Giết con chim nhại



Tác giả: Harper Lee

Dịch giả: Huỳnh Kim Oanh

NXB: NXB Văn Học

Khổ sách: 14 . 20,5

Số trang: 419 trang

Giá bìa: 86000 đồng

Nguồn: http://www.truyenngan.com.vn/tieu-thuyet/kinh-dien/835-giet-con-chim-nhai.html

Giới thiệu​

Giết con chim nhại lấy bối cảnh Alabama, tiểu bang miền Nam rất nặng thành kiến phân biệt chủng tộc và được viết trong thời gian mà phong trào đấu tranh của những người da màu, nhất là của Martin Luther King, Jr., lan rộng tới tầm cỡ quốc gia. nhất là vụ Tẩy chay xe buýt ở Mongomery, Alabana; kéo dài từ tháng 12.1955 đến tháng 12.1956, với kết quả là phán quyết của Tối cao pháp viện tuyên bố các luật phân cách chỗ ngồi xe buýt theo màu da được áp dụng ở Montgomery và cả Alabana là vi hiến. Nên ngạc nhiên gì khi chủ đề lớn của tác phẩm là vấn đề phân biệt chủng tộc.

dừng lại ở đó, tác phẩm mở rộng và đề cập đến những thành kiến khác của con người, những thứ vốn là nền tảng dẫn tới thói đạo đức giả, bất công xã hội, và nhiều tệ nạn khác. Tất cả được mô tả qua cái nhìn của Jean Louse Finch, biệt danh Scout, bé trong những năm đầu của bậc tiểu học. Việc chọn em bé làm người dẫn chuyện giúp tác giả có thể đề cập tới những điều được xã hội quanh em mặc nhiên công nhận là hợp lý, đương nhiên, hoặc thể thay đổi. Khi nhìn thấy những tượng đó, và so sánh với những giá trị đạo đức được bố em dạy bảo, hoặc chỉ đơn thuần kể lại vụ, em có thể cho người đọc thấy khía cạnh phi nhân trong xã hội.

Giết con chim nhại là tiểu thuyết viết về trẻ con nhưng độc giả nào nghĩ mình đọc sách thiếu nhi vì những vấn đề nó đặt ra là quá lớn ngoài khả năng giải quyết của cá nhân. Nhưng tất yếu mỗi người phải góp phần vào cuộc chiến chống bất công và thành kiến này, như Atticus , "cho dù chúng ta bị đánh bại trăm năm trước khi chúng ta bắt đầu đó cũng đâu phải là lý do khiến chúng ta cố thắng" khi ông quyết tâm bào chữa cho Tom Robinson dù biết chắc là mình thua kiện.

CHƯƠNG 1

Khi sắp mười ba tuổi, trai Jem của tôi bị gãy ngay khuỷu tay. Khi lành lại, nỗi sợ bao giờ có thể chơi bóng được nữa của Jem dịu bớt, ít nghĩ ngợi về thương tật của mình. Cánh tay trái của hơi ngắn hơn cánh tay phải; khi đứng hoặc , mu bàn tay cứ thẳng góc với thân mình, ngón cái song song với đùi. hoàn toàn quan tâm, miễn là còn chuyền và lốp bóng được.

Sau nhiều năm tháng trôi qua đủ để giúp chúng tôi nhìn lại, đôi khi chúng tôi bàn bạc về những kiện đưa đẩy đến tai nạn này. Tôi vẫn cho rằng tất cả là do nhà Ewell, nhưng Jem, lớn tôi bốn tuổi, lại bảo chuyện này bắt đầu từ trước đó rất lâu. chuyện đó bắt đầu vào mùa hè khi Dill đến chơi với chúng tôi, lúc Dill lần đầu mớm cho chúng tôi ý tưởng kéo được Bob Radley ra khỏi nhà.

Tôi nếu muốn có cái nhìn bao quát về việc này, thực nó bắt đầu với Andrew Jackson. Nếu tướng Jackson đẩy người Da đỏ Creek 1 lên thượng nguồn Simon Finch bao giờ chèo thuyền đến Alabama, và liệu chúng tôi ở đâu nếu ông làm việc đó? Chúng tôi quá lớn thể dàn xếp cuộc tranh cãi bằng nắm đấm, vì vậy chúng tôi hỏi ý kiến bố Atticus. Bố cả hai đứa tôi đều đúng.

Là dân miền Nam, số người trong gia tộc thấy xấu hổ vì chúng tôi chẳng có tổ tiên nào được lưu danh ở phía bên này hoặc bên kia trong trận Hasting 2. Chúng tôi chỉ có mỗi Simon Finch, tay bào chế thuốc bẫy thú lấy lông gốc từ Cornwall, người chỉ để cho thói keo kiệt vượt trội hơn so với lòng mộ đạo của mình. Ở , Simon tức tối trước việc bách hại những người tự xưng là tín đồ phái Giám lý dưới tay các đạo hữu cấp tiến hơn của họ và vì Simon cũng nhận mình là tín đồ Giám Lý nên ông ta tìm đường vượt Đại Tây Dương đến Philadelphia, sau đó đến Jamaica, rồi đến Mobile, và lên đến Saint Stephens. Luôn nghĩ đến những phê phán của John Wesley 3 về thói lắm lời trong việc mua bán, Simon kiếm tiền bằng việc hành nghề y, nhưng trong việc này ông ta vui vì sợ mình bị cám dỗ phải làm những điều mà ông biết rằng vì vinh quang của Chúa, như việc đeo vàng người và mặc quần áo đắt tiền. Vì thế Simon, sau khi quên châm ngôn của thầy giáo mình về việc sở hữu nô lệ, mua ba nô lệ và với trợ giúp của họ ông lập trang trại bờ sông Alabama, cách Saint Stephens khoảng bốn mươi dặm về phía thượng nguồn. Ông chỉ trở lại Saint Stephens lần, để tìm vợ, và ông cùng bà tạo dựng dòng họ với nhiều con . Simon sống rất thọ và chết trong giàu có.

Thông lệ của người trong gia tộc này là vẫn ở lại trang trại của Simon, nó có tên là Finchs Landing, và kiếm sống bằng nghề trồng bông vải. Trang trại này hoàn toàn tự túc: khá khiêm tốn so với những đại nông trại xung quanh, nhưng Landing vẫn sản xuất được mọi thứ để duy trì cuộc sống trừ nước đá, bộ mỳ và những thứ y phục, vốn phải mua từ những ghe thương hồ từ Mobile.

Simon nhìn náo loạn giữa miền Nam với miền Bắc với nỗi giận dữ bất lực, vì nó khiến cho con cháu ông bị tước đoạt hết mọi thứ trừ đất đai của chúng, nhưng truyền thống sống bám vào đất vẫn được duy trì đến nhiều thập niên của thế kỷ hai mươi, khi bố tôi, Atticus Finch, đến Montgomery đế học luật, và em trai bố đến Boston học y. Chị Alexandra của bố là người họ Finch vẫn ở lại Landing: bà cưới ông chồng ít , người dành phần lớn thời gian nằm chiếc võng cạnh bờ sông mà tự hỏi những dây câu của mình dính cá hết chưa.

Khi được nhận vào luật sư đoàn, bố tôi trở về Maycomb và bắt đầu hành nghề. Maycomb, cách Finchs Landing mười hai dặm về phía Đông, là trung tâm của hạt Maycomb. Văn phòng của bố Atticus tại tòa án chẳng có gì nhiều hơn cái giá treo mũ, ống nhổ, bàn cờ đam và cuốn luật Alabama còn mới nguyên. Hai thân chủ đầu tiên của bố là hai người cuối cùng bị treo cổ trong nhà tù hạt Maycomb. Bố Atticus cố thuyết phục họ chấp nhận khoan hồng của tiểu bang trong việc cho phép họ nhận tội giết người cấp độ hai 4 và giữ được mạng sống, nhưng họ thuộc dòng tộc Haverford, ở hạt Maycomb cái tên này đồng nghĩa với thằng ngốc. Những tay Haverford này giết chết người thợ rèn giỏi nhất của Maycomb trong vụ hiểu lầm xuất phát từ việc bắt giữ con ngựa bị coi là sai trái, thiếu khôn ngoan khi làm việc đó trước mặt ba nhân chứng, và cứ khăng khăng rằng đồ-chó-đẻ-nếu--có-ý-đó là cách biện hộ đủ hiệu quả cho bất cứ ai. Họ nhất quyết rằng mình phạm tội giết người cấp độ , vì vậy bố Atticus thể làm gì hơn cho thân chủ trừ việc có mặt vào lúc họ lên đường, vụ xử có lẽ là khởi đầu cho nỗi chán ghét đối với ngạch luật sư hình của bố.

Trong năm năm đầu ở Maycomb, bố Atticus thực hành tiết kiệm hơn bất cứ thứ gì khác, trong nhiều năm sau đó bố đầu tư thu nhập của mình vào việc học hành của em trai bố. John Hale Finch hơn bố mười tuổi và chọn học nghề y vào thời điểm mà việc trồng bông vải còn sinh lợi nữa; nhưng sau khi giúp chú Jack 5 khởi nghiệp, bố Atticus có được thu nhập đáng kể từ nghề luật. Bố thích Maycomb, ông sinh ra và lớn lên ở hạt Maycomb; ông biết dân ở đây và họ cũng biết bố, và do công việc làm ăn của Simon Finch, nên bố Atticus có quan hệ họ hàng hoặc thông gia với hầu hết các gia đình ở thị trấn này.

Maycomb là thị trấn cổ, nhưng nó là thị trấn cổ chán ngắt khi lần đầu tiên tôi biết nó. Vào mùa mưa đường phố trở nên lầy lội đỏ quạch; cỏ mọc hai lề đường, tòa án ủ rũ ở quảng trường. hiểu sao hồi đó trời nóng hơn: con chó mực khổ sở trong ngày hè; mấy con lừa trơ xương bị buộc vào những cỗ xe hai bánh lo đuổi ruồi trong bóng râm nồng nực của những cây sồi quảng trường. Đến chín giờ sáng những chiếc cổ cồn cứng của các ông rũ xuống. Các bà tắm trước buổi trưa, rồi sau giấc ngủ ngắn lúc ba giờ, và khi đêm xuống họ trông giống như những chiếc bánh bơ mềm phủ mồ hôi và phấn rôm ngọt.

Hồi đó người ta di chuyển chậm chạp. Họ thơ thẩn qua quảng trường, lê bước ra hoặc vào các cửa hàng quanh đó, rề rà trong mọi chuyện. ngày hai mươi bốn giờ nhưng có vẻ như dài hơn. Chẳng có gì vội vã, vì chẳng có nơi nào để , có gì để mua và có tiền để mua 6 chẳng có gì để thăm thú bên ngoài địa giới hạt Maycomb. Nhưng đó là thời kỳ lạc quan mơ hồ của số người: đến gần đây người ta bảo với hạt Maycomb rằng nó chẳng có gì để sợ ngoài chính nỗi sợ hãi 7.

Chúng tôi sống ở con phố chính của thị trấn-bố Atticus, Jem và tôi, thêm Calpurnia đầu bếp của chúng tôi. Jem với tôi thấy bố rất dễ chịu: ông chơi với chúng tôi, đọc cùng chúng tôi, và đối đãi với chúng tôi với xa cách lịch .

Calpurnia lại khác. Bà toàn góc cạnh và xương xẩu; bà cận thị; bà lé; bàn tay bà to bè như thanh giát giường và cứng gấp đôi. Bà luôn xua tôi khỏi nhà bếp, hỏi tôi sao cư xử ngoan ngoãn được như Jem mặc dù bà biết ấy lớn hơn, và gọi tôi về nhà khi tôi muốn về. Những trận chiến của chúng tôi hùng tráng và chênh lệch. Calpurnia luôn luôn thắng, chủ yếu vì bố Atticus lúc nào cũng đứng về phía bà. Bà ở với chúng tôi từ khi Jem chào đời, và trong những chừng mực gì còn nhớ được tôi đều cảm thấy có mặt độc đoán của bà.

Mẹ chúng tôi mất khi tôi lên hai, vì vậy tôi hề cảm thấy thiếu vắng bà. Bà là người thuộc họ Graham gốc ở Montgomery; bố Atticus gặp mẹ khi lần đầu bố được bầu vào cơ quan lập pháp bang. Lúc đó bố trung niên, mẹ hơn bố mười lăm tuổi. Jem là kết quả của năm đầu họ lấy nhau; bốn năm sau tôi chào đời, và hai năm sau mẹ tôi mất vì cơn đau tim. Họ bệnh này di truyền trong gia đình bà. Tôi nhớ mẹ, nhưng chắc Jem nhớ. ấy nhớ mẹ rất , và đôi khi chơi giữa chừng ấy thở dài hồi lâu, sau đó bỏ chơi mình ở phía sau nhà xe. Khi ấy như vậy, tôi biết khôn hồn đừng quấy rầy ấy.

Khi tôi gần được sáu tuổi và Jem xấp xỉ mười, ranh giới cho kỳ nghỉ hè của chúng tôi (nằm trong tầm nghe được tiếng gọi của Calpurnia) là nhà của bà Herry Lafayette Dubose cách nhà tôi hai căn về phía Bắc và tòa nhà Radley cách nhà tôi ba căn về phía Nam. Chúng tôi bao giờ có ý muốn phá vỡ các ranh giới đó. Tòa nhà Radley là nơi cư ngụ của thực thể lạ lẫm chỉ cần nghe miêu tả là đủ khiến chúng tôi ngoan ngoãn trong nhiều ngày liên tục, bà Dubose chán chết được.

Đó là mùa hè Dill đến với chúng tôi.

sáng sớm khi chúng tôi bắt đầu trò chơi ở sân sau, Jem và tôi có nghe tiếng gì đó ở nhà bên cạnh, trong mảnh vườn trồng bắp cải của Rachel Haverford. Chúng tôi đến bên hàng rào dây kẽm để xem có phải chú chó con -con chó săn chuột của Rachel sắp đẻ-thay vào đó chúng tôi thấy đứa bé nhìn mình. Ngồi ở đó, nó cao hơn những cây cải là mấy. Chúng tôi nhìn nó cho đến khi nó lên tiếng:

"Chào"

"Chào", Jem vui vẻ đáp.

