ gối quên hẳn thế giới bên ngoài, chàng chỉ chìm đắm ở ngôi mộ này. Bằng ánh mắt, bằng niềm khát khao của tâm linh chàng cố xuyên thủng cái đập chắn chia cắt chàng với nàng. Chàng rẽ dòng suối hoa, tấm cẩm thạch và vòm cẩm thạch màu trắng kia của ngôi mộ. Bằng sức mạnh của nỗi tuyệt vọng, chàng gần như gắn chặt mình vào những lớp bạc và pha lê gắn ảnh nàng, để thấy Xtefchia của chàng, trinh trắng, trong sạch như vẫn còn đây. Và chàng than thở, trò chuyện với nàng trong tâm tưởng, trách nàng vội xa, chàng ghì chặt nàng vào trái tim, chàng kéo níu nàng từ dưới những lớp hoa tươi thắm kia.
Biết bao mơ ước thiết tha nhất chôn vùi trong nấm đất ngát hương này, bao nhiêu nhiệt thành tuổi trẻ, bao nhiêu sức lực, bao nhiêu tình cảm vô biên! Cả cuộc đời chàng như xuống yên nằm nơi đây dưới lớp hoa này, cả những khát khao mơ tưởng từ quá vãng được cứu sống lại bằng phép nhiệm màu, và cả những ngọt ngào của những ngày sao tìm lại nữa. Còn lại với chàng chỉ là những triệu bạc, tước hiệu, địa vị, song cái điều mà chàng quý nhất giờ đây, kho báu của chàng bị cướp , và chính chàng phủ lên cả rừng hoa hồng tươi thắm này. Chàng cảm thấy chàng mất hẳn Xtefchia, rằng nàng cất cánh bay đôi cánh thiên sứ, rằng chàng bao giờ còn gặp lại nàng nữa, còn được nghe giọng của nàng, họa chăng là trong tưởng tượng. Và nỗi tuyệt vọng quá sức chịu đựng của con người giằng xé lòng chàng, nỗi tiếc thương đến điên hận, cay độc và nghiệt ngã hành hạ tâm can chàng. Xtefchia mà chàng hằng ngưỡng mộ yên nghỉ nơi đây, mỗi mình chàng phải đơn trở về điền trang Guenbôvitre, với tâm hồn trống rỗng, với nấm mộ to lớn trong tim và những lời rủa nguyền môi. Lời rủa nguyền dành cho những kẻ giết chết nàng - rủa nguyền những tên đao phủ của cuộc đời nàng. Những tên sát nhân hèn hạ! Ôi, nếu như chàng biết được liệu nàng có được sung sướng ở cuộc sống thiên giới nơi cao xanh kia! Giá như chàng biết chắc rằng linh hồn nàng trong vầng hào quang rực rỡ tìm được tất thảy những gì chàng muốn dành để vây bọc nàng mà còn ở mức độ lớn lao hơn, trong tình của Chúa! Giá như chàng có thể biết chắc rằng nơi kia linh hồn của nàng cũng được những vị thiên thần của chốn xanh thẳm huyền thoại bộc trong những vòng hoa rạng ngời hạnh phúc, yên bình và tươi đẹp bao la, hệt như thân xác nàng được chàng bao bộc trong những đoá hoa tươi thắm này! Giá như chàng có được lòng tin sâu sắc của bà ngoại chàng, tin rằng linh hồn bé của Xtefchia ca hát và vui vầy dưới chân Đức Chúa!
