Chiếc áo bùa ma - Dino Buzzati Nguồn: http://vnthuquan.net Phát hành: Nguyễn Kim Vỹ. Dịch giả: Đức Lâm Mặc dù tôi thích trang phục lịch , nhưng thông thường tôi hề chú ý đến hoàn mỹ dù lớn dù của đường nét may cắt từ các bộ đồ vét mà những người đồng loại với tôi mặc. Thế mà buổi chiều nọ, trong buổi tiệc chiêu đãi tại nhà xuất bản Milan, tôi gặp người đàn ông tuổi độ bốn mươi rực rỡ trong bộ đồ vét tuyệt đẹp với đường nét thẳng tắp, thuần mỹ tuyệt đối. Tôi biết ông ta là ai, đây là lần đầu tôi gặp ông ấy và trong lúc được giới thiệu, tôi nghe kịp tên ông ta , việc thường hay xảy ra vào những dịp như thế. Nhưng vào lúc nào đó trong buổi chiều, tôi đứng kề cạnh ông ta và chúng tôi bắt đầu trò chuyện. Ông ta lễ phép và khá lịch thiệp tuy lộ vẻ hơi buồn. Với thân mật có lẽ thái quá - phải chi trời đừng sinh tôi ra như thế ! - tôi khen ngợi ông ta về cung cách ăn mặc lịch của ông ta ; và tôi còn cả gan hỏi tên hiệu người thợ may của ông ấy. Ông ta nở nụ cười mỉm khó hiểu, tựa như ông chờ sẵn câu hỏi ấy. <<Hầu như chả ai biết đến người thợ may này cả, ông ta , thế mà đó lại là người thợ tài hoa. Nhưng ông ta chỉ làm việc tùy theo hứng thú. Chỉ làm cho vài khách hàng thôi. - Do đó tôi...? - Ồ ! ông cứ thử, ông cứ thử xem. Ông ta tên là Corticella, Alfonso Corticella, đường Ferrera số 17. - Ông ta chắc hẳn lấy giá rất đắt, tôi đoán thế. - Tôi nghĩ thế, vâng, nhưng tình mà tôi chả biết sao cả. Bộ đồ này ông ta may cho tôi cách đây ba năm và ông ta chưa gửi cho tôi hoá đơn. - Corticella ? đường Ferrara, số 17, ông thế ? - Đúng thế >>, người đàn ông vô danh trả lời. Và ông ta bỏ mặc tôi đứng đấy để hoà nhập vào nhóm người khác. Tại số 17 đường Ferrara tôi tìm thấy ngôi nhà như bao ngôi nhà khác, và căn nhà của Alfonso Corticella cũng giống như những căn nhà của các thợ may khác. Đích thân ông ấy mở cửa đón tôi. Đó là cụ già người thấp bé với mái tóc đen nhánh chắc hẳn là được nhuộm. Trước ngạc nhiên to lớn của tôi, ông cụ làm ra vẻ khó dễ gì cả. Ngược lại ông biểu lộ ý muốn tôi trở thành khách hàng của ông. Tôi giải thích với ông bằng cách nào mà tôi có được địa chỉ ông. Tôi khen ngợi ông cụ về đường nét cắt may của ông ấy và nhờ ông may cho tôi bộ đồ lớn.Chúng tôi chọn loại vải len mượt màu xám và ông cụ đo lấy kích thước người tôi rồi đề nghị mang bộ đồ đến tận nhà tôi để thử. Tôi hỏi ông giá tiền. có gì gấp cả, ông ấy trả lời tôi, chúng ta thỏa thuận với nhau thôi. là người đáng mến ! thoạt đầu tôi nghĩ vậy. Tuy nhiên, lát sau, đường trở về nhà, tôi cảm nhận rằng ông cụ già thấp bé này tạo cho tôi môt cái cảm giác khó chịu ( có lẽ vì những nụ cười quá mơn trớn và ngọt ngào của ông ta). thực ra tôi có ý muốn gặp lại ông ta. Thế nhưng bộ đồ được đặt rồi. Và độ chừng hai mươi hôm sau nó được hoàn tất. Khi họ giao bộ đồ cho tôi, tôi mặc thử, độ vài giây, trước gương. Đúng là tuyệt tác. Nhưng hiểu sao, có thể chỉ vì cái ấn tượng khó chịu mà ông cụ già thấp bé để lại trong tôi, tôi muốn mặc nó. Và nhiều tuần trôi qua trước khi tôi có quyết định. Ngày hôm đó, tôi vĩnh viễn nhớ mãi. Đó là vào ngày thứ ba của tháng tư và trời đổ mưa. Sau khi tôi mặc vào người bộ com-lê (complet) - chiếc quần dài, áo gi-lê (gilet) và