"Tao là Charles Baker Harris", nó . "Tao biết đọc đó".

" sao?" tôi .

"Tao nghĩ tui bay muốn biết tao có biết đọc hay . Tụi bay có thứ gì cần đọc tao đọc cho..."

"Mày mấy tuổi", Jem hỏi, "bốn tuổi rưỡi hả?"

"Sắp bảy tuổi."

"Vậy có gì bảnh đâu," Jem , chĩa ngón trỏ về phía tôi. "Con Scout kia biết đọc từ lúc mới đẻ, mà nó còn chưa tới trường nữa kìa. Sắp bảy tuổi mà coi mày xíu à."

"Tao con nhưng tao lớn rồi," nó .

Jem hất tóc ra sau để nhìn hơn. "Sao mày qua đây, Charles Baker Harris?" ấy . "Cái tên nghe ngon dữ."

"Tên tao đâu mắc cười gì hơn tên mày. Dì Rachel tên mày là Jeremy Atticus Finch."

Jem cau mặt. "Tao đủ lớn để khớp với tên của tao," ấy . "Tên mày còn dài hơn người mày nữa. Dám chắc là nó dài hơn cỡ ba tấc."

"Người ta gọi tao là Dill," Dill , cựa quậy bên dưới hàng rào.

"Tốt hơn là mày nhảy qua thay vì chui dưới hàng rào," tôi . "Mày ở đâu tới vậy?"

Dill quê ở Meridian, Mississippi, nghỉ hè ở chỗ dì nó, Rachel, và từ nay trở cứ hè là nó về Maycomb. Gia đình nó trước ở Maycomb, mẹ nó làm việc cho tay thợ chụp hình ở Meridian, đưa ảnh của nó dự cuộc thi Bé Xinh và giành được giải thưởng năm đô. Bà cho Dill số tiền đó, nhờ thế nó xem phim được hai mươi lần.

" Ở đây có mục phim ảnh gì hết, trừ thỉnh thoảng có chiếu phim về chúa Jesus trong tòa án," Jem . "Có từng xem thứ gì hay hay ?"

Dill xem Dracula, phát khiến Jem nhìn nó với đôi mắt bắt đầu có vẻ nể nang. "Kể tụi tao nghe ," ấy .

Dill là đứa khác lạ. Nó mặc quần soóc bằng vải lanh xanh cài nút vào áo sơ mi, tóc nó trắng như tuyết và ép sát vào đầu như lông vịt; nó lớn hơn tôi tuổi nhưng tôi cao hơn nó. Khi nó kể cho chúng tôi nghe về câu chuyện cũ xì đó đôi mắt xanh của nó hết sáng lên lại tối sầm; tiếng cười của nó bất ngờ và vui vẻ; nó luôn tay giật chỗ tóc bò liếm ngay giữa trán.

Khi Dill kể rốt ráo hết phim Dracula, và Jem phim nghe có vẻ hay hơn sách, tôi hỏi Dill ba nó đâu, " nghe mày gì về ba mày hết."

"Tao có ba."

"Ổng chết rồi hả?"

" ...."

"Vậy nếu ổng chết tức là mày có ba, đúng ?"

Dill đỏ mặt và Jem bảo tôi im, dấu hiệu cho thấy ràng Dill được nghiên cứu và xếp vào loại chấp nhận được. Sau đó mùa hè trôi qua trong thỏa mãn bình thường. thỏa mãn bình thường nghĩa là: cải thiện ngôi nhà cây của chúng tôi vốn nằm giữa hai cây xoan khổng lồ sinh đôi ở sân sau, làm rộn mọi chuyện, lược qua danh sách những vở kịch dựa tác phẩm của Oliver Optich, Vitor Appleton và Edgar Rice Burroughs. Trong vụ này chúng tôi may mắn có Dill. Nó đóng những vai trước đây tôi phải nhận - con khỉ đột trong vở Tazan, ông Crabtree trong The Rover Boys, ông Damon trong Tom Swift. Vì vậy chúng tôi dần xem Dill là tay Merlin bỏ túi 8, với cái đầu đầy những kế hoạch ly kỳ, những khát khao quái lạ, và những tưởng tượng kỳ quặc.

Nhưng vào cuối tháng Tám kho tiết mục trò chơi của chúng tôi trở nên nhạt nhẽo vì chơi hoài biết bao lần, và chính lúc đó Dill mớm cho chúng tôi ý tưởng dụ Boo Radley ra khỏi nhà.

Ngôi nhà Radley mê hoặc Dill. Bất chấp những cảnh báo và giải thích của chúng tôi, ngôi nhà đó cứ thu hút nó như mặt trăng hút con nước, nhưng hút nó vượt qua cột đèn ở góc phố, khoảng cách an toàn tính từ cổng nhà Radley. Nó đứng đó, ôm lấy cột đèn, chăm chú nhìn và băn khoăn.

Nhà Radley nhô hẳn ra đường cách nhà tôi đoạn. về phía Nam, người ta thấy hàng hiên của nó; lề đường bẻ góc và chạy dọc khu nhà. Ngôi nhà thấp, từng sơn màu trắng với hàng hiên rộng phía trước và những cửa chớp màu xanh lá cây, nhưng từ lâu chuyển sang màu xám xanh giống màu của vuông sân quanh đó. Những miếng ván lớn mục rã vì mưa gió rũ mái hiên; những cây sồi che khuất ánh mặt trời. Tàn tích của những chiếc cọc nhọn làm hàng rào xiêu vẹo ở sân trước - cái sân "để quét" vốn bao giờ được quét - nơi cỏ cho gia súc và cỏ thuốc thỏ mọc lan tràn.

Bên trong ngôi nhà có bóng ma quỷ quái. Người ta có , nhưng Jem và tôi chưa bao giờ thấy . Người ta ra ngoài vào ban đêm khi trăng lặn, và nhìn lén qua cửa sổ. Khi cây đỗ quyên khô của người ta đông cứng trong đợt rét, đó là do hà hơi vào chúng. Mọi vụ trộm vặt ở Maycomb đều là do . Có lần thị trấn kinh hoàng vì hàng loạt kiện ghê rợn về đêm: người ta tìm thấy gà và những thú cưng trong nhà bị chặt khúc; dù thủ phạm là Addie điên, tên này sau cũng tự trầm ở vũng xoáy Barker, nhưng người ta vẫn nhìn vào nhà Radley, hề muốn dẹp bỏ những nghi ngờ ban đầu của họ. người Da đen ngang nhà Radley vào ban đêm, ông ta băng qua lề đường đối diện và huýt sáo khi bước . Khuôn viên trường Maycomb giáp lưng với khu đất nhà Radley; những cây hồ đào cao lớn trong sân nuôi gà nhà Radley rụng đầy quả xuống sân trường. nhưng những quả hạch nằm đó mà đứa trẻ nào dám đụng đến: những quả hồ đào nhà Radley giết bạn. quả bóng rơi vào sân Radley và coi như mất và ai buồn nêu ra thắc mắc nào.

Nỗi bất hạnh của ngôi nhà đó bắt đầu nhiều năm trước khi Jem với tôi ra đời. Người nhà Radley, tuy được chào đón ở bất cứ nơi nào trong thị trấn, lại sống tách biệt, sở thích thể tha thứ được ở Maycomb. Họ nhà thờ, nơi giải trí chủ yếu của Maycomb, mà thờ phụng tại nhà; bà Radley hiếm khi qua bên kia đường uống cà phê giữa buổi sáng với hàng xóm, và chắc chắn bao giờ tham gia nhóm truyền giáo. Ông Radley bộ xuống thị trấn lúc mười giờ rưỡi sáng, và trở về vào đúng mười hai giờ, đôi khi xách túi giấy nâu, mà láng giềng cho hàng tạp phẩm cho gia đình. Tôi biết ông già Radley kiếm sống bằng cách nào-Jem ông ta "mua bông vải", mỹ từ lịch để chỉ việc làm gì cả-nhưng ông Radley và vợ ông ta sống ở đó với hai con trai từ lâu lắm rồi.

Cửa sổ và cửa chính nhà Radley đóng kín vào những ngày Chủ nhật; điều nữa trái với cung cách của Maycomb: cửa đóng chỉ có nghĩa là bệnh hay trời lạnh. Trong các ngày Chủ nhật là ngày dành cho viếng thăm buổi chiều theo nghi thức: các bà mặc áo nịt, đàn ông mặc áo khoác, trẻ con mang giầy. Nhưng leo lên những bậc thềm trước nhà Radley và , "xin chào" vào buổi chiều Chủ nhật là điều mà người hàng xóm nào làm. Ngôi nhà Radley có những cửa lưới. Có lần tôi hỏi bố Atticus liệu nó từng có cái nào ; bố Atticus có, nhưng trước khi tôi ra đời kia.

Theo lời hàng xóm đồn đại, khi đứa con nhà Radley ở tuổi thiếu niên, nó giao du với đám con nhà Cunningham gốc ở Old Sarum, dòng họ đông đúc và khó hiểu cư trú ở phía Bắc của hạt này, và chúng lập thành thứ gần như băng nhóm, thứ Maycomb chưa từng có bao giờ. Chúng chẳng làm gì nhiều, nhưng cũng đủ để dân thị trấn bàn luận và bị cảnh báo công khai tại ba buổi giảng kinh: chúng lẩn quất quanh các hiệu cắt tóc, xe buýt đến Abbottsville vào Chủ nhật và xem phim; chúng dự các buổi khiêu vũ tại ổ cờ bạc bên bờ sông của hạt, Dew-Drop Inn&Fishung Camp; chúng còn uống cả rượu lậu. ai ở Maycomb có đủ dũng cảm để với Radley rằng con trai ông ta giao du với bọn xấu cả.

đêm nọ, trong cơn phấn khích tột độ, bọn chúng chạy lùi quanh quảng trường chiếc ô tô cũ mượn được, kháng cự nỗ lực chặn bắt của viên tuần cảnh già của Maycomb, ông Conner, và nhốt ông trong nhà xí của tòa án. Thị trấn nhất quyết phải làm điều gì đó; ông Conner ông biết từng đứa , và ông quyết chí và khẳng định chúng yên thân được với chuyện này, vì vậy bọn trai trẻ này bị đưa ra trước tòa với cáo buộc về tội hành xử bừa bãi, phá rối trật tự, đe dọa và hành hung, sử dụng ngôn ngữ lăng mạ và báng bổ trước diện và nghe thấy của phụ nữ. Quan tòa hỏi ông Conner tại sao ông bao gồm cả tội cuối cùng; ông Conner rằng chúng chửi tục quá lớn đến độ ông chắc mọi quý bà ở Maycomb đều nghe thấy. Quan tòa quyết định tống bọn quấy rối này đến trường huấn luyện của tiểu bang, nơi thỉnh thoảng bọn trai trẻ được gửi đến vì lý do gì khác hơn là cung cấp cho chúng thức ăn và chỗ ở tươm tất: nó phải nhà từ và cũng phải là điều gì đáng xấu hổ. Nhưng ông Radley lại nghĩ nó là vậy. Nếu quan tòa tha cho Arthur, ông Radley xin đảm bảo chắc chắn rằng Arthur gây thêm rắc rối nào nữa. Biết rằng lời hứa của ông Radley là đinh đóng cột, nên quan tòa hoan hỉ làm thế.

Những đứa đồng bọn vào trường huấn luyện và nhận nền giáo dục trung học tốt nhất có được ở bang này; đứa trong bọn còn học tiếp lên trường cơ khí ở Auburn. Những cánh cửa nhà Radley đóng kín suốt các ngày trong tuần lẫn ngày Chủ nhật và người ta thấy mặt thằng con ông Radley suốt mười lăm năm.

Nhưng đến ngày, mà Jem hầu như nhớ được, có vài người, nhưng phải Jem, nghe tiếng và thấy mặt Boo Radley. ấy bố Atticus chẳng bao giờ gì nhiều về nhà Radley: khi Jem hỏi bố câu trả lời duy nhất của bố Atticus là bảo ấy hãy lo chuyện của mình và để cho nhà Radley lo công việc của họ, họ có quyền đó; nhưng khi chuyện này xảy ra Jem bố Atticus chỉ lắc đầu và kêu, "Mm, umm, umm."

Vì vậy Jem nhận hầu hết thông tin từ Stephanie Crawford, hàng xóm gắt gỏng, người mình biết toàn bộ câu chuyện này. Theo Stephanie, Bob ngồi trong phòng khách cắt số mục trong tờ The Maycomb Tribune để dán vào cuốn sưu tập báo của ta. Ba ta bước vào phòng. Khi ông Radley ngang, Bob đâm kéo vào chân ba mình, rồi rút ra, chùi nó vào quần, và tiếp tục công việc cắt dán.

Bà Radley chạy ra đường gào lên rằng Arthur sắp giết cả nhà họ, nhưng khi cảnh sát trưởng đến ông ta thấy Bob vẫn ngồi trong phòng khách, cắt tờ Tribune. Lúc đó ta ba mươi ba tuổi.

Stephanie bảo ông Radley già có người nào trong nhà Radley phải vào nhà thương điên cả khi có người đề nghị rằng đợt an dưỡng ở Tuscaloosa có thể có ích cho Bob. Bob điên, nhiều lúc ta quá căng thẳng. Nhôt ta lại được thôi, ông Radley thừa nhận, nhưng khẳng định rằng thể buộc cho Bob bất cứ tội gì: ta phải là tội phạm. Ông cảnh sát trưởng chẳng nỡ nhốt ta vào tù cùng bọn da đen, vì vậy Bob bị nhốt trong tầng hầm của tòa án.

