Chương 3: Toàn bộ, những điều đó gộp lại ràng là rất đáng lưu ý, nhưng nếu xét từng điểm thấy chẳng có gì là lạ. - Và bây giờ ta đến điều đáng chú ý nhất: mấy cái cốc uống rượu. - Mấy cái cốc đó có gì là lạ? - Người ta khai với chúng ta là cả ba đều uống rượu. có tin lời khai đó ? - Sao lại ? Vết rượu vẫn còn nguyên trong cả ba. - Đúng. Nhưng chỉ là còn thấy cặn rượu dưới đáy. nên để ý chi tiết đó. giải thích thế nào về chi tiết này? - Chiếc cốc có cặn là chiết rót sau cùng. - Ồ, , . Chai rượu còn đầy, nên thể có chuyện rượu ở hai cốc đầu trong, còn cốc ba . Có hai khả năng giải thích, và chỉ có thể có hai thôi. Khả năng thứ nhất: rót xong hai cốc đầu, bọn chúng lắc mạnh chao, rồi mới rót cốc thứ ba, nên cặn chỉ lắng xuống cốc thứ ba. Nhưng khó có chuyện đó lắm. Phải, phải. Tôi tin chắc mình hoàn toàn đúng. - Vậy lý giải thế nào? - Họ chỉ dùng có hai chiếc cốc, và đổ những giọt cuối cùng trong hai cốc này sang cốc thứ ba để tạo cho người ngoài cái ấn tượng là có ba người cùng uống với nhau. Chính vì vậy, nên cặn rượu chỉ thấy có ở đáy chiếc cốc cuối cùng, đúng ? Phải, tôi quả quyết việc diễn ra đúng như thế. Nhưng nếu quả như vậy được, có nghĩa là phu nhân Brakenstall và bà hầu phòng của phu nhân cố tình dối chúng ta. lời nào trong câu chuyện họ kể còn có thể tin cậy được cả. Họ phải có những lý do hết sức nghiêm trọng để che giấu kẻ thủ phạm đích thực, và chúng ta chỉ còn cách phải tự mình dựng lại vụ án, chứ đừng hy vọng vào bất cứ giúp đỡ nào từ phía họ. Đó chính là sứ mạng mà ta phải gánh vác kể từ giờ phút này, và kìa, Watson tàu Chislehurst tới kia rồi. Những người sống ở Abbey Grange rất sửng sốt khi tháy chúng tôi quay lại. Stanlay Hopkins về gặp thượng cấp để báo cáo kết quả, nên Sherlock Holmes chiếm ngay lấy phòng ăn, khóa trái cửa lại và dành trọn hai giờ đồng hồ để khám xét cẩn thận mọi thứ. Tôi ngồi xuống chiếc ghế kê ở góc phòng, hệt như sinh viên chăm chỉ theo dõi thầy giáo thao diễn, và cố theo sát từng bước tiến trình của cuộc khám phá thú vị kia. Khung cửa sổ, mấy tấm rèm, chiếc thảm, chiếc ghế, rồi sợi dây - tất cả đều lần lượt được xem xét tỉ mỉ. Thi thể huân tước Eustace được mang rồi, nhưng mọi thứ vẫn còn được giữ nguyên như chúng tôi thấy sáng nay. Thế rồi, trước ngạc nhiên của tôi, Sherlock Holmes trèo lên mặt cái lò sưởi rộng. đầu lủng lẳng đoạn dây giật chuông màu đỏ, dài chừng vài phân, vẫn còn buộc chặt vào sợi dây thép nối liền với cái chuông treo dưới nhà bếp. Sherlock Holmes ngắm nó hồi lâu, rồi để vươn người lên cho gần thêm chút nữa, tì hẳn gối vào đường gờ bằng gỗ áp tường. Nhờ vậy tay chỉ còn cách đầu sợi dây thừng vài phân, nhưng việc đó khiến chú ý bằng cái rầm chìa tường. Xong xuôi, nhảy xuống, miệng khẽ reo lên tiếng tỏ ý mãn nguyện. Gần