Còn nếu như cái chết lại là biến mất hoàn toàn? Nếu như linh hồn lang thang vô định trong bóng đêm sâu thẳm của tồn tại bên ngoài cõi dương thế, được dừng lại, phút nghỉ ngơi? Thế kinh khủng quá! sinh linh như thế, sinh linh như nàng Xtefchia ngào ngọt của chàng chẳng lẽ lại phải chịu đắm chìm tuyệt vọng trong vực thẳm của hư vô? Chẳng lẽ được bao bọc trong vòng hào quang đền bù cho nỗi nàng phải sớm lìa đời đến thế, phải từ giã vĩnh viễn tuổi thanh xuân đau đớn đến thế? Còn ai hơn đáng được hưởng ánh sáng cực lạc vĩnh hằng, nếu phải là cái linh hồn bé trong trắng ấy, linh hồn chết với tình trong tim, ngay trước khi đến được với niềm hạnh phúc trần thế từng khao khát biết bao. Chẳng lẽ tâm hồn như thế có thể biến mất chút dấu vết như cánh bồ câu bị sát hại? Chẳng lẽ linh hồn ấy thể hoá thành thiên thần? Chẳng lẽ niềm tin tưởng và trong sạch trinh nữ của nàng đủ sắc trắng để tạo thành đôi cánh hằng tô điểm cho những đoàn thiên sứ?
Ôi! Cái sức mạnh sao xuyên thấu nổi của cái chết! Nó chứa đựng biết bao ngờ vực. Giá như từ những bóng đêm vô đáy của vô định ấy, Xtefchia có thể về với chàng. Giá như nàng cho chàng hay cái chết mang tới nơi đâu, linh hồn nàng phiêu dạt nơi đâu, và niềm hạnh phúc mà nàng được hưởng giờ đây có hớn lao hơn niềm hạnh phúc trần thế?... Giá chàng biết được, có nhẽ nỗi tuyệt vọng của chàng khủng khiếp đến thế. Chàng còn lại gì đâu khi cuộc sống thiếu nàng? Có chăng, chỉ còn điều an ủi là tự sát của chàng chưa giết chết mất người ông còn sống. Họ tước khí giới của chàng, họ canh giữ trông chừng chàng, nhưng phải chẳng kết cục duy nhất dành cho chàng phải là gắn liền với tâm linh mà nàng hằng dấu, để nàng có chàng mãi mãi, và nếu nơi ấy quá tối tăm nàng cũng cảm thấy quá trống rỗng, quá nhớ nhung cuộc đời dương thế...
Valđemar rên rỉ ghì mạnh hai tay ôm lấy thái dương. Nỗi tiếc thương bẻ gãy hết mọi tình cảm trong lòng chàng.
- Giá như biết được nàng ở nơi đâu và ra sao?... Những hiểu biết khoa học của ta có nghĩa lý gì đâu? - Chàng nghĩ như người hoá cuồng, - thông thái của ta có nghĩa lý gì đâu khi ta thể tìm biết xem liệu nàng có được sung sướng hơn chăng kiếp sống nơi trần thế? Các triết gia có nghĩa lý gì đâu khi ý niệm về cái chết đóng kín mít nhu bưng quyển sách khoa học của họ? Khi mà nghiên cứu nội tình mọi vật đấy, nhưng họ tài nào có thể hiểu tồn tại của thế giới bên kia? Khi mà hiểu biết mọi phát minh, mọi nẻo đường của chân lý, họ vẫn thể nào tìm nổi con đường dẫn đến thế giới bên kia nấm mồ? Con đường ấy tồn tại, có con đường như thế - đó là tôn giáo. Nhưng cần phải tin tưởng vô bờ ở đó, để nỗi tuyệt vọng dẫn dắt vào tâm hồn con người con quỷ bỉ báng. Bởi lẽ ngay khi người ta tin cũng vẫn nảy sinh câu hỏi: tại sao cái chết lại chọn những vật tế hiến như Xtefchia để bắt ? Tại sao nó lại vung lưỡi hái phạt những đóa hoa trẻ trung, tuyệt vời, những linh hồn sạch trong nhường ấy?
Tại sao? Tại sao?