Việc chuyển Bob từ tầng hầm về nhà chỉ lờ mờ trong ký ức của Jem. Stephanie Crawford số người trong hội đồng thị trấn bảo ông Radley rằng nếu ông đem Bob về, Bob chết vì nấm mốc do ẩm thấp. Ngoài ra Bob thể sống dựa vào tiền bạc của hạt mãi được.

ai biết ông Radley sử dụng hình thức răn đe nào để ai nhìn thấy Bob, nhưng Jem hình dung rằng ông Radley hầu như thường xuyên xiềng ta vào giường. Bố Atticus , phải kiểu đó, rằng có nhiều cách làm cho người ta trở thành bóng ma.

Ký ức tôi trở nên sống động khi thấy bà Radley thỉnh thoảng mở cửa trước, đến mé hàng hiên, tưới nước cho mấy cây chuối hoa của bà. Nhưng mỗi ngày Jem và tôi đều thấy ông Radley bộ xuống thị trấn rồi trở về. Người đàn ông gày gò khô quắt, mắt màu, màu đến độ chúng phản chiếu ánh sáng, Xương gò má của ông ta nhọn và miệng rộng, môi mỏng và môi dưới dày. Stephanie Crawford ông ta quá ngay thẳng đến độ ông ta xem lời Chúa là luật lệ duy nhất của mình, và chúng tôi tin , bởi vì dáng điệu của ông Radley lúc nào cũng thẳng đơ.

Ông bao giờ chuyện với chúng tôi. Khi ông ngang qua, chúng tôi thường nhìn xuống đất và , "Chào ông", và ông ho đáp lại. Con trai cả của ông Radley sống ở Pensacola, ta về nhà vào dịp Giáng sinh, và ta là trong ít người chúng tôi từng thấy bước vào hay rời ngôi nhà đó. Từ ngày ông Radley đưa Arthur về nhà, người ta ngôi nhà đó chết.

Nhưng đến hôm bố Atticus với chúng tôi bố phạt nếu chúng tôi làm ồn trong sân và giao cho Calpurnia thực nhiệm vụ khi ông vắng mặt nếu bà nghe chúng tôi tiếng nào. Ông Radley hấp hối.

Ông ấy khá thong thả trong việc này. Những băng ngựa gỗ của thợ mộc chặn hai đầu đường của khu đất nhà Radley, rơm được lót lề đường, giao thông được chuyển hướng sang đường nhanh phía sau. Bác sĩ Reynolds đậu xe ngay trước nhà tôi và bộ đến nhà Radley mỗi khi ông ta đến thăm bệnh. Jem và tôi chơi quanh quẩn trong sân suốt nhiều ngày. Cuối cùng những băng gỗ được mang , và chúng tôi đứng trước hiên nhìn theo khi ông Radley làm chuyến hành trình cuối cùng của ông ngang qua nhà tôi.

" rồi kẻ bần tiện nhất mà Chúa từng thổi hơi thở vào," Calpurnia lẩm bẩm, và bà phun nước bọt ra sân với vẻ trầm tư. Chúng tôi nhìn bà đầy ngạc nhiên, vì hiếm khi Calpurnia bình luận về cung cách của người da trắng.

Hàng xóm nghĩ khi ông Radley nằm xuống Bob xuất , nhưng mọi người lầm: trai Bob từ Pensacola trở về và thế chỗ ông Radley. Khác biệt duy nhất giữa ta và người cha là tuổi tác. Jem ông Nathan Radley cũng "mua bông vải." Tuy nhiên Nathan có đáp lại chúng tôi khi chúng tôi chào buổi sáng, và đôi khi chúng tôi thấy ta từ thị trấn ra về với tờ tạp chí tay.

Chúng tôi càng nhiều với Dill về nhà Radley, nó càng muốn biết, đứng ôm cột điện càng lâu nó càng thắc mắc.

" biết ta làm gì trong đó", nó lẩm bẩm. "Cứ là ta vừa thò đầu ra khỏi cửa ấy.

Jem , " ta ra ngoài, chắc chắn rồi, khi mà trời tối thui. Stephanie Crawford có lần tỉnh dậy lúc nửa đêm và thấy nhìn qua cửa số...nơi đầu của giống như cái sọ người nhìn . Mày có bao giờ thức giấc nửa đêm rồi nghe thấy tiếng , Dill? giống vậy nè...." Jem lê bàn chân sỏi. "Mày nghĩ sao khi Rachel lại khoá cửa kỹ thế ban đêm? Nhiều buổi sáng tao còn thấy dấu vết của ở sân sau, và có đêm tao nghe thấy cào cửa lưới sau nhà, nhưng khi bố Atticus ra tới đó mất.

" biết như thế nào sao?" Dill hỏi:

Jem đưa ra mô tả hợp lý về Bob: Bob cao khoảng mét chín, đoán chừng qua những dấu vết của ; ăn thịt sóc sống và bất cứ con mèo nào bắt được, đó là lý do tại sao hai bàn tay đầy máu-nếu mày ăn sống thú vật, mày bao giờ rửa sạch máu được. Mặt có nguyên vết sẹo lồi chạy ngang qua; răng những vàng khè mà còn bị sâu nữa; mắt thô lố; miệng lúc nào cũng chảy nước dãi.

"Tụi mình thử dụ ra ngoài ," Dill . "Tao muốn thấy ra sao."

Jem nếu Dill muốn bị mất mạng, nó chỉ cần tới và gõ cửa trước.

Cuộc đột kích đầu tiên của bọn tôi xảy ra bởi vì Dill cá với Jem cuốn The Gray Ghost 9 ăn hai cuốn truyện Tom Swift rằng Jem dám quá cổng nhà Radley. Cả đời mình, Jem chưa từng từ chối thách thức nào.

Jem nghĩ về chuyện đó ba ngày. Tôi nghĩ rằng ấy danh dự hơn cái mạng mình, vì Dill công kích liên tục khiến kiệt sức dễ dàng. "Mày sợ rồi", ngày đầu Dill . "Tao sợ, chỉ kính trọng thôi," Jem . Ngày hôm sau Dill , "Mày sợ muốn chết đến độ dám đặt ngón chân cái vào sân trước." Jem ấy tin là mình sợ, mỗi ngày ấy đều học ngang qua nhà Radley.

"Lần nào cũng chạy thục mạng," tôi .

Nhưng Dill khích được ấy vào ngày thứ ba, khi nó với Jem rằng dân Meridian chắc chắn sợ hãi như dân Maycomb, rằng nó chưa từng thấy dân nào nhát như dân Maycomb.

Điều này đủ làm cho Jem phải đến góc đường, ở đó dừng lại và dựa vào cột đèn, nhìn cánh cổng đong đưa như khùng điên bản lề tự chế.

"Tao hy vọng cái đầu mày tự hiểu ra rằng giết từng đứa bọn mình đó, Dill Harris," Jem , khi chúng tôi tới nhập bọn với . "Đừng trách tao khi móc mắt mày nghen. Hãy nhớ là mày khơi mào vụ này đó."

"Mày vẫn còn sợ," Dill kiên nhẫn lầm bầm.

Jem muốn Dill biết ràng rằng ấy chẳng sợ bất cứ thứ gì. "Chỉ có điều tao nghĩ ra cách dụ ra khỏi nhà mà bắt được mình thôi." Ngoài ra Jem còn nghĩ đến em của mình nữa.

Khi ấy vậy, tôi biết ngay ấy sợ. Jem cũng phải nghĩ tới em khi tôi thách ấy nhảy từ nóc nhà xuống. "Nếu tao chết mày sống ra sao?" hỏi. Rồi nhảy, rơi xuống đất an toàn, và ý thức trách nhiệm biến khỏi ấy cho đến khi đối mặt với nhà Radley.

"Mày né vụ thách thức này sao?" Dill hỏi. "Nếu vậy mày...."

"Dill, mày phải nghĩ về mấy chuyện này," Jem . "Để tao suy nghĩ chút... nó giống như việc làm cho con rùa bò ra..."

"Làm cách nào?" Dill hỏi.

"Đốt cây diêm hơ dưới bụng nó."

Tôi bảo Jem nếu đốt nhà Radley tôi mách bố Atticus.

Dill đốt diêm hơ dưới bụng rùa là độc ác.

" độc ác, chỉ là thuyết phục nó- giống như việc mày đốt lửa thui nó đâu," Jem làu bàu.

"Sao mày biết đốt diêm làm nó đau?"

"Bọn rùa có cảm giác, đồ ngốc" Jem .

"Bộ mày từng là rùa hả?"

"Trời đất, Dill để tao nghĩ coi.. tụi mình có thể làm hoảng...."

Jem đứng suy nghĩ quá lâu đến độ Dill nhượng bộ chút, "Tao là mày chạy vụ này và tao đổi cho mày cuốn The Gray Ghost chỉ cần mày dám đến đó rờ vào ngôi nhà."

Jem sáng rỡ. "Rờ vào ngôi nhà, vậy thôi hả?"

Dill gật đầu.

"Chắc chắn chỉ vậy thôi hả? Tao muốn mày đòi thêm chuyện gì khác khi tao quay lại."

"Ừ, chỉ nhiêu đó thôi," Dill . "Chắc chắn chạy ra đuổi khi thấy mày trong sân, lúc đó tao với Scout nhào vô, đè xuống cho tới khi mình được với là mình tính hại gì ."

Chúng tôi rời góc phố, băng qua con đường trước nhà Radley, và dừng ngay cổng.

"Tới luôn ," Dill , "Scout với tao ở ngay sau lưng mày."

"Tao nè," Jem , "đừng có thúc."

đến góc sân, rồi lùi lại nghiên cứu địa thế như thể quyết định tìm cách tốt nhất để vào trong, nhíu mày và gãi đầu.

Rồi tôi chế nhạo ấy.

Jem đẩy tung cách cổng và nhanh đến hông nhà, vỗ vào nó và chạy trở ra vượt qua chỗ chúng tôi, chờ xác nhận xem cuộc xâm nhập của có thành công hay . Dill và tôi chạy theo sát gót . An toàn ở hàng hiên nhà mình, thở hổn hển, rầu rĩ và buồn bã.

Ngôi nhà cũ kỹ vẫn như thế, rầu rĩ và buồn bã, nhưng khi nhìn dọc theo con đường, chúng tôi tưởng như mình thấy tấm rèm cửa bên trong nhúc nhích. Khẽ rung . chuyển động rất , hầu như thể thấy, và ngôi nhà vẫn lặng ngắt.

--------------------------------

1. Andrew Jackson (sau này thành tổng thống thứ bảy của Mỹ), trong Cuộc chiến Creek (1813-14) xua người da đỏ Creek ra khỏi Alabama, Georgia và Mississippi để bảo vệ các khu định cư của dân da trắng.

2. Trận Hasting (1066): trận đánh quyết định trong cuộc chinh phục của người Norman (Pháp).

3. John Weslay (1703-1791): mục sư, nhà thần học , trong những thủ lĩnh đầu tiên của giáo phái Giám lý (Methodist) của đạo Tin lành. Giáo phái này xuất phát từ , lan qua Mỹ, thu hút giới lao động và nô lệ.

4. Tội giết người dự mưu trước nhưng kèm tình huống gia trọng, theo luật Mỹ, nhưng định nghĩa này thay đổi ít nhiều tùy từng tiểu bang.

5. Tên gọi thân mật của John

6. Ám chỉ khủng hoảng kinh tế 1929-1933.

7. Chẳng có gì để sợ ngoài chính nỗi sợ hãi: câu nổi tiếng trong diễn văn nhậm chức của Franklin Roosevelt, tổng thống thứ 32 của Mỹ (đắc cử năm 1932), người có công lớn trong việc đưa nước Mỹ vượt qua Khủng hoảng kinh tế. Ông đắc cử bốn kỳ bầu cử liên tiếp: 1932,1936,1940 và 1944.

8. Merlin: nhà tiên tri, phù thủy và cố vấn của vua Arthur trong truyền thuyết , ở đây hàm ý Dill là kẻ tài giỏi, tháo vát trong mọi chuyện.

9. Nghĩa là Con ma xám.

CHƯƠNG 2
Dill chia tay chúng tôi vào đầu tháng Chín, để trở về Meridian. Chúng tôi tiễn nó lên chuyến xe buýt năm giờ và tôi đau khổ vì vắng bóng nó cho đến khi nhớ ra còn tuần nữa là phải học. Tôi bao giờ mong chờ bất cứ điều gì hơn trong đời. Nhiều giờ trong mùa đông tôi ở trong ngôi nhà cây, nhìn qua sân trường, theo dõi bọn trẻ bằng ống nhòm phóng đại hai lần mà Jem cho tôi, nghiên cứu những trò chơi của chúng, dõi theo chiếc áo khoác đỏ của Jem qua những nhóm bạn luồn lách chơi trò bịt mắt bắt dê, bí mật chia sẻ những vận rủi và những chiến thắng nho của tụi nó. Tôi thèm được nhập bọn với chúng.

Jem hạ cố dẫn tôi đến trường ngày đầu tiên, công việc do bố mẹ thường làm, nhưng bố Atticus Jem thích chỉ cho tôi biết phòng học của tôi chỗ nào. Tôi nghĩ hẳn được ít tiền trong phi vụ này, vì khi chúng tôi chạy lóc cóc quẹo góc phố ngang ngôi nhà Radley tôi nghe tiếng xủng xoẻng khác thường trong túi của Jem. Khi chúng tôi chậm lại tại rìa trường, Jem cẩn thận giải thích rằng trong giờ ở trường tôi được làm phiền ấy, tôi được lại gần ấy để cầu diễn đoạn trong Tazan and the Ant Men 1, làm bẽ mặt qua việc nhắc tới cuộc sống riêng tư của ấy, hay lẽo đẽo theo sau vào giờ giải lao và buổi trưa. Tôi phải chơi với bọn lớp của tôi còn ấy chơi với bọn lớp năm. Tóm lại, tôi phải để yên.

"Ý là tụi mình chơi chung nữa hả?" Tôi hỏi.

