Quyển thứ hai: Nên biết nổi danh nhân lúc còn sớm


Đám mây độc​

Ngẩng đầu nhìn lên vầng mặt trời chói chang, tôi cảm thấy mình trần trụi đứng dưới vòm trời, bị phán xử giống như tất cả những kẻ vị thành niên lòng đầy hoang mang, quá mất thời gian vào việc tự khen ngợi cũng như tự khinh bỉnh bản thân.

(Trương Ái Linh ngữ lục)​

Những ngày tháng hoa lê trắng tựa tuyết, chim sớm hót véo von còn. Dưới bức tường bao thấp của tuổi ấu thơ, cây ngô đồng ấy cao quá hiên nhà. Dưới ánh nắng ban chiều, chú bướm hồng xinh đẹp lả lướt ấy, có phải cũng già hay ? Còn có cái đêm đom đóm rực sáng, ai đến kể tiếp câu chuyện còn chưa kể đến hồi kết ấy? Tháng năm luôn nhân lúc người ta kịp phòng bị, dần dần bò lan hai vai bạn và tôi. Giấc mộng vẫn chưa tỉnh về thơi thơ ấu đó trao trả cho tháng năm, duy chỉ có tháng ngày theo ta như hình như bóng, đến chết cũng thay đổi.


Phải tin rằng, an bài của thế thực ra rất công bằng, có gì là cố ý. Có lẽ, cha mẹ ly dị khiến tâm hồn Trương Ái Linh vương tiếc nuối gương vỡ khó lành, nhưng vận mệnh lại tự đưa ra cho lời giải thích khác, cuộc đời cần phải dùng từng ngày từng ngày để sửa chữa. cùng với mẹ còn có Trương Mậu Uyên – người xưa nay vẫn luôn bất đồng chính kiến với cha của Trương Ái Linh, lại thêm từng cùng mẹ ra nước ngoài, nên hai người chung sống cực kỳ hòa hợp.


Họ sống trong tòa nhà lớn kiểu Tây ở tô giới Pháp, mua chiếc xe hơi màu trắng, thuê tài xế người Nga, đầu bếp người Pháp, sống cuộc sống cực kỳ nho nhã và thời thượng. Cha cũng chuyển đến căn nhà trong ngõ, tiếp tục ngày tháng ung dung tự do theo cách mà ông thích. Cha mẹ thỏa thuận, Trương Ái Linh có thể thường xuyên đến thăm mẹ, thế nên, căn nhà của bà trở thành bến nghỉ ngơi mỗi khi cảm thấy mệt mỏi. tin rằng, khi lòng hoang mang mờ mịt, bên khung cửa sổ của mẹ luôn có ngọn đèn thắp sáng vì .


Trong căn nhà của mẹ, lần đầu tiên Trương Ái Linh nhìn thấy bồn tắm bằng gạch men sứ và bếp gas. Khi ấy, rất vui, cảm thấy được an ủi, cảm thấy có nơi gửi gắm. Nhưng chút ấm áp này cũng chỉ là tạm thời, mẹ lại sắp ra nước ngoài, và lần này bà Pháp học mỹ thuật. Giữa gia đình và tự do, Hoàng Dật Phạn từng chọn tự do. Khi cuộc hôn nhân bi kịch tan vỡ hoàn toàn, bà càng được trút bỏ gánh nặng, về sau thiên hạ là của mình mình, giang hồ là của mình mình.


Khi đó Trương Ái Linh sống ở trường, trước lúc , mẹ đến trường thăm . Tình cảnh ly biệt lần này, từng được Trương Ái Linh miêu tả lại: “Mẹ đến thăm tôi, tôi có bất cứ biểu cảm luyến tiếc nào, mẹ hình như cũng rất vui, tình có thể cứ thế trôi qua cách trơn tru để lại dấu vết như thế, chút phiền phức cũng có, nhưng tôi biết mẹ nghĩ: “Thế hệ sau là tàn nhẫn!”. Đợi bà bước ra khỏi cổng, tôi đứng ở trong trường, cách hàng thông cao to, từ rất xa nhìn cánh cửa sắt màu đỏ đó từ từ đóng lại, vẫn là lặng lẽ. Nhưng dần dần cảm thấy trong hoàn cảnh này cần phải rơi lệ, thế là nước mắt tuôn trào, trong cơn gió rét lớn tiếng thổn thức, tự khóc cho mình xem”.


Đây chính là Trương Ái Linh, mặc dầu của lúc ấy chẳng qua cũng chỉ mười , mười hai tuổi, nhưng sớm hiểu được phải kiên nhẫn và thản nhiên. thiếu vắng của người mẹ ảnh hưởng và chuyển biến tính tình của . Tác phẩm của luôn vô tình bộc lộ lạnh lùng, thiếu tình cảm dịu dàng và thương xót. Đó là bởi giấu những tình cảm mềm yếu vào nơi sâu kín nhất của trái tim, dùng vô tình để ngụy trang cho bản thân. Cả cuộc đời đều lựa chọn thái độ trốn tránh, co mình đối với thế giới bên ngoài, mà ngọn nguồn của nó chính là nỗi sợ bị tổn thương.


Trương Ái Linh biết rằng, bản thân xưa nay luôn là đám mây độc, dù bay về phương nào đều phải dựa vào lựa chọn và nắm bắt của chính mình. Mẹ rồi, trong căn nhà của người vẫn còn lưu giữ hơi thở của mẹ. Chiếc bàn bảy miếng ghép[1], màu sắc nhàng, còn có rất nhiều người đáng mến mà biết đến rồi . cho rằng, tất cả những thứ tốt nhất mà biết, cho dù là vật chất hay tinh thần, đều được lưu giữ nơi đây. Tình cảm nồng thắm giữa Trương Ái Linh và người cũng bắt đầu từ nơi này, hơn nữa còn được duy trì cách sâu sắc suốt cả cuộc đời. Về mức độ nào đó, Trương Ái Linh tìm được phần của tình mẹ mà bị mất ở người của mình. Cho nên, trân trọng.


[1] Bàn bảy miếng ghép, hay các dụng cụ bằng bảy miếng ghép màu là loại đồ chơi phát triển trí lực được lưu truyền và sử dụng rộng rãi trong dân tộc Hán.


Còn hết thay mọi thứ ở bên nhà người cha – ông Trương Đình Trọng – đều coi thường. Trong Chuyện riêng, viết, “Thuốc phiện, vị lão tiên sinh dạy em trai tôi Hán cao Tổ luận, tiểu thuyết chương hồi, tất cả cứ sống cách lười nhác và thầm như thế. Giống như người Ba Tư tôn sùng Hỏa giáo[2], tôi miễn cưỡng chia thế giới thành hai nửa, ánh sáng và đêm tối, thiện và ác, thần và quỷ. Những thứ thuộc về bên cha tôi chắc chắn là tốt đẹp gì…” Có thể thấy, trong tâm hồn Trương Ái Linh luôn phải đè nén hỗn loạn, cuộc sống mòn gỉ. Nhưng nội tâm có lúc lại thích thú cảm giác này, thích thú khói mù của thuốc phiện, thích thú ánh mặt trời như sương mù, còn có những tờ báo khổ chất lung tung trong phòng. biết cha đơn, chỉ là mỗi khi đơn ông mới biểu lộ tình cảm dịu dàng.


[2] Hỏa giáo (Zoroastrianism) còn được gọi là Bái hỏa giáo, Hỏa giáo hoặc Đạo Zarathushtra là tôn giáo cổ của Ba Tư do nhà tiên tri Zarathushtra sáng lập cách đây 1000 năm trước Công nguyên, và là trong những tôn giáo lâu đời nhất của nhân loại, với bộ kinh chính thức là kinh Avesta (Cổ kinh Ba Tư).


Cho dù như thế cũng thay đổi được điều gì, vẫn là , hận vẫn là hận. Trong trái tim bé của bắt đầu có kế hoạch to lớn. khao khát sau khi tốt nghiệp trung học được đến học đại học. muốn mình nổi tiếng hơn cả Lâm Ngữ Đường, muốn mặc những bộ y phục tân kỳ nhất, được du lịch khắp thế giới. Ở Thượng Hải, có nhà của riêng mình, sống cuộc sống giản đơn phóng khoáng. Giản đơn phóng khoáng chính là cá tính của Trương Ái Linh. ghét kiểu quẩn quanh vướng mắc mãi mà dứt. thà tự mình cắt đứt hết thảy nhung nhớ, dù là máu thịt nhạt nhòa, cũng hề tiếc nuối.


Nhưng thế bất ổn, biển người chìm nổi, đó đâu phải nơi mà bản thân có thể làm chủ. Cha lại sắp kết hôn, khi người cho Trương Ái Linh tin này, bật khóc. Trước đây, từng đọc rất nhiều tiểu thuyết về mẹ kế, nhưng ngờ câu chuyện này lại vận vảo bản thân mình. Khi đó, trong lòng Trương Ái Linh chỉ có cảm giác bức bách: “Cho dù thế nào cũng thể để chuyện này xảy ra. Nếu người phụ nữ đó ở trước mặt, đứng tựa vào lan can sắt, tôi nhất định đẩy ta từ ban công xuống, trăm lần đều làm như thế cả trăm lần”. Đây chẳng qua chỉ là câu đùa của đứa trẻ bướng bỉnh, mặc dù có thể chấp nhận chuyện này hay , việc cha sắp tái hôn vẫn là thực thể xóa bỏ được.


Gia đình này lại lần nữa phải di chuyển và thay đổi. Lần này, họ chuyển đến căn nhà Tây năm xưa, cũng chính là nơi Trương Ái Linh chào đời. Trước đó hề có bất cứ ký ức nào về nó, khi có đủ năng lực suy nghĩ, đến kiểm tra ngắm nghía căn nhà này, chỉ cảm thấy căn nhà cũ gánh chịu quá nhiều dấu ấn của lịch sử, lặp lại quá nhiều câu chuyện gia tộc, đến bầu khí cũng trở nên mơ hồ.


, những nơi có mặt trời khiến người ta buồn ngủ, những nơi đầy bóng râm lại có hơi lạnh của mộ cổ. Ở nơi đây, thường xuyên thể phân biệt được, lúc nào tỉnh táo, lúc nào mơ hồ. Nhưng có điều rất , thích căn nhà này, thích gia đình này, vì ở đây có ai đáng để cho mến.


Người mẹ kế Tôn Dụng Phàn cũng hút thuốc phiện, ta và tài nữ đương thời Lục Tiểu Mạn là bạn thân, vì cả hai đều nghiện thuốc, cho nên được gọi là cặp “Phù dung tiên tử”. Khi ấy, Lục Tiểu Mạn và Từ Chí Ma sống ở thôn Tứ Minh, thường xuyên mở tiệc mời Tôn Dụng Phàn, vì thế, Trương Ái Linh cũng từng có lần may mắn được tham dự, nhưng trong văn chương của về sau này hề nhắc đến Lục Tiểu Mạn. Có lẽ, chuyển căm ghét đối với mẹ kế sang Lục Tiểu Mạn. Ở thời Dân Quốc, Lục Tiểu Mạn là giống như hoa túc, tinh thập toàn thập mỹ. biết bao nhiêu người uống chén thuốc độc phong tình thơm ngát đó xong, đứt ruột mà chết, hề hối hận.


Kỳ thực, mẹ kế đối xử với Trương Ái Linh cũng tệ, càng đến nỗi gọi là cay nghiệt. Trước khi được gả đến Trương phủ, ta nghe vóc dáng của mình và Trương Ái Linh cũng tương đương, nên mang hai hòm quần áo mà chất liệu đều là loại thượng hạng của mình đến cho Trương Ái Linh mặc. Nhưng Trương Ái Linh lại cho rằng hành động đó là bố thí, là làm nhục , vẫn chịu tha thứ. Trong Đối chiếu ký từng viết: “Có thời kỳ sống dưới ách thống trị của mẹ kế, bị ép mặc quần áo thừa của ta. Vĩnh viễn thể quên được chiếc sườn xám bằng gấm mỏng màu hồng đậm, cái màu thịt bò chết, mặc hay mặc vào người, đều thấy toàn thân như tê cóng, mùa đông qua, mà vẫn còn những vết sẹo của chứng tê buốt – đó chính là căm ghét và tủi nhục”.


Ngôn ngữ sắc bén nhường này, chính là buông tha. Ngẫm ra văn đàn, ngoài Trương Ái Linh ra, mấy người có được bút lực như vậy, mấy người có thể miêu tả chiếc áo cũ lâm ly tinh tế đến thế. Đó là vì quá kiêu hãnh, quá tự tôn. Về sau Trương Ái Linh dùng ngòi bút tài hoa kỳ diệu của mình, nhiều lần phê phán hình tượng của mẹ kế Tôn Dụng Phàn. Kỳ thực Tôn Dụng Phàn cũng xuất thân từ danh gia vọng tộc hiển hách, chỉ là sau này gia đạo sa sút, mà Trương Đình Trọng lại được thừa kế sản nghiệp lớn của tổ tiên, nên Tôn Dụng Phàn ngoài “ả phù dung” làm tri kỷ ra, chưa hề phạm bất cứ lỗi lầm nào. Nếu như phải chịu ảnh hưởng của gia cảnh, bị nghiện thuốc phiện, ta cũng cần làm vợ kế của Trương Đình Trọng, càng cần làm mẹ kế của hai đứa trẻ. Nhưng căm ghét của Trương Ái Linh với ta là điều đương nhiên. thế gian này, có lẽ có đứa trẻ nào có thê khoan dung đến độ thích mẹ kế của mình cách thực lòng. thích về nhà, vì mốn nhìn thấy cảnh tượng trụy lạc cha và mẹ kế cùng nằm sập, hút thuốc phiện nhả khói mù mịt. Trong mắt Trương Ái Linh, Tôn Dụng Phàn quá ti tiện, quá hèn hạ, chỉ biết chìm đắm trong hoan lạc, mặc kệ ngày tháng trôi qua như thoi đưa.


Điều khiến Trương Ái Linh cảm thấy đau khổ nhất là, ngày ngày cha và mẹ kế sống cuộc sống xa xỉ và buông thả như thế, nhưng lại cho tiền nộp học phí học đàn piano. Trương Ái Linh còn nhớ, mỗi lần xin cha tiền học phí, đều gặp phải trì hoãn thoái thác của ông: “Tôi đứng trước cửa hiệu thuốc phiện, rất lâu, rất lâu, mà vẫn được trả lời”. Đối với bé cực kỳ giàu lòng tự tôn mà , đây chắc chắn là tổn thương thể nào tha thứ được. thế gian có nơi nào có thể tìm được những thứ quý giá nữa, điều có thể làm là khiến cho bản thân mình càng sạch hơn, thoải mái hơn.


Tháng ngày như thêu, tuế nguyệt kết kén. Những thứ cho rằng tốt đẹp trong ký ức, đến nay lại hoàn toàn ngược lại. Dù cho như thế, ngày tháng như mây vẫn phải trôi qua cách cố chấp, dẫu đến nơi sơn cùng thủy tận, cũng có ngả rẽ để bạn bước ra. Chỉ là vầng trăng sáng treo ngoài cửa sổ đó, khi tỉnh mình ta biết, khi say ai người hiểu đây?

Vườn trường xanh xanh​

Tôi nỡ nhìn vui vẻ, điều ấy càng khiến tôi buồn lòng hơn! Tạm biệt! Nhân sinh hợp tan, vốn là bình thường, dù thế nào chúng tôi vẫn có ngày chia tay đầy nước mắt!

(Trương Ái Linh ngữ lục)​

Tháng ngày im lìm, khi bạn tựa cửa nghe mưa rơi, ngồi lầu gác ngắm mây bay, năm tháng trôi qua xa. Con người giữa thế gian, đều phải đeo những chiếc mặt nạ khác nhau. phải vì giả tạo, mà là rất nhiều lúc cần phải trốn tránh tự nhiên, thuận theo hoàn cảnh. Nếu bạn thể thay đổi cuộc sống, phải vì cuộc sống mà đổi thay chính mình.


Khi còn rất , Trương Ái Linh hiểu được đạo lý này. Cha tái hôn, khiến dẫu chán ghét nhưng vẫn phải quay về căn nhà ấm dương hỗn độn đó. Nhìn em trai chịu ngược đãi, nhưng lại biết trốn tránh ở đâu, thấy đau lòng cực độ. Đối mặt với châm chọc cạnh khóe của mẹ kế, cũng bó tay hết cách, chỉ cảm thấy nhục nhã muôn phần. Nhìn gương mặt khóc lóc của mình trong gương, từng nghiến răng thề: “ có ngày ta phải báo thù”.


Sau này, Trương Ái Linh từng , những năm trung học sống hề vui vẻ, nội tâm bị đè nén, đối diện với những người những việc mà mình thể làm gì được, luôn giữ im lặng. Chỉ khi đến nhà người hoặc là khi ở trường, ngày tháng của mới được coi là tinh khiết giản đơn như nước, sáng tỏ thấu triệt như tranh.


Những năm trung học của Trương Ái Linh phải chỉ toàn mưa thảm gió sầu. cũng từng có rất nhiều niềm vui đơn thuần của nữ sinh, từng trải qua những ngày rực rỡ nắm tay nhau giữa mùa xuân. Tính hướng nội, tư chất thẩm mỹ trời cho đều vượt trội so với đám bạn bè cùng trang lứa, hơn nữa thường quan tâm để ý đến những chuyện vụn vặt của cuộc sống. Nhưng cũng thường cùng các chị em họ dạo phố, xem phim, dẫn em trai mua đồ ăn vặt.


Khi gặp người lạ, đa phần đều im lặng. Chỉ có khi cùng chị em họ và những người bạn học thân thiết, mới thể là người vô cùng vui vẻ. Đặc biệt khi nhắc đến những bộ tiểu thuyết, bộ phim và những vở kịch mà thích, gương mặt hớn hở, bàn tán thao thao bất tuyệt. Khi ấy, bạn hoàn toàn quên mất rằng, là tính tình lạnh lùng, trong lòng chứa vết thương sâu kín.


Mỗi người đều có nhiều tính cách, tùy những hoàn cảnh khác nhau mà thể những cái tôi khác nhau, hoặc vui vẻ hoặc lạnh lùng; hoặc đơn giản, hoặc già dặn. Có lẽ chỉ khi phải đối diện với tâm hồn mình, con người mới có thể gỡ chiếc mặt nạ đeo , nhìn thấy cái tôi chân thực nhất của chính mình. Bởi dẫu có ở bên cạnh người mình quý, cũng khó tránh khỏi cảm giác xa lạ và quạnh quẽ.


Khi học trung học, Trương Ái Linh say mê sáng tác và nhân lúc mọi người chuẩn bị, mình thầm cực khổ sáng tác. Do quá ham đọc sách, nên khi học trung học, bị cận thị, phải đeo kính. Dáng người cao, lại gầy, tuy mặc bộ đồ đơn giản nhưng vẫn che giấu được khí chất văn nhã của người đọc sách. Có thể đủ xinh đẹp, nhưng xưa nay luôn mang đến cảm giác phi phàm, xuất chúng cho những người tiếp xúc với mình. Có người , tài nữ như , chỉ cần có duyên lướt qua, là buộc phải ngoái lại nhìn.


Năm Trương Ái Linh mười hai tuổi, được đăng truyện ngắn đầu tiên bất hạnh tập san Phượng Tảo của trường nữ sinh St’s Maria. Tuy chỉ vỏn vẹn nghìn bốn trăm chữ, tình tiết cũng đơn giản non nớt, nhưng đối với nữ sinh tuổi đời mới mười hai mà , chắc chắn đây là chuyện kinh ngạc và tuyệt vời; đối với nghiệp sáng tác của đây cũng là khởi đầu tốt đẹp và phi thường. bất hạnh kể về bi kịch của xinh đẹp thuần khiết bị hủy hoại, đối mặt với vận mệnh, nữ nhân vật chính chỉ có thể bỏ trốn, sống phiêu bạt suốt quãng đời còn lại của mình.


“Tôi nỡ nhìn thấy vui vẻ, điều ấy càng khiến tôi buồn lòng hơn nữa! Tạm biệt! Nhân sinh hợp tan, vốn là bình thường, dù thế nào, chúng tôi vẫn có ngày chia tay đầy nước mắt!”. Trương Ái Linh khi ấy, sớm quen với ly hợp của đời người. Hơn nữa đối diện với biệt ly, còn học được cách lạnh lùng trước mặt người khác, quay người mới rơi nước mắt. biết, chặng đường nhân sinh đầy gian truân, đa phần chỉ có mình ta độc hành mà thôi.


Năm thứ hai, Trương Ái Linh lại tiếp tục đăng bài tản văn đầu tiên Chạng vạng tập san Phượng Tảo. Bài tản văn này thể những suy nghĩ hợp với lứa tuổi của . Trong sắc xuân rực rỡ mà mắt nhìn xuể đó, lại than thở tuổi xuân đời người ngắn ngủi trôi mau, được như những cánh bướm sớm sinh tối chết khiến người ta ngưỡng mộ biết mấy. Trong những năm tháng thanh xuân đẹp như hoa ấy, đáng lẽ cái nên nhìn là non xanh nước biếc mơn mởn. Nhưng lòng lại hướng đến những tâm đầy trắc đầy trắc trở, cảm thán cho mây khói đời người, cho mỹ nhân buổi xế chiều. Có lẽ, đây chính là điểm vượt trội của Trương Ái Linh, khiến chúng ta nhìn thấy , đứng trong buổi hoàng hôn tuyệt đẹp, ngắm nhìn thời gian trôi qua như nước chảy, chầm chậm xa dần, xa dần.


Trương Ái Linh những năm tháng ở trường học, thông minh bẩm sinh, thành tích các môn đều đứng đầu. Và điều quan trọng nhất là ở trường học, có thể tự do sáng tác. Nghe những lời khen ngợi của giáo viên, nhìn ánh mắt ngưỡng mộ của bạn bè, tự đáy lòng nảy sinh an ủi và niềm tự hào mà người bình thường đều có. Tình sâu đậm với văn chương ấy, trong rất nhiều đêm tối trăng sáng sao thưa, càng trở nên sục sôi hơn nữa.


Trương Ái Linh thích học những tiết quốc văn (ngữ văn), vừa hay trường học lại mới có thầy Uông tài hoa, có kiến thức sâu rộng và cực kỳ chú trọng môn quốc văn mới chuyển đến. Lúc đầu, thầy Uông chú ý đến Trương Ái Linh là vì bài tập làm văn có tựa đề Ngắm mây với lối hành văn trôi chảy và từ ngữ hoa lệ của . Sau đó thầy Uông chủ động quan tâm đến ngày nhiều lên. Khi ấy Trương Ái Linh cao ráo, nên ngồi ở góc trong của bàn cuối lớp với khuôn mặt biểu cảm và cách ăn mặc tùy ý. xinh đẹp, nhưng ở lại toát lên khí chất đặc biệt khiến người ta phải nhiều lần ngoái nhìn.