Nàng ra đời, mang theo kho báu trong tim để có thể đem hiến dâng chàng nhũng món quà vô giá. Bằng tình âu yếm của mình, nàng những có thể làm rạng ngời cuộc đời những người khác, có thể trở thành ân nhân, thành vị thiên thần ban phúc cho biết bao người. Phải chăng bởi vì nàng quá tốt đẹp, quá trong trắng, quá tinh sạch so với chàng, nên người ta để cho chàng được vươn tới hạnh phúc cùng nàng? Vậy chàng quen biết nàng làm chi? Nàng tràn đầy sức sống, nàng thương cuộc đời như đóa hoa xòe nở trong ánh sáng tháng năm rực rỡ, đóa hoa muốn hiến dâng hương sắc cho đời mà muốn chết.
Chẳng lẽ nàng thể tìm được an bình trong mối quan hệ vợ chồng với người nàng thương? Chàng thờ phụng nàng như nữ thần kia mà!
to lớn của nỗi đau và những điều day dứt khiến cho trí óc Valđemar mê muội , khiến trong lòng chàng những vết thương đẫm máu chợt há hoác, làm tàn hoại tồn tại tâm linh của chàng.
Có những lúc chàng lạc loài lang thang trong nỗi bất hạnh, thể hiểu nổi tỏ tường đòn gì vừa giáng vào chàng. Trí óc rắn lạnh như thép của chàng, nghị lực mãnh liệt của chàng cùng ý nghĩ vững chãi bây giờ biến thành cơn bão rối tung những tình cảm đa dạng nhất, cơn bão chứa đầy những đám sương mù dày đặc mông lung khiến chàng thể tìm thấy chính bản thân mình. Chàng chịu đựng đớn đau như con người giàu lòng đời, vào sáng xuân đầy hương sắc, tràn ngập tiếng hát và những thanh rì rào ngọt ngào nhất, đột nhiên bị điếc và bị mù. Chàng đau đớn, cảm thấy nỗi đau ấy như có hình khối có thể sờ nắn thấy, cảm thấy nó ngấm sâu vào máu, luồn sâu vào óc với sức mạnh kinh người. Bằng đôi môi thốt lên những tiếng rên rỉ đớn đau của nỗi tiếc thương sâu thẳm, chàng thầm cái tên của người thiếu nữ mới qua đời, để rồi chính chàng như bị giết đến hai lần vì thanh của những lời ấy.
- Xtefchia... Xtefchia... Em trong trắng của ... của ... em ở đâu?... Em làm sao rồi?...
Chàng như thấy nàng đứng bên cạnh chàng, tuyệt vời, mảnh dẻ, nàng ngó chàng với ánh mắt tím thẫm của đôi mắt, đôi hàng mi rung rung chớp chớp xinh đẹp tuyệt vời hình trái xoan của gương mặt được mái tóc mượt mà như tơ bao quanh. Chàng đăm đăm nhìn vào huyễn ảnh, ngỡ thấy Xtefchia như đứng đó dưới cây đào rộ hoa, chàng gọi nàng bằng tiếng gọi điên cuồng của con tim.
Nàng mỉm cười nhìn chàng, với chàng với dáng vẻ của đứa trẻ bằng đôi môi đỏ tươi như sắc hoa kim ngân:
- Ông rắc cho em bao nhiêu là hoa này...
Valđemar rùng mình, ngẩng đầu. Huyễn ảnh bay vụt . Chàng chỉ thấy hằng hà là hoa trắng - bao nhiêu là bó, là vòng, là tràng hoa cả biển hoa trắng nức hương vàng tươi ánh mặt trời.
- rắc hoa cho em! Rắc hoa cho em! - Chàng rên lên, giọng chan chứa niềm bi thương tuyệt vọng. Và trong nỗi đau đớn chàng vặn vẹo cả đôi tay phủ đầu.
Lần đầu tiên từ lúc nỗi bất hạnh xảy ra, chàng cảm thấy mắt mình ươn ướt lệ, thấy đôi tròng mắt cay xè và những tiếng nức nở bắt đầu xé nát ngực chàng.
Chàng ngã nhoài vào hoa, giấu mặt vào lòng bàn tay, òa lên khóc, tiếng khóc đầu tiên, to lớn, mạnh mẽ như thác lũ, khiến thân hình cường tráng của chàng run lên bần bật. tiếng rú hoang dã của nỗi đau như giằng giật người chàng.