"Ở nhà mình vẫn chơi chung," , "nhưng mày biết đó-trường học khác chứ."

Chắc chắn như vậy rồi. Trước khi buổi sáng đầu tiên trôi qua, Caroline Fisher, giáo của chúng tôi, lôi tôi lên trước lớp và khẻ tay tôi bằng cây thước, rồi bắt tôi đứng ở góc phòng đến tận trưa.

Caroline chưa quá hai mươi mốt tuổi. có mái tóc màu nâu sáng, má hồng, và sơm móng tay màu đỏ thẫm. cũng mang giày cao gót và mặc váy sọc trắng đỏ. trông giống và có mùi giọt bạc hà. ở trọ bên kia đường cách nhà chúng tôi căn, trong phòng lầu của Maudie Atkinson, và khi Maudie giới thiệu tôi với , Jem bối rối trong nhiều ngày.

Caroline viết tên bằng chữ in bảng và , "Câu này nghĩa là: Tôi là Caroline Fisher. Tôi quê ở Bắc Alabama, hạt Winston." Cả lớp lầm bầm đầy lo lắng, liệu có chứng tỏ mình mang những nét quái đản đặc trưng của vùng đó đây. (Khi Alabama ly khai khỏi liên bang ngày 11 tháng Giêng năm 1861, hạt Winston ly khai khỏi Alabama, và mọi đứa trẻ ở hạt Maycomb đều biết vụ này.) Bắc Alabama vẫn đầy những tập đoàn kinh doanh rượu, những tay Big Mule2, các công ty thép, các đảng viên Cộng hòa, giáo sư, và những người khác lai lịch.

Caroline bắt đầu ngày học bằng việc đọc cho chúng tôi nghe câu chuyện về những chú mèo. Lũ mèo có những cuộc chuyện trò dài với nhau, chúng mặc quần áo trông hấp dẫn và sống trong ngôi nhà ấm áp bên dưới cái bếp lò. Vào lúc bà Mèo gọi điện đến cửa hàng dược phẩm đặt mua món chuột ướp mạch nha sôcôla cả lớp ngó ngoáy giống như thùng đựng sâu nho. Caroline có vẻ biết rằng bọn lớp mặc váy bằng bao bột mì và áo sơ mi bằng vải bông sờn rách này, hầu hết đều chặt cây bông và cho heo ăn từ lúc mới biết , miễn nhiễm với thứ văn chương tưởng tượng. Caroline kết thúc câu chuyện và hỏi, "Thế nào, chuyện hay ?"

Sau đó lên bảng và viết bảng chữ cái bằng những chứ in vuông lớn, quay xuống lớp và hỏi, "Có ai biết những chữ này ?"

Mọi đứa đều biết; hầu hết lớp đều làm được chuyện này năm ngoái.

Tôi cho rằng chọn tôi vì biết tên tôi; khi tôi đọc bảng chữ cái, nét nhăn mơ hồ xuất giữa cặp chân mày và sau khi tôi đọc lớn hầu hết cuốn My First Reader và những bảng báo giá thị trường chứng khoán tờ The Mobile Register, phát ra rằng tôi biết chữ và nhìn tôi với vẻ hài lòng hơn nữa. Caroline bảo tôi với bố tôi đừng dạy tôi nữa, nó gây trở ngại cho việc học của tôi.

"Dạy em?" Tôi với vẻ ngạc nhiên, "Bố em chẳng dạy em gì cả, Caroline. Bố Atticus có thời gian dạy em bất cứ thứ gi," tôi thêm, khi đó Caroline mỉm cười lắc đầu. "Ồ, buổi tối bố em rất mệt và chỉ ngồi ở phòng khách đọc sách báo thôi."

"Nếu ông ấy dạy em ai dạy?" Caroline hỏi có vẻ ân cần. "Ai đó dạy em. Em đâu có bẩm sinh là đọc được tờ The Mobile Register."

"Jem em đọc được. ấy đọc trong cuốn sách trong đó em mang họ Bullfinch thay vì Finch 3. Jem tên em ra là Jean Louise Bullfinch, rằng em bị tráo lúc mới sinh và em thực tình là ...."

ràng Caroline nghĩ tôi láo. "Đừng để những tưởng tượng chi phối chúng ta, em ," . "Bây giờ hãy về với ba em đừng dạy em nữa. Tốt nhất là bắt đầu tập đọc với đầu óc mới mẻ. Em hãy với ba từ bây giờ lo việc này và cố cứu vãn thiệt hại này..."

"Thưa ?"

"Ba em biết cách dạy. Em có thể ngồi xuống."

Tôi lí nhí rằng tôi rất tiếc và về chỗ ngẫm nghĩ về tội của mình. Tôi hề chủ tâm học đọc, nhưng bằng cách nào đó tôi đắm mình cách lén lút vào những tờ nhật trình. Trong những giờ đằng đẵng ở nhà thờ-có phải tôi học lúc đó? Tôi nhớ được có lúc nào mình đọc được những bài thánh ca. Bây giờ tôi buộc phải nghĩ về nó, việc đọc là điều gì đó tự nhiên đến với tôi, như việc học cách cài chặt đũng quần của bộ áo liền quần mà cần nhìn quanh, hoặc việc thắt được hai cái nơ từ mớ dây giầy rối nùi. Tôi thể nhớ khi nào những dòng chữ bên ngón tay di chuyển của bố Atticus tách ra thành những từ rời, nhưng tôi chăm chú nhìn chúng suốt những buổi tối trong ký ức tôi, trong khi lăng nghe tin tức trong ngày, những dự luật được thông qua thành luật, nhật ký của Lorenzo Dow 4- mọi thứ mà bố Atticus ngẫu nhiên đọc khi tôi bò lên đùi ông mỗi tối. Cho đến khi tôi sợ rằng mất nó, tôi chưa bao giờ thích việc đọc. Người ta đâu có việc thở.

Tôi biết mình quấy rầy Caroline, vì vậy tôi được yên thân và nhìn ra cửa sổ cho đến giờ ra chơi khi Jem tách tôi ra khỏi đám học trò lớp trong sân trường. Jem hỏi tôi xoay xở ra sao. Tôi kể ấy nghe.

"Nếu phải ở lại, em bỏ về. Jem, cái đáng ghét đó bố Atticus dạy em đọc và bố phải ngừng chuyện đó lại..."

"Đừng lo, Scoutt," Jem trấn an tôi. "Thầy tao Caroline giới thiệu phương pháp dạy mới. học điều đó ở trường đại học. Rồi tất cả các lớp áp dụng nó ngay thôi. Mày phải học nhiều từ những cuốn sách theo cách ấy-nó giống như nếu muốn biết về loài bò, mày phải vắt sữa con bò vậy, hiều ?"

"Hiểu, Jem, nhưng em muốn học về bò, em..."

"Chắc chắn rồi. Mày phải biết về loài bò, chúng là phần quan trọng trong đời sống ở hạt Maycomb."

Phải cố gắng lắm tôi mới ngăn được ham muốn hỏi Jem có phải bị mất trí hay .

"Tao chỉ ráng cho mày biết về cách dạy mới mà người ta áp dụng cho lớp , đồ lì lợm. Đó là Hệ thống thập phân Dewey 5"

Chưa từng nghi ngờ về những tuyên bố chính thức của Jem, nên tôi thấy có lý do gì để hỏi lúc này. Hệ thống thập phân Dewey, trong chừng mực nào đó, bao gồm việc Caroline vung vẩy trước mặt chúng tôi những tấm bảng đó viết những chữ như "the"", "cat", "rat", "man" và "you". Có vẻ như giáo chờ đợi ở chúng tôi lời bình luận nào, và lớp học nhận được những phát đầy ấn tượng này trong im lặng. Tôi thấy chán, vì vậy tôi bắt đầu viết thư cho Dill. Caroline bắt gặp tôi viết và bảo tôi phải với bố tôi ngừng dạy tôi. "Với lại," . "Chúng ta viết trong lớp , chúng ta chỉ tập đồ mẫu tự rời thôi. Em học viết cho đến khi lên lớp ba."

Calpurnia là người chịu trách nhiệm về việc này. Nó giúp tôi khỏi làm bà phát điên vào những ngày mưa, tôi đoán vậy. Bà ấy đặt cho tôi bài tập viết bằng việc vẽ nguệch ngoạc bảng chữ cái ở phía tấm bảng, sau đó chép lại chương Kinh Thánh bên dưới. Nếu viết lại được theo nét của bà cách thỏa đáng, tôi được bà thưởng miếng sandwich phết bơ và đường. Trong việc dạy dỗ của Calpurnia, hề có đa cảm: tôi hiếm khi làm bà hài lòng và bà hiếm khi thưởng cho tôi.

"Em nào về nhà ăn cơm trưa giơ tay lên?" Caroline , cắt ngang cơn bực bội mới mẻ của tôi đối với Calpurnia.

Những đứa bé thị trấn giơ tay lên, và nhìn khắp chúng tôi.

"Em nào mang bữa trưa theo để lên bàn."

Những xô mật mía đột nhiên xuất , và trần nhà lấp loáng ánh sáng kim loại. Caroline lên xuống các dãy bàn nhìn và ấn ngón tay vào các hộp đựng bữa trưa, gật đầu nếu thứ bên trong làm hài lòng, hơi nhíu mày trước những thứ khác. dừng lại trước bàn của Walter Cunningham. "Bữa trưa của em đâu?" hỏi.

Khuôn mặt của Walter Cunningham cho mọi đứa trong lớp biết rằng nó bị giun móc. Việc nó giày cho chúng tôi biết rằng nó bị nhiễm giun ra sao. Người ta bị giun móc khi chân trong chuồng ngựa và bãi đầm mình của heo. Nếu Walter có giầy nó mang vào ngày đầu tiên đến trường sau đó vứt chúng cho đến giữa mùa đông. Nó mặc chiếc áo sơ mi sạch và bộ áo liền quần được sửa vừa vặn.

"Sáng nay em quên mang bữa trưa à?" Caroline hỏi.

Walter nhìn thẳng trước mặt. Tôi thấy bên cơ hàm trơ xương của nó giật giật.

"Em quên mang bữa trưa hả?" Caroline hỏi. Hàm của nó lại giật.

"Dạ, thưa ," cuối cùng nó lí nhí.

Caroline đến bàn của và mở ví tiền ra. "Đây là đồng hăm lăm xu," với Walter. "Hôm nay xuống phố ăn . Mai trả lại 6"

Walter lắc đầu. ", cảm ơn ," nó nhừa nhựa.

Giọng Caroline bắt đầu mất kiên nhẫn, "Đây Walter, cầm lấy."

Walter lại lắc đầu.

Khi Walter lắc đầu lần thú ba có đứa thào, "Lên với , Scout."

Tôi quay quanh và thấy hầu như cả đám dân thị trấn và toàn bộ nhóm xe buýt nhìn tôi. Caroline chuyện với tôi hai lần, và chúng nhìn tôi với tự tin ngây thơ rằng quen biết dẫn đến thông cảm.

Tôi đứng dậy đàng hoàng nhân danh Walter, "A-thưa Caroline?"

"Gì đó, Jean Louise?"

" Caroline, bạn ấy là người nhà Cunningham."

Tôi ngồi xuống.

"Là sao, Jean Louise?"

Tôi cứ nghĩ mình làm mọi việc trở nên ràng lắm rồi. Nó đủ ràng với tất cả chúng tôi: Walter Cunningham ngồi đó gục đầu xuống. Nó quên bữa trưa, nó có bữa trưa gì cả. Hôm nay nó có và cả ngày mai hay ngày mốt cũng có luôn. Chắc cả đời nó chưa từng thấy ba đồng hai mươi lăm xu cùng lúc bao giờ.

Tôi thử lần nữa, "Walter là người của nhà Cunningham, Caroline."

"Rất tiếc, hiểu, Jean Louise."

"Phải rồi, thưa , biết mọi người dân thị trấn chỉ sau thời gian ngắn. Người nhà Cunningham bao giờ nhận bất cứ thứ gì mà họ thể trả lại- giờ quyên góp ở nhà thờ và cũng phiếu bạc lẻ 7. Họ bao giờ nhận bất cứ thứ gì của bất cứ ai, họ sống với những gì họ có. Họ có nhiều, nhưng họ xoay xở được với điều đó."

Hiểu biết đặc biệt của tôi về dòng họ Cunningham-tức là nhanh của họ-có được từ những kiện năm ngoái. Cha Walter là trong những thân chủ của bố Atticus. đêm, sau cuộc chuyện vui trong phòng khách của chúng tôi về vụ hạn chế thừa kế của ông, trước khi ra về, ông Cunningham : "Ông Finch, tôi biết chừng nào mới trả thù lao cho ông được."

"Đừng lo lắng chuyện đó, Walter," bố Atticus .

Khi tôi hỏi Jem hạn chế thừa kế là gì, và Jem mô tả nó như tình trạng bị kẹt đuôi trong khe nứt, và tôi hỏi bố Atticus liệu ông Cunningham có trả tiền cho nhà mình .

" trả bằng tiền," bố Atticus , "nhưng trước cuối năm họ trả. Con cứ để ý xem."

Chúng tôi để ý. sáng Jem và tôi thấy đống củi ở sân sau. Sau đó bao hạt hồ đào nằm ở bậc thềm sau nhà. Giáng sinh là có thùng dây leo và cây ô rô để trang trí. Mùa xuân đó chúng tôi thấy có bao đầy rau củ cải, bố Atticus ông Cunningham trả cho bố quá nhiều.

"Sao ổng lại trả cho bố nhu vậy?" Tôi hỏi.

"Vì đó là cách duy nhất ông ấy có thể trả cho bố. Ông ấy có tiền."

"Nhà mình có nghèo , bố Atticus?"

Bố Atticus gật đầu. "Mình có nghèo."

Mũi Jem nhăn lại. "Mình có nghèo như nhà Cunningham ?"