Trương Ái Linh thích văn chương, tài tình xuất chúng, ngoài viết bài cho tập san của trường ra, tham gia bất cứ hội thơ hay nhóm nhạc nào. Ấn tượng mà nữ sinh đặc biệt này để lại cho thầy giáo và bạn học là vừa cao ngạo lại vừa nhạt nhòa. chạy theo thói tục, cho nên giữa dòng người, khó nắm bắt được bóng dáng của . Thế nhưng cái tên Trương Ái Linh vẫn hữu ở bất kỳ nơi đâu.


Về sau, tập san Quốc hưng của trường, Trương Ái Linh đăng những truyện ngắn như Trâu, Bá vương biệt Cơ, Ba nguyên tắc đọc sách báo cáo và Nhượng Hinh bình, tập san Phượng Tảo cho đăng Bàn về tương lai của truyện tranh. Trong đó, Bá vương biệt Cơ được đông đảo giáo viên và học sinh quan tâm và thích. Thầy Uông cực kỳ tán thưởng bài văn này: “So với Cái chết của Sở Bá Vương[1] của Quách Mạt Nhượng, đơn giản có thể chỉ có hơn chứ có kém, nếu cứ tiếp tục cố gắng, tiền đồ tương lai thể đánh giá hết được!”.


[1] Viết đúng phải là Sở Bá Vương tự sát.


Nàng Ngu Cơ trong truyện ngắn này, phải chết khi Hạng Vũ thất bại vì đường cùng quẫn bách lối thoát, mà là chết khi hưng thịnh nhất, dẫn đến quá trình suy tàn đó. Người con tên gọi là Ngu Cơ dự báo trước được kết cục, nhân khi tất cả còn chưa đến điểm tận cùng, quyết liệt hủy diệt chính mình. Câu sau cùng của nàng là: “Ta thích kết cục đó”. Trương Ái Linh của năm ấy, mới mười bảy tuổi. thiếu nữ mười bảy tuổi, lại có thể nhìn thấu đời người như thế.


Mấy năm học trường nữ sinh St’s Maria, hoạt động mà Trương Ái Linh thực say mê là nghiên cứu Hồng lâu mộng. Thậm chí còn dành thời gian ngoài giờ học, để viết bộ tiểu thuyết chương hồi tên là Hồng lâu mộng đại, gồm hai tập thượng và hạ. Khi ấy, biết đại hóa các nhân vật cổ điển, lối viết của rất đặc sắc mới mẻ, lại nghiêm khắc phê phán thế thái nhân tình. Cha đọc xong, cũng tán dương ngớt. Cứ cách khoảng dăm ba năm, Trương Ái Linh lại đọc lại Hồng lâu mộng lần. từng than rằng: “Ấn tượng mỗi lần đều khác nhau. tại đọc lại chỉ thấy những phiền não nảy sinh giữa con người với con người. Khả năng thưởng thức của con người là có hạn, nhưng Hồng lâu mộng mãi mãi là tác phẩm ‘đòi được mười’[2]”.


[2]“Đòi được mười”: thành ngữ Trung Quốc, có nghĩa là bạn cầu phần, nhưng đối phương lại đưa cho bạn mười phần. Đây là lời khen ngợi tột bậc đối với tác phẩm.


Thời trung học đến hồi kết lúc nào hay. Dường như có giấc mơ đầy xúc động lưu giữ trong buổi sớm mùa xuân nào đó, còn chưa từng thức tỉnh. Còn có thiếu niên dịu dàng, đứng dưới ngọn đèn đường bên ngoài trường học, chưa từng nắm tay, bỏ lỡ nhau. Những tháng ngày thanh xuân từng muốn lướt qua ấy rạng rỡ chói lòa như pháo hoa, tan thành tro bụi, để dấu vết.


Đối với Trương Ái Linh, quãng thời gian học trung học này hẳn là khó quên. Nhiều năm về sau, vẫn nhớ đến rừng mai trong trường, những con đường giao nhau chằng chịt và gác chuông cổ kính. Trong mái trường ấy, viết nên những áng văn vừa tươi mới lại vừa non nớt đó, quên rất nhiều điều vui ở nhà. Đó cũng là nơi tác thành cho giấc mộng văn chương khiến kiêu hãnh đời.


Trước lúc ra , Trương Ái Linh tự tay vẽ truyện tranh tặng cho lễ tốt nghiệp của các bạn nữ tập san của nhà trường. Mỗi người đều được tặng cho những vai diễn khác nhau. Trông rất sinh động có thần, thú vị và đa dạng. tự vẽ mình thành bà thầy bói tay cầm quả cầu thủy tinh, chỉ là biết, có thể bói cho vận mệnh của ai.


Bao năm trôi qua, chúng ta còn có thể nhìn thấy bức ảnh cũ của nữ sinh trường St’s Maria. Những nữ sinh tóc cắt ngắn, mặc sườn xám nhạt màu, thuần khiết biết bao, thánh thiện biết bao. Dầu cho đó chỉ là bức ảnh đen trắng, hơn nữa còn nhòe nhoẹt . Nhưng dòng sông thiếu niên ấy trong trẻo đến mức có thể nhìn xuyên đáy. Ký ức của những ngày xưa trầm tĩnh, an nhiên dưới đáy nước sâu. Nhìn mãi nhìn mãi, khiến người ta phải xúc động mà rơi lệ. Đó là vì chúng ta đều từng xinh đẹp, chỉ là còn trẻ trung nữa mà thôi.


Tạm biệt, mái trường thuần khiết như sương sớm. Tạm biệt, tháng ngày làm bạn với tuổi thanh xuân. Phải tin rằng, ở bên bờ của năm tháng, có con thuyền vượt sông, chở chúng ta đến phương xa nào đó. Đóng cánh cửa quá khứ lại, trong ngõ mà tháng năm vẫn còn lưu luyến, dường như luôn có giọng hỏi: Có hay chăng loại thanh xuân, mang tên trở lại?

Tái sinh sau tai nạn​

Tất cả những gì liên quan đến việc cho và nhận niềm vui, đều cần tính toán chi li nữa. Tính toán là gì? Đau khổ dài đằng đẵng, đời người ngắn ngủi vô cùng.

(Trương Ái Linh ngữ lục)​

Thời gian xanh ngắt, đó là vì chúng ta đều già . Đến nay nhìn lại, Bến Thượng Hải vận những chiếc áo gấm hoa lệ, cao quý mà yểu điệu, tuyệt thế mà đơn độc. Thành phố này, vào những năm ba mươi của thế kỷ trước, từng trải qua khói lửa liên miên thời loạn thế, dấy lên vô số sóng gió giang hồ. Chỉ là biển biếc hóa nương dâu, tất cả của tất cả đều bị khóa kín trong tòa thành Quá Khứ đó, sớm tĩnh mịch an bình từ lâu.


Cơn gió Dân Quốc thổi lướt qua mọi ngóc ngách của Bến Thượng Hải. Mà con người của thời đại đó, luôn mải miết tìm chốn về của nhân sinh trong cơn hoang loạn. Sau này, trong văn chương của Trương Ái Linh, chúng ta luôn đọc được từ “loạn thế”. Nhìn lại hoàn cảnh nơi cả đời sinh sống, những câu chuyện trải qua, quả là hỗn loạn liên miên. Có thể tầm nhìn của tôi thiển cận, nên luôn cảm thấy thế mênh mông như gió mây, cho dù trong thời thái bình thịnh trị, cũng thể trốn tránh được cuộc đời máu lệ đan xen.


Mẹ của Trương Ái Linh về Trung Quốc giữa thời loạn lạc, người phụ nữ tân tiến mấy lần ra nước ngoài này, sớm quen với rối ren, sợ gió sương. Đối mặt với kiện mẹ về nước, bề ngoài tưởng chừng Trương Ái Linh để tâm, nhưng kỳ thực trong lòng lại dâng trào niềm vui vô tận. Bởi Trương Ái Linh lúc này là thiếu nữ đương tuổi xuân xinh đẹp, khí chất Âu Mỹ lãng mạn mê hoặc lòng người toát ra từ người mẹ , khiến say đắm ngất ngây. Những phong cảnh tuyệt diễm, những câu chuyện truyền kỳ của nước ngoài mà mẹ kể, khiến hết lòng ngưỡng mộ và say mê. Khi ấy, Trương Ái Linh chán ghét bầu khí trong gia đình, thể kìm được mong ước muốn ra nước ngoài.


Mẹ trở về, Trương Ái Linh càng muốn quay về căn nhà của cha, thường xuyên ở lì ở nhà mẹ từ sáng đến tối, đến khi trăng nhú lên mới lưu luyến nỡ quay về. Nhiều lần như thế, cha rất phật ý, ông cảm thấy đứa con mà mình nuôi nấng, dạy dỗ bao năm nay, để hết tâm trí ở nhà bên đó. Đặc biệt, khi Trương Ái Linh đề xuất muốn du học ở nước ngoài, Trương Đình Trọng liền nổi giận, nghĩ con bị mẹ ruột xúi giục. Mẹ kế được thể mắng nhiếc: “Mẹ mày ly hôn còn muốn can thiệp vào việc nhà này. Nếu thể từ bỏ được nơi này, sao quay về? Tiếc là muộn bước, quay về cũng chỉ đành làm vợ lẽ thôi!”.


sỉ nhục như thế, khiến nỗi căm hận của Trương Ái Linh đối mẹ kế ngày càng tăng. Trước sau gì Trương Đình Trọng vẫn là người bảo thủ, Hoàng Dật Phạn và Trương Mậu Uyên ra nước ngoài, khiến ông lĩnh hội cách sâu sắc rằng, người phụ nữ chỉ cần bước vào con đường của thời đại mới, là thể tìm lại được vẻ đẹp trang nhã truyền thống của phụ nữ phương Đông nữa. Và quan trọng hơn nữa là, trong nhà phải chi khoản tiền khổng lồ cho hai người hút thuốc phiện, đến tiền học đàn piano của Trương Ái Linh ông còn tiếc cho, làm sao có thể tình nguyện bỏ tiền cho du học?


Chiến tranh Tùng Hộ (13/9/1937 – 26/11/1937) bất ngờ nổ ra, toàn bộ Bến Thượng Hải chìm trong hỗn loạn với khói lửa và thuốc súng. Có người bỏ nhà bỏ cửa để chạy trốn, có người ngồi chờ chết, mặc sức hưởng lạc. Trong đêm nghe tiếng pháo súng, thể nào yên giấc. Trương Ái Linh xin cha cho đến ở nhà người mấy ngày, Trương Đình Trọng biết con đến nhà có nghĩa là đến nhà mẹ, trong lòng tuy vui, nhưng cũng nỡ từ chối, đành đồng ý.


Đến nhà mẹ, giống như chim mỏi về tổ, mặc bên ngoài loạn thế rối ren, nhưng trong lòng lại trong sạch như lưu ly, bị phiền nhiễu. Nhưng thời gian thúc giục con người, chớp mắt thôi hai tuần trôi qua. Khi hoàn toàn tình nguyện quay về nhà cha, nhìn thấy mẹ kế mặt mày sầm sì ngồi trong phòng khách, căn vặn : “Tại sao mày mà trước với ta tiếng?”. Trương Ái Linh biết làm thế nào, chỉ lạnh nhạt trả lời: “Con với cha rồi”. Mẹ kế giận dữ quát: “À, với cha rồi! Trong mắt mày còn có ta ?”.


Lời vừa thốt ra, cái tát giáng xuống khiến cho Trương Ái Linh nảy đom đóm mắt. Trương Ái Linh cảm thấy nhục nhã bội phần, vốn muốn đánh trả, nhưng bị bà vú già trong phủ ngăn lại. Lúc ấy, mẹ kế giả vờ chạy lên lầu, hét lớn: “Nó đánh tôi! Nó đánh tôi”, rồi cha Trương Ái Linh thèm hỏi ngọn nguồn, đánh đập trận.


“Trong khoảnh khắc đó, tất cả đều trở nên vô cùng ràng, tiếp đó trong phòng ăn tối tăm bên ngoài cửa chớp, thức ăn được bày lên bàn, chiếc ang cá vàng trống rỗng, chiếc ang bằng sứ trắng vẽ những sợi rong màu đỏ cam. Cha tôi giậm giậm chiếc dép lê, chạy bình bịch xuống lầu, tóm lấy tôi, chân tay vung lên loạn xạ, quát lớn: ‘Mày còn đánh người! Mày đánh ấy tao đánh mày! Hôm nay tao phải đánh chết mày!’. Tôi cảm thấy đầu tôi hết chúi về bên này lại chúi sang bên kia, hết lần này đến lần khác, tai tôi ù . Tôi ngồi mặt đất, nằm sóng soài đất, ông vẫn túm lấy tóc tôi mà đá liên tục. Cuối cùng bị mọi người giằng ra…”.


Đây là đoạn Trương Ái Linh miêu tả tình cảnh lúc bấy giờ trong Chuyện riêng. Sở dĩ tả lại tiếc lời như thế, là vì đây là lần đầu tiên trong cuộc đời phải gánh chịu nỗi nhục nhã lớn như vậy. Cơn mưa đòn của cha phá tan chút lưu luyến cuối cùng của đối với gia đình này cách triệt để. Chút tình thân vốn mỏng manh, đến giờ phút này hoàn toàn biến mất. Sau đó, Trương Ái Linh càng che giấu kỹ những tình cảm trong nội tâm của mình, dám thương dễ dàng. Bởi vì biết, cần phải lạnh lùng đối chọi với thế giới hoang mang này, thậm chí đến hận cũng cần dũng cảm, cần sức lực.


Nhìn những vết thương chồng chất của mình trong gương, Trương Ái Linh muốn khóc mà có nước mắt. Ngày hôm sau, Trương Mậu Uyên nghe tin đến khuyên can. Mẹ kế vừa nhìn thấy người cười nhạt: “Đến để bắt thuốc phiện hả?”, đợi người mở miệng, cha nhảy từ sập hút thuốc xuống, lấy tẩu thuốc phang thẳng vào đầu em , khiến người cũng bị thương, phải nhập viện. Trương Mậu Uyên muốn đến báo phòng Tuần bổ, nhưng lại cảm thấy chuyện này là chuyện xấu hổ của gia đình, thực quá mất mặt nên mới thôi nữa.


Khi ấy Trương Đình Trọng giống như con dã thú bị thương lên cơn giận dữ, đánh mất lý trí. Ông đem tất cả những nỗi uất ức bao năm nay, sa ngã của bao năm nay, và tất cả những đau buồn, trút lên người Trương Ái Linh. Có lẽ khi việc qua , ông mới nhanh chóng tỉnh ngộ, nhưng hối hận kịp. Còn Trương Ái Linh nhiều năm về sau nhìn lại kiện này, cảm thấy kỳ thực cha mình vừa đáng thương lại vừa đáng trách biết bao. thay đổi của triều đại, khiến linh hồn của biết bao người đổi thay theo, khiến họ nhìn mà hiểu bản thân xa lạ của mình.


Cha phao tin rằng muốn dùng súng bắn chết . Trương Ái Linh bị giam trong căn phòng trống. Đây là nơi chào đời, căn nhà gánh cả trăm năm sương gió này, đến nay lại trở nên hoang lạnh như thế, chẳng còn tình người như thế. Ánh trăng màu xanh tối chiếu ván sàn, thầm chứa những ý đồ giết người. Trương Ái Linh biết cha thể giết , nhưng lo rằng, cứ bị giam như thế vài năm, đến khi được ra ngoài, chẳng còn là nữa. Ngồi tựa vào hàng lan can tre, bầu trời xanh thăm thẳm, khói súng vẫn như xưa, trong lòng mong đợi có phát đạn rơi vào giữa nhà , dù có phải cùng chết với bọn họ cũng cam lòng.


Hoa bạch ngọc lan bên ngoài cửa sổ nở những đóa hoa to trắng muốt. Trương Ái Linh , nó giống như chiếc khăn tay bị nhuốm bẩn, lại giống như tờ giấy hỏng bị vứt bỏ bị lãng quên nơi đó. Xưa nay chưa từng gặp loài hoa nào lẳng lơ mà xúi quẩy đến thế. Có thể thấy, tâm trạng của người quan trọng đến nhường nào, cảnh tượng đẹp đẽ lúc ấy, đối với Trương Ái Linh cũng thành vô nghĩa mà thôi.


Trương Ái Linh bị ốm, trận ốm này kéo dài đến nửa năm. Khi mơ màng nằm giường bệnh, nhìn bầu trời thu đông màu xanh nhạt, quên triều đại, quên năm tháng. cảm thấy mình già biết bao nhiêu năm, rồi chết trong mông lung như thế. Nhưng cũng chưa từng ngừng ý nghĩ trốn chạy, dù cho sớm bị cầm tù đến mức giống như cái xác sống vô hồn.


Trong đêm giữa mùa đông, cuối cùng Trương Ái Linh cũng đợi được cơ hội. Được giúp đỡ của người hầu Hà Can, nhân lúc hai viên tuần cảnh đổi ca, khéo léo trốn ra ngoài gây ra tiếng động nào. Khi thực đứng đường phố lạnh căm căm, dưới đèn đường chỉ thấy vùng giá lạnh, Trương Ái Linh thấy “Thế giới thân thương biết bao! Tôi vội vã dọc phố, mỗi bước chân mặt đất đều là nụ hôn kêu vang. Hơn nữa, tôi còn mặc cả giá tiền với phu xe ở cách nhà tôi xa, tôi thực sung sướng vì tôi còn chưa quên cách mặc cả như thế nào…”. Trương Ái Linh bấy giờ giống như chú chim bị thương vì cầm tù, chỉ cần được chắp cánh, là nhớ ra phải bay lên như thế nào.


Bị giam cầm gần nửa năm, chịu hết mọi giày vò, Trương Ái Linh cảm nhận rằng, trong sân khấu nhân gian mênh mang này, hóa ra sống mình cũng đáng sợ đến vậy. Trái tim mỏng manh của bắt đầu trở nên cứng rắn hơn, ung dung hơn. tin rằng, dù con tim nhiễm sương tuyết, chỉ cần mở cửa sổ ra, hoa đào rực hồng, dương liễu vẫn xanh non.


Chuyến ra lần này của Trương Ái Linh có nghĩa là đoạn tuyệt hoàn toàn với căn nhà cũ đó, cắt đứt với căn nhà của cha. Mẹ kế đem đồ của , cái cho, cái vứt, coi như chết. Nhưng Trương Ái Linh vì thế mà buồn, lạnh lùng vô tình của họ đối với là giải thoát cho linh hồn. thế gian này, thương là nợ nần, hận .


Trương Ái Linh bỏ với hai bàn tay trắng, điều này chắc chắn tăng thêm gánh nặng kinh tế cho mẹ . Khi ấy, của Trương Ái Linh vì chơi cổ phiếu mà thiệt hại khoản lớn. Xe hơi bán rồi, tài xế và người làm cũng cho nghỉ. Cảnh hai người đẹp đơn thân từ nước ngoài mới về, ra vào lên xe xuống ngựa, trước sau người hầu kẻ hạ của năm nào trở lại, mơ hồ như cách biệt từ đời nào.


Trong Đồng ngôn vô kỵ, Trương Ái Linh có viết đoạn như thế này: “Hỏi xin mẹ tiền, ban đầu đó là việc thân thiết thú vị, bởi vì tôi luôn mẹ bằng tình kiểu romantic… Thế nhưng sau này, cứ hai, ba ngày lại ngửa tay xin tiền mẹ trong lúc mẹ khốn quẫn, chính là giày vò tính tình của mẹ, giày vò vong ân phụ nghĩa của bản thân, những nỗi khó xử vụn vặt ấy, từng chút từng chút hủy hoại tình của tôi”.


hoang mang, thậm chí hoài nghi mình có xứng đáng được mẹ chi trả như thế hay . vừa tự ti lại vừa tự cao này, thường xuyên cảm thấy bản thân mình ra rời ngày tháng, con đường hồng trần thuộc về mình. Thế nhưng cuộc đời của ai mà phải như vậy, bạn đợi chờ ngày tháng cứ thế yên lặng trôi , nhưng lại luôn bị những điều bất ngờ đột nhiên quấy nhiễu.


May mắn là, những người bị ly tán, có ngày được gặp lại trong rừng cây. Những chuyện bỏ lỡ, rốt cuộc được đền bù bằng cách khác. Thế hỗn mang, bóng tối muôn dặm, qua hết thảy là non xanh nước lặng, mây nhạt gió .

Năm tháng Hương Cảng​

sụp đổ của Hương Cảng tác thành cho . Thế nhưng trong cái thế giới thể giải thích này, ai biết được cái gì là nhàn, cái gì là quả? Ai biết được, có lẽ chính vì muốn tác thành cho , mà cả thành phố lớn này bị lật đổ.

(Trương Ái Linh ngữ lục)​

Có tòa thành gọi là Hương Cảng. Đây đơn giản chỉ là tòa thành, mà còn là tòa Cảng Đảo[1]. có lúc, tòa thành này cách chúng ta rất xa, xa tựa núi dài sông sâu như thể cách đất nước; lại có lúc rất gần chúng ta, chỉ bằng khoảng cách của sớm chiều. Còn chúng ta đều là những hạt bụi nhoi du ngoạn trong tòa thành này, những người đến rồi , lướt qua nhau giữa dòng người, phiêu lãng chính là chốn về tốt nhất.


[1] Cảng Đảo hay Hương Cảng là cách gọi tắt của đảo Hương Cảng (Hồng Kông). Trong bản dịch này, chúng tôi dùng cách gọi cũ Hương Cảng để phù hợp với bối cảnh thời Dân Quốc.


Trương Ái Linh từng là khách qua đường của tòa thành này, thời gian lưu trú ở đây, dài dài, ngắn cũng ngắn, chỉ ba năm mà thôi. Từ khi trốn ra khỏi nhà của cha, hàng ngày Trương Ái Linh đều chăm chỉ học bổ túc bên nhà mẹ, chuẩn bị thi vào đại học London. thông minh bẩm sinh quả phụ kỳ vọng, thi đỗ vào đại học London. Nhìn thấy ước mơ du học sắp thành thực, thế nhưng chuyện tốt luôn gặp nhiều gian nan, chiến tranh ác liệt diễn ra ngừng, khiến Trương Ái Linh có cách nào được, đành phải đổi sang Hương Cảng.


Năm 1939, 19 tuổi Trương Ái Linh đến Đại học Hương Cảng để chuyên nghiên cứu văn học. cao gầy này, mặc chiếc sườn xám màu trắng, xách chiếc va li da cũ mà mẹ dùng khi ra nước ngoài, cứ thế mình xuống phía Nam. Có lẽ trong cảm thấy chút bất an đối với thành phố xa lạ này. Nhưng luôn mong ước được độc hành từ lâu, chỉ cần khỏi Thượng Hải, là có thể sống cuộc sống giản đơn phóng khoáng, có thể làm chủ cuộc đời mình.