tới, viên thanh tra Staley Hopkins ghé thăm chúng tôi. Công việc của ông ràng chẳng mấy suôn sẻ. - Ông Holmes, ông quả là pháp sư. Thỉnh thoảng tôi nghĩ thầm ông có sức mạnh siêu phàm. Này, nhờ đây mà ông biết được những bộ đồ bằng bạc bị đánh cắp đó chúng vứt xuống đáy ao? - vậy sao? Thế mà tôi biết đấy. - Nếu vậy tại sao ông lại dặn tôi thử mò đấy ao? - Ông vớt lên được rồi chứ gì? - Phải, đúng thế. - Tôi rất lấy làm mừng là giúp được ông. - Nhưng ông có giúp gì tôi đâu! Ông làm cho vụ án rắc rối thêm có. Làm gì có thứ kẻ trộm cố vơ vét đồ đạc bằng bạc, lại đem vứt xuống cái ao gần nhất? - Quả là hành vi khá kỳ quặc. Tôi chỉ có ý là chỗ đồ bạc lấy chỉ để đánh lạc hướng chúng ta. Vì thế, dĩ nhiên, bọn chúng chỉ muốn vứt bỏ nó cho nhanh. - Nhưng tại sao ông lại đến ý nghĩ đó? - Ồ, tôi nghĩ đó là chuyện có thể có được. Khi chúng tẩu thoát qua cái cửa sổ kiểu Pháp, ngay trước mặt chúng ra cái ao. mặt ao lại có chỗ nước chưa đóng băng đầy sức quyến rũ. Tìm đâu ra nơi cất giấu tốt hơn thế? - À, nơi cất giấu! Hay quá - Stanley Hopkins reo lên. - Vâng, vâng, giờ tôi hiểu hết cả rồi! Dọc đường có người, chúng sợ chạm trán với họ giữa lúc mang mấy bộ đồ ăn bằng bạc, nên chúng vội tẩu tán tang vật xuống ao, chờ dịp thuận tiện quay lại lấy lên. Tuyệt quá, ông Holmes ạ. Ý tưởng này đắc địa hơn ý tưởng lúc đầu. Nhưng tôi vẫn vướng phải trở ngại lớn. - Trở ngại? - Đúng thế, ông Holmes ạ. Băng Randall vừa bị bắt sáng nay tại New York. - Trời ơi, ông Hopkins! Vậy ràng giả thuyết của ông về việc bọn này gây ra vụ án mạng tại Kent tối qua hoàn toàn đổ vỡ. - Ông Holmes, đó quả là đòn chết người, thực chết người. Tuy vậy, chắc là còn có nhiều băng trộm khác, ngoài bọn Randall, cũng gồm ba tên, hoặc có băng mới nào đó nữa, mà cảnh sát chưa hề nghe . - Có lẽ thế. Rất có thể là đúng thế . Nếu vậy ông còn phải điều tra tiếp? - Vâng, ông Holmes. Tôi còn chưa được nghỉ ngơi chừng nào vẫn chưa làm sáng tỏ ngọn ngành vụ này. Tôi hy vọng ông vui lòng gợi cho tôi ý tưởng nào hay hay? - tôi mách cho ông rồi đấy thôi - Mách gì kia? - Phải, tôi với ông là bọn chúng cố đánh lạc hướng. - Nhưng để làm gì, ông Holmes, để làm gì? - À, dĩ nhiên, đó chính là vấn đề. Nhưng ông có thể thấy là có cái gì trong đó. Ông thể ở lại dùng cơm với chúng tôi à? Vậy xin tạm biệt ông, và nhớ cho chúng tôi biết kết quả cuộc điều tra. Ăn tối xong, Holmes châm tẩu thuốc, rồi đưa chân lại gần ánh lửa reo vui trong lò sưởi. Thình lình liếc nhìn đồng hồ. - Tôi chờ việc nữa xảy ra, Watson ạ. - Bao giờ? - Chỉ vài phút nữa thôi. Chắc lúc này nghĩ rằng tôi đối xử phải với Stanley Hopkins đúng ? - Tôi tin vào phán đoán của . - lời đáp tế nhị. Watson, phải nhìn việc theo cách sau đây: những gì tôi biết chỉ mang tính chất riêng tư, còn