" hẳn. Nhà Cunningham là dân nông thôn, là nông dân, và vụ sập tiệm chứng khoán giáng vào họ mạnh nhất 8"

Bố Atticus những người có tay nghề đều nghèo bởi vì các nông dân nghèo. Vì hạt Maycomb là hạt nông nghiệp, bác sĩ, nha sĩ và luật sư khó kiếm được những đồng năm xu và mười xu. Việc hạn chế thừa kế chỉ là phần trong những ưu tư cho ông Cunningham. Những cánh đồng bị hạn chế thừa kế được cầm cố gần hết sạch, và số tiền mặt ít ỏi ông kiếm được phải trả tiền lãi. Nếu biết giữ mồm giữ miệng, ông Cunningham có thể kiếm được việc làm ở WPA 9, nhưng đất đai của ông tàn lụi nếu ông rời bỏ nó, và ông sẵn sàng nhịn ăn để giữ đất và quyền bỏ phiếu theo ý thích. Bố Atticus ông Cunningham thuộc loại người ngoan cường ít chịu thay đổi.

Vì người nhà Cunningham có tiền để trả cho luật sư, nên họ chỉ trả cho chúng tôi bằng những gì họ có. "Con có biết," bố Atticus , "bác sĩ Reynolds cũng làm việc theo cách này ? Với số người, ông tính thù lao lần đỡ đẻ là thúng khoai tây. Scout, nếu con chú ý bố cho con biết hạn chế thừa kế là gì. Định nghĩa của Jem đôi khi cũng khá chính xác."

Nếu giải thích được những chuyện này với Caroline, hẳn tôi tránh được ít nhiều phiền toái cho mình và cảnh ê chề sau đó cho Caroline, nhưng giải thích mọi việc ràng như bố Atticus là chuyện nằm ngoài khả năng của tôi, vì vậy tôi , " làm nó xấu hổ, Caroline. Walter có đồng hai mươi lăm xu nào ở nhà để trả đâu, và cũng thể dùng củi."

Caroline đứng bất động, rồi nắm lấy cổ áo tôi và lôi tôi lên bàn của . "Jean Louise, em như vậy với tôi sáng nay thế là đủ rồi," . "Trong chuyện nào em cũng khởi đầu hỏng bét cả. Giơ tay ra."

Tôi nghĩ nhổ nước bọt lên đó, đó là lý do duy nhất mà mọi người ở Maycomb chìa tay ra: đó là phương thức đánh dấu hợp đồng miệng có từ lâu đời. Tự hỏi biết chúng tôi thỏa thuận được điều gì, tôi quay xuống lớp tìm câu trả lời, nhưng cả lớp nhìn lại tôi đầy hoang mang. Caroline cầm cây thước lên, phết lẹ làng vào đó sáu cái, rồi bảo tôi đứng vào góc. trận cười vỡ òa khi cả lớp rốt cuộc nhận ra rằng Caroline quất tôi.

Khi Caroline dọa cả lớp bị y như vậy, lớp lại ôm bụng cười nữa, chúng chỉ nghiêm túc lại khi bóng Blount trùm lên chúng. Blount, người chính gốc Maycomb cho đến lúc đó chưa biêt gì về những bí của Hệ thống thập phân, xuất ngay cửa lớp, tay chống nạnh và thông báo, "Nếu còn nghe thấy thanh nào khác từ phòng này, tôi thiêu rụi mọi người trong đây. Caroline, lớp sáu thể tập trung vào kim tự tháp vì tất cả ồn ào này!"

Tôi chỉ phải đứng trong góc lát. Được tiếng chuông hết giờ cứu, Caroline nhìn theo cả lớp xếp hàng để ăn trưa. Khi rời khỏi phòng sau tất cả những đứa khác, tôi thấy ngồi sụp xuống ghế và vùi đầu vào cánh tay. Nếu cư xử tử tế đối với tôi, tôi cảm thấy tiếc cho . cũng thuộc loại khá xinh xắn.

--------------------------------

1. Nghĩa là Tazan và những người kiến.

2. Liên minh giữa các chủ đồn điền lớn với giới công nghiệp Alabama, chi phối nền chính trị của bang này, ủng hộ những chính sách bảo thủ.

3. Ở đây Jem đùa với em dựa cuốn sách cậu đọc, cuốn Bullfinchs Mythology(Thần thoại của Bulfinch), tuyển tập các truyện thần thoại Hy Lạp phổ biến thời đó. Cách phát hai từ Bullfinch và Bulfinch tương tự nhau. Trong tiếng , Bukk nghĩa là con bò.

4. Lorenzo Dow(1777-1834): Nhà truyền giáo thuộc phái Giám lý từng khắp nước Mỹ, có tới Alabama.

5. Phương pháp đánh số phân loại sách trong thư viện do Melvil Dewey lập ra. Jem lẫn lộn ông này với John Dewey, lý thuyết gia về giáo dục tiến bộ.

6. Trong thời khủng hoảng kinh tế này, ổ bánh mì giá 5 xu, vé xem phim giá 10 xu, gallon xăng (3,8lit) giá 16 xu.

7. Scrip stamp: phiếu thay tiền giấy có mệnh giá , dưới 1 USD, được phát hành khi khẩn cấp. Trong cuộc khủng hoảng kinh tế, nhiều chính quyền địa phương cấp phát loại phiếu này cho dân thất nghiệp.

8. Vụ sụp đổ thị trường chứng khoán năm 1929: kiện khơi mài cuộc khủng hoảng kinh tế Mỹ.

9. Works Progress Administration-Sở quản lý tiến độ công trình: trong nhiều cơ quan được thành lập để giải quyết nạn thất nghiệp trong khủng hoảng kinh tế. WPA ra đời năm 1935 để phát triển chương trình công trình công cộng với kinh phí cho vật tư và kinh phí lớn cho lương bổng.

CHƯƠNG 3
Tóm được Walter Cunningham trong sân trường khiến tôi thấy hài lòng ít nhiều, nhưng khi tôi đè đầu nó xuống đất Jem ngang qua và bảo tôi dừng lại. "Mày lớn hơn nó mà," ấy .

"Nó bằng tuổi chứ bộ," tôi . "Nó làm buổi học đầu tiên của em hỏng bét."

"Buông nó ra, Scoutt. Sao vậy?"

"Nó mang theo bữa trưa," tôi , giải thích việc tôi dính dáng vào vụ ăn uống của Water thế nào.

Walter đứng lên và im lặng nghe Jem với tôi. Nắm đấm của nó hơi giơ lên như thể chờ đợi cuộc tấn công của em tôi. Tôi sấn tới đế đuổi nó , nhưng Jem đưa tay ngăn tôi lại. xem xét Walter với vẻ suy đoán. "Cha mày là ông Walter Cunningham ở Old Sarum phải ?" hỏi và Walter gật đầu.

Walter trông như thể được nuôi bằng thức ăn cho cá: đôi mắt nó, xanh như mắt của Dill Harris, đỏ hoe và đầy nước. Mặt nó có sắc màu trừ chóp mũi, chỗ đó có màu hồng ẩm ướt. Nó rờ rẫm ngón tay theo những dây cài của bộ áo liền quần mặc, lo lắng táy máy những cái móc kim loại.

Bất chợt Jem nhe răng cười với nó. "Về nhà ăn cơm với tụi tao , Walter," . "Mày tới tụi tao vui lắm."

Mặt Walter bừng sáng rồi tối sầm.

Jem . "Bố tụi tao là bạn của ba mày mà. Còn con Scout này, nó khùng - nó đánh mày nữa đâu."

"Em chắc điều đó đâu," tôi . Việc Jem tự ý làm ra cam kết cho tôi khiến tôi thấy khó chịu, nhưng những phút giây nghỉ trưa quý giá trôi qua. "Phải đó Walter, tao đe mày nữa đâu. Mày thích đậu bơ sao? Bà Cal nhà tao nấu bếp hết sẩy."

Walter đứng im tại chỗ, cắn môi. Jem và tôi bỏ , và khi chúng tôi gần đến chỗ nhà Radley Walter gọi, "Nè, tao với!"

Khi Walter đuổi kịp bọn tôi, Jem chuyện vui với nó. "Có con ma sống trong đó," cách thân mật, chỉ vào nhà Radley. "Nghe vụ này bao giờ chưa, Walter?"

"Hình như có," Walter . "Năm đầu tới trường rồi ăn mấy quả hồ đào tao mém chết luôn - người ta tẩm thuốc độc vô rồi thảy chúng qua hàng rào trường."

Lúc này Jem có vẻ ít sợ Boo Radley vì có tôi và Walter bên cạnh. Thực là Jem đâm ra huênh hoang, "Có lần tao dám lèo tới nhà đó luôn," với Walter.

"Bất cứ ai từng tới nhà đó hẳn phải chạy mỗi khi ngang qua đó," tôi với đám mây trời.

"Ai chạy vậy, Priss?"

" chớ ai, khi có ai chung."

Lúc chúng tôi đến bậc thềm trước nhà, Walter quên nó là Cunningham, Jem chạy xuống bếp cầu Calpurnia bày thêm đĩa nữa, chúng tôi có bạn. Bố Atticus chào đón Walter và bắt đầu chuyện về mùa màng mà cả Jem và tôi đều thể hiểu.

"Lý do cháu thể qua được lớp , ông Flinch, là mùa xuân nào cháu cũng phải ra đồng để giúp ba cháu chặt cây, nhưng có lý do khác ở nhà bây giờ là kích thước của cánh đồng."

"Mày trả thúng khoai tây chưa?" Tôi hỏi, nhưng bố Atticus lắc đầu với tôi.

Trong khi Walter chất thức ăn vào đĩa của nó, nó với bô Atticus chuyện với nhau như hai người đàn ông, trước ngạc nhiên thích thú của Jem và tôi. Bố Atticus giải thích những vấn đề nông trại Walter cắt ngang để hỏi biết trong nhà có mật đường . Bố Atticus gọi bà Calpurnia, bà quay lại mang theo bình xi rô. Bà đứng chờ Walter tự phục vụ. Walter rót xi tô lên rau và thịt hào phóng. Chắc hẳn nó rót xi rô vào cả ly sữa nếu như tôi hỏi nó làm gì.

Chiếc đĩa bạc kêu lách cách khi nó đặt bình xi rô xuống, rồi nó nhanh chóng đặt hai tay lên đùi. Sau đó nó cúi đầu xuống.

Bố Atticus lại lắc đầu với tôi. "Nhưng nó tẩm bữa ăn của nó ngập xi rô," tôi phản đối. "Nó rót xi rô lên khắp...."

Ngay lúc đó Calpurnia gọi tôi xuống bếp.

Bà giận dữ, mà khi giận dữ văn phạm của Calpurnia trở nên lộn xộn. Khi bình thường, văn phạm của bà cũng tốt như văn phạm của mọi người Maycomb. Bố Atticus Calpurnia có học hơn phần lớn người da màu khác.

Khi bà liếc nhìn xuống tôi, những nếp nhăn xíu quanh đôi mắt bà hằn sâu hơn. "Có số người ăn giống nhà mình," bà thầm cách gay gắt, "nhưng đâu có ai cầu rầy rà họ tại bàn ăn khi họ giống đâu. Thằng đó là bạn và nếu nó muốn ăn tấm khăn bàn hãy kệ nó, hiểu chứ?"

"Nó đâu phải là bạn, Cal, nó chỉ là đứa Cunningham...."

"Ăn với ! Họ là ai đâu thành vấn đề, bất cứ ai đặt chân đến nhà này đều là bạn , và đừng để tôi bắt gặp xét nét cung cách của họ theo kiểu kiêu kỳ này nữa nghe! Họ nhà có thể khá hơn họ nhà Cunningham, nhưng đó đâu phải lý do cho làm nhục họ - nếu cư xử phù hợp để được ăn tại bàn, có thể xuống đây và ăn trong bếp !"

Calpurnia đẩy tôi qua cánh cửa đung đưa sang phòng ăn bằng cú phát đau điếng. Tôi lấy đĩa thức ăn của mình và xuống ăn trong nhà bếp, dù sao tôi cũng mừng là bị bẽ mặt khi phải đối mặt với họ lần nữa. Tôi bảo Calpurnia hãy chờ đó, tôi cho bà biết: ngày nào đó khi bà lơ , tôi bỏ và nhảy xuống chỗ nước xoáy Barker và rồi bà hối tiếc. Ngoài ta, tôi thêm, bà làm tôi gặp rắc rối bữa nay: bà dạy tôi viết và tất cả là lỗi của bà. "Dẹp cái trò nhặng xị của ," bà .

Jem và Walter trở lại trường trước tôi: việc ở lại sau để với bô Atticus về việc bất công quái ác của Calpurnia khiến tôi phải chạy nước rút mình ngang nhà Radley. "Dù sao bà ấy cũng thích Jem hơn con," tôi kết luận, và gợi ý rằng bố Atticus nên nhanh chóng tống khứ bà ta .

"Con có bao giờ nghĩ rằng Jem làm bà ấy lo lắng bằng nửa con ?" Giọng bố Atticus đanh lại. "Bố có ý định đuổi bà ấy, bây giờ và cả sau này nữa. Chúng ta thể sinh hoạt ngày mà có Calpurnia, con có bao giờ nghĩ đến điều đó ? Con có nghĩ là Calpurnia làm bao nhiêu chuyện cho con chưa, và con hãy quan tâm đến bà ấy, hiểu chưa?"

Tôi trở lại trường và thấy căm ghét Calpurnia cho đến khi tiếng hét bất ngờ phá vỡ những oán hờn của tôi. Tôi nhìn lên và thấy Caroline đứng giữa phòng, mặt đầy kinh hoàng. Dường như trấn tĩnh lại để giữ vững chức trách của mình.

"Nó còn sống!" rú lên.