Khi thuyền cập bến Hương Cảng, Trương Ái Linh được thưởng thức sắc màu tuyệt mỹ mà chỉ tòa thành này mới có. Sau này, ấn tượng đầu tiên về Hương Cảng được viết lại trong Mối tình khuynh thành: “Nhìn ra xa, thứ bắt mắt nhất là những tấm biển quảng cáo cỡ lớn xung quanh bến tàu, nào đỏ, nào hồng, nào da cam, tất cả đều in nền biển xanh ngắt, từng sọc từng sọc, từng tầng từng tầng, những sắc đối lập đầy kích thích, mảng trồi lên mảng hằn xuống”[2]


[2] Chuyện tình giai nhân (tên gốc Mối tình khuynh thành), Trương Ái Linh, do Trần Quang Đức dịch.


Dẫu quen nhìn những cảnh vật huyền ảo, sớm hiểu rất những khung cảnh phồn hoa, nhưng Trương Ái Linh vẫn cố chấp tin rằng, mỗi thành phố đều có những câu chuyện và vẻ đẹp riêng thể bằng lời. biết, thành phố này có thể giữ ở lại, nhưng cũng chỉ trong quãng thời gian ngắn ngủi. Dẫu luôn tin rằng, mình là tuyệt trần, nhưng điều mà mong đợi, cũng chỉ là cuộc sống giản đơn.


Trương Ái Linh rời xa quê nhà để học, người lo lắng cho nhất vẫn là người mẹ và người Trương Mậu Uyên. Họ sắp xếp người tên là Lý Khai Đệ đón ở bến cảng. Lý Khai Đệ là mối tình đầu của người Trương Mậu Uyên, từng gặp gỡ nhau chuyến tàu sang London, tình của họ là tình sét đánh. Nhưng họ lại nên duyên phận, Lý Khai Đệ sau này người khác, rồi kết hôn, còn Trương Mậu Uyên vẫn phòng năm mươi năm. Nhưng có lẽ số phận định tình duyên, ở tuổi xế chiều họ lại được trùng phùng lần nữa, cùng nắm tay nhau đón buổi hoàng hôn.


Đại học Hương Cảng tọa lạc trong tu viện kiến trúc Pháp ở lưng chừng núi, hai bên con đường núi hoa dại nở đầy, sắc đỏ như lửa đốt. Sau này, rất nhiều cảnh trí ở nơi đây đều trở thành bối cảnh trong tiểu thuyết của Trương Ái Linh. Nếu những năm trung học của Trương Ái Linh mang màu xám xịt như thường , những năm tháng đại học có lẽ mang đến cho rất nhiều màu sắc mà ngờ tới.


Sinh viên của Đại học Hương Cảng phần lớn đến từ các nước thuộc khu vực Đông Nam Á, là những của phú thương Hoa kiều. Nếu là sinh viên bản địa, gia cảnh của họ cũng phải rất khá giả. Những tiểu thư giàu có này, tiêu tiền như nước, hoạt động xã giao nhiều như sao trời, vốn tiếng của họ rất tốt, còn trình độ Trung văn lại chỉ ở mức biết chữ. Vì sống dựa vào mẹ, nên so với họ, Trương Ái Linh ràng thanh bần hơn rất nhiều.


Trong Tiểu đoàn viên, Trương Ái Linh viết: “Trong ngôi trường mà con ông trùm cao su nhập học này, chỉ có là có bút máy (chỉ có thể dùng bút chấm mực), lúc nào cũng mang theo bình mực nước, nhìn vô cùng nổi bật”. Nhằm tiết kiệm chi phí, dám tham gia bất cứ hoạt động xã giao nào. Trong ba năm học ở Hương Cảng, thậm chí còn học nhảy, bởi có nhiều tiền để mua váy khiêu vũ.


Vào trường lâu, Trương Ái Linh gặp phải chuyện khiến bối rối khó xử. Trong ký túc xá có nữ sinh tên là Chu Diệu, cha là hào phú, bỏ tiền ra mua cả hòn đảo độc lập, rồi xây tòa biệt thự tráng lệ xa hoa đó. ấy mời tất cả bạn bè trong ký túc xá đến đó chơi ngày, đến đó phải thuê chiếc thuyền , cả cả về mỗi người mất khoảng mười mấy đồng thuyền. Vì nỡ bỏ ra khoản chi phí ngoài hạn mức này, nên Trương Ái Linh xin với bà sơ là . Bà sơ hỏi ngọn ngành, Trương Ái Linh đành phải tình. Cha mẹ ly dị, buộc phải ra ngoài sống. Với thu nhập đáng là bao, mẹ nuôi học đại học hề dễ dàng, cho nên, muốn mất quá nhiều tiền để tham gia những hoạt động xã giao đó. Khi mới đến đây, Trương Ái Linh tự cảm thấy cực kỳ tủi hổ. Nếu như phải vạn bất đắc dĩ, hy vọng tất cả những cảnh ngộ như thế, cả đời này phải nhắc lại với bất cứ ai nữa. Nào ngờ bà sơ lại tự mình quyết định được, liền đem chuyện này với viện trưởng tu viện, cuối cùng tất cả mọi người đều biết chuyện.


Nghèo phải là cái tội, nhưng vô hình trung nghèo lại trở thành nỗi nhục. Bởi những nữ sinh lớn lên trong nhung lụa kia, làm sao có thể hiểu được sâu sắc nỗi cơ cực của cuộc sống. Họ cho rằng, nghèo khiến người ta mất thể diện, thậm chí đánh mất tôn nghiêm. Cho nên, dù có thế nào, cũng phải phô diễn vinh hoa phú quý trước mặt người khác, mới phụ những năm tháng như gấm như hoa này.


Chỉ là sang hèn của người, đâu phải thứ mà bạn có thể lựa chọn? Dẫu Trương Ái Linh là con cháu hào môn, danh gia vọng tộc, nhưng mấy chục năm ngắn ngủi, tất cả vinh hoa bị cơn gió thổi sạch bay. Cuộc đời xưa nay chưa bao giờ có an ổn tuyệt đối, trong cơn khốn cùng, duy chỉ có tự cứu mình, mới có thể giải thoát cho chính mình.


Cách Trương Ái Linh tự giải thoát cho mình, đó chính là phấn đấu học hành, để gột tẩy nỗi nhục nghèo hèn. nỗ lực học tiếng , cuối cùng có thể đọc thuộc toàn bộ bài thơ Paradise Lost của John Milton. Trong ba năm, đều viết thư cho mẹ và của mình bằng tiếng . Những năm cuối đời sống ở Mỹ, từng có giáo sư rằng viết lách bằng tiếng còn giỏi hơn và có văn phong nghệ thuật hơn người Mỹ rất nhiều.


nỗ lực của cuối cùng uổng công, thành tích các môn của đều đứng thứ nhất. Năm thứ hai, mình giành được hai học bổng của năm thứ hai khoa Văn học, Đại học Hương Cảng. Có vị giáo sư quốc tịch vì chuyện này mà kinh ngạc cảm thán: “Tôi dạy học suốt mười mấy năm, chưa bao giờ thấy có sinh viên nào lại đạt điểm điểm số cao như vậy!”. Bởi vì xuất chúng, nên toàn bộ học phí, tiền ăn ở ký túc xá của đều được miễn, nghe sau khi tốt nghiệp còn có thể được gửi đến đại học Oxford để đào tạo sâu hơn và được đào tạo hoàn toàn miễn phí.


Dần dần, bạn bè cùng lớp quên mất nghèo túng của , thay vào đó là hâm mộ và ngợi khen. Nhưng ở đây rốt cuộc vẫn phải là trường nữ sinh St’s Maria, nơi có những thiếu niên có tâm hồn đơn thuần và tinh khiết. Những Hoa kiều nơi đây mang theo cảm giác ưu việt bẩm sinh, tùy ý buông thả cuộc đời của mình, giống như những đóa hoa dại hoang dã đỏ như lửa thiêu đốt suốt dọc đường núi đó. Họ có cách nào hiểu được có nửa là cổ điển, nửa là thời thượng này, càng thể nào hiểu được cao ngạo đầy tôn quý và thế giới nội tâm sâu sắc đằng sau văn chương của ấy.


Những nữ sinh tình ý chớm nở này, xinh đẹp như nụ hoa đầu cành giữa trời xuân, chúm chím đợi lúc bừng nở. Họ muốn tụ hội với những người thưởng hoa trong buổi thịnh yến thanh xuân này. Trong Tiểu đoàn viên Trương Ái Linh từng viết: “Chớm hè, từng đám nam sinh tản bộ núi, nắm tay nhau xếp thành hàng dài, lại lại đường cái, đồng thanh hát những bài hát thịnh hành. Có lúc, họ còn gọi tên của nữ sinh trong ký túc xá, gọi tiếng, là tràng cười ồn ào nổi lên theo”.


Dẫu cho, cuộc sống đầy màu sắc ở Đại học Hương Cảng khiến Trương Ái Linh kinh ngạc và vui sướng, nhưng trong những người thưởng hoa đến rồi đó, mãi vẫn tìm thấy người mà muốn tìm. Những năm xế chiều, khi nhớ lại, Trương Ái Linh : “Tôi độc thành quen, khi còn học đại học, bạn bè cùng lớp thường họ nghe mà hiểu những gì tôi , nhưng tôi cũng buồn để ý”.


phải là cự tuyệt bừng nở, mà là gặp được người đáng để tỏa sáng vì họ. Dáng dấp bề ngoài của tưởng chừng như yếu đuối, nhưng thực ra mang trong mình bền vững khôn tả. có ai dám tùy tiện gõ cửa trái tim . Ước mơ trong sâu thẳm nội tâm trước sau thể viên mãn, đành giản đơn sống qua ngày trong thiếu sót đáng tiếc. Cả mái trường này, thậm chí cả thành phố này, đều đầy rẫy những đóa hoa như lửa đó. Mà thế giới của , hoa lê trắng hơn tuyết, thanh khiết như buổi đầu.


Khi người khác thỏa sức giải phóng tuổi thanh xuân của mình, Trương Ái Linh tìm được nơi thích hợp với bản thân, đó chính là thư viện. gửi gắm tình cảm vào nơi đây, quên mình độc biết bao. Bầu khí trong thư viện rất tĩnh mịch, phảng phất mùi thơm lành lạnh của sách vở, khiến thể thích. giá sách còn bày đầy những tấu chương của đại thần, tăm ngà, trong những chiếc túi gấm nhét kín những bản in tranh ngũ sắc của lễ phục thời Thanh, tất cả mang đến cho cảm giác quen thuộc lâu mới thấy.


Ngồi ở thư viện giống như ngồi trong tòa điện của lịch sử, có thể quay ngược trở lại các triều đại, thu hoạch được rất nhiều niềm kinh ngạc vô danh. Tháng ngày dài đằng đẵng, chầm chậm trôi ở nơi này, vừa chân thực lại vừa hư ảo. Thi thoảng ngước mắt nhìn ra ngoài cửa sổ, ngắm mưa mù và núi xanh, trái tim của , yên tĩnh như thế, yên tĩnh đến mức bụi trần cũng nỡ rớt xuống.


Hóa ra, chỉ cần nội tâm trầm tĩnh, cho dù bạn đặt mình ở nơi phố thị phồn hoa đến đâu, vẫn có thể trong sáng giản đơn. Chẳng có quãng đời nào là phải trải qua mưa gió dập vùi, có lẽ đến mức kính sợ, nhưng cũng phải được tôn trọng. Nhưng chúng ta vẫn phải tiếp, làm theo quy luật của thế tục, tiếp tục , thiên lệch, kinh hoảng, lo toan. Tôi tin rằng, những thứ mà Hương Cảng mang đến cho Trương Ái Linh, chắc chắn còn nhiều hơn thế.

Giấc mơ thiên tài​

Trong trường hợp phải giao tiếp với con người, tôi tràn ngập niềm vui cuộc sống. Nhưng tôi thể vượt qua nổi nỗi phiền toái cỏn con gặm nhấm mình mỗi ngày, sinh mệnh là chiếc áo gấm hoa lệ, đó đầy những con bọ nhung nhúc.

(Trương Ái Linh ngữ lục)​

Cuộc đời mỗi người đều cần gặp gỡ vài mối duyên phận hoặc sâu đậm hoặc nhạt nhòa. Chỉ là thời gian ngắn dài, bèo tụ mây tan, do bạn làm chủ. Trong dòng người lướt qua nhau, duyên phận chỉ dẫn cho bạn, tìm được người thấu hiểu tâm ý mình. Có lẽ, thế gian này ai có thể thực cùng bạn đến điểm cuối cùng, nhưng chúng ta vẫn nên cảm ơn những cuộc tương phùng sâu sắc ấy.


Sinh mệnh là chuyến viễn hành dài thể dự đoán trước, gió sớm trăng lạnh, dương liễu hoa rơi, đều chỉ là phong cảnh trong khoảnh khắc mà thôi. Những người bạn đồng hành ấy, chỉ là tình , mà còn thể thiếu vắng tình thân hay tình bạn. Dù ngày có trở thành những người qua đường quay người lại cách lạnh lùng hay , chúng ta cũng đều phải trân trọng bất cứ mối duyên phận nào.


Vốn cho rằng độc và cao ngạo như Trương Ái Linh, hẳn chỉ coi văn chương chữ nghĩa làm tri kỷ, chỉ bầu bạn với đơn. Kỳ thực chúng ta đều biết, văn chương, về tình cảm chắc chắn sâu sắc hơn người bình thường. Trương Ái Linh là kiểu phụ nữ chứa trong mình muôn vàn tình cảm yếu mềm, người có thể khiến động lòng, thực nhiều. lúc lạnh lùng tựa hàn mai, lúc lại yểu điệu như hải đường, lúc lại thâm trầm như khói ráng, lúc lại thoang thoảng như gió mát. Những người từng đọc văn của hẳn đều biết, cả cuộc đời chỉ gặp gỡ hai người đàn ông khiến đến khắc cốt ghi tâm, mà còn có những người bạn bên nhau qua cơn mưa gió.


Ở Đại học Hương Cảng, trong trường học gấm hoa rực rỡ này, Trương Ái Linh luôn bị nỗi độc tên làm tổn thương. Ngoài miệt mài học tập, đến thư viện đọc sách văn học ra, ngày của cực kỳ đơn giản. Nhưng có vô tình vào cuộc sống của , khiến nỗi độc đeo bám ấy, càng lúc càng xa dần. ấy tên là Viêm , đứa con lai, cha là người Tích Lan (nay là Sri Lanka), mở cửa hàng đá quý Moshi Austin, mẹ là người Thiên Tân, vì cuộc hôn nhân với người ngoại quốc mà cắt đứt quan hệ, đoạn tuyệt với gia đình, Viêm có màu da đen, thân hình thấp mà đẫy đà, đường nét gương mặt ràng. cởi mở, nhanh như bắn tên, lại cực kỳ hoang dại thú vị. Chính bạn học nhiệt tình này thay đổi lạnh lùng và u uất của Trương Ái Linh, mang đến nhiều tiếng cười, niềm vui và thú vị cho cuộc sống ở Đại học Hương Cảng của .


Đến nay, ở ban công sân thượng nhà Viêm vẫn còn tấm ảnh chụp chung của Trương Ái Linh và Viêm . Vì năm tháng xa, bức ảnh đen trắng giờ đây nhìn càng nhạt nhòa . Dẫu cho tuế nguyệt lưu lại những dấu ấn loang lổ tấm ảnh, chúng ta vẫn có thể nhìn thấy nụ cười rạng rỡ gương mặt của hai trẻ mặc váy đó. Rất nhiều tấm ảnh khác của Trương Ái Linh, có được mấy tám mỉm cười từ tận đáy lòng như thế?


Sau này, cái tên Viêm xuất trong nhiều trang viết của Trương Ái Linh, ấy trở thành người bạn tri kỷ quan trọng nhất cuộc đời của Trương Ái Linh. Có lẽ Viêm phải là người thể thiếu vắng trong cuộc đời của Trương Ái Linh, nhưng tồn tại của ấy lại giống như bình minh xua tan mây mù, thêm ráng mây rực . Trương Ái Linh vốn là lạnh lùng, nhưng đối với Viêm , thể nào lạnh nhạt nổi.


Trương Ái Linh từng viết thiên về Viêm ngữ lục, kể về những câu chuyện trong cuộc sống của Viêm , qua đó chúng ta hiểu hơn sức hấp dẫn trong nhân cách của lạc quan này.


Ở sạp báo, Viêm đọc họa báo, lật lật lại chúng, nhưng cuối cùng mua quyển nào. Chủ sạp báo mỉa mai: “Cảm ơn !”. Viêm đáp: “Đừng khách sáo thế!”.


Viêm mua đồ, khi thanh toán vẫn luôn phải bớt chút số lẻ. Cho dù là trong cửa hàng của người Do Thái, vẫn làm như vậy. lộn hết mặt trái của túi da ra, : “Đây, chú nhìn , hết rồi, , cháu chỉ có chừng này…”. thú vị dễ thương như thế, khiến các ông bà chủ cửa hàng đều phải buồn cười vì tính khí trẻ con của .


Viêm thông minh nhạy cảm, có tư chất văn học trời phú. Trương Ái Linh ấy cũng từng có suy nghĩ trở thành tác giả văn học, tích cực học tiếng Trung, thậm chí còn từng câu hàm chứa đầy thi ý lẫn triết lý: “Mỗi con bướm đều là hồn ma của đóa hoa trước đây, giờ quay về để tìm lại bản thân.” Dường như câu này khiến chúng ta hiểu ra rất nhiều điều. Trương Ái Linh thích chơi với Viêm chỉ để được lây lan vui vẻ của ấy, mà nhiều khi, ấy có thể nhìn thấy yếu mềm và độc trong sâu thẳm nội tâm của Trương Ái Linh.


Họ có quan điểm giống nhau về định mệnh, cùng tin rằng có kiếp trước kiếp sau, tin rằng gặp gỡ là do duyên, phải là trùng hợp, mà là định mệnh. Có lẽ rất nhiều người biết lần đầu Trương Ái Linh đến Hương Cảng, trong những hành khách cùng thuyền với , là Viêm . Khi đó họ chưa quen biết nhau, nhưng những người thực có duyên với nhau, cho dù phải trải qua non nước trùng điệp, rồi cũng gặp nhau.


Viêm may mắn được là trong số bạn bè thân thiết của Trương Ái Linh. Hay có lẽ, chính Trương Ái Linh mới là người may mắn, có thể gặp được nhiệt tình phóng khoáng như thế trong lúc quạnh quẽ đơn. Trong thời gian học ở Hương Cảng, người cùng Trương Ái Linh xem phim, dạo phố, mua đồ ăn vặt, là Viêm . Người cùng Trương Ái Linh tản bộ trong vườn trường, tâm , cũng chính là Viêm , Viêm biết, Trương Ái Linh trầm mặc độc ngạo nghễ, nhưng kỳ thực nội tâm lại tinh tế sâu sắc. Cho nên, với Trương Ái Linh, Viêm chỉ trân trọng, mà thương xót nhiều hơn.


Còn tình bạn của Trương Ái Linh đối với Viêm cũng phải là tầm thường. Thường con đa tình mau nước mắt nhưng Trương Ái Linh lại rất hiếm khi khóc. Sau này từng , bình sinh chỉ khóc lớn hai lần, trong đó có lần là vì Viêm . Có kỳ nghỉ hè, Viêm đồng ý ở lại Hương Cảng cùng Trương Ái Linh, nhưng hiểu vì sao, lại từ biệt mà , khiến Trương Ái Linh buồn bã khôn nguôi, òa khóc nức nở, có lẽ vì quá độc.


Hai người họ còn có chung sở thích, đó chính là hội họa. Từ Trương Ái Linh say mê hội họa, còn Viêm vừa khéo lại có tài năng bẩm sinh về lĩnh vực này. Sau này, khi Hương Cảng thất thủ, để ngày tháng qua , họ thường cùng nhau vẽ tranh. người vẽ phác thảo, người tô màu, có thể gọi là “Châu liên bích hợp”[1]. Trang bìa tập truyện ngắn Truyền kỳ của Trương Ái Linh do Viêm thiết kế hai lần, ý tưởng của ấy vừa mới mẻ vừa sinh động, khiến Trương Ái Linh cực kỳ thích.


[1] Trân châu xâu thành chuỗi, ngọc bích xếp thành hàng, ví von những cái tốt đẹp hội tụ với nhau.


Đúng là “quân tử tri giao đạm nhược thủy”[2], tình bạn giữa Trương Ái Linh và Viêm tuy sâu đậm, nhưng vẫn luôn giữ khoảng cách nhất định. Sau khi chia tay ở Hương Cảng, hai người lại có duyên tái ngộ lần nữa ở Học viện St John’s. Sau đó, lại ly tán, mấy độ chìm nổi, cũng lại được trùng phùng. Khi ở cạnh nhau, họ trân trọng cách lý trí, khi bên nhau, họ nhớ nhung nhau cách nhàng.


[2] “Quân tử chi giao đạm nhược thủy, tiểu nhân chi giao cam nhược lễ; quân tử đạm dĩ thân, tiểu nhân cam dĩ tuyệt”. Nghĩa là: Tình cảm giao hảo của người quân tử nhạt nhẽo như nước lã, tình cảm giao hảo giữa kẻ tiểu nhân ngọt ngào như rượu ngọt; tình cảm giữa người quân tử tuy nhạt nhẽo nhưng lâu dài thân thiết, tình cảm của kẻ tiểu nhân tuy ngọt ngào nhưng dễ đoạn tuyệt.


Quãng thời gian ở Đại học Hương Cảng, có kiện quan trọng ảnh hưởng đến nghiệp sáng tác của Trương Ái Linh. Đó là lần duy nhất viết bài văn bằng tiếng Trung. Đây chính là bài văn xuất sắc nhất, nổi tiếng nhất trong những tác phẩm thời kỳ đầu của – Giấc mơ thiên tài của tôi. Tôi tin rằng, chỉ cần nhắc đến Trương Ái Linh, đều quên được câu nổi tiếng của : “Tôi là cổ quái, từ được đánh giá là thiên tài, ngoài phát triển thiên tài ra, tôi có mục tiêu sinh tồn nào khác…”.


Trương Ái Linh viết Giấc mơ thiên tài của tôi để tham gia cuộc thi viết theo chủ đề của tạp chí Tây Phong. Khi viết bài văn này, chỉ mới mười chín tuổi, thế nhưng tài tình xuất chúng của khiến người ta phải kinh ngạc, văn phong đặc biệt tinh tế và câu kết kinh hãi thế tục, ý tứ sâu xa: “Sinh mệnh là chiếc áo gấm hoa lệ, đó đầy những con bọ bò lúc nhúc”, khiến người ta phải suy ngẫm khôn cùng. Sau khi cuộc thi kết thúc, các bài văn được tập hợp và xuất bản, đề tài Giấc mơ thiên tài của được chọn.