những gì ông ta biết lại là chuyện công vụ. Tôi có quyền phán đoán theo cách của riêng tôi; còn ông ta thể. Ông ta phải phơi bày hết thảy mọi chuyện, nếu bị xem là làm tròn công vụ. Trong vụ còn nhiều ngờ vực, tôi thích đẩy ông ta vào tình thế khó xử, và vì vậy, tôi phải giữ kín mọi thông tin cho tới lúc nội vụ được làm sáng tỏ. - Nhưng đến bao giờ mới sáng tỏ? - Sắp rồi. sắp được chứng kiến màn chót của vở kịch đặc sắc. Có tiếng chân lên cầu thang, rồi cửa mở và người đàn ông trẻ tuổi, cao lớn xuất . Khách là chàng trai để ria vàng, mắt xanh, da rám nắng. đóng cửa lại, rồi đứng yên, hai tay nắm chặt lại như cố nén cảm xúc mãnh liệt nào đó. - Mời ông ngồi, thuyển trưởng Croker. Chắc ông nhận được bức điện? - Khách gieo phịch người xuống chiếc ghế bành, rồi đưa cặp mắt dò xét hết nhìn tôi lại nhìn Holmes. - Tôi vừa nhận được bức điện, và đến đúng giờ ông chỉ định trong bức điện. Tôi nghe ông có đến đằng văn phòng. chẳng có cách nào lẩn tránh được ông. Tôi sẵn sàng nghe những lời phán xử tồi tệ nhất. Ông định xử lý với tôi thế nào đây? Bắt tôi? Ông ! Chứ đừng ngồi đó mà đùa giỡn với tôi như mèo vờn chuột. - Tôi ngồi đây phì phèo tẩu thuốc trước mặt ông nếu tôi cho ông là tên tôi phạm, ông có thể tin chắc như vậy - Holmes . Hãy thành thực với tôi, ông và tôi có thể làm việc gì tốt đẹp. Còn nếu ông định giở trò lừa gạt tôi, tôi triệt hạ ông ngay. - Xin ông cho biết: ông muốn tôi làm gì? - Thuật lại cách trung thực cho tôi nghe những gì diễn ra tại Abbey Grange tối qua, thêm, bớt. Tôi biết đủ tới mức nếu ông kể sai dù chỉ chút, là tôi gọi cảnh sát,và thế là vụ này vĩnh viễn vuột khỏi tầm tay tôi đấy. Chàng thuyền trưởng đăm chiêu lúc, rồi nắm chặt bàn tay to, rám nắng giáng mạnh cái xuống đùi. - Thôi, đành liều vậy - thốt lên. Tôi tin ông là người trọng lời hứa, nên xin kể cho ông nghe hết câu chuyện. Nhưng trước tiên, tôi phải diều này. Tôi chẳng ân hận, mà cũng chẳng sợ hãi bất cứ điều gì. Ví thử phải làm lại từ đâu, tôi cũng làm đúng như vậy, lấy làm tự hào vì làm như thế. Nhưng hễ nghĩ tới chuyện mình gây rắc rối cho Mary Fraser, là lòng tôi lập tức thấy hãi hùng. Tôi sẵn sàng đổi mạng sống của mình để được nhìn thấy gương mặt thân của nàng nụ cười tươi vui. Tôi phải kể lùi câu chuyện lại chút. Ông hình như biết hết mọi chuyện; vì vậy, tôi nghĩ ông biết tôi gặp nàng khi nàng là hành khách, còn tôi là phó thuyền trưởng tàu Rock of Gibraltar. Ngay từ lần đầu gặp nàng, nàng trở thành người phụ nữ duy nhất của đời tôi. Và càng ngày, tôi càng thương nàng hơn trong suốt cuộc hành trình đó. Tôi thường quỳ trong bóng tối và hôn lên boong tàu, vì tôi biết rằng chân nàng qua đó. Nàng chẳng bao giờ có tình cảm đặc biệt với tôi. Nàng cư xử với tôi tử tế, như bất cứ người đàn bà nào cũng