Lũ con trai trong lớp xông lên để giúp . Chúa ơi, tôi nghĩ, ấy sợ chuột. Thằng Little Chuck Little, thằng có kiên nhẫn phi thường dành cho tất cả các loại sinh vật, , "Nó chạy đường nào, Caroline? Cho tụi em biết nó chạy đâu, nhanh lên! D.C..." Nó quay sang thằng nhóc đứng sau - "D.C., đóng cửa lại để tụi mình bắt nó. Mau lên, ơi, nó chạy đâu mất rồi?"

Caroline chỉ ngón tay run rẩy phải xuống sàn mà cũng phải lên bàn, mà vào đứa lóng ngóng tôi biết tên. Khuôn mặt Little Chuck cau lại và nó nhàng, "Ý nó hả? Vâng, nó còn sống. Nó làm gì khiến sợ vây?"

Caroline cách tuyệt vọng, " vừa mới ngang nó bò từ tóc trò đó.... Vừa mới bò ra khỏi tóc...."

Little Chuck nhe răng cười. "Đâu có gì phải sợ con chí, thưa . chưa từng thấy con chí nào sao? Bây giờ chỉ cần trở lại bàn và dạy chúng em số điều nữa."

Little Chuck là thành viên khác trong lớp biết bữa ăn kế tiếp của nó từ đâu tới, nhưng nó là quý ông bẩm sinh. Nó nắm lấy khuỷu tay và dẫn Caroline đến trước lớp. "Giờ đừng sợ nữa, thưa ," nó . " cần sợ con chí đâu. Em lấy cho ly nước."

Chủ nhân của con chí thể chút quan tâm nào đến xôn xao mà nó gây ra. Nó lần mò lớp da đầu bên trán, tìm được vị khách và bóp chặt nó giữa ngón cái và ngón trỏ.

Caroline theo dõi quy trình đó trong mê hoặc kinh khiếp. Little Chuck mang nước đến trong chiếc cốc giấy, và uống với vẻ biết ơn. Cuối cùng giọng bình tĩnh lại. " Em tên gì, cậu bé?" dịu dàng hỏi.

Thằng nheo mắt. "Ai, em hả?" Caroline gật đầu.

"Burris Ewell."

Caroline xem kỹ cuốn sổ điểm danh. "Đây có Ewell nhưng có tên riêng... em đánh vần tên riêng của em được ?"

" biết đánh vần làm sao. Ở nhà gọi em là Burris."

"Được rồi Burris," Caroline . " nghĩ chúng ta nên cho em nghỉ chiều nay. muốn em về nhà và gội đầu."

lấy trong bàn ra cuốn sách dày, lật qua các trang và đọc lát. " biện pháp tại nhà tốt cho... Burris, muốn các em về nhà và gội đầu với xà bông nước tro. Làm vậy xong, em lấy dầu hỏa bôi da đầu."

"Để chi vậy ?"

"Để loại sạch... ờ, mấy con chí. Em biết đó, Burris, các bạn khác có thể bị lây chí, và em đâu muốn chuyện đó, phải ?"

Thằng đứng dậy. Nó là đứa ở dơ nhất tôi từng thấy. Cổ nó xám ngắt, mu bàn tay nó cáu bẩn, và mu bàn tay đen thui đến tận phần thịt mềm. Nó nhìn Caroline từ khoảng trống sạch to bằng nắm tay khuôn mặt nó. Chắc chắn ai để ý đến nó, vì Caroline và tôi giải trí cho cả lớp hầu như suốt buổi sáng.

"Burris này," Caroline , "làm ơn tắm trước khi học lại ngày mai."

Thằng cười cách thô lỗ. " cần đuổi em về nhà, thưa . Em sắp nghỉ đây-em làm thế này là đủ cho cả năm rồi."

Caroline có vẻ bối rối. "Em vậy là sao?"

Thằng trả lời. Nó khịt mũi đầy khinh bỉ.

đứa lớn tuổi trong lớp trả lời, "Thưa , nó là người nhà Ewell", và tôi tự hỏi biết lời giải thích này có thất bại như nỗ lực của tôi . Nhưng Caroline có vẻ sẵn sàng lắng nghe. "Cả trường đầy tụi nó. Tụi nó đến trường ngày đầu năm học rồi nghỉ. phụ trách học sinh trốn học bắt tụi nó đến đây bởi vì ấy dạo giao tụi nó cho ông cảnh sát trưởng, nhưng ấy bỏ ý định giữ tụi nó lại. ấy nghĩ thực xong luật bằng việc ghi tên tụi nó vào sổ và quản lý tụi nó ở đây ngày đầu. có nhiệm vụ đánh dấu tụi nó vắng những ngày còn lại trong năm..."

"Nhưng còn ba má chúng sao?" Caroline hỏi với vẻ quan tâm thực .

"Có má nào đâu," đó là câu trả lời, "còn ba của tụi nó ưa gây gổ lắm."

Burris Ewell hãnh diện với cách tưởng thuật này.

"Em đến trường vào ngày đầu năm lớp ba năm nay rồi," nó với vẻ cởi mở. "Coi như nếu năm nay em khôn hơn họ đẩy em lên lớp hai..."

Caroline , "Ngồi xuống lại , Burris," và ngay khi điều đó tôi biết phạm sai lầm nghiêm trọng. hạ mình của thằng lóe lên thành cơn giận dữ.

" thử bắt em coi, giáo."

Little Chuck Little đứng dậy. "Để nó , thưa ," nó . "Nó là đứa xấu, đứa cực hư. Nó có thể gây chuyện gì đó, mà ở đây có mấy đứa còn ."

Nó thuộc loại con, nhưng khi Burris Ewell quay sao, tay phải của Little Chuck Little đút vào túi. "Coi chừng đóm Burris," nó . "Tao giết mày liền khi nhìn thấy mày. Bây giờ xéo về nhà ."

Burris có vẻ như sợ thằng bé cao bằng nửa nó, và Caroline lợi dụng do dự của nó. "Burris về nhà . Nếu gọi hiệu trưởng," . "Dù sao cũng phải báo cáo vụ này."

Thằng nhóc khịt mũi và lừ đừ tiến về phía cửa.

Khi yên tâm là ai có thể đuổi được nữa, nó quay lại nạt lớn, "Báo cáo mặc xác . Chẳng có mụ giáo viên mũi thò lò bào có thể bắt tôi làm bất cứ chuyện gì! chẳng buộc tôi phải chỗ nào được đâu, giáo. hãy nhớ rằng chẳng bắt được tôi phải đến chỗ nào đâu!"

Nó chờ đến khi nó chắc là khóc, rồi mới lê bước ra khỏi trường.

Ngay sau đó chúng tôi vây quanh bàn , cố bằng mọi cách để an ủi . Nó thực là đứa xấu xa.. hèn hạ..... cần phải dậy những đứa như nó... đó phải là cách ứng xử của Maycomb. Caroline, đừng buồn nữa, sao đọc cho tụi em nghe câu chuyện nào đó? Chuyện con mèo sáng nay hay...

Caroline mỉm cười, chùi mũi, , "Cảm ơn các em," bảo chúng tôi về chỗ, mở sách ra và làm mê hoặc cả lớp này bằng câu chuyện kể dài về con cóc sống trong tòa lâu đài.

Khi tôi ngang qua nhà Radley lần thứ tư trong ngày đó-hai lần chạy như bay- rầu rĩ của tôi càng trở nên sâu đậm hơn cho phù hợp với ngôi nhà. Nếu tháng ngày còn lại của năm học cũng đầy chuyện ly kỳ như ngày đầu tiên này, có lẽ khá thú vị, nhưng viễn cảnh trải qua chín tháng nhịn đọc và viết khiến tôi nghĩ đến chuyện bỏ trốn.

Cho đến chiều tối phần lớn những kế hoạch giang hồ của tôi xong, khi tôi và Jem đua nhau chạy vỉa hè đón bố Atticus làm về, tôi thua nhiều lắm. Bọn tôi có thói quen chạy ra đón khi bố Atticus quẹo góc bưu điện từ xa. Bố Atticus có vẻ quên mất vụ bê bối hồi trưa của tôi; ông hỏi đủ thứ về trường học. Tôi trả lời gióng và ông truy hỏi tôi.

Có lẽ Calpurnia cảm thấy rằng ngày hôm nay của tôi là ngày u ám: bà để cho tôi xem bà chuẩn bị bữa tối. "Nhắm mắt lại, mở miệng ra tôi cho ngạc nhiên," bà .

Bà ít khi làm bánh bì giòn, bà mình có thời gian, nhưng hôm nay là ngày dễ chịu với bà vì cả hai chúng tôi đều học. Bà biết tôi thích bánh bì giòn.

"Bữa nay tôi nhớ ," bà . "Nhà vắng quá nên hai giờ tôi phải bật radio."

"Sao vậy? Jem với con đâu có ở nhà trừ khi trời mưa."

"Tôi biết," bà , "nhưng trong hai đứa luôn ở trong tầm gọi của tôi. Tôi tự hỏi biết ngày tôi tốn bao nhiêu thời gian để gọi . Ừm, bà , đứng dậy," "chắc là đủ thời gian để làm chảo bánh bì giòn. Giờ chỗ khác chơi cho tôi chuẩn bị bàn ăn."

Calpurnia cúi xuống hôn tôi. Tôi chạy chơi, tự hỏi biết bà có chuyện gì vậy, chắc bà muốn làm hòa với tôi. Bà luôn luôn khắt khe với tôi, cuối cùng bà thấy sai lầm trong cách cư xử gắt gỏng của bà, bà thấy hối tiếc nhưng quá bướng bỉnh thể ra điều đó. Tôi quá mệt mỏi với những tội lỗi trong ngày hôm nay.

Sau bữa tối, bố Atticus ngồi xuống với tờ báo và gọi, "Scout, chuẩn bị đọc chưa?" Đến thế này quá sức chịu đựng của tôi rồi, và tôi ra hàng hiên. Bố Atticus theo sau tôi.

"Có chuyện gì ổn hả Scout?"

Tôi với bố Atticus tôi thấy khỏe và tôi nghĩ mình học nữa nếu như bố phiền.

Bố Atticus ngồi xuống chiếc xích đu và bắt chéo chân lại. Những ngón tay ông rờ rẫm cái túi đựng đồng hồ; bố đó là cách duy nhất ông có thể suy nghĩ. Bố chờ đợi trong im lặng thân tình, và tôi tìm cách củng cố quan điểm của mình, "bố hề học mà bố vẫn ngon lành, vậy con cũng ở nhà. Bố có thể dạy con giống như ông nội dạy bố với chú Jack vậy."

", bố dạy con được," bố Atticus . "Bố phải làm việc kiếm sống. Với lại họ tống bố vào tù nếu bố để con ở nhà-tối nay con uống liều magnesia 1 và ngày mai học như thường."

"Con thấy khỏe thiệt mà."

"Bố cũng nghĩ thế. Giờ có chuyện gì vậy?"

Từ từ tôi kể cho bố nghe những chuyện xui xẻo trong ngày, ".... và giáo bố dạy con sai hết trơn, nên chúng ta thể đọc được nữa. Con xin bố đừng bắt con học nữa, nha bố."

Bố Atticus đứng dậy để đến cuối hàng hiên, sau khi xem xét giàn đậu tía, ông trở lại chỗ tôi.

"Trước hết," ông , "nếu con học được cách thức đơn giản, Scout, con sinh hoạt thoải mái hơn nhiều với đủ loại người. Con bao giờ thực hiểu người cho đến khi con xem xét mọi việc từ quan điểm của người đó..."

"Là sao bố?"

"...tức là con sống và cư xử y như ta."

Bố Atticus bữa nay tôi học được nhiều điều và chính Caroline cũng học được vài điều. biết được rằng nên đưa cái gì cho người Cunningham, điều thứ nhất là thế, nhưng nếu tôi và Walter tự đặt mình vào vai trò của , chúng tôi thấy đó là sai lầm thành thực ở phía . Chúng tôi thể mong hiểu được mọi cung cách của Maycomb chỉ trong ngày, và chúng tôi thể bắt chịu trách nhiệm khi biết mọi chuyện.

"Con bị theo dõi gắt gao," tôi . "Con biết gì hơn là nên đọc cho nghe, và buộc tội con... nghe nè bố Atticus, con học đâu!" Bất chợt đầu tôi lóe lên ý nghĩ. "Bố nhớ Burris Ewell ? Nó chỉ học ngày đầu. phụ trách học sinh trốn học coi như làm đúng luật khi ghi tên nó vào sổ..."

"Con làm vậy được, Scout," bố Atticus . "Đôi khi tốt hơn là nên bẻ cong luật chút trong những trường hợp đặc biệt. Trong trường hợp của con, luật pháp vẫn rất cứng rắn. Vậy nên con phải học."

"Con hiểu sao con phải học trong khi nó ."

"Vậy nghe nè."

Bố Atticus rằng người nhà Ewell là ô nhục của Maycomb suốt ba thế kỷ. ai trong số họ từng lao động ngày lương thiện theo trí nhớ của ông. Bố mùa Giáng sinh nào đó, khi đem bỏ cây Giáng sinh, ông dân tôi theo và chỉ cho tôi nơi và cách họ sống. Họ là con người, nhưng họ sống giống như thú vật. "Họ có thể đến trường bất cứ khi nào họ muốn, khi học thể dấu hiệu nhất của việc muốn có học vấn," bố Atticus . "Có nhiều cách để giữ chúng ở trường bằng vũ lực, nhưng ngu ngốc khi ép buộc những người như nhà Ewell vào môi trường mới..."

"Nếu mai con học, bố ép buộc con."

"Mình chuyện này nữa," bố Atticus cách khô khốc. "Con, Scoutt Finch, thuộc loại người bình thường. Con phải tuân theo luật pháp." Bố những người nhà Ewell là thành viên của xã hội riêng biệt gồm toàn những người mang họ Ewell. Trong số tình huống nào đó người bình thường sáng suốt cho phép họ hưởng những đặc quyền nào đó bằng phương pháp đơn giản là làm ngơ trước hoạt động của người nhà Ewell. Chẳng hạn như họ phải học. điều khác nữa, ông Bob Ewell, cha của Burris, được phép săn và bẫy thú ngoài mùa.