Nhưng Trương Ái Linh cực kỳ bất mãn với kết quả bình chọn của tạp chí Tây Phong, và nhắc lại nhiều lần kiện này trong cuộc đời. Những năm bảy mươi, khi biên soạn Trương Khán (Những quan điểm của Trương Ái Linh) viết thêm đoạn phụ lục đằng sau đoạn kết của Giấc mơ thiên tài như sau: “Giấc mơ thiên tài của tôi đạt giải khuyến khích thứ mười ba của cuộc thi viết theo chủ đề của tạp chí Tây Phong. Cuộc thi giới hạn số chữ, cho nên bài văn này phải cực kỳ tiết chế, hàm súc, thế nhưng bài đạt giải nhất lại dài hơn quy định gấp mấy lần. phải sau mấy chục năm tôi vẫn còn tính toán chi li, mà chẳng qua vì ảnh hưởng bởi nội dung và độ tin cậy của bài văn này, nên tôi buộc phải lên tiếng”.


Theo lời kể của Trương Ái Linh, bài dự thi gửi lâu, ban biên tập tạp chí Tây Phong thông báo “đoạt giải nhất, giống như trúng số độc đắc vậy”. Ai ngờ đến khi nhận công bố chính thức “toàn bộ danh sách đoạt giải, bài đoạt giải nhất là Vợ của tôi, tên họ tác giả tôi nhớ . Tôi bị xếp cuối cùng, giống như danh nghĩa ‘giải đặc biệt’, thực chất chỉ tương đương với được Tây Phong ‘vinh dự nhắc đến’ mà thôi. Trương Ái Linh còn : “Tây Phong xưa nay chưa bao giờ giải thích với tôi bằng văn bản. Tôi chẳng qua cũng chỉ là sinh viên đại học”.


Thời gian qua , còn ai tìm hiểu về cuộc thi viết đó nữa. Thực ra Trương Ái Linh phải là người hay rêu rao, nội tâm của giống như hoa sen yên tĩnh, sở dĩ vẫn canh cánh trong lòng là bởi quá trân trọng quý văn chương của mình. Thế nhưng, độc giả thực thích văn chương của , để tâm có được giải thưởng gì hay , mà lưu ý đến những ý vị khôn cùng toát lên từ những trang sách.


Trương Ái Linh là thiên tài, đối với thiên tài, người đời càng phải nhân từ và khoan dung hơn nữa. Cho nên, lập dị, độc và lạnh lùng, và cả xa cách của đối với thế gian này, đều đáng được tha thứ, đáng được tôn trọng. Nếu chúng ta nhìn Trương Ái Linh bằng ánh mắt bình thường, để cầu , vậy còn là truyền kỳ trong giới nữ lưu nữa.


Có lẽ Trương Ái Linh phải là theo đuổi cái đẹp cách thuần túy. Ngay từ khi còn rất , hiểu, cuộc đời là để chém giết, là để cắt gọt. Cho nên, chưa bao giờ sợ đổ vỡ. Nước xuân chảy về đông, trăng thu phải tàn khuyết, biết bao câu chuyện tình ấm áp đều bị dồn ép đến khô kiệt, tháng năm mang lại những ký ức đỉnh cao, và cũng có thể rút cạn tất cả.


Khi chúng ta khoác lên mình chiếc sườn xám hoàn mỹ, soi dáng vẻ dịu dàng xinh tươi trong gương, tự cho rằng mình phong tư vạn chủng, Trương Ái Linh lạnh lùng nhìn ngắm từ rất xa. Có lẽ, từng im lặng trong khoảng thời gian ngắn ngủi, nhưng câu mà nhẫn tâm ra đó, rốt cuộc vẫn phải thốt ra, ràng biết bao, dứt khoát biết bao, triệt để biết bao!


Sinh mệnh là chiếc áo gấm hoa lệ, đó đầy những con bọ bò lúc nhúc.

Quyển thứ ba: Giữa bụi trần nở ra đóa hoa


Khói lửa thời loạn


Cả thế giới giống như chiếc răng sâu đục ruỗng, tê tê nhưng nhức, đến nỗi dù bị rụng cũng cảm thấy gì, chỉ là khi gió đến, lờ mờ có chút đau đớn.

(Trương Ái Linh ngữ lục)​

Người sốn trong thời loạn, thực thể tự làm chủ bản thân. Dường như phải trải qua hết khói súng, mới có thể đổi lấy yên bình trong thoáng chốc. Thực ra, hủy hoại của chính bản thân loài người, còn kém xa sắc bén của tự nhiên. Trong thời loạn, những dấu chân chim hồng phủ đầy nền tuyết trắng. Còn khi thái bình thịnh trị, đến đêm tối cũng thần bí đa tình.


Năm 1941, chiến tranh Thái Bình Dương bùng nổ. Năm sau, Hương Cảng thất thủ. Thành phố trong chiến tranh, hỗn loạn đến mức quên cả nỗi đau đớn. Biết bao người nơi trú ngụ, sống an ổn, chết chẳng yên thân. Sương gió qua , lạnh lẽo như mưa gõ lá sen tàn, tất cả những sắc màu hoa lệ đều tan thành tro bụi. Nhưng thời gian chữa lành hết thảy những vết thương, có ngày, thành phố này phồn hoa rực rỡ hơn.


Dường như Trương Ái Linh luôn biết, có ai là có thể bước theo quỹ đạo cuộc đời mà mình sắp đặt. Chính vì vậy, khi mưa gió của vận mệnh lần nữa ập đến, tuy mang lòng oán trách, nhưng vẫn bình tĩnh thản nhiên như thể đó là việc quá đỗi bình thường. Năm thứ ba tại Đại học Hương Cảng, trận chiến hoàn toàn đập tan trường học với giấc mơ thiên tài và con đường đến với Đại học Oxford của .


Kỳ thực, “Cảng chiến” cũng chỉ ngắn ngủi có mười tám ngày. Nhưng mười tám ngày này, lại khiến Trương Ái Linh nhìn thấy hoang lạnh như sóng dâng ào ạt trong thời loạn lạc ấy. Khi chiến tranh ập đến, người ta cảm thấy nó là tai nạn, nhưng khi nó qua, người ta lại cảm thấy đây chỉ là bất ngờ. Đối với nỗi giày vò đến rất đột ngột này, những người dân bình thường thể lựa chọn bất cứ giải pháp nào. Đặc biệt, khi đối mặt với tiếng pháo súng nổ ầm ầm, những nữ sinh của Đại học Hương Cảng dường như quên cả hoảng loạn.


Trong Tẫn dư lục[1] có viết: “Thái độ của mọi người đối với chiến tranh, có thể lấy ví dụ như sau, giống như người ngồi ngủ gà ngủ gật chiếc ghế băng cứng, tuy rằng thoải mái, hơn nữa còn ngừng oán trách, nhưng rốt cuộc vẫn ngủ được”. Mọi người ở tịt trong nhà ít khi ra ngoài, giấu mình trong những nơi cho là an toàn, chịu lộ diện. Thời gian ném bom, Viêm dường như sợ bất cứ thứ gì, ấy vẫn mạo hiểm vào thành xem phim, mình về ký túc xá tắm rửa. Trương Ái Linh : “ để tâm của ấy dường như lại là châm biếm đối với nỗi sợ hãi của mọi người”.


[1] Tập tạp văn tương đối dài của Trương Ái Linh, được viết vào năm 1944, ghi chép lại những kiện và con người trong cuộc chiến tranh Hương Cảng vào hai năm trước đó.


Vì chiến tranh, Đại học Hương Cảng tạm ngừng giảng dạy, những sinh viên bản địa về nhà, còn những sinh viên bên ngoài đành tham gia công tác giữ thành, mới có thể giải quyết được vấn đề ăn ở. Trương Ái Linh cũng chỉ còn cách đăng ký, làm đoàn viên phòng tạm thời. Trong tiếng đại bác, lo lắng mình chết giữa những con người xa lạ này. Dưới bom đạn khói súng, chỉ cảm thấy sinh mệnh hư ảo, sống chết vinh nhục của mỗi người sao mà nhoi đến thế.


Cơn nguy hiểm thành phố bị bao vây mười tám ngày kéo dài tựa thế kỷ, cũng tạm coi như qua . Trong Tẫn dư lục, Trương Ái Linh viết: “Trong mười tám ngày thành phố bị bao vây, ai cũng có cảm giác khó mà chịu đựng nổi vào lúc bốn giờ sáng, lúc mà thứ gì cũng trở nên mơ hồ, bình minh rét căm căm, co ro run rẩy, đứng vững. Đợi đến lúc về được nhà rồi, có lẽ nhà cũng chẳng còn nữa. Nhà cửa có thể đổ nát, tiền bạc trong chớp mắt có thể thành giấy vụn, người có thể chết, bản thân mình càng bấp bênh, giống câu thơ ‘Thê thê khứ thân ái, phiếm phiếm nhập yên vụ’[2] (Tình thân thôi chia tay/ sông chút nữa đầy khói sương – Ngô Văn Phúc dịch) trong thơ Đường. Nhưng rốt cuộc lại chẳng hề giống trống trải và tuyệt vọng gì cản trở nổi của nơi đây”.


[2] Trích bài Sơ phát Dương Tử ký Nguyên đại hiệu thư của Vi Ứng Vật.


Nhưng khi chiến tranh thực qua , người ta lại cảm thấy quen, tựa như trái tim treo lơ lửng, cuối cùng tìm được điểm tiếp đất vững chắc. Trương Ái Linh từng : “Cuối cùng chiến tranh kết thúc, nhưng lại thấy có chút gì đó quen. Hòa bình càng khiến lòng người hỗn loạn, giống như uống rượu say vậy. Nhìn thấy chiếc máy bay nền trời xanh, biết rằng dù có ngẩng đầu lên ngắm nó cũng đến nỗi bị dội bom trúng đầu, chỉ đơn giản vậy mà cảm thấy chiếc máy bay rất đáng …”.


Chiến tranh vừa kết thúc, hòa bình lập lại, mọi người đều vui vẻ phấn khích. Dường như họ nghĩ nếu kịp thời chơi bời hưởng lạc còn cơ hội nữa. Trương Ái Linh cũng tham dự, nhưng trong lòng hiểu rất rằng, đây là sa đọa. Nhưng sau chiến loạn, mọi thứ đều tạm bợ, còn ai chú ý đến quá nhiều thứ. Trương Ái Linh nhìn những cảnh sống chết đó, trong lòng nảy sinh mâu thuẫn và chán chường. phải vì ích kỷ, mà là biết, sống chết vốn là chuyện bình thường, ai có thể xoay chuyển được. Ngồi cỗ xe thời đại, mỗi người đều vô cùng độc.


trận chiến chấm dứt rất nhiều sinh mệnh, cũng khiến rất nhiều người như được sống lại lần nữa. Từ xưa đến nay, “Nhất tướng công thành vạn cốt khô”[3] ( thành công của viên tướng đổi bằng vạn bộ xương khô), có lần nào thu phục giang sơn mà phải giẫm đạp lên thi thể của ngàn vạn người? Năm đó, nữ tác gia Tiêu Hồng lâm bệnh qua đời trong bệnh viện Hương Cảng khi mới ba mươi mốt tuổi, nhưng người ta chưa bao giờ quên . Khi lâm chung còn trăn trối: “Nửa đời chịu hết thảy cảnh đối xử lạnh nhạt… Trước khi chết, vẫn cam tâm, cam tâm”. Cho dù là danh tướng, hay là nắm xương trắng, cũng có ngày bị khói bụi của lịch sử chôn vùi.


[3] Trích trong bài Kỷ Hợi tuế nhị thủ của Tào Tung đời Đường.


Những năm tháng ở Đại học Hương Cảng kết thúc như thế, có chút gấp gáp, cũng có chút bất ngờ. Thời gian ba năm giống như bóng câu qua khe hở, mà thiếu nữ độc cao ngạo ấy, tựa như bị lịch sử thay đổi, càng trở nên lạnh lùng hơn. Có lẽ, thứ thay đổi chỉ là , mà còn có những người trải qua thử thách của chiến tranh. Dù có tên hay vô danh, dù cao quý hay hèn mọn, đều thành quá khứ.


Chỉ đơn thuần vội vã vĩnh biệt, có lãng mạn như thời tốt nghiệp trường nữ sinh St’s Maria nữa. Mùa hè năm ấy, Trương Ái Linh cùng Viêm rời Hương Cảng đến Thượng Hải, coi như là mưa gió quay về. Thượng Hải vẫn như xưa, năm tháng hề khiến thành phố này già . Ba năm, cũng thể thay đổi dung nhan của tuổi xuân . Thế nhưng, trong mắt người Trương Mậu Uyên và em trai Trương Tử Tĩnh, Trương Ái Linh thực thay đổi ít. Mái tóc dài buông xõa vai, càng nổi bật thân hình cao gầy, ăn vận thời trang, văn nhã mà phóng khoáng.


Thế nhưng, đời lại thầm thay đổi khi chúng ta kịp suy nghĩ, chưa từng thấu triệt, tất cả dường như đều là lẽ đương nhiên như thế. Trương Ái Linh biết, thành phố Thượng Hải có ý nghĩa gì với , đợi chờ để làm gì? Mẹ Singapore, ở lại Thượng Hải, trong tòa chung cư Eddington mà người thuê ở đường Hurd. Trương Ái Linh thực rất thích cuộc sống ở chung cư, : “Chung cư là nơi trốn tránh thế tục lý tưởng nhất”.


Trang trí nội thất của căn hộ này đều do Trương Mậu Uyên tự thiết kế. Lò sưởi trong phòng khách, còn có đèn cây, bộ sofa trang nhã, đem lại cảm giác thư thái đến mức quên cả tháng năm. Ngồi ban công, có thể nhìn xuống toàn thành phố. Phía xa, có phòng khiêu vũ Bách Lạc Môn, lúc nửa đêm, vẫn còn có thể loáng thoáng nghe thấy ca sĩ hát hát lại ca khúc Dạ lai hương. Thứ nhạc hoài niệm phong tình là thứ thanh xa hoa tô điểm cho cảnh thái bình bấy giờ ấy, đến nay vẫn còn khiến người ta say đắm.


Dường như Trương Ái Linh rất hài lòng với hết thảy mọi thứ ở nơi này. Quãng thời gian sống cùng người , có nhàn nhã tựa như dòng nước chảy miên man. Trong Chuyện riêng, viết: “Bây giờ tôi sống trong giấc mộng cũ, xây giấc mộng mới trong giấc mộng cũ đó. ban công nhìn ngắm ánh trăng vàng loang loáng. Tiếng trống thay canh trong đêm của thời xưa, nay thay bằng tiếng mõ rao bán mằn thắn, gõ lên nhịp giấc mộng của vô số người từ ngàn năm nay, ‘Cốc, cốc, cốc’ – những năm tháng vừa đáng lại vừa đáng buồn!”.


Khi ấy, Trương Mậu Uyên cũng hơi túng quẫn, họ sống rất đạm bạc. Chưa tốt nghiệp Đại học Hương Cảng, nên về đến Thượng Hải Trương Ái Linh muốn chuyển đến Đại học St John’s, học cho xong, có được tấm bằng, coi như là hoàn thành nghiệp học hành kéo dài bấy lâu nay. Em trai Trương Tử Tĩnh vốn thi đỗ khoa Văn của trường Đại học Phúc Đán ngừng giảng dạy nên cuối cùng phải hủy bỏ. Nghe xong ý định của Trương Ái Linh, cậu cũng quyết định thi vào Đại học St John’s.


Nhưng lấy đâu ra tiền học phí? Trương Tử Tĩnh về nhà, bàn với cha chuyện học phí của Trương Ái Linh. Dù trong lòng vẫn thể nào quên được phản bội của con , nhưng Trương Đình Trọng cũng cực kỳ hối hận vì cách làm của mình năm đó, hơn nữa tài năng của Trương Ái Linh thực làm ông xúc động. Cuối cùng, Trương Đình Trọng đồng ý, mặc dù lúc đó ông còn dư dả. Mấy năm trước, ông chuyển từ ngôi nhà cũ rộng rãi, sang căn nhà Tây hơn.


Vì học phí, rốt cuộc Trương Ái Linh vẫn phải cúi đầu, đến ngôi nhà xa lạ ấy của cha. Mẹ kế biết sắp đến, cũng cố ý tránh mặt. Cha con chuyện cũng chỉ vỏn vẹn vài phút, tất cả đều nhạt nhẽo, thần sắc hai bên đều lạnh lùng, có lấy nụ cười. Sau này, Trương Tử Tĩnh : “Đó là lần cuối cùng chị tôi bước vào cổng nhà, và cũng là lần cuối cùng ra khỏi đó. Về sau, chị và cha hề gặp lại nhau”. Dường như họ đều thẹn với lòng khi để mối tình thân này biến mất theo duyên phận. Dứt khoát như thế, biết là ai vô tình hơn ai?


May mà tất cả đều qua , tất cả đều thành mây khói. Năm tháng vẫn tươi đẹp như xưa, cho dù chúng ta sớm lãng quên bầu trời sao của năm đó. Ngày tháng trôi qua trong hành trình trèo đèo lội suối gian khổ, nhưng cuối cùng vẫn có những khung cảnh sống động để chúng ta cùng thưởng lãm. Trong trường Đại học St John’s, Trương Ái Linh hội ngộ với Viêm , cũng thi vào trường này. Tình bạn đáng quý của họ, lại có thể được tiếp tục.


Có những người, cần tìm kiếm, họ vẫn đứng ở nơi rực rỡ ánh đèn. Có những người, muốn giữ lại, nhưng họ thuyền lướt qua vạn trùng sơn. Tình cảm của Trương Ái Linh và Viêm vẫn sâu sắc như thế, giống như hồi ở Đại học Hương Cảng, cùng nhau xem phim, dạo phố, mua đồ ăn vặt. Có lúc mấy người phụ nữ họp mặt ở nhà Trương Mậu Uyên, cùng say mê ăn vận và trang điểm.


Từ thời trung học đến bây giờ, cách ăn vận của Trương Ái Linh rất khác người, hơn nữa ở còn toát ra khí chất khác biệt. là đầy sáng tạo và ngẫu hứng. Trở về từ Hương Cảng, phong cách của Trương Ái Linh lại càng đặc biệt, độc đáo, khó nắm bắt trong trường St John’s. Có lẽ khi ấy, đủ xinh đẹp, đủ rạng ngời, nhưng lại đủ khiến người ta đắm say.


Trong cái thế gian tầm thường này, ở Bến Thượng Hải đầy biến động ấy, Trương Ái Linh chỉ có vài cuộc gặp gỡ tri kỷ. Phong thái và tài hoa thực của vẫn chưa bắt đầu, chỉ là có vài lời đảm bảo, vẫn chưa thể trước điều gì. Vậy hãy để thời gian cho chúng ta biết, rất nhiều, rất nhiều điều về Trương Ái Linh.

Tài hoa tuyệt đỉnh​

Nổi danh phải nhân lúc còn sớm, nếu quá muộn, niềm vui cũng được trọn vẹn. Dù cá nhân bạn đợi được, thời đại vẫn vội vàng, nếu bạn trong quá trình hủy hoại, còn bị hủy hoại nhiều hơn nữa.

(Trương Ái Linh ngữ lục)​

Khi lớp trang sức hoa lệ của màn đêm bị xóa nhòa. Bến Thượng Hải buổi sáng tinh mơ lại khoác lên mình vẻ đẹp nguyên sơ. Nước sông Hoàng Phố tựa như xả trôi hết thảy vui buồn, bấy giờ chảy khoan thai chậm rãi biết mấy. Những người vừa sực tỉnh từ trong giấc mộng kia, vẫn còn chút ngây ngất say. Trong ngày mới, họ tiếp tục hành trình dài đằng đẵng, về hướng mình chọn lựa. Cho dù có dùng cả đời, cũng phải đến điểm cuối cùng, khi ấy, trời đất sáng tỏ, nước chảy đá mòn.


Sau này mới biết rằng, rốt cuộc Trương Ái Linh lựa chọn con đường văn chương, chỉ vì giấc mơ thiên tài của , mà cũng vì đây là phương thức sinh tồn của trần thế này. Chúng ta dều là những hạt cát trong dòng sông tháng năm, dù nhoi, nhưng nhất cử nhất động, từng nụ cười nét mặt đều ảnh hưởng đến cả thế giới. Trương Ái Linh biết phải nổi danh nhân lúc còn sớm, thích cảm giác muộn màng chậm trễ, bởi đó là thứ năm tháng héo tàn đến mức quên cả tín ngưỡng. Cho nên, chưa bao giờ nghi ngờ giấc mơ của chính mình. hiểu, chỉ cần chắp cánh cho giấc mơ, có ngày bay vạn dặm.


Học ở Đại học St John’s, tuy thường xuyên lâm vào tình trạng túng thiếu, nhưng Trương Ái Linh muốn trở thành gánh nặng của mình, càng muốn xin xỏ cha mình. Thế là, nảy ra ý tưởng “bán” văn kiếm tiền, bắt đầu viết những bài phê bình phim ảnh, phê bình kịch cho tờ The Times bằng tiếng . Thời sinh viên, Trương Ái Linh chỉ thích đọc tiểu thuyết, mà còn say mê xem phim. Bấy giờ, thị trường phim ảnh ở Thượng Hải lại phát triển nhất ở phương Đông. Những bộ phim ngoại quốc hay phim trong nước, Trương Ái Linh đều xem bỏ sót bộ nào, những diễn viên nổi tiếng của thời đại ấy cũng đều quen mặt cả.


chỉ vậy, Trương Ái Linh còn chịu ảnh hưởng của cha, rất say mê hý kịch truyền thống. Kinh kịch, Việt kịch, Bình kịch, loại nào ham thích. Có tích lũy từ những bộ phim và các vở hý kịch này, Trương Ái Linh hạ bút ung dung tự nhiên. Trong thời gian ngắn, rất nhiều bài phê bình kịch, phê bình phim của được đăng, ví dụ như Mẹ chồng nàng dâu, Chiến tranh nha phiến, Thu ca, Mây đen lấp trăng, Muôn tía ngàn hồng, Én đón xuân, Mượn đèn thủy ngân…


Sáng tác bằng tiếng , bắt đầu phê bình phim kịch, Trương Ái Linh chính thức con đường văn chương từ đây. Khi mới bắt đầu bước con đường này, thành công vang dội. Văn đàn lúc ấy tịch mịch vô cùng, Thượng Hải thất thủ mấy năm, những tác giả lớn có chút thành tựu như Mao Thuẫn, Ba Kim, Lão Xá, Trương Hàn Thủy… đều mai danh tích. Nhiều năm sau, nữ tác giải Lý Bích Hoa từng câu thế này: “Văn đàn vắng vẻ đến mức đáng sợ, chỉ xuất như thế”.


Về sau, Kha Linh tiên sinh[1] : “Tôi giơ đầu ngón tay đếm đếm lại, văn đàn lớn như thế, mà giai đoạn nào cũng thể sắp xếp nổi vị trí cho Trương Ái Linh; Thượng Hải thất thủ, mới tạo cơ hội cho ấy. Quân xâm lược Nhật Bản và chính quyền Uông Tinh Vệ cắt ngang truyền thống văn học mới, chỉ cần phản đối lại họ, có chút nghệ thuật văn chương tô điểm thái bình, cầu còn chẳng được, cho đám nhà văn những gì, đương nhiên là nhà cầm quyền hề tính toán. Trời cao hoàng đế xa, đó là vũ đài cho Trương Ái Linh thể tài năng của bản thân…”.