Nếu giờ đây linh hồn trinh trắng của Xtefchia nghe được lời chàng, hẳn nàng cũng òa lên khóc, để rồi trùm phủ lên mái đầu chàng niềm an ủi thiên giới vô hình.
Cụ Machây hết sức lo ngại bước vào cổng nghĩa địa, hai bên có ông Ruđexki và Brôkhơvich dìu , theo sau là tiểu thư Rita và Trestka. Họ sắp đến gần ngôi mộ Xtefchia, trông thấy Valđemar, đột nhiên Narnhixki nhàng bước tới bên họ. Chàng xua tay ra hiệu cho họ đừng tiếp nữa, rồi thào:
- Hãy để ông ấy yên, để ông ấy ở mình! Ông ấy... khóc.
Cụ Machây chắp tay như định cầu nguyện.
Mọi người nhàng lùi ra con đường rợp bóng những hàng thùy dương xanh tốt.

Chương 23


Nhiều tháng nặng nề dài đằng đẵng trôi . Ở Guenbôvitre, Xuôđkôvxe và Obrône câm lặng khác thường. Nhất là tại dinh thự của đại công tử, tang tóc để lại những dấu ấn đậm nét. Lá cờ xanh tháp lâu đài cuộn rủ buồn bã. Người chánh quản lâu đài ra lệnh chắp thêm dải băng đen vào cờ. Lâu đài vẫn như xưa vươn cao đồi, kỳ vĩ, với bao loài cây cỏ tuyệt vời vây quanh cùng những thảm hoa xinh xắn. Nhưng bao trùm tất cả vẫn là khí thê lương.
Đại công tử trong thời kỳ tang chế ngồi lì mình ở Guenbôvitre. Người ta e chàng rơi vào trạng thái ưu tư u uất, bởi lẽ giờ đây vẻ nghiêm trang chăm chú và hơi khắc nghiệt hề rời khỏi mặt chàng. Chàng cương quyết và ngắn gọn gạt mọi lời nài ép phải ra nước ngoài, chàng hề đâu, chẳng đến thăm ai, cũng tiếp ai tại nhà, ngoại trừ những người thân thích. Thi thoảng chàng ghé thăng người ông đau khổ tại Xuôđkôvxe hoặc thăm công tước phu nhân tại Obrône. Họ cũng ghé tới Guenbôvitre, nhưng cứ nghĩ đến rằng nơi đây nhẽ ra có thể chan chứa biết bao hạnh phúc vậy mà giờ đây tràn ngập biết bao nỗi buồn, họ lại đau lòng ra .
Có thể nơi chàng hay lui tới nhất là vợ chồng bá tước Trestka. Rita biết cách hoà hợp với tâm trạng trang nghiêm của chàng, còn Trestka trong mọi chuyện đều chiều theo ý vợ.
Toàn thể gia nhân điền trang Guenbôvitre và các xạ thủ vườn thú đều tự nguyện để tang nửa năm, hệt như trước đây vài văm, sau khi đại công nương Elgiơbiela qua đời. Những bộ đồng phục trang trọng được người ta cất . Lâu đài nom như thể bị bóng đêm bao phủ. hề có cuộc vui nào được tổ chức trong tất cả các điền trang, ngay cả sau kỳ tang lễ. Mỗi người đều muốn tôn trọng nỗi đau đớn của đại công tử. Các thực tập sinh trầm ngâm lại, nhìn chủ nhân với vẻ đồng cảm và lo ngại, bởi bây giờ chàng trở nên rất kín đáo và lạnh lùng. Valđemar thường ngồi rất lâu trong phòng làm việc của nhà điêu khắc nổi tiếng người Ba Lan mà chàng mời từ Rôma về Guenbôvitre. Chàng giao cho ông ta nhiệm vụ thi công đài tưởng niệm Xtefchia theo ý tưởng và bản vẽ của chính chàng. Vốn là người quen lâu của đại công tử, nhà nghệ sĩ cố hết sức làm hài lòng chàng: ông hiểu rằng được trả công rất hậu cho công trình làm tại Guenbôvitre.