"Bố Atticus, vậy là xấu," tôi . Ở hạt Maycomb, việc săn bắn ngoài mùa là phạm luật, trọng tội trong mắt dân chúng.

"Nó hoàn toàn sai luật," bố , "và chắc chắn là xấu, nhưng khi người tiêu hết những tấm ngân phiếu cứu trợ của mình vào rượu con cái ông ta chỉ có nước khóc vì đói. Bố biết có chủ đất nào quanh đây chịu giao cho bọn trẻ bất cứ thú săn nào mà cha chúng có thể bắn được."

"Ông Ewell nên làm điều đó.."

"Dĩ nhiên ông ta nên, nhưng ông ta bao giờ thay đổi cung cách của mình. Liệu con có trút phản đối của con lên con cái ông ta ?"

", bố," tôi lẩm bẩm, và cố thêm lần cuối, "Nhưng nếu con tiếp tục học, bố con mình bao giờ được đọc chung nữa.."

"Điều đó thực làm phiền con hả?"

"Vâng, thưa bố."

Khi bố Atticus nhìn xuống tôi, tôi thấy mặt ông có vẻ luôn khiến tôi mong đợi điều gì đó. "Con có biết thỏa hiệp là gì ?" Ông hỏi.

"Bẻ cong luật pháp hả?"

", thỏa thuận đạt được qua tương nhượng. Nó là vầy," ông . "Nếu con thừa nhận cần thiết của việc học, chúng ta tiếp tục đọc mỗi đêm giống như từ trước tới nay. Thỏa thuận vậy được ?"

"Dạ, được!"

"Chúng ta coi như ký kết xong mà cần nghi thức thường lệ." Bố Atticus khi thấy tôi chuẩn bị nhổ nước bọt.

Khi tôi mở cửa lưới phía trước bố Atticus , "Mà nè, Scout, tốt hơn là con đừng gì về thỏa thuận của chúng ta ở trường nghe."

"Sao vậy?"

"Bố sợ những việc làm của chúng ta được những người học cao hơn chấp thuận."

Jem và tôi quen với kiểu ăn chúc-thư-và-ý-nguyện-cuối-cùng của bố chúng tôi, và lúc nào chúng tôi cũng được tự do ngắt lời đời bố Atticus diễn dịch khi nó vượt quá tầm hiểu của mình.

"Sao, bố?"

"Bố chưa từng đến trường," ông , "nhưng bố có cảm giác rằng nếu con với Caroline chúng ta đọc mỗi đêm ấy rầy rà bố, mà bố muốn bị ấy rầy rà."

Bố Atticus làm chúng tôi cười suốt buổi tối đó, nghiêm túc đọc những cột báo về người đàn ông ngồi cột cờ 2chằng vì lý do cụ thể nào, chuyện đó cũng đủ là lý do để Jem dành ngày thứ Bảy sau đó ở miết trong ngôi nhà cây. Jem ngồi từ sau bữa điểm tâm đến lúc mặt trời lặn và chắc ở đó suốt đêm nếu như bố Atticus cắt đường dây tiếp tế của . Còn tôi dành hầu như cả ngày để leo lên tuột xuống, chạy việc vặt cho , cung cấp cho vật liệu, thức ăn và nước, và khi tôi mang cho mền đắp ban đêm bố Atticus nếu tôi thèm để ý đến , Jem xuống. Bố Atticus đúng.

--------------------------------

1. Thuốc để giảm axit trong bao tử, thúc đẩy tiêu hóa.

2. Ngồi cột cờ là trò biểu diễn kỳ quái nhưng phổ biến ở thập niên 1930.

CHƯƠNG 4
Những ngày học còn lại của tôi chẳng thuận lợi gì hơn ngày đầu tiên. ra chúng là đề tài tìm hiểu bất tận từ từ phát triển thành bài học, trong đó hàng dặm giấy thủ công và bút sáp được bang Alabama chi trả trong những nỗ lực đầy hảo ý nhưng vô ích của nó nhằm dạy cho tôi về Động lực nhóm. Cái mà Jem gọi là Hệ thống thập phân Dewey phổ biến khắp trường vào cuối năm học đầu tiên của tôi, cho nên tôi có cơ hội để so sánh nó với các phương pháp giảng dạy khác. Tôi chỉ có thể nhìn xung quanh: bố Atticus và chú tôi, người học tại nhà, biết mọi thứ - ít ra, những gì người này biết người kia biết. Hơn nữa, tôi thể nhận thấy rằng bố tôi làm việc nhiều năm trong cơ quan lập pháp bang, lần nào cũng được bầu mà gặp đối thủ, bị tác động gì của những điều chỉnh mà các giáo viên của tôi nghĩ là thiết yếu đối với việc phát triển tư cách công dân tốt. Jem, được giáo dục cơ sở nửa Thập phân nửa Mũ học dốt 1, có vẻ hoạt động hiệu quả dù mình hoặc trong nhóm, nhưng Jem là điển hình tồi: hệ thống kèm cặp nào do con người nghĩ ra lại có thể ngăn ấy đừng chúi mũi vào sách vở. Về phần tôi, tôi chẳng biết gì trù những điều thu thập được từ tạp chí Time và đọc mọi thứ vớ được ở nhà, nhưng khi uể oải dịch chuyển theo sinh hoạt nhàm chán của hệ thống trường học hạt Maycomb, tôi thể có ấn tượng rằng mình bị lừa lấy mất cái gì đó. Ngoài những gì tôi biết, tôi còn tin rằng mười hai năm chán ngắt nguôi lại chính là điều mà tiểu bang này muốn dành cho tôi.

Suốt cả năm, tan học trước Jem ba mươi phút, còn phải ở lại đến ba giờ, bao giờ tôi cũng chạy ngang nhà Radley nhanh, dừng lại cho đến khi an toàn tới được hàng hiên nhà tôi. buổi chiều, khi chạy ngang đó, cái gì đó đập vào mắt tôi và nó đập theo kiểu khiến tôi phải hít hơi sâu, nhìn quanh vòng, và quay trở lại.

Hai cây sồi tươi tốt đứng ngay rìa khu đất nhà Radley; rễ chúng lan tới rìa đường khiến nó mấp mô. Có cái gì ở trong hai cây sồi khiến tôi chú ý.

Mấy tờ giấy bạc nằm trong hốc cây ngay bên tầm mắt tôi, nhấp nháy với tôi trong ánh nắng chiều. Tôi nhón got, vội nhìn quanh lần nữa, thò tay vào hốc, và lấy ra hai miếng kẹo cao su có giấy gói bên ngoài.

Thôi thúc đầu tiên của tôi là cho nó vào miệng ngay tức khắc, nhưng tôi nhớ lại mình ở đâu. Tôi chạy về nhà, và tại hàng hiên, tôi xem xét kỹ thứ vừa lượm được. Thanh kẹo trông còn mới. Tôi ngửi và thấy nó tỏa mùi thơm. Tôi liếm nó và chờ lát. Thấy mình chết tôi nhét nó vào miệng: kẹo Wrigleys Double-Mint.

Khi Jem về nhà hỏi tôi lấy đâu ra cục kẹo vậy. Tôi với là tôi lượm được.

"Đừng ăn những thứ lượm được, Scout."

"Cái này ở dưới đất, nó nằm cây."

Jem hầm hè.

"Thiệt mà. Nó nằm cây đằng kia đó, cái cây đường học về."

"Nhổ nó ra ngay!"

Tôi nhổ nó ra. Dù sao vị nó cũng nhạt. "Em nhai nó suốt buổi chiều mà có chết đâu, thậm chí bệnh nữa."

Jem giậm chân. "Bộ mày biết là mày thậm chí được sờ vào những cái cây đó sao? Mày bị chết nếu còn làm vậy!"

" từng chạm vào ngôi nhà đó rồi mà!"

"Chuyện đó khác! súc miệng - ngay lập tức, nghe ?"

", nó làm miệng em mất mùi thơm."

"Nếu tao méc Calpurnia!"

Để tránh gặp rắc rối với Calpurnia tôi làm theo lời Jem bảo. Vì lý do nào đó, năm học đầu tiên của tôi tạo ra thay đổi lớn trong mối quan hệ của chúng tôi: áp chế, bất công, và thói hay xen vào công việc của tôi ở Calpurnia dần dần biến thành những lời cằn nhằn phản đối nhàng. Về phần tôi, đôi khi tôi phải tốn nhiều nỗ lực, để chọc giận bà.

Mùa hè sắp đến; Jem và tôi nôn nóng chờ đợi. Mùa hè là mùa tuyệt vời nhất của chúng tôi: ngủ chõng ở hiên sau bọc cửa lưới; hoặc thử ngủ trong ngôi nhà cây; mùa hè có nhiều thứ ngon để ăn; nó là hàng ngàn màu sắc vùng đất khô nóng; nhưng hết, mùa hè là có Dill.

Nhà trường cho chúng tôi về sớm vào ngày cuối năm học, tôi và Jem cùng nhau bộ về nhà. "Chắc ngày mai thằng Dill về tới đây," tôi .

"Có thể ngày mốt," Jem . "Từ Mississippi về đây là hơn ngày."

Khi chúng tôi đến chỗ cây sồi tại nhà Radley tôi giơ ngón tay chỉ lần thứ trăm cái lỗ bọng nơi tôi tìm thấy thanh kẹo cao su, cố làm Jem tin rằng tôi lượm nó ở đó, và nhận ra mình chỉ vào tờ giấy bạc khác.

"Tao thấy rồi, Scout! Tao thấy rồi..."

Jem nhìn quanh, với lên, và cẩn thận nhét vào túi gói sáng bóng xíu. Chúng tôi chạy về nhà, và ở ngay hàng hiên chúng tôi cùng xem cái hộp được làm bằng những miếng giấy bạc gói kẹo cao su. Nó là loại hộp đựng nhẫn cưới, bằng vải nhung tím với cái móc . Jem bật mở cái móc. Bên trong là hai đồng xu được chà sạch và đánh bóng, hai đồng chồng lên nhau. Jem xem xét chúng kỹ.

"Đầu da đỏ 2," . " ngàn chín trăm lẻ sáu và Scout, đồng là năm ngàn chín trăm. Thứ này là đồ cổ thiệt đây."

" ngàn chín trăm," tôi lặp lại. "Tức là..."

"Im nào, tao nghĩ."

"Jem, có nghĩ đó là chỗ giấu đồ của ai đó ?"

"Đâu có mấy người qua đó ngoài tụi mình, trừ khi đó là chỗ giấu đồ của người lớn nào đó.."

"Người lớn làm chỗ giấu đồ. có cho là tụi mình nên giữ chúng , Jem?"

"Tao chưa biết mình có thể làm gì, Scout. Mình trả chúng lại cho ai đây? Tao biết chắc chắn là có ai ngang đó hết. Cecil đường nhánh và vòng quanh thị trấn để về nhà."

Cecil Jacobs, sống ở cuối phố chúng tôi, cạnh bưu điện, mỗi ngày bộ đường vòng hơn cây số đến trường để tránh nhà Radley và nhà bà Herry Lafayette Dubose. Bà Dubose sống cách nhà tôi hai căn; dư luận hàng xóm đều cho rằng bà Dubose là bà già xấu xa nhất đời. Jem thường ngang nhà bà nếu có bố Atticus cùng.

"Vậy theo mình nên làm gì, Jem?"

Người tìm ra là người được phép giữ trừ khi có ai đó chứng minh được quyền sở hữu. Thỉnh thoảng hái đóa hoa trà, vắt chút sữa nóng từ con bò của Maudie Atkinson vào ngày hè, hái trộm nho của ai đó là phần trong văn hóa đạo đức của chúng tôi, nhưng tiền lại khác.

"Thế này," Jem . "Mình cứ giữ chúng cho đến ngày tựu trường, rồi vòng vòng hỏi xem là của ai. Có thể chúng là của đứa nào xe buýt - nó quá mừng vì được nghỉ học hôm nay nên quên chúng. Những thứ này phải là của ai đó, tao biết. Thấy nó được đánh bóng cỡ nào ? Chúng được để dành dám xài."

"Phải, nhưng tại sao ai đó muốn để dành kẹo cao su giống vậy? biết nó để lâu được mà."

"Tao biết, Scout. Nhưng những thứ này quan trọng với ai đó...."

"Quan trọng làm sao, Jem....?"

"Đồng xu đầu Da đỏ-chúng có nguồn gốc từ người Da đỏ. Chúng có ma thuật mạnh dữ lắm, chúng đem vận may cho mày. như gà rán đến bất ngờ khi mày tìm kiếm, mà là những thứ như sống lâu và sức khỏe tốt, và qua được những bài kiểm tra sáu tuần... những thứ này thực có giá trị với ai đó. Tao cất chúng trong rương của tao."

Trước khi Jem về phòng mình, nhìn hồi lâu vào nhà Radley. Có vẻ như suy nghĩ tiếp.

Hai ngày sau Dill đến trong vinh quang rực rỡ: nó tự xe lửa từ Meridian đến Nhà ga Maycomb ( tước hiệu mang tính danh dự - vì Nhà ga Maycomb nằm trong hạt Abbott) ở đó nó được Rachel đón chiếc taxi của Maycomb; nó ăn toa xe lửa; nó thấy hai em sinh đôi dính vào nhau cùng xuống xe ở St. Louis và cứ bámbasmo câu chuyện này của nó bất chấp những lời đe dọa. Nó thải bỏ cái quần soọc xanh đáng ghét được cài nút vào áo sơ mi và mặc chiếc quần ngắn thực có thắt lưng; nó có vẻ to con hơn, cao hơn,và nó gặp ba nó. Ba Dill cao hơn bố tụi tôi, ông ta có râu đen (nhọn) và là chủ tịch của Công ty Đường sắt L&N.

"Tao giúp tay kỹ sư thời gian," Dill và ngáp.