[1] Kha Linh (1909-2000), tên là Cao Quý Lâm, bút danh Chu Phạn, Tống Ước, nguyên quán Thiệu Hưng, Chiết Giang, sinh ở Quảng Châu, là nhà lý luận điện ảnh, biên kịch, phê bình nổi tiếng của Trung Quốc.


Cho dù là cơ hội ngẫu nhiên hay là trùng hợp, tóm lại văn chương của Trương Ái Linh thực được thời đại công nhận. Cây bút mới của văn đàn này, tựa như nụ hoa kỳ lạ, bắt đầu bung nở Bến Thượng Hải hỗn loạn. Tiếp theo, bắt đầu viết cuốn Chinese life and Fashion cho tạp chí Thế kỷ 20 do người Đức mở. Cực kỳ choáng váng trước sức chấn động của áng văn phi phàm này, tổng biên tập Metternich tuyên bố rằng: “ có khả năng thuyết minh về người Trung Quốc cho người nước ngoài hiểu”, và ngợi khen Trương Ái Linh là “thiên tài trẻ có tiền đồ rộng mở”.


Thành công lớn đến cách đột ngột, vô cùng bất ngờ như thế, khiến vui mừng đến mức thể diễn đạt bằng lời, cho dù đằng sau phồn hoa này, chứa rất nhiều gian khổ mà ít người biết được. Sau này, trong Đồng ngôn vô kỵ, Trương Ái Linh viết: “Tuy rằng khổ cực chút, tôi vẫn nghề của tôi”. Sáng tác là quá trình kéo dài và gian khổ, chỉ có ngừng tích lũy kinh nghiệm, mới có thể thu hoạch được thành công. Giống như vở kịch, rất nhiều người chỉ xem những cảnh huyên náo, phồn hoa khua chiêng gõ trống, mà biết sau tấm rèm sân khấu, những kép hát đó phải dốc tâm huyết ra sao.


Từ đây, sáng tác trở thành nghề nghiệp của Trương Ái Linh, theo cả cuộc đời. Nghề nghiệp này đơn, bởi vì cần giao thiệp với con người, nghề nghiệp này đúng như mong ước của , mình ngồi dưới bóng đèn yên tĩnh, lặng lẽ viết. Những việc Trương Ái Linh quyết làm, thay đổi. thôi học, cần tấm bằng mỏng manh đó nữa, với khả năng xuất chúng, đối với hết thảy mọi điều thế gian này, sớm thấu hiểu sâu sắc.


Trương Ái Linh thậm xưng: “Tôi sinh ra là để viết tiểu thuyết”. Có lẽ sứ mệnh của khi đến nhân gian đúng là sống vì văn chương. của khi ấy mới hai mươi tuổi. Dù từng kinh qua dâu bể chìm nổi, nhưng cuộc đời của còn chưa thực bắt đầu. Nếu về kinh nghiệm tình cảm, trải nghiệm tang thương, vẫn còn chưa có đủ. Nhưng thiên tài, dường như có thể được miễn bỏ rất nhiều quá trình phức tạp, có ưu thế làm ít lợi nhiều so với những người bình thường khác.


Có lẽ câu từ do người chưa từng nếm tận trăm vị, nhìn hết gió sương viết ra, lại càng uyển chuyển hơn. Ngược lại, người hết cả muôn nước nghìn non, chỉ để lại tuổi già tản mát và trà lạnh lời cạn mà thôi. Trương Ái Linh là cực kỳ nhạy cảm, có thể biến những chuyện vụn vặt của đời sống thành đề tài của tiểu thuyết cách cực kỳ khéo léo. Gia tộc từng thịnh vượng rồi lụn bại của , và cả những người từng gặp trong cuộc đời, đều trở thành suối nguồn bất tận cho sáng tác.


Đối với rất nhiều người, thời điểm đầu năm 1943 vẫn là tiết xuân lạnh lẽo. Nhưng thế giới của Trương Ái Linh lại là trăm hoa đua nở. là người cực kỳ tinh tế tỉ mỉ, nghiên cứu và tạo ra thị hiếu của những người thị dân bình thường. biết, những người cư trú ở Bến Thượng hải này thích đọc loại văn chương gì; biết, dưới ánh nắng mặt trời kia có thứ gì là rực rỡ và tươi mới. Thế nhưng, những chuyện cũ đó, rơi rớt lại trong góc của lịch sử, có bao nhiêu người bằng lòng khai quật? Mà Trương Ái Linh là người sưu tầm, sắp xếp, biên soạn những câu chuyện này, bày mặt bàn của năm tháng, để cho chúng sinh cùng đọc.


Chương mở đầu tiểu thuyết Vụn trầm hương, viết: “Xin bạn hãy tìm chiếc lư hương bằng đồng gia truyền loang lổ gỉ xanh, châm nén trầm hương, nghe tôi kể câu chuyện Hương Cảng trước lúc chiến tranh. Bạn đốt xong nén trầm hương này, câu chuyện của tôi cũng kết thúc”. Phong cách độc đáo như thế, câu chuyện còn chưa bắt đàu, thu hút độc giả. Làn khói trầm hương lượn vòng ấy, khiến biết bao độc giả hồn say trong mộng.


Về sau, những sáng tác của Trương Ái Linh như hoa trĩu cành, liên tiếp bừng nở. Những truyện ngắn được đăng báo của gồm có Mối tình khuynh thành, Cái gông vàng, Ngói lưu ly, Phong tỏa, Hoa hồng nhung và hoa hồng bạch…, tản văn có Tản kịch, Canh y ký, Tẫn dư lục, Viêm ngữ lục… Rất khó để tin rằng, chỉ trong thời gian ngắn, Trương Ái Linh sáng tác ra rất nhiều áng văn kỳ diệu đến thế. Văn chương của giúp những con người đắm chìm trong nỗi sầu muộn tìm được nơi để gửi gắm. Đúng như Kha Linh : “Trương Ái Linh mau chóng lên đỉnh cao chói lọi con đường sáng tác, trong chớp mắt nổi tiếng khắp Thượng Hải”.


Đây chính là Trương Ái Linh thiên tài. Tài năng của giống như dòng sông băng bị nứt vỡ, trong giây phút nào đó, ào ào tuôn chảy, vượt muôn nghìn dặm. Phật , phổ độ chúng sinh. Phương thức độ cho người của mỗi người đều khác nhau, và phương thức của người đọc độ hóa cũng giống nhau. Trương Ái Linh dùng văn chương để độ hóa cho người, đồng thời cũng là độ hóa cho chính mình. Đây chính là siêu độ về mặt tư tưởng, cũng là cứu rỗi cho vô vàn linh hồn đơn.


Trong văn chương của Trương Ái Linh, thường phát ra tiếng thở dài thấu tận tim gan. Rất nhiều người cho rằng, là người già lão luyện nhân tình, nhưng biết rằng, mới chỉ ở cái tuổi thanh xuân phơi phới. Truyện ngắn Mối tình khuynh thành của làm rung động muôn vàn độc giả. “ chẳng qua chỉ là người đàn ông ích kỷ, chẳng qua chỉ là người đàn bà ích kỷ. Trong thời đại chiến tranh loạn lạc này, có nơi nào dung túng cho những kẻ theo chủ nghĩa cá nhân, nhưng dầu sao cũng có chỗ dung thân cho đôi vợ chồng bình thường này”.


Hoa hồng nhung và hoa hồng bạch của lại kể hết nỗi lòng tâm của biết bao người: “Lấy được đóa hồng nhung, lầu dần, sắc đỏ biến thành vệt máu muỗi tường, sắc trắng vẫn mãi là ‘đầu giường ánh trăng sáng’; lấy được đóa hồng bạch, màu trắng thành hạt cơm dính quần áo, màu đỏ lại là vệt dấu thương thắm đỏ trong tim”. (Trần Trúc Ly dịch)


Bấy giờ, Trương Ái Linh sớm thoát ly khỏi cái vầng hào quang tuyệt đẹp sau gia tộc đó, trở thành thị dân tự kiếm cơm ăn, hưởng thụ ấm áp và nhàn nhã mà mình tự mang lại. để văn chương tới nơi sâu nhất của hồng trần, còn trong cuộc sống thực lại bắt đầu giữ khoảng cách với mọi người. Cho nên, dù văn chương của Trương Ái Linh khiến người ta nếm trải được mùi vị khói lửa, nhưng lại đem đến cho độc giả cảm giác mỹ nhân thần bí như hoa cách làn mây. ai có thể trực tiếp nhìn thẳng vào nội tâm của , bạn ngỡ rằng dạo trong lòng người, nhất định có người là , nhưng thực ra người ấy lại xa xôi tới mức thể nào với kịp.


Trương Ái Linh dùng phong thái cao ngạo độc cách biệt thế gian để đứng riêng mình đỉnh cao của văn đàn Thượng Hải. Trong dòng Ngân Hà tịch liêu, là vầng trăng, kiêu hãnh và độc tỏa sáng giữa vạn vì sao. văn đàn đương thời, còn có mấy nữ tác gia cũng là những vì sao sáng chói, đó chính là Tô Thanh, Phan Liễu Đại và Quan Lộ. Họ được phong làm “Văn đàn tứ đại tài nữ”, phổ biến khắp Bến Thượng Hải. Trong mấy tài nữ này, Trương Ái Linh thích nhất Tô Thanh. từng , trong các nữ tác gia cổ đại thích nhất Lý Thanh Chiếu, cận đại thích nhất Tô Thanh. Bởi Tô Thanh có thể nắm bắt cách vững vàng những điểm thú vị của cuộc sống, đặc điểm của Tô Thanh là “đơn thuần trong vĩ đại”, có thể viết những chuyện phổ thông nhất thành những câu chuyện rung động lòng người. Và Tô Thanh cũng rất thích Trương Ái Linh, ấy : “Tôi đọc tác phẩm của Trương Ái Linh, thấy có sức hút lạ lùng, đọc ngấu nghiến được. Đọc tiếp giống như nghe khúc nhạc thê lương u uẩn, cho dù chỉ là trích đoạn nhưng cũng đủ rung động cõi lòng…”.


Bài viết Tôi đọc Tô Thanh của Trương Ái Linh giúp chúng ta nhìn thấy Tô Thanh vô cùng chân thực, sinh động trong con mắt và tâm trí của Trương Ái Linh. Đoạn kết của bài văn đó, đến nay đọc lại, vẫn còn ý vị sâu xa như cũ. “ ấy rồi, còn mình tôi đứng lan can trong bóng hoàng hôn, bất chợt nhìn thấy tòa nhà cao tầng từ phía xa. đường bên cạnh còn điểm khối màu đỏ như son, còn tưởng là đường viền phản quang của vầng mặt trời lặn cửa sổ kính, nhìn lại lần nữa, lại là vầng trăng đêm Nguyên Tiêu, nhô lên đỏ ối. Tôi thầm nghĩ: ‘Đây là thời loạn…’, tôi nghĩ đến số phận của rất nhiều người, gồm cả tôi trong số đó; có cảm giác cuộc đời đau thương. bình yên của tương lai chẳng thuộc về chúng ta, chúng ta chỉ có thể tự mình tìm bình yên cho riêng mình”.


Kỳ thực, họ đều là những cánh bèo trôi dạt giữa nhân gian, dẫu ở những tháng năm tuổi hoa, có được chỗ dừng chân tạm thời, nhưng cuối cùng, rốt cuộc cũng vượt qua nổi bày bố của vận mệnh, hết thảy tương lai, đều thể biết được.


Khi vinh quang nườm nượp kéo đến, Trương Ái Linh lại thường mình nhấm nháp mùi vị của tịch liêu dưới ánh trăng yên tĩnh. Có lẽ chúng ta đều rất muốn biết, nhà văn viết ra hết thảy những chuyện tình nam nữ thế gian này, rốt cuộc đến bao giờ mới có thể gặp được mối tình thuộc về riêng mình? Nhiều năm như thế, cánh cửa lòng , rốt cuộc khép hờ vì ai?

Ngả đường duyên phận​

Tôi muốn bạn biết rằng, thế giới này luôn có người đợi chờ bạn, bất kể lúc nào, bất kể nơi đâu, bạn vẫn biết, luôn có người như thế.

(Trương Ái Linh ngữ lục)​

Đúng vậy, chúng ta phải tin rằng, thế giới này, luôn có người đợi mình. Người này, có lẽ ở bờ sông cỏ lau xanh rì, cũng có lẽ trong ngõ mưa hun hút của Giang Nam, hoặc có lẽ cây cầu vội vã xây mộng. Cho dù bao năm, đều phải tin rằng, ấy luôn đợi bạn ở ngả đường duyên phận mà bạn buộc phải qua. Có lẽ ấy vì bạn mà chết, nhưng chắc chắn ấy vì bạn mà sống. Xin hãy nhớ, bạn đến, ấy .


Nếu ái tình là số kiếp, vậy mỗi người đều phải trải qua hết kiếp số, mới có thể tái sinh. Cái năm Trương Ái Linh gặp phải tình kiếp đó, hai mươi bốn tuổi. được coi là sớm, nhưng cũng hẳn là muộn. Người đàn ông này, khiến Trương Ái Linh cao ngạo độc nguyện thấp hèn như bụi trần, vì mà nở hoa. Người đàn ông này, khiến Trương Ái Linh nguyện đứng riêng cõi giữa đất trời, quay người cách diễm lệ, tự mình tàn úa. Người đàn ông này, khiến Trương Ái Linh quyết liệt vứt bỏ tất cả, rong ruổi chân trời, xa bầy lẻ bạn, độc đến già.


là Hồ Lan Thành, cái tên quá sáng chói, nhưng cũng nổi danh trong thời loạn thế Dân Quốc. người thưởng hoa vô tình lại khiến muôn hoa đố kỵ, gió xuân thất sắc. hạt bụi trần nhoi đến độ hay tung tích, biết về đâu. văn nhân cuồng ngạo tự phụ, tên Hán gian ôm đĩ rong chơi. Chỉ như thế mà thôi.


Nếu như phải thời loạn thế Dân Quốc, có lẽ Hồ Lan Thành có cách sống khác. Có lẽ tuân theo quy củ, trở thành người đàn ông bình thường, lòng dạ với người vợ hiền thục, sống cuộc đời tĩnh lặng, kiếp bình yên. Nhưng được định mệnh sắp đặt trở thành người đàn ông, phải sống cách phóng túng buông thả như thế trong thời loạn. Dù thế nào, là thành hay bại, là vua hay giặc, đều sống theo ý mình. Dẫu thân bại danh liệt, dẫu có thứ gì, cũng hề oán hận.


Hồ Lan Thành cũng được coi là nhân vật. Nhân vật như thế, lại hề dễ thấy trong dòng chảy của lịch sử. Tuy chính trực, nhưng cũng nhu nhược; tuy chung thủy, nhưng cũng thiếu tình nghĩa; tuy từ bi, nhưng cũng lạnh lùng. nhân vật như thế, thực đủ hoàn mỹ, đủ quang minh, đủ đáng . Đàn ông thời Dân Quốc nhiều như đốm lửa, tại sao chỉ có đốm lửa này chiếu sáng cho Trương Ái Linh. Mây trôi bầu trời Dân Quốc có vô số đám, tại sao chỉ có đám này gặp gỡ được Trương Ái Linh?


Hẳn là tu luyện bao nhiêu năm, ngoái đầu nhìn lại bao nhiêu lần, bao nhiêu duyên phận, mới có được mối tình như thế. Dẫu vui mừng kinh ngạc vì cuộc gặp gỡ này, nhưng Hồ Lan Thành phải sinh ra vì Trương Ái Linh. Dù cũng muốn cùng tài nữ Dân Quốc này ngắm hết sông dài suối , nhưng làm được. Cho nên, chỉ có thể phụ , bỏ lỡ hoa xuân, để phụ trăng thu. Phật , hồng nhan bạch cốt đều là hư vọng, trúc biếc xanh xanh đều là pháp thân, hoa vàng dợn dợn chẳng gì chẳng là Bát Nhã[1].


[1] Trích trong Đại Châu Huệ Hải Thiền sư ngữ lục, nguyên văn: “Thanh thanh thúy trúc tận thị chân như, uất uất hoàng hoa vô phi Bát Nhã”, ý chỉ chân ý của Thiền ở đâu xa, mà ở trong từng cảnh vật như trúc biếc hoa vàng.


Có thể , so với Trương Ái Linh, thân thế của Hồ Lan Thành khác biệt trời vực. sinh ra ở thôn Hồ, làng Hạ Bác, huyện Thặng, tỉnh Chiết Giang, tên hồi là Nhị Sinh. Nghe ông nội của Hồ Lan Thành – Hồ Tái Nguyên – từng là ông chủ quán trà, cũng được coi là phú ông của vùng đó, nhưng cha là Hồ Tú Minh kế thừa gia sản, lại vô duyên vô cớ ngày càng lụn bại, đến nỗi trở thành nông dân bình thường. Hồ Lan Thành từ thích đọc sách nhưng vì gia cảnh nghèo khó, mà để lỡ rất nhiều cơ duyên tốt.


Vốn dĩ có thể an phận thủ thường dạy học ở thôn quê, cùng người vợ bình thường của mình, sống cuộc sống trà thô cơm nhạt. Nhưng thân trong thời loạn, tài cao khí ngạo, cam tâm ở chốn quê mùa, thế là bắt đầu bước con đường cầu học cảu cuộc đời. Năm hai mươi mốt tuổi, Hồ Lan Thành đến Bắc Bình, vì viết thư pháp khá đẹp, nên đảm nhận công việc sao chép văn thư ở phòng phó hiệu trưởng của trường Đại học Yên Kinh. Sau về Chiết Giang, lại đảm nhiệm dạy học tại vài trường chuyên, cuộc sống thanh bần, nhưng cũng tạm coi là yên ổn.


Nếu phải người vợ kết tóc se tơ Ngọc Phượng đột ngột mắc bệnh qua đời, vì có tiền an táng cho vợ, phải chạy vạy khắp nơi vay tiền, chịu đủ mọi lạnh nhạt và coi thường, có lẽ Hồ Lan Thành thay đổi. Cũng có thể, đây chỉ là cái cớ. Bản tính của vốn là như vậy, xông vào chính trị phức tạp, rơi xuống biển tình cuồn cuộn, là việc tất nhiên trong cuộc đời của .


Sau này, Hồ Lan Thành từng câu vô cùng lạnh lùng: “Trước những tai nạn trời long đất lở, trước những việc cắt đứt ân tình, đương trắc trở của nhân thế, nếu đời tôi rơi giọt nước mắt, là điều thể. Tôi khóc lớn thuở còn thơ đều là khóc trả cho mẹ, khóc to ở tuổi trưởng thành đều là khóc trả cho Ngọc Phượng, trái tim này trở lại trạng thái nhẫn tâm như trời đất!”.


Đoạn tuyệt dứt khoát như thế, giống như thanh kiếm sắc lóe lên hàn quang, chưa cần rút ra, đâm thấu tim phổi. hiểu sao Trương Ái Linh lại người đàn ông như vậy. Khi họ quen nhau, Hồ Lan Thành ràng là quân tử lịch thiệp phong lưu đa tình. Ai ngờ rằng, con người gặp được trong ngàn vạn người này, lại bạc tình phụ nghĩa đến thế. phải là lỗi của Trương Ái Linh, chỉ trách số mệnh đen đủi, tương phùng ngõ hẹp với Hồ Lan Thành, tất cả tình cảm đều bị ta cướp sạch sành sanh, chừa cho đường lùi.


Sau khi người vợ đầu chết, Hồ Lan Thành buộc phải tìm việc ở khắp mọi nơi, lòng vòng qua mấy thành phố, bắt đầu lấy việc dạy học làm sinh kế. Nhưng Hồ Lan Thành của lúc đó tính tình nóng vội, thể nào nhẫn nhịn chịu đựng cuộc sống nghèo khó. cam tâm chỉ là giáo, sống tạm bợ qua ngày qua tháng. Trương Ái Linh từng câu như thế này: “Dạy học rất khó – vừa phải diễn kịch, vừa phải làm người”. vẫn luôn chờ thời cơ, chờ ngày có thể mượn gió Đông, bay thẳng lên tần mây xanh. Thời gian này, lấy người vợ là Toàn Tuệ Văn.


Thời loạn biến động, quả nhiên mang đến cơ hội bất ngờ cho Hồ Lan Thành. Năm 1936, nhận lời mời của quân đoàn trưởng đoàn bảy Liệu Lỗi, Hồ Lan Thành kiêm nhiệm Hàng Châu nhật báo, tuyên truyền cho việc kháng chiến chống Nhật phải kết hợp với việc khởi binh trong nhân dân. Tháng năm, cuộc binh biến Lưỡng Quảng (Quảng Đông và Quảng Tây) nổ ra rồi mau chóng thất bại, bị bộ tổng tư lệnh của tập quân đoàn[2] số bốn giam giữ ba mươi ba ngày.


[2] cấp biên chế của quân đội, bao gồm hoặc nhiều sư đoàn.


cơ hội lớn hơn đến với Hồ Lan Thành. Năm 1937, được Trung Hoa nhật báo mời làm chủ bút, lên đường đến Thượng Hải. Đầu năm sau, lại bị điều đến Hương Cảng nhậm chức chủ bút của tờ Nam Hoa nhật báo. Hồ Lan Thành bấy giờ trở thành tướng văn có thực lực dưới trướng của Uông Tinh Vệ, nhưng chuyện cũ ảm đạm đó, sớm trở thành quá khứ mà muốn nhắc lại.


Khi đến Hương Cảng, phu nhân của Uông Tĩnh Vệ là Trầm Bích Quân cảm thấy Hồ Lan Thành là nhân tài, tự tặng thêm ba trăm sáu mươi Cảng tệ vào tiền lương của , ngoài ra còn bí mật tặng thêm hai nghìn đồng. Sau việc này, địa vị của Hồ Lan Thành từng bước được nâng cao. rời Hương Cảng quay về Thượng Hải, nhậm chức tổng biên tập của tờ Trung Hoa nhật báo. Sau vài năm, vận đỏ của Hồ Lan Thành liên tiếp đến dồn dập, gì cản nổi.


Hoạn lộ chìm nổi, họa phúc khó lường. Dần dần, Hồ Lan Thành tài cao khí ngạo bị Uông Tinh Vệ xa lánh. quen với cuộc sống muôn sao chầu nguyệt, Hồ Lan Thành sao có thể chịu đựng được dù chỉ là chút lạnh nhạt. kết giao với quan viên của sứ quán Nhật Bản Ikeda Atsunori, sau đó bị Uông Tinh Vệ hạ lệnh bắt giam, phải đến khi người Nhật can thiệp mới được thả ra.