Thần kinh Valđemar đau như xé mỗi lần lui tới phòng làm việc của nhà điêu khắc, nhưng chàng từ nan.
Chàng hay vào đó lúc đêm đến, hoặc những khi nhà điêu khắc vắng mặt, chăm chú ngắm công trình thành hình. Trở về, chàng cảm thấy nỗi nhớ nhung và đau đớn khôn tả, dường như bộ óc của chàng biến thành khối cẩm thạch che chở cho Xtefchia.
Đại công tử thường xuyên lui tới Rutraievô, gần như bao giờ cũng vi hành. Chàng thuê xe ngựa tới đó với rất nhiều hoa, chở thẳng ra nghĩa địa. Chàng ngồi lặng ở mộ vợ chưa cưới hàng giờ đồng hồ, trầm ngâm suy tư, nhìn chằm chằm vào ngôi mộ, để rồi lúc ra nỗi thương tiếc càng trở nên sâu sắc hơn. Bằng chứng duy nhất về việc chàng có mặt tại đó là những đoá hoa tươi thắm được xếp tầng tầng lớp lớp giữa những cây thuỳ dương và vẻ mặt ngời ngợi sung sướng của người gác nghĩa địa sau khi được thưởng món tiền hậu hĩnh. Chàng chỉ rẽ vào thăm ông bà Ruđexki có đôi lần, mà mỗi lần cũng rất ngắn. Họ gắn liền nhau bởi những ký ức quá đỗi đớn đau. gặp mặt khiến nỗi đau trong lòng họ càng tăng thêm. Về Guenbôvitre, Valđemar thường lui tới nhà nguyện của lâu đài, cay đắng nhớ lại lần cuối cùng Xtefchia tới đây, cuộc trò chuyện với nàng và nỗi hãi hùng của nàng khi chàng tới chiến thắng những khát vọng sống của bản thân mình. Phải chăng ngay từ lúc ấy nàng có linh cảm lành rằng cái chết che lấp hạnh phúc của họ? Hay nàng vẫn luôn luôn nhớ đến những lời tiên đoán được thốt lên trong hành lang trước ảnh nữ thánh Magđalena?
Những lời đó trở thành thực! Sau cuộc đấu tranh với đời, chàng bước ra với đôi cánh tay gẫy gục, trong gông cùm nghiệt ngã trước sức mạnh mà chàng hề ngờ đến và thể đương đầu.
Đúng năm sau ngày mất của Xtefchia, cả gia tộc đại công tử tụ tập về dự lễ dựng tượng kỷ niệm nàng tại Rutraievô.
Tấm bia bằng cẩm thạch trắng khắc tên họ được đưa vào nhà thờ Rutraievô. Còn mộ dựng bức tượng cũng tạc bằng cẩm thạch trắng, đẹp đến nỗi có thể dùng để tô điểm cho nghĩa địa Campô Xantô nổi tiếng của thành Ghênoa. Tượng cao, dựng đứng, biểu thị khối đá đế hình chữ nhật. Phía bên trái, giữa những đoá huệ được tạc rất nghệ thuật, song song với khối đá nhưng cao hơn, là hình thiếu nữa trẻ măng, người mảnh dẻ, mặc chiếc áo dài mỏng chảy dài thành những nếp gấp tuyệt mỹ. Dáng tượng có tầm vóc, mái tóc dày và những đưòng nét cổ điển của Xtefchia, giống đến nỗi như tạc theo người . Nhưng giống nhau hơn cả là những biểu tinh thần. Bàn tay trái xinh xắn thò ra khỏi tay áo rộng buông xuôi, từ những ngón tay vừa rơi xuống vòng gai giống như vừa bị ném . Mái đầu hơi hướng sang phải, mắt nàng như dán chặt vào thiên thần có cánh, chạm chân vào khối đá, như thể vừa bay từ trời cao xuống, đôi cánh dang rộng, chiếc áo khoác còn phập phồng hơi gió lộng của chuyến bay. Khuôn mặt trẻ trung xinh đẹp với búi tóc dài nặng. Và trong đà bay như còn vẳng lên tiếng đập cánh xào xạc ấy, cúi người duyên dáng, thiên thần đội chiếc vương miện tết bằng lá nguyệt quế lên mái đầu tươi cười nhìn thẳng vào thần. Cả thân hình của vị thiên thần dường như vẫn còn tràn ngập thanh , những chiếc lông cánh như còn vẫy, như cảm thấy hơi gió mát quạt ra từ chúng. Hình , tinh tế lạ lùng và duyên dáng vô chừng trong cử chỉ, chứa đựng trong mình biết bao ý tưởng siêu nhiên, khiến người ta nín thở chờ đợi giây phút nàng rời chân khỏi phiến đá cẩm thạch để bay như vị thần lên chốn cao xanh. Khối tượng tạo cảm giác hết sức nhàng, như được tạc từ tấm bánh thánh mỏng manh.