áo vét - tôi nhận thấy cách thú vị rằng bộ đồ gò bó và làm tôi vướng víu ở những khúc khuỳu người như những bộ quần áo mới toanh. Thế mà nó lại vừa vặn ôm lấy thân hình tôi. Theo thói quen tôi để gì cả trong chiếc túi bên phải của áo vét, các giấy tờ tùy thân tôi cho vào chiếc túi bên trái. Vì thế cho nên hai tiếng đồng hồ sau, ở hãng, khi tình cờ thọc tay vào túi áo bên phải, tôi chợt nhận thấy có mảnh giấy trong túi. Có lẽ là tờ hóa đơn của người thợ may chăng ? . Đấy là tờ giấy bạc mười nghìn lia. (lire : đồng tiền Ý) Tôi bàng hoàng sửng sốt. Dĩ nhiên là do chính tôi cất vào túi rồi. Với lại là điên rồ nếu cho rằng đây là lối đùa giỡn của ông thợ may Corticella. Lại càng thể là món quà của bà giúp việc nhà cho tôi, người duy nhất có dịp đến gần bộ đồ sau ông thợ may. Hay đây là tờ giấy bạc của bà Thánh Mẫu Trò Đùa ? Tôi nhìn tờ giấy bạc xuyên qua ánh sáng, tôi so sánh nó với những tờ giấy bạc khác. thể nào có tờ giấy bạc nào hơn được nữa. Lời giải thích duy nhất, đãng trí của Corticella. Có thể là khách hàng trả trước cho ông khoản tiền, và vào lúc đó, ông ta có ví tiền sẳn đấy và, muốn vứt tiền bừa bãi, ông ta giúi nó vào chiếc áo vét của tôi treo móc áo. Đấy là những chuyện có thể xảy ra. Tôi ấn sát nút chiếc chuông để gọi thư ký. Tôi viết vài giòng cho Corticella và hoàn món tiền này lại cho ông ta vì đó phải là tiền của tôi. Nhưng, ngay lúc ấy, và tôi thể giải thích được vì sao, tôi lại cho tay vào túi lần nữa. << Thưa ông, cái gì thế cơ ạ ? Ông được khoẻ à ? >> thư ký buông lời hỏi tôi lúc bước vào . Có lẽ mặt tôi xanh như xác chết. Trong túi áo các ngón tay tôi chạm phải bìa của mảnh giấy mà trước đó có nó. << , , sao cả, tôi , tôi hơi bị chóng mặt. Dạo này tôi thỉnh thoảng hay bị như thế. Chắc vì bị mệt tí xíu. có thể ra được rồi, tôi phải đọc lá thư cho viết nhưng chúng ta làm chốc nữa. Chỉ sau khi thư ký ra khỏi phòng tôi mới rút tờ giấy ra khỏi túi. Đó là tờ giấy bạc mười nghìn lia khác. Thế là tôi thử thêm lần thứ ba. Và tờ giấy bạc thứ ba chui ra. Tim tôi bắt đầu đánh trống loạn.Tôi có cảm giác như bị lôi cuốn , bởi những lý do huyền bí nào đó, vào trong vũ điệu nhảy múa vòng quanh của chuyện thần tiên giống như những chuyện thần tiên mà người lớn kể cho con trẻ nghe và ai tin là có . Viện cớ là được khoẻ, tôi rời hãng và về nhà. Tôi cần yên tĩnh mình. May thay bà giúp việc cho tôi xong công việc và ra về. Tôi đóng các cửa lại, hạ các tấm sáo xuống và bắt đầu lôi cách nhanh mà sức tôi có thể làm được, những tờ giấy bạc từ tờ này đến tờ khác từ chiếc túi dường như cạn. Tôi làm việc với căng thẳng co giựt của các giây thần kinh trong nỗi lo sợ điều huyền diệu kia ngưng lại trong phút chốc. Tôi có ý định tiếp tục suốt cả buổi chiều, suốt cả đêm để tích tụ hằng tỉ bạc. Tuy nhiên, đến lúc nào đó, tôi còn đủ sức nữa. Trước mặt tôi là đống giấy bạc đồ sộ. Việc hệ trọng nhất thời là giấu số giấy bạc này, để ai biết đến. Tôi dốc chiếc rương chứa đầy thảm. và, dưới đáy rương, tôi chất vào từng xấp giấy bạc mà tôi đếm lần lượt. Tổng số tiền vượt qua khá xa con số năm mươi triệu. Khi tôi tỉnh giấc vào sáng hôm sau, bà giúp việc có mặt tại đấy, vẻ mặt sửng sốt khi trông thấy tôi nằm giường