Sau khi ra tù, Hồ Lan Thành coi như vẫy tay cáo biệt với đời sống chính trị huy hoàng ấy. Nhìn lại quá khứ, mọi công lao phú quý sáng rỡ như pháo hoa, dầu cho tươi đẹp, nhưng tan biến quá chóng vánh. Đến nay tỉnh lại, giống như mơ giấc mộng Nam Kha[3], trong mộng lên xe xuống ngựa, ngoài mộng chẳng có thứ gì. May là, ngày tháng còn dài, người còn sống là có thể làm lại từ đầu.


[1] Giấc mộng Nam Kha: Là thành ngữ trong tiếng Hán, bắt nguồn từ tiểu thuyết Tiểu sử Nam Kha Thái thú của tác giả Lý Công Tá đời Đường Trung Quốc. Giấc mộng Nam Kha chỉ đời người như giấc mơ, phú quý quyền thế đều chỉ là hư ảo.


Thất bại nặng nề, Hồ Lan Thành cần thời gian để chữa lành vết thương, về lại căn nhà ở Nam Kinh để an dưỡng. Thế nhưng, chính là lần an dưỡng này, Hồ Lan Thành bắt gặp cái tên Trương Ái Linh. Về sau, Trương Ái Linh rơi vào lưới tình do người đàn ông này dệt, bị trói buộc trong suốt bao năm. Thực ra trước đó, khi Hồ Lan Thành bị bắt giam, Trương Ái Linh từng cùng Tô Thanh đến nhà Chu Phật Hải để cầu xin cho . Tô Thanh khi đó, rất hâm mộ Hồ Lan Thành. Có lẽ Trương Ái Linh cũng nghe về Hồ Lan Thành, và cũng biết sơ sơ về tài danh của , nếu , người lạnh lùng như , sao có thể cùng Tô Thanh làm việc như vậy.


Đó là buổi chiều có ánh nắng mùa đông nhàn nhạt, có gió , nhưng lạnh. Hồ Lan Thành nhàn nhã, hững hờ lật đọc tập nguyệt san Thiên địa do người là Phùng Hòa Nghi gửi tới. Đọc lời đầu của tập san trước, hóa ra Phùng Hòa Nghi chính là Tô Thanh, văn phong của này phóng khoáng lanh lợi, khiến cực kỳ thích thú. Đọc đến Phong tỏa của tác giả Trương Ái Linh, chỉ vỏn vẹn mấy chương , nhưng Hồ Lan Thành cảm thấy áng văn này phi phàm. Đọc kỹ hết cả bài, phải đập bàn mà khen hay tuyệt. Rồi lại đọc lại lượt nữa, vẫn thấy hứng thú bất tận.


Kể từ lúc đó, Hồ Lan Thành thể bỏ qua người có tên là Trương Ái Linh. Trước đây, Hồ Lan Thành chỉ lòng nghĩ đến nghiệp chính trị, mà hề quan tâm đến những chuyện lặt vặt văn đàn. Cho nên, hề hay biết gì đến tài nữ sớm làm mưa làm gió ở Bến Thượng Hải này. Nếu phải lần ngẫu nhiên này, có lẽ, họ cứ thế mà lướt qua nhau. Nhưng có người từng rằng, những người mà duyên định ba kiếp, cho dù có trốn tránh thế nào, vòng vèo ra sao, rốt cùng vẫn ở bên nhau.


Hồ Lan Thành bắt đầu sưu tầm tạp chí, lưu ý tất cả tác phẩm liên quan đến Trương Ái Linh. Chỉ cần là của viết, đều hay cả. Thậm chí còn khó mà tin rằng, thế gian lại có người con độc nhất vô nhị, có thể viết những áng văn tuyệt diệu đến vậy, khiến người ta chìm đắm, khó mà thoát ra nổi như thế. càng biết rằng, văn chương của khiến hoàn toàn quên nỗi buồn con đường chính trị, mà chỉ còn cảm thấy mình chìm trong thế giới của .


Đúng thế, chìm đắm vì người con mang tên Trương Ái Linh này, dù cho chìm đắm cả đời cả kiếp cũng nguyện lòng. Có lẽ, chúng ta nên tin rằng, khao khát nhiệt thành của Hồ Lan Thành đối với Trương Ái Linh lúc bấy giờ hoàn toàn xuất phát tự đáy lòng. say đắm của với , phải vì văn chương, mà là những tâm tư tình cảm giấu đằng sau văn chương. hiểu, người con có thể viết ra những áng văn như thế, chắc chắn phải có tâm hồn cao ngạo mà độc. hiểu , cho nên, phải tìm .


Tìm được , cho hay, chính là người mà đợi nhiều năm, nhưng mãi muộn màng mới chịu xuất . chính là người mà muốn gặp trong muôn vạn người. chính là người nguyện ý nắm tay cùng chờ đợi, yên lặng ngắm trời sao buổi sớm kia.

Rượu độc ái tình​

Kết quả của tình tinh thần vĩnh viễn là kết hôn, còn tình thể xác luôn luôn ngừng trệ ở giai đoạn nào đó, rất ít hy vọng tiến tới kết hôn. Tình tinh thần chỉ có khuyết điểm: Trong quá trình đương, phụ nữ thường hiểu những gì đàn ông .

(Trương Ái Linh ngữ lục)​

Thường , người tâm tính mê muội, đánh mất bản thân với tất cả lý trí, tự chủ vốn có. Đứng trước tình , trái tim nổi loạn nảy sinh. Những linh hồn cao ngạo đó, hễ gặp phải tình , cũng biến thành hèn mọn vô cùng. Chỉ cần rồi, tất cả ngày tháng đều trở nên yếu mềm. Khi ấy, quên tên họ, quên tuổi tác của bản thân. Chỉ nhớ, người ở đâu, ở đó chính là kiếp bình yên.

Tình là ly rượu độc, rất nhiều người mỉm cười, hề do dự mà uống nó. phải vì họ ngốc, mà là họ thể làm chủ bản thân. Thế giới rộng lớn như thế, khách qua đường đông đúc như thế, khó khăn lắm mới gặp được người như thế, sao có thể vứt bỏ tình giữa biển người được? Những người dũng cảm theo đuổi đó, vì sao luôn luôn lo sợ đánh mất tình ? Những người vĩnh viễn chia lìa đó, cuối cùng đều đâu về đâu?

Khi , để ý nhiều như vậy, hỏi tương lai, hỏi kết cục, chỉ cần tại. Cứ thế hiểu sao lại nảy sinh rất nhiều tình cảm, hiểu sao lại muốn cùng người thề thốt viển vông, cũng hiểu sao vì tình êu mà có thể làm tổn thương chính mình. Khi , đâu có thời gian để truy hỏi nhân quả. Nếu đúng, coi đó là ân sủng của tháng năm; nếu sai, coi đó là trò đùa của con tạo.

Xưa nay Hồ Lan Thành đều quan tâm đến nhiều chuyện thế, người mà xác định, dù cách quan sơn vạn dặm, thề chết cũng phải theo đuổi tới cùng. Dẫu chỉ là nhân duyên ngắn ngủi, đều cho phép mình bỏ lỡ. Năm 1944, tiết xuân lạnh lẽo, Hồ Lan Thành từ Nam Kinh đến Thượng Hải. Đến ban biên tập tìm Tô Thanh, chẳng chút vòng vo, hỏi thẳng về người con tên Trương Ái Linh đó. Tô Thanh đáp: “Trương Ái Linh gặp người khác đâu”. Câu này, nếu người khác nghe, bất giác thấy gặp gỡ là vô vọng. Nhưng Hồ Lan Thành nghe, lại vạn phần vui mừng sửng sốt, bởi vì biết, người con này quả nhiên khác biệt.

Căn hộ số 65, tầng 6, chung cư số 192, ngõ Hurd, đường Bubbling Well. Đây là địa chỉ Hồ Lan Thành lấy được từ chỗ Tô Thanh, còn có duyên hay , đều phải dựa vào bản thân . Hồ Lan Thành những đến, mà còn đến rất gấp gáp. Ngày hôm sau, mặc chiếc áo dài nam màu xanh, nho nhã lịch thiệp, gõ cánh cửa đóng kín đó. Năm đó Hồ Lan Thành ba mươi tám tuổi, đối với người đàn ông từng trải mà , đây là những năm tháng đẹp nhất. Thế nhưng, chính người đàn ông qua năm tháng này, lại kéo Trương Ái Linh ưu tư lại rất gần.

Người mở cửa là người của Trương Ái Linh, bằng tư thế quen thuộc vốn có, bà từ chối tất cả độc giả đến thăm Trương Ái Linh, Hồ Lan Thành cũng phải ngoại lệ, bởi vì lúc đó, chỉ là người khách xa lạ. đợi Hồ Lan Thành hết câu, cánh cửa mở ra trong khoảnh khắp đóng sập lại. Hồ Lan Thành quên mang theo danh thiếp, bèn vội vàng lấy ra mẩu giấy, viết tên họ và số điện thoại của mình vào, rồi nhét qua khe cửa bé xíu. Khi quay người rời , Hồ Lan Thành vẫn bình thản như cũ.

Đọc được mẩu giấy đó, đối mặt với ba chữ Hồ Lan Thành, cảm giác của Trương Ái Linh quả phải là cảm giác bình thường. Cái tên này đối với hề xa lạ, cho dù từ miệng Tô Thanh, hay là qua tin đồn của mọi người ở Bến Thượng Hải, hoặc là từ những nguồn khác, Trương Ái Linh đều có ấn tượng cả. Trương Mậu Uyên là người từng trải, bà cũng nghe đến nhân vật Hồ Lan Thành này, biết được số tình cảm phức tạp của , cảm thấy Trương Ái Linh phải thận trọng với .

Chiều ngày hôm sau, Trương Ái Linh gọi điện cho Hồ Lan Thành, cho biết muốn đến thăm nhà . Có lẽ rất nhiều người đều biết, Trương Ái Linh hàng ngày tính tình độc quái gở, đối đãi với khách đến thăm, thậm chí với cả người thân của mình đều có phần lạnh nhạt xa cách, vậy tại sao lại chịu nghiêng mình như thế trước Hồ Lan Thành chưa từng gặp? Là đơn quá? Là có linh cảm, người đàn ông này giống với những kẻ phàm phu khác? Là vì sợi dây gọi là duyên phận dẫn dắt? Hay chỉ là do tò mò mà thôi?

tóm lại, Trương Ái Linh theo hẹn, đến nhà Hồ Lan Thành ở Thượng Hải, Mỹ Lệ viên đường Đại Tây. Nhà của Hồ Lan Thành do đứa cháu Thanh Vân chăm nom, ngày hôm nay có lẽ vì Trương Ái Linh tới, nên cố ý dọn dẹp lần nữa. Hồ Lan Thành hẳn rất mong chờ lần gặp mặt này. chỉ mường tượng hàng nghìn lần, có thể viết ra những áng văn kinh thế hãi tục như thế, có dung mạo như thế nào. Có lẽ trong trái tim , sớm khắc họa dáng vẻ chân thực của Trương Ái Linh. Thực ra, Hồ Lan Thành nhìn thấy ảnh của Trương Ái Linh tạp chí từ lâu, ngoài biết bao nhiêu tuổi, những điểm khác đều lắm.

Còn Trương Ái Linh, đối với người đàn ông có hoàn cảnh hơi đặc biệt trong thời loạn thế này, liệu trong lòng có thoáng chút kỳ vọng hay ? Có lẽ là cũng có, chỉ là chúng ta thể nào biết được cách đích xác tâm tình của mà thôi. Hồ Lan Thành miêu tả lại cách tỉ mỉ lần đầu gặp gỡ như sau: “Vừa nhìn thấy Trương Ái Linh, chỉ có cảm giác tất cả tưởng tượng của tôi đều đúng. ấy bước vào phòng khách, dáng người khá cao lớn, ngồi ở đó, trông vừa non nớt vừa đáng thương. Đừng ấy là nữ sinh viên, đến chín chắn của nữ sinh viên ấy cũng có. Thậm chí tôi e là ấy có cuộc sống cực khổ bần hàn, trong lòng thầm nghĩ tầng lớp trí thức thời chiến vốn rất khổ sở, nhưng ấy lại hề gợi cho tôi có cảm giác ấy là nhà văn”.

Đây rốt cuộc là cảm giác gì? Có thất vọng? Có kinh ngạc? Có mê loạn? Tóm lại, Hồ Lan Thành phong lưu tự chủ, gặp biết bao nhiêu , từ lả lơi gợi cảm, thuần khiết đáng , yểu điệu tha thướt, đến đơn giản phóng khoáng, nhưng lại chưa từng gặp nào như thế. Khí chất của này, toát ra từ trong cốt tủy, có thể ngay lập tức thâu tóm hồn phách người ta, nhưng lại thể ra đó rốt cuộc là cảm giác như thế nào.

“Trương Ái Linh đội trời đạp đất, khiến cả thế giới đều dấy lên sáu loại chấn động[1], phòng khách của tôi hôm nay cũng trở nên phù hợp với ấy… ấy có sức mạnh phi phàm, cũng có sức quyến rũ mê hoặc, nhưng tôi lại cảm thấy phía trước mặt đều là người của ấy…”. diễn tả của Hồ Lan Thành khiến độc giả cũng cảm thấy mơ hồ theo. Những người từng gặp Trương Ái Linh, đa phần đều cao gầy thanh thoát, nho nhã lạnh lùng. Thế nhưng trước mặt người đàn ông đường hoàng như Hồ Lan Thành, hình ảnh Trương Ái Linh lại bị phóng đại có giới hạn. Dường như là “vị thần” từ trời rơi xuống, khiến người ta thể trốn tránh, mà chỉ có thể chăm chú nhìn .

[1] Chỉ sáu loại tướng trạng của địa chấn, còn gọi là lục biến địa chấn hoặc là lục phản địa chấn. Theo ghi chép của điển tịch Phật giáo, vào ngày Thích Tôn ra đời, thành đạo, thuyết pháp hoặc Như Lai xuất , mặt đất đều có sáu loại địa chấn. Ở đây, Hồ Lan Thành nhắc đến sáu loại địa chấn nhằm nhấn mạnh đặc biệt khi Trương Ái Linh xuất , khiến cho thế giới xung quanh của ông có biến đổi.

Nhiều năm sau, cháu của Hồ Lan Thành – Thanh Vân – cũng từng về ấn tượng đặc biệt của mình khi lần đầu gặp Trương Ái Linh: “Trương Ái Linh rất cao, nhìn qua có vẻ cao hơn chú tôi chút, xinh đẹp. Ăn vận lại khác biệt với trang phục kỳ quái. ấy đôi giày tự khâu, nửa chiếc giày màu vàng, nửa chiếc giày màu đen, loại giày này người khác ai ; váy của may theo kiểu váy cổ, lại mặc cùng áo sườn xám, loại sườn xám thân ngắn, cực kỳ khác biệt với người khác…”.

đẹp, cũng phải là kiểu con khiến người khác lập tức thích. xuất của , khiến định nghĩa về cái đẹp, tiêu chuẩn về cái đẹp của Hồ Lan Thành, hoàn toàn rối loạn. “ là quan niệm, phải có thế này thế kia, đến thích cái đẹp cũng có tình cảm định hình, buộc phải làm thế này làm thế kia, Trương Ái Linh lật đổ hoàn toàn những quan niệm này của tôi. Tôi thường cho rằng mình rất hiểu thế nào là vẻ tuyệt mỹ đến kinh ngạc, đến khi gặp, mới biết tuyệt mỹ nhưng phải là loại tuyệt mỹ đó, kinh ngạc nhưng phải loại kinh ngạc đó”.

Người con tuyệt thế vô song này, rốt cuộc vẫn khiến Hồ Lan Thành kinh ngạc sửng sốt. Thậm chí còn ngước trông với mâu thuẫn, để che giấu hoảng loạn trong nội tâm. “Tôi rốt cuộc phải đấu với Trương Ái Linh, phê bình với ấy về những tác phẩm thịnh hành thời nay, lại thêm văn chương của ấy hay ở đâu, còn kể về tình hình của tôi ở Nam Kinh, trước mặt ấy, tôi mới thể bản thân được ràng như thế”. Suy cho cùng, Trương Ái Linh, tuổi vừa hai mươi bốn, chưa từng đương, lại khiến tay lão làng về chuyện trăng gió như Hồ Lan Thành bối rối đến vậy.

Trương Ái Linh có khí chất và vẻ đẹp toát ra từ trong cốt tủy, văn chương và tình cảm của , há chẳng phải là thứ mà những tầm thường khác thế gian có thể sánh kịp? Hồ Lan Thành thể biết, người con như thế, khi sâu sắc có thể khiến non sông đổi sắc, tuế nguyệt điêu tàn. Người con như thế này, là giai nhân có hai, dẫu cho có hết biển người cũng thể gặp được. Kiểu vẻ đẹp diễm lệ kinh ngạc gì so sánh nổi này, càng khiến trái tim Hồ Lan Thành cuộn trào khôn tả.

lần chuyện gẫu như thế, liền năm tiếng đồng hồ. Nếu như là tri kỉ bạn hiền, trò chuyện năm tiếng đồng hồ cũng phải là lâu. Nhưng đối với hai con người xa lạ lần đầu gặp mặt, chuyện trò năm tiếng đồng hồ, quả thực là hiếm thấy. Huống hồ, ngày thường Trương Ái Linh vốn kiệm lời ít , bao nhiêu câu từ mà với Hồ Lan Thành từ đâu ra? Lẽ nào những chàng trai trẻ tuổi mà gặp hàng ngày đều là những người chưa trải chuyện đời, nay đột ngột gặp người đàn ông từng trải lịch thiệp như Hồ Lan Thành, trong lòng nảy sinh những suy nghĩ khó tả thành lời nào đó? Rốt cuộc, những người đàn ông khinh bạc có nội hàm đó, thực chẳng có lý do gì để khiến Trương Ái Linh có chút mảy may mê đắm?

Hồ Lan Thành là bình rượu ngon bị thời gian cất giấu, qua sương gió bốn mùa, nhìn hết những biến chuyển xoay vần của cuộc đời, tự có tĩnh lặng và sâu lắng. Trái tim độc hơn hai mươi năm của Trương Ái Linh, sau cùng vẫn cần người thấu hiểu sâu sắc và nuôi dưỡng nó. Cho nên, kìm nén nổi mà uống ly rượu cũ này, rồi vì nó mà rung động sâu sắc.

Hồ Lan Thành : “ kinh ngạc của tôi trước vẻ đẹp của ấy bắt đầu từ trước khi gặp ấy, cho nên, ấy thích thú, bởi vì, tôi thực có điều kiện để mà hiểu ấy. Nhưng thích thú của ấy (đối với tôi) cũng bắt đầu từ trước khi ấy hiểu được tình cảm của mình. Kỳ lạ như thế, biết, hiểu, nhưng cũng có thể là tri của nhau”. Kiểu gặp gỡ mang sắc thái mê hoặc này, rốt cuộc là điều mà họ thể nào hiểu được. Bọn họ bất ngờ người xa lạ như thế nào, thử cố gắng che giấu tình cảm ra sao, chúng ta khó mà được.

Trong mắt , là chén rượu hòa tan cả trăm vị nhân tình thế thái, lại thơm nồng vô song, thế gian có mùi vị nào sánh được. Còn trong mắt , là cây thược dược đỏ, hoa nở rực rỡ giữa chốn hoang vu, nhân gian có màu sắc nào bì kịp. Chuyện trò năm tiếng đồng hồ, nhưng ý tứ vẫn chưa hết. Vốn lưu luyến dứt mà vẫn phải chia tay, phải làm sao khi giờ khắc đẹp dần muộn, bữa tiệc dù lung linh cũng phải đến lúc tiệc tan người về.

Trương Ái Linh ra về, Hồ Lan Thành tiễn ra đến tận cửa ngõ, sánh vai cùng bước, đôi bên trong lòng đều mơ màng, Hồ Lan Thành vô tình câu: “Em cao như thế này, làm sao có thể?”. Chỉ câu đề cập đến sát vấn đề của hai người. Trương Ái Linh sửng sốt, thậm chí có chút thích. Nhưng tận đáy lòng, họ lại cảm thấy rất vui.

Đúng thế, vui như vậy. Chỉ câu ấy, nguyện làm bến cảng, che chắn trọng vẹn cho . Còn nguyện làm thuyền, vì mà mắc cạn.

Hoa nở giữa bụi trần​

Gặp , trở nên rất thấp, rất thấp, thấp đến lẫn vào bụi trần. Nhưng trong lòng lại vui thích, từ giữa bụi trần nở ra đóa hoa.

(Trương Ái Linh ngữ lục)​

biết là gặp gỡ quá sớm, hay là trùng phùng quá muộn, tại sao lại có kiểu niềm vui đột ngột bất ngờ, và lại có lạnh lẽo như gió thoảng mây trôi. Tình của chúng ta, giống như cây cổ thụ trải qua sương gió, đến buổi hoàng hôn, nảy ra những mầm non xanh mơn mởn. Bấy giờ, đương buổi tài hoa tuyệt đỉnh, xuất của khiến vương chút buồn bã như đôi én bay song song giữa trời mưa bụi. Còn , vừa hay sắc sảo bị mài mòn, đến khiến có cảm giác yên ổn.

Năm tháng thực bạc đãi Trương Ái Linh, trong thời khắc đẹp nhất của cuộc đời, mang lại cho mối tình. Cho dù người đàn ông này có đáng để lòng hay , cuộc đời của luôn phải có người như thế. Nếu thể bỏ lỡ, chỉ có thể trách tháng năm chẳng hiểu chuyện, vô cớ để phụ tuổi xuân.

Gặp Hồ Lan Thành rồi, trái tim Trương Ái Linh còn có thể quay trở lại như trước đây. Đêm nay, ngồi tựa ban công, ngắm vầng trăng lạnh lẽo, bỗng chợt nhận ra những năm qua chỉ là diễn mình vở kịch. Vốn cho rằng non nước vô cùng, ngắm năm tháng qua tự mình chuốc mình say, cũng có thể mỉm cười. Cho đến khi Hồ Lan Thành xuất , biết rằng, cuộc sống mà mong muốn, cuối cùng giống như nhân vật dưới ngòi bút của , vĩnh viễn rực sáng như pháo hoa.

Con đường hoạn lộ như ý nhưng lại khiến Hồ Lan Thành gặp được Trương Ái Linh, càng cảm thấy hóa ra thế vẫn khoan dung và độ lượng. con đường tình cảm, có thể gọi Hồ Lan Thành là gió xuân đắc ý, ngoài người vợ Toàn Tuệ Văn ra, Hồ Lan Thành còn có người bạn cũ, vốn là ca nữ ở Bách Lạc Môn, sau sống dựa vào Hồ Lan Thành, trú tại Nam Kinh. Nhưng những người phụ nữ này đều đủ với , cách khác, có thêm nhiều người phụ nữ khác nữa, cũng thể nào ngăn trở nổi trái tim đa tình của Hồ Lan Thành. Huống hồ, đó là Trương Ái Linh nổi danh khắp Thượng Hải mới gặp lần đầu, với , cũng chỉ lả cánh chim hồng hạc kinh sợ lướt qua đêm tối.