Phía dưới, mảnh đá phiến, nổi chiếc thập giá tạc phẳng và hình đĩa ô van với những dòng chữ tạc nổi.
Bên dưới họ tên, ngày sinh và ngày mất, là dòng chữ:


Như bình minh lịm tắt giữa thanh xuân.
Như bướm trắng vướng vào gai sắc.
Nàng để lại biết bao nước mắt.
Và trong trái tim này bể mây đen.
Bởi với trái tim này, nàng là hạnh phúc thần tiên.
Hãy ban thưởng cho nàng, hỡi các thiên thần tiên giới!



Tượng đài được vây quanh bởi vòng hoa hồng hàm tiếu rất lớn cắm trong các bình, sắp xếp từ cao xuống thấp. Những dây hồng leo xòa xuống đất, bao phủ hàng lan can bằng sắt được đẽo gọt rất công phu, khá thấp. Ở bốn góc, những cột sắt có đĩa chạm phẳng, đỡ ngọn đèn lồng hình cầu pha lê. lan can treo những vòng hoa kim loại của năm trước, phần nào bị huỷ hoại, nhưng cũng có thêm mấy vòng hoa mới do đại công tử và gia đình mang đến. Bên ngoài lan can sắt là những cây trắc bách diệp, trắc bá và bách hương trồng trong chậu, chung quanh là những khóm thuỳ dương thon thả, cũng hệt như năm trước đây, thuỳ dương tươi xanh trong màu lục nõn nà.
Việc khai trương và cầu phúc cho tượng đài được tiến hành trước chiều tối, và hình như thiên nhiên cũng làm đẹp thêm giây phút trọng thể ấy. Vầng dương đỏ rực như quả cầu khổng lồ lặn dần xuống, trải rộng những làn sóng đỏ thẫm của mình như mặt đại dương rực rỡ. Bầu trời cháy rực, những con sóng đó lan mãi về xa mang them ánh vàng cam, phết những nhát chổi lông huyền diệu màu vàng - hồng lên mép những đám mây tối thẫm. Những cụm mây đỏ màu xám bạc thấm đẫm thứ bụI đỏ trĩu nặng, giống như những miếng bọt biển thấm đẫm máu. Làn bụi hồng dải dày mặt đất. Càng lên cao phía sắc vàng rực càng trở nên rực rỡ, đẩy ánh đỏ của hồng ngọc đến chiếc ngai tuyệt vời của vị chúa tể của ngày, tô điểm thêm cho vẻ trang trọng cao vời của nó. Mặt trời cháy sáng như quả bóng rực rỡ những khoảng mênh mông đến vô biên của ráng chiều. Nó làm tỏa rộng khối đồ sộ của hoàng hôn, phóng về phía trước những tên lửa sáng chói, toả những nan quạt rực lửa bầu trời mỗi lúc cao hơn, xa hơn, rộng hơn. Và nó thở hơi thở lửa, nó ném những ánh mắt nóng bỏng xuống pho tượng Xtefchia, tô điểm thêm cho khuôn mặt tinh tế tạc bằng đá hoa cương của nàng, đặt thêm dải bịt bằng vàng mái tóc tươi tốt của vị thiên sứ. nên nhung đỏ thắm và sắc vàng trải rộng bầu trời, pho tượng thanh thoát tinh khôi bằng cẩm thạch trắng nổi bật lên với những dáng vẻ nghệ thuật