trong bộ y phục làm. Tôi cố gượng cười, giải thích với bà ấy rằng chiều hôm qua tôi lỡ uống rượu quá chén và ngã lăn ra ngủ lúc nào biết. Thêm điểm lo ngại khác nữa lại đến : bà ấy tỏ ý muốn giúp tôi cởi áo vét ra để cho bà ta chải sơ lại mặt vải. Tôi trả lời rằng tôi phải ra ngoài ngay và có thời giờ để thay y phục. Và liền sau đó tôi vội vã đến cửa hiệu chuyên bán y trang để chọn mua bộ đồ giống như đúc bộ tôi mặc; tôi đưa bộ mới cho bà giúp việc; bộ đồ của tôi, cái bộ mà trong vòng chỉ có vài ngày biến tôi trở thành trong những người có quyền lực nhất đời, tôi giấu nó vào chỗ kín. Tôi hiểu có phải tôi mơ chăng, tôi có sung sướng hay là ngược lại tôi ngột thở dưới sức nặng của định mệnh quá lớn. đường , qua lớp áo choàng khoác bên ngoài, tôi sờ nắn ngừng chiếc túi kỳ diệu. Cứ mỗi lần như thế tôi lại thở ra nhõm. Dưới lớp vải tiếng sột soạt của tờ giấy bạc làm tôi vững lòng. Thế nhưng việc trùng hợp lạ lùng làm nguội lạnh nỗi vui cuồng điên của tôi. các tờ nhật báo chạy những hàng tít lớn : thông tin về vụ trộm xảy ra chiều qua chiếm gần như trọn vẹn cả trang đầu. chiếc xe thùng bọc sắt của ngân hàng, sau khi lươn qua các chi nhánh của ngân hàng, sắp chở về trụ sở chính những số tiền thu được trong ngày, bị chận lại và bị vơ vét sạch bởi bốn tên cướp tại đường Palmanova. Khi mọi người đổ xô đến, tên trong bọn cướp, để tháo thân, nổ súng. người đường thiệt mạng. Nhưng thực chính là con số tiền bị cướp làm tôi chú ý : đúng năm mươi triệu ( như số tiền của tôi). Có thể nào có mối liên quan giữa giàu có thình lình của tôi với việc đánh cướp này xảy ra gần như cùng lúc chăng ? Suy diễn như thế trông có vẻ buồn cười. Và tôi lại mê tín dị đoan. Dù sao kiện này cũng làm cho tôi rất hoang mang. Càng có nhiều ta càng ước muốn nhiều. Tôi giàu rồi, so với những thói quen sống giản dị của tôi. Nhưng cái ảo tượng của cuốc sống xa hoa phóng túng kích thích tôi. Và ngay buổi chiều hôm đó tôi bắt đầu làm lại việc ấy. Bây giờ tôi thực hành cách bình tĩnh hơn và các giây thần kinh ít căng thẳng hơn. trăm ba mươi lăm triệu khác thêm vào cái kho tàng hôm trước. Đêm hôm đó tôi tài nào nhắm mắt được. Có phải chăng là linh cảm về mối nguy ? Hay là lương tâm cắn rứt của người mặc dù xứng đáng có được tài sản phi thường ? Hay là thứ hối hận mơ hồ ? Trời vừa hừng sáng tôi rời khỏi giường, thay quần áo và chạy ra đường tìm mua báo. Trong khi đọc, tôi kinh hoàng đến nghẹn thở. cơn hỏa hoạn khủng khiếp, gây ra bởi kho tồn dầu hỏa bị bốc cháy, hoàn toàn thiêu hủy căn phố lầu con đường San Cloro, ngay giữa trung tâm thành phố. Thêm vào đấy, các tủ sắt của đại văn phòng địa ốc chứa đựng hơn trăm ba mươi triệu tiền mặt bị thiêu hủy. Hai đội viên cứu hỏa bị thiệt mạng trong lúc chữa cháy. Bây giờ tôi có cần phải liệt kê những tội ác của tôi ? Vâng, bởi vì từ đây tôi hiểu rằng đồng tiền mà cái áo vét mang lại cho tôi đến từ tội lỗi, từ xương máu, từ tuyệt vọng, từ cái chết, nó đến từ địa ngục. Thế mà bằng cách lừa lọc xảo trá, cái lẽ phải của tôi từ chối cách giễu cợt nhận lấy phần trách nhiệm nào đó. Và thế là cám dỗ trở lại, và thế là bàn tay tôi - quá ư dễ dàng - trườn vào chiếc túi áo và những ngón tay tôi, với cơn khoái lạc đột