Ngày hôm sau, Hồ Lan Thành lại đến thăm Trương Ái Linh. Lần này, cánh cửa khép chặt bao năm của ung dung mở ra. Trương Ái Linh cố ý trang điểm vì , mặc bộ váy lụa màu xanh ngọc bích, đeo cặp kính gọng màu vàng nhạt, trông rất yểu điệu quyến rũ. Khi bước vào nhà của , Hồ Lan Thành liền cảm thấy bất an. bất an là vì hoa lệ sang trọng của căn hộ này. Nó hoa lệ sang trọng phải vì quý giá của các đồ dùng, mà là kiểu tinh xảo đến mức tuyệt hảo, là kiểu mới mẻ sáng loáng đại, mang theo mê hoặc và kích thích vô biên.

“Bên ngoài ban công là toàn cảnh thành phố Thượng Hải dưới bầu trời đầy bóng mây ráng chiều, bên dưới từng chiếc xe điện qua lại”. Đây là cuộc sống thế nào, mà khiến trái tim trong chớp mắt muốn vụt bay. Trong Kinh kịch, Lưu Bị gặp Tôn phu nhân trong phòng khiếp đảm, Hồ Lan Thành lúc này bước vào nhà của Trương Ái Linh cũng có cảm giác như vậy. Cho nên, kìm được mà : “Nhà em bài trí rất đẹp, từng đến những nơi trang trí cầu kỳ hơn, nhưng đều bằng ở đây”. Còn Trương Ái Linh lại tất cả mọi thứ ở đây đều do mẹ và của bày biện, nếu là , có lẽ thích những màu sắc rực rỡ hơn, như thế thấy ấm áp và gần gũi hơn.

Rốt cuộc, vẫn phải là lạnh lùng, nhạt nhẽo, trái tim vẫn yếu mềm đến mức thể chịu đựng nổi. Hồ Lan Thành đứng trước mặt, kể những chuyện cũ xưa nay của , kể về học thức tài năng của , cũng chỉ lắng nghe, và đều hiểu cả. Sau này, Hồ Lan Thành : “Chúng tôi rất vui vẻ, kiểu vui vẻ giống như khiêu vũ, kiểu giống như đánh nhau, mà những cặp nam nữ khiêu vũ được điêu khắc lan can kiểu cũ của Trung Quốc, ngang bướng đáo để như thế, cũng giống như cuộc gặp gỡ trước hai quân của Tiết Nhân Quý và Đại Chiến công chúa, khiêu vũ cũng giống như đánh nhau”. Xưa nay thích tranh cao thấp, nhưng nay gặp Trương Ái Linh, lại buộc phải tranh đấu, bởi vì họ là kỳ phùng địch thủ, muốn chinh phục .

“Nhưng tôi sử dụng hết các vũ khí, mà vẫn bì kịp, trong khi ấy chỉ dùng tay ”. Có thể thấy, trong lòng Hồ Lan Thành, Trương Ái Linh sắc sảo đến nhường nào, tài hoa tuyệt đỉnh đến nhường nào. tu luyện cả đời, hành tẩu giang hồ cũng coi là có thừa, nhưng đến chỗ của Trương Ái Linh, lại biến thành nhoi vặt vãnh như thế. Nhưng mây nước mênh mang, hoa khói trăng liễu, thường muốn để ý đến quá nhiều thứ, chỉ như vậy, rồi thề thốt, giữ gìn dài lâu.

Thời gian tại, khắc đáng giá nghìn vàng. Hồ Lan Thành có thời gian để tranh cao thấp, cũng biết tiếp tục mối tâm này như thế nào. biết rằng, trong lòng Trương Ái Linh, là người đàn ông sáng chói lu mờ cả mặt trăng, đẹp tựa hoa mùa xuân, thanh tú như nước mùa thu. Có lẽ, những người đàn ông mà Trương Ái Linh từng tiếp xúc trước đây, thực có ai phong lưu phóng khoáng như Hồ Lan Thành, hẳn cực kỳ tuấn tú, khiến tuổi tình xuân mới chớm nở này, khó mà cưỡng lại được.

biết, có phải người rơi vào lưới tình luôn là kẻ thua cuộc hay ? Vận mệnh mang mối cơ duyên này đến cho Trương Ái Linh, là để thỏa mãn vô vàn khát vọng sâu kín của đối với người đàn ông, đồng thời đây cũng là cuộc đấu. Kẻ xé kén hóa bướm như , vốn được thời được thế Bến Thượng Hải, nhưng gặp mối tình này, thế giới của lại biến đổi hoàn toàn cách vô duyên vô cớ.

Lại là cuộc trò chuyện kéo dài lê thê, buộc phải dừng lại bất đắc dĩ. Sau khi ra về, Hồ Lan Thành lập tức lấy giấy bút, viết lá thư đầu tiên cho Trương Ái Linh, nội dung của bức thư được viết thành bài thơ Mới giống như thời kỳ Ngũ Tứ, non nớt mà nực cười. Hồ Lan Thành luôn tự coi mình là kẻ văn nhã, nhưng khi đến chỗ Trương Ái Linh, lại bộc lộ nghèo nàn nông cạn. Tài tình vốn là thứ thể so sánh, với từng trải của mình, cũng cần tự gò ép mình như thế trước mặt Trương Ái Linh. Nhưng vì tình , chín chắn của thể còn thâm trầm như vậy nữa.

Trương Ái Linh hồi : “Bởi vì thấu hiểu, cho nên từ bi”. Câu mang đầy Thiền ý này, hết những lời gan ruột của . Giống như cần nhiều lời, chỉ cần đôi bên thấu hiểu lòng nhau, đó chính là từ bi lớn nhất. Thực ra, Trương Ái Linh hề lạnh lùng, cũng thẳng thừng, từ trong cốt tủy hiểu rằng chúng sinh thể thay đổi, cho nên, có thể khoan dung với thế , với nhân tình. Vậy nên, đối mặt với người đàn ông lớn hơn mười mấy tuổi, từng có gia đình, lại có hoàn cảnh phức tạp như Hồ Lan Thành, hề sợ hãi, mà chọn lựa hề do dự. Sau này, Hồ Lan Thành bản tính lạnh lùng, thiếu hiểu biết ấy, lẽ nào phải là tàn nhẫn với ?

Những ngày tiếp theo, cứ cách ngày Hồ Lan Thành lại đến thăm Trương Ái Linh lần. Trong tòa chung cư xinh đẹp ấm áp tình nồng ấy, họ uống những tách hồng trà lớn, ăn những chiếc bánh điểm tâm ngon tuyệt, bàn văn nghệ, kể chuyện cho nhau nghe. Tình cảm tâm đầu ý hợp như thế, giống như quen biết mấy chục năm. Thấy cảnh tượng đó, của Trương Ái Linh cảm thấy ổn. Bà cho rằng quá khứ của Hồ Lan Thành trong sạch, hơn nữa, lại có vợ lớn vợ , Trương Ái Linh là tiểu thư trong trắng như thế, qua lại thân mật với ta, còn ra thể thống gì?

Tuy Trương Ái Linh sống cách xa thế tục, nhưng rốt cuộc thân vẫn ở giữa hồng trần, cũng biết miệng lưỡi thế gian đáng sợ thế nào. Mối tình này vốn viên mãn như vậy, khiến lòng đâm nguội lạnh và rối bời. viết cho Hồ Lan Thành dòng chữ: “Về sau đừng gặp nhau nữa”. Còn Hồ Lan Thành kiêu căng cho rằng, như vậy chẳng động chạm đến ai đời này, nên vẫn gặp . Trương Ái Linh vẫn thể che giấu được thích của nội tâm. đến mức ấy, sao còn hỏi nhân quả. Trương Mậu Uyên cũng từng , thể hiểu, cho nên, bà ngăn cấm nữa.

Về sau, họ dứt khoát ngày ngày gặp gỡ, mỗi ngày đều như mới gặp, mỗi ngày ước nguyện đều có thể thành thực. Ngày nọ, Hồ Lan Thành ngẫu nhiên nhắc đến tấm ảnh của Trương Ái Linh đăng trong tạp chí Trời đất. Hôm sau, bèn đưa nó cho , đằng sau còn ghi hàng chữ: “Gặp , trở nên rất thấp, rất thấp, thấp đến nỗi lẫn vào bụi trần, nhưng trong lòng rất vui thích, từ trong bụi trần nở ra đóa hoa”.

Từ đây, vứt bỏ tất cả cao ngạo, nguyện vì rơi xuống bụi trần, nhớ khôn nguôi. Rốt cuộc là người đàn ông như thế nào, mới có thể khiến Trương Ái Linh cam tâm tình nguyện nở đóa hoa giữa bụi trần? Hồ Lan Thành vì mà pha ly rượu độc, mỉm cười nâng chén, hơi uống cạn. Con đường đời giữa hồng trần, nỗi đứt ruột trong liễu khói, kiên định của , hối hận của , khiến độc giả đầm đìa lệ rơi. Từ đây về sau, là con đường bằng phẳng, hay là chia lìa, hết thảy đều tùy thuộc vào số mệnh.

Chìm đắm trong những tháng ngày như thế, càng ngày càng đau khổ. Quảng thời gian đó, Hồ Lan Thành đa phần ở Nam Kinh, nhưng mỗi tháng vẫn phải về Thượng Hải lần, mỗi lần ở liền tám, chín ngày. Mỗi lần về Thượng Hải, về nhà mà trước tiên phải đến thăm Trương Ái Linh, vừa bước qua cánh cửa liền : “ về rồi đây!”. Như thế, hai người bầu bạn ở trong phòng, người con trai bỏ cày, người con buông khung cửi, đến ra ngoài dạo chơi cũng chẳng muốn, huống hồ lại có thời gian. Khi ấy, thế giới của họ, có sớm chiều, chẳng có nghiệp chướng vô thường, chỉ có đôi bên lửa tình nồng đượm.

Hai người ở bên nhau, luôn kể hết chuyện. Nhưng họ đều là những người có tư tưởng được rèn luyện, lại đều kiêu ngạo tự phụ, cho nên khó tránh khỏi mâu thuẫn. Hồ Lan Thành từng : “Việc gì của Ái Linh cũng khiến tôi quen. Xưa nay, ấy thương trời xót người, đồng tình với ai, ấy hoàn toàn biết từ bi bố thí là gì, trong thế giới của ấy có khoa trương, cũng chẳng có tủi hổ. ấy vô cùng ích kỷ, gặp chuyện ra tay tàn nhẫn… Nhưng ấy lại rất biết vâng lời, vâng lời đối với ấy chính là niềm vui của cam tâm tình nguyện. Hơn nữa, trong lòng ấy lại có hối lỗi nhoi với người đời, thường xuyên cảm thấy dường như làm sai điều gì, hối hận dứt, hối hận ấy thần diệu như ánh xuân chiếu mặt đất, như tiếng kêu mềm mại của én bay”.
biết đây rốt cuộc là lời chê hay là khen Trương Ái Linh nữa? Có lẽ Hồ Lan Thành là người thực hiểu , cũng là người thực cõi đời này. Chỉ là Trương Ái Linh quá quyết liệt, quá thuần khiết, quá rực rỡ, có lúc khiến Hồ Lan Thành hoảng sợ. Ưu thế của khiến dám nhìn thẳng, tốt đến mức thấy bất an. như thế thích nhớ nhung sầu hận, thích lằng nhằng rắc rối, là kẻ ngắm hoa đường, cũng là người chịu tình nguyện.

Để được bên nhau mấy ngày, đôi bên cũng rất vất vả. Hồ Lan Thành Nam Kinh, Trương Ái Linh lại có thời gian viết lách. Mỗi lần xa cách ngắn ngủi, cũng hề thấy sầu muộn, mà ngược lại giống như đón Tết Nguyên Tiêu, cảm thấy những ngày bình thường cũng mới mẻ. Nếu có nỗi sầu ly biệt, lại luôn mình buồn bã trong đêm, chỉ là cuối cùng vẫn thể trằn trọc yên, nước mắt ngừng rơi.

Còn Hồ Lan Thành cũng vui vẻ ung dung, dù rất Trương Ái Linh, nhưng cũng chỉ là giai nhân trong vườn hoa thơm của , dẫu khác biệt với những khác, nhưng chuyện đời khó lường. Trong Đời này kiếp này, Hồ Lan Thành viết: “Tôi có vợ, ấy cũng để ý. Tôi có rất nhiều bạn , thậm chí còn giao du với kỹ nữ, ấy cũng chẳng ghen tuông. ấy lại cho rằng tất cả các đời đều thích tôi”.

Ý tứ trong câu này, khiến người ta cảm thấy buồn bã và tiếc nuối. Có lẽ, Trương Ái Linh quá tự tin. Dù biết rằng trong cuộc đời Hồ Lan Thành có vô số khách qua đường, nhưng lại nghĩ mình bị uy hiếp, ngược lại còn cảm thấy mình là người cuối cùng của . Cuộc gặp gỡ như gió vàng sương ngọc này, rốt cuộc thể mang lại cho kết cục sớm sớm chiều chiều, dài lâu như trời đất. Trương Ái Linh biết, những ngày tháng đất trời ấm áp, cũng là khởi đầu của vạn kiếp bất phục[1].

[1] Vạn kiếp bất phục: Ý muôn kiếp cũng thể phục hồi, thể quay trở lại nữa.

Quyển thứ tư: Những tình cảm trong cuộc đời đều trôi qua hết thảy


Mối tình khuynh thành​

So với sức mạnh của thế giới bên ngoài, con người chúng ta bé biết bao, nhoi biết nhường nào! Nhưng chúng ta lại phải : Em mãi mãi ở bên ; đời này kiếp này đều chia lìa. Tựa như chúng ta có thể làm chủ được vận mệnh của mình vậy!

(Trương Ái Linh ngữ lục)​

Nhân duyên giữa thời loạn, giống như sóng to gió lớn, rốt cuộc phải do chúng ta có thể quyết định được. Trương Ái Linh chỉ muốn bước hoa nhặt năm tháng như gấm, gối lên mộng kiếm tìm an ổn tốt lành. hỏi thế , thế truy hỏi đến . quan tâm chính trị, chính trị cũng quan tâm đến . Những việc mà quyết định, chưa bao giờ thay đổi. nguyện gánh chịu tình , quyết chí sờn.


Có lẽ, Trương Ái Linh thừa nhận mình nhầm người, nhưng đây là thực cần nghi ngờ. Mối tình khuynh thành này của và Hồ Lan Thành, biết bắt đầu từ khi nào, trở thành đề tài bàn tán ngớt của mọi người ở Thượng Hải. Nhưng để tâm, trước sau vẫn cùng Hồ Lan Thành sống những ngày tháng nam nữ vui vầy, ngắm mặt trời từ từ nhô lên, rồi lại chầm chậm lặn xuống.


Trương Ái Linh vẫn thích giao thiệp với người ngoài như cũ, bạn bè mà Hồ Lan Thành kết giao ở bên ngoài, hầu như gặp. gọi tất cả những việc liên quan đến thế giới bên ngoài là lộn xộn. Dẫu cho lúc bấy giờ đứng núi kiếm, lòng cũng kinh sợ. Hồ Lan Thành là người qua hết nỗi bể dâu, thích phóng khoáng của Trương Ái Linh, bởi muốn vì mối tình khó lường này, mà phải trải qua quá nhiều thực tiễn và trách nhiệm. Thậm chí cho rằng, thế gian nay có ai khác như . Cho nên, qua lại tình nồng ý đượm giữa và Trương Ái Linh như thế, chưa từng khiến nảy sinh tâm lý tội lỗi.


Hồ Lan Thành từng hỏi Trương Ái Linh, suy nghĩ về hôn nhân như thế nào, và Trương Ái Linh đáp chưa từng tưởng tượng đến điều đó. cũng chưa từng nghĩ quá khứ ai, và đến cả người theo đuổi , dường như cũng chưa từng có, cho dù là có, cũng thích họ. Thế nhưng, khi tình đến, đúng là chưa từng kén chọn. Mà hôn nhân cũng như vậy, nó đến cách lặng lẽ thầm.


“Tôi và Ái Linh chỉ là như thế này, cũng đủ để thế gian nghĩ là tình cảm sâu như biển, cao như núi, thế nhưng núi cao biển sâu dường như lại thể đại diện cho chuyện nhi nữ tình trường. Hai người chúng tôi đều hiếm khi nghĩ đến chuyện kết hôn. Nhưng Đệ lại ly hôn với tôi, nên tôi và Trương Ái Linh mới lấy nhau. Năm đó tôi ba mươi tám tuổi, ấy hai mươi bốn tuổi. Vì muốn thời cuộc biến dộng sau này làm liên lụy đến ấy, nên tôi tổ chức nghi lễ sang trọng, mà chỉ viết giấy kết hôn làm chứng, viết rằng: ‘Hồ Lan Thành – Trương Ái Linh ký kết trọn đời, kết làm chồng vợ, nguyện khiến năm tháng tĩnh lặng, kiếp này bình yên’. Hai câu là Trương Ái Linh soạn, hai câu dưới là tôi soạn, bên cạnh viết Viêm là người làm chứng”.


Đây là nguyên văn lời của Hồ Lan Thành, quả đúng là khi ai đó, người từng cho rằng hôn nhân là phải thận trọng, lại coi đó là chuyện thường. Hồ Lan Thành nhắc đến việc ly dị với Đệ, biết Toàn Tuệ Văn kia được sắp xếp ra sao? Thế giới tình cảm của quá hỗn độn, đừng là người bên cạnh, có lẽ đến chính cũng chẳng thể hiểu thế giới đó. Thế nhưng, dù vậy, Trương Ái Linh cũng chẳng tính toán so đo. kết hợp của họ dường như là lẽ đương nhiên. Chẳng cần phí tâm sức để tranh đoạt, cũng chẳng làm hại đến ai, thậm chí đến nghi lễ cũng chẳng cần, chỉ viết giấy kết hôn mà thôi.


Rốt cuộc, Trương Ái Linh muốn gì? Kiêu ngạo như , lẽ nào lại chỉ muốn danh phận suông như thế? Lại chỉ muốn lời hứa hẹn chẳng chắc chắn như thế? Hay là thực có thể chắc chắn, là chốn về cuối cùng của Hồ Lan Thành? Hoặc có lẽ căn bản chẳng để ý đến những điều ấy. Thiên hoang địa lão xưa nay vốn chỉ là thần thoại, còn nam nữ dưới ngòi bút của , từng có mấy ai có kết cục viên mãn? Nắm tay là loại hình thức, bình thản nắm tay là để sau này buông tay cách tự nhiên thoải mái.


Dẫu Trương Ái Linh tỉnh táo, nhưng hà tất phải lấy thanh bạch đời để đổi lấy cuộc hôn nhân sai lầm này? Trong Mối tình khuynh thành từng viết như thế này: “Lúc tử sinh hay khi cách biệt, chẳng bỏ nhau lời quyết thệ rồi. ‘Cầm tay nàng hẹn mấy lời/ Sống bên nhau mãi đến hồi già nua’[1]. thấy đây là bài thơ đau buồn nhất, sống chết và ly biệt, đều là việc lớn mà chúng ta thể quyết định được. So với sức mạnh của thế giới bên ngoài, con người chúng ta rất bé, thực rất bé! Nhưng ta vẫn rằng: Ta mãi mãi ở bên nhau, đời này kiếp này chia lìa – cứ như bản thân ta làm chủ được vậy!” (Trần Quang Đức dịch)


[1] Thơ Kích cổ trong phần Bội phong, Kinh thi, bản dịch của Tạ Quang Phái.


Đúng thế, sống chết và ly biệt đều do con người quyết định. Đường đời mênh mang, phóng tầm mắt nhìn ra xa, hết thảy đều là gió trăng tình thù chẳng thể phân biệt nổi. Người chầm chậm dạo bước tiến về phía trước, tự mình biết tiếp sau là nơi nào. Hồ Lan Thành : “Tuy chúng tôi kết hôn, nhưng vẫn như chưa kết hôn. Tôi muốn cuộc sống của ấy vì tôi mà thay đổi, dù chỉ chút. Hai người chúng tôi nhìn thế nào cũng giống đôi vợ chồng, mà vẫn giống như cặp kim đồng, ngọc nữ hơn”.


Quả đúng là chỉ có Trương Ái Linh chịu thay đổi bản thân vì bất kỳ người nào. Dẫu đến mức cuồng si, đến mức trầm mình xuống bùn đất, nhưng với tính cách bẩm sinh của mình, thề chết cũng thay đổi. Chính Trương Ái Linh như thế, khiến Hồ Lan Thành lần nữa nhìn thấy bản thân và vạn vật trời đất từ người . đơn điệu như trước đây, nhìn núi là núi, nhìn sông là sông, mà là loại nhận thức thấu triệt và sáng tỏ hơn. Nếu có Trương Ái Linh, sau này Hồ Lan Thành cũng thể viết nên áng văn Sơn hà tuế nguyệt như thế.


Hồ Lan Thành : “Trương Ái Linh là hoa soi bóng nước thời Dân Quốc. Đọc văn chương của ấy, cảm thấy cái gì ấy cũng biết, thực ra kinh nghiệm về thế của ấy rất ít, dường như tất cả những gì của thời đại này đều tự tìm đến giao lưu với ấy, giống như hoa rơi tay áo, lá rụng trong đầm”. Còn Trương Ái Linh lại cực kỳ tôn trọng vạn vật thế gian này. phải là ghét đời ganh thế. : “Những thứ đại dẫu có muôn vàn kiểu dáng khác nhau, rốt cuộc nó vẫn là của chúng ta, thân thuộc với chúng ta”.


Dẫu sóng gió cuộn trào, cũng nguyện thế hài hòa. Sau khi kết hôn, hai người bên nhau giống như “Chiếu hoa tiền hậu kính/ Hoa diện giao tương ánh” (Rọi hao sau trước kính/ Hoa mặt cùng rọi ánh)[2]. Chính là cùng ở cùng tu, cùng duyên cùng tướng[3], cùng gặp cùng biết như thế. Hồ Lan Thành thích cùng Trương Ái Linh đọc, thảo luận sách, ở chỗ của Trương Ái Linh, những việc bình thường đều có thể trở nên mới mẻ, đáng kinh ngạc. Người xưa , vợ chồng hòa hợp như sắt cầm hòa tấu, Hồ Lan Thành từ khi gặp Trương Ái Linh mới có thể so dây chỉnh trục được.


[2] Bồ Tát Man, Ôn Đình Quân, Nguyễn Chí Viễn dịch.


[3] Nguyên văn “đồng tướng”: Là trong lục tướng. Theo quan niệm của Phật giáo, lục tướng gồm: Tổng tướng, biệt tướng, đồng tướng, dị tướng, thành tướng, hoại tướng. Những thứ/ người có cùng tướng, giống như ngói gạch cột kèo cùng ở chung với nhau, thể trái ngược nhau.