"Mày làm mọi thứ rối tung lên, Dill. Yên nào," Jem . "Bữa nay mình chơi vai gì?"

"Tom, Sam và Dick," Dill . "Tụi mình ra sân trước ." Dill muốn diễn trò Rover Boys bởi vì truyện này có ba vai đứng đắn. ràng là nó chán đóng những vai kỳ cục cho bọn tôi.

"Em chán những nhân vật đó," tôi . Tôi chán đóng vai Tom Rover, người bất chợt mấy trí nhớ giữa buổi chiếu phim và biến khỏi kịch bản cho đến đoạn cuối, khi người ta tìm thấy nó ở Alaska.

"Chế vở cho tụi mình , Jem" tôi .

"Tao chán chế truyện lắm rồi."

Mới là những ngày tự do đầu tiên của chúng tôi mà chúng tôi chán. Tôi tự hỏi mùa hè này mang lại điều gì.

Chúng tôi thơ thẩn ra sân trước, ở đó Dill đứng nhìn theo con đường, hướng vào bề mặt ảm đạm của tòa nhà Radley. "Tao-ngửi-thấy-mùi-chết-chóc," nó . "Thiệt, tao thiệt," nó , khi tôi bảo nó im miệng.

"Ý mày là mày đánh hơi được khi có ai sắp chết hả?"

", ý tao là tao có thể nghe mùi ai đó và biết ngay họ có sắp chết hay . bà già dạy tao cách đó." Dill chồm tới ngửi tôi. "Jeans-Louis-Finch, mày chết trong ba ngày nữa."

"Dill, nếu mày thôi ngay tao đá mày trặc giò. Tao thiệt đó...."

"Im giùm coi," Jem gằn giọng, "mày làm cứ như mày tin là có Hồn nóng vậy."

"Còn làm cứ như là tin," tôi đốp lại.

"Hồn nóng là cái gì vậy?"Dill hỏi.

"Bộ mày chưa hề con đường vắng vào ban đêm rồi gặp chỗ nóng hả?" Jem hỏi Dill. "Hồn nóng là người lên thiên đàng được, chỉ mải mê loanh quanh những con đường vắng vẻ và nếu mày xuyên qua , chết mày cũng thành thứ như vậy, rồi mày lang thang suốt đêm hút hơi thở của người khác..."

"Làm thế nào để đừng xuyên qua thứ như vậy?"

"Vô phương," Jem . "Có khi nó nằm dang ngang đường, nhưng nếu phải ngang qua mày hãy đọc, Thiên thần sáng láng, sống chết lộn nhau; rời khỏi đường này, đừng hút hơi tao, câu đó làm nó quấn quanh người mày..."

"Đừng tin lời nào ấy , Dill," tôi xen vào. "Calpurnia đó là đồn đại của người da đen."

Jem nhìn tôi cau có, "Được rồi, tụi mình có tính chơi cái gì hay ?"

"Tụi mình lăn trong lốp xe ," tôi đề nghị.

Jem thở dài. "Mày biết là tao quá lớn mà."

" đẩy."

Tôi chạy ra sân sau và lôi lốp xe hơi cũ ở dưới lớp ván sàn. Tôi lăn nó ra sân trước. "Em trước," tôi .

Dill nó phải trước, vì nó mới đến đây.

Jem phân xử, cho tôi được đẩy trước và cho Dill được lăn trong thời gian dài hơn, tôi cuộn mình vào trong lốp xe.

Mãi đến khi việc xảy ra tôi mới biết Jem cáu tôi vì tôi cãi vụ Hồn nóng, và ấy chờ cơ hội để trả đũa tôi. làm thế, bằng cách lấy hết sức đẩy lốp xe theo lề đường. Đất, trời, nhà cửa trộn lẫn thành khối lộn xộn, tai tôi lùng bùng, tôi thấy ngạt thở. Tôi thể thò hai tay ra để ngừng lại, chúng bị kẹt chặt giữa ngực và hai gối. Tôi chỉ còn nước hy vọng là Jem chạy nhanh hơn lốp xe và tôi, hoặc chỗ mấp mô lề đường dừng tôi lại. Tôi nghe tiếng ở đằng sau, đuổi theo và la hét.

Lốp xe nảy tưng tưng nền sỏi, băng ngang đường, va vào rào chắn và búng tôi như nút bật lên lề đường. Choáng váng và buồn nôn, tôi nằm nền xi măng và lắc đầu, vỗ hai tai cho hết lùng bùng, rồi nghe thấy giọng Jem, "Scout, ra khỏi đó mau lên!"

Tôi nhỏm đầu và thấy những bậc thềm nhà Radley ngay trước mặt. Tôi cứng người.

"Ráng lên, Scout, đừng nằm đó!" Jem gào. "Đứng dậy, nổi ?"

Tôi đứng dậy, run rẩy khi cố trở lại bình thường.

"Lấy lốp xe!" Jem hò hét. "Mang nó theo! Bộ mày hiểu chuyện gì hết hả?"

Khi định thần lại được, tôi chạy về phía họ nhanh hết mức mà đôi chân run rẩy của tôi có thể làm được.

"Sao mày lấy nó theo," Jem hét.

"Sao vào mà lấy?" Tôi gào lại.

Jem nín thinh.

" , nó đâu xa cổng mấy. Thậm chí từng rờ ngôi nhà đó rồi, nhớ ?"

Jem nhìn tôi cau có, nhưng thể từ chối, chạy theo lề đường, giẫm lên vũng nước ngay cổng, xông vào rồi lấy lại lốp xe.

"Thấy chưa?" Jem cau có đầy đắc thắng. "Có gì đâu. Tao thiệt. Scout, có khi mày hành động y hệt con , thiệt mắc cỡ."

Chuyện còn nhiều hơn mức ấy biết, nhưng tôi quyết định với .

Calpurnia xuất ngay cửa trước và la lên, "Tới giờ uống nước chanh! Vô nhà mau trước khi nắng nóng thiêu sống mấy đứa!" Nước chanh giữa buổi sáng là thủ tục mùa hè, Calpurnia bày bình và ba cái ly ở hàng hiên, sau đó làm công việc của bà. Việc được Jem ưu ái nữa làm tôi bận tâm lắm. Nước khôi phục tính hài hước của .

Jem uống hết ly thứ hai và vỗ ngực. "Tao biết tụi mình chơi trò gì rồi," tuyên bố. "Trò gì đó mới, cái gì khác."

"Cái gì?"Dill hỏi.

"Boo Radley."

Đầu Jem đôi lúc sáng suốt: nghĩ ra trò đó để làm cho tôi hiểu rằng sợ nhà Radley dưới bất cứ hình thức nào, để đối lập chủ nghĩa hùng biết sợ của riêng với tính nhát gan của tôi.

"Boo Radley? Là sao?" Dill hỏi.

Jem , "Scout, mày có thể đóng vai bà Radley..."

"Em tuyên bố nếu em thích. Em nghĩ..."

"Lảm nhảm gì vậy?" Dill hỏi, "Vẫn còn sợ hả?"

" có thể ra ngoài vào ban đêm khi tụi mình ngủ hết.." tôi .

Jem huýt sáo, "Scout, làm sao biết tụi mình làm cái gì? Với lại tao nghĩ vẫn ở đó. chết mấy năm rồi, và người ta nhét vào trong ống khói."

Dill , "Jem, mày với tao chơi cũng được, còn Scout cứ ngồi coi nếu nó sợ."

Tôi hoàn toàn chắc chắn rằng Boo Radley vẫn ở trong ngôi nhà đó, nhưng tôi thể chứng minh, và tôi cảm thấy hay nhất là ngậm miệng lại nếu tôi bị buộc tội tin vào Hồn nóng, tượng mà tôi lo ngại vào ban ngày.

Jem phân vai cho chúng tôi: tôi là bà Radley, và những gì tôi phải làm là bước ra quét hàng hiên. Dill là ông già Radley: ông tới lui lề đường và ho khi Jem chuyện với ông ta. Jem, dĩ nhiên là Bob: ấy luồn dưới những bậc thềm trước nhà và thỉnh thoảng la hét hay tru lên.

Khi mùa hè dần trôi qua, trò đùa của chúng tôi cũng tiến triển. Chúng tôi trau chuốt và hoàn thiện nó, thêm lời thoại và cốt truyện cho đến khi cho ra đời vở kịch mà chúng tôi thay đổi mỗi ngày.

Dill là kẻ ác của kẻ ác: nó có thể nhập vào bất cứ vai nào phân cho nó, và có vẻ cao nếu chiều cao là phần của trò tai quái cần phải có. Nó chỉ diễn xuất theo cách dở nhất của nó; cách diễn tệ hại nhất của nó mang tính rùng rợn. Tôi miễn cưỡng đóng vai đủ loại phụ nữ có trong kịch bản. Tôi bao giờ nghĩ nó vui nhộn như chơi trò Tazan, và mùa hè đó tôi đảm nhận vai diễn với rất nhiều lo lắng mơ hồ bất chấp những bảo đảm của Jem rằng Boo Radley chết và gì có thể đụng được đến tôi khi có ấy và Calpurnia vào ban ngày và bố Atticus vào ban đêm.

Jem là hùng bẩm sinh.

Đó là vở kịch ảm đạm, được thêu dệt từ những mẩu chuyện linh tinh và lời đồn đại của hàng xóm: bà Radley khá xinh đẹp cho đến khi bà cưới ông Radley và mất hết tiền. Bà cũng rụng gần hết răng, tóc và ngón trỏ tay phải (đóng góp của Dill. Bob cắn cụt nó vào đêm khi tìm được con mèo hay con sóc nào để ăn); bà ngồi trong phòng khách và khóc suốt, trong khi Bob dần dần mang hết mọi thứ đồ đạc trong nhà .

Bộ ba chúng tôi là những đứa trẻ vướng vào rắc rối; tôi là quan tòa xác định di chúc, để thay đổi khí; Dill dẫn Jem và ấn ngồi xuống bên dưới những bậc thềm, lấy chổi thọc . Jem trở lại khi cần trong bộ dạng cảnh sát trưởng, dân thị trấn các loại, và trong vai Stephanie Crawford, người có nhiều chuyện để kể về nhà Radley hơn bất cứ ai ở Maycomb.

Khi đến lúc diễn cảnh chính của Bob, Jem lẻn vào nhà, ăn cắp cái kéo trong ngăn kéo máy may khi Calpurnia quay chỗ khác, sau đó ngồi xích đu cắt các tờ báo. Dill ngang qua, ho với Jem, và Jem giả bộ lao vào đùi Dill. Từ chỗ tôi đứng cảnh đó trông rất .

Khi ông Nathan Radley ngang chỗ chúng tôi như thường lệ để xuống thị trấn, chúng tôi đứng im cho đến khi ông khuất, rồi tự hỏi ông làm gì chúng tôi khi ông nghi ngờ. Những hoạt động của chúng tôi tam ngừng khi có bất cứ người láng giềng nào xuất , và lần tôi thấy Maudie Atkinson bên kia đường nhìn sang chúng tôi, chiếc kéo tỉa hàng rào của lơ lửng .

ngày nọ chúng tôi say sưa diễn Chương XXV, phần II của vở One Mans Family 3, chúng tôi thấy bố Atticus đứng vỉa hè nhìn chúng tôi, vỗ tờ tạp chí cuộn lại vào đầu gối. Mặt trời cho biết mười hai giờ trưa.

"Tụi con diễn cái trò gì vậy?" Ông hỏi.

"Đâu có gì,"Jem đáp.

Câu trả lời né tránh của Jem cho tôi biết trò chơi của chúng tôi là bí mật, vì vậy tôi im lặng.

"Vậy tụi con làm gì với cái kéo đó? Sao lại xé nát tờ báo kia vậy? Nếu là tờ báo hôm nay bố cho tụi con ăn đòn đó."

" có gì."

" có gì là sao?" Bố Atticus hỏi.

" có gì đâu bố."

"Đưa bố cái kéo," bố Atticus . "Nó đâu phải là thứ để con chơi. Bộ trò này dính dáng gì đến nhà Radlay hả?"

", nố," Jem , đỏ mặt.

"Bố hy vọng là ," ông cụt ngủn, rồi bỏ vào trong nhà.

"Je-m.."

"Im mồm! Bố mới vào phòng khách, trong đó bố có thể nghe tiếng tụi mình."

Ra tới chỗ an toàn ngoài sân, Dill hỏi Jem liệu chúng tôi có thể chơi nữa .

"Tao biết. Bố Atticus tụi mình được chơi..."

"Jem," tôi , "em thấy chắc bố Atticus biết."

"Bố biết đâu. Nếu biết bố là biết rồi."

Tôi chắc thế, nhưng Jem bảo tôi là con , rằng con luôn luôn tưởng tượng ra mọi thứ, đó là lý do tại sao người ta ghét con như thế, và nếu tôi còn cứ cư xử như đứa con tôi có thể cút xéo và tìm đứa nào khác mà chơi chung.

"Được rồi, cứ giữ ý kiến của mình ," tôi . "Rồi thấy."

Việc bố Atticus xuất là lý do thứ hai khiến tôi muốn bỏ trò chơi này. Lý do thứ nhất xảy ra vào ngày tôi lăn vào sân trước nhà Radley. Lẫn trong cơn choáng váng, cơn buồn nôn và tiếng Jem rú, tôi nghe thanh khác, trầm đến độ tôi nghe thấy nó nếu ở vỉa hè. Có ai đó trong nhà cười.

--------------------------------

1. Mũ giấy hình chóp, ngày xưa được đội như hình
phạt cho học sinh làm bài tập.

2. Đó là đồng xu, mặt đúc nổi hình đầu người Da đỏ.

3. Gia đình của người: vở kịch truyền thanh nhiều kỳ bắt đầu từ tháng Tư năm 1932 kéo dài đến tháng Năm năm 1959 với 3.256 buổi phát thanh, cực kỳ ăn khách suốt ba thập niên. Vở này có cấu trúc nhân vật tương tự chuyện nhà Radley.