nhiên, ghì siết bìa góc của tờ giấy bạc luôn luôn mới tinh. Tiền, ôi đồng tiền thần thánh ! dọn khỏi căn nhà cũ của tôi (để tránh chú ý tò mò), tôi mua cho mình ngôi biệt thư lớn, tôi có bộ sưu tập tranh họa quý giá, tôi lái những loại xe đắc tiền và, sau khi nghỉ hãng vì "lý do sức khoẻ", tôi du lịch và khắp hoàn cầu với những người đàn bà đẹp tuyệt trần. Tôi thừa hiểu rằng mỗi lần tôi moi tiền từ chiếc áo vét của tôi, xảy ra đời cái gì đó đê tiện và đau thương. Tuy nhiên đó là phù hợp mông lung, được dựa những chứng minh hợp lý. Trong khi chờ đợi, cứ mỗi lần tôi thu thập tiền, lương tri của tôi băng hoại, càng lúc càng thêm hèn hạ. Thế còn người thợ may kia ? Tôi điện cho ông ta để hỏi hóa đơn nhưng ai trả lời. Qua con đường Ferrara người ta cho tôi biết ông ta di cư, ông ta sống ở nước ngoài, chẳng biết nơi đâu. Tất cả mọi mưu cho tôi thấy rằng tôi vô tình ký kết với ác quỷ. Mọi kéo dài cho đến cái ngày mà trong căn phố lầu mà tôi cư ngụ từ nhiều năm dài qua, người ta khám phá vào buổi sáng người đàn bà về hưu sáu mươi tuổi chết ngạt vì hơi đốt ; bà ta tự sát vì bị mất ba mươi nghìn lia tiền hưu mà bà vừa mới lĩnh chiều hôm trước (và số tiền này nằm trong tay tôi). Đủ rồi, đủ rồi ! để khỏi chìm sâu vào vực thẳm, tôi phải vứt bỏ chiếc áo vét của tôi. Nhưng phải là nhường nó lại cho ai khác, bởi lẽ đê hèn kia vẫn còn tiếp tục ( ai mà có đủ nghị lực để cưỡng lại sức quyến rũ như thế ?). Việc hủy diệt chiếc áo trở nên cần thiết. Tôi lái xe đến thung lũng hoang vắng trong vùng miền núi Alpes. Tôi để xe tại nền đất đắp cao phủ cỏ và tôi tiến thẳng vào rừng. bóng người lai vãng. Sau khi qua khỏi thị trấn tại đấy, tôi lên đến vùng băng tích đầy sỏi đá. Nơi đây, giữa hai tảng đá khổng lồ, tôi lôi từ chiếc sắc đeo lưng cái áo vét bỉ ổi ấy và châm lửa vào. Trong vòng vài phút chỉ còn trơ lại đống tro tàn. Nhưng dưới ánh sáng của ngọn lửa tàn, sau lưng tôi - cách chừng hai hoặc ba thước có lẽ vậy -, giọng người vang lên : << trễ rồi, trễ rồi ! >> Kinh hoàng tôi xoay người lại trong động tác đột ngột như thể bị rắn cắn. Nhưng chẳng thấy ai cả. Tôi lùng kiếm chung quanh, nhảy từ khối đá này đến khối đá khác, để lôi bật ra tên khốn kiếp giỡn mặt tôi. ai cả. Chỉ toàn là những khối đá. Mặc dù còn cảm thấy kinh hoàng, tội trở xuống thung lũng, với cảm giác nhõm. Thế là đựợc tự do. Và may mắn thay lại giàu nữa. Nhưng nền đất cao phủ cỏ, chiếc xe tôi còn đó nữa. Và khi tôi trở về thành phố, ngôi biệt thự đồ sộ của tôi biến mất ; thay vào chỗ đó, cánh đồng cỏ bỏ hoang với tấm biển " Đất công xã cần bán ". Và những trương mục trong ngân hàng của tôi, tôi biết giải thích ra sao, hoàn toàn cạn sạch. Mất hết từ nhiều tủ sắt của tôi những bó chứng khoán dày cộm. Và bụi bặm, chỉ toàn là bụi bặm, trong chiếc rương cũ. Thế rồi từ đó, tôi làm việc trở lại cách cực nhọc, đời sống tôi khó khăn, và lạ lùng, chẳng ai tỏ vẻ kinh ngạc về sạt nghiệp đột ngột của tôi. Và tôi thừa hiểu rằng mọi chuyện chưa hẳn là chấm dứt. Tôi biết rằng ngày kia chuông cửa vang lên, tôi ra mở cửa và tôi thấy trước mặt tên thợ may tai hại kia, với nụ cười đê tiện của lão, đến đòi thanh toán món nợ cuối cùng. Dịch xong ngày 26.10.2007 tại Antony Đức Lâm