tuyệt diệu và xinh đẹp lạ lùng, giống như đóa hoa tuyết huyền thoại nào đó với đài hoa kì diệu nổi quầng đỏ của đám cháy. Những cây trắc bá đỏ thẫm, những cây trắc bách diệp và bách hương nhuốm sắc hồng nhàng. Ánh hoàng hôn nhấp nháy những ngọn đèn pha lê trang trí cho nhóm tượng, thắp sáng hàng ngàn đốm lửa bên trong. Những hàng thùy dương trở nên bạc trắng, được chiếu sáng bởi sắc hồng vương giả nom như run rẩy. Nhưng thân cây màu trắng nom giống như những chiếc cột thạch cao tuyết hoa. Thế gian tràn ngập trong cơn hồng thủy và mặt bể màu đỏ. Và rồi rốt cuộc, cả đá cẩm thạch, cả những thân cây thùy dương cũng nhuốm cái màu dễ lây lan kia của vòm trời. Dáng thiếu nữ và vị thiên sứ cùng những bông huệ cách điệu, những đoá hoa tươi, hàng lan can sắt, những cây cối chung quanh cùng nội cỏ vây quanh tượng đài, tất thảy đều nhuộm sắc hồng tuyệt vời và say sưa uống đẫm ánh hồng. Ngỡ như tượng đài treo lơ lửng trong trung, cùng trôi lên trời cao tấm thảm tranh quí giá của hoàng hôn.
Valđemar đứng tách xa những người tụ tập, chàng cũng tràn ngập trong sắc hồng, ngắm nhóm tượng thanh cao có cánh với cảm giác của người được cởi băng cho vết thương sâu hoắm.
Tượng đài gây ấn tượng mạnh cho tất cả những người có mặt. Cụ Machây ngắm mãi dáng nhàng của vị thiên sứ và hình thiếu nữ xinh đẹp cho đến khi những giọt lệ nặng nề tuôn tràn ra từ đôi mắt già. Cụ thốt lên, giọng chan chứa buồn:
- Xtefchia vẫn còn kia với chúng ta như sống, nhưng chỉ là sống trong cẩm thạch.
Nghe thấy vậy, Valđemar đưa mắt nhìn người vừa như xuyên thấu tâm can.
- Chỉ thế thôi ư?... - Chàng hỏi bằng giọng thầm xúc động.
Cụ Machây cúi đầu.
- Đáng tiếc là pho tượng này được đặt gần chúng ta, - công tước phu nhân ngắm tượng được ánh trời chiếu tô điểm, nhận xét.
Valđemar đáp thầm:
- Trong gia tộc chúng ta nàng cũng sống mãi, với tất cả hình hài như thế kia.
Mọi người đưa mắt nhìn chàng hiểu. Valđemar đưa vị linh mục tuổi tác của vùng Rutraievô vào sâu trong nghĩa địa và trao cho ông chiếc hộp lớn bằng xaphia, trong đó đựng những viên ngọc mà chàng từng tặng Xtefchia hồi ở Guenbôvitre. Ông Ruđexki trao chúng lại cho chàng.
- Xin cha hãy treo vật này lên ban thờ ở nhà thờ nơi đây, - chàng rồi xiết chặt tay linh mục.
Cụ già chân thành đáp:
- Được, tôi cho treo những viên ngọc này lên ban thờ và thường xuyên cho chúng dân nghe về chúng.
Valđemar nhanh nhẹn quay lưng, trái tim đau thắt.