có thể đối xử với người đàn ông. Tôi có điều gì phải trách cứ nàng. Về phía tôi là tình toàn tâm, còn về phía nàng chỉ là thiện cảm và tình bằng hữu. Khi chúng tôi chia tay nhau, nàng vẫn là tự do; còn tôi thi bao giờ còn có thể thấy mình tự do được nữa. Sau ngày trở về từ chuyến kế tiếp, tôi được tin nàng lấy chồng. Ồ, sao nàng lại được quyền lấy người nàng kia chứ? Tôi chẳng đau buồn gì về cuộc hôn nhân đó. Tôi phải là kẻ vị kỷ. Tôi chỉ mừng vì hạnh phúc mỉm cười với nàng, và khỏi chứng kiến cảnh nàng phải gắn bó đời mình với chàng thủy thủ nghèo khổ. Tôi Mary Fraser say đắm đến thế đấy!
Chương 4: Ồ, tôi bao giờ nghĩ là mình được gặp lại nàng. Nhưng rôi tôi bỗng được thăng chức sau chuyến mới đây. Con tàu mới chưa được hạ thuỷ; vì vậy, tôi phải về nhà ở Sydenham vài tháng trong lúc chờ đợi. hôm, dạo đường làng, tôi bỗng gặp Theresa Wright, bà hầu già của nàng. Bà ta kể cho toi nghe về nàng, về lão ta, về mọi chuyện. Thưa quí ngài, tôi phải cho quí ngài hay rằng tôi suýt phát điên, khi biết gã chó chết nghiện ngập đó dám đánh nàng, thiên thần của tôi! Tôi gặp lại bà Theresa. Rồi gặp chính Mary, rồi lại gặp nàng lần thứ hai. Sau đó, nàng cho tôi gặp nữa. Nhưng gần đây tôi có nhận được thông báo: tuần nữa tôi phải lên đường. Vì thế, tôi quyết định phải gặp lại nàng lần nữa. trước ngay rời quốc. Tôi bao giờ cũng coi bà Theresa như bạn, vì bà cũng Mary và cũng căm ghét cái lão hung ác nọ chẳng thua kém gì tôi. Qua bà ấy, tôi biết đường lối lại trong nhà. Mary thường ngồi đọc sách trong căn phòng của nàng ở tầng trệt. Tối qua, tôi vòng qua đó, rồi cào vào cửa sổ ra hiệu. Thoạt tiên nàng mở cửa. Nhưng tôi biết bây giờ nàng thầm tôi và nỡ để tôi phải đứng trong bóng tối giá rét. Nàng thầm bảo tôi hãy vòng ra cánh cửa sổ lớn ở phía trước. Tôi thấy cửa mở sẵn, để tôi có thể trèo vào phòng ăn. Vâng, thưa quí ngài, tôi đứng với nàng bên cửa sổ lão ta lao vào, như thằng điên. Lão chửi nàng câu thậm tệ, rồi giơ cao chiếc gậy lăm lăm trong tay, lão vụt vào mặt nàng. Tôi chồm tới, vớ lấy thanh cời than và giữa hai chúng tôi nổ ra cuộc đọ sức sòng phẳng. Ông nhìn đây, tay tôi vẫn còn nguyên dấu vết chiếc gậy của lão, vì lão ra đòn trước. Tôi chút ân hận. Bởi lẽ đây là chuyện mất còn; hoặc là lão, hoặc là tôi. Và hơn thế nữa: hoặc là tính mạng của lão ấy, hoặc là tính mạng của nàng, vì làm sao tôi có thể phó mặc nàng cho cái lão điên rồ ấy? Tôi giết lão như vậy đấy. Tôi có sai trái ? ấy, thử hỏi hai ông hai ông làm gì, nếu ở vào địa vị tôi? Nàng thét lên khi bị lão đánh, nên bà Theresa nghe thấy vội chạy xuống. Thấy trong tủ buýp-phê có chai rượu, tôi liền lấy ra, mở nút, đổ vài giọt vào miệng Mary, vì nàng bất tỉnh do bị choáng. Rồi cũng uống hợp. Bà Theresa bình tĩnh như , và cách khai