Thế nhưng, dường như trăm điều đều nghe theo cả trăm, nhưng những lúc nghe theo vẫn là nghe theo, nhưng lại ngang ngạnh, chỉ yên lặng lắng nghe. Trương Ái Linh thích đứng bên ngoài phòng, lén lút nhìn trộm Hồ Lan Thành ở trong phòng. viết: “ ấy ngồi mình ghế sofa, trong phòng tĩnh lặng như chìm sâu giữa phấn vàng và cát vàng, bên ngoài gió mưa lung linh, khắp núi đầy nội đều là ngày hôm nay”.


nặng tình của , khiến sông núi trở nên tráng lệ khôn tả. Nhưng bình tĩnh và tỉnh táo như thể nắm vững trong lòng bàn tay thế thái nhân tình, khiến Hồ Lan Thành cảm thấy sợ hãi bất an. Cho dù đối đãi cái gì, đều dùng tình cảm. Người khác sắp rơi lệ, còn thể sa nước mắt. Khi dùng đến tình cảm, cũng rất mực lý trí như thế. Cho nên, luôn bị khốn đốn, khó khăn bởi những việc tên.


Dù như thế, vẫn thể làm người đứng ngoài cuộc, rốt cục vẫn vì mà sa sút tinh thần đến mức biến thành bụi trần. Khi tình sâu nặng, người khác sao có thể cản lại? Trương Ái Linh bằng lòng giữa non trắng nước đen, vì mà bừng nở, hướng về chỗ chết để kiếm tìm nơi sống. Nếu như có ngày, bạc tình, cũng dứt khoát quay mình, còn bất cứ liên hệ nào với .


Hồ Lan Thành nửa thỏa mãn, nửa lại lo sợ. biết Trương Ái Linh vì mình nhảy vào núi đao biển lửa cũng chẳng từ nan, cũng biết tâm tính độc lạnh lùng, mù quáng theo đuôi . Cho nên, khi còn ở bên nhau, luôn có trăm ngàn mùi vị khác nhau, khó có thể tả thành lời. ngày, hai người cùng ngồi chiếc xe kéo Hoàng Bào trong màn mưa. Trương Ái Linh ngồi đùi Hồ Lan Thành, cao lớn như thế, lại mặc áo mưa, ôm chỉ cảm thấy rất bất tiện, nhưng lại có cảm giác chân thực đến khó quên. Có lẽ những khi bên nhau, Trương Ái Linh đem lại cho Hồ Lan Thành cảm giác, luôn có muôn vàn điều khó chịu, nhưng thực thể lãng quên.


Những ngày tháng có Hồ Lan Thành ở bên, Trương Ái Linh lười sáng tác, dường như rất khó có thể viết được những tác phẩm ưu tú như trước đây nữa. Khi ấy, Trương Ái Linh đăng Chuỗi liên hoàn, Phó Lôi từng có lời bình về tác phẩm này, ông : “Chuỗi liên hoàn tránh được số mệnh vừa tiếp đất bị bóp chết non”. Ông cảm giác, ngoài chuyện nam nữ ra, thế giới vẫn còn rất rộng lớn.


Hồ Lan Thành cũng cảm thấy, tài năng của Trương Ái Linh cần có chặng nghỉ ngơi. “Nếu ngày, mối tình đầu của cuộc đời trở thành quá khứ, ấy có cảm giác mất mát đau thương khó có thể giải tỏa nổi, và tài hoa của ấy lụi tàn”. Lụi tàn đến nỗi, nhưng người nảy sinh ám ảnh, nếm trải khói lửa, nhất định thể điềm tĩnh an nhiên như thế. Hơn nữa, dù là lụi tàn cũng có làm sao, non sông đổi dời, chuyện đời vô thường, ai có thể vẫn mãi như ngày xưa giữa cuộc đời sóng cuộn gió trào này?


Trương Ái Linh đều sợ những điều ấy. Trong thời loạn, tất cả những gì chạm vào được, những gì xa xôi, đều là mây trôi thoảng qua. Hồ Lan Thành có dự cảm, thời cuộc mà sống là thời cuộc biến động bất định, có ngày, khi đại hạn tới, vợ chồng cũng phải tan đàn xẻ né. Nhưng : “Tôi nhất định tránh nổi, chỉ trong có hai năm mà phải thay tên đổi họ, dù trong tương lai, tôi và em phải cách nhau dòng Ngân Hà, nhưng tôi chắc nhìn thấy em”. Ái Linh : “Khi đó, thay tên đổi họ, có thể gọi là Trương Khiên, hoặc là Trương Chiêu, chân trời góc bể có em vẫy gọi ”[4].


[4] Khiên, Chiêu có nghĩa là vẫy gọi.


Quả , sắp phải . Sau khi kết hôn chưa đầy vài tháng, phải đến nơi chân trời. Ngày 10 tháng 11 năm 1944, Uông Tinh Vệ bệnh chết. Hồ Lan Thành nhận lời mời của người Nhật Bản là Ikeda, cùng với bọn Thẩm Khải Vô, Quan Vĩnh Cát đến Hán Khẩu tiếp nhận Đại Sở báo. Chuyến lần này, phải đơn thuần vì tin tức văn nghệ, mà là mong chờ thế lực quân Nhật có hỗ trợ lớn. Con người luôn song hành với thời đại như Hồ Lan Thành sao có thể cam chịu cảnh thế lực lẻ đây?


Những ngày đàn ông bỏ cày, đàn bà bỏ cửi ấy đâu? Những ân tình ngô đồng thơm vạn dặm đường, lời chung liên miên chẳng dứt ấy đâu? Xét đến cùng, bạn thể sống cuộc đời năm tháng tĩnh lặng, an ổn nguyên sơ, vậy trái tim khao khát bay cao ấy chưa từng mất hẳn. sắp , giữ lại, đến câu yếu đuối mềm mỏng cũng chẳng ra.


Dọn dẹp hành trang, cầm chắc chiếc vé tàu trong tay. Mặc lên người chiếc sườn xám mà thích nhất, cùng qua buổi hoàng hôn, sương gió mông lung giăng mắc ngập trái tim. từ đây, hẹn gặp lại. viết, thời gian dễ dàng làm thay đổi người. đòi hỏi hứa hẹn thề thốt, bởi vì bất cứ lời hứa nào cũng đều là lời hứa trong nháy mắt. Nhưng cách dòng Ngân Hà xa vời, trái tim của , cuối cùng vẫn sợ hãi được an giấc.

Tình sâu chẳng bền​

Nếu như tình cảm và năm tháng có thể cắt vụn cách nhàng, vứt xuống biển, vậy , tôi nguyện từ đây chìm sâu trong đó. Những lời của , tôi thích nghe, nhưng hiểu; chìm đắm của tôi, bằng lòng nhìn nó, nhưng lại cảm thông.

(Trương Ái Linh ngữ lục)​

Rốt cuộc là gió xuân hiểu tâm , năm tháng qua giữa những biến đổi của thời tiết và những cảnh sắc tuyệt mỹ, mà để lại thứ gì cho bất cứ ai. rất yên tĩnh, muốn mở miệng hỏi han tại sao. Những lời thề thốt thành khẩn của , hóa thành bèo bọt trong chớp mắt. Chỉ vì giấc mộng công danh xa vời thể chạm tới mà cúi đầu nhận làm bề tôi, dứt khoát quên vạn loại nhu tình khi thề hẹn bên nhau của ngày hôm qua.


Hồ Lan Thành tàu đến Vũ Hán, trụ sở tòa soạn của Đại Sở báo nằm ở Hán Khẩu, chuyến này Hồ Lan Thành được sắp xếp đến ở tạm thời ở bệnh viện huyện Hán Dương. Bệnh viện Hán Dương và tòa soạn Đại Sở báo cách nhau dòng Hán Thủy, hàng ngày Hồ Lan Thành đều phải vượt sông để làm. Nghe khiến người ta ngưỡng mộ biết bao, vượt sông qua lại, mây ráng làm áo, cát chim bầu bạn. Tuy thân sống trong thời loạn biến động, nhưng sông nước vẫn là sông nước đó.


Lần này Hồ Lan Thành ra , trong lòng Trương Ái Linh khó tránh khỏi nảy sinh cảm giác lẻ loi lạnh lẽo. Trước kia, trong những lần tạm biệt ngắn ngủi Nam Kinh, lại cảm thấy thanh tịnh, có thể dùng thời gian ở mình để miệt mài viết lách bên bàn làm việc. Nhưng còn ly biệt lần này, sông núi xa xôi, cỏ cây tiêu điều, gặp gỡ tuy có hẹn ước, nhưng chỉ sợ người thầm đổi thay. vốn sợ thế gian lạnh lẽo, mà chỉ sợ ân tình bội bạc. Cớ sao lại chỉ sợ mình Hồ Lan Thành, vì mà hồn phách đảo điên như thế, lại còn tàn lụi trong câm lặng?


May mà thời gian này Trương Ái Linh cũng được nhàn rỗi, bận rộn cải biên, công diễn Mối tình khuynh thành. Mối tình khuynh thành được tập luyện ở Đại kịch viện Lan Tâm của Thượng Hải, Trương Ái Linh rất quan tâm đến kiện này. đích thân chọn lựa diễn viên, cuối cùng vai Bạch Lưu Tô do diễn viên nổi tiếng La Lan thủ vai. Ngắm nữ chính dưới ngòi bút của mình đổi sang trang phục hoa lệ, thổi thêm linh hồn, có thêm máu thịt, giống như biến kịch thành vậy.


Đoạn đầu tiên trong Cảm tưởng về La Lan, Trương Ái Linh viết như thế này: “La Lan đóng kịch, tôi chỉ xem có lần, nhưng ấn tượng cực kỳ sâu đậm. Màn thứ nhất Bạch Lưu Tô phải mặc chiếc áo khoác vải thô màu xanh giản dị, ngày hôm đó, La Lan vừa hay mặc chiếc như thế, thân hình yếu ớt, gò má ửng hồng, lông mày vút cao, ánh mắt sâu thẳm, giọng như gió làm sáo trúc ngân vang, đích thị là Lưu Tô. Điều ấy khiến tôi vô cùng ngạc nhiên, hơn nữa còn nghĩ: Viết Mối tình khuynh thành, kỳ thực mình còn có thể viết từng chi tiết đến như thế…”.


“Tôi hy vọng người xem Mối tình khuynh thành coi nó là truyền kỳ xa vời, mà hãy coi nó là những người và việc ngay bên cạnh bạn”. Câu này cũng chứng thực cho thành công của vở diễn này. Mối tình khuynh thành được công diễn đầu tiên tại Đại kịch viện Tân Quang Thượng Hải, vào đêm đông lạnh giá, nhưng hề ảnh hưởng đến nhiệt tình của khán giả đến xem, vé vào cửa bán hết sạch. Đạo diễn điện ảnh Tang Hồ xem xong buổi diễn đầu tiên, quyết định hợp tác với Trương Ái Linh.


Vở kịch Mối tình khuynh thành làm chấn động toàn bộ Thượng Hải. Rất nhiều danh nhân đương thời, đều lũ lượt đưa ra những lời bình khen ngợi đối với vở kịch này. Còn cái tên Trương Ái Linh, lần nữa trở thành truyền kỳ của Thượng Hải. Khói lửa bùng cháy, hoa lệ vô song, phong cảnh có rực rỡ hơn nữa cũng chỉ lóe lên trong phút chốc. Thế gian này có loài hoa nào tàn úa, có loài cây nào già nua, sáng tác của Trương Ái Linh cũng đạt đến đỉnh cao tuyệt vời, sau đó, những cánh hoa rơi rụng, những vụn tuyết tả tơi, đủ để chúng ta dùng cả đời để thưởng thức. Những vẻ đẹp từng tồn tại đó, bị đóng khung trong cuốn sổ của năm tháng, hạt bụi trần rớt xuống, cũng chẳng hề ảnh hưởng đến lòng hoài niệm của chúng ta.


Kết thúc của Mối tình khuynh thành có câu: “Ai biết được, có lẽ để tác thành cho , cả đô thị lớn sụp đổ. Hàng ngàn hàng vạn con người chết , hàng ngàn hàng vạn con người đau khổ, cùng với cuộc đại cách mạng long trời lở đất…”. thực tế, Trương Ái Linh tỉnh táo hơn ai hết, hiểu rằng tươi héo có số, thịnh suy có thời. Sau này thể huy hoàng hơn thời điểm này, hoặc là, kiêu ngạo mà hiểu rằng, đời người cần dừng lại đúng lúc, cả nghiệp, cuộc sống và cả tình cảm.


Văn chương dĩ nhiên là vẻ đẹp thể thiếu trong cuộc đời của Trương Ái Linh, nhưng thứ nhớ nhung đến vẫn là những tháng ngày đọc sách uống trà, bỏ cày quên cửi. Cho dù, phải là chỉ sống bằng tình , thế nhưng, người mà đợi chờ được khi cùng tận biển người đó, cuối cùng, vẫn phải lòng trân trọng. Nhưng Hồ Lan Thành hàng ngày về về qua sông Hán Thủy, đắm mình trong khói súng, lại an bài cuộc đời của bản thân mình như thế nào?


Khi mới đến Vũ Hán, Hồ Lan Thành đương nhiên vẫn toàn tâm toàn ý Trương Ái Linh. lãng khách đường xa, chèo thuyền ngâm vịnh, tiền đồ chưa , khi đó, trái tim của có lẽ cực kỳ yếu mềm. Huống hồ, khi đó chỉ ở có mình trong thời kỳ thường xuyên có cảnh báo và tập kích . Nghe có ngày, đường , Hồ Lan Thành gặp phải đánh bom, cả người hoảng loạn, quỳ mọp đường ray, tưởng rằng mình sắp bị bom đánh chết đến nơi. Trong lúc tuyệt vọng, hét lên hai tiếng: “Ái Linh!”. Có lẽ, Trương Ái Linh của lúc đó, là tất cả những gì Hồ Lan Thành gửi gắm trong cuộc đời.


Thế nhưng, thế giới tình cảm của Hồ Lan Thành, từng mỏi mệt, từng yên tĩnh hay chưa? phải là loại đàn ông chỉ giữ mối tình duyên, khoảng phong cảnh, cam tâm tình nguyện ở yên góc đó. vui vẻ cùng kỹ nữ giao du, sợ gian khó, tùy hứng giang sơn. Đặc biệt là lúc này, ở thành phố xa lạ, dẫu cho Trương Ái Linh ở xa xôi nghìn dặm chưa bao giờ ngừng thư từ qua lại với . Nhưng mấy trang thư mỏng manh, có hơi ấm, sao có thể xoa dịu nỗi tương tư trong ? Sao có thể đánh đuổi nỗi đơn vô bờ bến của ?


Hồ Lan Thành ở trong bệnh viện Hán Dương, hàng xóm là mấy y tá, mà những y tá này có mấy nàng độ tuổi thanh xuân, ngây thơ thuần khiết. Hồ Lan Thành bản tính đa tình, nhìn thấy những nụ hoa chúm chím đó mỗi ngày, sao có thể kìm lòng được. Cho nên, hễ tan ca, là tìm mấy y tá đó, chuyện trời dưới bể với họ. Sức hút của Hồ Lan Thành đương nhiên cần phải . Đến Trương Ái Linh tài hoa tuyệt đỉnh, còn phải phủ phục xuống thành bụi trần, say dài tỉnh trước , huống hồ những cành đào bờ liễu này, chỉ e cần mua chuộc bao nhiêu, là có được dễ như trở bàn tay rồi.


Trong những y tá này có tên là Chu Huấn Đức, thông minh bướng bỉnh, rất có chí khí, khiến Hồ Lan Thành đặc biệt chú ý. Hồ Lan Thành kể về ấy như sau: “Tuy mặc chiếc áo vải, nhưng nó cũng được giặt trắng sạch hơn áo của người khác, nấu bát rau, khi bê lên cũng ngay ngắn nghiêm chỉnh”. Nhưng chính trắng sạch và nghiêm trang này, khiến phải trả cái giá đau đớn. Quen biết Hồ Lan Thành chính là nỗi bất hạnh của , là cơn ác mộng thể tránh nổi của cuộc đời . Nếu như ký ức cũng mang đến cho quãng thời gian tươi đẹp, vậy chính người đàn ông này đưa ta từ cảnh xuân thắm sắc, quay người bước đến sắc chiều mùa thu.


Lúc mới ở bên nhau, Hồ Lan Thành còn ra vẻ đường hoàng dạy Tiểu Chu[1] học Đường thi Tống từ, ai biết được rằng sau lưng ngầm bày tính những gì. Hồ Lan Thành phải biết Tiểu Chu vốn là thiếu nữ như hoa, dung nhan thanh tú, lòng đầy tâm . Đọc những bài từ chương tả chuyện gió trăng, càng thêm thần hồn điên đảo, thể kiềm chế. Tiểu Chu vốn là người rất nhiệt tình, ngoài giúp Hồ Lan Thành giặt áo pha trà ra, còn thường xuyên giúp sao chép văn chương. Ngày tháng lâu dần, hai người dính nhau như hình với bóng, bên nhau rời.


[1] Tiểu Chu: Cách gọi thân mật Chu Huấn Đức của người Trung Quốc.


Tiểu Chu là con nhà lành, gia cảnh nghèo khổ, cha bệnh mất sớm, mẹ lại là thiếp, trong nhà còn có em trai em . Tất cả những điều này tập hợp thành điểm yếu của Tiểu Chu, bởi chính là người cần được chiều và đối xử dịu dàng hơn ai khác. Hồ Lan Thành nhân cơ hội đó tỏ ra ân cần, cùng đọc thuộc thơ điền từ, dạo bộ bên sông. Chỉ mấy ngày sau, thẳng thắn bày tỏ tình ý trong lòng. Tiểu Chu vốn dĩ khiếp sợ, sợ người ta lời ra tiếng vào. biết Hồ Lan Thành lớn hơn mình hai mươi hai tuổi, hơn nữa với tuổi tác của , chắc chắn trong nhà có thê thiếp. Mẹ mình là thiếp, điều này đối với luôn là bóng đen tâm lý, muốn giẫm vào vết xe đổ của mẹ, càng muốn làm thiếp của người khác.


Muôn vàn duyên cớ, khiến lòng sợ hãi. Cớ sao người đàn ông trước mắt lại lời ngon tiếng ngọt, trăm nghìn ân sủng với ? thiếu nữ tình xuân vừa chớm, rốt cuộc vẫn là thể kháng cự nổi mê hoặc của mối tình này. Qua mấy ngày, Tiểu Chu tặng cho Hồ Lan Thành tấm ảnh. Hồ Lan Thành đề chữ vào sau tấm ảnh, để làm kỷ niệm. Tiểu Chu viết bài thơ Nhạc phủ đời Tùy mà dạy : “Xuân giang thủy trầm trầm/ Thượng hữu song trúc lâm/ Trúc diệp hoại thủy sắc/ Lang diệc hoại tâm nhân” (Nước sông nặng trĩu màu xuân/ Có hai rừng trúc mọc quanh bờ/ Lá tre làm vẩn dòng mơ/ Còn chàng gieo những thẫn thờ tim em)[2].


[2] Bài Xuân giang khúc của Quách Chấn, Phan Lang dịch.


Tiểu Chu dễ dàng ngã vào bẫy tình mà đặt, rơi vào lưới tình mà giăng như thế. Mấy buổi sớm chiều ngắn ngủi, hai người chìm đắm trong dòng sông ái tình, ngang nhiên ở cùng với nhau, qua những ngày nam nữ ân ái. Chu Huấn Đức lúc đó cũng sợ những lời gièm pha, nguyện vì người đàn ông này kết tóc thề nguyền, bừng nở sắc xuân. Còn Hồ Lan Thành hoàn toàn quên mất tài nữ si tình ở Bến Thượng Hải kia, thậm chí còn cảm thấy mối tình gian díu bên ngoài này có lẽ chẳng gây thương tổn là bao cho Trương Ái Linh.


Gió đông ác, tình bạc. Hồ Lan Thành kể ra cũng được coi là người thẳng thắn, viết thư cho Trương Ái Linh, rằng mình quen biết y tá Chu ở Hán Khẩu. Có lẽ chắc chắn ngốc tới mức ra chuyện mình thân mật thể xác với Tiểu Chu, mà cũng chỉ là qua loa vài dòng, để phòng tương lai khi chuyện vỡ lở dễ lời từ biệt. Còn Trương Ái Linh lại coi như có chuyện này, thậm chí còn lạnh nhạt đáp lại câu: “Em là người con có tính đố kỵ nhất, nhưng đương nhiên em mừng vì cuộc sống của ở đó đến nỗi quá đơn”.


Là Trương Ái Linh quá tự tin, hay là biết duyên khởi duyên diệt đều phải là thứ mà sức người có thể nắm bắt được? cho rằng, Hồ Lan Thành tuổi quá tứ tuần, có thể cùng thiếu nữ như hoa như ngọc vừa tròn mười sáu nảy sinh chuyện gì? Chẳng qua chỉ là tán thưởng và thương xót mà thôi. Thêm nữa, cũng biết, người đàn ông tha phương chân trời đơn biết mấy, cần được giải tỏa, có người bạn có thể chuyện, cũng chưa hẳn là chuyện xấu.


Đây đều là suy đoán của chúng ta, người từng viết rất nhiều câu chuyện tình như Trương Ái Linh thể biết, giữa đàn ông và đàn bà, ngoài tình , thực còn có thể có chuyện gì khác. Nhìn bề ngoài có vẻ ung dung thoải mái, coi lung lay về mặt tình cảm này là chuyện bình thường. Lòng người khó đoán, sớm tối vô thường, còn có thể làm thế nào?


Hồ Lan Thành đương nhiên cũng giấu Tiểu Chu, cho biết ở Thượng Hải có người vợ cả. Tất cả đều nằm trong dự liệu của Tiểu Chu, nghe xong, chỉ sa vài dòng nước mắt đau lòng, nghe vài câu khuyên nhủ ngon ngọt của Hồ Lan Thành, nỗi ưu sầu như khói mây tan biến. vốn là hiền lành. Trong mắt , Hồ Lan Thành là nhân vật lớn, có che chở cho như thế, biết ơn lắm rồi. Đến chút tiền lẻ, đồ vật mà Hồ Lan Thành đưa cho hàng ngày, đều từ chối. Ngỡ mình gửi thân cho chính nhân quân tử, làm sao biết được rằng, tình sử phong lưu của Hồ Lan Thành có biết bao nhiêu trang, làm sao biết được rằng, chẳng qua chỉ là cành hoa đào bé mà tiện tay hái xuống.


Tình khi sâu nặng oán hận, Tiểu Chu như thế, Trương Ái Linh cũng như thế. Tiểu Chu vì thứ hạnh phúc ngọt ngào say đắm này, mà si mê dứt. Còn Trương Ái Linh ở Thượng Hải xa xôi, bóng lẻ dưới đèn, tương tư thành bệnh. Trong những thàng ngày chưa gặp người tới, chưa thấy người về, cúi đầu viết: “Nghe thấy số chuyện, ràng chẳng liên quan, nhưng trong tim cũng liên tưởng nhớ đến ”.

​