báo với cảnh sát chính là do tôi và bà ta nghĩ ra. chúng tôi buộc phải làm cho người ta tưởng vụ án mạng do bọn trộm gây nên. Trong lúc tôi trèo lên cắt sợi dây chuông, bà Theréa cứ nhắc nhắc lại cho Mary thuộc lòng câu chuyện bịa đặt kia. Sau đó, tôi trói nàng vào chiếc ghế, làm xơ dầu dây cho có vẻ tự nhiên. Nếu người ta phải tự hỏi: làm cách nào mà tên trộm có thể leo lên tận đó? Rồi tôi vơ vội vài bộ ấm chén, thìa đĩa bằng bạc, làm ra vẻ đây là vụ trộm. Tôi để Mary và bà Theresa ở lại, dặn họ chỉ hô hoán sau khi tôi rời khỏi nhà mười lăm phút. Tôi vứt những bộ đồ ăn bằng bạc xuống ao và về lại Sydenham, lòng mãn nguyện vì làm việc tốt . Đó là , ông Holmes ạ, dù tôi có phải trả giá cho nó bằng tính mạng của tôi chăng nữa. Holmes trầm ngâm hút thuốc và im lặng hồi lâu. Rồi tiến đến bắt tay viên thuyền trưởng. - Tôi biết mỗi lời ông ra đều đúng , - - vì ông cho tôi biết thêm điều gì mới lạ cả. Ngoài trừ thủy thủ ai có thể thắt được những nút buộc chặt đến thế khi trói phu nhân Brackenstall vào chiếc ghế bành. Mà phu nhân chỉ mới gặp dân thủy thủ đúng lần hồi bà đáp tàu sang . Và người đó ắt phải cùng giai tầng với bà; vì bà cố che chở, và điều này cho thấy bà rất con người đó. Ông thấy đấy, tôi dễ dàng tìm ra dấu vết ông, tôi đúng đường. - Tôi nghĩ rằng cảnh sát bao giờ phát được qua câu chuyện chúng tôi bày ra. - Và quả nhiên họ phát được - và tôi tin là họ phát được. Thuyền trưởng Croker, vụ này rất nghiêm trọng, tuy tôi sẵn lòng thừa nhận ông hành động như trang quân tử. Tôi rất có thiện cảm với ông, cho nên nếu ông chọn phương án là rời khỏi quốc sau hai mươi bốn tiếng nữa, tôi xin hứa ông bị ai cản trở. - Sau đó ông báo cho cảnh sát? - Dĩ nhiên. Sắc mặt viên thuyền trưởng vụt ửng đỏ vì phẫn nộ. - Sao ông lại đề nghị với tôi kỳ cục như vậy? Tôi biết luật pháp nên thừa hiểu Mary bị bắt vì tội đồng lõa. Ông tưởng tôi bỏ mặc nàng để tẩu thoát mình sao? Ồ, , thưa ông. Cứ để mặc họ muốn làm gì tôi làm, nhưng ông Holmes, xin ông vì Chúa, hãy nghĩ cách giúp Mary tội nghiệp của tôi khỏi phải ra tòa. Holmes lại chìa tay lần nữa cho viên thuyền trưởng. - Tôi chỉ thử lòng ông vậy thôi. Được rồi, tôi xin nhận cái trọng trách ông trao cho tôi, nhưng tôi cho Hopkins lời gợi ý rất đáng giá, và nếu ông ấy biết khai thác cái ý đó, tôi thể làm gì hơn. Nào, thuyền trưởng Croker, bây giờ chúng ta làm đúng thể thức của tòa án. Ông là bị cáo, còn Watson, là bồi thẩm đoàn, tôi thấy ai thích hợp hơn để đảm nhận vai này. Tôi là chánh án. Vâng, thưa các vị trong bồi thẩm đoàn, các vị nghe lời khai, các vị thấy bị cáo có tội hay vô tội? - Vô tội - Tôi . - Vậy ông được trắng án, thuyền trưởng Croker ạ. Và trong khi luật pháp chưa tìm được con mồi nào khác, ông được hoàn toàn bình yên vô từ phía tôi.